Page 1
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
บทที่ 1 แนะนําโปรแกรม
1.1 โปรแกรม ArcGIS คืออะไร
โปรแกรม ArcGIS เปนชุดโปรแกรมประยกุตระบบสารสนเทศภูมิศาสตรชุดโปรแกรมหนึ่ง ซ่ึงใชในการจัดการขอมูลภูมิสารสนเทศ เพื่อตอบสนองความตองการการใชงานของหนวยงานตาง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน สถานศึกษา ฯลฯ ผลิตและจัดจําหนายโดยบริษัท ESRI จํากัด
1.2 องคประกอบของ ArcGIS
องคประกอบของ ArcGIS ประกอบดวย ชุดโปรแกรม ArcView ArcEditor ArcInfo เพื่อการนําเขา, แกไข, วิเคราะห และแสดงผลแผนที่ ชุดโปรแกรม ArcSDEและ Enterprise Database เพื่อการจัดการระบบฐานขอมูลเชิงพื้นที่ ชุดโปรแกรม ArcIMS เพื่อการใหบริการแผนที่ผานเครอืขายอินเตอรเน็ต
รูปท่ี 1 – 1 องคประกอบของ ArcGIS
-1-
Page 2
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
1.3 ชุดโปรแกรม ArcEditor
ArcView มีความสามารถในการเรียกดูขอมูล ( Data Visualization) สืบคนขอมูล (Query) วิเคราะห (Analysis) และสรางแผนที่ (Map creation) โดยมีเครื่องมือสําหรับสํารวจดูขอมูล (Exploring) เลือกบริเวณทีส่นใจ (Selecting) แสดงผล (Displaying) ปรับแกขอมูล (Editing) วิเคราะห (Analyzing) ใหสัญลักษณ (Symbolizing) และจําแนกชัน้ขอมูล (Classifying data) รวมทั้งสามารถสราง ปรับแกและ จัดการ metadata โครงสรางของโปรแกรม ArcView ประกอบดวย ArcMap, ArcCatalog และ ArcToolbox.
รูปท่ี 1 – 2 โครงสรางของโปรแกรม ArcView รวมท้ังโครงสรางทั้งหมดของ ArcGIS
และโปรแกรมเพิ่มเติม (Extensions)
-2-
Page 3
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
1.4 โปรแกรมประยุกต ArcMap, ArcCatalog และ ArcToolbox
ArcMap ใชสําหรับแสดงภาพ ปรับแกขอมูลเชิงพื้นที่ สรางแผนที่ กราฟ และรายงาน ฐานขอมูล GIS จะแสดงบนแผนที่ที่เรียกวาชั้นขอมูล (Layer) ในแตละชั้นขอมูล จะแยกเปนขอมูลแตละประเภททีจ่ัดเก็บ สวนบริเวณ Table of Content (TOC) ของ ArcMap จะแสดงรายการของชั้นขอมูลบนแผนที่ โดยคาตั้งตนของ TOC จะอยูดายซายมือแตสามารถ เคล่ือนไปอยูตําแหนงอ่ืน ๆ ไดตามตองการ สําดับการวางชั้นขอมูลใน TOC จะเปนลําดับ การแสดงขอมูลในสวนแสดงแผนที ่ลําดับที่อยูบนสดุก็จะแสดงภาพอยูบนสุดดวย ดังนั้นควร นําขอมูลที่เหมาะเปนฉากหลัง ไวลางสุด
ArcCatalog เปนโปรแกรมประยุกตที่ใชติดตอกับฐานขอมูล มีประสิทธิภาพหลักคอืมีความสามารถเลือกเสนทางขอมูล (browse) ดูโครงสรางการจัดเก็บขอมูล (organize) จําหนายจายแจกเอกสารแผนทีห่รือขอมูล หนากากของ ArcCatalog มีลักษณะคลายกบั Windows Explorer แตตางกันที่สามารถเรียกดขูอมูล แผนที่ และเมตะดาตา (metadata) ได
ArcToolbox เปนเครื่องมือชวยในการวิเคราะหขอมูล GIS ขั้นสูง เชน การแปลงระบบพิกดั หรือแปลงประเภทขอมูลจากชนิดตาง ๆ ไปเปน Geodatabase ดวยการทํางานแบบ drag and drop ทําใหสามารถลากชื่อและเสนทางของขอมูลจาก ArcCatalog ไปยัง ArcToolbox ได
1.5 สรุป
ArcGIS แบงเปนระดับการนําไปใชงาน 3 ระดับซึ่งมีช่ือเรียกตางกันออกไปคือ ArcView,
ArcEditor และ ArcInfo ซ่ึงการเลือกนําไปใชงานแกองคกรตองคํานึงถึงความตองการขององคกรนั้น ๆ เชน ขนาด และการใชงานของฐานขอมูล การใชงานภายใตระบบเครือขาย ฯลฯ ArcGIS ทั้งหมดสรางมาจากเทคโนโลยี่ Component Object Model (COM) ซ่ึงมีประสิทธิภาพสูงสามารถใหผูใชปรับแกไขเองไดหลายสวน รวมทั้งสราง extensible ไวใชเอง
ArcGIS ทุก ๆ ประเภทจะประกอบดวยโปรแกรมประยกุต 3 โปรแกรมดวยกันคือ ArcCatalog ArcMap และ ArcToolbox ซ่ึงโปรแกรมประยุกตทั้งสามสามารถเชื่อมโยงกันในลักษณะ interact ทั้งจากขอมูล GIS แผนที และเครื่องมือตาง ๆ
ArcCatalog ใชเพื่อเขาถึง สรางฐานขอมูล และปรับแก metadata สวน ArcMap เหมาะสําหรับแสดง ปรับแก สืบคนขอมูล และสรางเอกสารแผนที่ สําหรับ ArcToolbox เหมาะสําหนับวเิคราะหทางภูมิศาสตร มีเครื่องมือและเครื่องมือวิเศษสําหรับชวยในการวิเคราะหและแปลงประเภทขอมูล
-3-
Page 4
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
ก) ArcMap
ข) ArcCatalog ค) ArcToolBox
รูปท่ี 1 – 3 ลักษณะหนาจอของ ArcMap, ArcCatalog และ ArcToolBox
-4-
Page 5
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
บทที่ 2 การใชงานโปรแกรม ArcGIS 9.2
2.1 การสราง Personal Geodatabase
- Click start menu > Programs > ArcGIS > ArcCatalog
- ไปที่ Directory ที่ตองการเกบ็ Personal Geodatabase แลว Click ขวา - Click New ( 1 ) - Click ( 2 )
-5-
Page 6
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- ตั้งชื่อ Geodatabase ที่สรางขึ้น
- จาก Geodatabase นี้สามารถสรางฐานขอมูล นําเขาขอมูล รวมถึงจัดการฐานขอมูลใน
เร่ืองตาง ๆ ไดตอไป
2.2 การนําเขาขอมูล
การนําเขาขอมูลจาก Shape File ไปสู Geodatabase
โดยการเลือกที่ Shape File ที่จะทําการ Export แลวคลิกเมาดานขวา
-6-
Page 7
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- จะปรากฏหนาตาง Export data ขึ้นมา - ในชอง Export เลือก Export to Geodatabase (multiple).. - จะไดกลอง Toolbox(Feature Class to Geodatabase (multiple)) ขึ้นมา
- เลือก Directory ที่ตองการเกบ็ขอมูลไวที่ Geodatabase ช่ือ DPT.mdb
-7-
Page 8
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- Click add
- Click OK
-8-
Page 9
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- เสร็จแลวขอมลูก็จะเขาไปอยูใน Geodatabase ที่ตองการ
การนําเขาขอมูลจาก ArcInfo (coverage) เพื่อนําไปเก็บไวท่ี Geodatabase
- Start ArcCatalog ไป Click ขวาที่ coverage แลวเลือก Export ; เลือก To Geodatabase (Multiple)
- จะปรากฏหนาตาง Export data ขึ้นมา - ในชอง Export เลือก Export to Geodatabase (multiple)..
-9-
Page 10
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- จะไดกลอง Toolbox(Feature Class to Geodatabase (multiple)) ขึ้นมา - ในชอง Input Features จะมช้ัีนขอมูลที่เลือกไวเขาไปโดยอัตโนมัติ - ในชองของ Output Geodatabase ใหเลือก File Geodatabase โดยไปที ่ Directory ที่เกบ็
GeoDatabase (DPT.mdb)ที่มีอยูแลวเลือกเขามา - Click OK
- เมื่อเสร็จแลวขอมูลจะเขาไปอยูใน Geodatabase ดังแสดงในรูป
-10-
Page 11
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การนําเขาขอมูล Point จากตาราง
- บันทึกขอมูลพกิัด x, y ในรูปแบบของ text file
- เรียกใชฟงกช่ัน add xy data ใน ArcMap โดยไปที่ Tools ในเมนูบาร จากนั้นเลือก Add xy Data
-11-
Page 12
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- Click Browse หา text file ที่ทําการบันทึกขอมูลพิกัด x, y ไวแลว - เลือกชื่อคอลัมนที่กําหนดไว เชน x , y
- ทําการ set spatial reference โดยกดปุม Edit จะปรากฏหนาตาง Spatial Reference Properties
-12-
Page 13
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- ในหนาตาง Spatial Reference Properties เลือก Coordinate System ที่ตองการ โดย Click Select แลวทําการเลือก Coordinate system
-13-
Page 14
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- เมื่อ Set spatial Reference เรียบรอยแลวให Click Apply > Click OK - จะปรากฏหนาตาง Add XY Data ที่ทําการ Set Spatial Reference แลว จากนั้น Click OK
เพื่อสราง Point
-14-
Page 15
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- การนําเขาขอมลูจากโปรแกรม Excel สามารถทําไดโดยการ Save file เปนนามสกุล .dbf สามารถนํามาเปดใน Arcview 9 ได และใชคําส่ัง Add xy data และทําตามขั้นตอนขางตน
การนําเขาขอมูลโดยการ Digitized
- ตองทําการสราง Shapefile ขึ้นมาใหมในรูปแบบตางๆ โดยเปด ArcCatalog ซ่ึงจะเปดได
โดย Click ปุม
- Click เลือก Drive และ Folder ที่ตองการเกบ็ File ที่สรางใหม - Click ขวา แลวเลือก New จากนั้นเลือก Shapefile จะปรากฏหนาตาง Create New
Shapefile
-15-
Page 16
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- ตั้งชื่อ Shapefile ใหมที่ชอง Name สวนชอง Feature Type ใหเลือกรปูแบบที่จะทาํการ Digitized จากนั้น Click Edit
- Set Spatial Reference โดย Click Select จากนั้นใหเลือก Coordinate Systems - Click Apply > Click OK
-16-
Page 17
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- เมื่อ Set spatial Reference เรียบรอยแลวให Click OK
-17-
Page 18
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- เปด ArcMap แลวทําการ Add shapefile ที่เราสรางขึ้นมา โดย Click ปุม ซ่ึง Shapefile ที่เพิม่เขามาจะยังไมมีขอมูลใดๆ อยูจนกวาเราจะทํา Digitize
- เปด Editor tool ขึ้นมา โดย Click Tools บนเมนูบาร จากนั้นเลือก Editor Toolbar
- หรือ Click ปุม เพื่อเปด Editor tool ก็ได - จะปรากฏแถบเครื่องมือ Editor tool ขึ้นมา
- เปด file ขอมูลที่จะทําการ Digitize เชน file ภาพถายดาวเทียม
-18-
Page 19
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- Click Editor ที่ Editor Toolbar จากนั้นเลือก Start Editing แลวเลือก Shapefile ที่เราจะใช Digitize
-19-
Page 20
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- Click ปุม (Sketch Tool) แลวจึงเริ่มการ Digitize
-20-
Page 21
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- เมื่อทําการ Digitize เสร็จแลว ให Click ปุม Editor ที่ Editor Toolbar จากนั้นเลือก Stop Editing แลว Click Yes เพื่อจัดเก็บงานที่เราทําการ Digitize
2.3 การใชงานเครื่องมือหรอืฟงชั่นพื้นฐานของโปรแกรมประยุกต ArcMap
การเปดโปรแกรม
- Click start menu > Programs > ArcGIS > ArcMap
-21-
Page 22
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การเปดโปรเจ็คใหม
- เลือก A new empty map > Click OK
การเปดโปรเจ็คท่ีมีอยูแลว
- เลือก An existing map - เลือก File โปรเจ็คที่มีอยู > Click OK
-22-
Page 23
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การเพิ่มชั้นขอมูล
- Click ปุม บนแถบเครื่องมือเพื่อเพิ่มชั้นขอมูล
- เลือกขอมูลที่จะเพิ่ม > Click Add
-23-
Page 24
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การจัดเก็บโครงงาน (Save project)
- Click File > Save As
- เลือกที่สําหรับ Save Project (เลือก Drive) - พิมพช่ือให Project > Click Save
การใชชดุคําสัง่ ยอ, ขยาย, เล่ือนภาพ และการยอนกลับไปยังคําสัง่สุดทาย
1 2 3 4 5 6 7 8
1 ใชสําหรับขยายภาพ 2 ใชสําหรับยอภาพ 3 ใชขยายแบบตรึง Scale
-24-
Page 25
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
4 ใชยอแบบตรึง Scale 5 ใชในการเลื่อนภาพ 6 ใชในการดูแบบเต็มขอบเขตของภาพ 7 ใชเพื่อยอนกลบัไปยังคําส่ังสุดทาย 8 ใชเพื่อยอนไปการกระทําของคําส่ังที่เลิกทํา
การขยายดูเฉพาะ Feature ท่ีถูกเลือก
- Click ที่ปุม แลวนํามา Click เลือก Feature ที่ตองการ
- Click ขวาที่ Layer ของ Feature ที่ถูกเลือก - เลือก Selection > Zoom To Selected Features
-25-
Page 26
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- - - - - -
- แสดงผลที่ไดจากการขยายดเูฉพาะ Feature ที่ถูกเลือก
-26-
Page 27
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การทํา Bookmark
- เลือกพื้นที่ที่ตองการจะทํา Bookmark แลวขยายดพูื้นที่บริเวณนั้น
- Click View > Bookmarks > Create
- ตั้งชื่อใหพืน้ทีท่ี่ทํา Bookmark > Click OK
-27-
Page 28
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การเลือกดูพื้นที่ท่ีทําการ Bookmark
- Click View > Bookmarks > พื้นที่ที่ทําการ Bookmarks ไว
การ Select ขอมูลและการ Clear Selection กรณีการ Select ขอมูลบนแผนที ่
- Click เลือก บนแถบเครื่องมือ - นํามา Click ที่ Feature ที่ตองการเลือก
-28-
Page 29
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- หากตองการเลือกหลาย Feature ใหกด Shift ขณะที่ Click เลือกFeature ที่ตองการ
-29-
Page 30
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- ให Click เลือก เหมือนการ Selection - นําลูกศรไป Click ยังจุดทีไ่มใชแผนที่ กจ็ะเปนการ Clear Selection แลว
*** หากเปดตาราง Attribute พื้นที่ที่ถูกเลือกบนแผนทีก่็จะปรากฏแทบสีฟาแสดงการถูกเลือกขึ้นในตาราง Attribute ของพื้นที่นัน้ ๆ ดวย
-30-
Page 31
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
กรณีการ Select ขอมูลในตาราง Attribute - Click ขวาที่ Layer ที่ตองการเลือก > Click เลือก Open Attribute เพื่อเปดตาราง
- Click ที่ชองสี่เหล่ียมหนาแถวของขอมูล (ดานซายของตาราง) ที่ตองการเลือก กรณีตองการเลือกหลายขอมูล ใหกด Ctrl ขณะที่ Click เลือกดวย
การ Clear Selection ในตาราง Attribute
- เปดตาราง Attribute > Click เลือก Option > เลือก Clear Selection
-31-
Page 32
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
*** ในแผนทีจ่ะแสดงพื้นทีท่ี่ถูกเลือก พรอมกันกับที่มกีาร Click เลือกขอมูลในตาราง Attribute ดวย
การ Set มาตราสวนของแผนที่
- Click View > Data Frame Properties
-32-
Page 33
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- บนหนาตาง Data Frame Properties ใหเลือกที่ General - เปลี่ยนหนวยในชอง Map ที่กรอบของ Units ใหเปนหนวยที่ตองการ เชน Meters - เปลี่ยนหนวยในชองของ Display ที่กรอบของ Units ใหเปนหนวยที่ตองการ แตโดยสวน
ใหญจะใชหนวยเดียวกับหนวยในชอง Map - Click Apply > Click OK
- จะปรากฏชอง Map Scale ที่สามารถทําการเปลี่ยนคา Scale ไดโดยเลือกเปลี่ยนคา Scale ที่ชอง Map Scale
-33-
Page 34
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การใสและปรับแตง Label
กรณีท่ีตองการใหแสดง Label ของ Feature ท้ังหมด - Double click Theme ที่จะทาํการใส Label
- จะปรากฏหนาตาง Layer Properties ใหเลือก Label - ทําเครื่องหมาย หนา Label Features in this layer - ในชอง Method กําหนดใหเปน Label all the features the same way เพื่อใหแสดง Label
ของ Feature ทั้งหมด - ชอง Label Field ใหเลือก Field ที่ตองการจะแสดงขอมูล - Click Apply > Click OK
- แสดงผลที่ไดจากการใส Label
-34-
Page 35
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
รูปแสดงผลที่ไดจากการใส Label
กรณีตองการแสดงขอมูลมากกวา 1 Field ใน 1 Feature
- Click Expression
-35-
Page 36
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- เลือก Field ที่ตองการจะใหแสดงในชอง Label Fields แลว Click Add จนครบตามที่ตองการ
- Click Verify > Click OK
- แสดงผลที่ไดจากการใส Label มากกวา 1 Field ใน 1 Feature
รูปแสดงผลที่ไดจากการใส Label มากกวา 1 Field ใน 1 Feature
-36-
Page 37
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
กรณีท่ีตองการแสดง Label เฉพาะ Feature ท่ีถูกเลือก - Double click Theme ที่จะทาํการใส Label - จะปรากฏหนาตาง Layer Properties ใหเลือก Label - ทําเครื่องหมาย หนา Label Features in this layer - ในชอง Method กําหนดใหเปน Define classes of features and label each class
differently เพือ่ใหแสดง Label เฉพาะ Feature - Click SQL Query
- Double Click Field ที่ตองการจะใหแสดงหลังจากเลือก Field แลวในชอง Unique values จะปรากฏขอมลูของ Field นั้น
- จากนั้นให Click ปุม แลวDouble Click ขอมูลเฉพาะ Feature ที่ตองการจะใหแสดงในชองของ Unique Values
- Click Verify > Click OK - จากนั้น Click Apply แลว Click OK ก็จะปรากฏ Label เฉพาะ Feature ที่เราเลือกเทานั้น
-37-
Page 38
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- แสดงผลที่ไดจากการแสดง Label เฉพาะ Feature ที่ถูกเลือก
รูปแสดงผลที่ไดจากการแสดง Label เฉพาะ Feature ที่ถูกเลือก
การเอา Label ออก (Remove Label) - Double Click Theme ที่ทําการใส Label ไว - จะปรากฏหนาตาง Layer Properties ใหเลือก Label - เอาเครื่องหมาย หนา Label Features in this layer ออก - Click Apply แลว Click OK
-38-
Page 39
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การใสสีและปรับแตงสัญลักษณ
การแกไขสัญลักษณและการทํา Thematic Map มีรายละเอียดคําส่ังดังนี้ - Single Symbol ใชสัญลักษณเดยีวแทนขอมูลทั้งหมด - Categories - Unique values แตละขอมลู ( แตละ Feature ) แสดงดวยสัญลักษณที่
แตกตางกัน - Quantities แตละสัญลักษณจะแสดงขนาดของขอมูลที่แตกตางกัน เชน ใชความเขมของ
ชวงสีแบงตามคาของขอมูล หรือใชขนาดสัญลักษณแสดงขอมูลที่มีปริมาณแตกตางกัน - Charts ใชกราฟแสดงขอมูลในแผนที ่- Multiple Attributes การใชขอมูลมากกวา 1 ชุดในการจาํแนกขอมูล
กรณีเลือกแบบ Single symbol
- Double Click Theme ที่ตองการจะใสสี หรือปรับแตงสัญลักษณ - จะปรากฏหนาตาง Layer Properties - เลือกหนา Symbology แลวเลือก Feature จากนั้นเลือกเลือก Single symbol - Click สี หรือสัญลักษณ
-39-
Page 40
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- เลือกสีหรือสัญลักษณที่ตองการ แลว Click OK - Click Apply แลว Click OK
วิธีลัด
- Click สี หรือสัญลักษณ บนชื่อ Theme ที่ตองการจะเปลี่ยนสี หรือสัญลักษณ - เลือกสี หรือสัญลักษณ แลว Click OK
-40-
Page 41
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
กรณีเลือกแบบ Unique values
- Double Click Theme ที่ตองการจะใสสี หรือปรับแตงสัญลักษณ จะปรากฏหนาตาง
Layer Properties - เลือกหนา Symbology แลวเลือก Categolies เลือก Unique values - ชอง Value Field ใหเปลี่ยนเปน Field ที่จะแสดงขอมูล - สามารถเลือกเปลี่ยนสีไดที่ชอง Color Scheme - Click Add All Values > Click Apply > Click OK
สามารถ Double Click เพื่อเปล่ียนสีได
-41-
Page 42
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
กรณีเลือกแบบ Quantities
- Double Click Theme ที่ตองการจะใสสี หรือปรับแตงสัญลักษณ จะปรากฏหนาตาง Layer Properties
- เลือกหนา Symbology แลวเลือก Quantities จากนัน้เลือกวิธีที่จะใหแสดงบนแผนที ่เชน เลือก Graduated colors ก็จะมีชองใหตั้งคาตางๆ เชนชอง Fields ใหตั้งคา Value และ Normalization ชอง Classification และชอง Color Ramp เปนตน
- Click Apply > Click OK
กรณีเลือกแบบ Charts
- Double Click Theme ที่ตองการจะใสสี หรือปรับแตงสัญลักษณ จะปรากฏหนาตาง Layer Properties
-42-
Page 43
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- เลือกหนา Symbology แลวเลือก Charts ในกรณีทีต่องการใหแผนที่นั้นแสดงแผนภูม ิ จะมีรูปแบบของ Charts ใหเลือก เชน Pie , Bar/Column และ Stacked ตัวอยางเชนเลือก Pie ก็จะตองตัง้คาตางๆ ในชองField Selection ใหเลือก Field ที่เราตองการใหแสดงเปนแผนภูมิ อาจมFีieldเดียวหรือหลายFieldก็ได
- Click เพื่อ Add ขอมูล จะปรากฏชื่อ Field และสีสัญลักษณทางดานขวา ซ่ึงสามารถ Clickเปลี่ยนสีได และสามารถปรับขนาดของ Pie ไดที่ปุม Size
- เมื่อตั้งคาตาง ๆ เรียบรอยแลว Click Apply > Click OK
การวัดระยะทางบนแผนที ่
- Click ปุม บนแถบเครื่องมือ
- Click ที่จุดเริ่มตนแลวลากไปยังเปาหมายของพื้นที่ที่ตองการทรายระยะทาง
-43-
Page 44
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
ตัวเลขบอกระยะทาง
การใช Help
การใช Help โดยอาศัยคาํคน
- Click Help บนเมนูบารแลวเลือก ArcGIS Desktop Help
- จะปรากฏหนาตาง ArcGIS Desktop Help - เลือกหนา Index ซ่ึงจะมีชองวางไวสําหรบัหัวขอที่ตองการคําอธิบาย หรือจะเลือกคาํคน
ที่มีอยูแลวก็ได - Click Display จะปรากฏคําอธิบายสําหรับหัวขอ หรือคําคนนั้นๆ
-44-
Page 45
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การใช Help เพื่ออธิบายการใชงานของแถบเครื่องมือ
- Click Help บนเมนูบารแลวเลือก What’s This? หรือ Click ปุม บนแถบเครื่องมือ ลูกศร Mouse จะเปลี่ยนไป
- ใหนําลูกศรนัน้ไป Click แถบเครื่องมือที่ตองการทราบคําอธิบาย เมื่อ Click แลวจะ
ปรากฏหนาตางคําอธิบายถึงแถบเครื่องมือนั้นๆ
-45-
Page 46
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การสืบคนขอมูลจากแผนที ่
การใชเคร่ืองมอื Identify
- Click ปุม บนแถบเครื่องมือ
- เล่ือน Mouse มา Click ในแผนที่บน Feature ที่ตองการใหแสดงขอมูล จะปรากฏหนาตาง Identify Result
การใชเคร่ืองมอืคนหา
- Click ปุม บนแถบเครื่องมือ จะปรากฏหนาตาง Find
- ที่ชอง Find ใหใสช่ือขอมูลที่ตองการคนหา - Click ปุม Find จะปรากฏขอมูลที่เราคนขึ้นมา
-46-
Page 47
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- Click ขวาแลวเลือก Zoom to feature(s) แผนที่จะแสดงภาพ Feature ที่เราสืบคนขึ้นมา
-47-
Page 48
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การสืบคนจากขอมูลเชิงบรรยาย (Select By Attributes)
- Click Selection ที่เมนูบาร > Select By Attributes…
- ที่ชอง Layer ใหเลือก Layer ที่ตองการสืบคน - Double click Field ที่ตองการสืบคนในชอง Field จะปรากฏขอมูลของ Fieldนั้นๆในชอง
Unique values - Click เลือกเงือ่นไขที่ตองการ เชน = , > , < จากนั้นเลือกขอมูลที่ตองการจะสืบคนใน
ชอง Unique values - Click Verify > Click Apply ก็จะปรากฏ Feature ที่เราสืบคนในแผนที ่
* ถาตองการสืบคนแบบซับซอนใหเลือกวธีิการในในชอง Method
-48-
Page 49
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การสืบคนโดยอาศัยกฎเกณฑดานตาํแหนงท่ีตัง้ (Select By Location)
เปนการสืบคนพื้นที่ โดยอาศัยเงื่อนไข และขอมูลตั้งแต 2 ช้ันขอมูลข้ึนไป เชน หากเราตองการเลือกพื้นที่อําเภอที่มีโรงงานอุตสาหกรรมตั้งอยู ก็จะใชขอมูล 2 ช้ันขอมูลข้ึนไป คือ ขอมูลพื้นที่อําเภอกับขอมูลจุดทีต่ั้งโรงงานอุตสาหกรรม ในการสืบคนตามวิธี Select By Location
ในที่นี้จะยกตวัอยาง การสืบคนพื้นที่อําเภอในจังหวัดระยองที่มีสถานที่สําคัญตั้งอยู - Click Selection ที่เมนูบาร > Select By Location
- ชอง I Want to: ใหเลือก select feature from - ชอง the following layers: ใหนําชั้นขอมูลที่ตองการสืบคน ในที่นีจ้ะยกตัวอยางโดยเลือก
amphoe_pl ซ่ึงเปนขอมูลขอบเขตอําเภอของจังหวดัระยอง - ชอง that: ใหใสเงื่อนไขซึง่จะมีใหเลือก เชน intersect, are within a distance of,
completely contain เปนตน - ชอง the features in this layer: ใหเลือกชัน้ขอมูลที่ใชเปนเงื่อนไขในการสืบคนอีก 1 ช้ัน
ขอมูล ในที่นีจ้ะยกตวัอยางโดยเลือก heritage ซ่ึงเปนจะแสดงขอมูลเปนจุดที่ตั้งสถานที่สําคัญ
- เมื่อกําหนดเงือ่นไขตางๆ เรียบรอยแลวให Click Apply
-49-
Page 50
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- แผนที่ก็จะเลือก Feature ที่เปนไปตามเงื่อนไขที่เราไดกาํหนดไวมาแสดง ซ่ึงในตัวอยางที่ยกไวจะไดผลลัพธของอําเภอที่มีสถานที่สําคัญตั้งอยูซ่ึงมีอยู 3 อําเภอมาแสดง เปนตน
* การเลือกเงือ่นไขแบบตาง ๆ เลือกไดในชอง that ซ่ึงอาจมีเงื่อนไขหลาย ๆ แบบใหเลือกในการสืบคนขอมูล
-50-
Page 51
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
2.4 การแกไขขอมูล
รูจักกับเคร่ืองมือแกไขขอมูล Editor Toolbar 1 2 3 4 5 6
1 สวนของการ Set Editor 2 ปุม Edit Tool ใชเลือกพื้นทีท่ี่ตองการแกไข 3 ปุม Sketch Tool ใชสําหรับการ Digitize 4 ชองแสดงถึงวธีิการตางๆ ในการแกไข 5 ชองแสดงขอมูลที่ทําการแกไข 6 ปุมสําหรับแกไข Attribute data
การจัดการ Edit Session
- กอนที่จะเริ่มทาํการแกไขขอมูลได ตองเขาไป Click Editor บน Editor Toolbar แลว
เลือก Start Editing จึงจะสามารถทําการแกไขขอมูลได
การตั้งการ Snapping เพื่อไมใหเกิดการผิดพลาดในเรื่องของการที่จุดหรือเสนไมติดกันสนิท
- Click Editor บน Editor Toolbar แลวเลือก Snapping - ใหทําเครื่องหมาย ในชอง Vertex Edge End ใน Layer ที่เราทําการแกไขอยู
-51-
Page 52
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การเลือกตําแหนงของ Feature
- Click ปุม (Edit Tool) บน Editor Toolbar แลว Click Feature ที่เราตองการเลือก
-52-
Page 53
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- ในการเลือก Feature มากกวา 1 Feature ให Click Mouse คางไว แลวลาก Mouse คลุม Feature ที่ตองการเลือก
การหมุน Feature
- Click Editor จากนั้นเลือก Start Editing
- Click ปุม (Edit Tool) บน Editor Toolbar แลวเลือก Feature ที่ตองการจะหมนุ
- Click ปุม เพื่อทําการหมุน Feature
- Click Feature ที่ตองการจะหมุน
-53-
Page 54
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การสราง Feature เพิ่ม (New Feature)
- Click ปุม บน Editor Toolbar ซ่ึงจะมีตัวเลือกในการ Sketch ใหเลือก ซ่ึงตามปกติแลวมักจะใชปุม ในการ Digitize
- จากนั้นทาํการวาดตามตองการ
การเพิ่ม, ลบ และยายตําแหนง Vertex
- กอนอ่ืนจะตองทําการ Start Editing ช้ันขอมูลของ Feature ที่จะทําการเพิ่ม ลบ และยายตําแหนง Vertex กอน
- Click ปุม บน Editor Toolbar แลวจึงไป Double click Feature ที่ตองการจะ Edit
-54-
Page 55
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การเพิ่ม
- Click ขวาที่เสนระหวางจุด (Vertex) ที่เราตองการเพิ่มจุด (vertex) แลวเลือก Insert Vertex
การลบ
- Click ขวาที่จุด (Vertex) ที่เราตองการลบ แลวเลือก Delete Vertex
การเปล่ียนรูปราง Feature (Reshape)
- ถาเราตองการแกไขหรือยายเล่ือนจุด (Vertex) ให Click ซายคางที่จุด (Vertex) นั้น แลวทําการแกไขรปูรางตามความตองการ
-55-
Page 56
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การยาย Feature (Move)
- เราสามารถทําการยาย Feature ไดโดยการ Start Editing ที่ปุม Editor บน Editor Toolbar
- Click ที่ปุม บน Editor Toolbar - นําลูกศรมา Click ยัง Feature ที่ตองการยาย - Click คางเพื่อลาก Feature นั้นๆ ตามตองการ
-56-
Page 57
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การกําหนดความยาวและทิศทางของเสน
- หากตองการลากเสน (Digitize) โดยใชปุม บน Editor Toolbar เราสามารถกําหนดความยาวและทิศทางของเสนได
- Click Editor บน Editor Toolbar > Start Editing การกําหนดความยาว
- จากจุดเริ่มตนของเสนเมื่อลากไประยะหนึ่ง ให Click ขวาเลือก Length และกําหนด
ความยาวของเสนแลวปด ก็จะไดความยาวตามที่เรากําหนด
การกําหนดทศิทางของเสน
- จากจุดเริ่มตนของเสนเมื่อลากไปสักหนอย ให Click ขวาเลือก Direction เพื่อเลือกทิศทางของเสนแลวปด ก็จะไดทิศทางของเสนตามที่เราใสคาไป
-57-
Page 58
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การแบง Polygon
- ในการตัด Polygon จะตองทาํการเลือกที่ Task บน Editor Toolbar โดยเปลี่ยนวิธีในชอง Task ใหเปน Cut Polygon Features กอน
- จากนั้น Click เลือก Polygon ที่จะทําการตดั - Click ปุม แลวลากเสนผานบริเวณที่เราจะตัดดังรูป
- จากนั้น Click ขวาแลวเลือก Finish Sketch จะไดผลลัพธออกมาเปนเปน 2 Polygon ดังรูป
-58-
Page 59
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การแกไข Attribute data ของ Selected feature - Click Feature ที่เราตองการแกไข
- จากนั้น Click ปุม บน Editor Toolbar ของ Feature นั้น - จะปรากฏหนาตาง Attributes ที่สามารถแกไข Id ของ Feature ได เชน จาก ID = 0 เปน
ID = 30 ดังรูป
2.5 การจัดตารางขอมูลเชิงบรรยาย (Attribute data)
การเปดตาราง
- Click Layer ที่เราจะใหแสดงขอมูลเชิงบรรยาย (Attribute)
- แลว Click ขวา Layer ที่เราจะใหแสดงขอมูลเชิงบรรยาย (Attributes)
-59-
Page 60
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- เลือก Open Attribute Table ขอมูลเชิงบรรยาย (Attribute) ก็จะแสดงขึน้มา
การแกไขตาราง
- ในการแกไขตารางเราจําเปนตองทําการ Start Edit กอน - Click Editor > Start Editing - เปดตารางที่เราตองการจะทาํการแกไข และ Click ไปที่ขอมูลที่จะแกไข - จากนั้นก็เร่ิมทาํการพิมพแกไขได
การเพิ่มคอลัมน (Add Field)
- Click Option ในตารางแลวเลือก Add Field
-60-
Page 61
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
- จะปรากฏหนาตาง Add Field ขึ้นมา - ตั้งชื่อ Field ใหมในชอง Name - ในชอง Type ใหเปลี่ยนลักษณะของขอมูลที่ตองการใหแสดงใน Field ที่สรางขึ้นใหม
เชน ตองการใหเปนตวัเลขกใ็หเลือก Short Integer หรือ Long Integer ถาตองการใหเปนตัวอักษรก็ใหเลือก Text เปนตน
- Click OK จะแสดง Field ใหมขึ้นมาบนตาราง
-61-
Page 62
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การเรียงลําดับ Record ใน Field ท่ีตองการ
- Click ขวาที่หวั Field แลวเลือก Sort Ascending (เรียงจากนอยไปหามาก) หรือเลือก Sort Descending ( เรียงจากมากไปหานอย) ดังรูป
-62-
Page 63
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การคํานวณคาใน Field ท่ีกําหนด
- ในที่นี้จะทําการคํานวณพื้นทีอํ่าเภอใหมีหนวยเปนไร (จากเดิมเปนตารางเมตร) โดยทีจ่ะใสคาไว Field ที่สรางขึ้นใหมตามวิธีการเพิ่มคอลัมนที่ไดกลาวไปแลว โดยใชช่ือใหมวา area_rai
- Click ขวาที่หวัขอ Field area_rai เพื่อเรียกฟงกช่ัน Calculate Values
- จะปรากฏหนาตาง Field Calculator จากนั้นใหใสสูตรการคํานวณเนือ้ที่ตารางเมตรใหเปนไร คือ พื้นที่ (ตารางเมตร)/1600 = พื้นที ่(ไร)
- วิธีการใสสูตรคือ Double click Field ที่ตองการจะแปลงหนวย ตามดวยฟงกช่ันการคํานวณ และตวัเลขใหเหมือนกับสูตรจากนั้น Click OK
- ดังจะยกตวัอยางการแปลงพืน้ที่อําเภอจากหนวยตารางเมตรใหเปนไร คือ Double click
Field Area ตามดวยเครื่องหมายหาร ( ) และตัวเลข 1600 จากนั้น Click OK
-63-
Page 64
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
- จะไดผลลัพธของการคํานวณการแปลงหนวยพื้นที่อําเภอจากตารางเมตรเปนไร ดังแสดงในรูป
-64-
Page 65
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
2.6 การสรางแผนที่
การเปด Layout View
-65-
Page 66
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การใชเคร่ืองมอื Layout tool
Zoom in Zoom out Pan
Fixed zoom out Fixed zoom in
Zoom whole page
Zoom to 100%
Go back to extent
Go forward to extent
Zoom control
Change layout
การเลือกTemplate
การเลือกขนาดกระดาษที่จะผลิตแผนที ่
-66-
Page 67
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การกําหนดมาตราสวนและขนาดกรอบของแผนที ่
การใสชื่อแผนที ่
-67-
Page 68
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การใสคําอธิบายสัญลักษณ
-68-
Page 69
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การใสทิศ
การใสมาตราสวน
-69-
Page 70
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
-70-
Page 71
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
การใสเสนกริด
-71-
Page 72
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การสั่งพิมพแผนที ่
-72-
Page 73
คูมือการใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภูมิศาสตร ArcGIS 9.2
-73-
Page 74
โครงการจัดทําขอเสนอแนะเชิงนโยบายการจัดท่ีดินและการพัฒนาระบบขอมูล
การ Export map
-74-