Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ฝกสมองใหมองแตความสข 1
บทนำ
นสยเปนสงทเปลยนแปลงได
ความสขมาจากการสงสมวธการ ไมใชสงทตกหลนอยทไหนสกแหงหรอ
ตกลงมาจากฟากฟา ผมคดวาถาไมมใครโชคดมความสขมาตงแตเกด กไมมใคร
ทมความทกขมาตงแตเกดเหมอนกน ทำไมนะหรอครบ กเพราะวาพอคนเราเปลยน
วธคด นสยกจะเปลยนไป ทำใหเกดความสขกได ทำใหเกดความทกขกไดเชนกน
คงจะมคนสงสยวาทำไมผมถงยนยนชดเจนอยางนน เหตผลงาย ๆคอ ในอดต
ผมเคยกงวลเรองความเครยดและเรองสขภาพทไมดโดยไมมสาเหต และตอมาผม
หายจากอาการเหลานนครบ
คนเราไมสามารถกระโดดโลดเตนในยามมความทกขไดฉนใด กยอมไมอาจ
สมผสถงความสขในยามทมความกงวลตอความเครยดหรอสขภาพทไมดไดฉนนน
พดอกอยางกคอ เราจะสามารถสมผสถงความสขไดในเวลาทจตใจของเราปราศจาก
ความเครยดและเตมไปดวยความสบายใจนนเอง
ปจจบนผมใชชวตอยางเบกบานใจเปนปกต ถาจะเรยกวามความสขกใชครบ
แตนนไมใชเพราะวาผมถกลอตเตอรหรอมโชคดเปนพเศษตกลงมาถงตว
แตอยางใด หากแตผมสามารถจะนำวธการควบคมรางกายและจตใจของตนเองมา
ใชเปนตางหากละครบ
ในอดตผมขอายขนาดหนก เปนโรครกความสะอาดผดปกต
และมความเครยดอยเสมอ
กวาจะมาถงวนนไมใชเรองงายเลย ผมมความเครยดและสขภาพไมดมา
ตงแตเดก มปญหาตาง ๆ มากมาย เชน เปนโรคขอายขนาดหนก รกความสะอาด
ผดปกต โลหตเปนพษ แถมยงสมาธสนดวย
สมยเดกมอยบอยครงทผมวงเลนอยางสนกสนานอยตามปกต แลวจ ๆ กเกด
ไมสบายขนมา หรอไมกอาเจยน ตอนนนผมไมไดคดวามนเปนเรองผดปกตแต
เคนอจโร โมง2
อยางใด แตพอมาคดดตอนนแลว ผมวานนคงจะเกยวกบการทผมมความเครยด
ตามประสาเดกนนเอง
ตอนเปนวยรนผมกมความเครยดเหมอนกนทงตอนทอยชนมธยมตนและ
มธยมปลาย แมผมจะเลนหรอคยกบเพอนอย กมกจะรสกวาเรากำลงแสดงเปน
คนอนทไมใชตวเรา ผมมกจะถกความไมสบายใจครอบงำอยเสมอวา ถาหากเรา
แสดงความเปนตวตนทแทจรงออกไป คนอน ๆ จะถอยหางจากเราหรอเปลา เรา
จะเขากบคนอนไมไดหรอเปลา แตกไมทราบวาตงแตเมอไหรเหมอนกนทผมสามารถ
นำวธการควบคมความไมสบายใจมาใชจนมสขภาพดขนตามมาได ผมไมเขาใจอย
นานทเดยววาอะไรเปนสาเหต ถาจะบอกวาไมไดคดอะไรลกซงนกกคงจะอยางนน
แคคดเฉย ๆ วา “สขภาพดขนกดแลวน”
แตปจจบนมคนไมนอยทมาปรกษาผมเกยวกบ “ความกงวลเรองสขภาพทไมด
เพราะความเครยด” หรอ “ความกงวลเรองความสมพนธกบผคน” ความเครยด
ทางจตใจหรอความไมสบายใจนนยอมนำพาไปสสขภาพทไมดอยางแนนอนครบ
เนองจากตวผมเองมประสบการณจงเขาใจด และไมอาจจะปลอบใจคนอยาง
งาย ๆ ดวยคำพดวา “อยาคดมาก” ผมไมเหนวามนเปนเรองของคนอนหรอกครบ
หากนำวธการมองเหนความสขมาใชเปน
คณกจะสามารถม “ชวตทเตมไปดวยความสข” ได
คนเรารสกมความสขเอาตอนไหน และรสกไมมความสขเอาตอนไหนกนนะ
เรองของ “ความสข” ซงเปนสงทเกบขอมลสถตสวนบคคลไดยากทสดนน
เปนทพดถงทงในทางปรชญาและงานเขยนมาเปนเวลานาน แตถกหาวายากจะพสจน
ในทางวทยาศาสตร
แตในระยะหลงมานเรมมการวจยเกยวกบ “ความสข” ในทางวทยาศาสตรดวย
ศาสตรหลายแขนง อาทเชน จตวทยา เศรษฐศาสตร และประสาทวทยาศาสตร
เปนตน
การไดสมผสกบงานเขยนหรองานวจยตาง ๆ เหลานทำใหผมมโอกาสไดขบคด
มากขนวา “ความสขคออะไร” ในทสดผมกเรมคดไดวาสาเหตแหงความเครยด
และรางกายทไมแขงแรงในอดตของตนเองมาจากอะไร
ฝกสมองใหมองแตความสข 3
ทรางกายของผมไมแขงแรงนาจะมาจากความเครยดในการเขาสงคม รวมทง
ปญหาในการปรบตวใหเขากบระบบของโรงเรยนและสงคมดวย
ททราบอยางนนกเปนเพราะวา นบตงแตผมสามารถแกปญหาไดดวยตวเอง
แลว ความเครยดทเคยมอยกหายไปอยางเหนไดชด รวมทงสขภาพกดขนมาก
พอปลดปลอยความเครยดได สขภาพรางกายของผมกดขน ทำใหผมใชชวตได
อยางรสกมความสขสดชนทกวน
หนงสอเลมนจะนำเสนอวธการปลดปลอยตวเองจากความเครยดในชวต
ประจำวน และวธทจะทำใหไดสมผสกบความสขครบ
ปจจบนคนเราตองใชชวตทเตมไปดวยความเครยดอยางหลกเลยงไมได แต
กระนนกยงมคนแบบผมซงเปนมนษยเหมอนคนอน ๆ ทครงหนงเคยทกขทรมานกบ
ความเครยด และอยมาคราวหนงกสามารถปลดปลอยตวเองเปนอสระได ทำอยางไร
เราจงจะสามารถเสพความสบายใจและความสขในการใชชวตประจำวนไดนะหรอครบ
หากคณนำวธการตาง ๆ ไปใช คณกจะสามารถม “ชวตทเตมไปดวยความสข” ได
ตอใหคณตองอยในสงคมทเตมไปดวยความเครยดกตาม
คนสวนมากบอกวา “อยากมความสข”
แตในความเปนจรงแลวความสขคออะไร นอยคนทจะรวาเราวด “ความสข”
กนอยางไร แตบางทอาจเพราะมนเปนสงทจบตองไดยาก คนเราถงไดพยายาม
ไขวควาหาความสขกนกเปนได
ขอยำอกครงนะครบวา ความสขไมใชสงทตกหลนอยตามพนหรอตกหลน
ลงมาจากฟากฟา ตราบใดทสมองอยในสภาพทตระหนกรถง “ความสข” อย การคด
ของเรากจะจำกดอยในโหมดของ “ความสข” ไปดวย
ไหน ๆ เรากมชวตกนเพยงครงเดยว แทนทเราจะมวครำครวญวาชวตเตม
ไปดวยความเครยด แลวคณไมอยากใชชวตแบบทไดสมผสถงรสแหงความสข
ในทก ๆ วนบางหรอ
มาลองคดกนหนอยไหมครบวา “ความสขคออะไร” และ “เราจะใชชวตอยาง
ไมตองสมผสกบความเครยดไดอยางไร”
เคนอจโร โมง
ตอนไหนทสมองรสก
มความสข
1บทท
ฝกสมองใหมองแตความสข 5
01ความสขหาซอดวยเงนไดหรอไม ถา GDP โต ความสขของประชากรจะเพมขนหรอไม
ปฏทรรศน “การเตบโตทางเศรษฐกจ = ความสข”
ศาสตราจารยรชารด อสเตอรลน กลาวไวในงานเขยนฉบบหนงวา แม GDP
(ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ) ตอหวจะเพมขน กไมไดทำใหระดบความสขของ
ประชากรเพมขนแตอยางใด ปรากฏการณดงกลาวเรยกกนวาปฏทรรศนอสเตอรลน1
ศาสตราจารยอสเตอรลนไดเกบขอมลระดบความสขของคนในสหรฐอเมรกา
ระหวางป พ.ศ. 2515 - 2534 พบวาไมวาจะเปนชวงปใด ๆกตาม สดสวนของประชากร
ทรสกมความสขแทบไมเปลยนแปลงจากระดบรอยละ 35 เลย และไมเกยวของกบ
GDP ทเพมสงขนในสหรฐฯระหวางป พ.ศ. 2515 - 2534 ดวย
แนวโนมทไมเปลยนแปลงของระดบความสขโดยเฉลยดงกลาวไมไดมเพยงแค
ในสหรฐฯเทานน แมแตในยโรปเองกมลกษณะเดยวกน ทสำคญคอในชวงป พ.ศ.
2516 - 2532 ทมการเกบขอมลนนเปนชวงทแตละประเทศตางกมการเตบโตทางเศรษฐกจ
ดวยกนทงสน แสดงวาตอใหภาวะเศรษฐกจดกไมไดทำใหอตราสวนของคนทรสก
มความสขเปลยนแปลงเทาใดนก
สรปวาอตราสวนประชากรทมความสขในแตละประเทศไมไดเกยวของกบ
อตราการเตบโตทางเศรษฐกจแตอยางใด
1 Easterlin paradox
เคนอจโร โมง6
ชาวญปนซงอยในภาวะเศรษฐกจเจรญจะมความสขหรอไม
เปนทกลาวกนวา ญปนเปนประเทศททวโลกใหความสนใจศกษาดานความ
สมพนธระหวางการเตบโตทางเศรษฐกจกบระดบความสข ทงนกเนองมาจากหลง
สงครามโลกครงทสองเปนตนมา ญปนมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจทนาจบตามอง
เปนอยางยงนนเอง
ตงแตป พ.ศ. 2516 ทเรมเกบขอมลเปนตนมา นบวาสหรฐฯและประเทศใน
ยโรปมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสงในระดบหนง แตสำหรบญปนในเวลานน
สภาพเศรษฐกจตกตำมากจนไมอาจนำไปเทยบกบสหรฐฯหรอประเทศในยโรปไดเลย
แตปจจบนกลายเปนวาญปนจดอยในกลมประเทศพฒนา โดยสรปแลวคอ ไมม
ประเทศไหนทสามารถพฒนาจากสภาพเศรษฐกจทยำแยเชนนนไปส GDP ทเพมสงขน
อยางรวดเรวไดอยางญปน
เศรษฐกจของญปนเตบโตขนอยางรวดเรวในชวงป พ.ศ. 2501 - 2530 ทมการ
เกบขอมล แตถาถามวาระดบความสขของประชากรในชวงนนเปนอยางไร พบวา
คาเฉลยของคนทรสกมความสขแทบไมมความเปลยนแปลงเลยดงคาดจรงตลอด
29 ปนน
โดยสรปแลว ประเดนทนาจบตามองทสดสำหรบปฏทรรศนอสเตอรลนกคอ
ความเปนจรงทวาประเทศทมการเตบโตทางเศรษฐกจและม GDP ตอหวเพมขนทกป
ไมไดมอตราสวนของประชากรทรสกมความสขเพมขนเทาใด ถาคนเรามความสข
มากขนตามรายไดทเพมขนจรง อะไร ๆ กคงจะงายดายไมนอย
แตในความเปนจรงแมรายไดสวนบคคลจะเพมขนตามการเตบโตทางเศรษฐกจ
แตคนกไมไดรสกมความสขเทาใดนก
ฝกสมองใหมองแตความสข 7
แม GDP ตอหวจะเพมขน แตระดบความสขไมไดเพมตาม
ไมเพยงแคในสหรฐฯเทานน ประเทศในยโรปกเชนกน!
ลำพงรายไดสวนบคคลทเพมขนไมไดทำใหคนเรารสกมความสข
การสำรวจในสหรฐฯ
เหตผลทคาดวาทำใหคนเดนมารกมความสข
การสำรวจในยโรป
อตราสวนของประชากร ทรสกวาตวเองมความสข อยทรอยละ 35 โดยเฉลย
จะเหนวาสาเหตททำใหตวเรามความสขเกยวของกบสงตาง ๆ
ประกอบเขาดวยกน
เดนมารกทมระดบควา
มสขอยในอนดบหนง
อตราการเตบโตทางเศ
รษฐกจสง
ฝรงเศสและอตาลทอยในอนดบทายๆ
อตราการเตบโตทางเศรษฐกจตำ
เดนมารก รอยละ 50-60
เนเธอรแลนด รอยละ 40
องกฤษ รอยละ 25-35
เยอรมน รอยละ 15-20
ฝรงเศส รอยละ 10-15
อตาล รอยละ 10-15
(ป)
ทมา : National Opinion Research Center, 1991.
ทมา : Inglehart et al. 1992.
สวสดการสงคมด อากาศด
ระดบการศกษาสง อาหารอรอย
การเมองมนคง
แม GDP จะเพมสงขนระหวางป พ.ศ. 2515 - 2534 แตระดบความสขโดยเฉลยอยเทาเดม
(ป)
อตราสวนทรสกมความสข
อตราสวนทรสกมความสข
ประเดน
เคนอจโร โมง8
02คนเรารสกมความสขเวลาไหน ชวตสบายขน แตทำไมไมคอยรสกมความสขอยด
เหตผลทการเตบโตทางเศรษฐกจไมไดกอใหเกดความสข
แนวคดใหมทใชเปนตววดระดบความสขไดแก GNH (Gross National
Happiness = ความสขมวลรวมประชาชาต) ประเทศภฏานเนนนโยบายการสราง
ความสขของสงคมโดยรวมโดยอาศย GNH ในการวดระดบการพฒนาประเทศ
จากการสำรวจประชากรเมอป พ.ศ. 2548 พบวาประชากรทรสกมความสขมจำนวน
ถงรอยละ 96.7 เลยทเดยว
GDP ใชวดการเตบโตเฉพาะทางเศรษฐกจ สวน GNH ใชวดความสขทาง
จตใจดวยการแปลงสงตาง ๆ ท GDP ไมสามารถวดไดออกมาเปนตวเลข โดยวด
ความสขทางจตใจออกมาจากความรสกทงดานบวกและลบ เชน ความใจกวาง
ความพอใจ ความเมตตา ความโกรธ ความไมพอใจ และความอจฉารษยา
เปนตน
ทนาสนใจเปนอยางยงคอคำถามทวา “คนเรารสกมความสขเวลาไหน”
จากงานเขยนของศาสตราจารยอสเตอรลนระบไววา “คนเราจะรสกพงพอใจในเวลา
ทตวเองมรายไดเพมในขณะทคนอน ๆ ไดเทาเดม”
ในทางกลบกน หากคนอนมรายไดเพมขนในขณะทตวเองมรายไดเทาเดม
จะรสกไมมความสข สรปแลวกคอคนเราจะรสกมความสขไดดวยการเปรยบเทยบกบ
คนอนนนเอง
ตวอยางเชน เวลาทเราอยในประเทศหรอยคสมยทคนสวนใหญไมมรถ แต
มเราคนเดยวทมรถ เรากจะรสกวา “มความสข” แตถาคนอน ๆ หนมามรถกนเปน
เรองปกตขนมา การทเรามรถกไมไดทำใหมความสขเปนพเศษแตอยางใด
ฝกสมองใหมองแตความสข 9
ถาหากวาคนเรารสกมความสขเมอไดเปรยบเทยบกบคนอนจรงแลวละก มนก
พสจนใหเหนแลวละครบวาระดบความสขของชาวญปนไมไดเพมขนไปตามการเตบโต
ทางเศรษฐกจอยางรวดเรวของญปน แม GDP จะเพมสงขนอยางตอเนองกตาม
สรปแลวจงไมเปนความจรงแตอยางใดทวาเมอเศรษฐกจของประเทศเตบโตขน
ประชากรมคณภาพชวตทดขนแลว คนจะมความสขขนเปนอยางมาก
ระดบความสขลดลงเมอสงอำนวยความสะดวกในชวตเพมขน
เหตผลอกขอหนงทแมวา GDP จะเพมขนแตระดบความสขไมไดเพมอยทวา
เมอรายไดของประชากรเพมขนและคณภาพชวตดขนเมอใด สงอำนวยความสะดวก
ในชวตกเพมขนตามไปดวย
ตวอยางเชน สตรทำอาหารอยางงาย ๆ โดยใชไมโครเวฟมมากขนกวาแตกอน
หากบานไหนไมมไมโครเวฟกจะรสกไมสะดวกไปทนท
เครองมอเครองใชทเดมทไมไดมความจำเปน ปจจบนไมมแลวกลบไมสะดวก
เชนนมมากขน เมอเทยบกนระหวางกอนกบหลงยคเศรษฐกจเจรญแลวพบวาแตละ
ครอบครวมอปกรณเครองใชอยางโทรทศน ตเยน เครองซกผา หรอรถยนตเพมขน
อยางเหนไดชด เมอเปนเชนนกกลายเปนวา พอมรายไดมากขนกยงมวตถสงของเพอ
ความจำเปนตอการใชชวตอยางมความสขเพมขน ผลลพธกคอเมอเทยบกบตอนท
รายไดนอยกวาแลว ระดบของความสขกไมไดเปลยนแปลงไปมากเทาใดนก
เคนอจโร โมง10
คนเรารสกมความสขเมอไดเปรยบเทยบกบคนอน
ไมมใครมรถสวนตว
เดนไปทำงาน
ขบรถไปทำงาน
ขนรถไฟไปทำงาน
มความสข
กงน ๆ
GDP สงขน ยกระดบคณภาพชวต สงอำนวยความสะดวกมมากขน
ซอรถสวนตว
ระดบความสขเทากน
ทกคนมรถของตวเอง
ญปนกอนยคเศรษฐกจเจรญ ญปนหลงยคเศรษฐกจเจรญ
แมรายไดจะเพมขน สงอำนวยความสะดวกกยงเพมขน ระดบความสขจงไมเพม
ประเดน
ฝกสมองใหมองแตความสข 11
03สมองทำงานอยางไรเวลาดใจทเหนคนอนไมมความสข จตวทยาของการคอยเปรยบเทยบกบคนอน
ความสขไมใชสงสมบรณ2 แตเปนสงสมพทธ3
เวลาทเราเดนกวาคนอน ๆ เราจะรสกมความสข แตถามระดบชวตแบบเดยว
กบคนอน ๆ กจะไมรสกมความสขเปนพเศษแตอยางใด หากคนเรามความสขไดดวย
การเปรยบเทยบกบคนอนเชนนจรง ความสขกจะไมใชสงสมบรณ แตเปนสงสมพทธ
ตวอยางเชน ถาเพอนรวมงานไดเลอนตำแหนงเรวกวาเรา เพอน ๆ พากน
แตงงานมลกมเตากนไปหมดแลว แตตวเองยงเปนโสดอยคนเดยวกจะรสกหงดหงด
แบบนคงเคยเปนกนบางนะครบ พอมองในลกษณะนแลวกจะเหนวาคนเรามกตดสน
ตวเองจากการเปรยบเทยบกบคนอน ดงนนคำอธบายทวาความสขเปนสงสมพทธ
กนาจะเปนจรง
คำวา “schadenfreude” เปนภาษาเยอรมนซงหมายถงการยนดเมอเหนคนอน
เปนทกข ถาพดใหเขาใจงายกอาจจะเรยกไดวา “ความทกขของผอนเปรยบดงนำผง”
มนเปนการทำงานของจตใจทไมคอยนาชนชมเทาไหร แตในความเปนจรงแลวสมอง
ของมนษยทำงานในทำนองทวา เรามกจะรสกดใจยามเหนคนอนเปนทกขครบ
ทำไมถงมการทำงานทางใจแบบน นนเปนเพราะวาเมอเปรยบเทยบกนแลว
เวลาทอกฝายมฐานะทางสงคมลดลง โอกาสทตวเราเองจะอยในฐานะสงขนกม
มากกวาเดมนนเอง เอางาย ๆ อยางเชนในวงการเมองนน ถาฝายตรงขามกอเรอง
ออฉาวขน ฝายนนกจะเสอมเสยชอเสยง เมอเปนเชนน ตวเราเองกมโอกาสทอย
2 สมบรณ หมายถง เตมเปยม สมบรณดวยตวเอง 3 สมพทธ หมายถง การเชอมโยง เปรยบเทยบกบสงอน
เคนอจโร โมง12
ในสถานะไดเปรยบกวา สภาพทเราอาจอยในฐานะไดเปรยบกวานเองททำใหสมอง
รสกมความสข
“ความทกขของผอนเปรยบดงนำผง” นนไมมทสนสด
ในความเปนจรงแลว วากนวาชาวญปนมความรสก “schadenfreude” เชนน
อยางแรงกลา มคำวา “เมชอมะ” ทใชกนในเวบบอรด 2 Channel4 ซงเปรยบวา
ถาคนอนเปนทกข เราจะรบประทานอาหารไดอยางเอรดอรอย ซงนเปนตวอยาง
ทชใหเหนความหมายของคำวา “schadenfreude” ไดเปนอยางด
แมคนทพดจะดสะใจ แตในความเปนจรงแลวมนแสดงใหเหนถงโครงสราง
ทางจตใจทกำลงมความเครยดสง เพราะแสดงใหเหนวาคนคนนนมกเปรยบเทยบ
ตนเองกบคนอนเปนประจำนนเอง
การทำงานของสมองทคอยวดความสมพนธกบคนอนในเชงเปรยบเทยบ แลว
จงคอยจดระดบของตนเองอยเปนประจำเชนนเปรยบไดกบนรกขมลกทสดเลยทเดยว
นนเปนเพราะวาตราบใดทเรายงคอยเปรยบเทยบตนเองกบคนอน ตราบนน
เรากไมมวนมความพอใจอยางแทจรงไดเลย เพราะตอใหเปนคนทเรยนเกงขนาดไหน
เหนอฟากยอมมฟา ตอใหรำรวยอยางไร กตองมคนอนทมทรพยสนมากกวาเรา
อยด
ตอใหคนเราเดนในดานใด กยอมมคนอนทเหนอกวาในดานอนแนนอน หากเปน
เชนนแลวกไมมวนทตนเองจะไดเปนทหนง ตองคอยรสกอยเสมอวาตวเองไมได
เปนทหนง เราไมมทางขนมาอยเหนอคนอนไดหรอกครบ เวนเสยแตวาเราจะเปน
ผนำเผดจการ
4 เวบบอรดทใหญทสดในญปน
ฝกสมองใหมองแตความสข 13
สมองทำงานในแบบทดใจยามคนอนเปนทกข
ตราบใดทยงเปรยบเทยบตนเองกบคนอน ตราบนนกไมมวนพอใจไดเลย
ประเดน
หยา
ฮา ๆ ๆ
ทำไงด…
ลนลาน
ใจเตนไมเปนสำ
กนขาวอรอยละทน
ลมเหลวดานการงาน
ลมละลาย
ฝายตรงขามกอเรองออฉาว
ตองสอบใหไดทหนง!
ตองหาเงนใหมากกวาน!
ตองผอมมากกวาน!
อยากไดแฟนทเจงกวาคนอน!
ดใจ
เครยด
ความทกขของคนอน
รสกมความสข
แตในความเปนจรง…
สมองใน เวลานน…
เคนอจโร โมง14
04ใชประโยชนจากสมองทชอบเปรยบเทยบ ถามเราอยคนเดยว เราจะไมรดวยซำวาตวเองสวยหรอเปลา
เวลาทเซลลกระจกเงาในสมองทำงาน
เราจะเกดการเปรยบเทยบตวเองกบคนอน
เหตผลทคนเรามกเปรยบเทยบตวเองกบคนอนสามารถอธบายไดจากการ
ทำงานของเซลลกระจกเงาในสมองครบ พดสน ๆ กคอ ถาไมเปรยบเทยบกบคนอนแลว
คนเราจะไมรสถานะของตวเองเลย
เซลลกระจกเงาเปนเซลลประสาทในสมองของสตวทมพฒนาการสงสดอยาง
สตวในกลมไพรเมต5เมอเหนคนอนทำอะไรบางอยาง มนจะกระตนใหเกดกระแส
ประสาทในสมองเพอใหตวเองทำในสงเดยวกน อยางเวลาเราเหนคนอนกำลงรองไห
ตวเองกจะพลอยรองไหตาม ความสามารถในการมความรสกรวมกบคนอนอยางน
กมาจากการมเซลลกระจกเงานเองครบ
เวลาทเซลลกระจกเงาทำงานคอเวลาทคนเราเปรยบเทยบตวเองกบคนอนอย
การเปรยบเทยบทำใหรสถานะของตวเอง
ถาจะเอาใหเขาใจงายกอยางเชน เราจะไมมทางรไดเลยวา “เราสวยหรอเปลา”
หากไมเปรยบเทยบกบคนอน ถาในโลกนมตวเราอยเพยงคนเดยว เราจะไมรวาอะไร
คอความสวยงามหรออะไรคอความนาเกลยด
การเปรยบเทยบกบคนอนเกดขนอยตลอดเวลา คนเราสามารถรสถานะของ
5 อนดบสตวเลยงลกดวยนมกลมหนงซงมสมองขนาดใหญและประสาทการมองเหนดกวา
สตวเลยงลกดวยนมกลมอน ๆ ไดแก ลเมอร ลงมหางและไมมหาง และมนษย
ฝกสมองใหมองแตความสข 15
ตวเองไดกดวยการเปรยบเทยบกบคนอนในทกเรอง ไมวาจะเปนโอลมปก คาเบยงเบน
หรอไอคว การเปรยบเทยบกบคนอนเชนนจะเรยกวาเปนธรรมชาตของมนษยกวาได
การเปรยบเทยบทไมใชการเปรยบเทยบวาดกวาหรอดอยกวา
เปนทมาของเอกลกษณเฉพาะตว
อยางไรกด ในเวลาทเปรยบเทยบกบคนอนเรองความสขนน ถาเอาแตสนใจ
วาเราดอยกวา (หรอดกวา) อกฝายแลว ใจจะสงบไมไดเลย ในทางตรงกนขาม
แทนทจะเปรยบเทยบเรองดกวาหรอดอยกวา หากเหนความตางจากคนอนในทาง
ทเปนเอกลกษณเฉพาะตว “สมองทชอบเปรยบเทยบ” จะกอใหเกดผลกระทบในดานด
แทน
มละครอยเรองหนงชอ Pirates of Silicon Valley เปนละครทสรางจาก
เรองจรงโดยมตวละครคอสองยอดบคคลซงเปลยนวถชวตของคนทงโลก ซงไดแก
สตฟ จอบส อจฉรยะแหงแอปเปล และบล เกตส ผกอตงไมโครซอฟท ละคร
แสดงใหเหนวาจอบสซงมเสนหจบตาจากความชาญฉลาดของเขา กลบมอกมมหนง
ซงเปนคนทมความรกตวเองอยางสง และมความไมมนคงทางจตใจ
ชวงทละครเรองนออกอากาศ มขาววาทางบรษทแอปเปลเองกด Pirates of
Silicon Valley นดวยเชนกน แตเนองจากภาพลกษณของจอบสดแยมาก ทางบรษท
จงมความเหนวาควรจะหามออกอากาศ แตเมอเสนอความเหนดงกลาวกบจอบส
เขากลบตอบวา “โฆษณาแบบไหนกเปนโฆษณาทดทงนนแหละ”
ยอนกลบมาเรองการเปรยบเทยบกบคนอนนะครบ ถาหากในโลกนมมนษย
ทชอจอบสเพยงคนเดยวเทานน จดเดนของเขาคงไมไดถกนำมาใชประโยชน แต
เพราะเขาประสบความสำเรจในหลายสงหลายอยางทคนอนทำไมได จงมทงคน
ทวจารณและคนทชนชมจอบส เรองของเรองกคอ เพราะมคนทเปรยบเทยบเขา
กบคนอน ๆ จงมจดทเขาไดแสดงความสามารถในแบบฉบบของเขาออกมานนเอง
การเปรยบเทยบนนบางทจงสามารถสรางจดแขงใหคนคนนนไดดวย
เคนอจโร โมง16
การเปรยบเทยบตวเองกบคนอนทำใหรสถานะของตวเอง
หากจะให “สมองทชอบเปรยบเทยบ” ทำงานในทางด กตองใสใจ เรองเอกลกษณเฉพาะตว ไมใชเปรยบเทยบวาดหรอดอยกวาอกฝาย
ประเดน
เซลลกระจกเงา
รสถานะของตวเอง
ใหลองเปรยบเทยบ “ความแตกตางจากคนอน” ด
เซลลประสาททมลกษณะเฉพาะคอสะทอนการกระทำของผอนเสมอนเปนการกระทำของตนเองเวลาตวเองเหนคนอนรองไหแลวเกดความรสกตามไปดวยกเปนการทำงานของเซลลกระจกเงา
เวลาทเซลลกระจกเงาในสมองทำงานคอตอนทเราเปรยบเทยบกบคนอนอย
เวลาทคดเรองการใชชวตอยางมความสขถามวเปรยบเทยบวาดกวาหรอดอยกวาจะหมดสขเปลา ๆ…
เปรยบเทยบ
เซง
เปรยบเทยบ
เปรยบเทยบ
ทอง
ทองแดงเงน
ถาในโลกนมเราอยแคเพยงคนเดยว… เพราะมคนมากมายเอกลกษณเฉพาะตวจงโดดเดน
ฝกสมองใหมองแตความสข 17
05จรงหรอทความสข “ไมใชอยทปญหาเรองเงน” สมองไขวควาหาการปฏสมพนธกบคนอน ๆ
ถามเงน 7 หมนเยนทกเดอนจะสามารถใชชวตไดเหมอนคนอนทวไป…
กอนนผมไดไปเยอนพนทยากจนรวมกบคณมะโคโตะ ยอะสะ ซงเปน
ผอำนวยการ “เครอขายตานความยากจน” ทออกอากาศทางสถานโทรทศน NHK
โดยทำงานแกไขปญหาความยากจน เชน ปญหาผยากไร ผมไดทราบวาปจจบน
มจำนวนผทไดรบเงนอดหนนในการเลยงชพเพมขน รวมทงคนในวย 20 - 30 ปดวย
ผมบอกคณยอะสะวาอยากไปเหนความจรงเชนนดวยตาตนเอง จงไดไปเยอนพนท
นนแหละครบ
หนงในคนทเราไปเยยมเปนชายหนมซงอาศยอยในโอซากา มประวตเคย
ถกพอทำรายตงแตเดก จงเขากบคนอนไมเปน ทำงานไดกไมนาน จงใชชวตดวย
การรบเงนอดหนนในการเลยงชพ 110,000 เยนตอเดอน คาเชาบาน 4 หมนเยน
ทเหลออก 7 หมนเยนใชจายในสวนทจำเปน เชน คานำ คาไฟ และคาอาหาร
เปนตน
การมเงน 7 หมนเยนทกเดอนทำใหชายหนมคนนสามารถใชชวตไดเหมอน
คนอนทวไปกจรง แตเขาใชชวตดวยการนงกอดเขาดโทรทศนอยแตในหองตลอดวน
ทาทางเหงามากทเดยว พอมองดเขาแลวทำใหผมรสกวาความสขของคนเราไมได
อยทปญหาเรองเงนจรง ๆ
ความสามารถในการสอสารอยางเทาเทยมกนคอความสข
แมเขาไมอาจจะใชชวตไดอยางหรหรา แตกมเงนพอทจะใชชวตไปวน ๆ ได
ถามองเพยงดานรายรบ เขากอยในเงอนไขเตมเปยมทจะมความสขได แตกลบด
เคนอจโร โมง18
ไมมความสขเลย
เพราะอะไร เมอลองคดหาเหตผลดแลว ผมกพบขนมาอยางหนงวาสงท
ชายหนมคนนขาดในการดำรงชวตอยางสนเชงกคอการไมมสงคม เขาไมมพอแม
ทจะพงพาได ไมมพนอง และไมมคนทเรยกไดวาเพอนเลยแมแตคนเดยว ไมมคน
ทจะไวใจ เทยวเลน หรอเปนทปรกษาไดเลย
ไมแปลกทวารฐสามารถจดสรรเงนอดหนนใหได แตไมสามารถจดสรรเพอน
ใหไดดวย
ถาไมมการสอสารกบคนอน คนเรากจะไมสามารถหาความสขได และถาม
สงคมขนมา หากความสมพนธนนไมไดเปนไปอยางเทาเทยมกนในระดบหนง กจะ
ไมสามารถสรางความไวเนอเชอใจขนมาไดเชนกน
ในป พ.ศ. 2534 นตยสาร The Big Issue ซงสงเสรมใหคนไรบานสามารถ
ยนหยดดวยตนเองไดเรมออกจำหนายในประเทศองกฤษ นตยสารดงกลาวใหคน
ไรบานเปนผยนขายนตยสารเลยงชพตามถนนหนทาง โดยมงหวงวาวนหนงพวกเขา
เหลานจะเลกใชชวตอยตามถนนหนทางไปเองในทสด
ในญปนเองกเรมออก The Big Issue Japan ในป พ.ศ. 2546 จากการ
สนทนากบคนในสำนกงานของ The Big Issue ทราบวาสาเหตทพวกเขาตกอยใน
สภาพอนแรนแคนไมไดมาจากการตกงานหรอไมมรายได แตอยทการถกตดขาดจาก
สงคมจากเหตดงกลาวตางหากครบ
การมสงคมถงจะทำใหเราใชชวตอยอยางมชวตชวา มแรงบนดาลใจ และ
มความรกตอผอนได
ฝกสมองใหมองแตความสข 19
การมสงคมทำใหคนเรามความสข
มองหาสงททำใหมความสขนอกจากเรองเงนดกวาประเดน
แมจะมรายไดทกเดอน แตถาไมมการสอสารเลยกจะเหงา
ในอกดานหนง…สาเหตทคนเราตกอยใน สภาพแรนแคนนนกเพราะการไมมสงคม
เอา!แหมใหชวยขนาดนนกไมไหวนะ!
รฐไมมเพอน
ใหบางเหรอ…
เงนอดหนนเลยงชพ
เพอนทมงานอดเรกแบบเดยวกน
เพอนทม
งานอดเรก
แบบเดยวกนครอบครว
ไมกลาตดตอไปหา
หางเหน ไมกลาตดตอไปหา
หยา
ครอบครว
เพอนรวมงาน
เพอน
รวมงานเพอนสมยเรยน
เพอนสม
ยเรยน
ออ ขอบคณ
สมยเปนพนกงานบรษท หลงถกเลกจาง
ปลดคนงาน
เหงา
แรนแคน
เคนอจโร โมง20
06สมองดใจเวลาเราเตบโตจากเมออดต เหตผลทคนหนมสาวออมเงนไวใชยามแกกนมากขน
ความเปนจรงของหนมสาวทไมมความหวงตออนาคต
เดยวนเวลาคยกบคนวยสบหรอยสบปแลว รสกวามคนจำนวนไมนอยทไมม
ความฝนหรอความหวงตออนาคต ไดยนวาสวนใหญจะมความคดแบบ “ไมรวา
อกหนอยจะไดรบเงนบำนาญหรอเปลา เกบเงนไวใชตอนแกดกวา” มากกวา
จะวาดฝนวา “ลงทนไปเรยนเมองนอกเพออนาคตทดดกวา”
คนทมชวตอยในยคเศรษฐกจเจรญ (พ.ศ. 2497 - 2516) และยคเศรษฐกจ
ฟองสบ6 (ชวงประมาณป พ.ศ. 2528 - 2536) เรยกวาเปนคนยคเบบบม (แตโดยทวไป
คนยคเบบบมคอคนทเกดราวป พ.ศ. 2489 - 2507 - บรรณาธการ) สวนคนทเกด
หลงจากนนเรยกวาเปนคนรนใหม หมายความวาคนวยหาสบและหกสบปไดเคยผาน
ชวงเวลาทเศรษฐกจญปนดมากอนนนเอง
คนยคเบบบมผานประสบการณจากชวตในวยเดกทไมมสงอำนวยความสะดวก
เทาใดนก และพอโตขนกเรมมเครองใชไฟฟาอยางตเยน เครองซกผา โทรทศน
เพมขน ทำใหคณภาพชวตเปลยนไป สวนคนทอยในวยผใหญในยคเศรษฐกจฟองสบ
กจะเคยผานชวตทเคยใชจายอยางฟมเฟอยในยคเศรษฐกจดมากอน
6 หมายถงยคเศรษฐกจฟองสบของประเทศญปนทเรยกวา The Japanese Asset Price
Bubble
ฝกสมองใหมองแตความสข 21
การรบรถงความเปลยนแปลงทำใหสมองมความสข
คนทเคยผานชวงเวลาแหงความสขทคณภาพชวตดขนอยางรวดเรวถงขดสดนน
ไดผานการเปลยนแปลงทเรยกวา “การเขาสภาวะใหม”
แทจรงแลวการเปลยนผานนเองเปนปจจยททำใหรสกมความสขไดงาย เพราะ
การเปลยนแปลงทำใหคนเรารสกถงการเปรยบเทยบ แตการเปรยบเทยบในกรณน
มไดเปนการเปรยบเทยบระหวางตวเองกบคนอน แตเปนการเปรยบเทยบตวเอง
ในอดตกบปจจบน เชน “เมอกอนบานเราไมมของอยางน เดยวนมแลว” หรอ
“สมยกอนทำไมไดเลย เดยวนทำไดแลว” การเปรยบเทยบระดบคณภาพชวตของตวเอง
เชนนทำใหสมองรสกยนด
ขอยำอกครงนะครบวา คนเรามกจะวดสถานะของตวเองไดจากการเปรยบเทยบ
การทปจจบนมความเปลยนแปลงจากอดต หรออนาคตมการเปลยนแปลงจาก
ปจจบน ทำใหคนเราสามารถเปรยบเทยบระดบคณภาพชวตของตนไดงายกวาการ
อยในสภาพเดมอยางตอเนอง
นอกจากน แมในยคเศรษฐกจเจรญ ระดบความสขของคนกไมไดเพมขน
เทาใดนก แตกระนนความเปลยนแปลงกเปนปจจยหนงททำใหสมองและทำใหเรา
รสกมความสขได
อยางไรกตาม คนในวยสบหรอยสบปนนเกดในยคทเศรษฐกจเรมไมกระเตอง
และรจกเพยงแคสภาพการณเดม ๆ เรอยมา เรยกวาเปนคนรนทไมรจกความสข
จากการเปลยนแปลงของยคสมยทวนนดกวาเมอวาน หรอพรงนดกวาวนน
เมอเปนดงน คนกลมนกจะไมมความรสกวา “ชวตเราจะเปลยนแปลงไปใน
ทางใดทางหนง” ดงนนกเลยไมคดวา “อนาคตจะดกวาเดมแน” ไปดวย แตจะรสกวา
สภาพการณในตอนนจะคงอยเรอยไป กเลยกลายเปนหาทางปกปองตวเองใหอยรอด
ตอไป
เคนอจโร โมง22
ความเปลยนแปลงในลกษณะท “ของทเมอกอนไมเคยม เดยวนมแลว” ทำใหรสกมความสข
ระดบคณภาพชวตทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทำใหเกดชวงเวลาทมความสข
ประเดน
ชวตของคนในรนทผานยคเศรษฐกจเจรญและยคเศรษฐกจฟองสบ
ยคเศรษฐกจเจรญ
ยคทมความเปลยนแปลงมากมาย
คนรนทรสกวาชวตของตนจะดยง ๆ ขนไปอก
ยคสมยทไมคอยมการเปลยนแปลง
ยากทจะมความฝนหรอความหวง
ปกปองตวเอง ไมยอมทาทายสงใหม ๆ
ไมคอยมความเปลยนแปลง
ยคฟองสบ
ปจจบน
เกดตอนนทเปนผใหญแลว
สมองมความสข
อนาคต
ตองดขน
กวานอกแน
ความเปลยนแปลง
ชวตของคนวยสบหรอยสบป
ยงไงอนาคตกคงเหมอนเดม
แหละ
นาเบอจง…
ฝกสมองใหมองแตความสข 23
07ความเปลยนแปลงทำใหสมองสมผสถงความสขไดงายกวา สมองไขวควาหาความสบายใจทแตกตางจากชวตประจำวน
สรางความเปลยนแปลงดวยการสอสารทแตกตาง
ยากทคนทบอกวา “ไมรสกถงความเปลยนแปลง” จะรสกมความสขครบ
เพราะวาสำหรบสมองแลว ความเปลยนแปลงเปนแรงขบเคลอนของความสข
นนเอง แตตอนนกไมมวแวววาเศรษฐกจของญปนจะดขนโดยฉบพลน และตราบใด
ทความเชอทวาการเตบโตทางเศรษฐกจทำใหคนมความสขยงเปนเพยงมายา
ตราบนนเรากจำเปนตองรสกถงความเปลยนแปลงในดานอน ๆ นอกจากเรองเงนทอง
ใหได หากสงคมไมเปลยนแปลง เรากจำเปนตองหาทางเปลยนแปลงดวยตวเอง
หรอพาตวเขาสความเปลยนแปลงทแตเดมไมเคยม
การนำพาตวเองเขาสความเปลยนแปลงนนตองอาศยการเขาสสงคมซงม
ความแตกตางจากสภาพแวดลอมในปจจบนโดยสนเชง วธทเรวทสดกคอการไป
ตางประเทศระยะสน ๆ เปนอยางนอย จากเดมทเคยเกดและโตในญปน แวดลอม
ดวยคนญปน ใชชวตในสงคมทพดภาษาญปน พอไปตางประเทศปบกตองเจอกบ
ความเปลยนแปลงอยางหลกเลยงไมได ถาไปประเทศทมการเตบโตทางเศรษฐกจ
อยางรวดเรวอยางจนหรอสงคโปร กจะไดสมผสกบคนทอยในยคทมการเปลยนแปลง
แนนอน
แตระยะหลงนวธนใชไมไดผลมากขนในหลายประเทศ อยางในสหรฐฯนน
รฐทอยตดทะเลอยางนวยอรก วอชงตน แคลฟอรเนยจะเปนททมความลำหนาทสด
แหงยคอยแลว แตรฐทอยลกเขาไปในแผนดนจะเนนการทำเกษตรกรรม ปจจบน
คนกยงฟงเพลงคนทรกนอยเชนเดม
สงทสำคญกวาการไปประเทศทจะทำใหรสกถงความเปลยนแปลงไดมากกวา
เคนอจโร โมง24
ประเทศอน ๆ คอการหาวธการสอสารกบผอนไมวาเราอยในประเทศไหน หรอกระทง
อยในญปนเอง
การจะสอสารกบคนตางวฒนธรรมนน ปจจบนเราสามารถใชทวตเตอรหรอ
เฟซบกได การรจกกบใครสกคนในประเทศหนง ๆ จะทำใหเรารไดวามกระแสความ
เคลอนไหวของยคหรอไม ความเปลยนแปลงซงเปนแรงขบเคลอนของความสขนน
ขอเพยงแคเราตองการ เรากสามารถไดมนมาครองครบ
การรกษาสมดลทำใหสมองรสกสบาย
เรองของความเปลยนแปลงนนสามารถนำมาใชกบชวงวนหยดพกผอนอยาง
ชาญฉลาดกยงได อยางการพกผอนสบาย ๆ ในรสอรตกชวยผอนคลาย เพราะทำให
ความสมดลของสมองทเสยไปฟนตวกลบคนมา
โดยปกตแลวคนททำงานอยในกรงโตเกยวจะอยในวงวนของผคนทเบยดเสยด
ยดเยยดกนเปนปกต ดวยเหตทกรงโตเกยวเปนศนยกลางทางการเมอง เศรษฐกจ
และวฒนธรรม รวมทงมผคนมากระจกตวกนหนาแนน จงเตมไปดวยสงเราใจและ
บนเทงใจ แตในขณะเดยวกนกไมมโอกาสไดชมธรรมชาตแวดลอมอยางทะเล
ทงดงามของเกาะทางใต เปนตน สำหรบคนทอยในสถานทเชนนน เมอไดไปพกผอน
ทเกาะทางใตจะเปนอยางไร กจะไดรบสงทขาดหายไปในชวตประจำวนเขามาชดเชย
อยางไรละครบ
สมองจะรสกสบายกตอเมอไดรบความสมดล คนเราจงแสวงหาสงทไมได
พบเจอในชวตประจำวนจากวนหยดพกผอนนนเอง
ฝกสมองใหมองแตความสข 25
สำหรบสมองแลว ความเปลยนแปลงเปนแรงขบเคลอนของความสข
สมองจะรสกผอนคลายเมอไดสมผสกบ สงทตางไปจากชวตประจำวน
ประเดน
เพอใหรสกถงความเปลยนแปลง ขอท 1 ใหพาตวเองไปอยในความเปลยนแปลง
เพอใหรสกถงความเปลยนแปลง ขอท 2 ใหหาวนหยดพกผอน
ลองไปตางประเทศ
สำหรบคนทอยในเมองใหไปหาธรรมชาต
สำหรบคนทอยชนบทใหไปในเมอง
เขาสงคมทแตกตาง ทำใหรจกวฒนธรรมอน ๆ
สรางความสมดลใหสมอง
ทวตเตอร เฟซบก
ฮบ
เมองชนบท
ฮบ
เคนอจโร โมง26
08ลองเปลยน “ลำดบของคำถาม” ดบาง เหตผลทความคดของคนเราถกชกจงไดงาย
วธตงคำถามททำใหมองไมเหนระดบของความสข
กอนอนขอใหคณลองตอบคำถามสองแบบนดนะครบ ใหสมมตวาตอนนคณ
ไมมแฟน (หรอคครอง)
1. “ตอนนคณมแฟน (คครอง) หรอไม” คณจะตอบวา “ไมม” แลวคนถาม
กจะถามตอวา “แลวตอนนคณมความสขไหม”
ทนลองมาดวธถามอกแบบดนะครบ
2. “ตอนนคณมความสขไหม ถามความสข กรณาตอบวามความสขระดบไหน
ตงแตระดบ 1 - 7” แลวคนถามกจะถามตอวา “แลวตอนนคณมแฟนหรอเปลา”
เปนอยางไรครบ ไมวาจะแบบไหนกมการตงคำถามทงสองอยางคอ “ตอนน
มความสขหรอไม” และ “มแฟนหรอไม” แตดวยการตงคำถามทเปลยนลำดบกน
คำตอบกนาจะตางกนเยอะทเดยว
ในแบบแรก ปจจยวดวา “มความสขหรอไม” ขนอยกบ “มแฟนหรอไม” อยาง
มากทเดยว เปนการตงคำถามแบบชกจงวา “ถามแฟนแลวจะมความสข” และ
“ถาไมมแฟนกจะไมมความสข”
แทจรงแลวจะมแฟนหรอไมอาจจะไมไดจำเปนสำหรบคนทถกถามเลยกได
เขาอาจจะมความสขกบการทำงานหรอในชวตสวนตวดพออยแลว แตแลวพอถกถาม
คำแรกวา “มแฟนหรอเปลา” กจะถกชกจงใหรสกวา “ออ กตอนนเราไมมแฟน
เพราะฉะนนเราอาจจะไมมความสขอยกได”
ในอกดานหนง ถาเปนคำถามแบบทสอง การมแฟนหรอไมไมไดสงผลกระทบ
ฝกสมองใหมองแตความสข 27
ตอการ “มความสขหรอไม” คนตอบจะคดวา “ตอนนงานกด วนหยดกไดทำงานอดเรก
ทชอบ ชวตกสนกด” เพราะฉะนนสงทใชวดวา “มความสขหรอไม” จะขนอยกบ
สงตาง ๆ ทผดขนมาในหว แลวสามารถวดระดบความสขโดยรวมของตนได
ความคดจะถกชกจงไดงาย ถาเราจดจออยกบสงใดสงเดยว
ความคดของคนเราสามารถถกชกจงไดงายครบ ถาไปจดจออยกบอะไรสกอยาง
แลวกจะมวไปใหคากบสงนน และไมไดนกถงสงอน ถาใกลตวคณมคนทบนวาไมม
ความสขอยละก ลองสงเกตเขาดด ๆ สครบ
ไมแคลววาเขาคงจะครำครวญอยแตกบอะไรสกเรองสองเรองจนไมสามารถ
มองเหนชวตโดยรวมได คนทคดวาตอนนตวเองไมมความสขจะนกวาตวเองรดวา
เปนเพราะอะไร
“ไมมแฟนจะมความสขไดยงไง” “ไมมความสขเพราะเขามหาวทยาลยทอยาก
เขาไมได” “ไมไดงานทอยากได เรามนชางไรสขเสยเหลอเกน”
แตทจรงแลวจากการวจยพบวา สงทกำหนดระดบความสขของคนไมไดจำกด
อยแคปจจยใดปจจยหนงครบ
เคนอจโร โมง28
เพยงเปลยนลำดบของคำถาม ความคดกจะเปลยนไป
ถาจดจออยกบสงใดสงเดยว จะไมสามารถมองเหนชวตโดยรวมได
ประเดน
แบบท แบบท
ตอนนมแฟน (คครอง) หรอไมตอนนคณมความสขไหม
ถามความสข กรณาตอบวามความสข
ระดบไหนตงแตระดบ 1-7
คำถามตอไป
ถามแฟนกคงมความสข…
ออกตอนนเราไมมแฟน
เพราะฉะนนเราอาจจะไมมความสข
อยกได
พอคดดหลาย ๆ ดานแลวถงไดรวาตอนนกมความสขดนะ
ไมมกเลยไมมความสข…
วนหยดกมเพยงพอ…
งานตอนนกสนกด
อาวรสกจอย ๆ แฮะ โอ
คำถามตอไป
แลวตอนนคณมความสขไหม แลวตอนนคณมแฟนหรอเปลา
ตอนคดหาคำตอบ… ตอนคดหาคำตอบ…
ถาเปนแบบท “ตอนนมแฟนหรอไม” จะสงผลอยางมากตอการวดวา
“มความสขไหม”
ถาเปนแบบท จะมแฟนหรอไมกไมได สงผลกระทบตอการ “มความสขหรอไม”
ทำใหความคดไมเปนกลางตววดวา “มความสขหรอไม” จะพากนผดขนมาในหว
สามารถวดระดบความสขโดยรวมได
ฝกสมองใหมองแตความสข 29
09คนทรจกปรบตวจะมความสข เงอนไขทกำหนดความสขไมไดมเพยงขอเดยว
ทวา “คนสวนใหญในแคลฟอรเนยมความสข”
เปนเพยงแคความคดลอย ๆ
แคลฟอรเนยมอากาศอบอน และมผนดนทปลกผลไมไดด พอฟงอยางน
แลวรสกไหมครบวาคนในแคลฟอรเนยนาจะมความสข
จากการทำแบบสอบถามในอเมรกากพบวาคนสวนใหญคดไปเองวา “คนใน
แคลฟอรเนยมความสข” แตพอมการเกบขอมลจากคนแคลฟอรเนยกลบพบวา
คนทรสกวาตวเองมความสขไมไดมมากมายขนาดนนเลย
เงอนไขททำใหคนสวนใหญมความคดเชนนอยท “อากาศอบอน” ครบ คนจะ
จนตนาการไปวาคนทไดอาศยอยในพนททมอากาศอบอน แถมฤดหนาวกมแสงแดด
เชนนนคงจะมนสยด สงบสข และใชชวตอยางสนกสนาน
อยางไรกตาม จากการสำรวจแลวพบวา ระดบความสขนนแทบไมมความ
สมพนธกบภมอากาศแตอยางใดเลย ไมวาจะเปนคนทอยในแผนดนอนหนาวเหนบ
ทางตอนเหนอ หรอคนทอยในประเทศทางตอนใตทอากาศอบอนกตาม
สนามหญาขางบานไมไดเขยวขจขนาดนน
แมจะไมเชงเปนเรองทำนองวา “สนามหญาขางบานเขยวกวาบานเรา” นก
แตบอยครงคนเรากมกอยากไดอยากมในสงทตวเองไมม ในขณะทคนทมเองกไมได
รสกวาสงทตนมนนมความพเศษพสดารแตอยางใด
ไมนานมาน มคณผหญงทรจกอยหลายคนบนวา “อยากแตงงานแตกไมได
แตง” ทจรงแลวคนกลมนเองกมงาน มชวตทสนกสนานอย แตดเหมอนใจจะจดจอ
เคนอจโร โมง30
อยกบเรอง “ไมไดแตงงาน” เพยงอยางเดยว กเลยหลงคดกงวลไปวา “ตวเองไมม
ความสข” คนทอยากจะแตงงานเพราะโดนรอบขางกดดนวา “ปกตอาย X ป ปานน
กตองแตงงานไปแลว” กคงมไมนอยเหมอนกนใชไหมครบ
ปญหานมการทำแบบสอบถามออกมา ซงชใหเหนถงเรอง “สนามหญา
ขางบานเขยวกวาบานเรา” ครบ จากการเกบขอมลจากผหญงวย 40 ปทยงโสด
กบทแตงงานแลวเพอดวาฝายไหนมความสขมากกวากน พบวาทงสองฝายแทบ
ไมตางกนเลย
เมอดแบบสอบถามทไดรบคำตอบจากผหญงทแตงงานแลวกจะทราบไดวา
ชวตแตงงานไมไดโรยดวยกลบกหลาบอยางทวาดฝนไวสมยยงโสด แตแนนอนวา
ความสขจากการมครอบครวของตนเองกนาจะมอยบางเหมอนกน
สวนผหญงทยงโสดนนกเตบโตในหนาทการงาน สนกกบชวตทเปนอสระ
ไมวาฝายไหนกมทงขอดและขอเสยทงนนครบ
เงอนไขแบบทวา “ถามอยางนอยางนนแลวคงจะมความสข” นนมไมจบไมสน
ครบ แตมนษยมความสามารถในการปรบตวไดอยางยอดเยยม ไมวาจะอยใน
สถานการณแบบไหน คนเรากสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมอยางนนได
คนทเชอมนในความสามารถในการปรบตวของตนนน มความเปนไปไดสงทจะม
ความสขไมวาจะอยในสถานการณเชนไรกตาม
ฝกสมองใหมองแตความสข 31
ความสขไมไดถกกำหนดดวยเงอนไขเดยว
คนเรามความสามารถในการปรบตวเพราะฉะนนจงมคนทมความสขไดไมวาจะอยในสถานการณใด ๆ
ประเดน
คนทเปนทกขงาย
คนทมความสข
ปรบตวเปน
ไมจดจออยกบเรองใดเรองหนง แตมองจากหลาย ๆ ดาน
อยทไหนกสนกได
มกมเงอนไขวา “ถามอยางนอยางนนกคงจะมความสข”
ถายงมเงอนไขตายตวอยเรองเดยวกจะหลงกลมใจไปวาตวเองไมมความสข
ถาไมไดอยกบคนคนนกไมมวนมความสข
ถาไมไดทำงานทนกไมมวนมความสข
โตมาในเกาะทางใต
งานสนก
มแผน ไปเทยว
เพอนเยอะ
ไมมแฟน
ยมแยม
มชวตชวา
ตนเตน
มงาน อดเรก
ยายบานแผนดน ทางเหนอ
แตจรง ๆ แลว ตอใหไดสงนนมา ระดบความสขกไมไดเพมขนเทาไหร
ถาไมไดเขามหาวทยาลยน
กไมมวนมความสข
เครยด
เศรา
หงดหงด
เคนอจโร โมง32
10มความสขหรอไม ตองดจากภาพรวม ใชชวตในหลาย ๆ ดาน
ปจจยอะไรททำใหคนรสกมความสข
“อะไรคอสงจำเปนตอการรสกมความสข” นนมปรากฏอยในขอมลทไดจาก
การคนควาของแดเนยล คาฮนมน (Daniel Kahneman) นกเศรษฐศาสตร
พฤตกรรม เขาไดขอใหคนหลายคนชวยกนนกถงปจจยทรสกวา “นคอสงจำเปน
ตอการมความสข” สรปออกมาไดดงนครบ
มงานทำ
โอกาสในดานการงาน
โอกาสศกษาตอมหาวทยาลย
สภาพเศรษฐกจ
ความปลอดภยของตน
กจกรรมทางสงคม
กจกรรมกลางแจง
ความงามของธรรมชาตรอบตว
โอกาสทำกจกรรมทางวฒนธรรม
ภมอากาศ
ในปจจยเหลาน สงทคนญปนสวนใหญคดวาจำเปนนาจะเปนเรอง “มงานทำ”
“โอกาสในดานการงาน” และ “โอกาสศกษาตอมหาวทยาลย”
ปจจยเหลานจำเปนกจรง แตจรง ๆ แลวเพยงเทานไมสามารถเปนปจจย
ทกำหนดความสขไดอยางแทจรง เพราะความสขนนอยางไรกตองอาศยสงตาง ๆ
ประกอบรวมกน
ฝกสมองใหมองแตความสข 33
ความคดฝงหวจากสมยมธยมปลาย
“ถาสอบเขามหาวทยาลยทอยากเขาไมไดกจะไมมความสข”
พอผมลองคดถงสมยกอนตอนทตวเองรสกวาไมคอยจะมความสขแลวกพบวา
เปนเพราะตอนนนผมยงไมเขาใจกฎทวา “มความสขหรอไม ตองดจากภาพรวม”
ดงกลาว
ตอนทผมอยหางไกลจากความรสกเปนสขนนคอชวงมธยมปลาย เพราะมวแต
ฝงหวอยกบความคดอยางเดยวทวา “ถาสอบเขามหาวทยาลยทอยากเขาไมได เรา
จะไมมความสข” กเลยไมยอมสอบเขามหาวทยาลย
นเปนสงทขดกบกฎ “มความสขหรอไม ตองดจากภาพรวม” อยางชดเจน
เพราะแทนทจะมองภาพรวม ผมกลบยดตดกบปจจยเดยวทวา “ถาสอบเขามหา-
วทยาลยทอยากเขาไมได”
ตอนนผมมาคดไดวา จรง ๆ แลวลำพงการสอบเขามหาวทยาลยทอยากเขา
ไมผาน ไมไดทำใหชวตทเหลอหมดความสขไปเลย หลงผานความผดหวงทไมได
ในสงทปรารถนาแลว กยงมความสขอน ๆ อกทตวเองไมไดคาดฝนไวอยดวยผาน
เขามา แตในตอนนนผมยงไมโตพอ แถมสงคมญปนทใหคากบประวตการศกษาด ๆ
กใชวาจะยอมรบอะไรอยางนเสยดวย
ผมคดวานกเรยนเตรยมสอบทกคนในเวลานกลำบากเหมอนกน เพราะ
จะยดตดกบความคดทวา ความสขในอนาคตของตวเองทงหมดผกอยกบเงอนไข
เพยงขอเดยวคอ “ตองสอบเขามหาวทยาลยใหได”
แตตอใหสอบเขามหาวทยาลยไดแลว ในไมชาวนเวลาแหงการหางานอยาง
ขะมกเขมนกมาเยอนอกถาหางานได คราวนกอาจจะหนเหไปใหคากบการทตอง
ประสบความสำเรจหรอไดแตงงานตอไปอก
ไมวาจะสอบเขามหาวทยาลยไดหรอไม จะหางานไดหรอไม จะไดแตงงาน
หรอไม ในแตละชวงเปลยนผานของชวตจะมอะไรใหเรายดตดอยกบสงใดสงหนง
อยเสมอ ทคนเราไมคอยรสกมความสขจงอาจจะเปนเรองธรรมดากเปนได
เคนอจโร โมง34
ปจจยหลายดานจำเปนตอการมความสข
“ปจจยทจำเปนตอการมความสข” ของแดเนยล คาฮนมน
สงทคนญปนคดวาจำเปน
แต…ความสขตองอาศยสงตาง ๆ ประกอบรวมกน
ผมตอนทไมเขาใจกฎทวา “มความสข หรอไม ตองดจากภาพรวม”
ถาสอบเขา มหาวทยาลยไมได จะไมมความสข
แมจะไมไดในสงทหวง แตความสขทไมไดหวงไว กมเหมอนกนแหละนา
สมยมธยมปลาย
ผมในปจจบน
อยาตดสนภาพรวมจากปจจยใดเพยงปจจยเดยวประเดน
มงานทำ
โอกาสในดานการงาน
สภาพเศรษฐกจ
ความปลอดภยของตน
กจกรรมทางสงคม
กจกรรมกลางแจง
ความงามของ ธรรมชาตรอบตว
โอกาสทำกจกรรม ทางวฒ
นธรรม
ภมอากาศ
โอกาสศกษาตอ มหาวทยาลย
ความคดเปนทกข ความคดเปนสข
ฝกสมองใหมองแตความสข 35
เวลาทภาพลวงตาเปลยนสงคม
ผมเกดป พ.ศ. 2505 วยเดกของผมจงอยในชวงครงหลงของทศวรรษปโชวะ
ท 407 ไมมทว เกม ไมมคอมพวเตอรและโทรศพทมอถอ ไมใชยคสมยทอยาก
ไดอะไรกไดถามเงนเสยอยางแบบสมยน เพราะฉะนนผมจงรสกวาโลกเราเตมไปดวย
มายาหลากรปแบบ
อยางเชน มายาความอรอย หรอมายาความรำรวย เปนตน
การตนทผมอานสมยประถมมกเขยนฉากทมคนฐานะปานกลางนำลายหก
เปนทางเมอเหนเนอสเตกชนหนาเตอะ หรอลงคนรวยหมชดคลมอาบนำนงสบซการ
บนโซฟาออนนม มอขางหนงถอแกวบรนด อะไรทำนองน
เดก ๆ ตามบานเรอนทวไปในสมยนนไมมปญญาไดกนสเตกชนหนา แถม
ผใหญรอบตวทถอบรนดพลางสบซการไปดวยกไมม มายาทวาคนรวยใชชวตแบบน
เรมมาจากภาพเนอสเตกชนหนา แกวบรนด หรอซการ เดกหรอผใหญทเหนกจะ
วาดภาพชวตทมความสขวาตองเปนแบบนน
ภาพยนตรเรอง Coming to America ทเอดด เมอรฟ เลนเมอป พ.ศ. 2531
นน เขาเลนบทเปนเจาชายอาคมแหงอาณาจกรซามนดาในทวปแอฟรกาทเตมไปดวย
ธรรมชาตและทรพยากรอนอดมสมบรณ พอถงวนเกดครบรอบ 21 ป พอของเขา
กจดแจงหาเจาสาวให เจาชายอาคมซงไมยนดดวยจงตดสนใจวาจะหาผหญงทรกเขา
จรงมาเปนเจาสาว และออกเดนทางไปยงนวยอรก
7 ทศวรรษปโชวะท 40 คอระหวางป พ.ศ. 2508 - 2517
เคนอจโร โมง36
ประเทศในจนตนาการทชอซามนดาในภาพยนตรเรองนมพระราชวงทหรหรา
สไตลยโรป มขารบใชไมรกสบคนคอยประคบประหงมรบใชเจาชายทกอยาง อาณาจกร
ซามนดาในเรองนมาจากภาพมายาของชวตทรำรวยนนเอง
โดยสรปแลว ผมคดวาความสขนนเปนเพยงภาพลวงตาเทานน เพราะอยางน
คนเราถงไดกอดภาพลวงตาของมายาความอรอยและมายาความรำรวยไว
การมองเหนความเปนจรงเปนเรองสำคญกจรง แตบางทมายาหวานหอม
อยางเชน “ถามสงนคงจะมความสข” กชวยดงเราออกจากชวตความเปนจรงท
โหดรายไดเหมอนกน ตอนทญปนอยในชวงเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรวนน แมใน
ความเปนจรงจะยงยากจน แตตราบใดททกคนกอดภาพมายาชวตในอนาคตทม
ความสขไวในสมอง กทำใหขยนขนแขงในการทำงาน และทำใหเศรษฐกจเตบโต
ขนมาไดจรงเหมอนกน
มายาของความสขใหความกลาในการดำรงชวต และเปนพลงขบเคลอนสงคม
ไดจรง ถาดจากจดนแลว ในสภาพการณปจจบนทเกดปญหาทางเศรษฐกจและสงคม
คนญปนนาจะกอดมายาไวมากกวานดวยซำไปนะครบ
Related Documents
