บทที 2 เอกสารและงานวิจัยทีเกียวข้อง ·...

บทท� 2

เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ

การศกษาคนควาดวยตนเองน � ผศกษาไดคนควาจากเอกสาร และงานวจยท�เก�ยวของ เพ�อใชเปนแนวทางสนบสนนกรอบแนวคดโดยมเน �อหาสาระในการนาเสนอเปนลาดบดงน �

1. แนวคดเชงทฤษฎท�เก�ยวกบสมรรถนะ 1.1 ความเปนมาของสมรรถนะ 1.2 ความหมายของสมรรถนะ 1.3 ความสาคญของสมรรถนะ 1.4 แนวคดเร�องสมรรถนะ 1.5 องคประกอบของสมรรถนะ 1.6 ประเภทของสมรรถนะ

2. สมรรถนะหลกของครและบคลากรทางการศกษา ตามกรอบของคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.)

2.1 การมงผลสมฤทธ? 2.2 การบรการท�ด 2.3 การพฒนาตนเอง 2.4 การทางานเปนทม

3. หลกการแนวคดท�เก�ยวของกบการทางานเปนทม 3.1 แนวคดพ �นฐานเก�ยวกบการทางานเปนทม 3.2 การสรางทมงาน 3.3 ความหมายของทมและการสรางทมงาน 3.4 หลกการทางานเปนทม 3.5 องคประกอบของการทางานเปนทม 3.6 ปญหาในการทางานเปนทม

4. งานวจยท�เก�ยวของ

8

แนวคดเชงทฤษฎเก�ยวกบสมรรถนะ

ปจจบน ระบบราชการตองเปนกลไกสาคญในการพฒนาประเทศโดยทาหนาท�เปนแกนหลกในการนานโยบายของรฐไปปฏบตเพ�อใหเกดประสทธภาพ ประสทธผล และสนองตอบความ ตองการของประชาชนการเปล�ยนแปลงของสงคมเศรษฐกจวฒนธรรม การเมองของโลกของ ภมภาค และของประเทศไทย มผลทาใหขาราชการตองปฏบตงานแบบมออาชพมากข �นผบรหาร สถานศกษาและผบรหารการศกษาจงจาเปนตองพฒนาสมรรถนะดานภาวะผ นา เพ�อเพ�ม ประสทธภาพในการบรหารจดการองคกร อนจะสงผลใหครและบคลากรเกดขวญ กาลงใจในการ ทางาน ตลอดจนรวมมอกนปฏบตภารกจขององคกรอยางเตมกาลงความสามารถ (สานกพฒนา และสงเสรมวชาชพ, 2549 : 51)

1. ความเปนมาของสมรรถนะ เดวด ซ. แมคเคลลแลนด (David C. McClelland อางถงใน สานกพฒนาและ สงเสรม

วชาชพ, 2549 : 56) ศาสตราจารยทางดานจตวทยาแหงมหาวทยาลยฮารวารด เปนคนแรกท� รเร�มใชคาวา สมรรถนะ และเปนผ นาแนวคดน �มาใชในองคการแมคเคลลแลนดไดพฒนา แบบทดสอบข �นชดหน�งเพ�อศกษาวา คนท�ทางานไดอยางมประสทธภาพน �นมอปนสยและเจตคต อยางไร โดยเกบขอมลของกลมบคคลท�มผลการปฏบตงานโดดเดนกบผ ท�ไมไดมผลงานโดดเดน ดวยวธสมภาษณ ผลจากการศกษาหลายคร �งทาใหพบวา แบบสอบวดความถนด (Aptitude test) ท� นกจตวทยาสรางข �นเพ�อใชทานายผลการปฏบตงานของบคคลน �น ไมสามารถใชทานายผล ความสาเรจในการปฏบตงานจรงของบคคลได และยงมความโนมเอยงดานวฒนธรรม ซ�งใน ประเดนน � แมคเคลลแลนด ไดนามาอธบายในภายหลงวาความผดพลาดท�เกดข �นในคร �งน �นเกดจาก ตวแบบทดสอบไมไดเกดจากเกณฑในการประเมน เน�องจากนกจตวทยาไดออกขอทดสอบเพ�อจะ ใชวดเชาวนปญญา ไมไดใชวดเพ�อหาผปฏบตงานท�ดท�สด (The best performer)

แนวคดของแมคเคลลแลนดปรากฏชดเจนในบทความ ช�อ “Testing for Competence Rather Than for Intelligence” ท�ตพมพในป ค.ศ. 1973 ซ�งสรปไดวา (พลสณห โพธ?ศรทอง, 2548 อางถงในสานกงานพฒนาและสงเสรมวชาชพ, 2549 : 56) องคประกอบท�ทาใหบคคลประสบ ความสาเรจในการทางาน มไดข �นอยกบระดบสตปญญา (IQ) ของคนเทาน �นหากแตยงเก�ยวของกบ คณลกษณะอ�น ๆ ของบคคลดวย โดยเฉพาะในเร�องความม�นคงทางอารมณ (EQ) การปรบตวและ เจตคตของบคคล สมรรถนะเปนส�งท�สามารถใชทานายความสาเรจในการทางานไดดกวาวธการ ทานายแบบเดมท�พจารณาความสามารถของบคคลจากระดบการศกษา คะแนนสอบ

9

แนวคดในการใชสมรรถนะเปนตวขบเคล�อนท�สาคญเพ�อนาองคกรไปสความสาเรจ ไดรบ

ความสนใจอยางแพรหลายในอเมรกาเหนอ โดยในป ค.ศ. 1982 โบยาตซส(Boyatzis)ไดเสนอ ผลงานตพมพ เร�อง “The Competent Manager : A Model for Effective Performance” ซ�งเปนการ ประยกตแนวคดเร�องสมรรถนะไปใชในงานบรหารในชวงเวลาท�ใกลเคยงกนน �เอง จอหน ลาเวน (John Raven) กไดตพมพหนงสอเลมหน�งช�อ “Competence in Modern World” ท�ประเทศองกฤษ

งานพมพเก�ยวกบสมรรถนะท �งสองเร�อง ไดขยายความสนใจออกไปในวงกวางจาก แวดวงของนกวชาการออกไปสโลกของผบรหาร ท�ปรกษา และฝายฝกอบรมทรพยากรมนษย ต �งแตตน ป ค.ศ.1990 เปนตนมา (Kierstead, 1998) จนถงปจจบน ความรเก�ยวกบสมรรถนะกยงม อทธพลตอการนาไปประยกตใชในงานดานตาง ๆ อาทการบรหารจดการองคกรการบรหารงาน บคคลวงการศกษาสขภาพจตการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาประเทศสาหรบในประเทศไทยได มการนาแนวคดเร�องสมรรถนะมาใชในองคการท�เปนเครอขายบรษทขามชาตช �นนากอนท�จะ แพรหลายเขาไปสบรษทช �นนาของประเทศ เชน เครอปนซเมนตไทย ชนคอรเปอเรช�นไทยธนาคาร การปโตเลยมแหงประเทศไทย ฯลฯ เน�องจากภาคเอกชนท�นาแนวคดเร�องสมรรถนะไปใชเกดผล สาเรจอยางเหนไดชดเจน ดงเชนกรณของปนซเมนตไทย มผลใหเกดการต�นตวในวงราชการและม การนาแนวคดไปทดลองใชในหนวยราชการ สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนไดจาง บรษท เฮยกรป (HayGroup)เปนท�ปรกษาในการนาแนวความคดน �มาใชในการพฒนาขาราชการพลเรอน ในระยะแรก ไดทดลองนาแนวคดการพฒนาทรพยากรมนษยโดยยดหลกสมรรถนะ (Competency based human resource development) มาใชในระบบการสรรหาผบรหารระดบสงใน ระบบราชการไทยและกาหนดสมรรถนะของขาราชการท�จะสรรหาในอนาคต (Webmaster, 2006)

2. ความหมายของสมรรถนะ สานกงานเลขาธการครสภา (2549 : 54-55) คาวา สมรรถนะ มาจากคาภาษาองกฤษ วา

Competency ในภาษาไทยมผใชอยหลายคา เชน สมรรถภาพ สมรรถนะ ศกยภาพ เปนตน คณะกรรมการบญญตศพทของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดบญญตศพทวา ความสามารถ มความสามารถ ความมสามตถยะ ในท�น � จะใชคาวา สมรรถนะ เน�องจากเปนคาท�หนวยงานภาครฐ และนกวชาการสวนใหญใชกนแพรหลายมากท�สด

คานยามของคาวา “สมรรถนะ” หรอ Competency น � ไดมผใหความหมายไวในตารา บทความ และขอเขยนทางวชาการหลากหลาย โดยท�วไปกลาวกนวา ไมมนยามใดผดหรอถกแตข �น

10

อยกบวตถประสงคในการนาไปใชมากกวา ตวอยางคาจากดความของคาวา “สมรรถนะ” ตามท�ม ผอธบายไว อาท

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะท�อยภายในของบคคล (Underlying characteristics) ซ�งสามารถผลกดนใหบคคลเหลาน �นปฏบตงานท�ไดรบมอบหมายตามบทบาท หรอตามสถานการณ ท�กาหนดใหไดอยางดเลศ (McClelland, 1973)

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะท�อยภายในของบคคล ซ�งมผลตอการปฏบตงานท�ม ประสทธภาพ และ/หรอการปฏบตงานท�ดเย�ยม (Boyatzis ,1982)

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมท�ทาใหบคลากรในองคกรปฏบตงาน ไดผลงานโดดเดนกวาคนอ�น โดยบคลากรเหลาน � แสดงคณลกษณะเชงพฤตกรรมดงกลาวมากกวา เพ�อนรวมงานอ�น ในสถานการณท�หลากหลายกวา และไดผลงานดกวาผ อ�น (สานกงานขาราชการ พลเรอน, 2548)

สมรรถนะ หมายถง พฤตกรรมท�สามารถสงเกตได ซ�งแสดงใหเหนวาบคคลผน �นม ความรและทกษะในการปฏบตงาน (Aitken, 1995)

สมรรถนะหมายถง ความสามารถในการทากจกรรมเฉพาะอยางเพ�อใหไดตาม มาตรฐาน ท�กาหนด (Tight, 1996)

สมรรถนะ หมายถง ความร ทกษะ และพฤตกรรมท�บคลากรขององคกรตองมเพ�อนาไป ใชในการปฏบตงาน (วฒนา พฒนพงศ, 2546)

สมรรถนะหมายถง พฤตกรรมท�เกดจากความร ทกษะ ความสามารถ และ คณลกษณะ สวนบคคล ท�ทาใหบคคลปฏบตงานไดสาเรจและบรรลผลสาเรจ / ผลสมฤทธ?ของ องคกรในท�สด (พลสณห โพธ?ศรทอง, 2548)

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะพ �นฐานของแตละบคคล ซ�งสามารถทานายไปถงผลของการปฏบตงานท�เหนอช �นกวาคนอ�นไดอยางมความหมาย (MacLean, 2006)

สมรรถนะ หมายถง กลมของความร ทกษะ และคณลกษณะ (Attributes) ท�เก�ยวของกนซ�งมผลกระทบตองานหลกของตาแหนงงานหน�ง ๆ (อางถงใน สกญญา รศมธรรมโชต, 2548)

คลารก (Clark, 1999) กลาววา สมรรถนะ หมายถง ความสามารถซ�งบคคลสามารถ พฒนาใหมข �นไดโดยผานการศกษา การฝกอบรม จากประสบการณ หรอความสามารถท�เกดข �นเอง โดยธรรมชาต หากพจารณาจากคาจากดความท�มผ เสนอไวเปนจานวนมาก จะพบวาในทกความหมายมองคประกอบรวมอย 2 ประการ คอ

11

1. สมรรถนะตองเปนส�งท�สงเกตได หรอ เปนความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) และความสามารถ (Ability) ท�วดได

2. ความร ทกษะ และความสามารถท �งหลายตองสามารถแยกใหถงความแตกตาง ระหวางคนท�มผลการปฏบตงานดเลศออกจากคนอ�น ๆ ได

ดงน �น ผ วจยจงขอสรปวาสมรรถนะ หมายถง พฤตกรรมของบคคลท�เกดจากความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) ความสามารถ (Ability) และคณลกษณะสวนบคคล (Characteristics) และแสดงพฤตกรรมท�ทาใหบคคลปฏบตงานไดสาเรจและบรรลผลสมฤทธ?ขององคการ

3. ความสาคญของสมรรถนะ ปจจบนน � สมรรถนะมบทบาทและมความสาคญตอการปฏบตงานของบคลากรและ

องคกรทกประเภท กลาวคอ ชวยสนบสนนวสยทศน ภารกจ และกลยทธขององคกรได รวมท �ง สามารถใชเปนกรอบในการสรางวฒนธรรมองคกร และใชเปนเคร�องมอในการบรหารงานดาน ทรพยากรมนษย เชน ในการคดเลอกบคคลเขาทางาน การพฒนาฝกอบรม การเล�อนระดบปรบ ตาแหนงงาน การโยกยายตาแหนงหนาท�งาน การประเมนผลการปฏบตงาน และการบรหาร ผลตอบแทน เปนตน มการวจยพบวา ในโลกของธรกจ การพฒนาคนเพ�อใหตามทนคแขงขนตอง ใชเวลาพฒนาถง 7 ป ในขณะท�การพฒนาเทคโนโลยใหทนใชเวลาเพยง 1 ป เทาน �น ดงน �น การพฒนาสมรรถนะของบคลากรจงเปนความจาเปนอยางย�งท�ทกหนวยงานจะตองเรงดาเนนการ (ณรงควทย แสนทอง, 2547 อางถงใน สานกพฒนาและสงเสรมวชาชพ, 2549 : 64)

จากการท�สมรรถนะมความสาคญตอการปฏบตงานในโลกปจจบนน �เอง องคการทกแหงจงตองมวธวดหรอประเมนสมรรถนะของผปฏบตงานดวย ซ�งวธท�งายท�สดกคอการทดสอบความร แตวธน �กยงไมสามารถวดไดอยางแมนยา จงตองใชรวมกบวธการอ�น ๆ เชน ใหทดลองปฏบตงานกอนเพ�อตรวจสอบทกษะหรอความสามารถในงาน โดยอาจใชสถานการณจาลองหรอใหฝกในภาคสนาม กรณท�ใหทดลองปฏบตงานในระยะเวลาส �น ๆ อาจจะใชการเฝาตดตามดหรอสงเกตพฤตกรรมในขณะท�ผปฏบตงานอยรวมกบคนอ�น ๆ นอกจากน � ยงสามารถใชวธการ สมภาษณโดย ผสมภาษณจะตองมทกษะหรอมความชานาญสงในงานดานน �น ๆ

4. แนวคดเร�องสมรรถนะ แนวคดในการนาสมรรถนะมาใชในการบรหารทรพยากรมนษย ไดกลายเปนหวขอ

สาคญท�องคกรตาง ๆ ท�วโลกใหความสนใจกนอยางตอเน�องตดตอกนเปนเวลามากกวา 10 ป

12

โดย องคกรเหลาน �พยายามศกษาวจยเพ�อคนหาวามสมรรถนะอะไรบางท�จาเปนตอการปฏบตงานเพ�อ ชวยใหองคกรประสบความสาเรจ ความจรงแลวแนวคดเร�องสมรรถนะไมใชเร�องใหม แตมผศกษา กนมาแลวต �งแตสมยโบราณ ในสมยโรมนยคตน ไดมความพยายามท�จะหาภาพรวม (Profile) ของผ ท�จะมาเปนทหารโรมนท�ดโดยดจากคณลกษณะเฉพาะ (Attribute) ท�มอยในตวบคคลน �น

ในชวงท�นกวชาการ นกบรหาร และหนวยงานตาง ๆ กาลงใหความสนใจกบเร�องของสมรรถนะกนอยางแพรหลาย เฟอรนแฮม (Furnham 1990, quoted in Kierstead, 1998) ไดเขยน บทความเก�ยวกบสมรรถนะ ใจความตอนหน�งวา “คาวา สมรรถนะ เปนศพทใหมท�กาลงอยในสมย แมคเคลลแลนด ผ เสนอแนวคดเร�องสมรรถนะเปนคนแรก ไดอธบายเร�องสมรรถนะโดย ใชโมเดลภเขาน �าแขง (Iceberg model) ดงแผนภาพท� 2.1 ซ�งอธบายไดวา ความแตกตางระหวาง บคคลเปรยบเทยบไดกบภเขาน �าแขง 2 สวน คอ สวนท�เหนไดงายและพฒนาไดงาย คอสวนท�ลอยอย เหนอน �า ไดแก ความรและทกษะตางๆ ท�บคคลมอย ซ�งสามารถพฒนาใหมข �นไดไมยากนก ดวยการศกษา คนควา อบรม และการฝกฝนปฏบต สวนท�มองเหนไดยาก คอสวนใหญสดท�อยใต ผวน �า ไดแก แรงจงใจ ลกษณะนสยภาพลกษณของตนเอง และบทบาทท�แสดงออกในสงคมเปนสวนท� พฒนาไดยากเพราะเปนส�งท�ซอนอยภายในตวบคคล ซ�งมผลตอพฤตกรรมในการทางานของบคคล อยางมาก(สานกงานเลขาธการครสภา,สานกพฒนาและสงเสรมวชาชพ, 2549 : 58)

ภาพประกอบท� 1 แสดงภาพโมเดลภเขาน �าแขง (Iceberg model)

13

นกวชาการบางทานเรยกสวนท�ลอยอยเหนอน �าวา ทกษะแขง (Hard skills) และ เรยกสวนท�จมอยใตน �าวา ทกษะออน (Soft skills) การท�บคคลจะมพฤตกรรมในการทางานอยางใด น �น ยอมข �นอยกบคณลกษณะท�บคคลมอยซ�งไดแก ความร ความสามารถ ทกษะตางๆ (สวนท�อยเหนอน �า) และคณลกษณะอ�น ๆ (สวนท�อยใตน �า) ของบคคลน �น

5. องคประกอบของสมรรถนะ สานกงานเลขาธการครสภา (2549 : 59) จากโมเดลภเขาน �าแขงในภาพประกอบท� 1

แมคเคลลแลนด ไดแบงองคประกอบของสมรรถนะออกเปน 5 สวน และไดอธบายความหมายของ แตละองคประกอบไว (Tucker and Cofsky, 1994) ดงน �

1. ทกษะ (Skill) หมายถง ส�งท�บคคลทาไดด และสามารถแสดงใหผ อ�นเหนได ถงความชานาญ เชน ความสามารถในการนาเสนอ (Presentation) ความสามารถในการเจรจาตอรอง (Negotiation) ความสามารถในการตดตอส�อสาร (Communication) เปนตน

2. ความร (Knowledge) หมายถง ขอมลท�บคคลไดสะสมไวจนเกดเปนความ เช�ยวชาญเฉพาะดาน เชน ความรดานการวางแผน ความรดานการบรหารงานบคคล ความรดาน เทคโนโลยสารสนเทศ ฯลฯ

3. อตมโนทศน (Self-concept) ไดแก การมเจตคต คานยม และภาพลกษณท� เก�ยวกบตนเองหรอส�งท�บคคลเช�อวาตนเองเปน เชน การมองตนเองวาเปนคนซ�อสตย กลาหาญ รบผดชอบ ฯลฯ

4. ลกษณะนสย (Trait) หมายถง คณลกษณะเฉพาะประจาตวบคคลท�แสดง ออกมา ใหผ อ�นเหนได เชน ความนาเช�อถอไววางใจ ความยดหยน ความเมตตากรณา ฯลฯ

5. แรงจงใจ (Motive) หมายถง ความคดท�เกดข �นซ�งเปนแรงผลกดนใหเกด พฤตกรรม เชน คนท�คาดหวงในความสาเรจสงจะเกดแรงขบเพ�อมงสความสาเรจ หรอ คนท�ไมม เพ�อนและตองการเพ�อนอยางมาก กจะเกดแรงขบเพ�อสรางความสมพนธกบผ อ�น เปนตน

องคประกอบของสมรรถนะตามท�แมคเคลลแลนดไดเสนอไวคร �งแรกน �น ตอมามผ นาไปจดกลมใหมเพ�อใชในการศกษาวจย อยางเชน ไบรอนและพสต (Bryant and Poustie, 2001) จดแบงองคประกอบของสมรรถนะออกเปน 3 กลม ไดแก

1. ความร (Knowledge) หมายถง ส�งท�บคคลรและเขาใจ เปนความรดาน วชาการ เชน ผบรหารจะตองมความรดานการบรหาร แพทยตองมความรดานการรกษาคนไข เปนตน

14

2. ทกษะ (Skill) หมายถง ส�งท�จาเปนตอการปฏบตงาน ซ�งชวยทาใหบคคล นาความรน �นไปใชได เชน ผบรหารตองมทกษะดานความคดรวบยอด ทกษะดานมนษย และทกษะดานเทคนควธ ครตองมทกษะดานการสอน เปนตน

3. เจตคตและคานยมท�เหมาะสม (Appropriate attitude and value) หมายถง ส�งท�บคคลแสดงออกมา เปนคณลกษณะดานพฤตกรรมซ�งมผลกระทบตอการใชความรและทกษะของบคคลน �น เปนองคประกอบท�ทาใหคนมความอดทนหรอเกดความทอถอยตอการปฏบตงาน

6. ประเภทของสมรรถนะ เน�องจากแนวคดเร�องสมรรถนะมหลายสานก หลายแนวคด จงมการจดประเภท

สมรรถนะไมเหมอนกน ท �งน �ข �นอยกบการใหคานยามและวตถประสงคของการนาไปใชจากการ ศกษาของแมคเคลลแลนด พบวา สมรรถนะของบคคลสามารถแบงออกเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ (สกญญา รศมธรรมโชต, 2548 อางถงใน สานกงานเลขาธการครสภา, 2549 : 60-63)

1. สมรรถนะข �นพ �นฐาน (Threshold competency) หมายถง ความรหรอทกษะพ �นฐานท�บคคลจาเปนตองมในการทางาน เชน ความสามารถในการอาน การพด หรอการเขยนซ�งสมรรถนะเหลาน �ไมไดทาใหบคคลน �นมผลงานท�แตกตางจากผ อ�น หรอไมสามารถทาใหบคคลน �นมผลงานท�ดกวาผ อ�นได นกวชาการบางกลมจงมความเหนวาความรและทกษะพ �นฐานเหลาน �ไมจดเปนสมรรถนะ

2. สมรรถนะข �นแยกแยะได (Differentiating competency) หมายถง ปจจยท�ทาใหบคคลมผลการทางานสงกวามาตรฐานหรอดกวาบคคลท�วไป ซ�งทาใหบคคลผน �นมความแตกตางจากผ อ�นอยางเหนไดชด สมรรถนะกลมน �มงเนนท�การใชความร ทกษะ และคณลกษณะอ�น ๆ รวมไปถง คานยม แรงจงใจ และเจตคตเพ�อชวยใหเกดผลงานท�ดเลศ นกวชาการจานวนมากจงใหความสนใจสมรรถนะกลมน � เพราะสามารถพฒนาใหเกดข �นในตวบคคลได

นอกจากการแบงประเภทของสมรรถนะตามท�แมคเคลลแลนดไดเสนอไว แลวยงมผแบงในลกษณะอ�น ๆ อก ดงตวอยางตอไปน �

1. ไบรอนทและพสต (Bryant and Poustie, 2001) ไดแบงประเภทสมรรถนะ เพ�อใชในการศกษาสมรรถนะท�จาเปนสาหรบกลมบคคลท�ปฏบตงานหองสมด ออกเปน 3 ประเภท คอ

1.1 สมรรถนะหลก (Core competency) หมายถง สมรรถนะท�สะทอนให เหนถงส�งท�องคกรทาไดดท�สด และเปนพ �นฐานในการกาหนดคานยมขององคกร จงเปนสมรรถนะ ท�จาเปนสาหรบผ ทางานทกคนไมวาจะอยในตาแหนงใด

15

1.2 สมรรถนะดานพฤตกรรม ( ◌Behavioral competency) อาจเรยกไดอก อยางหน�งวา สมรรถนะดานบคคล (Personal competency) หมายถง คณลกษณะดานการปฏบตงาน ของบคคลท�มอทธพลและเปนแรงผลกดนใหเกดการปฏบตโดยปกตจะเก�ยวของกบงานหลาย ๆ ดานระหวางองคกร

1.3 สมรรถนะดานเทคนค (Technical competency) บางคร �งอาจเรยกวา สมรรถนะดานวชาชพ (Professional competency) เปนสมรรถนะท�เก�ยวของกบความรหรอทกษะเชงเทคนคจงเปนสมรรถนะท�จาเปนอยางย�งตอความสาเรจในการปฏบตงานเฉพาะดาน

2. ไบแฮมและโมยเออร (Byham and Moyer 1996, quoted in Kierstead, 1998) ไดแบงประเภทสมรรถนะเพ�อใชในการประเมนความสาเรจขององคการ ออกเปน 3 กลม ไดแก

2.1 สมรรถนะดานพฤตกรรม (Behavioral competency) หมายถง ส�งท�คนพดหรอ กระทา ซ�งจะสงผลตอการปฏบตงานไดดหรอไมด

2.2 สมรรถนะดานความร (Knowledge competency) หมายถง ส�งท�คนรเปนความรท�เก�ยวของกบขอเทจจรง เทคโนโลย วชาชพ กระบวนการ ตลอดจนความรท�ใชในการปฏบตงานและความรเก�ยวกบองคกร

2.3 สมรรถนะดานแรงจงใจ (Motivational competency) หมายถง วธท�บคคลแสดง ความรสกตองาน ตอองคกร หรอตอสภาพทางภมศาสตรขององคกรโดยท �ง 3 สมรรถนะน �จะเก�ยวของกบองคประกอบดาน ความร (Knowledge : K) ทกษะ (Skills : S) และ ความสามารถ (Ability : A) รวมท �ง คณลกษณะอ�น ๆ ของบคคล ซ�งจะสงผลตอความสาเรจขององคกร

3. สเปนเซอรและคณะ (Spencer et al., 1994) ไดแบงประเภทสมรรถนะออกเปน 3 กลม เพ�อใชในการทาวจย ไดแก

3.1 สมรรถนะหลก (Essential competency) หมายถง พ �นฐานของความรและทกษะท�ทกคนในองคกรจาเปนตองม ซ�งสามารถพฒนาข �นมาไดโดยการฝกอบรม

3.2 สมรรถนะข �นแยกแยะได (Differentiating competency) หมายถง สมรรถนะท�สามารถแยกผปฏบตงานท�มความสามารถโดดเดน ออกจากผปฏบตงานท�ม ความสามารถระดบ ปานกลาง (Average performance) ไดแมวาสมรรถนะดานน �จะยากตอการ พฒนา แตกเปนตว กาหนดความสาเรจในการทางานของบคคลในระยะยาว

3.3 สมรรถนะข �นกลยทธ (Strategic competency) หมายถง สมรรถนะ หลกขององคกรแตมงไปท�สมรรถภาพขององคกร (Organizational capability) รวมไปถงสมรรถนะท�จะ

16

สรางความไดเปรยบในการแขงขน ซ�งไดแก ความสามารถดานนวตกรรม การใหบรการความ รวดเรวในการปฏบตงาน และเทคโนโลย

4) Chira Hongladalom (จระ หงสลดารมภ, 2003) แบงประเภทของสมรรถนะสาหรบการบรหารในองคกรธรกจ ออกเปน 5 กลม ไดแก

4.1 สมรรถนะประจากลมงาน (Functional competency) ไดแก ความรของบคคลท�ใชในการปฏบตงานตามหนาท�ท�รบผดชอบ

4.2 สมรรถนะดานองคกร (Organizational competency) ไดแก ความร ของบคคล ท�ชวยทาใหองคกรเกดมลคาเพ�ม (Value - added) อาท การมความรเก�ยวกบการยกเคร�ององคกร (Re - engineering) การเปล�ยนแปลงองคกร วฒนธรรม องคกร รวมท �งการบรหารจดการคณภาพโดยรวม (TQM : Total Quality Management) และ Six Sigma เปนตน

4.3 สมรรถนะดานภาวะผ นา (Leadership competency) ไดแก ทกษะดาน มนษย (People skills) วสยทศน (Vision) และความนาไววางใจ (Trust)

4.4 สมรรถนะดานประกอบการ (Entrepreneurial competency) ไดแก การม ความคดท�ด ๆ (Good ideas) แนวคดดานบรหารจดการ (Executive ideas) การปองกนความลมเหลว (Save failure) และความสามารถจดการกบความเส�ยง (Risk management)

4.5 สมรรถนะระดบมหภาคและสมรรถนะระดบโลก (Macro and global competency) ไดแก การมความรเก�ยวกบเหตการณ และความเคล�อนไหวของประเทศและของโลก เชน รวาขณะน �ท�วโลกกาลงเกดอะไรข �น รจกสารวจ ความเปนไปได และหลกเล�ยงอนตรายท�จะเกด ข �นกบองคกรของตน เปนตน

5. สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน จดประเภทของสมรรถนะออกเปน 2 กลม เพ�อใชสาหรบระบบจาแนกตาแหนงและคาตอบแทนท�ปรบปรงใหม โดยจดทาเปนโมเดลสมรรถนะสาหรบขาราชการไทย (สานกงานพฒนาและสงเสรมวชาชพ, 2549 : 63-64)

5.1 สมรรถนะหลก หมายถง คณลกษณะรวมของขาราชการพลเรอนไทยท �งระบบเพ�อหลอหลอมคานยมและพฤตกรรมท�พงประสงครวมกน ประกอบดวย 5 สมรรถนะ ไดแก การมงผลสมฤทธ? การบรการท�ด การส�งสมความเช�ยวชาญในวชาชพ จรยธรรม และความ รวมแรงรวมใจ

5.2 สมรรถนะประจากลมงาน หมายถง สมรรถนะท�กาหนดเฉพาะสาหรบกลมงานเพ�อสนบสนนใหขาราชการแสดงพฤตกรรมท�เหมาะสมแกหนาท�และสงเสรมใหปฏบตภารกจในหนาท�ใหไดดย�งข �นมท �งหมด 20 สมรรถนะ โดยสมรรถนะประจากลมงานบรหารจะมเพยง

17

5 สมรรถนะเทาน �น ไดแก วสยทศน ศกยภาพเพ�อการนาเปล�ยนการวางกลยทธภาครฐการ ควบคมตนเองและการใหอานาจผ อ�น สมรรถนะของผบรหารสถานศกษายคใหมตามกรอบของคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.)

1. การมงผลสมฤทธ= (Achievement Motivation) หมายถง ความมงม�นในการปฏบตงาน ในหนาท�ใหมคณภาพ ถกตอง ครบถวนสมบรณ มความคดรเร�มสรางสรรค และมการพฒนาผลงาน ใหมคณภาพอยางตอเน�อง ประกอบดวย 3 ตวบงช � คอ

ตวบงช �ท� 1 คณภาพงานดานความถกตองครบถวนสมบรณ ตวบงช �ท� 2 ความคดรเร�มสรางสรรคการนานวตกรรม/ทางเลอกใหม ๆ มาใชเพ�อเพ�ม

ประสทธภาพของงาน ตวบงช �ท� 3 ความมงม�นในการพฒนาผลงานอยางตอเน�อง

ความเปนมาของการมงผลสมฤทธ? การปฏรปราชการกาลงเปนเร�องท�รฐบาลของประเทศตาง ๆ ใหความสนใจมาก เน�องจาก

การรบรขาวสารของประชาชนท�วโลกเปนไปอยางกวางขวาง มผลใหความตองการบรการ ของประชาชนไดรบการยกระดบสงข �น ความลาชา ความไมสะดวกและคณภาพการบรการของรฐ เปนปญหาท�รฐบาลทกประเทศกาลงเรงปรบปรงอยางเรงดวน ประเดนปญหาท�จาเปนตองไดรบ การปฏรป ไดแก การบรการของรฐท�ยงไมตอบสนองความตองการของประชาชนอยาง ทนการณ งานลาชา ซบซอน ไมมประสทธภาพ โดยเฉพาะเม�อเทยบกบการใหบรการของภาคธรกจเอกชน ม กฎระเบยบรงรง ไมยดหยน ระบบทางานไมโปรงใสและไมสามารถแกปญหาทางเศรษฐกจและ สงคมไดทนตอความเปล�ยนแปลงท�รวดเรวของโลกยคโลกาภวฒนท�มการแขงขนสง (จระ งอกศลป, 2550 : 77)

สรปความเปนมาของการบรหารมงผลสมฤทธ? “เปนรปแบบการบรหารท�เนน ความรบผดชอบ (Accountability) ของรฐบาลตอประชาชน กลาวคอ รฐบาลจะตองแสดงใหเปนท� ประจกษแกประชาชนวารฐไดใชงบประมาณแผนดนอยางมประสทธภาพและไดผลอยางไร โดย การแสดงถงวาไดมผลงานอะไรบาง ไดใหบรหารประชาชนในเร�องใดบาง ผลงานหรอบรการ เหลาน �นเปนประโยชนตอการดารงชวต ตอการทามาหากนของประชาชนอยางไร และรฐบาล

18

จะตองสามารถอธบายตอประชาชนไดวา กจกรรมท�ทาลงไปน �นเปนการใชเงนภาษประชาชนอยาง ประหยด มประสทธภาพ กอใหเกดประสทธผลและคมคา”

แนวความคดการบรหารมงผลสมฤทธ? ในอดตการบรหารงานของรฐจะเนนท�การบรหารปจจยนาเขา (Inputs) ซ�งไดแก

ทรพยากรตาง ๆ ท�รฐจะนามาใชในการปฏบตงานคอ เงน คน วสด ครภณฑตางๆ โดยเนนการ ทางานตามกฎระเบยบ และความถกตองตามกฎหมายและมาตรฐานแตการบรหารมงผลสมฤทธ?

จะ เนนท�ผลลพธ (Outcomes) ของงาน( จระ งอกศลป ,2550:79)โดยจะใหความสาคญท�การกาหนด พนธกจและวตถประสงคของโครงการ/งานเปาหมายท�ชดเจน การกาหนดผลผลตและผลลพธท� ตองการของทกโครงการในองคกรน �นใหสอดคลองเปนไปในทางเดยวกบภารกจและวตถประสงค ขององคการ มการกาหนดตวช �วดผลการทางานหลก (Key Performance Indicators-KPI) ไวอยาง ชดเจนเปนท�เขาใจของทกคนในองคการการวดความกาวหนาของการปฏบตงานโดยใชตวช �วด ดงกลาวในการยดหยนในการบรหารและสนบสนนทรพยากรแกผบรหารระดบลางอยางเหมาะสม การประเมนผลการปฏบตงานและใหคาตอบแทนตามผลงานตลอดจนถงการปรบปรงพฒนางานให มประสทธภาพสงข �นแบบตรงตามความตองการของลกคาคอ ประชาชน การบรหารมงผลสมฤทธ? เปนการจดหาใหไดทรพยากรการบรหารมาอยางประหยด(Economy) การบรหารทรพยากรอยางม ประสทธภาพ (Efficiency) และการไดผลงานท�บรรลเปาหมายขององคการอยางมประสทธผล (Effectiveness) และ ความประหยด (Economy) คอการใชทรพยากรนอยท�สดในการผลตโดยการ ใชปจจยนาเขา(Inputs) ซ�งไดแกทรพยากรในการผลตดวยราคาท�ต�าท�สดความมประสทธภาพ (Efficiency) คอการเปรยบเทยบระหวางปจจยนาเขา (Inputs) กบผลผลต (Output) ไดแก การสราง ผลผลตในระดบท�สงกวาปจจยนาเขา ความมประสทธผล (Effectiveness) คอการเปรยบเทยบ ระหวางวตถประสงคกบผลลพธ ของโครงการ

ความมประสทธผลปจจยนาเขา (Inputs) ทรพยากรท�ใชในการผลตกจกรรม (Activity) กระบวนการทางาน (Processes) ไดแก การนาปจจยนาเขาท �งมดมาผานกระบวนการ เพ�อใหเกดมลคาเพ�มตามาตรฐานคณภาพท�ไดกาหนดไว

ผลผลต (Outputs) ผลงานหรอบรการท�องคกรน �นจดทาข �น ผลลพธ (Outcomes) ผลกระทบท�เกดจากผลผลตหรอผลงานท�ไดทาข �น ผลสมฤทธ? (Results) ผลรวมของผลผลตและผลลพธ

สรปแนวความคด การบรหารมงผลสมฤทธ?อาจอธบายไดดงน � เปนการจดหาให ไดทรพยากรการบรหารมาใชอยางประหยด (Economy) โดยบรหารทรพยากรอยางมประสทธภาพ

19

(Efficiency) และให ไดผลงานท�บรรลเปาหมายขององคการ (Effectiveness) ซ�งม เทคนคท�เก�ยวของ กบเร�องการบรหารมงผลสมฤทธ? ดงน �

1. การวดผลการปฏบตงาน (Performance measurement) 2. การเทยบงาน (Benchmarking) 3. คณภาพการใหบรการ (Service quality) 4. การตรวจสอบผลการปฏบตงาน (Performance auditing) 5. การประเมนผลโครงการ (Project evaluation) 6. การมอบอานาจและใหอสระในการทางาน (Devolution and autonomy) 7. การวางแผนองคการและแผนกลยทธ (Corporate and strategic planning) 8. การทาสญญาผลการปฏบตงาน(Performance contracting) สาหรบการกาหนดตวช �วดผลการปฏบตงาน (Key performance indicators) ใน

องคการมประกอบดวยตวช �วด 5 ประเภท คอ 1. ตวช �วดปจจยนาเขา (Input indicators) ไดแก จานวนทรพยากรท�ใช ใน โครงการ 2. ตวช �วดผลผลต (Output indicators) จานวนส�งของท�ผลตไดหรอจานวนหนวย ท�ได

ใหบรการตอผ รบบรการ 3. ตวช �วดผลลพธ (Outcomes indicators) การรายงานผลสมฤทธ?ของโครงการ 4. ตวช �วดประสทธภาพและความคมคา (Efficiency and cost effectiveness indicator)

คาใชจายตอหนวยของผลผลตและผลลพธ 5. ขอสนเทศเชงอธบาย (Explanatory information) ขอมลเก�ยวกบองคประกอบท� ม

ผลกระทบตอการปฏบตงานขององคการและมเง�อนไขความสาเรจของการบรหารมงผลสมฤทธ? สรปไดดงน �

5.1 ผบรหารระดบสงมความเขาใจและสนบสนน 5.2 การจดทาระบบขอมลผลการปฏบตงาน 5.3 การพฒนาบคลากรและองคการ

2. การบรการท�ด (Service mind) หมายถง ความต �งใจในการปรบปรงระบบบรการ ใหมประสทธภาพเพ�อตอบสนองความตองการ ประกอบดวย 2 ตวบงช � คอ

ตวบงช �ท� 1 การปรบปรงระบบบรการ ตวบงช �ท� 2 ความพงพอใจของผ รบบรการ หรอผ เก�ยวของ

20

คณภาพการใหบรการท�ดข �น คณะรฐมนตรในการประชมเม�อวนท� 19 พฤษภาคม 2546 มมตกาหนดใหทกสวนราชการตองดาเนนการลดข �นตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการเพ�อ ประชาชนลงรอยละ 30-50 ตามท�สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการเสนอ โดยใหเลอก กระบวนงานหลกจานวน 3-5 กระบวนงานมาดาเนนการกอนในป พ.ศ. 2546 แลวขยายผลการ ดาเนนงานใหครบทกกระบวนงานภายในป พ.ศ. 2550 ซ�งการลดข �นตอนและระยะเวลาการปฏบต ราชการถอเปนเคร�องมอของการปฏบตหนาท�ของหนวยงานของรฐ เพ�อนาไปสการใหบรการท�ม คณภาพกบประชาชนผขอรบบรการการบรการ (Service) หมายถง กจกรรมหรอกระบวนการ ดาเนนการอยางใดอยางหน�งของบคคลหรอองคการ เพ�อตอบสนองความตองการบคคลอ�นและ กอใหเกดความพงพอใจจาก ผลการกระทาน �น การบรการในภาษาองกฤษ คอ Service หมายถง การ กระทาท�เปนไปเพ�อ ความชวยเหลอเปนประโยชนตอผ อ�น ในลกษณะของการปฏบตดวยความเอาใจ ใส ใกลชด อบอน มไมตรจต การบรการท�ดยอมมผลดตอการปฏบตงาน ความลมเหลวในการบรการ จะเปนผลเสยหายอยางรายแรงหากไมไดรบการปรบปรงแกไขใหดข �น การใหบรการท�ดและมคณภาพ ตองอาศยเทคนค กลยทธ ทกษะท�ทาใหชนะใจผ รบบรการ หลกพ �นฐานของการบรการทาให ผ รบบรการพอใจ อยาใหผ รบบรการอยนานเกนไป อยาทาผดพลาดจนผ รบบรการเดอดรอนสราง บรรยากาศของหนวยบรการทาใหผ รบบรการเกดความคนเคย เตรยมความสะดวกใหพรอม การสราง วฒนธรรมใหมในการบรการ มวสยทศนท�มงตอบสนองความตองการของประชาชนปรบตวให ทนสมยคานงถงผลลพธมากวาวธการ ลดความเปนทางการในการประสานงานใชกฎระเบยบอยางม

3. การพฒนาตนเอง (Self – development) หมายถง การศกษา คนควา หาความร ตดตามองคความรและเทคโนโลยใหม ๆ ในวงวชาการและวชาชพเพ�อพฒนาตนเองและพฒนางาน ประกอบดวย 3 ตวบงช � คอ

ตวบงช �ท� 1 การศกษา คนควา หาความร ดวยการเขาประชมทางวชาการ อบรม สมมนา หรอวธการอ�น ๆ

ตวบงช �ท� 2 การรวบรวมและประมวลความรในการพฒนาองคกรและวชาชพ ตวบงช �ท� 3 การแลกเปล�ยนความคดเหนดานวชาการในหมเพ�อนรวมงาน ความหมายของการพฒนาตนเอง จระ งอกศลป (2550:98) ไดใหความหมายของการ

พฒนาตนเอง หมายถง การเพ�มพนความร ความเขาใจทกษะความชานาญและความสามารถ ในการปฏบตหนาท�ของตนเอง รวมท �งการพฒนาทางรางกายและจตใจใหมสภาพท�สมบรณมากท�สดการ พฒนาตนเอง เปนหวใจสาคญในบรหารและการจดการศกษา คนเปนปจจยท�สาคญท�สด

21

ม 3 องคประกอบไดแก 1) การพฒนาบคลกภาพ 2) การพฒนาคณธรรมจรยธรรม 3) การพฒนาวชาชพ วตถประสงคหรอเปาหมายการพฒนาตนเอง 4 ประการ

1. สามารถบรหารจดการตนเองไดด 2. มความผกพนตอองคการ 3. เสรมสรางศกยภาพ 4. มความซ�อสตย สจรต มคณธรรม หลกการพฒนาตนเองตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3 หลกการ ไดแก ความ

พอประมาณ มเหตผล มระบบภมคมกนในตวท�ด ม2 เง�อนไข ไดแก ความรอบรและคณธรรม กระบวนการใน การพฒนาตนเอง สารวจตนเอง วเคราะหหาสาเหตความสาเรจ หรอความลมเหลว ท�ประสบมา วเคราะหความเช�อ เจตคต คานยมในการทางาน วางแผนฝกอบรมตนเอง กาหนด เปาหมาย กาหนดวธการ ฝกฝนตนเองอยางสม�าเสมอและตอเน�อง ประเมนผล และ ปรบปรงแกไข วธการในการพฒนาตนเอง มหลายวธ วธการเพ�อนชวยเพ�อน วธการเลยนแบบ การศกษาดวยตนเอง การเรยนรจากประสบการณ การใชกลยาณมตร

4. การทางานเปนทม (Teamwork) หมายถง การใหความรวมมอ ชวยเหลอสนบสนน เสรมแรงใหกาลงใจแกเพ�อนรวมงาน การปรบตวเขากบบคคลอ�นหรอ แสดงบทบาทผ นา ผตามได อยางเหมาะสม ประกอบดวย 4 ตวบงช � คอ

ตวบงช �ท� 1 การใหความรวมมอ ชวยเหลอสนบสนนเพ�อนรวมงาน ตวบงช �ท� 2 การแสดงบทบาทผ นาหรอผตามไดอยางเหมาะสม ตวบงช �ท� 3 การปรบตวเขากบสถานการณและกลมคนท�หลากหลาย ตวบงช �ท� 4 การเสรมแรงใหกาลงใจสงเสรม สนบสนนเพ�อนรวมงานในการปฏบตงาน สนนทา เลาหนนทน (2540 : 87) ไดใหความหมายของทมงานไววา ทมงานหมายถง

กลมของบคคลท�ทางานรวมกน มปฏสมพนธกนระหวางสมาชกในกลม ชวยกนทางานเพ�อใหบรรล เปาหมายเดยวกนอยางมประสทธภาพ และสมาชกผ รวมทมตางมความพอใจในการทางานน �น ดงน �น การทางานเปนทมชวยทาใหองคการสามารถรวมพลงงานในการปฏบตงานใหลลงไปไดดท �งดาน คณภาพและปรมาณ สงผลใหองคการเจรญกาวหนาทดเทยมคแขง หรอพรอมจะนาหนาคแขง

สทธโชค วรานสนตกล (ม.ป.ป.: 5 อางถงใน สนนทา เลาหนนทน 2540 : 61) ได กลาววา คาสาคญคาหน�งท�ใชรวมกบทมคอ กลม ซ�งในความหมายทางจตวทยา หมายถง การ รวมตวของคนหลายคนซ�งมปฏสมพนธตอกนอยางสม�าเสมอในชวงเวลาหน�ง คนเหลาน �นจะมการ รบรใน

22

ตนเองวา พวกเขาข �นตอกนและกนในอนท�จะปฏบตการเพ�อบรรลเปาหมายรวมกน มการต �ง ขอสงเกตวาทมงานกคอ กลม เพยงแตตองการจะเนนใหเดนชดวาเปนกลมทางาน ซ�งสมาชกทกคน มภารกจท�จะตองสงเกตวาทมงานกคอ กลม เพยงแตตองการจะเนนใหเดนชดวาเปนกลมทางาน ซ�งสมาชกทกคนมภารกจท�จะตองทางานประสานกนตามบทบาทของตนเพ�อท�จะใหภารกจน �น บรรลเปาหมายรวมกนของกลม

ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคณะ (2545 : 10) ใหความหมายของ ทมงานไววาทมงาน หมายถง กลมคนท�ตองมาทางานรวมกนโดยมวตถประสงคเดยวกนและเปนการรวมตวท�จะตองอาศย ความเขาใจ ความผกพน และความรวมมอซ�งกนและกนของสมาชกในกลม เพ�อท�สมาชก แตละคนจะ สามารถทางานรวมกน จนประสบความสาเรจและบรรลเปาหมายสงสดของทมสมาชกแตละคนจะ สามารถทางานรวมกนจนประสบความสาเรจและบรรลเปาหมายสงสดของทมได สรปไดวา ทมงาน หมายถง กลมบคคล ท�มจดประสงคเด�ยวกนรวมกนปฏบตงาน อยางใดอยางหน�ง หรอหลายอยางโดยมการพ�งพาอาศยซ�งกนและกนมปฏสมพนธกนระหวาง สมาชกตามบทบาทหนาท�ของแตละบคคล เพ�อใหงานบรรลจดมงหมายท�วางเอาไวรวมกนอาจเปนทมงานถาวร หรอทมงานช�วคราวเพ�อวตถประสงคใด วตถหน�งโดยเฉพาะ

ความสาคญของการทางานเปนทม การทางานเปนทมมความสาคญในองคการเปน อยางมาก ไมเพยงแตทมงานจะชวยทาใหวตถประสงคของหนวยงานบรรลเปาหมายเทาน �น แต ทมงานยงจะเปนองคประกอบท�มอทธพลตอบรรยากาศการทางานของหนวยงานน �นอกดวย หนวยงานมความจาเปนท�จะตองสรางทมงานดวยเหตผลตอไปน � คอ (สนนทา เลาหนนทน 2540 : 114-124 )

สรป ทมงานเปนการรวมเอาทรพยากรมนษยท�มคาท�สดขององคการเขาดวยกนทาให สามารถปฏบตงานท�บคคลเพยงคนเดยวไมอาจทาได เพราะนอกจากจะไดแรงกายแรงใจเพ�มข �น แลว ยงจะไดความคดหลายแงหลายมมมาผสมผสานกนทาใหศกยภาพแฝงท�แตละคนมอย ถก นามาใชไดมากข �น

ลกษณะของทมงานท�ด การทางานในลกษณะทมงานจะประสบผลสาเรจไดถามระบบการทางานรวมกนท�ด

อนประกอบดวยปจจยตอไปน � (สนนทา เลาหนนทน 2540 : 114-124) 1. มการกาหนดนโยบาย จดมงหมายและวตถประสงคในการทางานท�ชดเจนวาม

ความตองการใหเกดผลอยางไร มทศทางในการทางานอยางไร กาหนดเปาหมายไวอยางไร

23

2. สมาชกทกคนของทมงานรบทราบนโยบาย เปาหมาย วตถประสงคในการทางาน อยางท�วถงเกดความเขาใจท�ถกตองตรงกน

3. สมาชกทกคนมสวนรวมในการแกปญหา กรณท�เกดปญหาจากทางานโดยใหทกคนไดรบทราบปญหาและแสวงหาแนวทางในการแกไขปญหารวมกน มใชเปนปญหาของคนใดคนหน�งแตเปนปญหารวมกน

4. การกาหนดบทบาทหนาท� ความรบผดชอบของบคคลในทมงานมการกาหนดไวอยางชดเจนและไมเกดความซ �าซอนกน

5. การส�อสารระหวางสมาชกในทมงานเปนการส�อสารแบบสองทาง (Two-Way communication) มการส�อสารแบบเปดเผยตรงไปตรงมาทกคนรบทราบขอมลขาวสาร

6. มความคดรเร�มในการทางานอยเสมอ ไมหยดน�งอยกบท�กบการทางานแบบเดม ผจดการปรบปรงการทางานโดยอาศยความคดเหนของคนทกคนในทมงานน �น

7. การแกไขปญหาความขดแยงในกรณท�เปนปญหาสาคญมความสลบซบซอนยากท�จะหาขอยตไดควรทาการแกไขปญหาโดยอาศยหลกการและเหตผลใหเปนท�ยอมรบและพงพอใจ ของคนทกฝาย

8. สมาชกในทมงานมความไววางใจซ�งกนและกนมความซ�อสตยจรงใจในการทางาน พ�งพาอาศยและชวยเหลอเก �อกลซ�งกนและกนลกษณะดงกลาวขางตนจะชวยเสรมการทางาน เปนทมงานท�ประสบความสาเรจไดเปนอยางด

ลกษณะของทมงานท�มปญหามกมอาการท�แสดงออกท�นาจะสงเกตเหนไดดงน � 1. การทางานไมเปนไปตามเปาหมายทศทางการทางานไมเปนไปในแนวทางเดยวกน

ขาดการประสานงาน ทางานซ �าซอนกน 2. มการรองทกข หรอแสดงความไมพอใจไมวาจะเปนการแสดงออกทางกรยาอาการ

หรอคาพดกตาม 3. เกดความขดแยงกนไมสามารถตกลงกนได มการแบงออกเปนฝายเปนพวกขาด

ความสามคค 4. ความกระตอรอรน ความสนใจในงานนอยลง สมาชกไมทมเทแรงกาย แรงใจ

สละเวลาและความสามารถในการทางานอยางแทจรง ขาดความคดรเร�ม 5. เกดความสบสนในการทางาน ไมทราบนโยบายในการทางานท�ชดเจนอาจ

เน�องมาจากการเปล�ยนแปลงบอย และขาดการส�อสารท�ดตอกน

24

6. การทางานผดพลาดบอย เกดความเสยหาย หรอลาชาโดยไมนาจะเกดข �นขาดความ ระมดระวงในการทางาน ขาดความสนใจ

7. พฤตกรรมการแสดงออกของสมาชกในทมงานเร�มมการตอตาน ไมใหความ รวมมอ ขาดการมสวนรวม การแสดงปฏกรยาไมพอใจบางอยาง

8. ไดรบการรองเรยนหรอตาหนตอวาจากผ เก�ยวของ ทกษะของผ นาทมงานท�มประสทธภาพ ไดมนกวชาการท�ศกษาดานภาวะผ นาไดทาการศกษาวจยเก�ยวกบทกษะของผ นาทม

เปนจานวนมากในท�น �จะนาเสนอเฉพาะทกษะท�สมพนธกนแนวคดภาวะผ นาท�มงเนนการปฏบตงาน เพ�อใหตอบสนองความตองการ 3 ดานท�ไดอธบายแลวขางตน เอนส และเพจ (Ends and Page, 1977 : 129 อางถงในสนนทา เลาหนนทน, 2544 : 80)ไดเสนอแนะวาผ นาทมงานจะพฒนาทกษะดานตางๆ 6 ดาน ไดแก

1. ทกษะการส�อสาร ผ นาทมงานตองสามารถส�อสารกบสมาชกของทมงานไดท �งแบบตวตอตว และกบทมงานไดอยางมคณภาพ เพราะการส�อสารท�ดของหวหนาทมจะชวยสรางความเขาใจกอใหเกดความรวมมอ และการประสานงานท�ดในระหวางสมาชกและระหวางทมงาน

2. ทกษะการวางแผน ผ นาทมงานจะตองชดเจนเก�ยวกบวตถประสงคเปาหมายและ วธการปฏบตงาน สามารถกาหนดกลยทธท�จะนาไปสการปฏบตใหเปนมรรคผล รวมถงการ จดลาดบตามกจกรรมตาง ๆ ท�ควรจะเกดอยางสมเหตผลและเปนระบบ

3. ทกษะการจดองคการ ผ นาทมงานตองพจารณาภารกจหนาท�ตาง ๆ ซ�งตองปฏบต ท �งหมด แลวนามาจดกลมภารกจ หรอหนาท� พรอมท �งกาหนดบคคล ขอบเขต อานาจหนาท�ในการ ปฏบตงาน และทรพยากรสนบสนนในการปฏบตงาน ตลอดจนกาหนดรปแบบการตดตอส�อสาร และการประสานงาน เพ�อใหบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคของทมงาน

4. ทกษะการสอนแนะผ นาทมงานตองสอนหรอแนะนาสมาชกทมงานไดเรยนร วธการปฏบตงานอยางละเอยด อาจรวมถงการสาธตทาใหดเปนตวอยาง นอกจากวธน �ยงตองใหความชวยเหลอสมาชกในการวนจฉยปญหาเก�ยวกบการทางาน เสนอแนะวธแกปญหาขอบกพรองตางๆ และใหขอมลยอนกลบ ท �งน �เพ�อใหสมาชกเกดความเขาใจในงาน มความชานาญ และ สามารถทางานไดอยางถกตอง

5. ทกษะการจงใจผ นาทมงานตองมความรเก�ยวกบพ �นฐานความตองการของบคคล พฤตกรรมการทางานท�แตกตางกน เพ�อใหทราบถงวธการและเทคนคท�ใชจงใจ สมาชกทมงาน ให สามารถปฏบตงานตามเปาหมายของทมงานได

25

6. ทกษะการเจรจาตอรองตองสามารถเจรจาตอรองกบสมาชกแตละคนในทมงาน เก�ยวของกบงานและบทบาทใหทกฝายเขาใจความคาดหวงท�พงประสงครวมกน และยงรวมถงการ เจรจากบบคคลนอกทมงานในเร�องตาง ๆ ท�เก�ยวของ

สรปทกษะท �ง 6 ดานเปนทกษะสาคญท�ผ นาทมงานจาเปนตองพฒนาใหเกดข �นส�งท�พงตระหนก คอ ทกษะเหลาน �มความสมพนธกบทกษะอ�น ๆ อก เชน ทกษะการส�อสารจะครอบคลมถงการฟงการตความและการใหขอมลยอนกลบ เปนตน ฉะน �นในการพฒนาทกษะแตละดานตองดาเนนการอยางครบวงจรและเปนระบบ

กองทรพยากรบคคล มหาวทยาลยมหดล : (www.op.mahidol.ac.th /orpr/HRD/ Function.html) ไดใหคาจากดความและรายละเอยดเก�ยวกบสมรรถนะหลก (Core Competency)สมรรถนะดานการทางานเปนทม ดงน �

สมรรถนะ คาจากดความ

การทางานเปนทม (Teamwork)

ความเขาใจในบทบาท และหนาท�ของตนเองในฐานะท�เปนสมาชกหน�ง ของทม รวมท �งการมสวนรวมในการทางาน การแกไขปญหา และการแลกเปล�ยนประสบการณและความคดเหนตาง ๆ กบสมาชกในทม

ระดบท� 1 รบรและเขาใจถงบทบาทและหนาท�ของตนเอง � เขารวมประชมกบทมงานเพ�อรบรถงเปาหมาย และความคบหนา

ของงาน � เขารวมโครงการหรอกจกรรมท�ทมงานจดข �น � ใหขอมลรายละเอยดตาง ๆ ไดครบถวนตามท�สมาชกในทมรองขอ � สามารถปฏบตงานใหบรรลเปาหมายของทมงานได

ระดบท� 2 แสดงพฤตกรรมและสมรรถนะระดบท� 1 และมสวนรวมในการกาหนดภารกจและเปาหมายของทม � ชวยสมาชกในการทางานใหบรรลเปาหมายของทม � กระตนจงใจใหสมาชกในทมแลกเปล�ยนความคดเหนซ�งกนและกน � ช �ใหสมาชกเหนถงอปสรรคหรอปญหาท�คาดวาจะเกดข �นของทมงาน � นาเสนอแนวทางเลอกในการแกไขปญหาท�เกดข �นของสมาชกในทม

26

สมรรถนะ คาจากดความ

ระดบท� 3 แสดงพฤตกรรมและสมรรถนะระดบท� 2 และกระตนใหสมาชกมสวนรวมในการตดสนใจของทม � สงเสรมบรรยากาศของการสนบสนน การยอมรบและการเปดเผย

ขอมลซ�งกนและกนภายในทม � แกไขปญหาความขดแยงท�เกดข �นของสมาชกในทม � คดหาวธการท�จะกาจด หรอลดอปสรรคท�เกดข �นของการทางานเปนทม � สนบสนนการทางานเปนทมมากกวาการแขงขนกน

ระดบท� 4 แสดงพฤตกรรมและสมรรถนะระดบท� 3 และกาหนดบทบาทและหนาท�ของสมาชกในทม � วเคราะหข �นตอนการทางานท�ไมมประสทธภาพ และเสนอแนะวธการ

ปรบปรง � สงเสรมบรรยากาศของการมสวนรวม และความผกพนตอเปาหมาย

ของทม � วเคราะหหาขอสรปและนาความคดเหนของทมงานไปปฏบต � สอนสมาชกในการทางานเปนทมใหบรรลผลสาเรจ

ระดบท� 5 แสดงพฤตกรรมและสมรรถนะระดบท� 4 และกาหนดกลยทธและทศทางของทม � กาหนดกลยทธและทศทางของทมงานโดยเช�อมโยงกบเปาหมายของ

หนวยงาน � ตดตามและประเมนผลการทางานของสมาชกในทมอยางตอเน�อง � ใหคาปรกษาแนะนาแกสมาชกในทมถงแนวทางและวธการทางานใหม

ประสทธภาพ � สนบสนนใหสมาชกในทมทางานรวมกบทมงานอ�น ท �งภายในและ

ภายนอกหนวยงาน

27 หลกการแนวคดท�เก�ยวของกบการทางานเปนทม

การทางานเปนทม เปนท�ยอมรบกนอยางกวางขวางวากอใหเกดประสทธภาพในการ ปฏบตงานตาง ๆ ท �งน �ไดมขอมลเชงประจกษแสดงใหเหนวา การพฒนาทมงานใหทางานไดคลองตว ชวยใหผลการปฏบตงานดข �น แมแตประเทศญ�ป นกใหการยอมรบวาความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจของญ�ป นภายหลงสงครามโลกคร �งท�สองน �นเปนผลมาจากการพฒนาแนวทางการปฏบตท�เปนแบบเฉพาะตวของญ�ป นท�เรยกวา ทมพฒนาคณภาพ จนมคากลาวกนอยางกวางขวางวา “ไมมสกวนเดยวท�จะผานไปโดยไมมการปรบปรงในสวนหน�งสวนใดในบรษท” ซ�งในการพฒนาทมงานมคาสาคญท�ควรศกษาคอ คาวา “กลม” ซ�งมนกวชาการไดใหความหมายไวหลากหลายดงตอไปน �

1. แนวคดการรจกและเขาใจตนเอง (Self-awareness) การกระทาความรจกและเขาใจตนเอง เปนแนวคดสาคญประการหน�งของทฤษฎการ

เรยนรกลมมนษยนยม โรเจอร (ศรเรอน แกวกงวาล. 2545 : 123-125; อางองจาก Fogers, n.d.) ไดอธบายถงคณคาของการรจกและเขาใจตนเองวา ถาบคคลใดสามารถมองเหนตนเองตามท�เปนจรงหรอรจกและเขาใจตนเองอยางถองแท จะเปนผ มความม�นคงทางบคลกภาพและอารมณ ทาใหเปนผ มความกระตอรอรน มความหวง เช�อม�นในตนเอง ซ�งจะนาไปสการยอมรบผ อ�น และมความพอใจผ อ�นดวย บคคลประเภทน �จะเปนผ มความสามารถดาเนนชวตประจาวนไดอยางปกตสขและบรรลเปาหมายในชวตได

โรเจอร (ศรเรอนแกวกงวาล. 2547: 123-125; อางองจาก Rogers, n.d.) อธบายถงตวตน (Self) ของมนษยทกคนวา ม 3 แบบ ไดแก

1. ตนท�ตนมองเหน (Self-Concept) คอ ภาพของตนท�ตนเองมองเหนวาตนเปนคนอยางไร หรอคอใคร มความรความสามารถซ�งเปนลกษณะเฉพาะตนอยางไร โดยท�วไปคนรบรและมองเหนตนเองในหลายแงมม อาจไมตรงกบขอเทจจรงหรอส�งท�คนอ�นมองเหน

2. ตนตามท�เปนจรง (Real – Self) คอ ลกษณะตวตนท�เปนไปตามขอเทจจรง ตามสภาพความเปนจรง แตอาจบางคร �งท�คนเราไมสามารถมองตนตามความเปนจรง เชน ในกรณท�จะทาใหเกดความรสกเศราและเสยใจ เปนปมดอยในใจ ไมทดเทยมผ อ�น ฯลฯ

3. ตนตามอดมคต (Ideal Self ) คอ ตวตนท�คนอยากมหรออยากเปน แตยงไมมไมเปนในสภาวะปจจบน เชน เราเปนคนชอบเกบตวแตนกอยากเปนคนมมนษยสมพนธ เขาสงคมกบคนอ�นได

28

ถาตนท�ตนมองเหนกบตนตามท�เปนจรง มความแตกตางกนมากหรอมขอขดแยงมากบคคลน �นมแนวโนมท�จะเปนบคคลท�กอปญหาแกตนเองและบคคลอ�น ในทางตรงกนขาม บคคลท�มองเหนตนตรงกบตนตามความเปนจรง จะมความม�นคงทางอารมณและบคลกภาพ นอกจากน �ยงสามารถมองเหนตนตามอดมคตท�คอนขางเปนไปได ทาใหการดาเนนชวตของเขาเปนไปอยางมความมงหวง กระตอรอรน และมความพงพอใจในตนเอง ซ�งมกจะนาไปสความพอใจในบคคลอ�นอกดวย บคคลประเภทน �จงสามารถดาเนนชวตประจาวนไดอยางมความปกตสขและบรรลเปาหมายในชวตได

โนเจอร (ชยวฒน วงศอาษา, 2539: 18; อางองจาก Rogers, n.d.) เช�อวา พลงสาคญในชวตมนษยคอ การท�มนษยรจกและเขาใจตนเอง การยอมรบตนเองของโรเจอรส ประกอบดวย

1. การเปดใจกวางรบประสบการณตางๆ ท�เก�ยวของกบาความพอใจของแตละบคคลโดยไมคานงถงวาจะเปนประสบการณดานบวกหรอลบกตาม

2. ยอมรบความเปนอยและความจาเปนในการดารงชวต คอ ไมตอตานขดขวางประสบการณใดๆ แตสามารถยอมรบในส�งท�เกดข �นในแตละชวงชวตได บคคลน �นสามารถท�จะเผชญส�งใหมท�สาคญกวาในอนาคตได

3. ความเช�อม�นในตนเอง คอ มความเช�อในความสามารถของตนเองวา สามารถกระทาส�งตางๆ ไดดวยตนเอง ยอมรบสภาพความเปนจรง และเปดใจกวางในการยอมรบฟงความคดเหนของผ อ�น แตไมยอมใหผ อ�นมากาหนดทางใหตนเองเดน

4. มความเปนอสระ คอ มอสระในการตดสนใจดวยตนเอง มความซ�อสตยตอตนเองโดยไมข �นอยกบผ อ�นหรอความคาดหวงจากสงคม

5. มความเปนอสระ คอ มอสระในการตดสนใจดวยตนเอง มความคดรเร�มในสงท�ดอยตลอดเวลา รจกวธการหลกเล�ยงหรอสามารถเผชญกบส�งตางๆ ได

แนวคดทฤษฎของโรเจอรส คอ การพฒนาบคคลใหมความเปนมนษยอยางแทจรง คอการพฒนาใหบคคลรจกความสาคญจากผ ท�ตนเองสมพนธดวย กจะสรางการเหนคณคาในตนเองข �นแนวคดน �สอดคลองกบแนวคดของคเปอรสมธ (Coopersmith. 1984) ท�เสนอไววา การสรางการเหนคณคาในตนเอง จะตองพฒนาใหบคคลมโอกาสไดรบการยอมรบจากบคคลอ�น และการยอมรบตนเอง ตลอดจนการท�ไดกระทาส�งท�ตนเองปรารถนาหรอต �งเปาหมายไว และประสบความสาเรจตามท�ตนไดต �งเปาหมายไว ดวยเหตน �การสงเสรมใหครไดรจกและเขาใจตนเอง จงถอวาเปนความจาเปนประการแรกกอนท�จะเสรมพลงการทางานเพ�อใหบรรลเปาหมายในการพฒนาเร�องอ�นๆ ไดตอไป

29

1. แนวคดการสรางทมและการทางานเปนทม (Team building & Teamwork)

ทมงาน หมายถง หมคณะ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. 2542 ) ต �งแต 2 คนข �นไปมารวมกน และมปฏสมพนธตอกนอยางสม�าเสมอในชวงเวลาหน�ง ซ�งสมาชกจะรบรวาตนเองมภารกจท�จะตองกระทาตามบทบาทของตนเอง โดยอาศยการรวมมอเพ�อใหภารกจน �นบรรลเปาหมาย (เปรมวด คฤหเดช.2540 : 17 )

การทางานเปนทม หมายถง การท�บคคลต �งแต 2 คนข �นไปรวมกนปฏบตกจกรรมอยางใดอยางหน�งดวยความรวมมอประสานงานกน เพ�อแกปญหาตางๆ มการชวยเหลอสนบสนนกนเพ�อใหงานหรอกจกรรมน �นบรรลวตถประสงคท�ต �งไวรวมกนเปนอยางด (เปรมวด คฤหเดช. 2540 : 17; อางองจาก Holder and Wardle. 1981 )

การทางานเปนทมท�ดมประสทธภาพ มเง�อนไขหลกท�สาคญคอการมเปาหมายรวมกนการรวมกนวางแผน การพ�งพาอาศยกนและความไววางใจ (Tappen. 1995; อางองจาก เปรมวด คฤหเดช. 2540 : 3 ) นอกจากน �ปรญญา ตนสกล (2543 : 8) ไดเสนอแนะประเดนอ�นๆ เพ�มเตมไดแก สมาชกทมมองประโยชนของการทางานรวมกน มการกาหนดหนาท�ของแตละคนไวชดเจน และสมาชกรบผดชอบในความสาเรจหรอความลมเหลวรวมกน

ปจจยท�เก�ยวของกบการพฒนาการทางานเปนทม

การท�ทมงานสามารถจะทางานรวมกนไดอยางดและมประสทธภาพ ข �นอยกบปจจยตางๆ ไดแก เปาหมาย บทบาทของสมาชก กระบวนการทางาน และความรบผดชอบในความสาเรจระหวางสมาชก มรายละเอยดดงน � 1. เปาหมาย (Goals) ทมงานจะทางานไดดกตอเม�อสมาชกของทมงานรบผดชอบในการทางานใหบรรลเปาหมายรวมกน การใหสมาชกในทมงานมสวนรวมในการต �งเปาหมายจงเปนปจจยสาคญของการพฒนาทมงาน โดยเปาหมายท�กาหนดรวมกนน �นควรมความชดเจนสมาชกทกคนรบรและเขาใจตรงกน เปาหมายท�ดควรมลกษณะวดได และมความเฉพาะเจาะจงใหสมาชกทกคนรบรและเขาใจตรงกน เปาหมายท�ดควรมลกษณะวดได และมความเฉพาะเจาะจงใหสมาชกสามารถรบรไดวาบรรลตามเปาหมายท�วางไวหรอไม

2. บทบาท (Roles) บทบาทของสมาชกในทมงานถอเปนปจจยสาคญในการพฒนา การทางานเปนทม ซ�งตองคานงถงความชดเจนของบทบาท โดยการทบทวนบทบาทของสมาชกทกคนใหเขาใจตรงกน เม�อทางานรวมกนมาระยะหน�ง หรอเม�อมสมาชกใหม ท �งน �เพ�อปองกนการขดแยงในบทบาทท�อาจเกดข �นจากการท�สมาชกในทมงาน แสดงบทบาทของตนไมสอดคลองกบความเปนจรง

30

3. กระบวนการทางาน (Procedures) กระบวนการในการพฒนาการทางานเปนทมเพ�อใหบรรลเปาหมายรวมกน ควรตองมการตรวจสอบกระบวนการทางาน ส�งท�ตองคานงถงในการตรวจสอบ มดงน � 3.1 การตดสนใจ การพฒนาการทางานของทมงานทกทม มส�งท�ตองคานงถงเก�ยวของกบเร�องของการตดสนใจ ดงน � 3.1.1 ผ ท�มหนาท�รบผดชอบในการตดสนใจ

3.1.2 วธดาเนนการตดสนใจ

3.1.3 การมสวนรวมในการตดสนใจของสมาชกในทมงาน

ขอควรคานงถงเหลาน � จะถกนามาเปนหลกในการวางระบบการตดสนใจเพ�อใหไดผลการตดสนใจท�มคณภาพและประสทธภาพสง

3.2 การส�อสาร ควรเปดโอกาสใหสมาชกภายในทมงานไดมการตดตอส�อสารกนไดอยางอสระ การท�สมาชกไดรบรขาวสารท�เก�ยวกบเร�องภายในทมงานของตนเอง และเร�องระหวางทมงานกบส�งแวดลอมภายนอก จะทาใหเกดความเขาใจตรงกนในการทางาน นอกจากน �ควรตรวจสอบเก�ยวกบลกษณะความสมพนธภายในทมอยเสมอ เชน การเปดเผยจรงใจตอกน และการรบฟงซ�งกนและกน เปนตน เพราะจะสงผลตอประสทธภาพของงานดวย

3.3 การประชมปรกษาหารอ เปนหวใจสาคญของการทางานเปนทมเพ�อใหงานมประสทธภาพ ซ�งจาตองอาศยการแสดงความคดเหนของสมาชกในทมงานใหมากท�สดเทาท�จะทาได เรยกวา “การระดมสมอง” (Brainstroming) ออสบอรน (Osborn) เปนผคดข �นเพ�อใชเปนเทคนคในการประชมท�มประสทธภาพ และเปนเทคนคท�ใชในการพฒนาการทางานเปนทมท�ไดผล ในข �นตนจะมการจดบนทกรายการท�เปนความคดเหนของสมาชกไวท �งหมด โดยไมมการตความหมาย และไมมการประเมนของความคดเหนของสมาชกท�แสดงออกมาวาดหรอไมดจากน �นสมาชกในท�ประชมจะอภปรายโดยอางเหตผลประกอบ เพ�อไดขอสรปข �นสดทายของทมงาน

31

หลกการพ �นฐานของการปรกษาหารอโดยการระดมพลงสมอง มดงน � 3.3.1 สมาชกของทมงานมความเขาใจ และยอมรบเปาหมายการทางานกลมเปนอยางด

3.3.2 สมาชกของทมงานมทศนคตท�เปนมตรตอกนและกน มการยอมรบนบถอซ�งกนและกน และยดถอประโยชนในการสรางสรรคของกลม รวมท �งมการส�อความเขาใจตอกนและกนตลอดเวลา

3.33 สมาชกทกคนมสวนรวมในการตดสนใจ โดยตองมความเช�อพ �นฐานวาตนเองมสวนรวมในการสรางความสาเรจหรอความลมเหลวของทมงาน ดงน �นบรรยากาศในการทางานจงควรเปนบรรยากาศท�สนบสนนซ�งกนและกน สมาชกของทมงานมความกระตอรอรนหรอถกกระตนใหต�นตวตลอดเวลาท�จะมสวนรวมหรอชวยเหลอซ�งกนและกน

3.3.4 สมาชกในทมงานตระหนกในความสาคญ ของการคดแกปญหาอยางสรางสรรค โดยการพยายามใหขอมล ใหของเสนอแนะ หรอใหขอมลปอนกลบในส�งท�จะเปนประโยชนตอการพฒนาการทางานเปนทมงาน

3.3.5 ผ ท�ทาหนาท�เปนหวหนาทมอาจเปนผ ท�มความรดานวชาการท�เก�ยวของกบการทางาน หรอรจกเทคนคการประชมกลมยอย และมมนษยสมพนธด

3.3.6 ขณะประชมควรมการกระตนใหสมาชกไดมสวนรวม มอสระทางความคดไมตองระวง หรอเกรงวาจะถกวจารณความคดเหนของตน ทาใหไมกลาท�จะแสดงความคดเหน

3.4 ความสมพนธระหวางสมาชกในทมงาน (Relationship) การพฒนาการทางานเปนทมเพ�อจะใหบรรลผลสาเรจได จาตองอาศยความรวมมอซ�งกนและกนของสมาชกในทมงาน จงจาเปนอยางมากท�จะตองหาวธการสรางความสมพนธระหวางสมาชกในทมงาน เพ�อใหเกดความรวมมอกนทางานใหเกดผลสาเรจ

ชอว (Shaw. 1971 : 5-10) ไดใหความหมายของคาวากลมไววาตองม6 ลกษณะดงน � 1. มการรบรและทาความเขาใจเก�ยวกบสมาชกกลม (Perception and cognitions of

group members) หมายความวา ในการรวมกลมสมาชกจะตองทราบความสมพนธระหวางสมาชกโดยอาศยการพบปะและการประชม

2. มการกระตนและสนองความตองการ (Motivation and need satisfaction) สมาชก เช�อวากลมจะสามารถสนองความตองการของสมาชกแตละคนไดและเปดโอกาสใหสมาชก แตละคนไดแสดงบทบาทและหนาท�ของตนในกลมไดตามตองการ ซ�งการเรยนรวมกลมยอย

32

ชนดน �วา (Active oriented group) 3. มจดมงหมายของกลม (Group goals) คอ มจดมงหมายท�คลายกนของสมาชก

เขารวมกลมกนไดและเม�อเขาไดรบผลจากการทางานตามจดมงหมายท�ตองการกจะเกดความ พงพอใจในผลลพธหรอรางวลท�ได

4. มการจดองคการของกลม (Organization) ซ�งโครงสรางของกลมยอยประกอบดวย บทบาท ฐานะ และปทสถาน และความสมพนธระหวางสมาชกในกลมท�มตอกน

5. มความสมพนธและพ�งพากนระหวางสมาชกในกลม (Interdependency) พลงของ กลมยอยเกดข �นจากการท�สมาชกมความคลายกนและเหมอนกน (Similarity of members) ซ�งม อทธพลตอลกษณะของกลม (Group unique)

6. มปฏสมพนธระหวางสมาชกในกลม (Interaction) เชน มการตดตอส�อสารทาให เกดปฏสมพนธทางวาจา ปฏสมพนธทางกาย และปฏสมพนธทางอารมณ เปนตน

มลลกา ตนสน (2544 : 123) กลาวไววา กลม เกดข �นจากบคคลต �งแตสองคนข �นไปเขา มารวมตว มความสมพนธความผกพนและปฏสมพนธระหวางกน เพ�อทางานใหเปนไปตามเปา หมายหรอวตถประสงครวมกน (Common goals) เราจะเหนวาความผกพนปฏสมพนธและเปา หมาย รวมกน จะเปนปจจยสาคญท�แยกกลมออกจากการรวมกนของบคคลปกตกลมจะเปนสวน ประกอบท�จาเปนและสาคญตอการดาเนนงานและความสาเรจขององคการ โดยเฉพาะในปจจบน ท�การสรางและการจดการกลมอยางมประสทธภาพเปนส�งท�ผบรหารตองทาดวยความรและความเขาใจ โดย ผบรหารหรอผ นาตองสามารถสรางและชกนากลมบคคลท�มพ �นฐานแตกตางกนใหทางานรวมกนใหสอดคลองกบทศทางขององคกร เพ�อสรางความเปนอนหน�งอนเดยวกนและรวมพลง (Synergy) ท�จะทางานรวมกนอยางมประสทธภาพ

จากความหมายของคาวากลมสามารถสรปไดวา กลม หมายถง กลมบคคลต �งแตสองคน ข �นไปเขามารวมตวกน มการรบรและทาความเขาใจเก�ยวกบสมาชกกลม มจดมงหมายรวมกน มการจดองคการ มความสมพนธกนระหวางบคคล โดยมผบรหารหรอผ นาเปนผสรางและชกนาใหกลมทางานรวมกนใหสอดคลองกบทศทางขององคการ

2. การสรางทมงาน

การสรางทมงาน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวดงน � วารน(Varney. 1977 : 152) กลาววา การสรางทมงานหมายถง กระบวนการของการ

พฒนากลมบคคลท�ทางานดวยกน เพ�อใหบคคลเหลาน �นไดเรยนรวาจะทาอยางไรจงจะสามารถ ทางานใหบรรลเปาหมายท �งของตนเองและของกลมหรอองคการในขณะเดยวกนไดอยางม

33

ประสทธผลและประสทธภาพ อรณ รกธรรม (2532 : 90) กลาววา การสรางทมงาน หมายถง การสรางความสานกคด

การรวมมอในการทางานขององคการเพ�อใหบรรลวตถประสงคขององคการ โดยการเพ�มแรงจงใจ ตางๆท�มอทธพลย�งตอการดาเนนงานขององคการ

พะยอม วงศสารศร(2533 : 266) กลาววา การสรางทมงาน หมายถง กระบวนการ พฒนาบคคลท�ทางานดวยกนใหพฒนาประสทธภาพของการทางานเพ�อบรรลจดมงหมายของ องคการโดยมการขดแยงระหวางสมาชกนอยท�สด

สพตรา สภาพ (2536 : 102) กลาววา การสรางทมงาน หมายถง การท�รจกหาทางให ลกนอยเหลาน �ทางานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ โดยใชหลกมนษยสมพนธเพ�อโนมนาวจตใจ ใหลกนอยทมเทกาลงกายและใจใหกบหนวยงานตามวตถประสงคท�วางไวเปนการสรางพลงให เกดการรวมกลมกนเพ�อทางานเปนทมได

สปช. ไดใหความหมายของการสรางทมงานไววา หมายถง กระบวนการวางแผนท�ม จดมงหมายในการปรบปรงหนวยงานใหมประสทธภาพ ผานการวเคราะหอยางมระบบและไดรบ การยอมรบในหนวยงาน การสรางทมงานจงเปนการปรบปรงความสมพนธตาง ๆ ในการทางาน ใหดข �น ซ�งความสมพนธเหลาน �จะมผลโดยตรงตอการทางานใหสาเรจตามเปาหมาย

เนาวรตน แยมแสงสงข (2542 : 115) กลาววา การสรางทมงาน หมายถง กระบวนการ พฒนาบคคลใหพฒนาประสทธภาพการทางานเพ�อบรรลจดมงหมายขององคการน �น โดยม ความขดแยงระหวางสมาชกนอยท�สด

จากความหมายของการสรางทมงานสรปไดวา หมายถง กระบวนการท�ทาใหคนกลม หน�งมจดหมายเดยวกน สามารถทางานรวมกนและแกปญหาขอขดแยงตาง ๆ รวมกน เพ�อใหผลงานท�ออกมามประสทธผลและมประสทธภาพมากท�สด

3. ความหมายของทมและสรางทมงาน

นกวชาการไดใหความหมายของการทางานเปนทมและการสรางทมงานไวหลากหลาย พอสรปไดดงน �คอ

ฟรานซส และยง (Francis and Young. 1979 : 8) กลาววาทม หมายถง กลมบคคล และผ มพลงมความผกพน รบผดชอบท�จะทางานใหบรรลวตถประสงครวมกน สมาชกในทมเปนผซ�งทางานรวมกนไดเปนอยางด รสกสนกเพลดเพลนท�จะทาเชนน �นและเปนผผลตผลงานท�มคณภาพ

34

วดคอก (Woodcook. 1989 : 3) กลาววา ทมประกอบดวยบคคลหลายคนทางาน รวมกน สามารถบรรลวตถประสงคย�งกวาผลการปฏบตงานของแตละคนรวมกน

ฮวส (Huse. 1998 : 199) กลาววาทม หมายถง กลมบคคลท�รายงานตอผบงคบบญชา คนเดยวกนหรอกลมท�ประกอบดวยบคคลท�มหนาท�สมพนธกน และหมายถงกลมบคคลท�ม ความสมพนธอยางเปนทางการมารวมปฏบตงานใหสาเรจตามวตถประสงค และงานดงกลาว ไมสามารถทาสาเรจไดโดยบคคลคนเดยว

เดวส (Davis. 1989 : 446) กลาววาทม หมายถง การท�กลมบคคลหน�งทากจกรรมหน�ง โดยมการรวมมอประสานงานกนเพ�อท�จะหาทางพฒนากจการน �นใหกาวหนาย�ง ๆ ข �นไปและเพ�อ บรรลวตถประสงคท�ต �งไวดวย

สเมธ แสงน�มนวล (2539 : 67) กลาววาทม หมายถง กลมคนท�มความสมพนธกน คอนขางจะใกลชด และคงความสมพนธอยคอนขางจะถาวร ซ�งประกอบดวยหวหนางานและ เพ�อนรวมงาน โดยรวมกนทางานใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายของทมงาน

เอกชย ก�สขพนธ (2538 : 138) กลาววา การทางานเปนทม หมายถง การประสานท�ด และสามารถผสมผสานกลมกลนอยางมประสทธภาพในการทางานเพ�อใหบรรลวตถประสงค ในการทางานรวมกน

สปช. ไดใหความหมายของการทางานเปนทมไววา หมายถง ลกษณะกลมทางานท�บคคลต �งแตสองคนข �นไปมความสมพนธตาง ๆ ในการทางานมการชวยเหลอซ�งกนและกนในกลม รวมท �งเขาใจวตถประสงคของการทางานรวมกน

จากความหมายของทมและการทางานเปนทมสรปไดวา การทางานเปนทม หมายถง ลกษณะกลมทางานท�บคคลต �งแตสองคนข �นไปมความสมพนธตาง ๆ ในการทางาน มการชวยเหลอซ�งกนและกนในกลมและรบรวาตนเองเปนสวนหน�งของกลมตามโครงสรางถาวรท�มอยในองคการรวมท �งเขาใจวตถประสงคของการทางานรวมกน

4. หลกการทางานเปนทม

ทมงานเกดจากการรวมตวของคนหลายคน ซ�งแตละคนจะมความเปนอยและความคดเหนท�แตกตางกน ดงน �นในการท�จะมารวมทมกนทางานน �นจะตองมหลกการในการทางานซ�งมนกวชาการ หนวยงานไดใหหลกการไวหลากหลาย

สชาต นมมานนตย (2529 : 11) ไดเสนอหลกการทางานเปนทมไว 8 ประการคอ 1. ชวยกนวางแผน มอดมการณ เปาหมายท�แนนอนและสมาชกทกคนยอมรบ 2. มความถกตองแตเคารพในสทธและเสรภาพสวนตวของผ อ�น

35

3. มความสามคคและมน �าใจในการชวยกนรวมมอเพ�อบรรลเปาหมาย 4. ทกคนมความสาคญเทากนไมพยายามเอาเปรยบกน 5. รจกแบงงานและประสานงานกน 6. ชวยกนประคบประคอง กฎ ระเบยบของทมใหมความศกด?สทธ? 7. ชวยกนสรางสรรคประชาธปไตย ประชมปรกษาหารอกนแกไขปญหาอปสรรค

และขอขดแยงตาง ๆ อยางเปนธรรม 8. ยกยองใหเกยรตแกผ เสยสละใหทม สพตรา สภาพ ไดเสนอหลกในการทางานเปนทม หรอหวใจการทางานเปนทมจงตอง

“รจกคน” และ “รจกงาน” ดงน � 1. การใหสมาชกมสวนรวม 2. มการวางแผนลวงหนา 3. เขาใจเปาหมายและวตถประสงคของหนวยงานวาเปนอยางไร 4. มการตดตอส�อสารท�ดระหวางสมาชก 5. แบงงานใหแตละคนรบผดชอบ 6. การใหสมาชกตดสนใจ 7. ใหกลมมความผกพนยดเหน�ยว 8. แบงหนาท�กนอยางชดเจน 9. แลกเปล�ยนความคดเหน 10. ใหคนมอารมณเหมอน ๆ กนอยดวยกน 11. เลอกสรรสมาชกท�มความสามารถเพ�อชวยกนทางาน 12. สรางแรงจงใจแตละคนไดถกตอง 13. เขาใจบทบาทของตนวาตองทาอะไร 14. สามารถใชขอขดแยงเปนเชงสรางสรรค 15. สงเสรมใหกลมสามารถทางานรวมกบกลมอ�นได 16. สนบสนนกนและกนในระหวางสมาชกของกลม จากหลกการทางานขางตนสอดคลองกบแนวคดของ สเมธ แสงน�มนวล (2539 : 73-

77) ท�ใหไววาปจจยเก�ยวกบความสาเรจของทมงานจะตองประกอบดวย 1) ผ นาทม 2) การกาหนด เปาหมายชดเจน 3) ความไววางใจ 4) การช �แนะแนวทางปฏบต5) การส�อความหมาย 6) การเสย สละ 7) การใหผลตอบแทนเปนกลมมใชเปนรายบคคล 8) สรางคานยมใหทางานรวมกนเพ�อใหเกด

36

ความพงพอใจของกลม และ 9) มการประสานงานท�ด เอกชย ก�สขพนธ (2538 : 138) ท�กลาวไววา การทางานเปนทมส�งท�สาคญคอ

การประสานงาน ความเขาใจ ความรวมมอและการส�อสาร เท �อน ทองแกว (2527 : 43-44) กลาวไววา หลกการทางานเปนทม มดงน � 1. ทกคนจะตองเขาใจงานท�ทาหนาท�ของตนดวย 2. มการชวยเหลอเก �อกลซ�งกนและกน 3. มความเขาใจการทางานกบคนจานวนมากยอมรบความคดเหนของผ อ�นและพรอม

ท�จะเปล�ยนแปลง 4. ระลกเสมอวาความสาเรจของงานข �นอยกบความรวมมอของทกคน 5. ทกคนจะตองทาตนใหเปนท�ช�นชอบของผ อ�น 6. ลดความขดแยงและเพ�มความประนประนอมในทมใหมากข �น 7. ทกคนตองมสวนรวมในการตดสนใจในการดาเนนงานทกข �นตอนต �งแตการวางแผน

จนถงข �นตรวจสอบ 8. ผ นาจะตองเปนผคอยดแลและถามขาวคราวอยเสมอและรวมแกไขปญหากบสมาชก ทศนา แขมมณ(2537 : 132) กลาวไววาหลกการทางานเปนทมประกอบดวย 1. มเปาหมายรวมกน กลาวคอ บคคลท�มาทางานรวมกนน �น จะตองมวตถประสงคใน

การมารวมกลมกน คอ จะตองมการรบรและเขาใจเปาหมายรวมกนวา จะทาอะไรใหเปนผลสาเรจ 2. การมสวนรวมในการดาเนนงาน กลาวคอ บคคลท�มารวมกนทางานน �น จะตองม

บทบาทหนาท�ในการดาเนนงานของกลมในลกษณะใดลกษณะหน�ง 3. การตดตอส�อสารในกลม กลาวคอ บคคลท�มารวมกนทางานน �น จะตองมการตดตอ

สมพนธส�อความหมาย เพ�อชวยใหเกดความเขาใจตรงกน สามารถทางานรวมกนไปได 4. การรวมมอประสานงานกนในกลม กลาวคอ บคคลท�มารวมกนทางานน �น จะตองม

การประสานงานกน เพ�อใหงานของกลมดาเนนไปสความสาเรจ 5. การมผลประโยชนรวมกน กลาวคอ บคคลท�มารวมกนทางานน �น ไดรบการจดสรร

ผลประโยชนตอบแทน จากผลท�เกดจากการทางานรวมกน 6. การตดสนใจรวมกน กลาวคอ บคคลท�มารวมกนทางานน �น ตองมโอกาสรวมกนใน

การตดสนใจในงานท�ทาในระดบใดระดบหน�ง

37

วดคอก (Woodcock. 1989 : 247) กลาวไววา หลกการทางานเปนทมจะตอง ประกอบดวย

1. มความสมดลในบทบาทคอ มความผสมผสานกนในความแตกตางของความสามารถ บคคลและใชความแตกตางไดอยางเหมาะสมในสถานการณท�แตกตางกน

2. มวตถประสงคท�ชดเจนและเหนดวยกบเปาหมาย เตมใจท�จะยอมรบและผกพนกบ วตถประสงคและมเปาหมายอยางแทจรง

3. มความเปดเผยและมการเผชญหนากน การส�อสารและการสมพนธภายในทมเปนไป อยางเปดเผย และไววางใจซ�งกนและกน พดกนอยางตรงไปตรงมา เขาใจตนเองเปนอยางดและ เขาใจผ อ�นภายในทมดวย เม�อมปญหาเกดข �นตองแกปญหาดวยการเผชญหนาซ�งกนและกน

4. มการสนบสนนและจรงใจตอกน สมาชกในทมจะสนบสนนซ�งกนและกน ให ความชวยเหลอและรวมมอรวมใจกนอยางจรงใจ ใหโอกาสพดถงปญหาตาง ๆ ไดอยางอสระ

5. มความรวมมอและมการขดแยงกน เพ�อใหการทางานของทมบรรลวตถประสงค สมาชกในทมตองใหความรวมมอในการปฏบตงาน มการใชประโยชนและประสานประโยชนซ�ง กนและกน การวางแผนในการดาเนนงาน ตองใหสมาชกมสวนรวมดวย ขอขดแยงภายในทมเปน ไปในทางสรางสรรคมากกวาทาลาย

6. มวธการปฏบตท�คลองตว การทางานของทมจะมลกษณะยดหยน การตดสนใจจะ อาศยขอมลและขอเทจจรงเปนหลก

7. มผ นาท�เหมาะสม ผ นาภายในกลมควรจะกระจายไปท�วกลมไดตามสถานการณผ นา ท�ดตองเปนผ ฟงท�ดดวย

8. มการทบทวนการทางานของทมสม�าเสมอเพ�อแกไขขอบกพรองไดทนทการทบทวน น �อาจจะทาในระหวางปฏบตงานหรอภายหลงงานเสรจกได

9. มการพฒนาบคคล มแผนการในการพฒนาสมาชกของทม เพ�อจะไดนาความร ความสามารถมาใชในการทางาน

10. มสมพนธภายในระหวางกลมดการทางานระหวางกลมเปนไปในบรรยากาศของ สมพนธภาพท�ดฟงความคดเหนและทาความเขาใจแนวคดหรอปญหาของผ อ�นพรอมท�จะให ความชวยเหลอเม�อจาเปน

11. มการตดตอส�อสารท�ดเปนส�งจาเปนในทกระดบขององคการท �งภายในและภายนอก องคการ ซ�งสมาชกทกคนจาเปนตองไดรบการพฒนาทกษะและไดรบขอมลในการตดตอส�อสาร อยางเพยงพอ

38

จากหลกการและแนวคดดงกลาวขางตนสรปไดวา หลกการทางานเปนทมจงควรตอง รวมศกษาปญหา สาเหตกาหนดเปาหมายใหบรรลไดรบผดชอบงานเกดความภมใจในสมฤทธ?ผล เกดการยอมรบ มการประชมอยางมเหตผล และแบงงานกนทา สมาชกรบรและปฏบตตามแผนท� วางไว มการตดตามงานและสอนงานใหมผ รบผดชอบควบคม มการประเมนผลรวมกนกบสมาชก

5. องคประกอบของการทางานเปนทม

เมโย (Mayo. 1954 : 84) ใหแนวคดเก�ยวกบองคประกอบของการทางานเปนทมโดย สรปได2 ดาน ดงน �

1. องคประกอบท�เปนทางการ (Formal structure) 2. องคประกอบท�ไมเปนทางการ (Informal behavior) เดวส (Davis. 1989 : 446) กลาววา องคประกอบของการทางานเปนทม ม3 ประการ คอ 1. องคประกอบดานสมาชก 2. องคประกอบดานผ นากลม 3. องคประกอบดานการจดการ ทศพร ประเสรฐสข (2536 : 45) ใหแนวคดเก�ยวกบองคประกอบของการทางานเปนทม

ดงน � 1. องคประกอบดานสมาชกกลม 2. องคประกอบดานผ นากลม 3. องคประกอบดานการจดการกลม สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต(2541 : 108-109) กาหนดไววา

องคประกอบของการทางานเปนทม มดงน � 1. องคประกอบดานสมาชก 2. องคประกอบดานผ นา 3. องคประกอบดานการจดการกลม ดงน �น ผ วจยจงสรปไดวา องคประกอบของการทางานเปนทมมองคประกอบ 3 ดาน คอ

องคประกอบดานสมาชก องคประกอบดานสมาชกกลมและองคประกอบดานการจดการ ซ�ง องคประกอบแตละดานดงกลาว จาแนกไดดงน �

1. องคประกอบดานสมาชก จากการศกษาของเมโย (Mayo. 1954 : 84-85) พบวา ประกอบดวย 1. สมาชกยอมมความภาคภมใจท�เขามามสวนรวมในผลงานของทม

39

2. สมาชกยอมชวยตรวจสอบขาวสารยอนกลบ (Feed back) ในปรมาณงานท�ไดรบ มอบหมาย

3. สมาชกยอมมสวนรวมในความสาเรจของเขาเองและภมใจท�บคคลภายนอกให ความสนใจในผลงานท�พวกเขาในกลมไดรวมกนทาข �นมา

4. สมาชกไมมความรสกวาเขาถกกดดนและบงคบใหมการเปล�ยนแปลง 5. กอนท�จะมการเปล�ยนแปลงแตละคร �งสมาชกจะไดรบการปรกษาหารอ 6. การพฒนาของทมแตละคร �งสมาชกยอมมความรสกเช�อม�นและยกยอง ทศพร ประเสรฐสข (2536 : 45) ใหแนวคดเก�ยวกบองคประกอบดานสมาชก ดงน � 1. สมาชกมความต �งใจและเจตนาท�ดในการทางาน (The will to work) เปนความ

ตองการท�จะทางานรวมกน และมความซ�อตรงตอกลม ยดม�นในหลกการหรออดมการณของกลมท� ทกคนมสวนรวมในการกาหนด

2. สมาชกมทกษะในการทางานน �น ๆ (The skill to work) สมาชกมความรความ สามารถและทกษะในการปฏบตงานและเช�อม�นในความสามารถของเพ�อนสมาชกดวยกนและพรอมท�จะชวยเหลอกนและกนในการทางาน

3. สมาชกใหความรวมมอแลแประสานงานกนเปนอยางด(Ooperation and Coordination) สมาชกในกลมมความสาคญ ยอมรบซ�งกนและกน ยดหยนในการทางาน ผลดกน เปนท �งผ นาและ ผตาม มการส�อสารและประสานงานกนอยางดในการทางานรวมกน

4. สมาชกมมนษยสมพนธท�ดมความไววางใจกน มความรสกตระหนกถงความตองการและความรสกถงบคคลอ�น ๆ ในกลม

5. ยอมรบในเร�องความแตกตางระหวางบคคล 6. สมาชกยดม�นในเร�องความรวมมอ มใชเปนการแขงขน 7. สมาชกรจกบทบาทของงานและของสมาชกอ�นในกลม 8. สมาชกในกลมยอมรบฟงเหตผลของกนและกน การอภปรายปญหาไมโจมตกน

เปนการสวนตว ทกคนมความกลาท�จะแสดงออก โดยเฉพาะความคดรเร�มและสรางสรรคตอกลม 9. ในกรณท�มความคดเหนขดแยงกน คนในกลมกยงมความรสกท�จะอยรวมทางาน

ดวยกนไดตอไป 10 . มการตดสนใจโดยความเหนรวมกนของคนสวนใหญซ�งทกคนเหนวาไปดวยกนได 11. การวจารณเปนไปอยางเปดเผยตรงไปตรงมา เปนการวจารณเพ�อสรางสรรคเพ�อ

แกปญหาในการทางานใหเสรจแกองคการ

40

12. ทกคนมอสระเสรในการแสดงความรสกและแนวคดท�จะแกปญหารวมกน ท �งปญหาสวนตวและการทางานของกลม ทกคนเขาใจความรสกของกนและกนในประเดนตาง ๆ ท�ถกเถยงกน

13. ในการปฏบตงาน เม�อตองการมอบหมายงานจะไดรบการยอมรบเปนอยางดจาก บคคลท�เก�ยวของ

14 . กลมมการตรวจสอบเปนระยะๆในการทางานใหดข �น 15. สมาชกในกลมรวมท �งหวหนาดวยมความซ�อสตยซ�งกนและกน 16. สมาชกในกลมและหวหนาตางมความไววางใจกนสง 17. คานยมและเปาหมายตาง ๆ ของกลม ผสมผสานกนดวยความพงพอใจและ

แสดงออกมาในสวนท�เก�ยวของกบความจาเปนของสมาชกดวย 18. สมาชกในกลมปฏบตงานเก�ยวของกน ดวยความอดทน เพ�อใหคานยมและ

เปาหมายของกลมมความเก�ยวพนกนเปนอยางด 19. คานยมของกลมมความสาคญมากข �นเทาใด ความพงพอใจกนของบคคลในกลม

ย�งสาคญมากข �นเทาน �น 20. สมาชกของกลมมการกระตนเตอนกน เพ�อความสาเรจตามเปาหมายของกลม

เปนสาคญ แตละคนจะทาทกอยางเพ�อกลม 21. มความสมพนธระหวางกนในการแกปญหา การวนจฉยส�งการเกดข �นจากความ

รวมมอเก �อกลกน การแนะนา การวจารณความคดเหน ขอมล เกดข �นในบรรยากาศของความ ชวยเหลอซ�งกนและกน

22. มความอาวโสของสมาชกในกลม เปดโอกาสใหความสามารถอยางเตมท�อทธพล ท�สาคญในบรรยากาศของการสรางสรรคในการทางานเปนกลมรวมกนท �งในทางหลกการและ การปฏบตในกลมใหมประสทธภาพสง หวหนาควรยอมรบหลกการซ�งจะเปนเคร�องมอสราง บรรยากาศของการสรางสรรคในกลม และการรวมมอประสานงานกน แทนท�จะมงแขงขนชงด ระหวางสมาชกในกลม

23. สมาชกแตละคนยอมรบในอปสรรค และเปาหมายและความคาดหวงซ�งแตละคน และกลมรวมสรางข �นรวมกน เปาหมายของกลมไดรบการปรบปรงใหเขากนกบความสามารถ บรรดาสมาชกในกลม

24. หวหนาและสมาชกในกลมเช�อวาสมาชกในกลมสามารถทางานท�สาเรจไดยาก สาเรจลงไดย�งข �น

41

25. เม�อมความจาเปนท�จะไดรบคาแนะนา สมาชกคนอ�นๆของกลมจะใหคาแนะนา สมาชกเทาท�จาเปน การใหความชวยเหลอกนยอมเปนคณลกษณะของกลมหรอทมท�มประสทธภาพ

26. มการกระตนทางใจในการตดตอส�อสารระหวางสมาชกในกลมอยางเปดเผยใน ขอมลท�เก�ยวกบความสาเรจของกลมและท�เก�ยวของ

27. มการกระตนทางใจสงในการตดตอส�อสารระหวางกน ทกคนสนใจขาวสารขอมลท�เก�ยวของกบกลมดวยความจรงใจ สมาชกของกลมมไดมองขอมลขามไป

28. ในกลมท�มประสทธภาพสง ยอมมการยอมรบอทธพลของบคคลอ�น หมายถง การ ยอมรบวธการ ปญหาขององคการ ความสมพนธระหวางบคคล และกระบวนการของกลม

29. กระบวนการของกลม ในกลมท�มประสทธภาพสงสามารถทาใหสมาชกท �งหลายไดใชความสามารถอยางเตมท�เสนอความคดเหนท�ดแกหวหนางานรวมท �งการแนะนาวาจะทาอยางไรใหสาเรจ ซ�งจะทาใหหวหนาทางานไดดข �นกวาเดมได

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2541 : 108-109) กาหนดองคประกอบดานสมาชก ไวดงน �

1. มความต �งใจและเจตนาท�ดในการทางาน ยอมรบในอปสรรคเปาหมายและความคาดหวง ซ�งแตละคนและกลมสรางข �นรวมกน

2. มทกษะในการทางานน �น เช�อม�นในความสามารถของเพ�อนสมาชกดวยกนยอมรบฟงเหตผลของกนและกน ทกคนมอสระเสรในการแสดงความรสกและแนวคดท�จะแกปญหารวมกน

3. ใหความรวมมอ ประสานงานกนอยางด ยดหยนในการทางาน ผลดกนเปนผ นาและผตาม มการกระตนเพ�อความสาเรจตามเปาหมายของกลมตามลาดบ

4. มมนษยสมพนธท�ด มความไววางใจกน วจารณเปนไปอยางเปดเผยตรงไปตรงมา 5. ยอมรบในเร�องความแตกตางระหวางบคคล 6. ยดม�นในเร�องความรวมมอ ชวยเหลอซ�งกนและกนมใชเปนการแขงขน มความ

ซ�อสตยซ�งกนและกน 7. รจกบทบาทของตนและของสมาชกอ�นในกลม ความมอาวโสของสมาชกในกลม 8. กระบวนการของกลม ในกลมท�มประสทธภาพสง สามารถทาใหสมาชกท �งหลายได

ใชความสามารถอยางเตมท� และยอมรบวธการแกปญหาขององคการ ความสมพนธระหวางบคคล สนนทา เลาหนนท(2541 : 140) กลาววา องคประกอบสาคญของสมาชก มดงน � 1. บคคลในกลมตองมปฏสมพนธตอกน

42

2. บคคลในกลมตองมความสมพนธตอกนอยางมแบบแผน 3. บคคลในกลมตองพ�งพากนในการปฏบตงาน 4. บคคลในกลมถอวาตนเองเปนสมาชกของทมงาน 5. บคคลในกลมมวตถประสงคหรอเปาหมายเดยวกน 6. บคคลในกลมคดวาการทางานรวมกนชวยใหงานสาเรจ 7. บคคลในกลมมความสมครใจท�จะทางานรวมกน 8. บคคลในกลมมความเพลดเพลนท�จะทางานและผลตผลงานคณภาพสง 9. บคคลในกลมพรอมท�จะเผชญปญหารวมกน เอกชย ก�สขพนธ(2538 : 17) กลาววา องคประกอบดานสมาชก มดงน � 1. มความไวใจซ�งกนและกน (Trust) 2. ความเขาใจกน (Empathy) 3. ความเหนรวมกน (Agreement) 4. ผลประโยชนรวมกน (Mutual benefit) 5. ความเตมใจ (Willing – need) 6. ใหโอกาสทกคนในทม (Opportunity) 7. การยอมรบซ�งกนและกน (Recognition) 8. การแลกเปล�ยนความรและประสบการณในการทางานรวมกน (Knowledge

transfer) เดวส (Davis. 1989 : 446) กลาววา องคประกอบดานสมาชก มดงตอไปน � 1. การมเจตคตท�ด 2. ความต �งใจทางาน 3. มนษยสมพนธ

2. องคประกอบดานผ นากลม ทศพร ประเสรฐสข (2536 : 45) ใหแนวคดเก�ยวกบองคประกอบดานผ นากลม ไวดงน � 1. มความสามารถในการแสดงภาวะผ นาอดทน และรบฟงความคดเหนสมาชกกลม 2. รจกกระบวนการจงใจท�แตกตางกนมาใชกบสมาชกกลม 3. เอาใจใสตอกลม เพ�มพนความรใหแกสมาชก 4. รจกใชความคดเหนท�ขดแยงกนในทางสรางสรรค

43

5. ผ นากลมไมใชอทธพลสวนตวเหนอสมาชกคนอ�น ๆ ของกลม หรอกลมกไมไดใชอทธพลบบผ นากลมมากเกนไปเชนเดยวกน แตภาวะผ นาเปล�ยนไปทกคนขณะแลวแตสถานการณ แตละคนแสดงบทบาทท�เปนประโยชนตอกลม

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตกาหนดองคประกอบดานผ นากลมไวดงน �

1. มความสามารถในการแสดงภาวะผ นา อดทน และรบฟงความคดเหนของสมาชกกลม

2. รจกกระบวนการจงใจท�แตกตางกนมาใชกบสมาชกกลม 3. เอาใจใสตอกลมเพ�มพนความรใหแกสมาชก 4. รจกการใชความคดเหนท�ขดแยงในทางสรางสรรค 5. ไมใชอทธพลสวนตวเหนอสมาชกของกลมอ�น ๆ เดวส (Davis. 1989 : 446) กลาววา องคประกอบดานผ นากลม ประกอบดวย 1. มความสามารถขจดความขดแยงของทม 2. มเทคนคในการจงใจสมาชก 3. เอาใจใสทม 4. เพ�มพนความรใหสมาชกมความเช�อม�นในงานท�ทา 5. มความเขาใจพฤตกรรมของสมาชก 6. มความรอบรและรในเร�องการวางแผน การปฏบตงานและการตดตามผล

3. องคประกอบดานการจดการ ทศพร ประเสรฐสข (2536 : 45) ใหแนวคดเก�ยวกบองคประกอบดานการจดการ ไวดงน �

1. มเปาหมายชดเจน 2. มขอบเขตแนนอน 3. มกลไกยอนเพ�อปรบปรงผลงาน 4. มระบบระเบยบท�สมาชกเขาใจด 5. จดรปแบบใหประสานงานใหดเกดการยดเหน�ยวในทม 6. แสวงหาวธการท�เหมาะสมอยเสมอ และจดการเง�อนไขการเสรมแรงท�ด สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต(2541 : 108-109) กาหนด

องคประกอบดานการจดการ ไวดงน �

44

1. กลมมเปาหมายชดเจน มขอบเขตแนนอน ทกคนตองเขาใจและไดรบการยอมรบจากสมาชก

2. กลมมกระบวนการไดขอมลยอนกลบมา เตรยมปรบปรงผลงาน 3. กลมมการวางระบบ หรอ ระเบยบในการทางานท�สมาชกเขาใจไดด มแรงยดเหน�ยว

กนในกลม 4. สมาชกทกคนมสวนในการสรางมาตรฐานการทางานกลม 5. บรรยากาศในการทางานของกลมด สมาชกมโอกาสรวมคด รวมพด รวมมอกน 6. มการประเมนผลงานของกลมอยเสมอ และแสวงหาวธการทางานท�เหมาะสม

อยเสมอ เดวส (Davis. 1989 : 446) กลาววา องคประกอบดานการจดการ ประกอบดวย 1. การมเปาหมายของทมชดเจน 2. มขอบเขตแนนอน 3. มกลไกยอนกลบเพ�อปรบปรงผลงาน 4. มวธการทางานของกลมอยางมระบบท�สมาชกเขาใจด 5. มรปแบบและการประสานงานอยางด เกดการยดเหน�ยวกนในทม 6. มการแสวงหาวธการท�เหมาะสมอยเสมอ และการจดการเง�อนไขในการเสรมพลง

ทมใหด

6. ปญหาในการทางานเปนทม

ในการทางานไมวาจะเปนองคการหรอหนวยงานใดกตาม ยอมมอปสรรคตอการทางาน ย�งในลกษณะของทมดวยแลว จาเปนอยางย�งท�จะตองมการคานงถงอปสรรคอนจะนามาซ�งการ ขดขวางตอการทางานใหสะดดลงหรอไปไมถงเปาหมายปลายทางท�ต �งไวย�งทมงานท�ประกอบดวย บคลากรจานวนมากย�งตองคานงถงส�งตอไปน �เพ�อหามาตรการหรอแนวทางในการแกไขเพ�อให การดาเนนงานลลวงไปดวยด

อลแบน และโพลลลท (Alban and Pollit. 1973 : 40) กลาวถงเคร�องขดขวางวาประกอบ ไปดวย

1. ทศนคตท�ข �นตอกนและอานาจ 2. ความรสกตาง ๆ ท�เทาเทยมกนของสมาชกหรออทธพลในดานทม ความรสกในทม

หรอนอกทม 3. ระบบตอบแทนหรอเงนท�บคคลอ�นเหนวาไมยตธรรม

45

4. ความคดเหนท�แตกตางกนมากในแงของการทางานใหสาเรจ 5. ความยากลาบากในการสมพนธระหวางกน 6. ขาดความแนนอนในเร�องของบทบาท 7. ขาดการวางแผนอยางมประสทธผลในการแกปญหาและวนจฉยส�งการ 8. การใชสมรรถภาพในการบรหารเก�ยวกบปญหา ความขดแยงท�หลกเล�ยงไมไดระหวาง

กลมตาง ๆ พทยาพล บนนาค (2539 : 289) มแนวคดท�สอดคลองกบ อลแบนและโพลลลท และ

เสรมในเร�องการท�หวหนาทมใชวธใหสมาชกแขงขนกน เพ�อท�อานาจจะไดมารวมอยท�ตวหวหนา สชาต นมมานนตย (2529 : 11) ไดใหแนวทางในการแกไขอปสรรคท�เกดจากการม

ทรพยากรจากดท�จะสงผลตอการทางานเปนทมวา มแนวทางทางานใหดข �นไดโดยอาศย 1. สมาชกควรทาความเขาใจถงความสาคญของการทางานเปนทมท�มความสามคค

ธรรมและยตธรรม 2. สมาชกควรทบทวนนโยบายท�ไดรบหรอหนาท�ซ�งตองปฏบตและรบผดชอบท �งหมด 3. เม�อเร�มปฏบตงาน การเร�มตนท�ดท�สดกคอ การสรางศรทธาความเช�อม�นท�จะทางาน

ในหนาท�ใหดท�สด แมการสนบสนนจะขาดตกบกพรองกตาม และนกถงหลกการบรหารจดการ สมยใหม

4. หม�นพฒนาตนเองหรอหนวยงานของตน เพราะปญหาตาง ๆ น �นมกเปนของเราเอง เราเทาน �นท�จะสามารถแกไขและปรบปรงไดอยางด

5. แบงงานกนและความรบผดชอบท�พอเหมาะท�สด และหม�นประชมปรกษาหารอกน เพ�อแกไขและปรบปรงงาน

6. ปรบรายการและมาตรฐานงานในสภาพท�มงานลนมอ บคลากรไมพอ อปกรณ เคร�องมอจากด เปนเร�องจาเปนท�จะตองมการลดมาตรฐานลงมาลาง เพ�อรกษาศกยภาพใหดอยได

7. ชวยกนประสานงานใหมประสทธภาพเพราะปญหาเฉพาะตวน �นเกดข �นกบสมาชก ไดทกเวลา

8. พยายามจดสรรแบงเวลาทางานใหมประสทธภาพ โดยเฉพาะการใชวสดส�งของอยาง สญเปลา

9. เม�อมปญหาตดขดปฏบตงานไมสะดวกหรอไมไดอยางไร ควรขอการสนบสนนจาก ฝายบรหารของทกหนวยงานหรอองคการ เพราะตางกมผ รบผดชอบรอคอยใหการสนบสนนอยแลว

46

ดงน �นในการทางานเปนทมยอมกอใหเกดประโยชนตอบคลากรในองคการท�ประกอบกนข �นเปนทมงานท�สงผลกระทบไปยงหนวยงานหรอองคการท�ตนสงกดอยคอ ความสาเรจและความภาคภมใจของแตละบคคลเกดความเปนเอกภาพ หรอความเปนน �าหน�งใจเดยวกนในการทางาน ทาใหมความสามคคเกดข �นมาก และลดการแขงขน ท �งยงชวยขจดปญหาการทางานซ �าซอนกน หรอการขดแยง สรางความผกพนใหสมาชกเกดความสานกในความรบผดชอบและความคดสรางสรรคในการปรบปรงพฒนางานใหดข �น ประหยดท �งแรงคน เวลา และวสด งานวจยท�เก�ยวของ

วเชยร ควรประกอบกจ. (2536: บทคดยอ) ไดทางานวจยเร�อง สมรรถนะการบรหารงานของผบรหารงานโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดฉะเชงเทรา ผลการศกษาวจยพบวา 1. ผบรหารโรงเรยนและคร จาแนกตามขนาดโรงเรยนและประสบการณในการทางาน มความคดเหนตอสมรรถนะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน โดยสวนรวม 3 ดาน คอ ทกษะดานเทคนควธ ทกษะดานมนษยสมพนธ และทกษะดานความคดรวบยอดของหนวยงานอยในระดบสง 2. ผบรหารโรงเรยนขนาดตางกน มความคดเหนตอสมรรถนะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน โดยสวนรวม 3 ดาน ไมแตกตางกน เม�อพจารณาแตละดาน พบวา ไมแตกตางกน 3. ผบรหารโรงเรยนท�มประสบการณในการทางานตางกน มความคดเหนตอสมรรถนะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน โดยสวนรวม 3 ดาน ไมแตกตางกน เม�อพจารณาแตละดาน พบวา ทกษะดานเทคนควธ แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เพยงดานเดยว 4. ครท�ทาการสอนในโรงเรยนขนาดตางกน มความคดเหนตอสมรรถนะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน โดยสวนรวม 3 ดาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เม�อพจารณาแตละดาน พบวา ทกษะดานเทคนควธ แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เพยงดานเดยว 5. ครท�มประสบการณในการทางานตางกนมความคดเหนตอสมรรถนะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน โดยสวนรวม 3 ดาน ไมแตกตางกน เม�อพจารณาแตละดาน พบวา ไมแตกตางกนทกดาน

ทนพนธ นรญเรอง. (2547: บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�อง การศกษาสมรรถนะในการบรหารงานบคคลของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข �นพ �นฐาน

47

เขตตรวจราชการท� 15 ผลการวจยพบวา 1) คาเฉล�ยสมรรถนะในการบรหารงานบคคลของผบรหารสถานศกษาโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางสง โดยสมรรถนะดานทกษะและศลปะในการถายทอดและโนมนาวบคคลมคาเฉล�ยสงสดและดานการนเทศและใหคาปรกษาแกครและบคคลมคาเฉล�ยต�าสด สวนจงหวดท�ผบรหารสถานศกษามสมรรถนะในการบรหารงานบคคลสงสด คอ จงหวดสราษฎรธาน 2) ผบรหารสถานศกษาจงหวดระนองกบสราษฎรธานและจงหวดชมพรกบจงหวดสราษฎรธานมสรรถนะในการบรหารงานบคคลแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 สวนผบรหารสถานศกษาจงหวดระนองกบชมพรมสมรรถนะในการบรหารงานบคคลแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 3) ผบรหารสถานศกษาจงหวดระนองกบจงหวดชมพร มสมรรถนะในการบรหารงานบคคลดานความยตธรรมและความเปนธรรมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 และผบรหารสถานศกษา จงหวดระนอง ชมพร และสราษฎรธาน มสมรรถนะในการบรหารงานบคคลดานการนเทศและใหคาปรกษาแกครและบคคลแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

ทรงวฒ ทาระสา (2549 : บทคดยอ) ไดศกษาเร�อง การทางานเปนทมของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาขอนแกน เขต 5 ผลการวจยพบวา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษามความคดเหนเก�ยวกบการทางานเปนทมโดยภาพรวมและรายขออยในระดบมาก เม�อเปรยบเทยบขอมลเก�ยวกบสภาพการทางานเปนทม จาแนกตามตาแหนงหนาท� โดยภาพรวมพบวา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท�มตาแหนงหนาท�ตางกน มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 และเม�อเปรยบเทยบขอมลเก�ยวกบสภาพการทางาน จาแนกตามขนาดโรงเรยน พบวา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท�มตาแหนงหนาท�ตางกน มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 โดยโรงเรยนขนาดเลกมคาเฉล�ยมากกวาโรงเรยนขนาดใหญ

นงคนช ตระกลไทย (2547: บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�อง สมรรถภาพการบรหารงานโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตภาคตะวนออก ผลการวจยปรากฏวา 1. สมรรถภาพการบรหารโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ในเขตภาคตะวนออก ตามความคดเหนของผบรหารโรงเรยน หวหนาหมวดวชา และประธานคณะกรรมการสถานศกษาข �นพ �นฐาน อยในระดบมาก 2. สมรรถภาพการบรหารโรงเรยน ระหวางผบรหารเพศหญง กบผบรหารเพศชาย แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต .05

48

3. สมรรถภาพการบรหารโรงเรยน ระหวางผบรหารโรงเรยนท�มประสบการณมาก กบผบรหารโรงเรยนท�มประสบการณนอย แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต .05 4. สมรรถภาพการบรหารโรงเรยน อยในโรงเรยนขนาดตางกน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต .05 5. สมรรถภาพการบรหารโรงเรยนของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ระหวางความคดเหนของผบรหารโรงเรยน หวหนาหมวดวชา และประธานคณะกรรมการสถานศกษาข �นพ �นฐาน ไมแตกตางกน

บรรจง ครอบบวบาน. (2549 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�อง การศกษาสมรรถนะหลกและแนวทางการพฒนาสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากรโรงพยาบาลชยภมผลการศกษาพบวา บคลากรพยาบาลท�ปฏบตหนาท�ในโรงพยาบาลชยภมมระดบสมรรถนะหลกดานการบรการท�ด สวนใหญอยในระดบปานกลาง เม�อวเคราะหรายขอและรายดานพบวา สวนใหญมระดบพฤตกรรมการใหบรการอยในระดบมาก ดานท�มคาเฉล�ยสงท�สด คอ ความเปนธรรมในการใหบรการ (Χ = 4.48) และดานท�มคาเฉล�ยต�าสด คอ ดานความท�วถงของการใหบรการ (Χ = 3.84) เม�อเปรยบเทยบระดบพฤตกรรมท�มกบระดบพฤตกรรมท�องคกรคาดหวง พบวา สวนใหญผานระดบท�องคกรคาดหวง และพบวา ดานความตอเน�องของการใหบรการเปนดานท�บคลากรพยาบาลไมผานระดบท�องคกรคาดหวงมากท�สด (รอยละ 33.71)ระดบสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากรพยาบาลโรงพยาบาลชยภม ในมมมองของผ ปวยในมความคดเหนวาบคลากรพยาบาลสวนใหญมระดบพฤตกรรมการใหบรการอยในระดบมากท �งรายขอและรายดาน แตในมมมองของผ รบบรการประเภทผ ปวยนอก มความคดเหนวาบคลากรพยาบาล สวนใหญมระดบพฤตกรรมการใหบรการอยในระดบปานกลางโดยรายดานความตอเน�องของ การใหบรการ เปนดานท�มคาเฉล�ยต�าท�สด (Χ = 3.08) ผลการศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากรโรงพยาบาลชยภมพบวา การประชมเชงปฏบตการของคณะกรรมการบรหารและพฒนาทรพยากรบคคลโรงพยาบาลชยภมและผ มสวนไดเสย ไดทราบระดบสมรรถนะดานการบรการท�ดของบคลากร และความไมครอบคลมของการบรการท�ด รวมกนวเคราะหศกยภาพขององคกร กาหนดวสยทศนในการพฒนาสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากร ไดประเดนการพฒนา คอการพฒนาสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากรใหมความพรอมในการใหบรการภายใตโครงการ 5 โครงการ ไดแก โครงการพฒนาสมรรถนะหลกดานการบรการท�ดของบคลากรพยาบาลโครงการสอนงาน ฝกอบรมในขณะปฏบตงานโดยหวหนางาน โครงการตดตามและ

49

ประเมนสมรรถนะดานการบรการท�ดของบคลากรพยาบาล โครงการคดเลอกบคคลตวอยางดานการใหบรการท�ด และโครงการทบทวนระบบบรการเพ�อลดข �นตอนและความซ �าซอนของงาน

ประสงค เกสรสคนธ (2550 : บทคดยอ) ไดศกษาเร�องการสรางทมงานของผบรหารสถานศกษา ตามความคดของผบรหารและครผสอนในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาชลบร เขต 2 ผลการศกษาพบวา การสรางทมงานของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอนในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาชลบร เขต 2 อยในระดบมาก เม�อพจารณารายดาน อยในระดบมากทกดาน เปรยบเทยบการสรางทมงานของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของผบรหาร และครผสอนในสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาชลบร เขต 2 จาแนกตามตาแหนง พบวา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 จาแนกตามประสบการณการทางาน พบวา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

พชมณ เทยนศร (2547: บทคดยอ) ไดวจยเร�อง สมรรถนะการบรหารจดการของผบรหารสถานศกษาข �นพ �นฐานในฐานะนตบคคล เขตพ �นท�การศกษาสงหบร ผลการวจยพบวา 1) สมรรถนะการบรหารจดการของผบรหารสถานศกษาข �นพ �นฐานในฐานะนตบคคลในภาพรวม อยในระดบท�มสมรรถนะการบรหารจดการมาก โดยมสมรรถนะการบรหารงานวชาการ การบรหาร งานงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารงานท�วไป อยในระดบมากทกดาน 2) สมรรถนะการบรหารจดการของผบรหารสถานศกษาข �นพ �นฐานจาแนกตามสถานภาพกลมตวอยางพบวาไมแตกตางกน และ 3) แนวทางในการเสรมสรางสมรรถนะการบรหารจดการสถานศกษาท�สาคญ ไดแก การพฒนาใหผบรหารมการบรหารงานอยางมคณธรรมหรอม ธรรมาภบาล การเสรมสรางทกษะในการนเทศ ตดตาม และประเมนผลการปฏบตงาน และการพฒนาผบรหารใหสามารถเปนผ นาทางวชาการ ตามลาดบ

ไพโรจน สงหคา. (2542: บทคดยอ) ไดศกษาคณลกษณะท�พ�งประสงคของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สานกงานการประถมศกษาอาเภอเชยงคาน จงหวดเลย ตามความคดเหนของครอาจารย โดยภาพรวมอยในระดบมาก เม�อพจารณาตามรายดานพบวา มความคดเหนอยในระดบมาก โดยรายดานเรยงตามลาดบคาเฉล�ยจากมากไปหานอย ดงน � ดานคณธรรมจรยธรรม ดานภาวะผ นา ดานทกษะความรความสามารถในการบรหาร และดานมนษยสมพนธ เม�อพจารณาเปนรายขอท�มคาเฉล�ยสงสด พบวา ดานคณธรรมจรยธรรม คอ ขอเปนแบบอยางท�ดในการบรหารในการครองตน ครองคน ครองงาน ดานมนษยสมพนธ คอ ขอมสจจะพดจรงทาจรง สวนความคดเหนของครผสอนท�เปนเพศชายและเพศหญง โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน

50

พรชย คารพ (2547 : บทคดยอ) ไดศกษาเร�อง การศกษาลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพ ตามความคดเหนของผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาตราด ผลการศกษาพบวา ผบรหารและครความคดเหนของผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาตราด ท�มตอลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพ โดยรวมและรายดานทกดาน เม�อเปรยบเทยบลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพ ตามความคดเหนของผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา จาแนกตามตาแหนง พบวา โดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เม�อพจารณารายดานพบวา ดานการมสวนรวมในการทางาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สวนอก 5 ดาน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต เม�อเปรยบเทยบลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพตามความคดเหนของผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา จาแนกตามประสบการณในการปฎบตงาน พบวา โดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เม�อเปรยบเทยบลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพ ตามความคดเหนของผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา จาแนกตามวฒการศกษา พบวา โดยรวมและรายดานทกดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต และเม�อเปรยบเทยบลกษณะการทางานเปนทมท�มประสทธภาพ ตามความคดเหนของ ผบรหารและครโรงเรยนมธยมศกษา จาแนกตามขนาดของโรงเรยนท�ปฎบตงาน พบวา โดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

พรพศ อนทะสระ (2551:บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�องสมรรถนะของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของขาราชการครและ บคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาขอนแกน เขต 5 ผลการศกษาพบวา 1) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษามความคดเหนตอสมรรถนะของผบรหาร สถานศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เม�อพจารณาเปนรายดาน พบวา มสมรรถนะอยในระดบ มากในทกดาน โดยดานการมวสยทศน มคาเฉล�ยสงสด รองลงมาคอดานการทางาน เปนทม ดาน การพฒนาศกยภาพบคลากร และดานการส�อสารและการจงใจ ตามลาดบ สวนดานท�มคาเฉล�ยต�าสด คอ ดานการพฒนาตนเอง 2) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท�มตาแหนงหนาท�ตางกน มความคดเหนตอ สมรรถนะของผบรหารสถานศกษา จาแนกตามตาแหนงหนาท�โดยภาพรวม พบวา มความคดเหน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 เม�อพจารณาเปนรายดาน พบวา มความคดเหนไม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 ยกเวนดานการทางานเปนทม มความคดเหน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 และดานการมวสยทศน มความคดเหนแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 3) ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาท�ปฏบตหนาท�อยโรงเรยนท�มขนาดตางกน

51

มความคดเหนตอสมรรถนะของผบรหารสถานศกษาโดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกน อยางม นยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

ม�งขวญ สนทดการ (2546 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�อง การทางานเปนทมในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดพษณโลก ตามทรรศนะของผบรหารและครพบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอการทางานเปนทมภายในโรงเรยนประถมศกษาอยในระดบมาก เม�อเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและครตอการทางานเปนทมโดยภาพรวมและรายดานมความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .01 และเม�อความคดเหนของผบรหารและครในโรงเรยนท�มขนาดตางกน ท�มตอการทางานเปนทม พบวามความคดเหนแตกตางกน 3 ดาน ใน 9 ดาน คอ ดานการมสวนรวม มความคดเหนแตกตางกนในโรงเรยนขนาดเลกกบขนาดใหญและโรงเรยนขนาดกลางกบโรงเรยนขนาดใหญ สวนดานการไววางใจและยอมรบนบถอ และดานการมมนษยสมพนธมความคดเหนแตกตางกนในโรงเรยนขนาดเลกกบขนาดใหญ สวนดานอ�นๆ มความคดเหนไมตางกน

วนดา ภภกด (2547 : บทคดยอ) ไดศกษาเร�อง ความคดเหนของผบรหารและครท�มตอประสทธภาพการทางานเปนทมในสถานศกษาข �นพ �นฐาน สงกดเขตพ �นท�การศกษา จงหวดรอยเอด ผลการศกษาพบวา ผบรหารและครมความคดเหนตอประสทธภาพการทางานเปนทมโดยรวมอยในระดบปานกลาง และเม�อพจารณารายดาน พบวา อยในระดบมาก 2 ดาน คอ ดานความไวเน �อเช�อใจและดานการส�อสารแบบเปด อยในระดบปานกลาง 4 ดาน คอ ดานการมมนษยสมพนธ ดานการยอมรบนบถอ ดานการมสวนรวมในการทางาน และดานความเปนอนหน�งอนเดยวกนของเปาหมายตามลาดบการเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและครตอประสทธภาพการทางานเปนทมเม�อพจารณารายดาน พบวา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ 0.05 เกอบทกดานยกเวนดานการยอมรบนบถอ พบวา ไมมความแตกตางกน

สวมล วองวานช. (2546: บทคดยอ) ไดศกษาวจยเร�อง คณลกษณะและทกษะของบคลากรทางการศกษาท�เอ �อตอการปฏรปการศกษา ผลการวจยพบวา ระดบของคณลกษณะและทกษะท�เอ �อตอสมรรถนะการปฏรปการศกษาท �ง 9 ดานของบคลากรทางการศกษามคณลกษณะและทกษะสงทกๆดาน นอกจากน �ผลการวเคราะหความแปรปรวนพบวา บคลากรทางการศกษาท�มตาแหนงบรหาร มคณลกษณะดานความเปนผ มวสยทศน ผแกปญหาเชงสรางสรรค ความเปนผสรางสรรคความเปนมออาชพ ความเปนผประกอบการ ความเปนผใฝรและพฒนาตนเอง การเปนผเสรมพลงอานาจ ทกษะการส�อสารในการทางานเปนทม และทกษะการขจดความขดแยงสงกวาบคลากรการศกษาตาแหนงคร

52 กรอบแนวคดของการศกษาคนควา

จากการศกษาเอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ ผศกษาสนใจท�จะศกษาสมรรถนะการ

ทางานเปนทมของครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาเพชรบรณ เขต 1 ม ตวแปรตน (Independent variables) คอ ตาแหนงหนาท�และขนาดของ โรงเรยน ตวแปรตาม (Dependent variables) คอ สมรรถนะการทางานเปนทมของครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาเพชรบรณ เขต 1 ใน 5 ดาน คอ ดานการรบรและเขาใจถงบทบาทและหนาท�ของตนเอง ดานการมสวนรวมในการกาหนดภารกจและเปาหมายของทม ดานการกระตนใหสมาชกมสวนรวมในการตดสนใจของทม ดานการกาหนดบทบาทและหนาท� ของสมาชกในทม และดานการกาหนดกลยทธและทศทางของทม ดงภาพประกอบท� 2

ตวแปรตน ตวแปรตาม

1. ตาแหนงหนาท� จาแนกเปน

1.1 ผบรหาร

1.2 คร

2. ขนาดโรงเรยน แบงเปน 3 ขนาด ดงน � 2.1 โรงเรยนขนาดเลก

2.2 โรงเรยนขนาดกลาง

2.3 โรงเรยนขนาดใหญ

สมรรถนะการทางานเปนทมของครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพ �นท�การศกษาเพชรบรณ เขต 1 แบงเปน 1. ดานการรบรและเขาใจถงบทบาทและหนาท�ของตนเอง 2. ดานการมสวนรวมในการกาหนดภารกจและเปาหมายของทม 3. ดานการกระตนใหสมาชกมสวนรวม ในการตดสนใจของทม 4. ดานการกาหนดบทบาทและหนาท� ของสมาชกในทม 5. ดานการกาหนดกลยทธและทศทาง ของทม

ภาพประกอบท� 2 แผนภมแสดงกรอบแนวคดของการศกษาคนควา