ขุมทรัพย จาก พระโอษฐ
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ขมทรพย จาก
พระโอษฐ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
กองตาราธรรมทาน แปลและรอยกอง
ธรรมทานมลนธ จดพมพดวยดอกผลทนพระยาลดพลธรรมประคล เปนหนงสออนดบทสอง ในหนงสอชด “ลดพลธรรมประคลอนสรณ”
เปนการพมพครงท ๔ ของหนงสอเลมน จานวน ๑,๕๐๐ เลม
(ลขสทธไมสงวนสาหรบการพมพแจกเปนธรรมทาน, สงวนเฉพาะการพมพจาหนาย)
พมพท หางหนสวนจากด การพมพพระนคร ๙๒ - ๙๔ ถนนบญศร กรงเทพมหานคร โทร. ๒๑๒๓๓๗, ๒๒๑๖๗๔ นายบญธรรม สนทรวาท ผพมพและโฆษณา ๓๐ มนาคม ๒๕๑๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คณะธรรมทานไชยา
จดพมพ
พมพครงทหนง ๑๑ มนาคม ๒๔๙๙ พมพครงทสอง ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๐๒ พมพครงทสาม ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๑๔ พมพครงทส ๓๐ มนาคม ๒๕๑๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
การรอยกรองและจดทาหนงสอเลมน อทศ
เปนถามพล แดบรรดาพระอรหนตสาวก ของพระผมพระภาคเจา
และ เพอเปนกาลงใจและแนวทาง แดเพอนสตวผขดคนขมทรพย
(๓)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ใจความสาคญ
เปนคาชขมทรพยทตรสเอง ไมมคาเรยบเรยงของผแตงคละปน เพราะเปนทรวบรวมเฉพาะพระพทธภาษต ทตรสขนาบและ ชชวนไวดวยพระองคเอง จากพระไตรปฎกลวน เลอกเกบ เอามารอยกรองใหเปนหมวดหม ตดตอกนตามลาดบ เพอ สะดวกแกการศกษาของผขดคนขมทรพย เพอเปนกาลงใจของ ผเหนดเหนอยในการขดคนขมทรพย และเพอเปนเครองกลบ ตวของผทขดคนขมทรพยอยในวธทนอกทาง เปนสวนพเศษ.
- ผรวบรวม
มปทานกรมคาสาคญ, ลาดบหมวดธรรม อยทายเลม
(๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพย จากพระโอษฐ
(๕)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
อกษรยอ (เพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจเรองอกษรยอทใชหมายแทนชอคมภร ซงมอยโดยมาก)
------------------ มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก. สตตก.อ. สตตกนบาต องคตตรนกาย ภกขน. ว. ภกขนวภงค ” อฏก. อ. อฏฐกนบาต ” มหา. ว. มหาวคค ” นวก. อ. นวกนบาต ” จลล. ว. จลลวคค ” ทสก.อ. ทสกนบาต ” ปรวาร.ว. ปรวารวคค ฑฆนกาย เอกาทสก.อ. เอกาทสกนบาต ” ส.ท. สลขนธธวคค ” ข.ข. ขททกปาฐ ขททกนกาย มหา.ท มหวคค ” ธ.ข. ธมมบท ” ปา.ท. ปาฏวคค ” อ.ข. อทาน ” ม.ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย อตว.ข. อตวตตก ” ม.ม. มชฌมปณณาสก ” สตต.ข. สตตนบาต ” อปร.ม. อปรปณณาสก ” วมาน.ข. วมานวตถ ” สคาถ.ส. สคาถวคค สงยตตนกาย เปต.ข. เปตวตถ ” นทาน.ส. นทานวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” ขนธ.ส. ขนธวารวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” สฬา.ส. สฬายตนวคค ” ชา.ข. ชาดก ” มหาวาร.ส. มหาวารวคค ” มหาน.ข. มหานทเทส ” เอก.อ. เอกนบาต องคตตรนกาย จฬน.ข. จฬนทเทส ” ทก.อ. ทกนบาต ” ปฏสม.ข. ปฏสมภทา ” ตก.อ. ตกนกาย ” อปทาน.ข. อปทาน ” จตกก.อ. จตกกนบาต ” พทธว.ข. พทธวงส ” ป จก.อ ปญจกนบาต ” จรยา.ข. จรยาปฎก ” ฉกก.อ ฉกกนบาต ”
ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๕๕ ใหอานวา ไตรปฎกฉบบบาล เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕ ท. = ทงหลาย
(๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คานา (ในการพมพครงแรก)
มลเหตแหงการเกดขนของหนงสอเลมน นบวาเปนการบงเอญหรอ
จบพลดจบผลอยไมนอย. เรองมวา เมอทาการสารวจเรองราวทเปนพทธ – ประวตจากพระโอษฐ กด เรองอน ๆ กด ในพระไตรปฎก ขาพเจาไดสะดดตา ดวยขอความประเภทหนง ซงดงดดความสนใจอยางมาก จนถงกบตองหยด พจารณาขอความสวนนน ๆ อยางพนจพเคราะหทกคราวไป เพราะเปน ขอความ ทไมเคยคด วาพระผมพระภาคเจาจะทรงมดารสรนแรงถงเพยงนน ทงในทางทจะ “ขนาบ” และในทางทจะ “ชชวน” ขอความเหลานน กคอ ขอความทงหมดทบดนไดมาอยในรปของ “ขมทรพยจากพระโอษฐ” ในหนงสอ เลมนเอง.
อาจจะมผฉงนวา ทาไมจงไดเรยกขอความเหลานวา “ขมทรพย
จากพระโอษฐ” และเปนการเรยกอยางแกลงประชดประชนผอานบางประเภท หรอเปลา. ปญหานไดเกดขนอยางมากแลว ตงแตพงรวบรวมขอความเหลาน เสรจ วาจะเรยกช อขอความประเภทน หรอหนงสอเลมน เม อพมพเสรจแลว วาชออะไรด. เรองกเปนการบงเอญอกอยางเดยวกน ทนกขนไดถง พระพทธภาษตทวา “คนกลาวคาขนาบขมขนนแหละ คอคนชขมทรพยละ” ดงน, ซงไดยกเอามาทาเปนใบแทรกคนตอนของเรองทก ๆ ตอนปรากฏอยแลว, จงไดใหชอขอความทงหมดน วาเปน “ขมทรพยจากพระโอษฐ”. แมภาษต โบราณไทย ๆ เรา กพอจะหาไดวา “คนดานนแหละคอคนทนาขมทรพย มายนให” ฉะนน จงเปนอนวาเรองพอจะเปนทเขาใจกนไดวา ทาไมหนงสอน
(๗)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๘) ขมทรพยจากพระโอษฐ จงมชออยางน. สวนคาประเภทชชวนวงวอนนนไมจาตองใหเหตผลอะไร เพราะ เปนสงทใหคณประโยชนในฐานะเปนขมทรพยอยางเหลอหลายอยแลว.
หนงสอเลมน กจดไดวาอยในจาพวกสงเสรมการตามรอยพระยคลบาท
ในฐานะทเปน เครองสะกดใจใหสะลดสงเวช ในการทไมทาตนใหเหมาะสม แกเพศของตน, และเปน เครองสงเสรมใหเกดปตปราโมชในเมอไดม ความแนใจวาไดประพฤตตนตรงตามรองรอยททรงชชวนไวแลว. ภาคแรก เรยกวา นคคหพจน หรอคาขนาบ, สวนภาคหลงเรยก ปคคาหพจน หรอ คาชชวน. นคคหพจนม ๙ หมวด รวม ๑๒๔ เรอง, ปคคาหพจนม ๑๐ หมวด ๒๑๒ เรอง. รวมหมดทงสองภาคม ๓๔๐ เรอง, เปนเนอหนงสอ ๔๓๘ หนา, ซ งนบไดวาเปนการเพยงพอแลว สาหรบทจะเปนอปกรณในการใหความสลด สงเวช และการกระตนเตอนใจ. คาวา “จากพระโอษฐ” ในทนกมความหมาย อยางเดยวกนกบทมอยในชอหนงสอ “พทธประวตจากพระโอษฐ” คอ รวบรวมเอามาเฉพาะท เปนพระพทธภาษต หรอคาท ตรสเอง อยางเดยว , นบวาเปนขอความทควรไดรบการพนจพจารณาดวยความเอาใจใส และความ เคารพอยางสง.
ผอานยอมเหนไดดวยตนเองวา “ขมทรพย” น มไวสาหรบบรรพชต
โดยตรง. ฆราวาสจะไดรบประโยชนเพยงไดรบความรอนสมบรณในการรวมมอ กบผขดขมทรพยอยางไรเทานน. พระผมพระภาคเจาทรงเปนหวงบรษท ประเภทบรรพชตอยางมากมายเพยงไร จะเหนไดจากความมากของ พระพทธภาษตประเภทน ซงมระบถงบรรพชตโดยตรงประเภทเดยว ทงน เปนเพราะ การรกษาขมทรพยของพทธศาสนาไวใหไดนน ตกเปนภาระ ของบรรพชตโดยเฉพาะนนเอง. ฆราวาสมสวนใหความสนบสนน ใหเหมาะสม
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คานา (๙) แกเพศของตน ๆ กนบวาเพยงพอ แตทงนตองหมายถงการไมรวมมอ หรอ สนบสนนผแสวงหาขมทรพยอนผดทางดวย, ฉะนนจงตองมความรในเรองน อยางเพยงพอดจกน. เมอบรรพชตเปนผแจวผพาย และฆราวาสเปนผ ใหกาลงเสบยงในลกษณะทถกทางแลว ขมทรพยนน กอยในลกษณะ ทอาจเขาถงไดโดยแนนอน .
เมอขาพเจาแนใจวาควรเลอกเกบพระพทธภาษตประเภทนขนทาเปน
หนงสอทานองจากพระโอษฐอกเลมหนงแลว กได เรมรวบรวมทมาของเรอง ประเภทนไวเรอย ๆ ทก ๆ คราวทผานไป ตลอดถงจดใหมการแปลลงในหนงสอ พมพพทธสาสนารายตรมาส ของคณะธรรมทาน ตามโอกาส ไปพลาง. ในทสด ไดมอบเรองนใหแก ส.ว. ซงเปนเจาหนาทกองตาราผหนงของคณะธรรมทาน เปนผ สารวจเพ มเตมจากท ขาพเจาไดเคยสารวจไว และใหยกรางคาแปลตอไป ทงหมดจากทขาพเจาไดเคยแปลไว จนตลอด. ขาพเจาคงทาหนาทเพยงแตตรวจแก และใหคาแนะนาบางประการเทานน ; ฉะนน เปนอนกลาวไดวา หนงสอเลมน สาเรจขนมาไดดวยนาพกนาแรงของ ส. ว. เปนสวนใหญ การทาสารบาญ การ เกบคาทาปทานกรมทายเลม และการเกบหมวดธรรม มาจดลาดบเปนงานของ ส. ว. กบเพอนบางคน จดทากนเองลวน ดวยการอทศนาพกนาแรงอยางนา เล อมใส โดยไมตองรบกวนขาพเจาแตประการใด และนบวาเปนบญคณแก กจการของมลนธอยางยง. ผทไดรบประโยชนและความพอใจจากหนงสอเลมน คงจะนกอนโมทนาดวย ในความเสยสละของ “สหายธรรมทาน” เหลาน เปนอยางสง.
ความยากลาบากอยางยงอกอยางหนง ในการจดทาหนงสอเรองน กคอ
การใหช อ เร องแกเ ร องหน ง ๆ ในหนงสอเลมน ตลอดถงการจดลาดบเร อง ใหเปนหมวดหม เพ อสะดวกแกการศกษา ซ งมลกษณะผดจากความย งยาก ทไดรบ ในคราวจดลาดบเรองในหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ อยางทจะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๑๐) ขมทรพยจากพระโอษฐ เทยบกนไมได. ความชานาญในการจดทาหนงสอเลมนน ไมชวยอะไรไดเลย ในการจดทาหนงสอเลมน ; ฉะนน ความบกพรองในขอน เปนสงทตองมในการ จดพมพครงแรกน อยางไมมทางจะหลกเลย. คณะสหายธรรมทานผจดทา ตองขออภยและหวงคาแนะนาของนกศกษาทงหลาย เพอการแกไขใหด ยงขน ในการพมพครงตอไป.
การทาปทานกรมทายเลมหนงสอน ผทาไดพยายามทาในลกษณะทจะให
ความสะดวกแกผศกษาอยางมากทสดเทาทจะมากได. ในหมวดอกษรหนง ๆ นน ไดแบงคาทงหมดออกเปนสามพวก คอพวก คาขนาบ คาชชวน และ ศพท ธรรมะทวไป. สาหรบศพทธรรมะทวไปนน รวบรวมคาไวสามประเภท คอ ชอบคคล, ชอสถานท หรออน ๆ และชอขอธรรมหรอวชาการอน ๆ. ผ ท จะทาการศกษา หรอใชปทานกรมนเปนแบบคน จะไดรบประโยชนถงท สด ในเมอไดคานงถงหลกเกณฑแหงการจดลาดบคาเหลาน ดงกลาวน.
ในทสดน สมาชกสหายธรรมทานทกคน ทมสวนชวยกนจดทาหนงสอ
เลมนขน ขออทศสวนกศลอนเกดแตความตรากตราในงานชนน เปน ถามพล รวมกน บชาแดหมสงฆสาวกอรหนตของพระผมพระภาคเจา ในอภลกขตสมย ตรงกบวนมาฆบชา ๒๔๙๙ น ; พรอมดวยคาขอรองแดทานผตองการขมทรพย ทงหลาย ใหชวยกนทาการขดคนขมทรพย โดยวธทไดกลาวไวในพระพทธดารส นน ๆ ใหเตมตามความสามารถของตน ๆ สบไป และโดยเฉพาะสมยท เรา สมมตกนวาเปนยคกงพทธกาลน เปนพเศษ.
อ.ป. ในนามกองตาราคณะธรรมทาน
ไชยา มาฆบชา ๒๔๙๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๑๑)
ลาดบเรอง ในขมทรพยจากพระโอษฐ
หนา อกษรยอชอคมภร …. …. …. …. …. (๖) คานา …. …. …. …. …. …. …. (๗) ผซอขมทรพย …. …. …. …. …. …. ๑
หมวดท ๑
วาดวยการทศล ๑๓ เรอง ผาเปลอกปอ …. …. …. …. …. ๓ นาตดกนกะลา …. …. …. …. …. ๕ งเปอนคถ …. …. …. …. …. …. ๗ ทาตวเหมอนโจร …. …. …. …. …. ๘ กอดกองไฟ …. …. …. …. …. …. ๑๑ การ “ตด” ถงเยอในกระดก …. …. …. …. ๑๓ การถกแทงดวย “หอก” …. …. …. …. …. ๑๔ จวร ทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๖ กอนขาวทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๗ เตยงตงทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๒)
กฏวหารทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๒๑ ผหมดหวง …. …. …. …. …. ๒๓ เมอโจรกาเรบ …. …. …. …. …. ๒๔
หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร ๑๕ เรอง
ผถกฉดรอบดาน …. …. …. …. …. ๒๙ แมวตายเพราะหน …. …. …. …. …. ๓๐ เนอนาทไมเกดบญ …. …. …. …. …. ๓๑ เสยขวญตงแตเหนผงคล …. …. …. …. ๓๔ เสยขวญตงแตเหนยอดธงชยของขาศก …. …. …. ๓๕ เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง …. …. …. …. ๓๗ เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน …. …. … . ๓๘ ผตายคาท …. …. …. …. …. …. ๓๙ ผตายกลางทาง …. …. …. …. …. ๔๐ ผตายทบาน …. …. …. …. …. ๔๒ ผรอดตาย …. …. …. …. …. ๔๔ ผนอกรต-เลยเถด …. …. …. …. …. ๔๖ ผชะลาใจ …. …. …. …. …. …. ๔๗ ผชอบเขาบาน …. …. …. …. …. ๔๘ ผชอบคลกคลกบชาวบาน …. …. …. …. ๔๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๓)
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๑๒ เรอง
ฤทธเดชของลาภสกการะ …. …. …. …. ๕๓ สนขขเรอน …. …. …. …. …. …. ๕๕ เตาตดชนก …. …. …. …. …. …. ๕๖ ปลากลนเบด …. …. …. …. …. …. ๕๘ ผกนคถ …. …. …. …. …. …. ๕๙ ผตดเซงหนาม …. …. …. …. …. ๖๐ ผถกหลาวอาบยาพษ …. …. …. …. …. ๖๑ จกรแหงอสนบาต …. …. …. …. …. ๖๒ ลมเวรมภา …. …. …. …. …. …. ๖๓ ลกสนขดถกขยดวยดสตว …. …. …. …. ๖๔ ความฉบหายของผหลงสกการะ …. …. …. …. ๖๖ การออกผลเพอฆาตนเอง …. …. …. …. ๖๗
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๑๖ เรอง
ผไมหนนหมอนไม …. …. …. …. …. ๗๑ ผเหนแกนอน …. …. …. …. …. ๗๒ ผตองการนงงามหมงาม …. …. …. …. ๗๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๔)
ผตองการกนด …. …. …. …. …. ๗๕ ผตองการอยด …. …. …. …. …. ๗๕ ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร …. …. …. …. ๗๖ ภยเกดเพราะกลวอด …. …. …. …. …. ๗๗ ราคของนกบวช …. …. …. …. …. ๗๗ เมอโจรปลนชาวเมอง …. …. …. …. …. ๗๘ คนนอกบญช …. …. …. …. …. ๘๑ คนแหวกแนว …. …. …. …. …. ๘๑ คนทงธรรม …. …. …. …. …. ๘๒ คนวนมแต “ความมด” …. …. …. …. ๘๓ ผถกตรง …. …. …. …. …. …. ๘๔ ผถกแมลงวนตอม …. …. …. …. …. ๘๕ ปาชาผดบ …. …. …. …. …. ๘๖
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๘ เรอง
ผเหนแกอามส …. …. …. …. …. ๙๑ ไมคมคาขาวสก …. …. …. …. …. ๙๒ ขตามชาง …. …. …. …. …. …. ๙๓ ตดบวงนายพราน …. …. …. …. …. ๙๕ ผถกลาม …. …. …. …. …. …. ๙๖ หมองตายเพราะง …. …. …. …. …. ๙๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๕)
อมตตภกข …. …. …. …. . ๙๙ เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย …. …. …. …. ๙๙
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๔ เรอง
นกแกว นกขนทอง …. …. …. …. …. ๑๐๓ ถงลม …. …. …. …. …. …. ๑๐๔ ปรยตทเปนงพษ …. …. …. …. …. ๑๐๕ ผทไมควรพดอภธรรม …. …. …. …. …. ๑๐๖ เนอแท อนตรธาน …. …. …. …. …. ๑๐๗ ผทาศาสนาเสอม …. …. …. …. …. ๑๐๘ คนไมควรเลยงโค …. …. …. …. …. ๑๐๙ พวกไมรจกรป …. …. …. …. …. ๑๑๐ พวกไมฉลาดในลกษณะ …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมเขยไขขาง …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมปดแผล …. …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมสมควน …. …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมรจกทาทควรไป …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมรจกนาทควรดม …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมรจกทางทควรเดน …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมฉลาดในททควรไป …. …. …. …. ๑๑๒ พวกรด “นมโค” เสยหมดไมมสวนเหลอ …. …. ๑๑๓ พวกไมบชาผเฒา …. …. …. …. …. ๑๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๖)
ลกนอกคอก …. …. …. …. …. ๑๑๔ ผโลเล …. …. …. …. …. …. ๑๑๕ ภกษรองเพลง …. …. …. …. …. ๑๑๖ ผมวแตอวดฉลาด …. …. …. …. …. ๑๑๗ พระหลวงตา …. …. …. …. …. ๑๑๘ พระถกฆา …. …. …. …. …. …. ๑๑๙ ผหลนจากศาสนา …. …. …. …. …. ๑๒๐
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๒๔ เรอง
“ก เปนโค!” …. …. …. …. …. …. ๑๒๕ สมณะแกลบ …. …. …. …. …. …. ๑๒๖ ชอบใชหญงประคบประหงม …. …. …. …. ๑๒๙ ชอบสพยอกกบหญง …. …. …. …. …. ๑๓๐ ชอบสบตาหญง …. …. …. …. …. ๑๓๑ ชอบฟงเสยงหญง …. …. …. …. …. ๑๓๒ ชอบระลกความหลงเกยวกบหญง …. …. …. ๑๓๒ ชอบดผอนบรโภคกาม …. …. …. …. …. ๑๓๓ ประพฤตพรหมจรรยเพอเปนเทพยดา …. …. …. ๑๓๔ ฉบหายเพราะคลน …. …. …. …. …. ๑๓๕ ฉบหายเพราะจระเข …. …. …. …. …. ๑๓๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๗)
ฉบหายเพราะวงวน …. …. …. …. …. ๑๓๗ ฉบหายเพราะปลาราย …. …. …. …. …. ๑๓๘ เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน …. …. …. …. ๑๓๙ หลงสะเกดแหงวาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๑ หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๒ หลงกระพไมวาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๔ ไมร “ความลบ” ของขนธหา …. …. …. …. ๑๔๕ ไมร “ความลบ” ของอปาทานขนธ …. …. …. ๑๔๖ ไมร “ความลบ” ของธาตส …. …. …. …. ๑๔๗ ไมร “ความลบ” ของอนทรยหก …. …. …. …. ๑๔๗ ไมร “ความลบ” ของอนทรยหา …. …. …. …. ๑๔๘ ไมรปฏจจสมปบาทไมไดเปนสมณะ …. …. …. ๑๔๘ ไมรอรยสจจไมไดเปนสมณะ …. …. …. …. ๑๕๐
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๓ เรอง
ดาบทหมกอยในจวร …. …. …. …. ….๑๕๓ ยาพษในโลก …. …. …. …. …. ๑๕๕ ผตกเหว …. …. …. …. …. …. ๑๕๖ ผเหนแตจะทะเลาะววาท …. …. …. … ๑๕๗ มาพยศแปดจาพวก …. …. …. …. ….๑๕๙ มาทงรถ …. …. …. …. …. ๑๕๙ มาหกไมรถ …. …. …. …. …. ๑๕๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๘)
มาเตะงอนรถ …. …. …. …. …. ๑๖๐ มาหงายรถ …. …. …. …. …. ๑๖๐ มาทาลายรถ …. …. …. …. …. ๑๖๑ มากดสายบงเหยน …. …. …. …. ๑๖๑ มายนนง …. …. …. …. …. ๑๖๒ มาหมอบ …. …. …. …. …. ๑๖๒ ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ …. …. …. ๑๖๓ ผจมมดในหลมคถ …. …. …. …. ….๑๖๕ สนดานกา …. …. …. …. …. ๑๖๖ พระรงโรค …. …. …. …. ….๑๖๘ ผควรอยในคอกไปกอน …. …. …. …. …. ๑๖๙ ผเกยจครานตลอดเวลา …. …. …. …. …. ๑๗๐ ลงตดตง …. …. …. …. …. …. ๑๗๑ ลาสกเพราะตดเมา …. …. …. …. …. ๑๗๓
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๓ เรอง
วอดวายเพราะผนา …. …. …. …. …. ๑๗๗ อปชฌายะเสย …. …. …. …. ….๑๗๘ อาจารยเสย …. …. …. …. ….๑๗๙ เถระเสย …. …. …. …. …. …. ๑๘๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๙)
เถระทตองระวง …. …. …. …. …. ๑๘๐ เถระพาล …. …. …. …. …. ๑๘๑ เถระวปรต …. …. …. …. …. ๑๘๒ เถระโลเล (หลายแบบ) …. …. …. …. ๑๘๓ พอฆาลก …. …. …. …. …. …. ๑๘๔ สมภารผดหลก …. …. …. …. …. ๑๘๖ สมภารตดถน …. …. …. …. …. …. ๑๘๖ สมภารตดทอย …. …. …. …. ….๑๘๗ นรกของสมภารเจาวด …. …. …. …. …. ๑๘๘ ผชชวนวงวอน …. …. …. …. …. ๑๘๙
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๔๗ เรอง
ผากาส …. …. …. …. …. ….๑๙๑ รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา …. …. …. …. ๑๙๓ ผทควรเขาใกล …. …. …. …. ….๑๙๔ ละไดจกอยเปน “พระ …. …. …. …. …. ๑๙๕ สมณพราหมณทนานบถอ …. …. …. …. ๑๙๖ ผลประโยชนของความเปนสมณ …. …. …. …. ๑๙๗ ผมศล ละความทศลเสยได …. …. …. …. ๑๙๘ ภกษผมศลสมบรณแลว …. …. …. …. ๑๙๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๐)
ผมศล ไมทาลายพชคามและภตคาม …. …. …. ๒๐๑ ผมศล ไมทาการบรโภคสะสม …. …. …. ….๒๐๑ ผมศล ไมดการเลน …. …. …. …. ….๒๐๒ ผมศล ไมเลนการพนน …. …. …. …. …. ๒๐๒ ผมศล ไมนอนบนทนอนสงใหญ …. …. …. …. ๒๐๓ ผมศล ไมประดบตกแตงรางกาย …. …. …. …. ๒๐๔ ผมศล ไมพดคยเดรจฉานกถา …. …. …. ….๒๐๔ ผมศล ไมกลาวคาแกงแยงกน …. …. …. ….๒๐๕ ผมศล ไมเปนทตนาขาว …. …. …. ….๒๐๖ ผมศล ไมลอลวงชาวบาน …. …. …. …. ๒๐๖ ผมศล ไมเปนหมอทายโชคลาง …. …. …. …. ๒๐๗ ผมศล ไมเปนหมอทายลกษณะสงของ …. …. …. ๒๐๘ ผมศล ไมเปนหมอทานายการรบพง …. …. …. ๒๐๘ ผมศล ไมเปนหมอโหราศาสตร …. …. …. …. ๒๐๙ ผมศล ไมเปนหมอทานายดนฟาอากาศ …. …. …. ๒๑๐ ผมศล ไมเปนหมอดฤกษยาม …. …. …. …. ๒๑๐ ผมศล ไมเปนหมอผและหมอยา …. …. …. …. ๒๑๑ อธศลสกขา …. …. …. …. …. ….๒๑๒ สมณกจ …. …. …. …. …. …. ๒๑๒ กจของชาวนา …. …. …. …. …. ๒๑๓ ตงหนาทากแลวกน …. …. …. …. …. ๒๑๔ เครองมอละกเลส …. …. …. …. …. ๒๑๕ เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส …. …. …. ๒๑๖ อรยกนตศล …. …. …. …. …. …. ๒๑๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๑)
ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ …. …. …. ….๒๑๗ ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน …. …. …. …. ๒๑๘ ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส …. …. …. ๒๑๙ ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส (อกนยหนง) …. …. ๒๒๑ ศลเปนฐานรองรบ โพชฌงคเจด …. …. …. …. ๒๒๒ ศลเปนฐานรองรบ อรยมรรคมองคแปด …. …. ๒๒๓ ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค …. …. …. ๒๒๔ ศลสมบตเปนธรรมทอปการะมากชนเอก …. …. …. ๒๒๔ ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท …. …. …. ๒๒๕ ผมศล จกถงแกนธรรม …. …. …. ….๒๒๖ อานาจศลทเปนตวกศล …. …. …. ….๒๒๗ อานสงสสาหรบผทาศลใหบรบรณ …. …. …. ๒๒๙ ผอยเหนอความหวง …. …. …. …. ….๒๓๒ เมอราชามกาลง …. …. …. …. ….๒๓๒ ประสพบญใหญ …. …. …. …. ….๒๓๓
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๑๓ เรอง
ผมหลกเสาเขอน …. …. …. …. …. ๒๓๗ ไมตกอบายดกวา …. …. …. …. …. ๒๓๙ ชางนาบญ …. …. …. …. …. ….๒๔๐ ผพชตสงครามถงทสดแลว …. …. …. ….๒๔๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๒)
ผพชตสงครามถงทสดแลว (อกนยหนง) …. …. …. ๒๔๖ ผอยในรองรอย …. …. …. …. …. ๒๔๘ ผสมควรอยปา …. …. …. …. ….๒๔๙ ผตองตดตอดวยสตร …. …. …. …. ….๒๔๙ ผทาตามคาสงแทจรง …. …. …. …. …. ๒๕๐ กระดองของบรรพชต …. …. …. …. …. ๒๕๑ เอาตวรอดไดเพราะสงวรดวยความร …. …. …. ๒๕๒ ผสารวมมาจากภายใน …. …. …. …. …. ๒๕๔ เปรยบดวยหมอเตมปดไว …. …. …. ๒๕๔ เปรยบดวยนาลก - เงาลก …. …. …. ๓๕๔ เปรยบดวยมะมวงสก สผวกสก …. …. …. ๒๕๕ ผไดรบผลแหงอนทรยสงวร …. …. …. ….๒๕๕
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๔๓ เรอง
ก. เกยวกบลาภสกการะ ๖ เรอง คอ :- ผรเทาทนลาภสกการะ …. …. …. …. ….๒๕๙ ผรจกอนตรายของทฏฐธรรมสข …. …. …. …. ๒๖๐ ผควรปลกตวออกจากหมได …. …. …. …. ๒๖๑ ผทนาเคารพ …. …. …. …. …. ๒๖๑ ผทนารก …. …. …. …. …. ๒๖๒ ภกษทด …. …. …. …. …. …. ๒๖๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๓)
ข. เกยวกบธรรมเนยมการเปนอยของพระอรยเจา ๕ เรอง คอ :- การเปนอยอยางบรรพชต …. …. …. …. ๒๖๔ ผเปนเชอสายแหงพระอรยเจา …. …. …. …. ๒๖๕ ผอยดวยเครองอยแบบพระอรยเจา …. …. …. ๒๖๗ ผระลกถงททควรจะระลกตลอดชวต …. …. …. ๒๗๑ ผสอบทานตวเอง …. …. …. …. …. ๒๗๒
ค. เกยวกบการทาใหตรงตามพทธประสงค ๑๐ เรอง คอ :- ธรรมทายาท …. …. …. …. …. ….๒๗๔ ฉนอาหารวนละหนเดยว …. …. …. …. ….๒๗๕ หลงอาหารแลวภาวนา …. …. …. …. ….๒๗๕ ผขงสายพณพอเหมาะ …. …. …. …. ….๒๗๖ ผมธรรมเปนทพง …. …. …. …. ….๒๗๗ ผไมประมาทในความตายแทจรง …. …. …. ….๒๗๙ ทางรอดสาหรบภกษไข …. …. …. …. …. ๒๘๒ ผอยใกลนพพาน …. …. …. …. …. ๒๘๓ ผจกทานพพานใหแจง …. …. …. …. …. ๒๘๕ ผเปนอยถกพระพทธอธยาศย …. …. …. …. ๒๘๖
ฆ. เกยวกบการประพฤตพรหมจรรย ๑๔ เรอง คอ :-
จดประสงคของพรหมจรรย …. …. …. ….๒๘๙ เครองประดบของพรหมจรรย …. …. …. ….๒๘๙ ผลของพรหมจรรยทแยบคาย …. …. …. …. ๒๙๒ โพธปกขยธรรม …. …. …. …. …. ๒๙๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๔)
สตปฏฐานทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๓ สมมปปธานทเอยงไปนพพาน …. …. …. ….๒๙๔ อทธบาททเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๕ อนทรยทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๖ พละทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. …. ๒๙๗ โพชฌงคทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๗ อฏฐงคกมรรคทเอยงไปนพพาน …. …. …. ….๒๙๘ เชงรองของจต …. …. …. . …. ๒๙๙ อรยสมมาสมาธ …. …. …. …. ….๓๐๐ โลกจะไมวางจากพระอรหนต …. …. …. ….๓๐๑
ง. เกยวกบระเบยบแหงการอยกนเปนหม ๘ เรอง คอ :- หมซงอยเปนผาสก …. …. …. …. ….๓๐๑ ผมธรรมเครองอยผาสก …. …. …. …. ๓๐๓ ภกษเกาคอยชวยภกษใหม …. …. …. ….๓๐๔ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๑ …. …. …. …. ๓๐๕ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๒ …. …. …. …. ๓๐๗ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๓ …. …. …. …. ๓๐๘ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๔ …. …. …. …. ๓๐๙ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๕ …. …. …. ….๓๐๙
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๑๒ เรอง
ทอนไมทลอยออกไปไดถงทะเล …. …. …. ๓๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๕)
ผเลอกเอาขางอยปา …. …. …. …. …. ๓๑๕ ผชนะภย ๕ อยาง …. …. …. . …. ๓๑๗ ผอยปาชนะภย ๕ อยาง …. …. …. …. ๓๒๐ ผหมดราค …. …. …. …. …. . ๓๒๒ คนในบญช …. …. …. …. …. . ๓๒๗ คนไมแหวกแนว …. …. …. …. . ๓๒๘ คนไมทงธรรม …. …. …. . …. ๓๒๙ คนวนทมแต “ความสวาง” …. …. …. …. ๓๓๐ ผไมถกตรง …. …. …. …. …. ๓๓๑ ผรอดจากการสก …. …. …. …. …. ๓๓๒ ผเปรยบดวยการไมถก “แมลงวนตอม” …. …. …. ๓๓๓
หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา ๗ เรอง
ผเหนแกธรรม …. …. …. ….…. …. ๓๓๗ ขาวของชาวเมองไมเสยเปลา …. …. …. …. ๓๓๘ คมคาขาวสก …. …. …. … …. …. ๓๓๘ เนอ ทไมตดบวงนายพราน …. …. …. …. ๓๓๙ ผไมถกลาม …. …. …. …. . …. ๓๔๑ มตตภกข …. …. …. …. …. …. ๓๔๒ ไมเปนโรคของเทยวเรอยเปอย …. …. …. …. ๓๔๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๖)
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๑๘ เรอง
ผไมใชนกแกว นกขนทอง …. …. …. …. ๓๔๗ ถงธรรม …. …. …. …. …. …. ๓๔๘ ปรยตทไมเปนงพษ …. …. …. …. …. ๓๔๙ ผสนทนาถกเรองทควรสนทนา …. …. …. …. ๓๕๑ เนอแท ทไมอนตรธาน …. …. …. …. ๓๕๒ ยอดแหงความเพยร …. …. …. …. ….๓๕๒ ผไมมอหงการ …. …. …. …. ….๓๕๓ ผไมทาศาสนาเสอม …. …. …. …. ….๓๕๕ ผสามารถทาพระศาสดาใหเปนมตร …. …. … . ๓๕๖ คนควรเลยงโค …. …. …. …. ….๓๕๗ พวกรจกรป …. …. …. ….๓๕๘ พวกฉลาดในลกษณะ …. …. …. …. ๓๕๙ พวกคอยเขยไขขาง …. …. …. …. ๓๕๙ พวกปดแผล …. …. …. …. …. ๓๕๙ พวกสมควน …. …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกทาทควรไป …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกนาทควรดม …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกทางทควรเดน …. …. …. …. ๓๖๑ พวกฉลาดในททควรไป …. …. …. ๓๖๑ พวก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอ …. …. ๓๖๑ พวกบชาผเฒา …. …. …. …. ๓๖๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๗)
ลกนอกคอก …. …. …. …. …. …. ๓๖๒ ทางเจรญของ “ลกในคอก” …. …. …. …. ๓๖๓ ผไมโลเล …. …. …. …. …. …. ๓๖๖ ผไมรองเพลง …. …. …. …. …. ๓๖๗ ผไมประมาท …. …. …. …. …. ๓๖๘ ผประพฤตธรรมสมควรแกธรรม …. …. …. ๓๖๘ ผตายไมเสยท …. …. …. …. …. ๓๖๙ ผไมหลนจากศาสนา …. …. …. …. …. ๓๗๐
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๕ เรอง
สมณสากยปตตยะทแท …. …. …. …. ๓๗๓ สมภาพแหงสมณสากยปตตยะ …. …. …. …. ๓๗๔ สมณพราหมณทแท …. …. …. …. …. ๓๗๕ สมณะบวขาว …. …. …. …. …. ๓๗๕ สมณะบวหลวง …. …. …. …. …. ๓๗๖ สมณะยพราช …. …. …. …. …. ๓๗๖ สมณะยพราช (อกนยหนง) …. …. …. …. ๓๗๗ สมณะในธรรมวนยน …. …. …. …. …. ๓๗๗ ผทาสมคาปฏญาณวา “สมณะ” …. …. …. …. ๓๗๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๘)
ผถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ …. …. …. ๓๗๙ ผมกายสมาจารบรสทธ …. …. …. …. ๓๘๐ ผมวจสมาจารบรสทธ …. …. …. …. …. ๓๘๑ ผมมโนสมาจารบรสทธ …. …. …. …. ๓๘๒ ผมอาชวะบรสทธ …. …. …. …. …. ๓๘๒ ผปดกนอภชฌาโทมนสใหหยดไหล …. …. …. ๓๘๓ ผรประมาทการบรโภค …. …. …. …. ๓๘๔ ผตนจนกเลสทาอะไรไมได …. …. …. …. ๓๘๕ ผมสตสมปชญญะ …. …. …. …. …. ๓๘๕ ผออกหาวเวกธรรม …. …. …. …. …. ๓๘๖ ผไดบรรลฌานทหนง …. …. …. …. …. ๓๘๘ ผไดบรรลณานทสอง …. …. …. …. ….๓๘๙ ผไดบรรลณาณทสาม …. …. …. …. ….๓๙๐ ผไดบรรลณาณทส …. …. …. …. ….๓๙๑ ปพเพนวาสานสสตญาณ …. …. …. …. ….๓๙๑ จตปปาตญาณ …. …. …. … …. ๓๙๒ อาสวกขยญาณทาใหเปนสมณะจรง …. …. …. ๓๙๓ ยอมเสยชวตไมยอมลวงสกขาบท …. …. …. ๓๙๕ ผไมหลงเอาสงอนมาเปนแกน …. …. …. ๓๙๖ ร “ความลบ” ของขนธหา …. …. …. …. ๓๙๘ ร “ความลบ” ของอปาทานขนธ …. …. …. ๓๙๘ ร “ความลบ” ของธาตส …. …. …. …. ๓๙๙ ร “ความลบ” ของอนทรยหก …. …. …. …. ๓๙๙ ร “ความลบ” ของอนทรยหา …. …. …. ….๔๐๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๙)
รปฏจจสมปบาทจงเปนสมณะได …. …. …. …. ๔๐๑ รอรยสจจจงเปนสมณะได …. …. …. …. ๔๐๒
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๑๓ เรอง
สระนาทมอยภายใตจวร …. …. …. …. ๔๐๕ ผเวนยาพษในโลก …. …. …. …. …. ๔๐๗ ผไมตกเหว …. …. …. …. …. . ๔๐๘ ผไมตองทะเลาะววาทกน …. …. …. …. ๔๐๙ ผไมควรอยคอก …. …. …. . …. ๔๑๐ ผมเพยรตลอดเวลา …. …. …. …. ๔๑๑ ผไมตองกลายเปน “ลงตดตง” …. …. …. …. ๔๑๓ ผอยเหนอการสก …. …. …. …. ๔๑๔ คณธรรมของพระโสดาบน …. …. …. …. ๔๑๕ คณธรรมของพระสกทาคาม …. …. …. …. ๔๑๗ คณธรรมของพระอนาคาม …. …. …. …. ๔๑๗ คณธรรมของพระอรหนต …. …. …. …. ๔๑๙ หมดพษสงทางใจจงประกาศพระศาสนา …. …. …. ๔๑๙
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผ ใหญ ๑๔ เรอง
รอดไดเพราะผนา …. …. …. …. …. ๔๒๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๓๐)
อปชฌายะทถกตองตามธรรม …. …. …. …. ๔๒๖ อาจารยทถกตองตามธรรม …. …. …. …. ๔๒๗ ผควรมศษยอปฏฐาก …. …. …. …. ๔๒๗ เถระด …. …. …. …. …. …. ๔๒๘ เถระทไมตองระวง …. …. …. …. …. ๔๒๙ เถระบณฑต …. …. …. …. …. ๔๓๐ เถระไมวปรต …. …. …. …. …. ๔๓๐ เถระไมโลเล (หลายแบบ) …. …. …. …. ๔๓๒ พอไมฆาลก …. …. …. …. …. ๔๓๓ สมภารถกหลก …. …. …. …. …. ๔๓๔ สมภารไมตดถน …. …. …. …. …. ๔๓๕ สมภารไมตดทอย …. …. …. …. …. ๔๓๕ สวรรคของสมภารเจาวด …. …. …. …. ๔๓๖
หมวดท ๑๙
วาดวยเนอนาบญของโลก ๑๐ เรอง เนอนาบญ เกดจากองคสามมศลเปนตน …. …. …. ๔๔๑ เนอนาบญ เกดจากการมสงวร …. …. …. ๔๔๓ เนอนาบญ เกดจากการเปนอยชอบ …. …. …. ๔๔๔ เนอนาบญ เกดจากการไมทาไปตามอานาจกเลส …. …. ๔๔๗ เนอนาบญ เกดจากการไมเปนทาสตณหา …. …. ๔๕๒ เนอนาบญ เกดจากการพจารณาเหนธรรม …. …. ๔๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๓๑)
เนอนาบญ เกดจากการไมลมคาปฏญาณ …. …. ๔๕๙ เนอนาบญ เกดจากการหมดพษสงทางใจ …. …. ๔๖๑ เนอนาบญ เกดเพราะไดรบฝกตามลาดบ …. …. …. ๔๖๒ พนยกรรม ของ “พระสงฆบดา” …. …. …. ๔๖๕ ปทานกรม …. …. …. …. …. …. ๔๖๗ ลาดบหมวดธรรม …. …. …. …. …. ๕๓๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
ภาค ๑
นคคหพจน - คาขนาบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑ วาดวยการทศล
หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑
วาดวย การทศล --------------
๑ ผาเปลอกปอ ๒. นาตดกนกะลา ๓. งเปอนคถ ๔. ทาตวเหมอนโจร ๕. กอดกองไฟ ๖. การ “ตด” ถงเยอในกระดก ๗. การถกแทงดวย “หอก” ๘. จวรทลกเปนไฟ ๙. กอนขาวทลกเปนไฟ ๑๐. เตยงตงทลกเปนไฟ ๑๑. กฏวหารทลกเปนไฟ ๑๒. ผหมดหวง ๑๓. เมอโจรกาเรบ
๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑
วาดวย การทศล
ผาเปลอกปอ๑
ภกษ ท.! ผาทอดวยเปลอกปอ ถงจะยงใหมอย สกไมงาม นงหม เขากเจบเนอ ราคากถก, แมจะกลางใหมกลางเกาแลว สกยงไมงาม นงหมเขากยงเจบเนอ ราคากถกมาก, แมจะเกาคราแลว สกยงไมงาม นงหมเขากยงเจบเนอ ราคากถกมากอยนนเอง. ผาเปลอกปอ ทเกาคราแลว มแตจะถกใชเชดหมอขาว หรอทงอยตามกองขยะมลฝอย นฉนใด;
ภกษ ท.! ภกษ ททศล มความเปนอยเลวทราม กฉนนนเหมอนกน : แมเพงบวชใหม เรากกลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผาเปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษน วา มผาเปลอกปอ เปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยาง ของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกข แกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขา กเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาว ภกษน วามผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๗/๕๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔
เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนนยอมไมม ผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอ เปนคเปรยบ
ภกษ ท.! แมภกษ ผอายปนกลาง เมอเปนคนทศล มความเปนอย เลวทราม กเปนอยางเดยวกน, เรากลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผา เปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผา เปลอกปอเปนค เปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใคร ใกลชดเขากเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษน วามผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนน ยอมไมมผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! แมภกษ ผเปนเถระ เมอเปนคนทศล มความเปนอย เลวทราม กเปนอยางเดยวกน, เรากลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผา เปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผา เปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกลทาตาม เยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใคร ใกลชดเขากเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ยอมไมมผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ.
อนง ภกษเถระชนดน กลาวอะไรขนในทามกลางสงฆ ภกษทงหลาย กจะวาใหวา “ประโยชนอะไร”ดวยคาพดของทาน ซงเปนคนพาล คนเขลา, คนอยางทานหรอจะรจกสงทควรพด” ดงน. ภกษเถระนน ถกเขาวาให กโกรธ แคนใจ กลาววาจาหยาบออกมา โดยอาการททาใหตนตองถกสงฆ ลงอกเขปนยกรรมในภายหลง จงเปนเหมอนผาเปลอกปอเกาครา ทเขาทงเสย ตามกองขยะมลฝอย ฉะนน แล.
นาตดกนกะลา๑
“ราหล! เธอเหนนาทเหลออยนดหนงทกนภาชนะนหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวชทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอยวา
เปนเทจ ก มความเปนสมณะนดเดยว เหมอนนาทเหลออยทกนภาชนะน ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงสาดนานนเทไป (ดวยอาการทนาจะเหลอตดอยไดนอยทสด เปนธรรมดา)แลวตรสวา :
“ราหล! เธอเหนนาทถกสาดเทไปแลว มใชหรอ ?” “เหนแลว พระเจาขา!”
๑ บาล พระพทธภาษต จฬราหโลวาทสตร ม.ม. ๑๓/๑๒๓/๑๒๖, ตรสแกพระราหล
ขณะททรงลางพระบาทดวยพระองคเอง แลวทรงเหลอนาตดกนกะลาเพอเปนอปมา, ทเวฬวน ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖
“ราหล! นกบวช ทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย วาเป นเท จ กม ความเปนสมณะ เหลออย น อย เหมอนนาท ส กว าเหลอตด อยตามภาชนะ (หลงจากทสาดเทออกไปแลวโดยแรง) น ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงควาภาชนะนานนแลว ตรสวา : “ราหล! เธอเหนภาชนะทควาอยแลวน มใชหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวชท ไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย
วาเปนเทจ ก มความเปนสมณะ เทากบนาทเขาควาภาชนะเสยแลว อยางน ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงหงายภาชนะนนขนมาดแลว ตรสวา : “ราหล! เธอเหนภาชนะอนวางจากนานแลว มใชหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวช ทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย
วาเปนเทจ ก มความเปนสมณะ เทากบความวางเปลาของนาในภาชนะน ฉนนนเหมอนกน ..ฯลฯ..”
“ราหล! เรากลาววา กรรมอนลามกหนอยหนง ซงนกบวชทไมม ความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงท รอยวาเปนเทจ จะทาไมได หามไม. เพราะฉะนน ในเรองน เธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา “เราทงหลายจกไมกลาวมสา แมแตเพอหวเราะกนเลน” ดงน. ราหล! เธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน”.
“ราหล! กระจกเงา๑มไวสาหรบทาอะไร ? “ขาแตพระองคผเจรญ! กระจกเงามไวสาหรบสองด พระเจาขา!”
๑ กระจกเงาในทนคอศพทวา อาทาส, เปนแผนทองเหลองหรอโลหะชนดเดยวกนขดมน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๗ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
“ราหล! กรรมทงหลาย กเปนสงทบคคลควรสอดสองพจารณา ดแลว ๆ เลา ๆ เสยกอน จงทาลงไปทางกาย, ทางวาจา, หรอทางใจ ฉนเดยวกบกระจกเงานนเหมอนกน.”
งเปอนคถ๑
ภกษ ท.! นกบวชชนดไร ททก ๆ คนควรขยะแขยง ไมควรสมาคม
ไมควรคบ ไมควรเขาใกล ? ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณน เปนคนทศล มความเปนอย
เลวทราม ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใช คนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมมเหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ภกษ ท.! นกบวชชนดนแล ททก ๆ คนควรขยะแขยง ไมควรสมาคม ไมควรคบ ไมควรเขาใกล. ขอนน เพราะอะไร ? ภกษ ท.! เพราะเหตวา ถงแมผทเขาใกลชด จะไมถอเอา นกบวชชนดน เปนตวอยางกตาม, แตวา เสยงลาลออนเสอมเสย จะระบอไปวา “คน ๆ น มมตรเลว มเพอนทราม มเกลอลามก” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน งทตกลงไปจมอยในหลมคถ กดไมได
กจรงแล, แตมนอาจทาคนทเขาไปชวยยกมนขนจากหลมคถใหเปอน ดวยคถได (ดวยการดนของมน) นฉนใด.๒ ภกษ ท.! แมผเขาใกลชด
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๕๘/๔๖๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ อรรถกถา เปรยบความทศลกบหลมคถ, เปรยบนกบวชทศลกบงทจมอยในหลมคถ,
เปรยบคนทเขาไปคบหาคนทศล กบคนทเขาไปชวยยกงขนจากหลมคถ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘
จะไมถอเอานกบวชชนดน เปนตวอยางกจรงแล, แตวา เสยงลาลออนเสอมเสย จะระบอไปวา “คน ๆ น มมตรเลว มเพอนทราม มเกลอลามก” ดงน ฉนนน เหมอนกน. เพราะเหตนน นกบวชชนดน จงเปนคนททก ๆ คน ควรขยะแขยง ไมควรสมาคม ไมควรคบ ไมควรเขาใกล.
ทาตวเหมอนโจร๑
ภกษ ท.! มหาโจรผประกอบดวยองคหา ยอมมโอกาสตดชองกได ยองเบากได ปลนสดมภกได ตชงกได. องคหาอยางไรกนเลา ? องคหาใน กรณนคอ มหาโจรไดอาศยทซองสม ๑, ไดอาศยทกาบง ๑, ไดอาศยพงพงผม อานาจ ๑, ไดอาศยการโปรยทรพย ๑, เทยวไปคนเดยว ๑.
มหาโจรไดอาศยทซองสม เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรไดอาศยเกาะแกงในแมนา หรอไดอาศยหบเหวตามภเขา. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยทซองสม.
มหาโจรไดอาศยทกาบง เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรไดอาศยพงหญาหรอปารก ไดอาศยเนนดนหรอราวปาใหญเพอเปนทกาบง. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยทกาบง.
มหาโจรไดอาศยพงพงผมอานาจ เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ
นคอ มหาโจรไดอาศยพระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา เปนทพงวา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ พระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๔๕/๑๐๓, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๙ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
เหลาน จกชวยโตแทนเรา” ดงน. ครนใครโจทมหาโจรนนดวยเรองอะไร ๆ ขนจรง, พระราชาหรออามาตยของพระราชาเหลานน กชวยโตแทนใหจรง. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยพงพงผมอานาจ.
มหาโจรไดอาศยการโปรยทรพย เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ใน
กรณนคอ มหาโจรเปนคนมงคง มทรพยสมบตมาก เขามแผนการไววา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ เราจะปดปากมนเสยดวยทรพยสมบตน” ดงน. ครนใครโจทมหาโจรนนดวยเรองอะไร ๆ ขนจรง, เขากปดปากคนเหลานนเสย ดวยทรพยสมบตนน. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยการโปรยทรพย.
มหาโจรเทยวไปคนเดยว เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรประพฤตตนเปนคนไมมเหยาเรอน เทยวไปแตผเดยว. ททาเชนนเพราะ เหตไร ? เพราะมหาโจรนนคดวา “มนตลบของตนอยาไดแพรงพรายไปภายนอก เลย” ดงน. นแล เรยกวา มหาโจรเทยวไปคนเดยว.
ภกษ ท.! มหาโจรผประกอบดวยองคเหลานแลว ยอมมโอกาสตดชอง
กได ยองเบากได ปลนสดมภกได ตชงกได, ขอนฉนใด;
…. …. …. ภกษ ท.! ขอนกฉนนน : ภกษลามก ผประกอบดวยเหตหาอยาง
ยอมทาตนใหถกขดราก ใหถกกาจดความด เปนผมความชวตดตว ผรพากน ตเตยน ไดประสบสงมใชบญเปนอนมาก. เหตหาอยางอะไรกนเลา ? เหต หาอยางในกรณนคอ ภกษลามก ไดอาศยทซองสม ๑, ไดอาศยทกาบง ๑, ไดอาศยพงพงผมอานาจ ๑, ไดอาศยการโปรยทรพย ๑, เทยวไปคนเดยว ๑,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐
ภกษลามกไดอาศยทซองสม เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ นคอ ภกษลามกเปนผประกอบดวยกายกรรมอนคดโกง. เปนผประกอบดวย วจกรรมอนคดโกง. เปนผประกอบดวยมโนกรรมอนคนโกง. นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศยทซองสม.
ภกษลามกไดอาศยทกาบง เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ
นคอ ภกษลามกเปนคนมมจฉาทฎฐ ประกอบดวยทฏฐอนแลนดง ไปจบ เอาปลายสดโดงแหงความเหนทงปวง๑ นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศย ทกาบง
ภกษลามกไดอาศยพงพงผมอานาจ เปนอยางไร ? ภกษ ท.!
ในกรณนคอ ภกษลามกไดอาศยพระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา เปนทพงวา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ , พระราชาหรออามาตยผใหญของ พระราชา เหลาน จกชวยโตแทนเรา” ดงน. ครนใครโจทภกษลามกนนดวยเรอง อะไร ๆ ขนจรง, พระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชาเหลานน กชวยโตแทน ใหจรง. นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศยพงพงผมอานาจ.
ภกษลามกไดอาศยการโปรยทรพย เปนอยางไร ? ภกษ ท.!
ในกรณนคอ ภกษลามกเปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และ คลานปจจยเภสชบรกขาร เธอมแผนการไดวา “ถาใครโจทเราดวยเรองอะไร ๆ เราจกปดปากเขาเสยดวยลาภน” ดงน. ครนใครโจทภกษลามกนนดวยเรอง อะไร ๆ ขนจรง, เธอกปดปากคนเหลานนเสยดวยลาภนน. นแล เรยววา ภกษ ลามกไดอาศยการโปรยทรพย.
๑ เชนยดความเหนวา ตายแลวเกด, หรอตายแลวสญ เปนตน ; มไดถอวา มเหต
มปจจย : ถาปจจยเหลอ กเกด, หมดปจจย กไมเกด, ดงน เปนตน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๑ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษลามกเทยวไปคนเดยว เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ นคอ ภกษลามกเลยงไปอยเสยตามชนบทปลายแดนแตผเดยว เธอเขาไปสสกล ทงหลายในชนบท (ทไรการศกษา) นน ๆ ยอมไดลาภ. นแล เรยกวา ภกษ ลามกเทยวไปคนเดยว.
ภกษ ท.! ภกษลามก ผประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแลว ยอม
ทาตนใหถกขดราก ใหถกจากดความด เปนผมความชวตดตว ผรพากนตเตยน ไดประสบสงมใชบญเปนอนมาก อยางนแล.
กอดกองไฟ๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย เหนกองไฟใหญ อนรอนแรง ลกโพลง มแสงโชตชวง โนนหรอไม ?
“เหน พระเจาขา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอนวาอยางไหน
จะดกวากน คอ การท เขาไปนงกอด นอนกอด กองไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง กบ การทเขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอยแหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอนางสาวนอยแหง คฤหบด ผลวนแตมฝามอฝาเทาออนนมนวล ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การทเขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอย
แหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอนางสาวนอยแหงคฤหบด ผลวน แตมฝามอฝาเทาออนนมนวล นนแหละดกวา. เพราะวา การทเขาไปนงกอด
๑บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๒๙/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง,
ระหวางการเดนทาง ถงกองไฟใหญแหงหนง ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒
นอนกอดไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง นนเปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทเขาไปนงกอด นอนกอดไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสง โชตชวง นนตากหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรย กปฏญญาวาเปนประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาไปนงกอด นอนกอดไฟกองใหญอยางนน หาไดเปน เหตใหเขาตองไปเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกายไม ; สวนการทเขาเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) เขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอยแหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอ นางสาวนอยแหงคฤหบด ผลวนแตมฝามอฝาเทาออนนมนวลนน ยอมเปนไปเพอ ความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลาย แหงกาย เขายอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๓ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
การ “ตด” ถงเยอในกระดก๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนองความสองขอน วาอยางไหน
จะดกว าก น คอ การท บ ร ษมกาล ง แขง แ ร ง เ อา เช อกทาด วยขนทราย อน เหนยวพนเขาทแขงท งสองขางแลวถไปถมา : มนตดผวหนง แลวตดหนง, ตดหนงแลวตดเนอ, ตดเนอแลวตดเอน, ตดเอนแลวตด กระดก, ตดกระดกแลวเขาจดเยอในกระดกอย กบ การรบการอภวาท ของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การรบการอภวาทของพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล นนแหละดกวา; เพราะวาการทถก บรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนทรายอนเหนยว พนแขงทงสองขางแลวถไป ถมา : มนบาดผดหนง ... ฯลฯ ... จนจดเยอในกระดก นนเปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนทรายอนเหนยว พนแขงทงสองขาง แลวถไปถมา : มนบาดผวหนง ...ฯลฯ... จนจดเยอในกระดก นนตางหาก เปนการดสาหรบคนซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความ ประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาในเปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ เทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก.อ. ๒๓/๑๓๐/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนมรายอนเหนยว พนแขง ทงสองขางแลวถไปถมา หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม; สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลว กกนแหนงตวเองมการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวา เปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) รบการอภวาทของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณ มหาศาลหรอคฤหบดมหาศาลนน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบายทคต วนบาต นรก.
การถกแทงดวย “หอก”๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอก อนคมกลา ทานามนทาใหลน กบ การรบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก.อ. ๒๓/๑๓๑/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การรบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล นนแหละดกวา. เพราะวาการทถก บรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามนทาใหลน นน เปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบออก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามน ทาใหลน นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอย ลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการ กระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะมสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามนทาใหลน หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม. สวนการทเขาเปนคน ทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลว กกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปน สมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคน เนาในเปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. แลวยง (มความ คดทจะ) รบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบด มหาศาลนน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแต ความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖
จวรทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนองความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงมหาศาลเอาแผนเหลก อนรอนเปน เปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย กบการนงหมจวร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวย ศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การนงหมจวรทพวกกษตรยมหาศาล หรอ
พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย นน เปนความทกขทนไดยากพระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสง โชตชวง มานาบเขาทกาย นนตากหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนง ตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๒/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤต ชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใช สมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวา ประพฤต พรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะ มลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) นงหมจวร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอ ความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการ ทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
กอนขาวทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การท ถ กบร ษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปน เปลว ไฟ ลก โพลงมแสง โชตช ว ง กระชากปากใหเป ด แลว โยนกอน เหลกแดง อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง เขาไปในปาก : มนไหม รมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๓/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘
พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตากบ การบรโภคกอนขาง ทพวกกษตรย มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การบรโภคกอนขาว ทพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลง มแสงโชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอนแรงลกโพลง มแสงโชตชวงเขาไปในปาก : มนไหมรมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตา นน เปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสง โชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอนแรงลกโพลงมแสง โชตชวง เขาไปในปาก : มนไหมรมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตา นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความ ประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ ทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอน แรงลกโพลงมแสงโชตชวง เขาไปในปาก หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดใน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๙ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
อบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤต ชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ ทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) บรโภคกอนขาว ทพวกกษตรย มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
เตยงตงทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงแขงแรง จงเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอนอน บนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง กบ การใชสอยเตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตองคผเจรญ ! การใชสอนเตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๔/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐
เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอ นอนบนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง นน เปนความทกขทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนงหรอนอนบน เตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลง มแสงโชตชวงนนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปด ซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหาตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอนอน บนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอย ลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการ กระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคน ประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) ใชสอย เตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ยอมเปนอยเพอความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๑ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
กฏวหารทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จดตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะด กว าก น คอการท ถ กบ ร ษม กาล งแข งแรง จง เอา เท าข นข า งบน ให หอยหวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซ งกาลงร อนลกโพลงเปนเปลวไฟ มแสงโชตชวง : เขาถกตมเดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บาง คราวลอยลงตา บางคราวขวางอย กบ การบรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวก กษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การบรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวกกษตรย
มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละ ดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเอาเทาขนขางบน ใหหอย หวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสง โชตชวง : เขาถกตมเดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บางคราวลอยลงตา บางคราวขวางอย นนเปนความทกขทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง จงเอาเทาขนขางบน ใหหอยหวลงลาง หยอนลง ในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสงโชตชวง : เขาถกตม เดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บางคราวลอยลงตา บางคราวขวางอย นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๔/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒
ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง จบเอาเทาขนขางบน ใหหอยหวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสงโชตชวง หาได เปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) บรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
.… .… .… ภกษ ท.! เพราะฉะนนในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว
วา “เราทงหลาย จะบรโภคจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย เภสชบรกขารของทายกทงหลาย โดยประการทจกทาใหทายกเหลานนได รบผลมาก มอานสงสมาก ใหจงได: และการบรรพชาของเราทงหลาย เหลานเลา กจกไมเปนหมนเสยเปลา แตกลบไดรบผล มกาไร” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษ ท.! ภกษผเหนแกประโยชนตนกตาม ควรแททจะทาตน ใหถงพรอมดวยความไมประมาท.
ภกษ ท.! ผเหนแกประโยชนผอนกตาม กควรแททจะทาตน ใหถงพรอมดวยความไมประมาท.
ภกษ ท.! ผเหนแกประโยชนทงสอง คอทงของตนทงของผอน กตาม กควรแททจะทาตนใหถงพรอมดวยความไมประมาท. ดงน.
เมอพระผมพระภาคเจา กาลงแสดงเนอความดงทกลาวมาอย, ภกษประมาณ ๖๐ รป ไดมโลหตอนพลงพนออกจากปากแลว, ภกษประมาณอก ๖๐ รป ไดบอกเลกสกขาหมนกลบคนไปส เพศตาแหงคฤหสถ โดยไดสานกวา ‘พรหมจรรยนประพฤตกระทาไดยาก กระทาไดยากอยางยง’, แตภกษประมาณ ๖๐ รป อกจานวนหนงนน ไดเปนพระอรหนต มจตไมถอมนดวยอปาทาน เพราะหลดพนจากอวสานกเลสทงหลายแลวแล.
ผหมดหวง๑ ภกษ ท.! คนชนดไรชอวา ผหมดหวง ? ภกษ ท.! ในโลกน คนบางคน จาเพาะมาเกดในตระกลตา เชน
ตระกลจณฑาล ตระกลจกสาน ตระกลนายพราน ตระกลทาหนง หรอตระกล คนเทขยะมลฝอย เปนคนยากจน ไมคอยมขาวนาจะบรโภค เปนอยอยาง แรนแคน เปนทซงแมของกนอนเปนเดนกหากนไดโดยยาก ซามผวพรรณขเหร นงหมขรว รางแคระ อมโรค ตาพการ มอแป ขางอย ออนเปลย ไมม
๑ บาล พระพทธภาษต ตก.อ ๒๐/๑๓๕/๔๕๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔
โอกาสจะไดขาว ไดนา ผาผอน ยวดยาน เครองประดบ เครองหอม เครองหา เครองนงนอน และเครองโคมไฟ กะเขาเลย. คนเขญใจผนน ไดยนขาววา “พวกกษตรย ไดทาการอภเษกกษตรยองคหนง ขนเปนเจาแผนดน ดวยพธราชาภเษก” ดงน กคดถงตววา “สาหรบเรา ยอมไมมหวง ทกษตรย ทงหลาย จกอภเษกยกเราขนเปนเจาแผนดน ดวยพธราชาภเษกอยางนนบาง” ดงน. ภกษ ท.! นเรยกวา คนหมดหวง.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, นกบวชบางคน ในกรณน เปน คนทศลม
ความเปนอย เลวทราม ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเอง นกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะก ปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤต พรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอน บอทเทขยะมลฝอย. นกบวชผนน ไดยนขาววา “ภกษรปหนง ไดทาให แจงเจโตวมตต ปญญาวมต อนไมมอาสวะ เพราะหมดอาสวะ ดวยปญญา อนยงเอง ในชาตทปรากฏอยน แลวจงเขาอยในวหารธรรมนน” ดงน, กคด ถงตววา “สาหรบเรา ยอมไมมหวงเลย ทจะทาใหแจงเจโตวมตต ปญญา วมตต อนไมมอาสวะ เพราะหมดอาสวะ ดวยปญญาอนยงเอง ในชาตทปรากฏอยน แลวจงเขาอยในวหารธรรมนน” ดงน. ภกษ ท.! นเรยกวา คนหมดหวง.
เมอโจรกาเรบ๑
ภกษ ท.! คราวใด พวกโจรมกาลง พระราชาเสอมกาลง, คราวนน ทงพระราชาเองกหมดความผาสก ทจะ เขาในออกนอก หรอจะมใชบอกไปยง
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๘๗/๒๘๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ชนบทปลายแดด; ถงแมพวกพราหมณและคฤหบดกหมดความสะดวกทจะเขาใน ออกนอก หรอทจะอานวยการงานนอกเมอง, ขอนฉนใด;
ภกษ ท.! คราวใด พวกภกษลามกมกาลง และหมภกษผมศลเปน
ทรกเสอมกาลง, คราวนน หมภกษผมศลเปนทรก จาตองเปนผนง เงยบเชยบ อยในทามกลางสงฆ หรอถงกบตองไปอยตามชนบทชายแดน ฉนนนเหมอนกน
ภกษ ท.! เหตเชนน มขนเพอไมเปนประโยชนแกคนจานวนมาก
เลย กลบทาใหมหาชนขาดความสะดวกสบาย เปนความเสยหายแก มหาชนเปนอนมาก และทงเปนความทกข ไมเกอกลแกเทวดาและมนษย ทงหลายทวกน แล.
หมวดทหนง จบ.
-------------------- www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
หมวดท ๒ วาดวย การไมสงวร
๑ผถกฉดรอบดาน ๒.แมวตายเพราะหน ๓.นอนาทไมเกดบญ ๔.เสยขวญตงแตเหนผงคล ๕.เสยขวญตงแตเหนยอดธงของขาศก ๖.เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง ๗.เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน ๘.ผตายคาท ๙.ผตายกลางทาง ๑๐.ผตายทบาน ๑๑.ผรอดตาย ๑๒.ผนอกรต - เลยเถด ๑๓.ผชะลาใจ ๑๔.ผชอบเขาบาน ๑๕.ผชอบคลกคลกบชาวบาน
๒๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๒
วาดวย การไมสงวร ------------------
ผถกฉดรอบดาน๑
ภกษ ท.! ภกษผไมมสงวรนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษ ในกรณน เมอเหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวยจมก, ลมรสดวยลน สมผสโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ กสยบอยในอารมณทนารก เคยดแคนในอารมณอนไมนารก, เปนผไมตงไวซงกายคตาสต, มจตเลอนลอย ตามอารมณ, ไมรตามเปนจรงซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนเปนทดบแหงบาป อกศลทเกดแลวแกเขานน โดยสนเชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษจบสตวหกชนด อนมทอยอาศยตางกน
มทเทยวหากนตางกน มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง คอเขาจบงมาผกดวย เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน, จบสนขจงจอก, จบลง, มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนง ๆ แลวผกรวมเขาดวยกนเปนปมเดยวในทามกลาง ปลอยแลว. ภกษ ท.! ครงนน สตวเหลานน ทงหกชนด มทอาศย
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๔๖/๓๔๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
๒๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐
และทเท ยวตาง ๆ กน กย อแยงฉดดงกน เพ อจะไปสท อาศยท เท ยวของตน ๆ : งจะเขาจอมปลวก, จระเขจะลงนา, นกจะบนขนไปในอากาศ , สนข จะเขาบาน, สนขจงจอกจะไปปาชา, ลงกจะไปปา. ครนเหนอยลากน ทงหกสตวแลว สตวใดมกาลงกวา สตวนอกนนกตองถกลากตดตามไปตามอานาจ ของสตวนน; ขอนฉนใด.
ภกษ ท.! ภกษใดไมอบรมทาใหมากในกายคตาสตแลว ตา กจะ
ฉดเอาภกษนนไปหารปทนาพอใจ, รปทไมนาพอใจกกลายเปนสงทเธอรสก อดอดขยะแขยง, ห กจะฉดเอาภกษนนไปหาเสยงทนาฟง, เสยงทไมนาฟง กกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, จมก กจะฉดเอาภกษนนไปหากลน ทนาสดดม, กลนทไมนาสดดมกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, ลน กจะฉดเอาภกษนนไปหารสทชอบใจ, รสทไมชอบใจกกลายเปนสงทเธอรสก อดอดขยะแขยง, กาย กจะฉดเอาภกษนนไปหาสมผสทยวยวนใจ, สมผส ทไมยวยวนใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, และใจ กจะฉดเอาภกษนน ไปหาธรรมารมณทถกใจ, ธรรมารมณทไมถกใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอด ขยะแขยง; ขอนกฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษผไมมสงวรเปนอยางนแล.
แมวตายเพราะหน๑ ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : แมวตวหนง ยนคอยจองจบหน
อยทปากชองทเทขยะมลฝอยรมฝาเรอน ดวยหวงวา “หนตวออน จกออกมา
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๕/๖๘๑-๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๑ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เพอหาเหยอในทใด จกจบมนมากนเสยในทนน” ดงน. ภกษ ท.! ครงนน หนตวออนออกไปเพอหาเหยอแลว แมวกจบมนกลนกนอยางรวดเรว (ทงเปน ๆ). หนตวออนนน กดลาไสของแมวนนบาง, กดลาไสสดของแมวนนบาง, แมวนน ถงแกความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะการทหนกดไสนน ๆ เปนเหต.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, ภกษบางรปในกรณน ในเวลาเชา
ครองจวรถอบาตร เขาไปสหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอ เหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน ๆ ผนงชวหมชว ครนไดเหนมาตคามผนงชว หมชวเชนนนเขาแลว ราคะกเสยบแทงจตของเธอ ภกษนนมจตถกราคะ เสยบแทงแลว ยอมถงความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย.
ภกษ ท.! ทเรยกวา “ตายในอรยวนย” นน ไดแกผทบอก
เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ทเรยกวา “ทกข เจยนตาย” ไดแกผทตองอาบตอนเศราหมองรายแรงอนใดอนหนง ถงกบ ตองออกจากอาบตนน ดวยระเบยบแหงการอยกรรม.
เนอนาทไมเกดบญ๑
ภกษ ท.! ชางหลวงประกอบดวยองคหา เปนชางไมคควรแกพระราชา
ไมเปนราชพาหนะได ไมนบวาเปนของคบารมของพระราชา. องคหาอะไรเลา ? องคหาคอ ชางหลวงในกรณน เปนชางทไมอดทนตอรปทงหลาย, ไมอดทน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๗๖/๑๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒
ตอเสยงทงหลาย ไมอดทนตอกลนทงหลาย, ไมอดทนตอรสทงหลาย, ไมอดทน ตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณ ชางหลวงเมอออกศก ไดเหนหมพลชางกด, หมพลมากด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, (ของฝายขาศก) แลว กระยอหอหดถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมากด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, ไดยนเสยงกกกองแหงกลอง บณเฑาะว สงขและมโหระทกกด, แลวกระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจ จะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอเสยง ทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก ไดกลนมตรและกรส (ปสสาวะ และอจจาระ) ของชางทงหลายชนดทเปนชนจาเจนสงคราม เขาแลว กระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก เมอไมไดรบการทอดหญา และนามอหนงหรอสองมอ สามมอ สมอ หรอหามอ แลวกระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทน ตอรสทงหลาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๓ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ถกศรท เขายงมา อยางเรวกระทนหนเขาหนงลก หรอสองลก สามลก สลก หรอหาลกแลว กระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา ไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนนเหมอนกน : ภกษ เมอประกอบ
ดวยเหตหาอยางแลว ยอมเปนผไมควรแกของบชา ไมควรแกของ ตอนรบ ไมควรแกของทาบญ ไมควรทาอญชล ไมเปนเนอนาบญ ของโลกอยางดเยยม. เหตหาอยางอะไรกนเลา ? เหตหาอยางคอ ภกษในกรณน เปนผไมอดทนตอรปทงหลาย, ไมอดทนตอเสยงทงหลาย, ไมอดทนตอกลนทงหลาย, ไมอดทนตอรสทงหลาย, ไมอดทนตอโผฏฐพพะ ทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดเหนรปดวยตาแลว ตดใจยนดในรปอนเปน ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวา ไมอดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดฟงเสยงดวยหแลว ตดใจยนดในเสยงอนเปน ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษ อยางนชอวา ไมอดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดดมกลนดวยจมก ตดใจยนดในกลนอนเปน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๔
ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษ อยางนเรยกวา ไมอดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดลมรสดวยลนแลว ตดใจยนในรสอนเปนทตง แหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา ไมอดทนตอรสทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปน
อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกายแลว ตดใจ ยนดในโผฏฐพพะอนเปนทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลาง อยได. ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวา ไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยเหตหาอยางนแลว ยอมเปนผ
ไมควรแกของบชา ไมควรแกของตอนรบ ไมควรแกของทาบญ ไมควร ทาอญชล ไมเปนเนอนาบญของโลกอยางดเยยมเลย.
เสยขวญตงแตเหนผงคล๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท เพยงแตเหนผงคล (ฟงขน
ในกองทพขาศก) กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจะเขา ตอตานสงคราม. นกรบอาชพบางประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพ ประเภทแรก มอยในโลก หาไดในโลก...
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐/๗๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๕ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเพยงแตเหน “ผงคล” กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรย ตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา ขอกเลกสกขา หมนกลบคน ไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ขอวา “ผงคล” สาหรบภกษนนไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษไดฟงขาววา สตร (นาง) หรอกมาร (นางสาว) ในหมบานหรอนคมโนม รปสวย เปนขวญตา เปนขวญใจ มผวพรรณและ ทรวดทรงงามยงนก. ภกษนน เพยงไดยนขาวลอเทานน กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปส เพศตาแหงคฤหสถ. ความทไดยนขาวหญงงามน ไดแกในขอวา “ผงคล” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน เพยงแตเหน ผงคล (ฟงขนในกองทพขาศก)กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจ ไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน ในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภทแรก มอยใน หมภกษ หาไดในหมภกษ.
เสยขวญตงแตเหนยอดธงชยของขาศก๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคลได, แตพอสกวาเหน
ยอดธงชยของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกด
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐,๑๐๒/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖
ใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสอง มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ได, แตพอสกวาเหน “ยอดธงชยของขาศก” เขาแลว กระยอทอถอย ระทม ระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได เปดเผย ถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคอไปสเพศตา แหงคฤหสถ. ขอวา “ยอดธงชยของขาศก” สาหรบภกษนนไดแก อะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษ ไมเพยงแตไดยนขาวดงกลาวแลว, แตวาเธอไดเหนเองซงสตรหรอกมาร รปสวย เปนขวญตาเปนขวญใจ มผวพรรณ และทรวดทรงงามยงนก. ภกษนน ครนไดเหนหญงงามนนแลว กระยอ ทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรย ตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบ คนไปส เพศตาแหงคฤหสถ. ความทไดเหนหญงงามน ไดในขอวา “ยอดธงชยของขาศก” สาหรบภกษนน. ภกษ ท! เปรยบเหมอน นกรบอาชพประเภทททนตอผงคลได แตพอสกวา เหนยอดธงชยของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบ ดวยนกรบอาชพประเภททสอง มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชย
ได, แตพอสกวาไดยนเสยงโหรองของขาศกแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสากดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม. นกรบอาชพบาง ประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสาม มอยในโลก หาได ในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ได, แตพอสกวาไดยน “เสยงโหรองของขาศก” เขาแลว กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะ สบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ขอวา “เสยงโหรองของขาศก” สาหรบภกษนนไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษอยปา หรอ อยโคนไม หรออยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปชวนระรกซกซ สรวลเส หวเราะ เสยงดง ยวเยา, ภกษนนถกมาตคามชวนระรกซกซ สรวลเส หวเราะเสยงดง ยวเยาเขาแลว กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะ สบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลก สกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ความทถกมาตคามยวยวน กวนใจน ไดในขอวา “เสยงโหรองของขาศก” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพประเภทททนตอผงคล ทนตอยอดธงชยได,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๑,๑๐๓/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘
แตพอสกวา ไดยนเสยงโหรองของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาด จนสะกดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวช บางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภททสาม มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคล, ทนตอยอดธงชย
และทนตอเสยงโหรองได, แตวา พอเรมการสมประหารกนเทานน กยอมแพ, นกรบอาชพบางประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททส มอย ในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมถกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผลคล” ได ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ได และทนตอ “เสยงโหรอง” ได,แตวา พอเรม การสมประหาร กยอมแพ . ขอวา “การสมประหารกน” สาหรบภกษ นน ไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษอยปา หรออย โคนไม หรอ อยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปนงเบยดนอนเบยด นงทบนอนทบ. เมอเธอ ถกกระทาเชนนน, ไมทนจะไดบอกคนสกขา ไมทนจะเปดเผยถงความ เปนผหมดกาลงใจตอสกขา ไดเสพเมถนแลว ความทถกกระทาเชนน ไดในขอวา “การสมประหารกน” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๑,๑๐๓/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๙ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เหมอนนกรบอาชพประเภททอดทนตอผงคลได ทนตอยอดธงชยได และทนตอ เสยงโหรองได, แตวาไดยอมแพในขณะสกวาพอเรมการสมประหารกน ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบ อาชพประเภททส มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผทตายคาท๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฆาเขาผอตสาหะพยายามอยนนตายไป. ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภทแรก มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอยอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบาน หรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอ นคมนน นงชวหมชว; เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทง จตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว ไมทนบอกเลกสกขา ไมทนทาใหแจงซ งความเปนผกาลงใจตอสกขา ได เสพเมถนแลว .
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ ๒๒/๑๐๖/๑๐๗/๗๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกฆาเขาผอตสาหะพยายามอยนนตายไป ฉนใด ; ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มนกรบทตายในสนามรบเปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวช บางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภทแรก มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
ผตายกลางทาง๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคนในกรณน ถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกไดฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนนจนมแผลเตมตว. พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบเพอนาไปสงหมญาต. เขาถกพวกญาตนากลบไป ยงไมทนถงสานกญาต กตายเสยกลางทาง. ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสอง มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๖,๑๐๘/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๑หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
นคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว เรารอนกาย รมรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม, จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจา ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอ สกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ครนกลบไปยงไมทนถงอาราม กเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอ สกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ ณ กลางทาง นนเอง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใส
ธนและแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว. พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. เขาถกพวกญาตนากลบไป ยงไมทนถงสานกญาต กตายเสย ณ กลางทางนนเอง ฉนใด; ภกษ ท.! เรา กลาวนกบวชนวา มนกรบสนชพกลางทางเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภท ทสอง มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒
ผตายทบาน๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว. พวกเดยวกนนาเอาตวเขา ออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาลแกไขเขา. เมอ พวกญาตพยาบาลแกไขอย กยงตายเพราะความเจบนนจนได. ภกษ ท. ! นกรบ อาชพบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพ ประเภททสาม มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ กมอยในหมภกษ หาได
ในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย, เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบาน หรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตง สตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของ เธอ , ภกษนนมจตถกราคะเสยบแทงแลว กเรารอนกาย รมรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจาไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตอง เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคน ไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ไปถงอารามแลวบอกความนนแกภกษ ทงหลายวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๙/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๓ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ขาพเจาไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมด กาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน.
เพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตเธอ พราชชองใหเธอ
กลบใจวา “นแนะทานผมอาย! พระผมพระภาคเจา ไดตรสแลววา ‘กาม ทงหลายมรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะ กามนมมากเกนประมาณ. กามทงหลายเปรยบดวยทอนกระดก, เปรยบ ดวยชนเนอ, เปรยบดวยคบเพลงหญา, เปรยบดวยหลมถานเพลง, เปรยบดวยความฝน, เปรยบดวยของทยมเขามา, เปรยบดวยผลไม, เปรยบดวยเขยงสบเนอ, เปรยบดวยหอกและหลาว, เปรยบดวยหวงพษ, เพราะกามทงหลายเหลานน ๆ มรสอรอยนอย มทกขมาก มความ คบแคนใจมากโทษเพราะกามนมมากเกนประมาณ ’ ดงน. ขอทาน ผมอาย จงยนดในพรหมจรรย, ผมอาย อยาแสดงความทอแทตอสกขา แลว บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยเลย”. ภกษนน ทง ๆ ทเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตอยางน ชชองใหมองเหน แลวกลบใจเสยอยางน ๆ กยงยนกรานอยวา “ทานผมอาย ท.! ถงแมพระผม พระภาคเจาไดตรสแลววา กามทงหลายมรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคน ใจมาก โทษเพราะกามนมมากเกนประมาณ กจรงอยแล, แตถงกระนน ขาพเจา กไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจ ตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถละ” ดงน. ภกษนนไดเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ เสยจนได.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนนถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว, เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔
พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว, พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาล แกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขอย กยงตายเพราะความเจบนนจนได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดทสนชพท บานญาตเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททสาม มอยในหมภกษ หาไดใน หมภกษ.
ผรอดตาย๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมบาดแผลเตมตว.พวกเดยวกนนาเอา ตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาลแกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขแลว กหายจากความเจบนน. ภกษ ท.! นกรบ อาชพบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททส มอยในโลก หาไดในโลก
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ กมอยในหมภกษ หาไดใน
หมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคมแหงใด แหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๑/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๕ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เพราะไดเหนมาตคามนงหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว กเรารอนกาย ร มรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจา ไม อาจจะส บพรหมจรรย ต อไปได ข าพเจ าต องเป ดเผยถ งความเป นผ หมด กาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ไปถงอารามแลว บอกความนนแกภกษทงหลายวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจาไมอาจจะสบ พรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผ หมดกาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน.
เพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตเธอ พราชชอง
ใหเธอกลบใจวา “นแนะทานผมอาย! พระผมพระภาคเจา ไดตรสแลววา ‘กาม ทงหลาย มรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะกามน มมากเกนประมาณ. กามทงหลายเปรยบดวยทอนกระดก, เปรยบดวยชนเนอ, เปรยบดวยคบเพลงหญา, เปรยบดวยหลมถานเพลง, เปรยบดวยความฝน, เปรยบดวยของทยมเขามา, เปรยบดวยผลไม, เปรยบดวยเขยงสบเนอ, เปรยบดวยหอกและหลาว, เปรยบดวยหวงพษ; เพราะกามทงหลายเหลานน ๆ มรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะกามนมมาก เกนประมาณ’ ขอทานผมอาย จงยนดในพรหมจรรย, ผมอายอยาแสดงความ ทอแทตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยเลย” ดงน. ภกษนน อนเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตอยางน ชชองใหมองเหนแลวกลบใจเสยอยางน กตดสนใจใหความยนยอมวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาจกอตสาหะ จกดารงพรหมจรรยไว จกยนด
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๖
ในพรหมจรรย . ทานผมอาย ท . ! บดน ขาพเจาจกไมแสดงความ ท อ แท ต อ ส ก ข า ไ ม บ อก เ ล ก ส ก ข า ไ ม หม น กล บ ค น ไ ปส เ พ ศต า แ ห ง คฤหสถละ”. ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว, เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนนจนมแผลเตมตว. พวกเดยว กน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกน พยาบาลแกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขแลว กหายจากความเจบ นนได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพทรอดตาย เปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททส มอยในหมภกษ หาไดในหม ภกษ แล.
ผนอกรต - เลยเถด๑
ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการ กระทาหาอยาง ยอมทาใหสกลทงหลายหมดความรก หมดความพอใจ ไมเคารพ และไมตงไวในภาวะทควร. หาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยาง คอ:-
(๑) วางทาเปนกนเอง กบคนทยงไมถงขนาดเปนกนเอง. (๒) ทาตนเปนเจากเจาการ ในสงทไมไดรบอานาจมอบหมาย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๔/๑๑๑ ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
(๓) คบคนฝายปฏปกษ. (๔) ชอบพดกระซบทห. (๕) ขอมากเกนไป. ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการ
กระทาหาอยางน ยอมทาใหสกลทงหลายหมดความรก หมดความพอใจ ไมเคารพ และไมตงไวในภาวะทควร แล.
ผชะลาใจ๑
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยเหตหาอยาง ยอมเปนผทาใหเกดการ
รงเกยจ กนแหนงแคลงใจ แกเพอนผประพฤตพรหมจรรยรวมกน วา คงจะเปนภกษลามก, ถงแมวาผนน จะเปนผมธรรมอนไมกลบกาเรบ (คอเปนผสนอาสวะแลว) กตาม. เหตหาอยาง อะไรกนเลา ? เหตหา อยางคอ :-
(๑) ไปมาหาสสานกหญงแพศยาเนอง ๆ. (๒) ไปมาหาสสานกหญงหมายเนอง ๆ. (๓) ไปมาหาสสานกสาวแกเนอง ๆ. (๔) ไปมาหาสสานกคนถกตอนแลว๒เนอง ๆ. (๕) ไปมาหาสสานกภกษณเนอง ๆ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๔๔/๑๐๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ ศพทนวา ปณฑก แปลวา คนทถกตอนแลว มทงหญงทงชาย, เขาใจวาในยคพทธกาล
ในอนเดยน คนพวกนเปนเครองมอกามารมณชนดหนงดวย. แตบางทานแปลคาคานวา กะเทย,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๘
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยเหตหาอยางนแล ยอมเปนผทาให เกดการรงเกยจ กนแหนงแคลงใจ แกเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรยรวมกนวา คงจะเปนภกษลามก, ถงแมวาผนนจะเปนผมธรรมอนไมกลบกาเรบ (คอเปนผ สนอาสวะแลว) กตาม.
ผชอบเขาบาน๑
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษแหงภกษผเขาไปสสกลเปน ปรกต. หาอยางอะไรเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะเทยวไปไมบอกลา. (๒) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะนงรวมกบผหญงในทลบห. (๓) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะนงรวมกบผหญงในทกาบง. (๔) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะแสดงธรรมแกมาตคามเกน ๕-๖ คา. (๕) เธอ ยอมจะมากไปดวยความคดทหนกไปในทางกาม. ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษแหงภกษผเขาไปสสกล
เปนปรกต.
นาแปลกอย. พจารณา ๆ ดแลว นาจะไดแกคนเพศเดยวกน แตทาตนเปนเหมอนเพศตรงขามใหแก ผอนมากกวา. นกศกษาชาวตะวนตก แปลคา ๆ นวา คนถกตอน, ด ๆ กยงเขาใจยากอยนนเอง. ถา จะแปลวา คน ๆ เดยวททาหนาทไดทงสองเพศ กยงมคาบาลคาอนอกคาหนง คอคาวา “อภโต พยญชนกะ” ใชอย ; จงเปนปญหาทตองทงไวสาหรบการสอบสวนตอไป.
๑ บาล พทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๗/๒๒๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ผชอบคลกคลกบชาวบาน๑ ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษแหงภกษ ผเขาไปสสกล
แลวคลกคลอยในสกลจนเกนเวลาอนสมควร. โทษหาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) เธอ ยอมไดเหนมาตคามเนอง ๆ. (๒) เมอมการเหน ความใกลชดทางกายกมขน. (๓) เมอมความใกลชดทางกาย ความสนทสนมเปนกนเอง
กมขน. (๔) เมอมความสนทสนมเปนกนเองแลว โอกาสกมขน. (๕) เมอภกษมจตตกตาแลว เปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอจะ
ตองทนประพฤตพรหมจรรย อนเตมไปดวยอาบตทเศรา หมอง หรอมฉะนน กจกตองบอกคนสกขา (สก) หมนกลบ ไปสเพศตาแหงคฤหสถเปนแท.
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษแหงภกษ ผเขาไปสสกล แลวคลกคลอยในสกลจนเกนเวลาอนสมควร.
หมวดทสอง จบ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๗/๒๒๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามแก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๕๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๓
วาดวย เกยรตและลาภสกการะ
๑. ฤทธเดชของลาภสกการะ ๒. สนขขเรอน ๓. เตาตดชนก ๔. ปลากลนเบด ๕. ผกนคถ ๖. ผตดเชงหนาม ๗. ผถกหลาวอาบยาพษ ๘. จกรแหงอสนบาต ๙. ลมเวรรมภา ๑๐. ลกสนขดถกขยดวยดสตว ๑๑. ความฉบหายของผหลงสกการะ ๑๒. การออกผลเพอฆาตนเอง
๕๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๓
วาดวย เกยรตและลาภสกการะ
ฤทธเดชของลาภสกการะ๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา
ภกษ ท.! สมณพราหณพวกใด ไมรจกความยวนใจ ไมรจกโทษ
อนตาทราม ไมรจกอบายเปนทางพน ในกรณอนเกยวกบลาภสกการะ และเสยงเยนยอตรงตามทเปนจรง สมณพราหมณพวกนน จะกระทาใหแจง ดวยปญญาอนยงเอง แลวเขาถงความสงบอย หาไดไม.
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด ไมรจกมลฐานเปนทตงขน ไม
รจกความดบสนท ไมรจกความยวนใจ ไมรจกโทษอนตาทราม ไมรจก อบายเปนทางพน ในกรณอนเกยวกบลาภสกการะและเสยงเยนยอ ตรงตาม ทเปนจรง. สมณพราหมณพวกนน จะกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลว เขาถงความสงบอย หาไดไม.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๘-๙/๕๗๓-๕๗๖,๕๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย
ทเชตวน ใกลนครสาวตถ. ๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๔
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด ไมรจกลาภสกการะและเสยง เยนยอ ไมรจกมลฐานเปนทตงแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ ไมรจกความดบสนทแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ ไมรจกหนทาง ใหถงความดบสนทแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ. สมณพราหมณ พวกนนจะกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลวเขาถงความสงบอย หาไดไม.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษผลาสน นาเอาเชอกมคมอนหยาบมาพน รอบ ๆ แขง แลวสไปสมา. เชอกนนยอมบาดผวหนง, ครนบาดผวหนงแลว ยอมบาดหนง, ครนบาดหนงแลว ยอมบาดเนอ, ครนบาดเนอแลว ยอม บาดเอน, ครนบาดเอนแลว ยอมบาดกระดก, ครนบาดกระดกแลว ยอม เขาจดอยทเยอกระดก ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอน กฉนนน : มนยอมจะบาดผดหนง ,ครนบาดผวหนงแลว ยอมจะบาดหนง, ครนบาดหนงแลว ยอมจะบาดเนอ, ครนบาดเนอแลว ยอมจะบาดเอน, ครน บาดเอนแลว ยอมจะบาดกระดก, ครนบาดกระดกแลว ยอมจะเขาจดอยท เยอกระดก.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๕
สนขขเรอน๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! พวกเธอเหนสนขจงจอกตวทอาศยอยเมอตอนยารง แหง ราตรนไหม ?
“เหน พระเจาขา”. ภกษ ท.! สนขจงจอกตวนน เปนโรคหชน (โรคเรอนสนข)๒ วงไป
บนแผนดนกไมสบาย ไปอยทโคนไมกไมสบาย ไปอยกลางแจงกไมสบาย. มนไปในทใด มนยนในทใด มนนงในทใด มนนอนในทใด ลวนแตไดรบ ทกขทรมาน ในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน, ครนถกลาภ สกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ ไปอยสญญาคารกไมสบาย ไปอยโคนไมกไมสบาย ไปอยกลางแจงกไม สบาย. เธอไปในทใด เธอยนในทใด เธอนงในทใด เธอนอนในทใด ลวนแตไดรบทกขทรมาน ในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๕๓-๔. ๒ ตามอรรถกถากลาววา โรคหชนเปนแกสนขในฤดหนาว. เมอเกดเปนโรคชนดน
ขนของมนกรวงหลดหมดทงตว เปนสตวปราศจากขน เปอยเนาไปทงตว ลมพดมาถกตองรางกาย ของมน มนเจบปวด ดนาเวทนา เหมอนคนทถกสนขบากด ไมอาจดารงตนใหเปนปรกต หมนตว ไป ๆ มา ๆ ฉะนน. เมอโรคชนดนเกดเปนขน มนจะตองวงวนไมหยด และไมมทไหนจะเปนทสบาย แกมนเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๖
อนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
เตาตดชนก๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลวแตหนหลง : มเตาพนธเดยวกนจานวน
มาก ฝงหนง อาศยอยนมนานในหวงนาลกแหงหนง. ครงนนเตาตวหนง ไดเขาไปหาเตาอกตวหนงถงทอย แลวพดวา “พอเตาเอย ! เจาอยาไดไปเทยว หากนทางถนโนนเลย”. ภกษ ท.! เตา (ตวทสอง) กยงขนไปทางถนนน. ชาวประมงไดแทงเตาตวนนดวยชนก. กาลตอมา เตา (ตวทสอง) ไดเขาไปหา เตา (ตวทหนง) ถงทอย. เตา (ตวทหนง) ไดเหน เตา (ตวทสอง) มาแตไกล, ครนเหนจงกลาวทกวา “พอเตา ! เจาไมไดไปเทยวหากนทางถนโนนไมใชหรอ ?”
“พอเตา ! เราไดไปมาเสยแลว”. “อยางไร พอเตา ! กเจาถกแทงถกตมาบางไหม ?”
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๗/๕๔๒-๕๔๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๗
“พอเตาเอย ! เราถกแทงถกตเสยแลว น เชอกสายชนก ยงมตดหลง เรามาดวย”.
“พอเตาเอย ! สมนาหนาทถกแทง สมนาหนาแลวทถกต. พอเตาเอย ! พอของเจา ปของเจา ไดรบทกขถงความพนาศดวยเชอกเสนนเหมอนกน. เจาจง ไปเสยเดยวนเถด. บดนเจาไมใชพวกของเราแลว”.
ภกษ ท.! คาวา “ชาวประมง” เปนคาชอแทนคาวา “มาร
ผมบาป”. คาวา “ชนก” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะและ เสยงเยนยอ”. คาวา “เชอกดาย” เปนคาชอแทนคาวา “นนทราคะ - ความกาหนดยนดเพราะเพลน ”. ภกษ ท.! กภกษรปใดรปหนง ยงรสกอรอยตดใจในลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขน หรอดนรนใครทจะ ไดอย, ภกษน เราเรยกวา ภกษผไดรบทกข ถงความพนาศดวยชนก แลวแต มารผมบาป ใครจะทาประการใด.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยง เยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมา หอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๘
ปลากลนเบด๑
ภกษ ท. ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนพรานเบด ซดเบดทมเหยอลงไปในหวงนาลก. ปลาทเหนแตจะกนเหยอตวหนง ไดกลนเบดนนเขาไป. ปลาทกลนเบด ตวนน ยอมไดรบทกขถงความพนาศ แลวแตพรานเบดผนนใครจะทา ประการใด.
ภกษ ท.! คาวา “พรานเบด” เปนคาชอแทนคาวา “มารผ มบาป” คาวา “เบด” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะและเสยง เยนยอ”. ภกษ ท.! กภกษรปใดรปหนง ยงรสกอรอย ยงตดใจในลาภ สกการะและเสยงเยนยอทเกดขน หรอดนรนใครจะไดอย, ภกษน เราเรยกวา ผกลนเบดของมาร จะไดรบทกขถงความพนาศ แลวแตมารผมบาปใครจะทา ประการใด
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยง เยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมา หอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๖-๗/๕๓๘-๕๔๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๙
ผกนคถ๑ ภกษ ท. ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนตวกงสฬกะ๒ ซงกนคถเปนอาหาร อมแลว ดวยคถ ทองปองดวยคถ อนง กองคถใหญ กมอยตรงหนาของมน เพราะเหตนนมนจงนกดหมนกงสฬกะตวอนวา “เราผมคถเปนภกษา อมแลว ดวยคถ ทองปองดวยคถ. อนง กองคถใหญตรงหนาของเรากยงม. กงสฬกะตวอน มบญนอย ม เกยรตนอย ไมรวยลาภดวยคถ ” ดงน .
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน, เปนผถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, เธอไดฉน ตามพอใจจนอมแลวในทนนดวย. ทงเขากนมนตเพอฉนในวนพรงนดวย. ของ บณฑบาตกเตมบาตรกลบมาดวย. ภกษน ครนกลบมาถงวดแลว กพดพลาม (เหมอนตวกงสฬกะ) ในทามกลางหมเพอนภกษวา “เราไดฉนตามพอใจจน อมแลว ทงเขายงนมนตเพอฉนในวนพรงนอก, ของบณฑบาตของเราน กเตมบาตรกลบมา, เรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร. สวนภกษอน ๆ เหลาน มบญนอย
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๙/๕๔๗-๘. ๒ ตวกงสฬกะ เปนสตวกนคถชนดหนง ซงอรรถกถากลาววา เวลากนคถนน มนเอา
สองเทาหลงยนแผนดน แลวยกสองเทาหนาตงไวบนกองคถ แลวแหงนหนากนไปพลาง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๐
มอภนหารนอย จงไมรวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร” ดงน
ภกษ ท.! ภกษนนถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจต ตดแนนอยในสงนน ๆ ยอมนกดหมนภกษเหลาอน ผมศลเปนทรก. ภกษ ท.! การไดลาภของโมฆบรษชนดนน ยอมเปนไปเพอทกข ไรประโยชน เกอกล สนกาลนาน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
ผตดเซงหนาม๑ ภกษ ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! แกะชนดมขนยาว เขาไปสเซงหนาม มนของอยในทนน ๆ ตดอยในทนน ๆ พวพนอยในทนน ๆ ไดรบทกขพนาศอยในทนน ๆ, ฉนใด;
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๘/๕๔๕-๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๑
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกฉนนน : เธอเปนผถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ , ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตรเขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, เธอของอยใน ทนน ๆ ตดอยในทนน ๆ พวพนอยในทนน ๆ ไดรบทกขพนาศอยในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
ผถกหลาวอาบยาพษ๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา.
ภกษ ท.! หลาวทอาบยาพษ จะเสยบใครกนนะ ? ลาภสกการะ และเสยงเยนยอ จะตดตามภกษ ผยงตองศกษา ยงไมลถงขนสดแหงสงทตน จานงหวง.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๕๑-๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๒
ภกษ ท.! คาวา “หลาว” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะ และเสยงเยนยอ”.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจก ไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
จกรแหงอสนบาต๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา.
ภกษ ท.! จกรแหงอสนบาตอนลกโพลง ตกลงถกกระหมอมของใคร กนนะ ? ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ จะตามตดภกษผยงตองศกษา ยงไมลถงขนสดแหงสงทตนจานงหวง.
ภกษ ท.! คาวา “จกรแหงอสนบาตอนลกโพลง” เปนคาชอ แทนคาวา “ลาภสกการะและเสยงเยนยอ”.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๔๙,๕๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๓
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
ลมเวรมภา๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! ลมชอวา เวรมภา๒ พดอยแตในอากาศเบองบน. นก ตวใดบนเหนลมขนไปถงทนน ลมเวรมภากซดเอานกตวนนใหลอยปลวไป. เมอ นกถกลมเวรมภาซดเอาแลว เทาของมนขาดไปทางหนง ปกของมนขาดไป ทางหนง ศรษะของมนขาดไปทางหนง ตวของมนขาดไปทางหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๑/๕๕๕-๖ ๒ ลมเวรมภา นาจะไดแกลมทเรยกกนตามภาษาชาวบานวา ลมกรดนนเอง. ตามอรรถ-
กถากลาววา ถามคนขนไปบนทองฟา ขนาดทสงพอมองเหนทวปทงส เลกประมาณเทาใบบว ระยะ สงประมาณนแหละ เปนระยะทลมเวรมภาพด. ยงมนกชนดนงทบนไปถงระยะสงขนาดนน เรยก ชอวา “วาตสกณ-นกชอบบนเหนลม”. และชอบเทยวรองในเวลาฝนตกแลวใหม ๆ แลวบนไปใน ทองฟาสงขนาดมลมเวรรมภาพด จงถกซดเอาเทา ปก ศรษะ และตว ขาดไปคนละทศละทาง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๔
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน : เธอถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตรเขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, ไมรกษากาย, ไมรกษาวาจา, ไมรกษาจต, ไมกาหนดสต, ไมสารวมอนทรยทงหลาย ; ภกษนน เหนมาตคามในทนน ๆ ทนงชวหมชว, ครนเหนมาตคามผนงชว หมชวแลว ความกาหนดกเสยบแทงจตของเธอ. เธอนน ครนจตถกความ กาหนดเสยบแทงแลว กบอกคนสกขา (สก) กลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ภกษพวกหนง เอาจวรของเธอไป ภกษพวกหนง เอาบาตรของเธอไป ภกษพวกหนง เอาผานสทนะของเธอไป ภกษพวกหนง เอากลองเขม ของเธอไป เชนเดยวกบอวยวะของนก ซงถกลมเวรมภาซดเสยกระจด กระจายแลว ฉะนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
ลกสนขดถกขยดวยดสตว๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย อยานกกระหยมตอลาภสกการะและเสยง เยนยอ ทเกดแกพวกพระเทวทตเลย. ตลอดเวลา ทพระเจาอชาตสตตกมารยงไป
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๘๔/๕๙๓, ๕๙๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๕
บารงพระเทวทตดวยรถ ๕๐๐ คน ทงเชาทงเยน, และอาหารทนาไปมจานวนถง ๕๐๐ สารบ๑๑ อยเพยงใด; ตลอดเวลาเพยงนน, พระเทวทตหวงไดแตความ เสอมในกศลธรรมทงหลาย อยางเดยว, หวงความเจรญไมได.
ภกษ ท.! ใครขยสตวเขาทจมกของลกสนขตวดราย, ลกสนข
ตวนนกจะกลบดยงกวาเดม ดวยการกระทาอยางน. ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ตลอดเวลาทพระเจาอชาตศตตกมาร ไปบารงพระเทวทต ดวยรถ ๕๐๐ คน ทงเชาทงเยน, และอาหารทนาไปมจานวนถง ๕๐๐ สารบ อยเพยงใด, ตลอดเวลาเพยงนน, พระเทวทตหวงไดแตความเสอมในกศลธรรม ทงหลาย อยางเดยว, หวงความเจรญไมได, ฉนนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวาน ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลายพงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลวตอง ไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางน แล.
๑ สารบในทน ตรงกบบาลทวา “ถาลปากะ” ถาลปากะหนง ๆ นน ตามอรรถกถาวา
จอาหารพอแกจานวนคน ๑๐ คน รบประทาน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๖
ความฉบหายของผหลงสกการะ๑
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา.
ภกษ ท.! พระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, จงทาลายสงฆ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, รากเงาแหงธรรมอนเปนกศลของเธอจงถง ความขาดสญ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ธรรมอนเปนตวกศลของเธอ จงถงความ ขาดสญ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ธรรมอนขาวสะอาดของเธอ จงถงความ ขาดสญ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอย ทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน . ส. ๑๖/๒๘๒/๕๘๒-๕๘๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๗
การออกผลเพอฆาตนเอง๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต
เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง. ภกษ ท.! กลวยเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอ
ความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! ไผเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอความ ฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! ไมออเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอ ความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! นางมาอสดาร ยอมตงครรภ เพอความตายของตนเอง เพอความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยง เยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอนกฉนนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๘๓-๔/๕๘๖-๕๙๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๘
ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน, อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางน แล.
พระผมพระภาคเจา ไดตรสความขอนนแลว ผสคตศาสดา ไดตรส นคมวจนะนอกวา :-
“สกการะ ยอมฆาคนชว เหมอนผลกลวยฆา ตนกลวย ผลไผฆาตนไผ ขยออฆาตนออ และสตว ทเกดในครรภฆานางมาอสดร ฉะนน” ดงน. แล.
หมวดทสาม จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชชมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข ๒๕/๒๕/๑๖)
๖๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๔
วาดวย การทาไปตามอานาจกเลส
๑. ผไมหนนหมอนไม ๒. ผเหนแกนอน ๓. ผตองการนงงามหมงาม ๔. ผตองการกนด ๕. ผตองการอยด ๖. ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร ๗. ภยเกดเพราะกลวอด ๘. ราคของนกบวช ๙. เมอโจรปลนชาวเมอง ๑๐. คนนอกบญช ๑๑. คนแหวกแนว ๑๒. คนทงธรรม ๑๓. คนวนทมแต “ความมด” ๑๔. ผถกตรง ๑๕. ผถกแมลงวนตอม ๑๖. ปาชาผดบ
๗๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๔
วาดวย การทาไปตามอานาจกเลส
ผไมหนนหมอนไม๑ ภกษ ท.! ในบดน เจาลจฉวทงหลาย มทอนไมเปนหมอนหนน
เปนอยอยางไมประมาท มความเพยรเขมแขง ในการฝกวชาใชศร. พระราชาแหงมคธ นามวา อชาตสตต ผเวเทหบตร ยอมหาชองทาง ทาลายลางมได หาโอกาสทาตามอาเภอพระทยแกเจาลจฉวเหลานนมได.
ภกษ ท.! แตในกาลฝายอนาคต เจาลจฉวทงหลาย จดทาตนเปน
สขมาลชาต จนมฝามอและฝาเทาออนนม. เจาลจฉวเหลานน จกสาเรจ การนอนบนทนอนอนออนนม มหมอนใหญ ๆ หนน ประทมจนกระทง พระอาทตยขน คราวนนพระราชาแหงมคธนามวา อชาตสตต ผเวเทหบตร จกไดชองทางทาลายลาง จกไดทาโอกาส ทาตามอาเภอพระทยแกเจาลจฉวเหลานน.
ภกษ ท.! ในบดน ภกษทงหลาย กมทอนไมเปนหมอนหนน
เปนอยอยางไมประมาท มความเพยรเผากเลส ในชนความเพยรทเปน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน.ส. ๑๖/๓๑๒/๖๗๕-๖, ตรสแกภกษทงหลาย ทกฎาคาร
ศาลามหาวน ใกลเมองเวสาล. ๗๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๒
หลกเปนประธาน. มารผใจบาป จงหาชองทางทาลายลางมได หา โอกาสทจะทาตามอาเภอใจแกภกษทงหลายเหลานนมได.
ภกษ ท..! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ททาตนเปน สขมาลชาต จนมฝามอและฝาเทาออนนม. ภกษเหลานน จกสาเรจการนอน บนทนอนอนออนนม มหมอนใหญ ๆ หนน จนกระทงพระอาทตยขน. คราวนนเอง มารผใจบาป กจกไดชองทางทาลายลาง จกไดโอกาสทจะทา ตามอาเภอใจ แกภกษทงหลายเหลานน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
ใจไววา “เราทงหลาย จกใชทอนไมเปนหมอนหนน เปนอยอยางไม ประมาท มความเพยรเผากเลส ในชนความเพยรทเปนหลกประธาน” ดงนน. ภกษ.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผเหนแกนอน๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวก
เธอเคยไดเหนไดฟงมาบางหรอ วา พระราชา ผเปนกษตรยไดรบมรธาภเษก แลว ทรงประกอบความสขในการประทม หาความสขในการเอนพระวรกาย หาความสขในการประทมหลบ ตามแตพระประสงคอยเนองนจ ยงคงทรง
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๓๓๓/๒๘๘, ตรสแกภกษทงหลาย โดยปรารภ
เหตทมพระบวชใหมนอนสายจนกระทงพระอาทตยขน ทอปฏฐานศาลา ณ เชตวน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๓
ปกครองราชสมบตใหเปนทรกใคร ถกใจพลเมอง จนตลอดพระชนมชพ ไดอยหรอ ?
“อยางน ไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง
อยางนนเหมอนกน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวกเธอ
เคยไดเหนไดฟงมาบางหรอ วา ผครองรฐ กด ทายาทผสบมรดก กด เสนาบดกด นายบาน กด และหวหนาหมบาน กด ประกอบความสข ในการนอน หาความสขในการเอนกาย หาความสขในการหลบ ตามสบายใจอย เนองนจ ยงคงดารงตาแหนงนน ๆ ใหเปนทรกใคร ถกใจของ (ประชาชนทกเหลา) กระทงลกหม จนตลอดชวตไดอยหรอ ?
“อยางน ไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง อยางนน
เหมอนกน. ภกษ ท.!พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวกเธอ
เคยไดเหนไดฟงมาบางหรอวา สมณะหรอพราหมณ ทเอาแตประกอบความสข ในการนอน หาความสขในการเอนกาย หาความสขในการหลบ ตามสบายใจ อยเสมอ ๆ , ทงเปนผไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, ไมรประมาณ ในการบรโภค, ไมตามประกอบธรรมเปนเครองตน, ไมเหนแจมแจงซงกศล ธรรมทงหลาย, ไมตามประกอบการทาเนอง ๆ ในโพธปกขยธรรม ทงในยามตน และยามปลาย, แลวยงจะกระทาใหแจงไดซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหา อาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนประเสรฐยงเองในทฏฐ- ธรรมเทยว เขาถงแลวแลอย ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๔
“ขอนน กยงไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวถงน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง
อยางนนเหมอนกน. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
ใจไววา “เราทงหลาย จกคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, เปนผร ประมาณในการบรโภค, ตามประกอบธรรมเปนเครองตน, เปนผเหน แจมแจงซงกศลธรรมทงหลาย, และจกตามประกอบอนโยคภาวนาใน โพธปกขยธรรม ทงในยามตนและยามปลายอยเสมอ ๆ “ ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ อยางนแล.
ผตองการนงงามหมงาม๑ ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตองการ
ความสวยงามในเครองนงหม (จวร), เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดรางจากการใชผาบงสกล, จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏ เงยบสงด, จกมวสมชมนมกนอยแตในยานหมบาน นคม และเมองหลวง และ จกถงอเนสนกรรม คอการแสงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการความสวยงามในเครองนงหมนนเปนเหต.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ ๒๒/๑๒๔/๘๐, ตรสแกภกษทงหลาย,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๕
ภกษ ท.!น เปนอนาคตภยขอทหนง ยงไมเกดขนในบดน แตจก เกดขนในเวลาตอไป พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ผตองการกนด๑
ภกษ ท.! ในการยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตองการ
ความเอรดอรอยในอาหาร,เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดราง จากการเทยวบณฑบาตร, จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏเงยบสงด, จกมวสมชมชนกนอยแตในยาน หมบาน นคม และเมองหลวง และจกถง อเนสนกรรม คอการแสวงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการความเอรดอรอยในอาหารนนเปนเหต.
ภกษ ท.!น เปน อนาคตภยขอทสอง ยงไมเกดขนในบดน แตจก
เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ผตองการอยด๒ ภกษ ท.! น ในการยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตอง
การนอนสบาย นงสบาย, เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดรางจาก
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๔/๘๐ ๒ บาล พระพทธภาษต ป จก. อ. ๒๒/๑๒๔/๘๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๖
การอยปา (หรอจากการอยโคนไม), จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏ เงยบสงด, จกมวสมชมนมกนอยแตในยานหมบาน นคม และเมองหลวง และจกถงอเนสนกรรมคอการแสวงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการนอนสบายนงสบายนนเปนเหต.
ภกษ ท.! น เปนอนาคตภยขอทสาม ยงไมเกดขนในบดน แตจก
เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร๑ ภกษ ท.! น ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ทมการ
อยระคนใกลชดกบพวกภกษน สกขมานา๒ และสมณทเทส,๓ เมอ มการระคนใกลชดกนเชนนน กเปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอทงหลาย จกตองทนประพฤตพรหมจรรย อนเตมไปดวยอาบตทเศราหมอง หรอมฉะนน กจกตองบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๕/๘๐ ๒ สกขมานา คอ สามเณรทตองรบการอบรมพเศษกอนบวชเปนภกษณเปนเวลา ๒ ป โดย
การรกษาศล ๕ และสกขาบทขอวกาลโภชนอกหนง รวมเปน ๖ สกขาบทไมขาดตกบกพรองเลย. ๓ สมณทเทสในทน คอ สามเณร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๗
ภกษ ท.!น เปน อนาคตภยขอทส ยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขน ในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายาม เพอกาจดภยนนเสย
ภยเกดเพราะกลวอด๑ ภกษ ท.!น ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ทมการ
อยคลกคลกบพวกคนทาการวด และสมณทเทส (สามเณร), เมอมการ อยคลกคลกนเชนนน กเปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอทงหลายจกขวนขวาย ทาการสะสมของกนไวบรโภคหลายอยางหลายประการ และจกทานมตอนหยาบ ในการใชเขาขดดนบาง ในการใชของพรากของสดเขยวบาง.๒
ภกษ ท.!น เปนอนาคนภยขอทหา ยงไมเกดขนในบดน แตจก เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลวกพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ราคของนกบวช๓ ภกษ ท.! เครองเศราหมองของพระจนทรและพระอาทตย มอยสอยาง
อนเปนเหตใหพระจนทรและพระอาทตย ไมสกใส สวางไสว รงเรอง. สอยาง
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ ๒๒/๑๒๕/๘๐ ๒ คอถงกบใชเขาขดดน หรอทาลายผกหญา โดยตรง หรอโดยการใชใบเปนตน. ๓ บาล พระพทธภาษต จตกก อ ๒๑/๖๕/๕๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๘
อะไรบาง ? สอยางคอ เมฆ, หมอก, ผงคล, และอสรนทราห. ภกษ ท.! เครองเศราหมองของพระจนทรและพระอาทตย อนเปนเหตใหพระจนทรและ พระอาทตยไมสกใส สวางไสว รงเรอง มอยสอยางน ;
ภกษ ท.!น ฉนใดกฉนนน : เครองเศราหมองของสมณพราหมณ กม อยสอยาง อนเปนเหตใหสมณพราหมณ ไมผองใส งามสงา รงเรอง. สอยาง อะไรบาง ? สอยางคอ -
(๑) สมณพราหมณพวกหนง ดมสราเมรย ไมงดเวนจากการดม สราเมรย
(๒) สมณพราหมณพวกหนง ยงมการกระทา (อยางใดอยางหนง) อยางทคนคเขาทาตอกน๑ ไมงดเวนจากการกระทาเชนนน
(๓) สมณพราหมณพวกหนง รบทองและเงน ไมงดเวนจากการ รบทองและเงน.
(๔) สมณพราหมณพวกหนง สาเรจการเปนอยดวยการเลยง ชวตทผดวสยของสมณะ ไมงดเวนจากการเลยงชวตทผดวสย
ภกษ ท.! น เครองเศราหมองของสมณพราหมณ มอยสอยางน อนเปน เหตใหสมณพราหมณ ไมผองใส งามสงา รงเรองแล.
เมอโจรปลนชาวเมอง๒
ภกษ ท.! มหาโจรหาพวกเหลาน มอยในโลก หาไดในโลก หาพวก คออะไรบาง ? หาพวกคอ :-
๑ เพศหญงและเพศชาย จะพงทาแกกน เพอกามารมณ ระดบไหนกตาม. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาว. ว. ๑/๑๖๙/๒๓๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทกฎาคารศาลา
ปามหาวน ใกลเมองเวสาล
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๙
(๑) ภกษ ท.! ความคดของมหาโจรบางพวกในกรณนมวา “เมอไรหนอ เราจกเปนผ มบรวารรอยหน ง หรอพนหน งแวดลอมเรา เท ยวไปในยานหม บาน นคม และเมองหลวง, จกไดฆาเอง หรอใชใหบรวารฆา, จกไดตดเอง หรอ ใชใหบรวารตด, จกไดเผาเอง หรอใชใหบรวารเผา” ดงน. ครนกาลตอมา มหาโจรน นม บร วารร อยหน ง หรอพนหน งแวดล อม เท ยวไปในยานหม บ าน นคม และเมองหลวง ทาการฆาเอง และใหบรวารฆา, ทาการตดเอง และให บรวารตด, ทาการเผาเอง และใหบรวารเผา. ขอนฉนใด; ภกษ ท.! ความคดขอ งภกษลามกบางรปในกรณน มวา “เมอไรหนอ เราจกเปนผม บรวารรอยหนง หรอพนหนงแวดลอมเรา เทยวจารกไปในยานหมบาน นคม และเมองหลวง, เปนทสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม ของพวก คฤหสถและบรรพชต, เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะและคลานปจจย เภสชบรกขาร”. ดงน. ครนกาลตอมา ภกษลามกนนไดมบรวาร ร อยหน ง หรอพนหน งแวดล อมแลว เท ยวจาร ก ไปในยานหม บ าน นคม และเมองหลวง, เปนทสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม ของพวกคฤหสถ และบรรพชต, เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย เภสชบรกขาร ; ฉะนนเหมอนกน. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจร พวกแรก ซงมอยในโลก หาไดในโลก
(๒) ภกษ ท.! พวกอนอก ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมเลาเรยน ธรรมวนย ทตถาคตประกาศแลว ยกตนวารเอง (หรอนาไปหาลาภผลเพอตน). ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจกพวกทสอง ซงมอยในโลก หาได ในโลก.
(๓) ภกษ ท.! พวกอนอก, ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมตามกาจด พรหมจารผประพฤตพรหมจรรยไดบรสทธ ดวยสงอนไมใชเรองของพรหมจรรย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๐
อนปราศจากมลความจรง. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจรพวกทสาม ซงมอยในโลก หาไดในโลก.
(๔) ภกษ ท.! พวกอนอก. ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมสงเคราะห และพดจาและเกลยกลอมพวกคฤหสถ ดวยครภณฑและครบรกขารอนเปนของสงฆ คอของปลกสรางในอาราม พนทอาราม วหาร พนทวหาร เตยง ตง ฟก หมอน หมอโลหะ อางโลหะ กะถางโลหะ กะทะโลหะ พรา ขวาน ผ ง จอบ สวาน เชอก ไมไผ หญาสาหรบมง หญาปลอง หญา ดนเหนยว ส งของท ทาดวยไม และสงของททาดวยดนเหลานน. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจร พวกทส ซงมอยในโลก หาไดในโลก.
(๕) ภกษ ท.! ภกษพวกสดทาย จดเปนมหาโจรชนเลศในโลก พรอม ทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย คอ ภกษลามก กลาวอวดอตตรมนสสธรรม อนไมจรง ไมเปนจรง. ขอนนเพราะเหตไร ? ภกษ ท.! เพราะวา เธอบรโภคกอนขาว ของชาวเมอง ดวยอาการอนเปนขโมย.
“ภกษใด แสดงตวเองซงความจรงเปนอยางหนง ใหคนอนเขาใจเปนอยางอนไป, การบรโภคปจจยดวย อาการแหงขโมยของเธอนน เปนเชนเดยวกบ นายพราน ผลอลวงดกสตวกน ฉะนน. คน เปนอนมาก ทมผากาสาวพสตรคลมคอ แตมความ เปนอยลามก ขาดการสารวม, พวกคนลามก เหลานน ตองไปเกดในนรก เพราะการกระทากรรม อนหยาบชา. มนกนกอนเหลก ซงเปรยบดวย เปลวไฟอนรอนจด ยงจะดกวา, คนทศล ไมม
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๑
การสารวม บรโภคกอนขาวของชาวเมอง เปนการไม เหมาะสมเลย”.
คนนอกบญช๑
ภกษ ท.! ภกษเหลาใด เปนคนหลอกลวง กระดาง พดพลาม ยกตว จองหอง ใจฟ ง เฟอ . ภกษ ท .! ภกษ เหลาน น ไม ใช “คนของเรา”
ภกษ ท.!ภกษเหลานน ไดออกไปนอกธรรมวนยนเสยแลว, และพวกภกษเหลานน ยอมไมถงความเจรญ งอกงาม ไพบลยใน ธรรมวนยนไดเลย.
คนแหวกแนว๒ ภกษ ท.! ภกษผเปนทเชอถอของมหาชนทวไป, เมอมการกระทา
สามอยางนแลว, จะไดชอวาเปน ผทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชน ใหหมดสข ทาไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล แตเปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย. การกระทา สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยาง คอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๓/๒๖ ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๓/๔๕๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๒
(๑) ทาการชกชวนมหาชนในกายกรรม๑ อนผดแนวแหงการทา ทสดทกขในพระศาสนา
(๒) ทาการชกชวนมหาชนในวจกรรม๒ อนผดแนวแหงการทา ทสดทกขในพระศาสนา
(๓) ทาการชกชวนมหาชนในการบาเพญทางจต๓ อนผดแนว แหงการทาทสดทกขในพระศาสนา
ภกษ ท.! ภกษผเปนทเชอถอของมหาชนทวไป, เมอมการกระทา สามอยางเหลาน นแลว, ไดชอวาเปนผทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนให หมดสข ทาไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไป เพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย แล.
คนทงธรรม๔ ภกษ ท.! ในทศใด พวกภกษ เกดแกงแยง ทะเลาะววาท
ทมแทงกนและกนดวยหอกปากอย. ภกษ ท.! ทศนน แมแตเพยง นกถงกไมเปนทผาสกแกเราเสยแลว ไมตองกลาวถงการไปในทนน. ในกรณน เราเชอแนแกใจวา เปนเพราะภกษเหลานน ไดละทงธรรม สามอยางเสย แลวพากนมาถอ ทาใหมากในธรรมสามอยาง ธรรม
๑ กายกรรม ในทน อรรถกถา กลาวถงการชกชวนใหไหวทศ เปนตน ๒ วจกรรม ในทน อรรถกถา กลาวถงการชกชวนใหพดเขวนอกลนอกทาง เปนตน ๓ อรรถกถา กลาวถงการบอกกรรมฐานผด ๆ เปนตน ๔ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๕/๕๖๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๓
สามอยางอะไรบางเลา ทเธอละทงเสย ? สามอยางคอ :- (๑) ความตรกในการหลกออกจากความพวพนในกาม, (๒) ความตรกในการทาความไมมงราย, (๓) ความตรกในการไมทาคนอนใหลาบาก. ธรรมสามอยาง
เหลานแล ทพวกภกษนนละทงเสยแลว. กธรรมอกสามอยางอะไรบาง ทพวกภกษเหลานนพากนถอ การทาเพมพน
ใหมาก ? สามอยาง คอ:- (๑) ความตรกในทางกาม, (๒) ความตรกในทางมงราย, (๓) ความตรกทกอใหเกดความลาบากแกผอน. ธรรมสามอยาง
เหลานแล ทพวกภกษพากนถอ ทาเพมพนใหมาก ภกษ ท.!ในทศใด พวกภกษ เกดแกงแยง ทะเลาะววาท ทมแทง
กนและกนดวยหอกปากอย. ภกษ ท.! ทศนน แมแตเพยงนกถงกไมเปน ทผาสกแกเราเสยแลว ไมตองกลาวถงการไปในทนน. ในกรณน เราเชอแน แกใจวา เปนเพราะพวกภกษเหลานน ละทงธรรมสามอยางเหลาโนนเสย แลว และพากนถอ กระทาใหมากในธรรมสามอยางเหลานแทน
คนวนทมแต “ความมด”๑ ภกษ ท.! คนวนของภกษทประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลาน,
ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความ เจรญมได หากอยางอะไรบางเลา ? หกอยาง คอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๘๓/๓๕๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๔
(๑) ภกษในกรณนมความตองการมาจนเปนทกข เพราะไมร จกพอในเรองจวร, บณฑบาต, เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร,
(๒) เปนคนไมมศรทธา, (๓) เปนคนทศล, (๔) เปนคนเกยจคราน, (๕) เปนคนมสตฟนเฟอน, (๖) เปนคนมปญญาทบ. ภกษ ท.! คนวนของภกษทประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลาน,
ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความ เจรญมได.
ผถกตรง๑
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงละตะป
ตรงใจหาตวไมได, คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงได แตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. ตะปตรงใจหาตว คอบรรพชตรปนนยงละไมได เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยงสงสย เคลอบแคลง ไมปลงใจ เชอ ไมเลอมใส ในพระศาสดา. ภกษใด เปนดงกลาวน จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเผากเลส เพยรประกอบเนอง ๆ เพยรตงหลก ตดตอเนองกน. จตของผใด ไมนอมไปตามนยทกลาวน, นนแหละ เปนตะป ตรงใจตวทหนง ทเธอนนยงละไมได.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๙/๑๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๕
ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในธรรม ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในพระสงฆ
___ฯลฯ___ ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในไตรสกขา
___ฯลฯ___ ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษเปนผครนโกรธในเพอนผประพฤต
พรหมจรรยดวยกน, ไมชอบใจ มจตอนโทสะกระทบกระทงแลว จน เกดเปนเครองตรงใจ ภกษใด เปนดงกลาวน จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเผากเลส เพยรประกอบเนอง ๆ เพยรตงหลกตดตอเนองกน. จตของผใด ไมนอมไปตามนยทกลาวน, นนแหละ เปนผตรงตะปตวทหา ทเธอนนยงละไมได.
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษ หรอภกษณกตาม ยงละตะป ตรงใจหาตวไมได, คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงไดแต ความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได แล.
ผถกแมลงวนตอม๑
ภกษ ท.! เมอเชาน เราครองจวร ถอบาตร ไปบณฑบาตในเมอง พาราณส เราไดเหนภกษรปหนง เทยวบณฑบาตอยตามแหลงทซอขายของโคของพวก มลกขะ เปนภกษทมทาทางกระหายกาม คดสก ปลอยสต ปราศจากสปชญญะ
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๖/๕๖๘, ตรสแกภกษทงหลาย ทอสปตนมฤคทายวน..
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๖
จตฟง ใจเขว ผวพรรณแหงเกรยม. ครนเหนแลว เราไดกลาวกะภกษนนวา “ภกษ! เธอยาทาตวใหเนาพอง. ตวทเนาพองสงกลนเหมอนคาวคลง แลว แมลงวนจกไมตอมไมดดนน เปนไปไมได นะภกษ !” ดงน. ภกษนน ถกเราทกอยางน กเกดความสลดขนในใจ.
ครนพระผมพระภาคเจา ตรสดงนแลว ภกษรปหนงไดทลถามขนวา “อะไรเลาพระเจาขา
ชอวา ของเนาแพง ? อะไรเลา ชอวา กลนคาวเหมน ? อะไรเลา ชอวา แมลงวน ? “อภชฌา นแหละภกษ! ชอวา ของเนาพอง, พยายาท
ชอวากลนเหมนคาว, ความคดทเปนอกศลลามก ชอวา แมลงวน. ตวท เนาพองสงกลนเหมนคาวคลงแลว แมลงวนจกไมตอมไมดด นน เปนไปไมได นะภกษ !” ดงน แล.
ปาชาผดบ๑
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในปาชาผดบ. หาอยาง อะไรบาง ? หาอยาง คอ ปาชาผดบเปนทไมสะอาด, มกลนเหมน, มภย เฉพาะหนา, เปนทพกอาศยของพวกมนษยทดราย, เปนททรองใหพไรรา ของคนเปนจานวนมาก, โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในปาชาผดบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๘/๒๔๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๗
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : โทษหาอยางเหลาน เปนโทษใน นกบวช ทเปรยบดวยปาชาผดบ. หาอยางอะไรบาง ? หาอยางคอ:-
(๑) นกบวชบางคนในบางกรณน เปนผประกอบดวยการกระทา ทางกายอนไมสะอาด, ประกอบดวยการกระทาทางวาจาอนไมสะอาด, ประกอบดวยการกระทาทางใจอนไมสะอาด. เรากลาวการทาเชนนของผนน วา เปนความไมสะอาด ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทไมสะอาด, เรากลาว นกบวชชนดนวา เทยบกนไดกบททไมสะอาด ฉะนน.
(๒) เมอนกบวชประกอบกรรมไมสะอาดเชนนนอย, เสยง เลาลออนชวชา กระบอไป. ภกษ ท.! เรากลาวเสยงเลาลออนชวชาน ของผนน วา เปนกลนเหมน ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทมกลนเหมน. เรากลาวนกบวชชนดน วา เทยบกนไดกบททมกลนเหมน ฉะนน.
(๓) ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน ซงมศลเปนทรก ยอมเวน หางไกลจากคนทมกลนเหมนเชนกลาวนนเสย. ภกษ ท.! เรากลาวการ ทเพอน ๆ เวนหางไกลนของผนน วา เปนภยเฉพาะหนา ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทมภยเฉพาะหนา. เรากลาวนกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบททมภย เฉพาะหนา ฉะนน.
(๔) คนชวชานน ผประกอบกรรมอนไมสะอาดทงทางกาย วาจา และใจ กอยรวมกนไดแตพวกทมการกระทาเหมอน ๆ กน. ภกษ ท.! เรากลาวการทอยรวมกนไดของผนน วา เปนทพกอาศยสาหรบพวกเหลาราย น ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทพกอาศยของพวกอมนษย ทดราย. เรากลาว นกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบทพกอาศยสาหรบคนดราย ฉะนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๘
(๕) ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน ซงมศลเปนทรก ไดเหน นกบวชชนดนนเขาแลว กนกตาหนไดวา “พทโธเอย ! ความทกข ของพวกเรา มอยตรงท พวกเราจาตองอยรวมกบนกบวชชนดนนดวย” ดงน. ภกษ ท.! เรากลาวการอยรวมททาใหเกดทกขขนนของผนนวา เปนความรองไหพไรรา ดจดงปาชาผดบ ซงเปนททรองใหพไรราของคน เปนจานวนมาก. เรากลาวนกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบทสาหรบเปนท รองใหพไรราของคนเปนจานวนมาก ฉะนน.
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในนกบวช ทเปรยบดวย ปาชาผดบ แล.
หมวดทส จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส ฐสสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๘๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวด ๕
วาดวย การเปนทาสตณหา
๑. ผเหนแกอามส ๒. ไมคมคาขาวสก ๓. ขตามชาง ๔. ตดบวงนายพราน ๕. ผถกลาม ๖. หมองตายเพราะง ๗. อมตตภกข ๘. เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย
๙๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๕
วาดวย การเปนทาสตณหา
ผเหนแกอามส๑ ภกษ ท.! ภกษบรษทมสองชนด. สองชนดอะไรกนเลา ? สองชนดคอ
ภกษบรษททหนกในอามส แตไมหนกในพระสทธรรมหนง, ภกษ บรษทท หนกในพระสทธรรม แตไมหนกในอามสหนง.
ภกษ ท.! ภกษบรษทหนกในอามส แตไมหนกในพระสทธรรมนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ภกษเหลาใดกลาวยกยอกนเองตอหนา คฤหสถผครองเรอนวา “ภกษรปโนน เปนอรยบคคลชนด อภโตภาควมตต,๒ รปโนน เปนอรยบคคลชนด ปญญาวมตต,๓ รปโนน เปนอรยบคคลชนด กายสกข.๔ รปโนน เปนอรยบคคลชนด ทฏฐปปตตะ,๕ รปโนน เปน
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๙๓/๒๙๓. ๒ อภโตภาควมตต ผหลดพนโดยสวนสอง (สองครง) คอผไดฌานชนใดชนหนงดวย
และไดโลกตตรมรรคในชนสนอาสวะดวย. ๓ ปญญาวมตต ผสนอาสวะดวยอานาจปญญาเหนอนตตาโดยตรง. ๔ กายสกข ผมกายเสวยสขดวยนามกายมาแลวเปนเครองประจกษ คอเสขบคคล ๗
ผชมฌานสขมาแลว จงเหนทกขและบรรลมรรคผลในขนของตน ๆ. ๕ ทฏฐปปตตะ ผบรรลมรรคผลดวยอานาจพจารณา เหนอนตตาในสงขารทงหลาย ซงได
แกอรยบคคล นบตงแตผตงอยในโสดาปตตผลไปจนถงผตงอยในอรหตตมรรค, แตพอไดบรรล อรหตตผลกเปนปญญาวมตตไป.
๙๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๒
อรยบคคลชนด สทธาวมตต,๑ รปโนนเปนอรยบคคลชนด ธมมานสาร,๒ รปโนน เปนอรยบคคลชนด สทธานสาร,๓ รปโนน มศลมการเปนอยงดงาม, และรปโนน ทศลมการเปนอยเลวทราม” ดงนเปนตน. ภกษเหลานน ยอม ไดลาภ เพราะการกลาวยกยอกนนนเปนเหต. ครนไดลาภแลว ภกษพวกนน กพากนตดอกตดใจในรสแหงลาภ สยบอย เมาหมกอย, ไมมองเหน สวนทเปนโทษ ไมเปนผ รแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภคลาภนน.
ภกษ ท.! ภกษบรษทอยางนแล เราเรยกวา บรษททหนกในอามส
แตไมหนกในพระสทธรรม
ไมคมคาขาวสก๔ ภกษ ท.! ภกษในกรณน เขาไปอาศยหมบานหรอนคมแหงใดแหงหนง
อย. คฤหบดหรอบตรคฤหบดกตาม เขาไปหาภกษนนแลวนมนตฉนอาหาร ในวนรงขน. ภกษนนมความหวงในอาหารนกรบนมนต. ครนราตรลวง ไปถงเวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสเรอนคฤหบดหรอบตรคฤหบด
๑ สทธาวมตต ผหลดพนดวยศทธาหรอมศรทธาออกหนา ซงไดแกผบรรลมรรคผล ๗
ในเบองปลาย ดวยอาศยอานาจศรทธาทเกดขนในขณะพจารณาเหนอนจจง ๒ ธมมานสาร ผแลนไปตามกระแสแหงธรรม ซงไดแกผตงอยในโสดาปตตมรรค ดวย
อานาจพจารณาเหนอนตตาในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนทฏฐปปตตะไป. ๓ สทธานสาร ผแลนไปตามกระแสแหงศรทธา ซงไดแกผตงอยโสดาปตตมรรค ดวย
อานาจพจารณาเหนอนตตาในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนสทธาวมตตไป. ๔ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๓/๕๖๓, ตรสแกภกษทงหลาย ทพลหรณะไพรสณฑ,
เมองกสนารา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๓
ผนมนต, ถงแลวกนงบนอาสนะทเขาจดไว. คฤหบดหรอบตรคฤหบด ได เลยงดเธอดวยของเคยวของฉนอนประณต ดวยตนเอง ใหอมหนาสาราญ จนเธอบอกหาม. ความคดไดเกดขนแกภกษนนในขณะนนวา “วเศษจรง! คฤหบดหรอบตรคฤหบดน เลยงเราดวยของเคยวของฉนอนประณต ดวยตนเอง จนอมหนาสาราญถงกบเราตองบอกหาม” ดงนแลว ภกษนนยงหวงตอไปอกวา “โอหนอ ! วนพรงนเชา กขอใหคฤหบดหรอบตรคฤหบดน เลยงดเราดวย ของเคยวของฉนอนประณตอยางนอกเถด” ดงน. เธอนน ไดตดในรส อาหาร หลงในรสอาหาร สยบอยดวยความยนดในรสอาหาร, ไมมองเหนสวนท เปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ฉนอาหารนน. ภกษนน ยอมครนคดอยดวยความครนคดในกามบาง ครนคดอยดวย ความครนคดในทางเคยดแคนบาง ครนคดอยดวยความครนคดในทาง ทาผอนใหลาบาก โดยไมรสกตวบาง ตรงทเธอนงฉนนนเอง.
ภกษ ท.! เรากลาววา “ทาน ทถวายแกภกษผเชนน หามผลมากไม” เพราะเหตไร ? เพราะวา ภกษน เปนผมวเมา แล.
ขตามชาง๑ ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : มสระใหญในทใกลปาแหงหนง.
ชางทงหลายไดอาศยหากนในสระใหญแหงนน. มนลงสสระแลว ใชงวง ถอนหวบวและรากบวขนมา แลวแกวางไปแกวงมาในนา ทาใหหมดเปอกตม แลวใสปากเคยวใหดเสยกอน จงกลนลงไป การกนอยางนของชางเหลานน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๓/๖๗๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๔
ยอมทาใหเนอตวเปลงปลง มพละกาลง และไมมถงซงความตาย หรอไดรบทกข เจยนตาย เพราะขอทชางนนรจกกนนนเองเปนเหต. ภกษ ท.! สวนพวกลกชาง เลก ๆ อยากจะเอาอยางชางใหญ ๆ บาง, มนจงลงสสระบวนน ใชงวงถอนหวบว และรากบวข นมา ได ท ง ๆ ท ย ง ไม ได แกว งมาในนา มเป อกตมตดอย กเอาเขาใสปาก ไมไดเคยวใหดเสยกอน กลนลงไปแลว. การกนอยางนของ พวกลกชางเลก ๆ นน ยอมไมทาใหเนอตวเปลงปลง มพละกาลง ยงจะถงซง ความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะขอทลกชางเหลานนไมรจกกนนนเอง เปนเหต.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษผเถระทงหลาย ในกรณน เวลาเชา ครองจวร ถอบาตร เขาไปสยานหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต, พวกภกษ ผเถระเหลานน ยอมกลาวธรรมอยในทนน ๆ , พวกคฤหสถผเลอมใสตอภกษ ผเถระเหลานน ยอมทาอาการแหงผเลอมใส. อนง พวกภกษผเถระนนเลา กไมตดอกตดใจ ไมสยบ ไมเมาหมก ในลาภนน ๆ ; เปนผมองเหน สวนท เปนโทษ เปนผ รแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข แลวจงทาการบรโภคลาภนน. การบรโภคอยางนของภกษผเถระเหลานน ยอมทาใหมรางกายสกใส มพละกาลง ไมถงซงความตาย; หรอไดรบทกข เจยนตาย, เพราะขอททานเหลานนรจกการทาการฉน นนเองเปนเหต.
ภกษ ท.! สวนพวกภกษผหยอนวย อยากจะเอาอยางพวกภกษผเถระ เหลานนบาง, เวลาเชา กครองจวร ถอบาตร เขาไปสยานหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต. พวกเธอกกลาวธรรมอยในทนน ๆ, พวกคฤหสถผเลอมใส ตอภกษผหยอนวยเหลานน ยอมทาอาการแหงผเลอมใส, อนง พวกภกษ ผหยอนวยนนเลา กตดอกตดใจ สยบอย เมาหมกอย ในลาภนน ๆ เปนผไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบายเปนเครอง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๕
ออกไปจากทกข ทาการบรโภคลาภนน. การบรโภคอยางนของภกษ ผเดก ๆ เหลานน ยอมไมทาใหมรางกายสกใส มพละกาลง (ชนดเดยวกบผท บรโภคเพยงเพอเปนการอนเคราะหแกการประพฤตพรหมจรรย) แตไดกลบถงซง ความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะขอทภกษเดก ๆ เหลานน ไมรจก การทาการฉน นนเองเปนเหต.
ภกษ ท.! เพราะฉะนนในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา “เราทงหลาย จกเปนผไมตดอกตดใจ ไมสยบ ไมเมาหมก ในปจจยลาภ มปรกตมองเหนสวนทเปนโทษ เปนผรแจมแจงในอบายเปนเครองออก ไปจากทกข ทาการบรโภคปจจยลาภนน ๆ ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอ ทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ตดบวงนายพราน๑ ภกษ ท.! กามคณเหลานมหาอยาง. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ
รปทเหนดวยตา, เสยงทฟงดวยห, กลนทดมดวยจมก, รสทลมดวยลน, และ โผฏฐพพะทสมผสดวยกาย, อนเปนสงทนาปรารถนา, นารกใคร นาพอใจ, ยวนตายวนใจใหรก เปนทเขาไปตงไวซงความใคร เปนทตงแหงความกาหนด ยอมใจ. ภกษ ท.! กามคณมหาอยางเหลานแล.
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง ตดอกตดใจ สยบอย
เมาหมกอยในกามคณหาอยางเหลานแลว กไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผร
๑ บาล พระพทธภาษต ปาสราสสตร ม.ม. ๑๒/๓๓๓/๓๒๗-๘, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอาศรมของรมมกพราหมณ ใกลนครสาวตถ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๖
แจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภคกามคณทงหานนอย สมณะหรอพราหมณพวกนน อนคนทงหลายพงเขาใจเถดวา เปนผถงความพนาศ ยอยยบ แลวแตมารผใจบาปตองการจะทาตามอาเภอใจอยางใด.
ภกษ ท.! เปรยบไดดงเนอปาทตดบวง นอนจมอยในกองบวง, เมอ
นายพรานมาถงเขา มนจะหนไปไหนไมพนเลย๑ ฉนใด; ภกษ ท.! สมณะหรอ พราหมณเหลานน กฉนนนเหมอนกน, พวกเขาพากนตดอกตดใจ สยบอย เมาหมกอยในกามคณหาอยางเหลานแลว กไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบาย เปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภค กามคณทงหานนอย, เปนผทคนทงหลายพงเขาใจเถดวา จะถงความพนาศ ยอยยบ แลวแตมารผใจบาปตองการจะทาตามอาเภอใจ อยางใด.
ผถกลาม๒ ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงตดเครอง
ลามทางใจหาอยางใหขาดออกไปไมไดแลว คนวนของบรรพชตรปนนยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. เครอง ลามทางใจหาอยางนน เปนอยางไรเลา ?
๑ อรรถกถาใหขอเปรยบไววา สมณพราหมณ เปรยบดงเนอปา, ปจจยส เปรยบดง
บวงทนายพรานดกไวในปา, ขณะทสมณพราหมณเหลานนทาการบรโภคไมพจารณาปจจยส เปรยบ ดงขณะทเนอนอนจมอยในกองบวง, ขณะทสมณพราหมณตองทาตามประสงคของมาร เปรยบดงขณะ เมอนายพรานมาถงเขา เนอกไมรวาจะหนเอาตวรอดทางไหน.
๒ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๙/๑๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๗
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยงเปนผมความกาหนดในกามทงหลาย, ยงมความพอใจ, มความรก มความกระหาย, มความเรารอน, มความทะยาน อยากในกามทงหลาย, ภกษใด เปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมไม นอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอ ความเพยรอนตดตอกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของผใด ไมนอมไปในความเพยร ดงกลาวน, นนแหละเปนเครองลมทางใจอยางทหนง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษยงเปนผมความกาหนดในกาย--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษท.! อกอยางหนง, ภกษยงเปนผมความกาหนดในรป--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษท.! อกอยางหนง, ภกษไดฉนอาหารเตมทองตามประสงคแลว กมวหาความสขในการหลบ หาความสขในการเอนกายเลน หาความสข ในการนอนซบเซาไมอยากลกขน--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจ อยางทส ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษประพฤตพรหมจรรย โดยตงความ ปรารถนาเพอเปนเทวดาพวกใดพวกหนงวา “เราจกเปนเทวดาผมศกดาใหญ หรอเปนเทวดาผมศกดานอยชนดใดชนดหนง ดวยศลน, ดวยวตรน, ดวยตบะน, หรอดวยพรหมจรรยน” ดงน. ภกษใดเปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของผใด ไมนอมไป ในความเพยร ดงกลาวน, นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทหา ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๘
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงตดเครอง ลามทางใจหาอยางใหขาดออกไมไดแลว คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. เชนเดยวกบคนวนแหงดวงจนทรเวลาขางแรม, ดวงจนทรนน โดยสกไมแจม กระจาง, โดยวงกลดกเลกแคบเขา, โดยรศมกเสอมลง, โดยขนาดกหดเลกลง ฉนใดกฉนนนแล.
หมองตายเพราะง๑
ภกษ ท.! ไมพนธใหญ ๆ ซงมเมดเลก ๆ แตอาจเตบโตมลาตนสงใหญ มธรรมดาชอบงอกขนคลมตนไมทงหลายนน มอย. บรรดาตนไมทถกมนงอก ขนคลมแลว ยอมหกเลกหกใหญ ยอมผพงไป กระทงสญสนไปเลย. ตนไม เชนวาน คอตนอะไรบางเลา ? ภกษ ท.! ตนไมเชนวานคอ ตนโพธ, ตนไทร, ตนมลกข, ตนอทมพร, ตนกจฉกะ และตนกปตถนะ๒, นแล คอไมพนธใหญ ซงมเมดเลก ๆ แตอาจเตบโตมลาตนสงใหญ มธรรมดาชอบงอกขนคลมตนไม ทงหลาย ทาบรรดาตนไมทถกมนงอกขนคลมแลว ใหหกเลกหกใหญ ใหผพง กระทงสญสนไปเลย ;
ภกษท.! ฉนใดกฉนนน ทกลบตรบางคนในโลกน ละกามทงหลาย อยางใดอยางหนงแลว ออกจากเรอน บวชเปนคนไมเกยวของดวยเรอน, นกบวช
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๓๕/๔๙๖-๔๙๘. ๒ ตนไมทวาน หมายถงตนไมทกชนดทเมลดของมนละเอยด จนอาจไปตดอยทตนไมอน
แลวงอกขนบนตนไมนน ๆ แลวทาลายตนไมเดมใหสญสนไป เชน ตนไทร เปนตน ทเราเหนกน อยทว ๆ ไป
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๙
ผนน กลบเปนคนทตองเสยหายยอยยบ หลนจากพรหมจรรย ดวยกาม ทงหลาย ชนดเดมอกนนเอง หรอดวยกามทเลวรายยงไปกวาเดม (ทตน กลบสะสมมนขน เพราะความไมรเทาถงกามของตน).
อมตตภกข๑
ภกษ ท.! มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลาน เปนคน ทใคร ๆ ไมควรคบ, หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษนน ชอบใชใหผอนทางาน, (๒) ภกษนน ชอบกออธกรณ, (๓) ภกษนน ทาตนเปนปฏปกษตอเหลาพระเถระชนครบาอาจารย (๔) ภกษนน ชอบเทยวไกล ๆ และไมมจดหมาย, (๕) ภกษนน ไมมความสามารถในการแสดง, ในการชชวน, ในการ
ปลกปลอบ, ในการเราใหเกดความบนเทง, ดวยธรรมกถา ตามเวลา อนสมควร
ภกษ ท.! มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลานแล เปนคนทใคร ๆ ไมควรคบ
เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย๒
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษสาหรบคนชอบเทยวไกล ๆ และ ไมมจดหมาย. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๙๑/๑๔๖ ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๕/๒๒๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๐
(๑) เธอ ยอมไมบรรลสงทยงไมบรรล, (๒) เธอ ยอมเสอมถอยจากสงทบรรลแลว, (๓) ไมเปนผแตกฉานชาชองในบางสงบางอยางแมทบรรลแลว, (๔) เปนแตโรคททาใหชวตลาบาก, (๕) และเปนคนไรมตร. ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษสาหรบคนชอบเทยวไกล ๆ
และไมมจดหมาย
หมวดทหา จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๐๑
ผชขมทรพย
เน เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส ฐสสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได
(มหาสตสตต อปร. ม.๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย, (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๐๒
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๖
วาดวย การหละหลวมในธรรม
๑. นกแกว นกขนทอง ๒. ถงลม ๓. ปรยตทเปนงพษ ๔. ผทไมควรพดอภธรรม ๕. เนอแท อนตรธาน ๖. ผทาศาสนาเสอม ๗. คนไมควรเลยงโค ๘. ลกนอกคอก ๙. ผโลเล
๑๐. ภกษรองเพลง ๑๑. ผมวแตอวดฉลาด ๑๒. พระหลวงตา ๑๓. พระถกฆา ๑๔. ผหลนจากศาสนา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๖
วาดวย การหละหลวมในธรรม
นกแกว นกขนทอง๑
ภกษ ! ภกษในกรณน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยปรยต (นกเรยน) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแกคนอน
โดยพสดาร, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการบญญต (นกแตง) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษทาการสาธยายธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา
โดยพสดาร, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการสวด (นกสวด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐/๗๔, ตรสแกภกษรปหนงผทลถามเรองน.
๑๐๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๔
อกอยางหนง, ภกษคดพลานไปในธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เรา เรยกวา ผมากดวยการคด (นกคด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
ถงลม๑
ภกษ ! ภกษในกรณน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด)
คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองดวยการเรยนธรรมนน ตองเรดราง จากการหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยปรยต (นกเรยน) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแกคนอน โดยพสดาร, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการบญญตธรรมนน ตอง เรดรางจากการหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการบญญต (นกแตง) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษทาการสาธยายธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา โดยพสดาร, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการสาธยายนน ตองเรดรางจาก การหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการสวด (นกสวด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษคดพลานไปในธรรมตามทไดฟงไดเรยนมา, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการคดพลานในธรรมนน ตองเรดรางจากการ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๙๘/๗๓, ตรสแกภกษรปหนงซงทลถามเรองน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๕
หลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการคด (นกคด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม
ปรยตท เปนงพษ๑
ภกษ ท.! โมฆบรษบางพวกในกรณน เลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ ฯลฯ เวทลละ, พวกโมฆบรษเหลานน ครนเลาเรยน ธรรมนน ๆ แลว ไมสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมเหลานนดวยปญญา. เมอไมสอดสองใครครวญเนอความดวยปญญา ธรรมทงหลายเหลานน ยอมไมทน ตอการเพงพสจน๒ ของโมฆบรษเหลานน; พวกโมฆบรษเหลานน เลาเรยน ธรรมดวยการเพงหาขอบกพรอง (ของธรรมหรอของลทธใดลทธหนง) และ มความคดทจะใชเปนเครองทาลายลทธใดลทธหนง เปนอานสงส. ผร ท งหลาย เลาเรยนพระปรยตธรรม เพอคณประโยชนอนใด, พวกโมฆบรษ เหลานน หาไดรบคณประโยชนอนนนแหงธรรมไม, ธรรมทงหลายเหลานน กเลยเปนธรรมทโมฆบรษเหลานนถอเอาไมด เปนไปเพอความไมเปนประโยชน เกอกล เพอทกขแกเขาเหลานนตลอดกาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะ ความทธรรมทงหลายอนโมฆบรษเหลานนถอเอาไมดเปนเหต.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษผมความตองการใครจะไดง เทยวเสาะแสวง
งอย, บรษนน ครนเหนงตวใหญกเขาจบงนนทตวหรอทหาง, อสรพษตวนน กจะพงกลบฉกเอามอหรอแขนหรออวยวะแหงใดแหงหนงของ
๑ บาล พระพทธภาษต อลคททปมสตร ม.ม. ๑๒/๒๖๗/๒๗๘. ตรสแกภกษทงหลาย
ทเชตวน. ๒ การเพงพสจนในทน หมายถงเพงโทษ หรอเพงจบผดรวมอยดวย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๖
บรษนน; บรษนน กจะตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะการฉกเอาของ อสรพษนนเปนเหต. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทบรษนนจบงไมด (คอไมถกวธ) เปนเหต, ขอนฉนใด ;
ภกษ ท.! โมฆบรษบางพวกในกรณน กฉนนนเหมอนกน, เขา
เลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ ฯลฯ เวทลละ, พวกโมฆบรษเหลานน ครนเลาเรยนธรรมนน ๆ แลว ไมสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมเหลานน ดวยปญญา เมอไมสอดสองใครครวญเนอความดวยปญญา ธรรมทงหลายเหลานน ยอมไมทนตอการเพงพสจนของโมฆบรษเหลานน ; โมฆบรษเหลานน เลาเรยน ธรรมดวยการเพงหาขอบกพรอง (ของธรรมหรอของลทธใดลทธหนง) และมความ คดทจะใชเปนเครองทาลายลทธใดลทธหนงเปนอานสงส. ผรทงหลาย เลาเรยน ปรยตธรรม เพอคณประโยชนอนใด, โมฆบรษเหลานน หาไดรบคณประโยชน อนนนแหงธรรมไม ; ธรรมทงหลายเหลานน กเลยเปนธรรมทโมฆบรษเหลานน ถอเอาไมด เปนไปเพอความไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกขแกเขาเหลานน ตลอดกาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทธรรมทงหลาย อนโมฆบรษ เหลานนถอเอาไมดเปนเหต แล.
ผไมควรพดอภธรรม๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมไดอบรมกาย มไดรบอบรมศล มไดรบอบรมจต และมไดรบอบรมปญญา ; เธอทงหลาย เมอเปน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๒/๗๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๗
เ ช น น น พด ก น ถ ง เ ร อ ง อภ ธ ร ร ม ห ร อ เ ร อ ง เ ว ท ล ล ะ อย จ กพล ด อ อก ไปสแนวของมจฉาทฏฐโดยไมรสกตว. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง, วนยมมลทน เพราะธรรมทมมลทน ; ธรรมมมลทน เพราะวนยมมลทน. นเปน อนาคตภย ทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลาย พงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
เนอแทอนตรธาน๑
ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : กลองศกของกษตรยพวกทสารหะ๒ เรยกวา อานกะ มอย. เมอกลองอานกะน มแผลแตก หรอล, พวก กษตรยทสารหะไดหาเนอไมอนทาเปนลม เสรมลงในรอยแตกของกลองนน (ทกคราวไป) ภกษ ท.! เมอเชอมปะเขาหลายครงหลายคราวเชนนนนานเขา กถงสมยหนง ซงเนอไมเดมของตวกลองหมดสนไป เหลออยแตเนอไม ททาเสรมเขาใหมเทานน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย,
สตตนตะ (ตวสตรสวนทลกซง) เหลาใด ทเปนคาของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา, เมอมผนา สตตนตะเหลานนมากลาวอย. เธอจกไมฟงดวยด จกไมเงยหฟง จกไมตงจต เพอจะรทวถง และจกไมสาคญวาเปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน. สวน สตตนตะเหลาใด มนกกวแตงขนใหม เปนคารอยกรองประเภทกาพย
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๑/๖๗๒-๓, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน. ๒ กษตรย ทสารหะ วงษยาทพ แหงมหาภารตะ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๘
กลอน มอกษรสละสรวย มพยญชนะอนวจตร เปนเรองนอกแนว เปน คากลาวของสาวก, เมอมผนาสตรทนกกวแตงขนใหมเหลานนมากลาวอย, เธอจกฟงดวยด จกเงยหฟง จกตงจตเพอจะรทวถง และจกสาคญวาเปนสงทตน ควรศกษาเลาเรยนไป.
ภกษ ท.! ความอนตรธานของสตตนตะเหลานน ทเปนคาของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา จกมไดดวยอาการอยางน แล.
ผทาศาสนาเสอม๑
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลาน ททาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ:-
ภกษ ท.! พวกภกษเลาเรยนสตร อนถอกนมาผด ดวยบท พยญชนะทใชกนผด ; เมอบทและพยญชนะใชกนผดแลว แมความหมายกม นยอนคลาดเคลอน. ภกษ ท.! น มลกรณทหนง ซงทาใหพระสทธรรม เลอะเลอน จนเสอมสญไป
ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษเปนคนวายาก ประกอบดวยเหต ททาใหเปนคนวายาก ไมอดทน ไมยอมรบคาตกเตอนโดยความเคารพหนกแนน. ภกษ ท.! นมลกรณทสอง ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษเหลาใด เปนพหสต คลองแคลวใน หลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา (แมบท). ภกษเหลานน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๙๗/๑๖๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๙
ไมไดเอาใจใสบอกสอนใจความแหงสตรทงหลายแกคนอน ๆ ; เมอทาน เหลานนลวงลบดบไป สตรทงหลาย กเลยขาดผเปนมลราก (อาจารย) ไมมทอาศย สบไป. ภกษ ท.! น มลกรณทสาม ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอม สญไป.
ภกษ ท.! อกอยางหนง พวกภกษชนเถระ ทาการสะสมบรกขาร
ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยว แลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรล สงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง. ผบวชในภายหลง ไดเหนพวกเถระเหลานนทาแบบแผนเชนนนไว กถอเอาไปเปนแบบอยาง จงทา ใหเปนผทาการสะสมบรกขารบาง ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวย อานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอ ถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง, ตามกนสบไป. ภกษ ท.! น มลกรณทส ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลานแล ททาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป
คนไมควรเลยงโค๑
ภกษ ท.! คนเลยงโคทประกอบดวยความบกพรอง ๑๑ อยางแลว ไม เหมาะทจะเลยงโคและทาฝงโคใหเจรญได. ความบกพรอง ๑๑ อยาง อะไร
๑ บาล พระพทธภาษต มหาโคปาลสตร. ม.ม. ๑๒/๔๑๐/๓๘๔-๕, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๐
กนเลา ? ๑๑ อยางคอ คนเลยงโคในกรณน เปนผไมรเรองรางกายของโค, เปนผไมฉลาดในลกษณะของโค, เปนผไมเขยไขขาง, เปนผไมปดแผล, เปนผไมสมควน, เปนผไมรจกทาทควรนาโคไป, เปนผไมรจกนาทโค ควรดม, เปนผไมรจกทางทโคควรเดน, เปนผไมฉลาดในททควรไป, เปนผรดนมโคเสยหมด ไมมสวนเหลอ, เปนผไมใหเกยรตแกโคอสภ อนเปนโคพอฝง เปนโคนาฝง ดวยการเอาใจใสเปนพเศษ, ภกษ ท.! คนเล ยง โคทประกอบดวยความบกพรอง ๑๑ อยางนแล ไมเหมาะทจะเลยงโค และทาฝงโคใหเจรญได ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษผประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการ
แลว ไมควรทจะถงความเจรญงอกงาม ไพบลย ในธรรมวนยน. องคคณ ๑๑ ประการอะไรกนเลา ? ๑๑ ประการคอ ภกษในกรณน เปนผไมรจกรป, เปนผไมฉลาดในลกษณะ, เปนผไมเขยไขขาง, เปนผไมปดแผล, เปนผไมสมควน, เปนผไมรจกทาทควรไป, เปนผไมรจกนาทควรดม, เปนผไมรจกทางทควรเดน, เปนผไมฉลาดในททควรไป, เปนผรด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปนผไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ผเปนเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ เปนผนาสงฆ ดวยการบชานนพเศษ.
พวกไมรจกรป
ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกรป เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรขดตามทเปนจรงวา “รปชนดใด
กตาม ทงหมดนนชอวารป, คอ มหาภตรปม ๔, และอปาทายรป คอรปทอาศย มหาภตรปทง ๔” ดงน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกรป เปนอยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๑
พวกไมฉลาดในลกษณะ ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในลกษณะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรตามทเปนจรงวา “คนพาล มอกศล-
กรรมเปนเครองหมาย, บณฑต มกศลกรรมเปนเครองหมาย” ดงนเปนตน. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในลกษณะ เปนอยางนแล.
พวกไมเขยไขขาง ภกษ ท.! ภกษเปนผไมเขยไขขาง เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมอดกลน ไมละ ไมบรรเทา ไมทาใหสนสด
ไมทาใหหมดสน ซงความตรกเกยวดวยกาม, ความตรกเกยวดวยความมงราย, ความตรกเกยวดวยการทาความลาบากแกคนอน ทเกดขนแลว ๆ ; และไมอดกลน ไมละ ไมบรรเทา ไมทาใหสนสด ไมทาใหหมดสน ซงสงอนเปนอกศลลามก ทงหลาย ทเกดขนแลว. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมเขยไขขาง เปนอยางนแล.
พวกไมปดแผล ภกษ ท.! ภกษเปนผไมปดแผล เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวย
จมก, ลมรสดวยลน, ถกตองโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ, แลวกม จตยดถอเอา ทงโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด และการถอเอาโดยการแยก เปนสวน ๆ . สงอนเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส จะพงไหลไปตามผท ไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรยใดเปนเหต. เธอ ไมปฏบตเพอปดกน อนทรยเหลานนไว, เธอไมรกษาและไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ, ภกษ ท.! ภกษเปนผไมปดแผล เปนอยางนแล.
พวกไมสมควน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมสมควน เปนอยางไรกนเลา ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๒
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแลว แกคนอน โดยพสดาร. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมสมควน เปนอยางนแล
พวกไมรจกทาทควรไป ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทาทควรไป เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เมอเขาไปพวกภกษ ซงเปนพหสต คลอง
แคลวในหลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา, กไมไตถาม ไมไลเลยงโดยทานองนวา “ทานผเจรญ ท.! พระพทธวจนะน เปนอยางไร ? ความหมายแหงพระพทธวจนะน มอยางไร ? ” ดงน ตามเวลาอนสมควร ; ทานพหสต เหลานน จงไมทาขอความทยงลลบใหเปดเผย ไมทาขอความอนลกซงใหตน และ ไมบรรเทาความสงสยในธรรมทงหลาย อนเปนทตงแหงความสงสย นานาประการ ใหแกภกษนนได. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทาทควรไป เปนอยางนแล.
พวกไมรจกนาทควรดม ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกนาทควรดม เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เมอธรรมวนยทตถาคตประกาศไวแลว อนผใด
ผหนงแสดงอย เธอกไมไดความรธรรม ไมไดความรอรรถ และไมไดความ ปราโมทยอนอาศยธรรม. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกนาทควรดม เปนอยางนแล.
พวกไมรจกทางทควรเดน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทางทควรเดน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรชดแจงตามทเปนจรง ซง
อรยมรรคมองคแปด. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทางทควรเดน เปนอยางนแล.
พวกไมฉลาดในททควรไป ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในททควรไป เปนอยางไรเลา ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๓
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรชดแจงตามทเปนจรง ซงสต- ปฏฐานส. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในททควรไป เปนอยางนแล.
พวก รด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ
ภกษ ท.! ภกษเปนผรด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปน อยางไรเลา ?
ภกษ ท.! พวกคฤหบดผมศรทธา ยอมปวารณาไมขดขน แกภกษ ในพระศาสนาน ดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร. ในการทเขาปวารณาเชนนน, ภกษเปนผไมรจกประมาณในการรบปจจยส มจวร เปนตนเหลานน. ภกษ ท.! ภกษเปนผ ”รดนมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปนอยางนแล.
พวกไมบชาผเฒา ภกษ ท.! ภกษเปนผไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ชนทเปนเถระ ฯลฯ
ดวยการบชาชนพเศษ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมเขาไปตงไวในกายธรรม, วจกรรม และ
มโนกรรม อนประกอบดวยเมตตา ในภกษทงหลาย ผเปนเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ ทงในทแจงและทลบ. ภกษ ท.! ภกษเปนผ ไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ชนทเปนเถระ ฯลฯ ดวยการบชาชนพเศษ เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการเหลานแล
ทจะถงความเจรญงอกงามไพบลย ในธรรมวนยนเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๔
ลกนอกคอก๑
ภกษ ท.! เหยยวตวหนง ไดโฉบลง จบนกมลไถตวหนงไปไดโดย รวดเรว. นกมลไถกาลงถกเหยยวนาไป ไดพราราพนอยางนวา “เรานะไมเขา ลกษณะของผมบญ, เรามบญนอย, เราจงเทยวไปในวสยอนซงมใช วสยควรเทยวไป. ถาในวนน เราเทยวไปในวสยอนเปนของบดา ของตน, เหยยวตวน หาสเราไดไม” ดงน ; เหยยวจงถามวา “นแนะ นกมลไถ! ทไหนของเจาเลา ซงเปนวสยอนเปนของแหงบดาของตนเทยวไป”. นกมลไถตอบวา “ททมกอนดน ซงคนทาการไถทงไว นนแหละคอวสยเปนท ทเทยวของบดาเรา” ครงนนเหยยวผแสดงความหยงเพราะกาลงของตน ผอวดอางเพราะกาลงของตน ไดปลอยนกมลไถไปดวยคาพดวา “ไปเถอะ นกมลไถ! ถงเจาไปในทเชนนนกไมพนมอเราแน” ดงน. ครงนนนกมลไถ ไปยงททมกอนดนซงคนทาการไถทงไว แลวจงขนยนบนกอนดนใหญทาเหยยววา “ทน มาซ ทานเหยยวของเรา. ทน มาซ ทานเหยยวของเรา” ดงน. ครงนน เหยยวผแสดงความหยงเพราะกาลงของตน ผอวดอางเพราะกาลงของตน ไดหอปก ทงสองขาง แลวโฉบลงไปทนกมลไถโดยรวดเรว. ภกษ ท.! ในกาลใดแล นกมลไถรตวเสยกอนวา “เหยยวใหญตวนมาจบเราแลว” ในกาลนน นกมลไถ ตวนน กหลบเขาซอกดนเสยกอน. ภกษ ท.! ครงนนแล เหยยวตวนน เอาอกกระแทกดนตาย เพราะความเรว ณ ตรงนนเอง. ภกษ ท.! ผทเทยว ไปในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปแหงตนยอมมอนเปนไป ดวยประการฉะน.
๑ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๖/๖๘๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๕
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย อยาไดเทยว ไปในวสยอนซงมใชวสยควรไปเทยว. เมอพวกเธอเทยวไปในวสยอนซงมใช วสยควรเทยวไป มารจกไดชองทางทาลายลาง มารจกไดโอกาสทจะทาตาม อาเภอใจแกพวกเธอ. วสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ คออะไรเลา ? คอ กามคณ ๕. หาอะไรกนเลา ? หาคอ รปทเหนดวยตา, เสยงทไดยนดวยห, กลนทรสกดวยจมก, รสทรสกดวยลน, และโผฏฐพพะทรสกดวยการสมผสทางกาย ซงเปนทนาปรารถนา, นารกใคร, นาชอบใจ, ทยวนตายวนใจใหรก, ทกาม เขาไปตงอาศย, ทเปนทตงแหงความกาหนดยอมใจ ; ภกษ ท.! น แล เปนวสยอน ซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ.
ผโลเล๑
ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางนเลา ยอมเปนไปเพอความเสอมเสยสาหรบ ภกษ ผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอลถงนพพาน. มลเหตแปดอยางอะไรกนเลา ? แปดอยางคอ :-
(๑) ความเปนผพอใจในการทางานกอสราง, (๒) ความเปนผพอใจในการคย, (๓) ความเปนผพอใจในการนอน, (๔) ความเปนผพอใจในการจบกลมคลกคลกน, (๕) ความเปนผไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๓๔๓/๑๘๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๖
(๖) ความเปนผไมรประมาณในการกน, (๗) ความเปนผพอใจในการกระทา เพอเกดสมผสสนกสบาย
ทางกาย, (๘) ความเปนผพอในในการขยายกจใหโยกโยโอเอ เนนชา. ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางนแล ยอมเปนไปเพอความเสอมเสย
สาหรบภกษผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอลถงนพพาน.
ภกษรองเพลง๑
ภกษ ท.! โทษของภกษผกลาวธรรมดวยเสยงขบอนยาว มหาอยาง เหลาน หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) แมตนเอง กกาหนดยนดในเสยงนน (๒) แมคนอน กพลอยกาหนดยนดในเสยงนน. (๓) แมพวกคฤหบด กพากนยกโทษตเตยนไดวา “พวกสมณะ
สากยบตรเหลาน กขบเพลงเหมอนพวกเราขบเพลงทเดยวนะ” ดงน, (๔) เมอภกษนนยงรสกลมหลงในกระแสเสยงนนอย สมาธก
พงทลาย. (๕) อนชนรนหลง จะถอเอาเปนแบบอยาง ภกษ ท.! โทษของภกษผกลาวธรรมดวยเสยงขบอนยาว มหาอยาง
เหลานแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๗๙/๒๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๗
ผมวแตอวดฉลาด๑ กสสปะ! เธอ จงกลาวสงสอนภกษ, จงแสดงธรรมกถาแกภกษ
กสสปะ ! เราหรอเธอ จะตองวากลาวสงสอนภกษ, เราหรอเธอ จะตองแสดง ธรรมกถาแกภกษ.
“ขาแตพระผมพระภาคเจาผเจรญ ! ในเวลาน ภกษทงหลายเปนคนวายากและประกอบดวย เหตททาใหวายากดวย, ไมมความอดทน, ไมยอมรบคาตกเตอนโดยเคารพ, ขาแตพระองคผเจรญ ! ในเรองน ขาพระองค ยงไดเหนภกษขอภณฑะซงเปนสทธวหารกของพระอานนทองคหนง และภกษ ชออาภชชกะ ซงเปนสทธวหารกของพระอนรทธองคหนง กลาวทาทายกนดวยเรองวชาความรวา “มาซ ภกษ! จะไดเหนกนวา ใครจกกลาวไดมากกวากน, ใครจกพดไดเพราะกวากน, ใครจกพดได นานกวาใคร’ ดงน”. พระมหากสสปะกลาวทลขน
พระผมพระภาคเจา จงรบสงใหตามตวภกษทงสองนนมาเฝา แลวไดทรงซกถามภกษ ทงสองนน, ภกษทงสองนนไดทลรบวา ไดทาการทาทายกนเชนนนจรง, จงตรสวา :
ภกษ ท.! เธอทงสองยอมเขาใจธรรมทเราแสดงแลว วาเราไดแสดงวา “ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงพดทาทายกนดวยเรองวชาความรอยางนวา “มาซ ภกษ ! จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะกวากน ใครจะพดไดนาน กวาใคร’ ดงน”, ดงนนหรอ ?
ภกษทงสองรปนนทลวา “หาเปนเชนนนไม พระเจาขา”. ภกษ ท.! กเมอเธอทงสอง เขาใจธรรมทเราแสดงแลว วาหาเปนอยางน
ไม, กเรองอะไรเลา โมฆบรษทงสอง รอยางไร เหนอยางไร ทงทบวชอยใน ธรรมวนยทเรากลาวดแลว จงกลาพดทาทายกนและกนดวยเรองวชาความรวา “มาซ ภกษ จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะ กวากน, ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงนเลา.
ภกษทงสองไดสานกตว จงหมอบลงทพระบาทของพระผมพระภาคเจา แลวกลาวคาขอขมาโทษ วา “ขาแตพระองคผเจรญ! ความลวงเกนของขาพระองค ไดลวงเกนแลว เพราะทาตามประสาพาล
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๔๐/๒๘๓, ตรสแกทานพระมหากสสปะ ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๘
ประสาเขลา ประสาไมฉลาด, คอ ขอทขาพระองคทงสองไดบวชอยในธรรมวนยทพระผมพระภาคเจา กลาวไวดแลวอยางน กลบมาพดทาทายกนเสยดวยเรองวชาความร “มาซ ภกษ จะไดรวาใคร จะพดไดมากกวากน ใครจะพดไดเพราะกวากน ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงน ขาแตพระองค ผเจรญ ! ขอพระผมพระภาคเจา จงงดโทษโดยเปนโทษลวงเกนของขาพระองคทงสอง, เพอสงวรตอไป พระเจาขา” ดงน.
ภกษ ท.! แนแลว เธอทงหลาย ไดถงความมโทษ เพราะทาตาม ประสาพาล ประสาเขลา ประสาไมฉลาด, คอขอทเธอทงหลาย ทง ๆ ทไดมาบวช ในธรรมวนยทเรากลาวไวดแลวอยางน กลบมามวพดทาทายกนดวยเรองวชาความร วา “มาซ ภกษ ! จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะกวากน, ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงน ภกษ ท.! แตเมอเธอทงหลายเหนโทษโดย ความเปนโทษ แลวทาคนเสยอยางถกระเบยบเชนน เรากจะงดโทษของพวกเธอ ทงหลายให.
ภกษ ท.! ผทเหนโทษโดยความเปนโทษแลวคนทาเสยอยางถก ระเบยบ แลวทาการสงวรระวงตอไป, อนนนยอมเปนความเจรญในวนย ของพระอรยเจา ดงน.
พระหลวงตา๑
ภกษ ท.! พระหลวงตา ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางหาไดยาก.
หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :- ภกษ ท.! พระหลวงตาทมปญญาละเอยดออนในการรจตรารยสจจ
หาไดยาก, พระหลวงตาทเปนคนมทาทางเรยบรอยหาไดยาก,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒๑๙๐/๕๙,๖๐,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๙
พระหลวงตาทเปนคนสดบตรบฟงแลวจาไดมากหาไดยาก, พระหลวงตาทเปนธรรมกถกหากไดยาก, พระหลวงตาทเปนคนปฏบตเครงตามวนยหาไดยาก,
(อกสตรหนง) ภกษ ท.! พระหลวงตาทเปนคนวางายสอนงายหาไดยาก, พระหลวงตาทรบคาแนะนาไปปฏบตใหเปนอยางดหาไดยาก, พระหลวงตาทยอมรบคาตกเตอนโดยเคารพเออเฟอหาไดยาก, พระหลวงตาทเปนธรรมกถกหาไดยาก, พระหลวงตาทปฏบตเครงตามวนยหาไดยาก, ภกษ ท.! พระหลวงตา ทประอบดวยองคประกอบหาอยาง (แตละ-
หมวด) เหลานแล หาไดยาก.
พระถกฆา๑
เกส ! เรากฝกดวยวธละมนละมอมบาง ดวยวธรนแรงบาง ดวยทงสองวธ ประกอบกนบาง เชน เดยวกบทานฝกมาเหมอนกน.---ฯลฯ---
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ถาคนผนนไมรบการฝกทง ๓ วธนน พระผมพระภาคเจา จะทรง ทาแกเขาอยางไร ? ” นายเกสนกฝกมามชอเสยงทลถาม.
เกส ! ถาคนผนน ไมรบการฝกดวยวธละมนละมอม ไมรบการฝกดวย วธรนแรง และไมรบการฝกดวยวธทงสองบวกกน เรากฆาเขาเสย เชนเดยวกบ ทานเหมอนกน.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๕๑-๒/๑๑๑, ตรสแกนายเกสนกฝกมา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๐
“การฆา ไมควรแกพระผมพระภาคเจามใชหรอพระเจาขา, ไฉนจงรบสงวา “เรากฆา เขาเสย” กระนเลา ?
จรง เกส ! การฆา ไมควรแกตถาคต, แตวา คนผใด ไมรบการฝก
ดวยวธละมนละมอม ไมรบการฝกดวยวธรนแรง และไมรบการฝกดวยทงสองวธ บวกกน ตถาคตกไมน บคนผ น นว า เปนคนท พ งว ากลาวส งสอนตอไป , ท ง เพ อนพรหมจารผ ร ท งหลายกไมนบคนผ น น วาเปนคนท จะพงวากลาว สงสอนดวย. นแนะเกส ! ขอทตถาคตไมนบคนผนน วาเปนคนทจะพงวากลาว สงสอน, ทงเพอนพรหมจารผรทงหลายกไมนบคนผนน วาเปนคนทจะพงวากลาว ส งสอนดวยน น น นช อ ว า เป นการฆา เส ยอยา งสนททเด ยว ในว น ยของ พระอรยเจา.
“นน ชอวาเปนการฆาเสยอยางสนทแน พระเจาขา---” นายเกสทล.
ผหลนจากศาสนา๑
ภกษ ท.! นกบวช ทไมประกอบดวยเหตสประการแลว ยอมกลาวไดวา เปนผหลนจากธรรมวนยน. เหตสประการอะไรกนเลา ? เหตสประการคอ :-
(๑) ผทไมประกอบดวยศล อนเปนเครองไปจากขาศก๒ เรยก
ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๒/๒. ๒ เปนเครองไปจากขาศก หมายความวา เปนศลทครบถวนถกตองบรสทธ มงหมายเพอ
ออกจากทกขโดยตรง มใชศลเพอประโยชนอยางโลก ๆ หรอเพอลาภเปนตน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๒๑
(๒) ผทไมประกอบดวยสมาธ อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
(๓) ผทไมประกอบดวยปญญา อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
(๔) ผทไมประกอบดวยวมตต อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
ภกษ ท.! นกบวชทไมประกอบดวยเหตสประการเหลานแล เรยกไดวา
เปนผหลนจากธรรมวนยน.
หมวดทหก จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๒๓
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคณยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๒๔
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๗
วาดวย การลมคาปฏญาณ
๑. “กเปนโค” ๒. สมณะแกลบ ๓. ชอบใหหญงประคบประหงม ๔. ชอบสพหยอกกบหญง ๕. ชอบสบตาหญง ๖. ชอบฟงเสยงหญง ๗. ชอบระลกถงความหลง
เกยวกบหญง ๘. ชอบดผอนบรโภคกาม ๙. ประพฤตพรหมจรรย
เพอเปนเทพยดา ๑๐. ฉบหายเพราะคลน ๑๑. ฉบหายเพราะจระเข ๑๒. ฉบหายเพราะวงวน ๑๓. ฉบหายเพราะปลาราย
๑๔. เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน ๑๕. หลงสะเกดแหงวาเปนแกน ๑๖. หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน ๑๗. หลงกระพไมวาเปนแกน ๑๘. ไมร “ความลบ” ของขนธหา ๑๙. ไมร “ความลบ” ของ
อปาทานขนธ ๒๐. ไมร “ความลบ” ของธาตส ๒๑. ไมร “ความลบ” ของ
อนทรยหก ๒๒. ไมร “ความลบ” ของ
อนทรยหา ๒๓. ไมรปฏจจสมปบาท ไมไดเปน
สมณะ ๒๔. ไมรอรยสจจไมไดเปนสมณะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๗
วาดวย การลมคาปฏญาณ
“ก เปนโค ! ”๑ ภกษ ท.! ลาทเดนตามฝงโคไปขางหลง ๆ แมจะรองอยวา “ก กเปนโค,
ก กเปนโค” ดงนกตามท. แตสของมนกหาเปนโคไปไดไม, เสยงของมน กหาเปนโคไปไดไม, เทาของมนกหาเปนโคไปไดไม, มนกไดแตเดนตาม ฝงโคไปขางหลง ๆ รองเอาเองวา “ก กเปนโค, ก กเปนโค” ดงน เทานน. ขอนฉนใด;
ภกษ ท.! ภกษบางรปในกรณเชนน กฉนนนเหมอนกน, คอแมจะ
เดนตามหมภกษไปขางหลง ๆ รองประกาศอยวา “ขา กเปนภกษ ขา กเปน ภกษ” ดงนกตามท, แตความใครในการประพฤตศลสกขาของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ความใครในการประพฤตจตตสกขาของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ความใครในการประพฤตปญญาสกขา ของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ภกษรปนน ไดเดนตามหมภกษไป ขางหลง ๆ รองประกาศเอาเองวา “ขา กเปนภกษ, ขา กเปนภกษ” ดงนเทานน.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๔/๕๒๒.
๑๒๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๖
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไววา “ความใครในการประพฤตศลสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ, ความใครในการประพฤตจตตสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ, ความใคร ในการประพฤตปญญาสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
สมณะแกลบ๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงขบบคคลนออกไปเสย. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงขบบคคลนออกไปเสย. จงนาบคคลนไปใหพน. ลก นอกคอก ชางทาใหลาบากใจกระไร.
ภกษ ท.! พวกนกบวชบางคน มการเดน การถอยกลบ การแลด การ
เหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอน ๆ พวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลาย ยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใดภกษทงหลายเหนอาบตของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปนสมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอ วาเปนเชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคนทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๑๗๐/๑๐๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทรมฝงสระ
โบกขรณคคครา เนองจากมภกษรปหนง ถกเพอนโจทยดวยอาบตแลว แกลงปดเรองของตนไว หรอ ชวนไถลพดออกนอกเรองเสย และแสดงทาโกรธ ไมพอใจออกมาใหเหนชด.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๒๗
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน ตนขาวผ๑ ซงออกรวงมแตแกลบ ไมม เนอในทบรโภคได เกดขนในนาขาว เตมไปหมดในฤดทานา. รากของมน ลาตนของมน ใบของมน กดเหมอน ๆ ตนขาวยวะ ๒ทงหลาย ชวเวลา ทรวงยงไมออก, เมอใด มนออกรวง เมอนน จงทราบไดวา “น เปนตนขาวผ ซงมแตแกลบ ไมมเนอในทบรโภคได” ดงน. ครนคนทงหลายทราบเชนนแลว เขากชวยกนทงถอนพรอมทงรากทงไปใหพนนาขาว. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคนทงหลาย มความประสงควา “อยาใหตนขาวผทาลายตนขาวยวะ ทดอน ๆ เลย” ดงน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอน ๆ พวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปนสมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอวา เปนเชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน กองขาวเปลอกกองใหญ ทคนทงหลายกาลงโรยกนอยกลางลม, ในขาวเปลอกเหลานน ขาวทเปนเมลดแท แขงแกรงกตกไปรวมกนอยกองหนง, สวนขาวลบทเปนแกลบ ลมกพดปลวพาไป
๑ คาวา ขาวผ ในทน ความหมายเพยงขาวทมใชขาวทประสงค แตมนมลาตนคลายขาวเทานน. ๒ ศพทวา ยวะ เปนชอขาวชนดหนง ซงมในอนเดย ไมมชอเรยกในภาษาไทย จงตอง
เรยกทบศพท, นกศกษาตะวนตก บางคนแปลวา corn บางคนแปลวา barley ลวนแตยงเปนปญหา ทงนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๘
รวมเขาเปนอกกองหนง, เจาของจงเอาไมกวาด ๆ ขาวทลบนนไปทงเสย. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะเจาของมความประสงควา “อยาใหขาวลบทเปน แกลบมาปนกบขาวอน ๆ เลย” ดงน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอนพวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปน สมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน. ครนคนทงหลายรจกเธอวาเปน เชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
ภกษ ท.! อนง เปรยบเหมอนบรษทตองการ ถงไมสาหรบใสนา ถอขวานทคมเขาไปในปา. เขาเคาะตนไมตาง ๆ ดวยขวาน. บรรดาตนไม ตาง ๆ เหลานน ตนไหนเปนไมเนอแขง มแกนตน ถกเคาะดวยขวาน ยอม สงเสยงหนก ๆ , สวนตนไมทผไน นาซมเขาไปแชอยได จนเกดเปอยผขนในตวเอง ถกเคาะดวยขวานเขา กสงเสยงดงกอง, บรษผนน จงตดตนไมเนอผในชนดนน ทโคน แลวตดปลายออก ควานในทาใหเกลยงเกลาอยางด ครนแลวกใชเปนถง สาหรบใสนาไดสาเรจ ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอนพวกภกษท ดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๒๙
สมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอ วาเปน เชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลายมความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.๑
“เพราะอยรวมกน จงรจกกนไดวา คนนมความปรารถนา ลามก มก โกรธ มกลบหล คณท าน หวด อ ตตนเสมอท า น ม คว ามร ษยา ม คว ามตระหน และโออวด.
ในทามกลางชน เขาเปนคนมวาจาหวาน ปานสมณะ ทดพด; แตในทลบคน ยอมทาส งท คนช ว ซ งมความเหน ตาทราม ไม เออเฟอระเบยบ พดจาปลนปลอน โปปด เขา ทากน ทกอยาง.
ทกคน พ งร วมมอกนกาจด เขาออกไปเสย , ทกคน พงชวยกนทงถอนบคคลท เปนดจตนขาวผนนทง, พงชวยกน ขบคนกลวงเปนโพรงไปใหพน , พงชวยกนคดเอาคนทม ใช สมณะ แตยงอวดอางตนวาเปนสมณะออกทงเสย ดจชาวนา โรยขาวเปลอกกลางลม เ พอตดเอาขาวลบออกทงเสย ฉะนน.
อนง คนเรา เมอมการอยรวมกนกบคนทสะอาดหรอคนท ไมสะอาดกตาม ตองมสตกากบอยด วยเสมอ , แตนนพง สามคคตอกน มปญญาทาทสดทกขแหงตนเถด”.
ชอบใหหญงประคบประหงม๒
พราหมณ ! มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววาเปน พรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคามกจรงแล แตวา เขายง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๐
ยนดกบการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน๓ ททาให โดยมาตคาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากความทกขได
ชอบสพหยอกกบหญง๔
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนกบดวยมาตคาม และไม ยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคามกจรงแล แตวา เขายงพดจาซกซ เลนหวสพหยกกบดวยมาตคาม, เขาปลาบปลม ยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม
๑ อปมาท ๓ น หมายเอาแตเพยงลกษณะของตนไมทแนนตน และตนไมทกลวงเปนโพรง
ดภายนอก คลายกนเทานน, ไมไดเทยบคโดยตรง เหมอนอปมาท ๑-๒ ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๖/๔๗, ตรสแกพราหมณ ชานสโสณ ผทล
ถาม ถงขอทพระองคยงปฏญาณตน เปนพรหมจารอยหรอหาไม, ไดรบคาตอบวา “ถามใครกลาวอยาง นน ควรกลาวเจาะจงตวเรา เพราะเรานแล ประพฤตพรหมจรรย ไดบรสทธบรบรณไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอม” พราหมณจงทลถามถงความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของพรหมจรรย วาเปนอยางไร ตอพระองค ซงไดรบตอบดงเรองเหลาน.
๓ อจฉาทน - ปรมททน - นหาปน - สมพาหน เปนคาชดหนง ซงเปนชอของวธการอาบนา ซงประกอบดวยการทาสงทชาระของโสโครกทรางกาย, การถเหงอไคล, การนวดฟน ใหเกดกาลง กลามเนอ, ซงแพรหลายในอนเดย.
๔ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓๑/๕๖/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๑
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววาผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากความทกขได.
ชอบสบตาผหญง๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ทงไมยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม กจรงแล, แตวา เขายงชอบสบตาดวยตากบมาตคาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนน จากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๖/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๒
ชอบฟงเสยงผหญง๑ พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน
ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ทงไมยนดในการสบตา ดวยตากบมาตคาม กจรงแล, แตวา เขายงชอบฟงเสยงของมาตคาม ท หวเราะอยกด พดจากด ขบรองอยกด รองใหอยกด ขางนอกฝากตาม นอกกาแพงกตาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยง ประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และ ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความ คบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ชอบระลกถงความหลงเกยวกบหญง๒
พราหมณ ! อกอยางหนง มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน
ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม,
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ ๒๓/๕๖/๔๗. ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๓
ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไม ยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตา กบมาตคาม, ทงไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม กจรงแล แตวา เขาชอบ ตามระลกถงเรองเกา ทเคยหวเราะ เลาโลม เลนหวกบดวยมาตคาม. เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของ พรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ชอบดผอนบรโภคกาม๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน
ปฏญาณตววาเปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนดในการ พดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตากบมาตคาม, ไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม, ทงไมชอบตามระลกถงเรองเกาทเคยหวเราะ เลาโลมเลนหวกบดวยมาตคาม กจรงแล แตวา เขาเพยงแตเหนคฤหบด หรอบตรคฤหบด ผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณทงหา ไดรบการ
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๔
บาเรออยดวยกามคณ, เขากปลาบปลมยนดดวยการไดเหนการกระทา เชนนน.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได
ประพฤตพรหมจรรยเพอเปนเทพยดา๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววาเปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไม ยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนด ในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตากบ มาตคาม, ไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม, ไมขอบตามระลกถงเรองเกา ทเคยหวเราะเลาโลมเลนหวกบดวยมาตคาม, และทงไมยนดทจะเหนพวกคฤหบด หรอบตรคฤหบดผอมเอบเพยบพรอมดวยกามคณทงหา และตนพลอยนกปลมใจ กจรงแล แตวา เขาประพฤตพรหมจรรยโดยตงความปรารถนา เพอไปเปน เทพยดาพวกใดพวกหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๕
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ฉบหายเพราะคลน๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตคลน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอนไม
เกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงา เอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉนการทาทสด แหงกองทกขทงสนน จะมปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลว เพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกน ยอมวากลาวตกเตอนเธอวา “ทาน ! เปนพระแลว ตองกาว เดนดวยทาทางอยางน ๆ , ตองถอยกลบดวยทาทางอยางน ๆ, ตองแลด ดวยทาทางอยางน ๆ , ตองเหลยวดวยทาทางอยางน ๆ, ตองคแขน คขาดวยทาอยางน ๆ , ตองเหยยดมอเหยยดเทาดวยทาทางอยางน ๆ, ตองนงหมจบถอซงสงฆาฏ บาตร จวร ดวยทาทางอยางน ๆ” ดงน เธอนนหวนระลกไปวา “เมอกอน เราอยครองเรอน ยอมวากลาวสงสอนผอน,
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๕/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๖
บดน พวกภกษ คราวลกคราวหลานของเรากลบมาคอยหาโอกาสวากลาวตกเตอน เรา” ดงน เธอกโกรธ แคนใจ บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหง คฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภยอนเกดแตคลน แลวจงบอก เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตคลน เปนคาชอสาหรบเรยก ความคบแคน เพราะโกรธ.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตคลนแล.
ฉบหายเพราะจระเข๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตจระเข เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจครอบงา เอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉนการทา ทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลวเพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกน ยอมวากลาวสงสอนเธอวา “สงนทานควรเคยว สงน ไมควรเคยว, สงนทานควรบรโภค, สงนไมควรบรโภค, ทานควรเคยว กน ลม ดม แตของทควร, ไมควรเคยว กน ลม ดม ของทไมควร, ทานควรเคยว กน ลม ดม แตในกาลทควร ไมควรเคยว กน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๕/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๗
ลม ดม นอกกาล” ดงน เธอนน หวนระลกไปวา “เมอกอน เราอย ครองเรอน ปรารถนาสงใด กเคยว กน ลม ดม สงนน, เคยว กน ลม ดมได (ทกอยางทงทภกษนวา) ควรและไมควร, ไดทงในกาลทควร และนอกกาล, ชะรอย ทานจะหามปากของเราในของเคยวของฉนอนประณต ทคฤหบดผมศรทธานามา ถวายนอกกาลในเวลากลางวน” ดงน, เธอกโกรธ แคนใจ บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตจระเข แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตจระเขน เปนคาชอสาหรบเรยก ความเปนคนเหนแกทอง.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตจระเขแล.
ฉบหายเพราะวงวน๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตวงวน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแกและความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลว เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาตในยานหมบานหรอนคม ไมรกษากาย
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๗/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๘
ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต ไมกาหนดสต ไมสารวมอนทรย. ในทนน ๆ เธอไดเหนคฤหบดหรอบตรคฤหบด ผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณ ทงหา ใหเขาบาเรออย. เธอนน กลบหวนระลกไปวา “เมอกอน เราเปน คฤหสถครองเรอน กเปนผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณทงหา ใหเขาบาเรออย. ทรพยสมบตในสกลของเรากมอย และเรากอาจบรโภคทรพยสมบตพลางทาบญ พลาง, อยากระนนเลย เราบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ บรโภคทรพยสมบตพลางทาบญพลางเถด” ดงน, เธอกบอกเลกสกขา หมน กลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตวงวน แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตวงวนน เปนคาชอสาหรบเรยก กามคณทงหา.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตวงวนแล.
ฉบหายเพราะปลาราย๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตปลาราย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแกและความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๘/๑๒๒,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๙
การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลวเวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาต ในยานหมบานหรอนคม ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต ไมกาหนดสต ไมสารวมอนทรย. ในทนน ๆ เธอไดเหนมาตคาม (หญงชาวบาน) ทหมชวนงชว, เมอเธอเหนมาตคาม ทหมชวนงชว ราคะกเสยบแทงจตของเธอ เธอมจตถกราคะเสยบแทงแลว กบอก เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตปลาราย แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตปลารายน เปนคาชอสาหรบ เรยกมาตคาม (หญงชาวบาน).
ภกษ ท.! นเรยกวา ภย อนเกดแตปลารายแล.
เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนน จงออกจากเรอนดวยศรทธา, ครนบวชแลวสามารถทาลาภ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๖๒/๓๔๗, ตรสแกภกษทงหลาย
ทเขาคชฌกฏ ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๐
สกการะและเสยงเยนยอ ใหเกดขนได, เธอมใจยนดแลวมความดารเตมรอบแลวในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน. เธอทะนงตวเพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนนวา “เราเปนผมลาภสกการะและเสยงเยนยอ สวนภกษอน ๆ เหลาน ตาตอยนอยศกด” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอย ถงความประมาทอย เพราะลากสกการะและเสยงเยนยอนน. เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความเปนอยทดแลว นาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย จนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน. มอง ขามพนกระพ, มองขามพนเปลอกสด, มองขามพนสะเกดแหงตามผวเปลอก, เดดเอาใบออนทปลายกงถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหน คนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญคนน ตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ขามพน เปลอกสด, ขามพนสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไปเดดเอาใบออนทปลายกงถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจประโยชน เลย” ดงน ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอ เอาพรหมจรรย ตรงใบออนทปลายกงของมน และเขาถงทสดของ พรหมจรรย ดวยการกระทาเพยงใหลากสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนเทานนเอง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๑
หลงสะเกดแหง วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนน จงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลวสามารถทาลาภ สกการะและเสยงเยนยอใหเกดขนได เธอมใจยนดแลว ไมมความดารเตมรอบ แลว ในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน; เธอไมทะนงตว เพราะลาภสกการะ และเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะ ลาภสกการะและเสยงเยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอม ดวย ศล เกดขนได, เธอมใจยนดแลว มความดารเตมรอบแลว ในความถง พรอมดวยศลนน. เธอทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยศลนน วา “เราเปนผ มศล มกลยาณธรรม สวนภกษอน ๆ เหลานทศล มความเปนอยเลวทราม” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอยถงความประมาทอย เพราะความถงพรอม ดวยศลนน, เมอประมาทแลวเธอกอยดวยความเปนอยทดแลวนาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย จนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน, มองขาม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม. ม. ๑๒/๓๖๓/๓๔๘. สะเกดเปลอกในทนคอ
ผวเปลอกชนนอกสดของเปลอกไม ทเปนสะเกดขรขระหมเปลอกสดอย, มใชสะเกดทเกดจากการ ถากของชางไมเปนตน. คาในภาษาไทย ยงไมปรากฏวา ไดแกคาอะไร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๒
พนกระพ, มองขามพนเปลอกสด, ถากเอาสะเกดเปลอกตามผวเปลอกถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหนคนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผว เปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง. จรงดงวา ผเจรญคนนตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ขามพนเปลอกสด, ถากเอาสะเกดแหงตามผวเปลอกถอไป ดวย เขาใจวา นแกนไม; สงทเขาจะตองทาดวยแกนไมจกไมสาเรจประโยชนเลย” ดงน, ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอเอาพรหมจรรย ตรงสะเกดแหงตามผวเปลอกของมน และเขาถงทสดแหงพรหมจรรยได ดวยการกระทาเพยงใหความถงพรอมดวยศลเกดขนเทานนเอง.
หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนนจงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลว สามารถ ทาลาภสกการะและเสยงเยนยอใหเกดขนได, เธอไมมใจยนด ไมมความดาร
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๖๕/๓๔๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๓
เตมรอบแลว ในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน. เธอทะนงตว เพราะลาภ สกการะและเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอม ดวยศลเกดขนได, เธอมความยนดแลวในความถงพรอมดวยศลนน แตวา หาม ความดารเตมรอบเพยงความถงพรอมดวยศลนนไม, เธอไมทะนงตวเพราะความถง พรอมดวยศลนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะ ความถงพรอมดวยศลนน. เมอไมประมาทแลว เธอใหถงความพรอมดวย สมาธ เกดขนได. เธอมใจยนดแลว มความดารเตมรอบแลว ในความถง พรอมดวยสมาธนน. เธอทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยสมาธนนวา “เราเปน ผมจตถงความเปนหนง ตงมนแลว สวนภกษอน ๆ เหลาน มจตฟงซาน ไมตง มนแลว” ดงน. เธอนนเมาอย มวเมาอย ถงความประมาทอย เพราะความ ถงพรอมดวยสมาธนน, เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความเปนอยทดแลวนาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย ไปจนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน, มองขาม พนกระพ, ถากเอาแตเปลอกสด ๆ ถอไป, ดวยเขาใจวา นแกนไม บรษ มตาด เหนคนนนเขาแลวกกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญคนน ตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เท ยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ถากเอาเปลอก สด ๆ ถอไป, ดวยเขาใจวา นแกนไม, สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจ ประโยชนเลย” ดงน ; ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถ อเอาพรหมจรรย ตรงเปลอกสดของมน และเขาถงท ส ดแหงพรหม - จรรย ดวยการกระทาเพยงใหความถงพรอมดวยสมาธเกดขนเทานนเอง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๔
หลงกระพไม วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรจงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลวสามารถทาลาภสกการะ และเสยงเยนยอใหเกดขนได, เธอไมมใจยนด ไมมความดารเตมรอบแลว ในลาภ สกการะและเสยงเยนยอนน. เธอไมทะนงตว เพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย, ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะลาภสกการะและเสยง เยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอมดวยศลเกดขนได, เธอมใจ ยนดแลว เพราะความถงพรอมดวยศลนน แตวา หามความดารเตมรอบเพยงความ ถงพรอมดวยศลนนไม, เธอไมทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยศลนน, เธอไม เมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะความถงพรอมดวยศลนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหถงความพรอมดวยสมาธเกดขนได, เธอมใจยนดแลว ในความถงพรอมดวยสมาธนน. แตวา หามความดารเตมรอบเพยงความถงพรอม ดวยสมาธนนไม, เธอไมทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยสมาธนน, เธอ ไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะความถงพรอมดวย สมาธนน ; เมอไมประมาทแลว เธอกทาให ญาณทสสนะ ความร เหนธรรมเกดขนได, เธอมใจยนดแลว มความดาร เตมรอบแลว ใน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม. ม. ๑๒/๓๖๘/๓๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๕
ญาณทสสนะนน. เธอทะนงตว เพราะญาณทสสนะนนวา “เราเปนผรผเหนอย สวนภกษอน ๆ เหลานไมรไมเหน” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอย ถง ความประมาทอย เพราะญาณทสสนะนน, เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความ เปนอยทดแลวนาชง
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไมอย ไปจนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกนเสย, ถาก เอากระพถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหนคนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญ คนนตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญ มแกนแลว กมองขามพนแกนเสย, ถากเอากระพถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม. สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจประโยชนเลย” ดงน ; ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอเอาพรหมจรรย ตรงกระพของมน และถงทสดแหงพรหมจรรยดวยการกระทาเพยง ทาให ญาณทสสนะเกดขนเทานนเอง.๑
ไมร “ความลบ” ของขนธหา๒
โสณะ ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม ไมรจกลกษณะ ไมรจก
เหตเกดขน ไมรจกความดบสนท ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบ สนท แหง รป...เวทนา ...สญญา ...สงขาร. ยอมไมรจกลกษณะ
๑ หมายถง มการรเหนธรรมบางขน แตยงไมถงขนาดทาอาสวะใหสน. ๒ บาล พระพทธภาษต ขนธ. ส. ๑๗/๖๒/๑๐๑, ตรสแกโสณะคฤหบดบตร ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๖
ไมรจกเหตเกดขน ไมรจกความดบสนท ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ ดบสนท แหง วญญาณ ;
โสณะ ! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอปทานขนธ ๑
ภกษ ท ! อปทานขนธ ๕ เหลาน คอ อปทานขนธคอรป, อปทานขนธ คอเวทนา, อปทานขนธคอสญญา, อปทานขนธคอสงขาร, อปทานขนธ คอวญญาณ.
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครองออกไปพน ในอปทานขนธ ๕ เหลาน ตามท เปนจรง ; ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปน สมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดา พราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลว แลอยไม.
๑ บาล พระพทธภาษต ขนธ. ส ๑๗/๑๙๕/๒๙๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๗
ไมร “ความลบ” ของธาตส๑
ภกษ ท.! ธาต ๔ เหลาน คอ ธาตดน ธาตนา ธาตไฟ ธาตลม. ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ
และไมรจกอบายเครองออกไปพน ในธาต ๔ เหลาน ตามทเปนจรง, ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา สมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลาย กตาม กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซงประโยชน แหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอนทรยหก๒
ภกษ ท.! อนทรย ๖ เหลาน คอ อนทรยคอตา, อนทรยคอห, อนทรยคอจมก, อนทรยลน, อนทรยคอกาย, อนทรยคอใจ.
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกความเกดขน ไมรจก ความดบไป ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครอง ออกไปพน ในอนทรย ๖ เหลาน ตามทเปนจรง ; ภกษ ท. ! สมณะ หรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะ
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๐๙/๔๑๖. ๒ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๒๗๓/๙๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๘
หรอพราหมณไปไดไม. หาไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอ ประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลว แลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอนทรยหา ๑
ภกษ ท.! อนทรย ๕ เหลาน คอ อนทรยคอศรทธา, อนทรยคอวรยะ
อนทรยคอสต, อนทรยคอสมาธ, อนทรยคอปญญา ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกความเกดขน ไมรจก
ความดบไป ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครอง ออกไปพน ในอนทรย ๕ เหลาน ตามทเปนจรง ; ภกษ ท.! สมณะ หรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะ หรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอ ประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถง แลวแลอยไม.
ไมรปฏจจสมปบาท ไมไดเปนสมณะ๒
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกชรามรณะ, ไมรจก
เหตเกดขนแหงชรามรณะ, ไมรจกความดบสนทแหงชรามรณะ, ไมรจกขอ ปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงชรามรณะ ;
๑ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๒๕๗/๘๔๘. ๒ บาล พระพทธภาษต. นทาน. ส. ๑๖/๑๗/๓๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๙
ไมรจกชาต, ไมรจกเหตเกดขนแหงชาต, ไมรจกความดบสนทแหงชาต, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงชาต ;
ไมรจกภพ, ไมรจกเหตเกดขนแหงภพ, ไมรจกความดบสนทแหงภพ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงภพ ;
ไมรจกอปาทาน, ไมรจกเหตเกดขนแหงอปทาน, ไมรจกความดบสนท แหงอปทาน, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงอปทาน ;
ไมรจกตณหา, ไมรจกเหตเกดขนแหงตณหา, ไมรจกความดบสนท แหงตณหา, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงตณหา ;
ไมรจกเวทนา, ไมรจกเหตเกดขนแหงเวทนา, ไมรจกความดบสนท แหงเวทนา, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงเวทนา ;
ไมรจกผสสะ, ไมรจกเหตเกดขนแหงผสสะ, ไมรจกความดบสนท แหงผสสะ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงผสสะ ;
ไมรจกอายตนะหก, ไมรจกเหตเกดขนแหงอายตนะหก, ไมรจกความ ดบสนทแหงอายตนะหก, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหง- อายตนะหก ;
ไมรจกนามรป, ไมรจกเหตเกดขนแหงนามรป, ไมรจกความดบสนท แหงนามรป, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงนามรป ;
ไมรจกวญญาณ, ไมรจกเหตเกดขนแหงวญญาณ, ไมรจกความดบสนท แหงวญญาณ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงวญญาณ ;
ไมรจกสงขาร, ไมรจกเหตเกดขนแหงสงขาร, ไมรจกความดบสนท แหงสงขาร , ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงสงขาร ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๐
ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมรอรยสจจ ไมไดเปนสมณะ๑
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกตามทเปนจรงวา ทกข
เปนเชนน ๆ, ไมรจกตามทเปนจรงวา เหตใหเกดทกขเปนเชนน ๆ, ไมรจก ตามทเปนจรงวา ความดบสนทแหงทกขเปนเชนน ๆ, ไมรจกตามทเปนจรงวา ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกขเปนเชนน ๆ;
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
หมวดทเจด จบ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส ๑๙/๕๔๒/๑๗๐๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๑๕๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๘
วาดวย พษสงทางใจ
๑. ดาบทหมกอยในจวร ๒. ยาพษในโลก ๓. ผตกเหว ๔. ผเหนแตจะทะเลาะววาท ๕. มาพยศแปดจาพวก ๖. ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ ๗. ผจมมดในหลมคถ ๘. สนดานกา ๙. พระรงโรค
๑๐. ผควรอยในคอกไปกอน ๑๑. ผเกยจครานตลอดเวลา ๑๒. ลงตดตง ๑๓. ลาสกเพราะตดเมา
๑๕๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๘
วาดวย พษสงทางใจ
ดาบทหมกอยในจวร๑
ภกษ ท.! มหาชนเขารจกเธอทงหลายวา “สมณะ สมณะ” ดงน, ถงเธอทงหลายเลา เมอถกเขาถามวา ทานทงหลาย เปนอะไร ? พวกเธอ ทงหลายกปฏญาณตวเองวา “เราเปนสมณะ”, ดงน
ภกษ ท.! เมอเธอทงหลาย มชอวา สมณะ และปฏญาณตวเองวา
เปนสมณะ อยอยางนแลว พวกเธอทงหลาย จะตองสาเหนยกใจวา “ขอปฏบต อนใด เปนขอปฏบตสมควรแกสมณะ เราจกปฏบตขอปฏบตอนนน. ดวยการปฏบตของเราอยางน สมญญาวาสมณะของตนกจกเปนจรง และคาปฏญาณวาสมณะของเรากจกสมจรง, อนงเลา เราบรโภคใชสอย บาตร จวร อาหารบณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของทายกเหลาใด, การบาเพญทานของทายกเหลานน กจกมผลใหญ มอานสงสใหญ และการบรรพชาของเราเอง กจกไมเปนหมนเปลา
๑ บาล พระพทธภาษต จฬอสสปรสตร ม. ม. ๑๒/๕๑๒/๑๔๗๙/๔๘๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอสสปรนคมของชาวองคะ. ๑๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๔
แตจกมผลมกาไรแกเรา” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก ใจไวอยางนเถด.
ภกษ ท.! เมอภกษรปใดรปหนง มอภชฌามาก ยงละอภชฌา ไมได, มจตพยาบาท ยงละพยาบาทไมได, เปนผมกโกรธ ยงละความมกโกรธ ไมได, เปนผมกถอความโกรธ ยงละความถอโกรธไมได, เปนผลบหลคณทาน ยงละความลบหลคณทานไมได, เปนผยกตนเทยมทาน ยงละความยกตนเทยมทาน ไมได, เปนผรษยา ยงละความรษยาไมได, เปนคนตระหน ยงละความตระหน ไมได เปนคนโออวด ยงละความโออวดไมได, เปนคนมมายา ยงละความมายา ไมได, เปนคนมความปรารถนาลามก ยงละความปรารถนาลามกไมได, เปนคน มความเหนผด ยงละความเหนผดไมได;
ภกษ ท.! เพราะละกเลสมอภชฌาเปนตน ซงเปนเครองมวหมองของ สมณะ เปนโทษของสมณะ เปนนาฝาดของสมณะ เปนเหตใหสตวเกดในอบาย และมวบากอนสตวทงหลายจะตองเสวยในทคต เหลานยงละไมได ; เรากไมกลาว ภกษนนวา “เปนผปฏบตขอปฏบตสมควรแกสมณะ” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนอาวธอนคมกลา๑ มคมสองขาง ทเขาลบ ไวอยางดแลว หมหอไวดวยผาสงฆาฏของภกษนนเอง ฉนใด ; ภกษ ท.! เรากลาวการบรรพชาของภกษนวา เปรยบกนไดกบอาวธมคมสองขางนน ฉนนน. ภกษ ท.! เราไมกลาวความเปนสมณะวา เปนสงทมได เพราะเหตสกวาการทรง สงฆาฏของผททรงสงฆาฏ ฯลฯ เปนตนเลย.
๑ บาลวา มตชนนาม อาวธชาต, อรรถกถาใหคาอธบายไวอยางยดยาว ไดใจความโดย
สรปวา เปนดาบทตขนดวยเหลกทชาระดวยวธทดทสดของสมยนน, คอ เอาผลเหลกใหนกกะเรยนกน เขาไป แลวถายออกมาหลาย ๆ ครง แลวจงนามาตเปนดาล มคมสองขาง (ทานองพระขรรค)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๕
ยาพษในโลก๑
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน ถวยดมสารดมเครองดมใสอยแลวชนดหนง สมบรณดวยส กลน และรส แตวามยาพษตดอย. ครงนน มบรษผหนง ซงกาลงรอนจด มความรอนระอไปทงตว เหนดเหนอย คอแหงกระหายนา มาถงเขา. คนทงหลายบอก แกบรษนนวา “นแนะทานผเจรญ, ถวยดม สารดใบน สมบรณดวยส กลน และรส สาหรบทาน ; แตวามยาพษตดอย. ถาหากทานตองการดมกดมได, เมอทานกาลงดม จดตดใจมนดวยสของมนบาง ดวยกลนของมนบาง ดวยรสของมนบาง ; แตวา ครนดมเขาไปแลว ทานจก ถงความตาย หรอรบทกขเจยนตาย เพราะเหตนน” ดงน. บรษนนไมทนจะ พจารณาถวยดมสารดอนนน (วาจะดมอยางไรจงจะไมถกยาพษเปนตน) รบดมเอา ๆ ไมยอมวาง. บรษนน กถงความตาย หรอรบทกขเจยนตาย เพราะเหตนน ฉนใด ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ในกาลอดตกตาม, ในกาล
อนาคตกตาม, ในกาลบดนกตาม, กฉนนนเหมอนกน ; ยอมเหนสงอน เปนทรกทสนทใจในโลก โดยความเปนของเทยง, โดยความเปนสข, โดยความเปนตวตน, โดยความเปนของไมเสยบแทง, โดยความเปน ของเกษม, สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมทาตณหาใหเจรญ. เมอ ทาตณหาใหเจรญอย กทาอปธ ใหเจรญ. เมอทาอปธใหเจรญอย กทา ทกขใหเจรญ. เมอทาทกขใหเจรญอย สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมไมหลดพนจากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๑๓๓/๒๖๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๖
ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ, เราตถาคต ยอมกลาววา “พวกเหลานน ยอมไมหลดพนจากทกข” ดง นแล.
ผตกเหว๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดกตาม ยงไมรตามทเปนจรงวาทกข เปนเชนน ๆ , เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ , ความดบสนทแหงทกข เปน เชนน ๆ , ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ ; สมณะ หรอพราหมณพวกนน ยอมยนดอยางยงในเหตปจจยเครองปรงแตงชนดทเปนไป เพอความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ; เขายนดในเหตปจจยเครองปรงแตงชนดนน ๆ แลว ยอมกอสรางเหตปจจยเครองปรงแตงชนดทเปนไปเพอความเกดเปนตน นน ๆ . ครนเขากอสรางเหตปจจยนน ๆ แลว เขากตกลงไปในเหวแหงความเกด บาง, ในเหวแหงความแกบาง, ในเหวแหงความตายบาง, ในเหวแหงความ โศกบาง, ในเหวแหงความราไรราพนบาง, ในเหวแหงความทกขกายบาง, ในเหวแหงความทกขใจบาง, ในเหวแหงความคบแคนใจบาง. อยนนเอง. สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมไมหลดพนจากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ; เราตถาคตยอมกลาววา “พวกเหลานน ยอมไมหลดพนจากทกข” ดงน แล.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๕๖๐/๑๗๒๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทเขาคชฌกฏ
นครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๗
ผเหนแตจะทะเลาะววาท๑ ภกษ ท.! พอท พวกเธอทงหลาย อยาหมายมนกนเลย, อยาทะเลาะกนเลย,
อยาโตเถยงกนเลย อยาววาทกนเลย (ดงนถง ๒-๓ ครง). เมอตรสอยางนแลว มภกษบางรปทลขนวา “ขาแตพระผมพระภาคเจา
ผเปนธรรมสาม ! ขอพระองคจงหยดไวเถด พระเจาขา ! ขอจงทรง ขวนขวายนอยเถด พระเจาขา ! ขาแตพระผมพระภาคเจา ! ขอจงทรงประกอบ ในสขวหารในทฏฐธรรม อยเถด พระเจาขา ! พวกขาพระองคทงหลายจกทา ใหเหนดาเหนแดงกน ดวยการหมายมนกน ดวยการทะเลาะกน ดวยการ โตเถยงกน ดวยการววาทกน อนนเอง” ดงน.
กาลนนแล ในเวลาเชา พระผมพระภาคเจา ทรงครองจวร ถอบาตร เสดจเขาไปสเมองโกสมพ เพอบณฑบาต. ครนทรงเทยวบณฑบาตในเมอง โกสมพแลว ภายหลงภตตกาล กลบจากบณฑบาตแลว ทรงเกบบรกขารขน มาถอไว แลวประทบยน ตรสคาถานวา :-
“คนไพร ๆ ดวยกน สงเสยงเอดตะโค แตหามคนไหน สาคญตววา เปนพาลไม. เมอหมแตกกน กหาไดม ใคร ร สกเปนอยางอนใหดขนไปกวานนไดไม.
พวกบณฑตลมตว สมครทจะพดตามทางทตนปรารถนา จะพดอยางไร กพดพลามไปอยางนน หาไดนาพาถงก เลส ทเปนเหตแหงการทะเลาะกนไม.”
๑ บาล พระพทธภาษต อปกกเลสสตร อปร. ม. ๑๔/๒๙๕/๔๔๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ผทมแทงกนดวยหอกคอปาก จนภกษรปหนง ทลขอรองใหพระผมพระภาคเจาเสดจไประงบเหต ณ ท โฆสตาราม เมองโกสมพ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๘
พวกใด ยงผกใจเจบอยวา “ผนนไดดาเรา ไดทารายเรา ไดเอาชนะเรา ไดลกทรพยของเรา”; เวรของพวกนน ยอม ระงบไมลง.
พวกใด ไมผกใจเจบ “ผนนไดดาเรา ไดทารายเรา ไดเอาชนะเรา ไดลกทรพยของเรา”; เวรของพวกน นย อม ระง บ ได .
ในยคไหนกตาม เวรทงหลาย ไมเคยระงบไดดวยการ ผกเวรเลย, แตระงบไดดวยไมมการผกเวร. ธ ร รมน เ ป น ขอ ง เ ก า ท ใ ช ไ ด ต ลอดกาล.
คนพวกอน ไมรสกวา “พวกเราจะแหลกลาญกเพราะ เหตน, พวกใด สานกตวไดในเหตทมนน ความมงรายกน ยอมระงบได เพราะความรสกนน.
ความกลมเกลยวเปนนาหนงใจเดยวกน (ในการทาตาม กเลส) ยงมไดแมแกพวกคนกกขละเหลานน ทปลน เม อ ง หกแขงขาชาวบาน ฆาฟนผคน แลวตอนมา โค และขนเอา ทรพย ไป ; แลวทาไมจะมแกพวกเธอไมไดเลา ?
ถาหากไมไดสหายทพาตวรอด เปนปราชญ ทมความ เปนอยด เปนเพอนรวมทางแลวไซร กจงทาตวให เหมอน พระราชาทละแควนซงพชตไดแลวไปเสย แลวเ ท ย ว ไ ป คนเดยว ดจชางมาตงคะ เทยวไปในปาตวเดยว ฉะนน.
การเทยวไปคนเดยวดกวา เพราะไมมความเปนสหาย กนไดกบคนพาล พงเทยวไปคนเดยว และไมทา บ าป . เปนคนมกนอย ดจชางมาตงคะ เปนสตวมกนอย เท ย ว ไป ในป า ฉะน น . ”
ดงนแลว ไดเสดจไปยง พาลกโลณการคาม.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๙
มาพยศแปดจาพวก๑
ภกษ ท.! เราจกแสดงมาพยศแปดจาพวก และโทษแหงมาพยศแปด จาพวกนนดวย ; เราจกแสดงบรษพยศแปดจาพวก และโทษแหงบรษพยศ แปดจาพวกนนดวย, พวกเธอทงหลาย จงฟงในขอนน :-
มาทงรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กลบถอยหลงสลดรถใหหลดจากตน. มาพยศ บางตว เปนไดถงเพยงน. น เปนโทษแหงมาพยศขอแรก.
ภกษ ท.! ในอปมาน พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต
ภกษรปนนถกภกษทงหลายโจท ดวยอาบตอย ยอมอาพรางอาบตไววา “ขาพเจา ระลกไมได, ยงระลกไมได” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏก “จงไป” ดงนแลว กลบถอยหลง สลดรถใหหลด จากตน. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอแรก.
มาหกไมรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงน แลว ยอมหกหลง กระแทกธป หกไมตรทณฑ มาพยศ บางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทสอง.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๑๙๔/๑๐๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๐
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบโตแยงวา “ประโยชนอะไรดวยคาพด ของทาน ซงเปนคนพาลคนเขลา คนอยางทานหรอรจกสงทควรพด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนนถกนายสารภเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงน แลว ยอมหกหลง กระแทกธป หกไมตทณฑ. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวช นวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถง เพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทสอง.
มาเตะงอนรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมยกขาดดขนไปทางงอนรถ แลวเตะ แลวถบ งอนรถ. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทสาม.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนนถก ภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบยกเอาอาบตใหแกโจทเสยเองวา “ทานนะส ตองอาบตชอน ทานจงทาคนเปนคนแรกเสยกอนเถด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนนถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอม ยกขาดดขนไปทางงอนรถ แลวเตะ แลวถบงอนรถ. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวช นวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทสาม.
มาหงายรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมเดนใหผดทาง ทาใหรถตะแคงหงาย. ภกษ ท.! มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทส.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๑
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบเอาเรองอนมาพดกลบเกลอนเสย นาเอา เรองนอกเรองมาพดแทน แสดงทาโกรธ ประทษราย อาการนอยใจใหปรากฏ, ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอมเดนใหผดทาง ทาใหรถตะแคงหงาย ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนได ถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทส.
มาทาลายรถ
ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมกระโดดจนสดตวสดเทา. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, นเปนโทษแหงมาพยศขอทหา.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน
ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบโคลงกาย ไกวแขน พดในทามกลางสงฆ. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอมกระโดจนสดตวสดเทา. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน. น เปนโทษแหงบรษพยศขอทหา.
มากดสายบงเหยน
ภกษ ท.! เมอมาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กไมแยแสตอปฏก กลบกดสายบงเหยน วงเตลด ไปตามปรารถนาของมน. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหง มาพยศขอทหก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๒
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทยภกษรปหนงดายอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กไมใยดตอสงฆ ไมเออเฟอตอโจทก หลก ไปทง ๆ ทตนยงมอาบตตดตวอย. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว กไมแยแสตอปฏก กลบกด สายบงเหยน วงเตลดไปตามปรารถนาของมน ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนเปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทหก.
มายนนง
ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กไมยอมกาวเดนหนา ไมยอมถอยกลบหลง ยนนงอยราวกบหลกทปกไวในทนน ฉะนน. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทเจด.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กไมยอมกลาววาตนตองอาบต หรอไมตอง อาบต. ภกษรปนน ยอมทาใหสงฆลาบากดวยความเปนผนงไมยอมพดของเธอ. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว กไมยอมกาวเดนหนาไมยอมถอยกลบหลง ยนนงอยราวกบหลกทปกไว ในทนน ฉะนน. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหง บรษพยศขอทเจด.
มาหมอบ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๓
เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว มนกลบคกเทาหนา คกเทาหลง หมอบทบ เทาทงส ในทนนเอง. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศ ขอทแปด.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทยภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบกลาวเสยอยางนวา “ทาไมหนอ, พวกผม อายทงหลาย ชอบพาลหาเหตใสตวเราหนกไปนก, บดน เราขอเวลา พอเรา ไดบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยกอนเทานน” ดงนแลว ตอมา ภกษนนกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ แลวยงแถม เยาะเยยใหวา “ทน พวกทานผมอายทงหลายจงพอใจกนเถด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว มนกลบคกเทาหนา คกเทาหลง หมอบทบเทาทงส ในทนนเอง. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทแปด แล.
ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ๑
อานนท! ภกษลามกเหนอานาจประโยชนสอยางเหลานอย จงยนด ในการทาลายสงฆใหแตกกน. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ :-
(๑) ภกษลามกในกรณน เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๒๕/๒๔๓, ตรสแกทานพระอานนท.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๔
ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหากภกษ ทงหลาย จะรจกเราวา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ฯลฯ เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมมเหมอนบอทเทขยะมลฝอยไซร เมอภกษพรอมเพรยงกนดอย กจะทาเราใหขาดสทธในความเปนภกษได แตเมอแตกกนเสย กจกไมอาจทาเรา ใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอแรก จงยนด ในการทาลายสงฆ.
(๒) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนมจฉาทฏฐ ประกอบดวย ความเหนทแลนดงไปยดถอเอาทสดโตงขางใดขางหนง. ภกษลามกนน หวนวตกไปวา “ถาหากภกษทงหลายจะรจกเราวา เปนคนมจฉาทฏฐ ประกอบดวย ความเหนทแลนดงไปยดถอเอาทสดโตงขางใดขางหนงไซร, เมอภกษพรอมเพรยง กนดอย กจกทาเราใหฉบหายได, แตเมอแตกกนเสย กจกไมทาเราใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอทสอง จงยนดในการ ทาลายสงฆ.
(๓) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนเลยงชวตผดทาง เปน มจฉาอาชพ. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหากภกษทงหลาย จะรจกเราวา เราเลยงชวตผดทางเปนมจฉาอาชพไซร, เมอภกษพรอมเพรยงกนดอย กจกทาเรา ใหฉบหายได, แตเมอแตกกนเสย กจกไมทาเราใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามก มองเหนอานาจประโยชนอนน เปนขอทสาม จงยนดในการทาลายสงฆ.
(๔) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนปรารถนาลาภ ปรารถนา สกการะ ปรารถนาเสยงเยนยอ. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหาก ภกษทงหลาย จะรจกเราวา เปนคนปรารถนาลาภ ปรารถนาสกการะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๕
ปรารถนาเสยงเยนยอไซร, เมอภกษพรอมเพยงกนดอย กจกไมสกการะ เคารพ นบถอ บชา เรา แตเมอแตกกนเสย กจกสกการะ เคารพ นบถอ บชา เรา” ดงน . ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอทส จงยนด ในการทาลายสงฆ.
อานนท ! ภกษลามกเหนอานาจประโยชนสอยางเหลานแล จงยนด ในการทาลายสงฆใหแตกกน.
ผจมมดในหลมคถ๑
อานนท ! ภกษรปนนชะรอยจกเปนพระใหม บวชยงไมนาน หรอวา เปนพระเถระผพาลผเขลา. ขอทเราพยากรณโดยสวนเดยวแลว จกกลบกลาย ไปเปนสองสวนไดอยางไร. อานนท ! เรายงมองไมเหนคนอนแมสกคน หนง ซงเราไดวนจฉยประมวลเหตการณทงปวงแลว จงพยากรณไวอยางนน เหมอนอยางเทวทต. อานนท ! ตราบใด เรายงมองเหนธรรมขาวของ เทวทต เพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน, ตราบนนเรากไมพยากรณเทวทต วา พระเทวทต ตองไปเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวย เหลออะไรไมไดกอน. อานนท ! เมอใดแล เรามองไมเหนธรรมขาวของ เทวทตแมเพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน, เมอนน เราจงพยากรณเทวทตวา
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๕๐/๓๓๓, ตรสแกทานพระอานนท โดยทมภกษ
รปหนงถามทานวา “ทานอานนทผมอาย ! พระผมพระภาคเจาทรงวนจฉยประมวลเหตการณ ทงปวง ครบถวนดแลวหรอ จงทรงพยากรณวาพระเทวทต ตองเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลออะไรไมได, หรอวาทรงพยากรณโดยปรยายบางอยางเทานน” ดงนแลว ทานพระอานนท จงใหคาตอบวา “ผมอาย ! คาพยากรณทพระผมพระภาคเจาทรงพยากรณแลว ยอมเปนความจรง เชนนนเสมอ” ดงนแลว ; พระผมพระภาคเจาทรงทราบเรองน จงไดตรสพระพทธวจนะน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๖
พระเทวทต ตองไปเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลอ อะไรไมได
อานนท ! เปรยบเหมอน หลมคถลกชวบรษ เตมไปดวยคถจนปรม ขอบหลม ; บรษคนหนงพงตกลงไปในหลมคถนนจนมดทงตว. ยงมบรษ บางคนหวงประโยชนเกอหนน หวงความเกษมสาราญจากสภาพเชนนน หวงจะ ชวยยกเขาขนจากหลมคถนน บรษนจงเขาไปใกล เดนเวยนดรอบ ๆ หลมคถนน มองไมเหนอวยวะของคนในหลมนน แมเสพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน ทยง ไมไดเปอนคถ ซงตนพอจะจบยกขนมาได. ขอนฉนใด ;
อานนท ! เมอใด เรามองไมเหนธรรมขาวของเทวทต แมเพยงเทาปลาย แหลมสดแหงเสนขน เมอนน เราจงกลาพยากรณเทวทตวา เทวทตตองไป เกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลออะไรไมได ฉนนนแล.
สนดานกา๑
ภกษ ท.! กา เปนสตวทประกอบดวยความเลวสบประการ. สบประการ
อะไรกนเลา ? สบประการคอ :- (๑) กา เปนสตวทาลายความด, (๒) กา เปนสตวคะนอง, (๓) กา เปนสตวทะเยอทะยาน, (๔) กา เปนสตวกนจ, (๕) กา เปนสตวหยาบคาย,
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๕๙/๗๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๗
(๖) กา เปนสตวไมกรณาปราณ, (๗) กา เปนสตวทรพล, (๘) กา เปนสตวรองเสยงอง, (๙) กา เปนสตวปลอยสต, (๑๐) กา เปนสตวสะสมของกน. ภกษ ท.! กา เปนสตวทประกอบดวยความเลวสบประการ เหลาน. ภกษ ท.! ภกษลามก กเชนเดยวกบกานนแหละ เปนคนประกอบดวย
อสทธรรมสบประการ. สบประการอะไรกนเลา ? สบประการคอ :- (๑) ภกษลามก เปนคนทาลายความด, (๒) ภกษลามก เปนคนคะนอง, (๓) ภกษลามก เปนคนทะเยอทะยาน, (๔) ภกษลามก เปนคนกนจ, (๕) ภกษลามก เปนคนหยาบคาย, (๖) ภกษลามก เปนคนไมกรณาปราณ, (๗) ภกษลามก เปนคนทรพล, (๘) ภกษลามก เปนคนรองเสยงอง, (๙) ภกษลามก เปนคนปลอยสต, (๑๐) ภกษลามก เปนคนสะสมของกน. ภกษ ท.! ภกษลามก เปนคนประกอบดวยอสทธรรมสบประการ
เหลานแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๘
พระรงโรค๑
ภกษ ท.! โรคสองอยางเหลานมอย. สองอยางอะไรกนเลา ?สองอยางคอ โรคทางกาย กบ โรคทางใจ
ภกษ ท.! ยอมเหนกนอยแลววา สตวทงหลาย ทยนยนถงความไมม โรคทางกายตลอด ๑ ปบาง, ๒ ปบาง, ๓ ปบาง, ๔ ปบาง, ๕ ปบาง, ๑๐ ปบาง, ๒๐ ปบาง, ๓๐ ปบาง, ๔๐ ปบาง, ๕๐ ปบาง, ๑๐๐ ปบาง, และทยนยน ถงความไมมโรคทางกายยงกวา ๑๐๐ ปบาง, กพอจะหาได.
ภกษ ท.! แตหมสตว ทจะกลายนยนถงความไมมโรคทางใจ แมชวเวลา เพยงครเดยว เวนแตพระขณาสพแลว นบวา หาไดแสนยากในโลก.
ภกษ ท.! โรคของบรรพชตสอยางเหลาน. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ :-
(๑) ในกรณนคอ ภกษเปนผมกมาก มความรอนใจเพราะความมกมาก อยเสมอ, ไมรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยาแกไข ตามม ตามได.
(๒) ภกษนน เมอเปนผมกมาก มความรอนใจเพราะความมกมาก อยเสมอ ไมรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยาแกไข ตามม ตามไดแลว, ยอมตงความปรารถนาลามก เพอจะไดรบการคอยเอาอกเอาใจ จากคนอน, และเพอจะไดลาภสกการะและเสยงเยนยอ.
(๓) ภกษนน ยอมวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอจะไดรบการเอาอก เอาใจจากคนอน, และเพอจะไดลาภสกการะและเสยงเยนยอ,
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๙๑/๑๕๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๙
(๔) ภกษนน ยอมคดวางแผนการเขาสสกล ยอมคดวางแผนการ นงในสกล ยอมคดวางแผนการกลาวธรรมในสกล ยอมคดวางแผนการทนกลน อจจาระปสสาวะ คลกคลอยในสกล
ภกษ ท.! โรคของบรรพชตสอยางเหลานแล. ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
วา “เราทงหลาย จกไมเปนผมกมาก, จกไมเปนผรอนใจเพราะความ มกมาก, แตเปนผรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยา แกไข ตามมตามได; จกไมตงความปรารถนาลามก เพอใหไดรบการ คอยเอาอกเอาใจจากคนอน และเพอใหไดลากสกการะและเสยงเยนยอ; จกไมวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอใหไดรบการคอยเอาอกเอาใจ จากคนอน, และเพอใหไดลากสกการะและเสยงเยนยอ ; จกเปนผอดทน ตอหนาว รอน หว ระหาย ตอสมผสแหงเหลอบ ยง ลม แดด และ สตวเสอกคลานทงหลาย, ตอถอยคาหยาบคายรายแรงตาง ๆ, เปนผ อดทนตอเวทนา ทเกดในกาย อนเปนทกข กลาแขง เผดรอน ขมขน ไมเจรญใจ ถงขนาดจะคราเอาชวตเสยได” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผควรอยในคอกไปกอน๑
ภกษ ท.! ผประกอบดวยเหตหาอยาง เปนผทยงไมควรไดรบ
การปลอยออจากหมไปอยผ เดยวกอน . เหตหาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๖๔/๑๒๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๐
(๑) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยจวรตามมตามได, (๒) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยอาหารบณฑบาตตามมตามได, (๓) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยเสนาสนะตามมตามได, (๔) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยคลานปจจยเภสชบรกขารตามมตามได, (๕) เธอ ยงมความคดหนกไปในทางกามอยมาก. ภกษ ท.! ภกษผประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแล เปนผทยงไมควร
ไดรบการปลอยออกจากหมไปอยผเดยวกอน.
ผเกยจครานตลอดเวลา๑
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงเดน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอคร นคดดวยความคร นคดในทางเดอดแคน หรอคร นคดดวยความคร นคด ในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสดสนไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปน เชนน แมกาลงเดนอย กเรยกวา เปนผไมทาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลว ตอสงลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทรามอยเนองนจ.
เมอภกษกาลง ยน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอ ครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทาง ทาใหผอนลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปนเชนน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖/๑๑. ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๗๑
แมกาลงยนอย กเรยกวา เปนผไมทาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลวตอสงลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
เมอภกษกาลง นง อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอครนคด ดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทางทาผอน ใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถาย ถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกาลงนงอย กเร ยกว า เป นผ ไม ทาความเพยรเผากเลส ไมร ส กกลวต อส งลามก เป นคน เกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
เมอภกษกาลง นอน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอ ครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทาง ทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปนเชนน แมกาลง น งอย กเร ยกวา เปนผ ไม ทาความเพยรเผากเลส ไมร ส กกลวตอส งลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
ลงตดตง๑
ภกษ ท.! ประเทศแหงขนเขาหมพานต อนเปนประเทศทขรขระ ไมสมาเสมอ ไปลาบาก ไมเปนทเทยวไปทงของฝงลงและของหมมนษย กมอย, ทเปนทเทยวไปของฝงลง แตไมเปนทเทยวไปของหมมนษย กมอย ; และภมภาค แหงขนเขาหมพานตซงราบเรยบ เปนทนารนรมย ซงเปนทเทยวไปไดทงของ ฝงลงและของหมมนษย กมอย.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๘-๙/๗๐๑-๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๒
ภกษ ท.! ในทนนแหละ พวกพรานวางตงเหนยวไวในกลางทางเดน ของลง เพอดกลง. บรรดาลงฝงนน ลงตวใด ไมเปนชาตลงโง ไมเปนชาต ลงโลเล, ลงนนเหนตงเหนยวนนแลว ยอมเวนออกไกลทเดยว. สวนลงตวใด เปนชาตลงโง เปนชาตลงโลเล , สงนนเขาไปใกลตงเหนยวนนแลว กเอามอจบด มอนนกตดตง, มนจงเอามอขางทสองจบดวยตงใจวา จกเปลองมอขางทตดตงออก, มอขางทสองนนกเลยตดตงเขาดวย. มน จงเอาเทาขางหนงผลกดวยตงใจวา จกชวยเปลองมอทงสองทตดตงออก, เทานนกเลยตดตงดวย. มนจงเอาเทาทเหลออกขางหนงผลกดวยตงใจวา จกชวยเปลองมอทงสองกบเทาขางหนงออก, เทาขางทสองนนกเลย ตดตงเขาอก. มนจงเอาปากกดดวยคดตามประสามของมนวา จกชวย เปลองมอทงสองและเทาทงสองทกาลงตดตงอยออก, ปากนนกเลยตด ตงเขาอกดวย. ภกษ ท.! ลงตวนนถกตงเหนยวตรง ๕ ประการ ดวยอาการ อยางน, นอนถอนใจใหญอย ถงความพนาศยอยยบแลว ตามแตนายพราน จะทาประการใด. ภกษ ท.! นายพรานแทงลงตวนนแลวยกขนจากตงไมยอมทง ทไหน หลกไปสทตามตองการ. ภกษ ท.! เพราะขอทลงเทยวไปในถนอน ซงเปนทไมควรเทยวไป จงเปนไดถงอยางน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย อยาไดเทยวไป ในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไป, เมอเทยวไปในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไป มารจกไดชองทางมารจกไดโอกาสทาตามอาเภอใจของมน.
ภกษ ท.! กวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ เปนอยางไรเลา ? วสยอนนนไดแก กามคณ ๕. กามคณ ๕ อยางไรกนเลา ? หาอยางคอ รป ทจะพงเหนดวยตา, เสยง ทจะพงฟงดวยห, กลน ทจะพงรสกดวยจมก, รส ทจะพงรสกดวยลน, โผฏฐพพะ ทจะพงรสกดวยกาย, (ทง ๕ อยางน) อนเปนสงทนาปรารถนา รกใคร ชอบใจ เปนสงทยวยวนชวนใหรก เขาไป
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๗๓
ตงอยดวยความรกใคร เปนทตงแหงความกาหนดยอมใจ. ภกษ ท.! นแล เปน วสยอน ซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษเลย.
ลาสกเพราะตดเมา๑
ภกษ ท.! ความเมาสามอยางนมอย. สามอยางอะไรกนเลา ? สามอยาง คอ ความเมาวายงหนมอย ความเมาวายงไมมโรคเบยดเบยน ความเมา วายงมชวตอย.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงหนมอย
ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤตทจรตทางใจ, ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลงแตตายเพราะการ แตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงไมมโรค
เบยดเบยน ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤต ทจรตทางใจ. ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลง แตตายเพราะการแตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงมชวตอย
ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤตทจรตทางใจ.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๘๕/๔๗๘, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๔
ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลงแตตายเพราะการแตก ทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! ภกษ ผมวเมาดวยความเมาวายงหนมอย มวเมาดวยความเมา
วายงไมมโรคเบยดเบยน มวเมาดวยความเมาวายงมชวตอย ยอมบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถตามเดมแล.
หมวดทแปด จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗๕
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๙
วาดวย การเสยความเปนผหลกผใหญ
๑. วอดวายเพราะผนา ๒. อปชฌายะเสย ๓. อาจารยเสย ๔. เถระเสย ๕. เถระทตองระวง ๖. เถระพาล ๗. เถระวปรต ๘. เถระโลเล (หลายแบบ) ๙. พอฆาลก ๑๐. สมภารผดหลก ๑๑. สมภารตดถน ๑๒. สมภารตดทอย ๑๓. นรกของสมภารเจาวด
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๙
วาดวย การเสยความเปนผหลกผใหญ
วอดวายเพราะผนา๑
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลว : โคบาลชาวมคธ เปนคนปญญาทบ โดยกาเนด ไมคานงถงฤดสารทในเดอนทายฤดฝน ไมตรวจตราดฝงแมนาคงคา ทางฟากน ไดตอนฝงโคใหขามไปฝงเหนอแหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททมใชทา สาหรบโคขามเลย. ภกษ ท.! ครงนนแล ฝงโคไดวายวกไปเวยนมาใน ทามกลางกระแสแมนาคงคา (เพราะไมอาจขนฝงขางใดได). กพากนถงความ พนาศวอดวายเสย ณ กลางกระแสนานนเอง. ขอนนเปนเพราะเหตไร ? เพราะเหต ทโคบาลชาวมคธ เปนคนปญญาทบโดยกาเนด ไมคานงถงฤดสารทในเดอน ทายฤดฝน ไมตรวจตราดฝ งแมนาคงคาทางฟากน ไดรบตอนฝงโคใหขามไป ฝงเหนอ แหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททมใชทาสาหรบโคขามเลย นนเอง.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : สมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง เปนผไมฉลาดเรองโลกน ไมฉลาดเรองโลกอน, เปนผไมฉลาดเรอง
๑ บาล พระพทธภาษต จฬโคปาลสตร ม. ม. ๑๒/๔๑๘/๓๘๙, ตรสแกภกษทงหลาย
ทฝงแมนาคงคา ใกลเมองอกกเวลา, ๑๗๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๘
วฏฏะ อนเปนทอยของมาร ไมฉลาดเรอง ววฏฏะ อนไมเปนทอยของมาร, เปนผไมฉลาดเรอง วฏฏะ อนเปนทอยของมฤตย ไมฉลาดเรอง ววฏฏะ อนไมเปนทอยของมฤตย ; ชนเหลาใดเกดไปสาคญวา ถอยคาของสมณะ หรอพราหมณเหลานนควรฟงควรเชอ, ขอนนจกเปนไปเพอความทกข ไมเปนประโยชนเกอกล แกชนเหลานนสนกาลนาน.
อปชฌายะเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกม ภกษทงหลาย ซงมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา , เธอ ทงหลาย ทงทเปนเชนนนอย จก เปนอปชฌายะใหอปสมบทคนอน ๆ แลว จกไมอาจแนะนาฝกสอนคนเหลาน น ในศลอนย ง ในสมธอนย ง และ ในปญญาอนยง, แมคนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มได อบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปน เชนนนอย จกเปนอปชฌายะใหอปสมบท (ตอจากอปชฌายะแรก) สบไป ๆ, จกไมอาจแนะนาฝกสอนผบวชแลวทงหลาย ในศลอนยง ในสมาธอนยง และ ในปญญาอนยงได, คนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มได อบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา อยางเดยวกน. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรมมมลทน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๑/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๗๙
เพราะวนยมมลทน. น เปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขน ในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายาม เพอกาจดภยนนเสย.
อาจารยเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมไดอบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปน เชนนนอย จก เปนอาจารยใหนสสยคนอน ๆ แลวจกไมอาจแนะนา ฝกสอนคนเหลานน ในศลอนยง ในสมาธอนยง และในปญญาอนยง. แมคนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปนเชนนนอย จก เปนอาจารยให นสสยคนอน ๆ สบไป ๆ , จกไมอาจแนะนาฝกสอนคนทงหลาย ในศลอนยง ในสมาธอนยง และในปญญาอนยงได, คนทงหลายเหลานน กจกเปนผมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา อยางเดยวกน. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรม มมลทน เพราะวนยมมลทน. นเปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๒๑/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๐
เถระเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงท เปนเชนน นอย ทงท เปนภกษช นเถระแลว จกเปนผ ชอบทาการสะสม บรกขาร ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแล ในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความพยรเพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง. ผบวช ในภายหล ง ได เห นเถระเหล าน นทาเป นแบบแผนเช นน นไว กถ อเอาไปเป น แบบอยาง จงทาใหเป นผ ชอบทาการสะสมบรกขารบาง ประพฤตย อหยอน ในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยรเพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจง ในสงทยงไมทาใหแจง, ตาม ๆ กนสบไป. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางน เอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรมมมลทน เพราะวนยมมลทน. น เปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอ ทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
เถระทตองระวง๒
กสสะปะ ! ภกษแมเปนเถระแลว แตไมเปนผใครตอไตรสกขาดวย ตนเอง, ไมสรรเสรญผปฏบตในไตรสกขา, ไมชกจงผไมรกไตรสกขา,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๓/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๗/๕๓๑, ตรสแกทานพระมหากสสปะทนคมของ
ชาวโกศลชอ ปงกธา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๑
ไมกลาวยกยองผรกการปฏบตในไตรสกขา ตามเวลาทควรแกการยกยอง ตามทเปนจรง, กสสะปะ ! เราตถาคต ไมสรรเสรญภกษเถระชนดน.
ขอนนเพราะอะไร ? เพราะเหตวา ภกษทงหลายจะไปหลงคบภกษ
เถระชนดนนเขา ดวยคดวา “พระศาสดา สรรเสรญภกษชนดน” ดงน. ภกษเหลาใดไปคบหาภกษเถระชนดนนเขา กจะถอเอาภกษเถระชนดนน เปน ตวอยางสบไป. การถอเอาภกษเถระชนดนน เปนตวอยาง ยอมเปนทาง ให เกดส งอนไม เปนประโยชน และเปนทกข แกภกษ เหลานนเอง สนกาลนาน.
กสสะปะ ! เพราะเหตนน เราจงไมสรรเสรญภกษเถระชนดน.
เถระพาล๑
ภกษ ท.! คนเรา แมเปนผเฒา มอาย ๘๐, ๙๐, ๑๐๐ ป โดยกาเนด กด, แตเขามคาพดไมเหมาะแกกาล, พดไมจรง, พดไมมประโยชน, พดไมเปนธรรม, พดไมเปนวนย, กลาววาจาไมมทตง ไมมทอง ไมม ทสนสด ไมประกอบดวยประโยชน, คนผนนยอมถงการถกนบวาเปน “เถระผพาล” โดยแท.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๒๘/๒๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทอชปาลนโครธ
รมฝงแมนาเนรญชรา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๒
เถระวปรต๑
ภกษ ท.! ภกษเถระทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลาน แลว ยอมเปนผปฏบตเพอทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนใหหมด ความสข ทาไปเพอความฉบหายแกคนเปนอนมาก ไมเปนประโยชน เกอกล เปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย. หาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษเปนเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมาก. (๒) เปนทรจกกนมาก มเกยรตยศ มบรวาร ทงคฤหสถและบรรพชต. (๓) เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย-
เภสชบรกขาร (๔) เปนพหสตร ทรงจาธรรมทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลว--ฯลฯ-- (๕) (แต) เปนมจฉาทฏฐ มทศนะวปรต. ภกษ ท.! ภกษน ทาคนเปนอนมากใหหางจากพระสทธรรม,
ใหตงอยในอสทธรรม. ประชาชนทงหลาย ยอมถอเอาแบบอยางของภกษ นนไป เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมากบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทมหาชนเชอถอรจกกนมาก มเกยรตยศ มบรวารมาก ทงคฤหสถและบรรพชตบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารบาง, เพราะคดวา เธอเปน ภกษเถระ ทเปนพหสต ทรงจาธรรทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลวไดบาง, ดงน.
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ยอมเปนผปฏบตเพอทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนใหหมดความสข ทาไป
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๙/๘๘, ตรสแกภกษทงหลาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๓
เพอความฉบหายแกคนเปนอนมาก ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย แล
เถระโลเล (หลายแบบ)๑
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลาน แลวยอมไมเปนทรก ไมเปนทไววางใจ ไมนาเคารพ ไมนายกยองสรรเสรญ ของเพอนฝง ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษชนเถระ ยงกาหนดในอารมณเปนทตงแหงความ กาหนด, ยงขดเคองในอารมณเปนทตงแหงความขดเคอง, ยงหลงใหล ในอารมณเปนทตงแหงความหลงไหล, ยงตนเตนในอารมณเปนทตง แหงความตนเตน, ยงมวเมาในอารมณเปนทตงแหงความมวเมา,
(๒) ภกษชนชนเถระนน ยงเปนผไมปราศจากราคะ, ยงเปนผ ไมปราศจากโทสะ, ยงเปนผไมปราศจากโมหะ, ยงลบหลคณทาน, ยงตตนเสมอทาน,
(๓) ภกษชนเถระนน เปนคนหลอกลวงเกงดวย, เปนคนพด พรพไรเกงดวย, เปนคนพดหวานลอมเกงดวย, เปนคนปลกคาทาทาย ใหเกดมานะเจบใจเกงดวย, เปนคนหากาไรทานองเอาลาภตอลาภ เกงดวย,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๖ - ๘/๘๑-๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๔
(๔) ภกษชนเถระนน เปนคนไมมศรทธา, ไมมความละอายบาป, ไมมความเกรงกลวบาป, เปนคนเกยจคราน, เปนคนมปญญาทราม,
(๕) ภกษชนเถระนน เปนคนไมอดใจในรปทงหลาย, ไมอดใจ ในเสยงทงหลาย, ไมอดใจในกลนทงหลาย, ไมอดใจในรสทงหลาย, ไมอดใจในสมผสทางกายทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลานแลว ยอมไมเปนทรก ไมเปนทไววางใจ ไมนาเคารพ ไมนายกยองสรรเสรญ ของเพอน ผประพฤตพรหมจรรยรวมกนเลย.
พอฆาลก๑
กสสะปะ ! กในเวลาน พวกภกษชนเถระ ไมสมาทานการอยปา เปนวตร และทงไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมสมาทานการ บณฑบาตเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมสมาทาน การใชผาบงสกลเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไม สมาทานการใชจวรเพยงสามผนเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทา เชนนน, ไมจากดความตองการใหมแตนอย และไมกลาวสรรเสรญ การกระทาเชนนน, ไมสนโดษ และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมอยสงบ และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมเปนผอยอยาง
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๔๗/๔๙๖, ตรสแกทานพระมหากสสปะ ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๕
ไมคลกคลกน และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมปรารภความเพยร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน. บรรดาภกษชนเถระเหลานน, ภกษ รปใด เปนคนมชอเสยงคนรจกมาก มเกยรตยศ มลาภดวยบรกขารคอ จวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสช, พวกภกษชนเถระดวยกนกเชอเชญ ใหนงเฉพาะภกษรปนน ดวยคาเปนตนวา “มาเถดภกษ ! ภกษรปนชอไร ? ภกษนชางมวาสนาจรง ! ภกษรปนเปนทรกของผประพฤตพรหมจรรยรวมกน. มาเถดภกษ ! นมนตทานจงนงอาสนะน” ดงน.
กสสปะ ! ครนภกษชนเถระประพฤตกนอยดงน, ความคดกเกดขน แกพวกภกษผบวชใหม วา ไดยนวา ภกษรปใด มชอเสยงคนรจกมาก มเกยรตยศ มลาภดวยบรกขารคอจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลาปนจจยเภสช, พระเถระ ทงหลาย ยอมนมนตเธอนนดวยอาสนะดวยคาเปนตนวา “มาเถดภกษ ! ภกษน ชอไร ? ภกษนชางมวาสนาจรง ! ภกษนเปนทรกของผประพฤตพรหมจรรย ดวยกน. มาเถดภกษ ! นมนตทานจงนงอาสนะน” ดงน. พวกภกษผบวช ใหมเหลานน กพากนประพฤตเพอใหเปนเชนนน, และขอนน ยอม เปนไปเพอความทกข ไมเปนประโยชเกอกลแกพวกภกษเหลานนเอง สนกาลนาน.
กสสปะ ! จรงทเดยว เมอใดใครจะกลาวคาน ใหถกตองแกกาละเทสะ และบคคล วา “พรหมจาร ถกยายเสยแลว ดวยอนตรายอยางของ พรหมจาร; พรหมจาร ถกรอยรดเสยแลว ดวยเครองรอยรดอนยงใหญ อยางของพรหมจาร” ดงนแลว เขาพงกลาวขอความนนในกาลบดนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๖
สมภารผดหลก๑
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ไมควรไดรบการยกยองใหเปนเจาอาวาส. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ:-
(๑) เจาอาวาส ไมสมบรณดวยมารยาท ไมสมบรณดวยวตร. (๒) เจาอาวาส ไมเปนพหสตร ไมเปนเจาตาหรบ. (๓) เจาอาวาส ไมปฏบตขดเกลากเลส ไมยนดในการหลกเรน
ไมยนดในกลยาณธรรม๒ (๔) เจาอาวาส มวาจาไมออนหวาน ไมเพราะห (๕) เจาอาวาส มปญญานอย โงเขลา เงอะงะ. ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแล ไมควร
ไดรบการยกยองใหเปนเจาอาวาส
สมภารตดถน๓
ภกษ ท.! โทษในการตดถน มหาอยางเหลาน. หาอยางอะไรกนเลา ?หาอยางคอ:-
(๑) เธอ ยอมมความตระหนทอย (คอหาวงเสนาสนะทสบาย ๆ เมอมผอน มาอยดวยกตองแบงกน หรอถงกบสญเสยเสนาสนะเชนนน ถาหากวาตนดอยกวาดวย).
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๐/๒๓๑. ๒ ฉบบยโรป และฉบบพมา ไมมคาวา ไมยนดในกลยาณธรรม. ๓ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๖/๒๒๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๗
(๒) เธอ ยอมมความตระหนสกลอปฏฐาก (คอกนทา ไมใหภกษอน รจกมกคนดวยอปฏฐากของตน โดยกลววาจะถกแบงลาภ หรอถงกบสญเสยอปฏฐากไป).
(๓) เธอ ยอมมการหวงลาภ (คอการอยตดถน ทาใหเกดความคดสะสม สงของ จงหวงสงของตาง ๆ เพอการสะสม).
(๔) เธอ ยอมมการหวงชอเสยง เกยรตยศ (คอไมตองการใหใครมชอ เทาตนในถนนน).
(๕) เธอ ยอมมการหวงคณธรรม (คอการกนทา ไมใหผอนเจรญดวย ปรยตธรรม ปฏบตธรรม และปฏเวธธรรม เพราะจะเปนคแขงทครอบงาตน).
ภกษ ท.! โทษในการตดถน มหาอยางเหลานแล.
สมภารตดทอย๑
ภกษ ท.! โทษในการตดทอย หาอยางเหลาน. หาอยางอะไร กนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษตดทอย ยอมมภณฑะสงของมาก เปนผชอบสะสม สงของไวมาก.
(๒) ภกษตดทอย ยอมมเภสชมาก เปนผชอบสะสมเภสชไวมาก. (๓) ภกษตดทอย ยอมมกจมาก มการงานทตองจดตองทามาก
เลยเอาดในหนาทของสมณะโดยตรงไมได. (๔) ภกษตดทอย ยอมจะคลกคลกบคฤหสถและบรรพชต ดวย
การคลกคลกนอยางแบบคฤหสถอนเปนสงไมสมควรแกสมณะ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๖๘/๒๒๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
ภาค ๒
ปคคหพจน – คาชชวนวงวอน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๘
(๕) ภกษตดทอย จะจากถนทอยนนไป เธอ ยอมจากไปดวย จตทหวงใย
ภกษ ท.! โทษในการตดทอย มหาอยางเหลานแล.
นรกของสมภารวด๑
ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาสทประกอบดวยองคประกอบหาอยาง ยอมจะ เดอดรอนเหมอนถกลากตวไป เกบไวในนรกในปจจบนน (ตกนรกทงเปน), ฉะนน. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน กลาวยกยอง คนทควรตาหน,
(๒) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน กลาวตาหน คนทควรยกยอง,
(๓) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน แสดงความเลอมใสใหปรากฏ ในฐานะอนไมเปนทตงแหงความเลอมใส,
(๔) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน แสดงความไมเลอมใสใหปรากฏ ในฐานะอนเปนทตงแหงความเลอมใส,
(๕) ภกษเจาอาวาส ทาไทยทานใหทายกถวายดวยศรทธาใหตก เสยไป.
ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาสทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแล. ยอมจะเดอดรอนเหมอนถกลากตวไปเกบไวในนรก ในปจจบนน ฉะนน.
หมวดทเกา จบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๓/๒๓๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชชวนวงวอน !
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสดงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นนโคนไมทงหลาย, นนเรอนวางทงหลาย
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
๑๘๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๐
วาดวย การมศล -------------
๑. ผากาส ๒. รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา ๓. ผทควรเขาใกล ๔. ละไดจกอยเปน “พระ” ๕. สมณพราหมณทนานบถอ ๖. ผลประโยชนของความเปนสมณะ ๗. ผมศล ละความทศลเสยได ๘. ภกษผมศลสมบรณแลว ๙. ผมศล ไมทาลายพชคามและภตคาม ๑๐. ผมศล ไมกระทาการบรโภคสะสม ๑๑. ผมศล ไมดการเลน ๑๒. ผมศล ไมเลนการพนน ๑๓. ผมศล ไมนอนบนทนอนสงใหญ ๑๔. ผมศล ไมประดบตกแตงรางกาย ๑๕.ผมศล ไมพดคยเดรจฉานกถา ๑๖. ผมศล ไมกลาวคาแกงแยงกน ๑๗. ผมศล ไมเปนทตนาขาว ๑๘. ผมศล ไมลอลวงชาวบาน ๑๙. ผมศล ไมเปนหมอทายโชคลาง ๒๐. ผมศล ไมเปนหมอทายลกษณะสงของ ๒๑. ผมศล ไมเปนหมอทายการรบพง ๒๒. ผมศล ไมเปนหมอโหราศาสตร ๒๓. ผมศล ไมเปนหมอทนายดนฟาอากาศ ๒๔. ผมศล ไมเปนหมอดฤกษยาม
๒๕. ผมศล ไมเปนหมอผและหมอยา ๒๖. อธศลสกขา ๒๗. สมณกจ ๒๘. กจของชาวนา ๒๙. ตงหนาทากแลวกน ๓๐. เครองมอละกเลส ๓๑. เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส ๓๒. อรยกนตศล ๓๓. ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ ๓๔. ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน ๓๕. ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส ๓๖. ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส-
-(อกนยหนง) ๓๗. ศลเปนฐานรองรบ โพชฌงคเจด ๓๘. ศลเปนฐานรองรบ อรยมรรคมองคแปด ๓๙. ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค ๔๐. ศลสมบตเปนธรรมมอปการะมากชนเอก ๔๑. ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท ๔๒. ผมศล จกถงแกนธรรม ๔๓. อานาจศลทเปนตวกศล ๔๔. อานสงสสาหรบผทาศลใหสมบรณ ๔๕. ผอยเหนอความหวง ๔๖. เมอราชามกาลง ๔๗. ประสพบญใหญ
๑๙๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๐
วาดวย การมศล (ปฏปกขนยของหมวด ๑ อนวาดวยการทศล)
ผากาส๑
ภกษ ท.! ผากาส แมยงใหมอย สกงาม นมหมเขากสบายเนอ ราคา
กแพง, แมจะกลางใหมกลางเกลาแลว สกยงงาม นงหมเขากยงสบายเนอ ราคากแพง, แมจะเกาคราแลว สกยงงาม นงหมเขากยงสบายเนอ ราคา กแพงอยนนเอง. ผากาสแมทเกาคราแลว คนทงหลายกยงใชเปนผาหอรตนะ หรอเกบไวในหบอบ.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, ภกษแมเพงบวชใหม ถาเปนผมศล มความเปนอยงดงาม, เรากกลาววา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแม ยงใหมอยกดสงามฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนเปนประโยชน อนเปนความสข แกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน. เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหมเขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวามผากาส เปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลาน- ปจจยเภสชบรกขารของชนเหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชน
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๙/๕๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
๑๙๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๒
เหลานน. เราจงกลาวภกษนนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! ภกษแมมอายปนกลาง ถาเปนผมศล มความเปนอย งดงาม. เรากกลาวา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแมยงใหมอยกด สงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทาง ใหเกดสงอนเปนประโยชน สงอนเปนความสขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน. เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหม เขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของชน เหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชนเหลานน. เราจงกลาว ภกษนนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! ภกษแมผเปนเถระ ถาเปนผถอศล มความเปนอยงดงาม, เรากกลาววา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแมยงใหมอยกดสงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนเปน ประโยชน สงอนเปนความสขแกชนเหลานน ตลอดกาลนาน. เราจงกลาว ภกษนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหมเขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของชนเหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชนเหลานน. เราจงกลาวภกษนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๓
อนง ภกษผเถระเชนน กลาวอะไรขนในทามกลางสงฆ ภกษทงหลาย กชวยกนบอกกลาววา “ขอทานทงหลาย จงเงยบเสยงเถด, ภกษผเฒาจะกลาว ธรรมและวนย บดน” ดงน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “เราทงหลาย จกเปนใหเหมอนอยางผากาส ไมเปนอยางผาเปลอก ปอละ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา๑
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม, แมจะทกข กายทกขใจ ถงนาตานองหนา รองใหอย กยงสประพฤตพรหมจรรย ใหบรสทธบรบรณอยได กม ขอทนาสรรเสรญเธอใหเหมาะสมแกธรรมทเธอม ในบดนหาอยาง. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ธรรมทชอวา ศรทธาในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๒) ธรรมทชอวา หรในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๓) ธรรมทชอวา โอตตปปะในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๔) ธรรมทชอวา วรยะในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๕) ธรรมทชอวา ปญญาในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม, แมจะทกขกาย
ทกขใจ ถงนาตานองหนา รองไหอย กยงสประพฤตพรหมจรรยใหบรสทธ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๔/๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๔
บรบรณอยไดกม. ขอทนาสรรเสรญเธอใหเหมาะสมแกธรรมทเธอมในบดนหาอยาง เหลานแล.
ผทควรเขาใกล๑
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ทคนทก ๆ คนควรคบหา สมาคม ควร เขาใกล ?
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน เปนผมศล สมาธ และปญญา พอเสมอกน, บคคล ดงกลาวน เปนผทนาคบหา สมาคม นาเขาใกล. ขอนน เพราะอะไร ? เพราะเมอเราเปนผมศล สมาธ และปญญาเสมอกนแลว, การพดกน ถงเรองศล สมาธ และปญญาของเรานนกจกมไดดวย, การพดกนของเรานน จกไปกนไดดวย, และการพดกนของเรานนจกเปนความสบายอกสบายใจดวย, เพราะเหตนน บคคลเชนน จงเปนผททกคนควรคบหาสมาคม ควรเขาใกล.
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ทตองสกการะเคารพเสยกอน แลวจงคบหา สมาคม เขาใกล ?
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน เปนผมศล สมาธ และปญญา ยงกวาเรา, บคคล ดงกลาวน เปนผทตองสกการะเคารพเสยกอน แลวจง คบหา สมาคม เขาใกล. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะเราจกไดทากองศล กองสมาธ และกองปญญาของเรา ทยงไมบรบรณใหบรบรณบาง, เราจกได ประกบประคองกองศล กองสมาธ และกองปญญา ทบรบรณแลวไวไดดวยปญญา
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๕๗/๔๖๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๕
ในธรรมนน ๆ บาง, เพราะฉะนน บคคลเชนน จงเปนผทตองสกการะเคารพ เสยกอน แลงจงคบหาสมาคม เขาใกล แล.
ละไดจกอยเปน “พระ”๑
ภกษ ท.! ความคดทางกาย ทางวาจา ทางใจ, โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ ของ บรรพชตพวกใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงละไมไดแลว, บรรพชต พวกนน กตองหลนไปเองจากธรรมวนยน เหมอนลอรถขางททาแลวใน ๖ วน๒ ตงตรงไมได ตองตะแคงลมไป ฉะนน.
ภกษ ท.! ความคดทางกาย ทางวาจา ทางใจ โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ ของ บรรพชตพวกใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม อนเธอละไดแลว บรรพชต พวกนน กตงมนอยไดเองในธรรมวนยน เหมอลอรถขางททาแลวนานถง ๖ เดอน หยอน ๖ วน กลงไปตงตรงอยไดไมลม ฉะนน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก ใจไววา “เราทงหลาย จกละความคดทางกาย, โทษทางกาย, กเลส เพยงดงนาฝาดทางกาย; จกละความคดทางวาจา, โทษทางวาจา, กเลส
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๔๒/๔๕๔. ๒ ลอรถทชางใชไมทไมดทาและทาโดยความรบรอน ยอมผดกบลอขางททาดวยความ
ประณต และมเวลานานเปนธรรมดา อานเรองละเอยด จากพทธประวตจากพระโอษฐ ภาค ๖ ตอน “ครงมพระชาตเปนรถการชางทารถ”.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๖
เพยงดงนาฝาดทางวาจา , จกละความคดทางใจ, โทษทางใจ, กเลส เพยงดงนาฝาดทางใจ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
สมณพราหมณทนานบถอ๑
ดกอนพราหมณและคฤหบด ท.! ถาพวกปรพพาชกผถอลทธอนจะพง ถามทานทงหลายวา “สมณะหรอพราหมณชนดไหนเลา ทพวกทานพง สกการะ เคารพ นบถอ บชา” ดงนไซร เมอพวกทานถกเขาถามเชนนแลว พงตอบแกแกเขาวา :
สมณะหรอพราหมณเหลาใด เปนผปราศจากราคะ - โทสะ - โมหะ ในรป ทเหนดวยตา, เสยงทไดยนดวยห กลนทรสกดวยจมก, รสทรสกดวยลน, โผฏฐพพะทสมผสดวยกาย, ธรรมารมณทรแจงดวยใจแลว, มจตสงบ ณ ภายใน, ประพฤตมรรยาทเรยบรอยทงทางกาย วาจา และใจ, สมณะหรอพราหมณเหลานน ประเภทเดยวทควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะวา แมพวกเราทงหลาย ยงไมปราศจากราคะ - โทสะ - โมหะ ในรปทเหน ดวยตา ฯลฯ ธรรมารมณทรแจงดวยใจแลว, มจตยงไมสงบได ณ ภายใน, ยงประพฤตเรยบรอยบาง ไมเรยบรอยบาง ทงทางกาย วาจา และใจ กจรงแล แตความประพฤตเรยบรอยเดนชดของสมณพราหมณเหลานน จกเปน
๑ บาล พระพทธภาษต นครวนทรสตร อปร. ม. ๑๔/๕๓๐/๘๓๔, ตรสแกพราหมณ
และคฤหบดชาวบานนครวนทคาม คราวจารกไปในแควนโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๗
ของเราผเหนอยซงตวอยางอนยง, เพราะฉนน สมณพราหมณพวกนน จงเปนผทควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา สาหรบเราทงหลาย โดยแท.
ผลประโยชนของความเปนสมณะ๑
ภกษ ท.! ผลของความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? โสตาปตตผล, สกทาคมมผล, อนาคามผล, และอรหตตผลเหลาใดแล, ภกษ ท.! ผลเหลาน เราเรยกวา ผลของความเปนสมณะ.
ภกษ ท.! ประโยชนของความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ความสนราคะ ความสนโทสะ ความสนโมหะ อนใดแล, ภกษ ท.! อนน เราเรยกวา ประโยชนของความเปนสมณะ.
ภกษ ท.! ความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? อรยอฏฐงคกมรรคน อยางเดยว ซงไดแกความเขาใจอนถกตอง, ความมงหมายอนถกตอง, การ พดจาอนถกตอง, การทาการงานอนถกตอง, การเลยงชวตอนถกตอง, ความ พยายามอนถกตอง, ความมสตครองตนอนถกตอง, ความปกใจแนวอนถกตอง, ภกษ ท.! อรยอฏฐงคกมรรคอนน เราเรยกวา ความเปนสมณะ.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๐/๑๐๑, ๑๐๔, ๑๐๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอารามเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๘
ผละความทศลเสยได๑
ภกษ ท.! ความสงด (คอหางไกลจากบาปธรรม) อนยงสาหรบภกษ ในธรรมวนยนมสามอยางเหลานเทานน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล ละความทศลเสยได และสงด จากความทศลดวย.
(๒) เปนผมความเหนชอบ ละความเหนผดเสยได และสงดจากความ เหนผดนนดวย
(๓) เปนผมอาสวะสนแลว ละอาสวะทงหลายเสยได และเปนผสงดจาก อาสวะทงหลายนนดวย,
ภกษ ท.! เมอใดแล ภกษมคณธรรมสามอยางดงกลาวนแลว เมอนน ภกษน เราเรยกวา เปนผถงยอด ถงแกน บรสทธ ตงอยในสาระแลว.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนาขาวสาลของคฤหบดชาวนา มผลไดทแลว, คฤหบดชาวนากรบ ๆ ใหเกยวขาวนน, ครนแลวกรบ ๆ ใหเกบขน, ครนแลวกรบ ๆ ใหนาขนไปไวในลาน, ครนแลวกรบ ๆ ใหทาเปนกอง, ครนแลวกรบ ๆ ใหนวด, ครนแลวกรบ ๆ ใหสงฟาง, ครนแลวกรบ ๆ ใหสาด, ครนแลวกรบ ๆ ใหส, ครนแลวกรบ ๆ ใหซอม, ครนแลวกรบ ๆ ใหฝดแกลบ, เมอเปนเชนน ขาว เปลอกของคฤหบดชาวนานนกเปนอนถงทสด ถงแกน สะอาด ตงอย ในความเปนขาวสารได ฉนใดกด ; ภกษ ท.! ภกษเปนผมศล ละความ ทศลเสยได และสงดจากความทศลนนดวย, เปนผมความเหนชอบ ละความ เหนผดเสยได และสงดจากความเหนผดนนดวย, เปนผมอาสวะสนแลว
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๑/๕๓๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๙
ละอาสวะทงหลายเสยได และเปนผสงดจากอาสวะ ทงหลายนนดวย ; ภกษ ท.! ภกษนเราเรยกวา เปนผถงยอด ถงแกนบรสทธ ตงอยในสาระแลว ฉนนน เหมอนกนแล.
ภกษผมศลสมบรณแลว๑
มหาราชะ ! ภกษเปนผมศลสมบรณแลว เปนอยางไรเลา ? มหาราชะ ! ภกษในธรรมวนยน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณา-
ตบาต วางทอนไมและศสตราเสยแลว มความละอาย ถงความเอนดกรณา หวงประโยชนเกอกลในบรรดาสตวทงหลายอย ; แมน กเปนศลของเธอประการ หนง, เปนผละอทนนาทาน เวนขาดจากอทนนาทาน ถอเอาแตของ ทเขาใหแลว หวงอยแตของทเขาให เปนคนสะอาด ไมเปนขโมยอย ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง, เปนผละกรรมอนมใชพรหมจรรย ประพฤตพรหมจรรยโดยปกต ประพฤตหางไกล เวนขาดจากการเสพเมถน อนเปนของชาวบาน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง. เปนผละมสาวาท เวนขาดจากมสาวาท พดแตความจรง รกษาความสตว มนคงในคาพด ควรเชอถอได ไมแกลงกลาวใหผดตอโลก ; แมน กเปนศลของเธอประการ หนง. เปนผละคาสอเสยด เวนขาดจาดคาสอเสยด ไดฟงจากฝายนแลว ไมเกบไปบอกฝายโนน เพอใหฝายนแตกราวกน หรอไดฟงจากฝายโนน แลว ไมนามาบอกแกฝายน เพอใหฝายโนนแตกราวกน แตจะสมานคนทแตก
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส.ท. ๙/๘๓/๑๐๓, ตรสแกพระเจาอชาตสตต
ผทลถามเรองนโดยเฉพาะ ทสวนมะมวงของหมอชวกโกมารภจจ ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๐
กนแลว ใหกลบพรอมเพรยงกน อดหนนคนทพรอมเพรยงกนอย ใหพรอม เพรยงกนยงขน เปนคนชอบในการพรอมเพรยง เปนคนยนดในการพรอมเพรยง เปนคนพอใจในการพรอมเพรยง กลาวแตวาจาททาใหพรอมเพรยงกน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง, เปนผละการกลาวคาหยาบเสย เวนขาดจาก การกลาวคาหยาบ กลาวแตวาจาทไมมโทษ เสนาะโสต ใหเกดความรก เปนคาฟใจ เปนคาสภาพทชาวเมองเขาพดกน เปนทใครทพอใจของมหาชน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง. เปนผละคาพดทโปรยประโยชนทง เสย เวนขาดจากการพดเพอเจอ กลาวแตในเวลาอนสมควร กลาวแตคาจรง เปนประโยชน เปนธรรม เปนวนย กลาวแตวาจามทตง มหลกฐานทอางอง มเวลาจบ ประกอบดวยประโยชน สมควรแกเวลา ; แมน กเปนศลของเธอ ประการหนง ๆ.
ภกษในธรรมวนยน เปนผเวนขาดจากการลางผลาญพชคามและภตคาม, เปนผฉนอาหารวนหนงเพยงหนเดยว เวนจากการฉนในราตรและวกาล. เปนผ เวนขาดจากการฟอนรา การขบรอง การประโคม และการดการเลนชนดเปน ขาศกแกกศล. เปนผเวนขาดจากการประดบประดา คอทดทรงตกแตงดวยมาลา และของหอมและเครองลบทา. เปนผเวนขาดจากการนอนบนทนอนสงใหญ. เปนผเวนขาดจากการรบเงนและทอง. เปนผเวนขาดจากการรบขาวเปลอก. เปนผเวนขาดจากการรบเนอดบ. เปนผเวนขาดจากการรบหญงและเดกหญง. เปนผเวนขาดจากการรบทาสหญงและทาสชาย. เปนผเวนขาดจากการรบแพะ แกะ ไก สกร ชาง โค มา ทงผและเมย. เปนผเวนขาดจากการรบทนาและทสวน. เปนผเวนขาดจากการบใชเปนทต ไปในทตาง ๆ (ใหคฤหสถ). เปนผเวนขาดจาก การซอและการขาย. เปนผเวนขาดจากการโกงดวยตาชง การลวงดวยของปลอม และการฉอดวยเครองนบ (เครองตวงและเครองวด) เปนผเวนขาดจากการโกง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๑
ดวยการนบสนบนและลอลวง. เปนผเวนขาดจาก การตด การฆา การจาจอง การซมทาราย การปลน และการกรรโชก. แมน กเปนศลของเธอประการหนง ๆ.
ผมศลไมทาลายพชคามและภตคาม๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ยงทาพชคามและภตคามใหกาเรบ, คออะไรบาง ? คอพชทเกด แตราก พชทเกดแตตน พชทเกดแตผล พชทเกดแตยอด และพชทเกดแต เมลดเปนทหา.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการทาพชคามและภตคาม เหน ปานนน ใหกาเรบแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมทาการบรโภคสะสม๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผทาการบรโภคสะสมอยเนอง ๆ, คอ อะไรบาง ? คอสะสมขาวบาง สะสมนาดมบาง สะสมผาบาง สะสม ยานพาหนะบาง สะสมเครองนอนบาง สะสมของหอมบาง สะสมอามสบาง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท ๙/๘๕/๑๐๔. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท ๙/๘๕/๑๐๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๒
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการบรโภคสะสมเหนปานนน เสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมดการเลน๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผดการเลนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอดฟอน ฟงขบ ฟงประโคม ดไมลอย ฟงนยาย ฟงเพลงปรบมอ ฟงตฆอง ฟงตระนาด ดหนยนต ฟงเพลงขอทาน ฟงแคน ดเลนหนาศพ ดชนชาง แขงมา ชนกระบอ ชนโค ชนแพะ ชนแกะ ชนไก ชนนกกระทา ดราไม รามอ ชกมวย ดเขารบกน ดเขาตรวจพล ดเขาตงกระบวนทพ ดกองทพ ทจดไว.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการดการเลนเหนปานนนเสย
แลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเลนการพนน๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผเลนการพนนหรอการเลนอนเปนทตง
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๕/๑๐๖ ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๖/๑๐๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๓
แหงความประมาทกนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอเลนหมากรกชนดแถวละ ๘ ตาบาง ๑๐ ตาบาง เลนหมากเกบ เลนชงนาง หมากไหว โยนหวง ไมหง เลนฟาดใหเปนรปตาง ๆ ทอดลกบาต เปาใบไม เลนไถนอย ๆ เลนหกคะเมน เลนไมกงหน เลนตวงทราย เลนรถนอย ธนนอย เลนเขยนทายกน เลนทายใจ เลนลอคนพการบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนจาดจากการเลนพนนหรอการเลน อนเปนทตงแหงความประมาทเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอ ประการหนง.
ผมศลไมนอนบนทนอนสงใหญ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางคน ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผทาการนอนบนทนอนสงใหญกนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอ นอนบนเตยงมเทาสงเกนประมาณ บนเตยงมเทาทาเปน รปสตวราย บนผาโกเชาขนยาว บนเครองลาดขนแกะวจตรดวยลายเยบ เครองลาดขนแกะสขาว เครองลาดขนแกะมสณฐานดงพวงดอกไม เครองลาด มนนภายใน เครองลาดวจตรดวยรปสตวราย เครองลาดมขนขนขางบน เครองลาดมชายครย เครองลาดทอดวยทองเงนแกมไหม เครองลาดทอดวย ไหมขลบทองเงน เครองลาดขนแกะใหญพอนางฟอนได ๑๖ คน เครองลาด บนหลงชาง เครองลาดบนหลงมา เครองลาดบนรถ เครองลาดททาดวยหนง อชนะ เครองลาดททาดวยหนงชะมด เครองลาดมเพดานแดง มหมอนขางแดง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๖/๑๐๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๔
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการนอนบนทนอนสงใหญ เหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมประดบตกแตงรางกาย๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการประดบประดาตกแตงรางกาย เหนปานนกนอยเนอง ๆ, คออะไรบาง ? คอการอบตว การเคลนตว การอาบ สาอาง การนวดเนอ การสองดเงา การหยอดตาใหมแววตาคมขา การใชดอกไม การทาของหอม การผดหนา การทาปาก การผกเครองประดบทมอ การผกเครอง ประดบทกลางกระหมอม การถอไมถอ การหอยแขวนกลองกลกอนวจตร การ คาดดาบ การคาดพระขรรค การใชรมและรองเทาอนวจตร การใสกรอบหนา การปกปน การใชพดสวยงาม การใชผาชายเฟอยและอน ๆ.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการประดบตกแตงรางกายเหน ปานนนเสยแลว แมน กเปนศลของเธออกประการหนง.
ผมศลไมพดคยเดรจฉานกถา๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการคยดวยเดรจฉานกถากน
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๐๙. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๑๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๕
อยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอคยกนถงเรองเจานายบาง เรองโจรบาง เรอง มหาอมาตย เรองกองทพ เรองของนากลว เรองการรบพง เรองขาว เรองนา เรองผา เรองทนอน เรองดอกไม เรองของหอม เรองญาต เรองยานพาหนะ เรองบาน เรองจงหวด เรองเมองหลวง เรองบานนอก เรองหญง เรองชาย เรองคนกลา เรองตรอก เรองทานา เรองคนทตายไปแลว เรองความแปลก ประหลาดตาง ๆ เรองโลก เรองสมทร เรองความฉบหายและเจรญบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการคยดวยเดรจฉายกถา เหน ปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง
ผมศลไมกลาวคาแกงแยงกน๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผกลาวถอยคาแกงแยงกนเนอง ๆ, คอ อะไรบาง ? คอแกงแยงกนวา ทานไมรทวถงธรรมวนยน ขาพเจารทวถงธรรม- วนยน ทานจะรทวถงธรรมวนยนอยางไรได ทานปฏบตผด ขาพเจาปฏบตถก ถอยคาของขาพเจาเปนประโยชน ถอยคาของทานไมเปนประโยชน คาควรพดกอน ทานมาทหลง คาควรพดทหลงทานมาพดกอน ขอททานเคยเชยวชาญ เปลยน แปลงไปเสยแลว ขาพเจายกคาพดแกทานไดแลว ทานถกขาพเจาขมแลว ทานจงถอนคาถดของทานเสย หรอทานสามารถกจงคานมาเถด.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๑๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๖
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจาการกลาวถอยคาแกงแยงเหน ปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนทตนาขาว๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการรบเปนทต รบใชไปในท นน ๆ กนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอรบใชพระราชาบาง รบใชอมาตยของ พระราชาบาง รบใชกษตรย รบใชพราหมณ รบใชคฤหบด และรบใชเดก ๆ บาง ทใชวา “ทานจงไปทน, ทานจงไปทโนน, ทานจงนาสงนไป ทานจงนา สงนในทโนนมา” ดงน.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการรบใชเปนทต รบใชไปใน ทตาง ๆ เหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมลอลวงชาวบาน๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๘/๑๑๒. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๘/๑๑๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๗
ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผแสวงหาลาภดวยการกลาวคาลอหลอก การกลาวคาพรพไร การพดแวดลอมดวยเลศ การพดใหทายกเกดมานะมทะล ในการให และการใชของมคานอยตอเอาของมคามาก.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจาการแสดงหาลาภโดยอบาย หลอกลวงเชนนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอทายโชคลาง๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอทายลกษณะในรางกายบาง ทายนมตลางดลางรายบาง ทายอปปาตะ คอของตกบาง ทานายฝน ทายชะตา ทายผาหนกด ทาพธโหมเพลง ทาพธเบกแวนเวยนเทยน ทาพธซดโปรยแกลบ ทาพธซดโปรยรา ทาพธซดโปรยขาวสาร ทาพธจองเปรยง ทาพธจดไฟบชา ทาพธเสกเปา ทาพธพลดวยโลหตบาง เปนหมอดอวยวะรางกาย หอมดภมทตง บานเรอน ดลกษณะไรนา เปนหมอปลกเสก เปนหมอผ เปนหมอทายนต กนบานเรอน หมอง หมอดบพษ หมอแมลงปอง หมอหนกด หมอทายเสยงนก เสยงกา หมอทายอาย หมอกนลกศร (กนปน) หมอดรอยสตว.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๙/๑๑๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๘
ผมศลไมเปนหมอทายลกษณะสงของ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทายลกษณะแกวมณ (เชนหมอ ดเพชร) ทายลกษณะผา ทายลกษณะไมเทา ลกษณะศสตรา ลกษณะดาบ ลกษณะลกศร ลกษณะธน ลกษณะอาวธ ทายลกษณะหญง ลกษณะชาย ลกษณะเดกชาย ลกษณะเดกหญง ลกษณะทาส ลกษณะทาส ทายลกษณะชาง ลกษณะมา ลกษณะกระบอ ลกษณะโคอสภ ลกษณะโค ลกษณะแพะ ลกษณะ แกะ ลกษณะไก ลกษณะนกกระทา ลกษณะเหย ลกษณะสตวชอกณณกา ลกษณะเตา ลกษณะเนอบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉารวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอทานายการรบพง๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ดฤกษยาตราทพใหแก
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๙/๑๑๕. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๐/๑๑๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๙
พระราชาวา วนนนควรยก วนนนไมควรยก, พระราชาภายในจกรก พระราชา ภายนอกจกถอย, พระราชาภายนอกจกรก พระราชาภายในจกถอย, พระราชา ภายในจกชนะ พระราชาภายนอกจกแพ, พระราชาภายนอกจกชนะ พระราชา ภายในจกแพ, องคนจกแพ องคนจกชนะบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอโหราศาสตร๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทานายจนทรคาส สรยคาส นกษตรคาส ทานายดวงจนทร ดวงอาทตย ดาวพระเคราะห วาจกเดน ในทางบาง นอกทางบาง, ทานายวา จกมอกกาบาต ฮมเพลง แผนดนไหว ฟารองบาง, ทานายการขน การตก การหมอง การแผวของดวงจนทร ดวงอาทตยและดาว จะมผลเปนอยางนน ๆ ดงนบาง.
สวนภกษในศาสนาน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๐/๑๑๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๐
ผมศลไมเปนหมอทานายดนฟาอากาศ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทานายวาจกมฝนดบาง จกมฝนแลงบาง อาหารหางาย อาหารหายาก จกมความสบาย จกมความทกข จกมโรค จกไมมโรคบาง ทานายการนบคะแนน คดเลข ประมวล, แตง กาพยกลอน สอนตาราวาดวยทางโลก ดงนบาง
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา
เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอดฤกษยาม๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะทาเดรจฉานวชา เหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ดฤกษอาวาหะ ดฤกษววาหะ ดฤกษ ทาการผกมตร ดฤกษทาการแตกราว ดฤกษทาการเกบทรพย ดฤกษทาการ จายทรพย (ลงทน), ดโชคดโชครายบาง, ใหยาบารงครรภบาง รายมนต ผกยด ปดอดบาง, รายมนตสลด รายมนตกนเสยง เปนหมอเชญผถามบาง เชญเจาเขาหญงถามบาง ถามเทวดาบาง ทาพธบวงสรวงพระอาทตย บวงสรวง มหาพรหม รายมนตพนไฟ รายมนตเรยกขวญใหบาง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๑/๑๑๘. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๑/๑๑๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๑
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอผและหมอยา๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอบนขอลาภผลตอเทวดา ทาการบวงสรวงแกบน สอนมนตกนผกนบานเรอน ทากะเทยใหเปนชาย ทา ชายใหเปนกะเทย ทาพธปลกเรอน ทาการบวงสรวงในทปลกเรอน พนนามนต บชาเพลงใหบาง ประกอบยาสารอกใหบาง ประกอบยาประจ ประกอบยา ถายโทษขางบน ประกอบยาแกปวดศรษะ หงนามนหยอดห ทายาหยอดตา ประกอบยานดถ ประกอบยาทาใหกด ประกอบยาทาใหสมาน เปนหมอปายยาตา เปนหมอผาบาดแผล เปนหมอกมาร หมอพอกยาแกยาใหบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
มหาราชะ ! ภกษนนแล ผมศลสมบรณแลวอยางน ยอมไมแลเหนภย แตทไหน ๆ ทจะเกดเพราะเหตศลสงวร เหมอนกษตรยผไดมรธาภเษกแลว มปจจามตรอนกาจดเสยไดแลว ยอมไมเหนภยแตทไหน ๆ เพราะเหตขาศก ฉะนน. เธอประกอบดวยกองศลอนเปนอรยคณนแลว ยอมไดเสวยสข อนหาโทษ มได ณ ภายใน
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๒/๑๒๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๒
มหาราชะ ! ภกษเปนผมศลสมบรณแลว ดวยอาการอยางนแล.
อธศลสกขา๑
ภกษ ท.! อธศลสกขา เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล, สารวมดวยปาตโมกขสงวร,
สมบรณดวยมรรยาทและโคจร, มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลาย แมวาเปนโทษ เลกนอย, สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย.
ภกษ ท.! การปฏบตอยางน เราเรยกวา อธศลสกขา.
สมณกจ๒
ภกษ ท.! กจของสมณะทสมณะตองทามสามอยางเหลาน. สามอยาง อะไรบางเลา ? สามอยางคอ :-
(๑) การสมาทานการปฏบตในศลอนยง, (๒) การสมาทานการปฏบตในจตอนยง, (๓) การสมาทานการปฏบตในปญญาอนยง. ภกษ ท.! กจของสมณะทสมณะตองทามสามอยางเหลานแล. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเนยกใจ
ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบตในศล
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๓/๕๒๙. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๔/๕๒๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๓
อนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง และในการสมาทานการปฏบต ในปญญาอนยง” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
กจของชาวนา๑
ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเจาจะตองทากอน (แหงการ
ไดมาซงขาวเปลอก) มสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ คฤหบดชาวนาในโลกน ไถ คราด พนทนาใหดเสยกอน, ครนแลวปลกพชลง ในเวลาอนควร, ครนแลว ไขนาเขาบาง ไขนาออกบาง ตามคราวทสมควร. ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเขาจะตองทากอน (แหงการไดมาซงขาวเปลอก) มสามอยางเหลานแล ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : กจทภกษจะตองทากอน (แหงการ ไดมาซงมรรคผล) มสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรกนเลา ? สามอยางคอ การสมาทานการปฏบตในศลอนยง, การสมาทานการปฏบตในจตอนยง, และการ สมาทานการปฏบตในปญญาอนยง. ภกษ ท.! กจทภกษจะตองทากอน (แหง การไดมาซงมรรคผล) มสามอยางเหลานแล.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบต ในศลอนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง และในการสมาทาน การปฏบตปญญาอนยง” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พง สาเหนยกใจไวอยางนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๕/๕๒๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๔
ตงหนาทากแลวกน๑
ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเขาจะตองรบทามสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ คฤหบดชาวนารบ ๆ ไถ คราด พนทนา ใหดเสยกอน, ครนแลว กรบ ๆ ปลกพช, ครนแลว กรบ ๆ ไขนาเขาบาง ไขนาออกบาง. ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเจาจะตองรบทามสามอยาง เหลานแล ; แตวาคฤหบดชาวนานน ไมมฤทธหรออานภาพทจะบนดาล วา “ขาของเราจงงอกในวนน, ตองทองพรงน, สกมะรนน” ดงนไดเลย, ทถก ยอมมเวลาทขาวนน เปลยนแปรสภาพไปตามฤดกาล ยอมจะงอกบาง ตงทองบาง สกบาง ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : กจของภกษทเธอจะตองรบทามสามอยาง เหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ การสมาทานการปฏบตในศล อนยง, การสมาทานการปฏบตในจตอนยง และการสมาทานการปฏบตในปญญา อนยง ภกษ ท.! กจของภกษทเธอจะตองรบทามสามอยางเหลานแล ; แตวา ภกษนน กไมมฤทธหรออานภาพทจะบนดาลวา “จตของเราจงหลดพน จากอาสวะทงหลาย เพราะไมมอปาทานในวนน หรอพรงน หรอมะรนน” ดงนไดเลย, ทถก ยอมมเวลาทเหมาะสม ซงเมอภกษนนปฏบตไปแม ในศลอนยง, ปฏบตไปแมในจตอนยง, และปฏบตไปแมในปญญาอนยง จตกจะหลดพนจากอาสวะทงหลายเพราะไมมอปาทาน ไดเอง.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๙/๕๓๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๕
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบต ในศลอนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง, และในการสมาทาน การปฏบตในปญญาอนยง” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พง สาเหนยกใจไวอยางนแล.
เครองมอละกเลส๑
ภกษ ท.! กเธอสามารถหรอ ทจะศกษา๒ ในสกขาทงสาม คอใน อธศลสกขา ในอธจตสกขา และในอธปญญาสกขา ?
“ขาพระองคสามารถทจะศกษาในสกขาทง ๓ นน พระเจาขา”. ภกษ ท.! ถาอยางนน เธอจงศกษาในสกขาทง ๓ คอ ในอธศลสกขา,
ในอธจตสกขา, และในอธปญญาสกขาเถด. ภกษ ท.! เมอใดแล เธอจกศกษาทงศลอนยงบาง ทงจตอนยงบาง
ทงปญญาอนยงบาง, เมอนนเธอผกาลงศกษาในศลอนยง จตอนยง และปญญา อนยงอย จกละราคะ ละโทสะ และละโมหะได ; เพราะการละราคะ-โทสะ- โมหะไดนนเอง, เธอจกไมกระทาสงอนเปนอกศล และจกไมเสพสงทเปนบาป โดยแท.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๖/๕๒๔, ตรสแกภกษวชชบตรผไมอาจปฏบต
ตามสกขาบท ๑๕๐ ทสาคญ ๆ ซงยกขนแสดงทกครงเดอนได โดยทรงสอนใหปฏบตโดยหลกสกขา ๓, คอ อธศลสกขา อธจตสกขา อธปญญาสกขา ไดแกหลกทเปนความหมายอยางกวางโดยไมตองแยก เปนสกขาบทจานวนมาก ยากแกการจดจา.
๒ คาวา ศกษา หรอ สกขา ในบาล หมายถงการปฏบตไปเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๖
เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเปนผมศลสมบรณ มปาตโมกข สมบรณอยเถด, จงเปนผสารวมในปาตโมกขสงวร มมรรยาทและโคจรสมบรณ อยเถด, จงมปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลายซงมประมาณเลกนอย สมาทาน ศกษาในสกขาบททงหลายเถด.
ภกษ ท.! เมอพวกเธอทงหลาย สมบรณดวยศลเชนนนแลว อะไรเลาเปนกจทพวกเธอจะตองทาใหยง ๆ ขนไป ?
ภกษ ท.! เมอภกษเดนอยกตาม, ยนอยกตาม, นงอยกตาม, นอน ตนอยกตาม, อภชฌาและพยาบาทของภกษนนกปราศจากไปแลว, ถนมทธะ, อทธจจกกกจจะ, วจกจฉาของเธอกละไดแลว, ความเพยรกปรารภแลวไมยอหยอน, สตกตงมนไมฟนเฟอน, กายกรางบไมกระสบกระสาย, จตกตงมนเปนหนงแน ; ภกษ ท.! ภกษทเปนไดเชนน แมจะเดนอยกตาม ยนอยกตาม นงอยกตาม นอนตนอยกตาม, เราเรยกวา “ผมความเพยรเผากเลส, มความกลวตอโทษ แหงวฏฏะ, เปนผปรารถความเพยรตดตอสมาเสมอเปนนจ, เปนผมตนสงไปใน แนวแหงความหลดพนตลอดเวลา ดงน”.
อรยกนตศล๒
ภกษ ท.! อรยสาวกในธรรมวนยน เปนผประกอบพรอมแลวดวย
ศลทงหลายอนเปนศลทพระอรยเจาพอใจ, คอ ไมขาด ไมทะล ไมดาง
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๘/๑๒. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๒๙/๑๔๑๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๗
ไมพรอย เปนไท ผรสรรเสรญ ไมถกลบคลาดวยตณหาทฏฐ และเปนไปพรอม เพอสมาธ.๑
ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ๒
พราหมณ ! องคสองประการน จะยกเสยอกประการหนง บญญตคน ผประกอบดวยองคเพยงประการเดยว วาเปนพราหมณ, และคนประกอบดวย องคเพยงประการเดยว เมอกลาววา ตนเปนพราหมณ ไดชอวา กลาวชอบ ไมตองกลาวเทจ, จะไดหรอไม ?
๑ ศลไมขาด หมายถง ไมลวงสกขาบทขอตนหรอขอปลายขอใดขอหนง, ศลไมทะลหมายถง
ไมลวงสกขาบทขอกลาง ๆ , ศลไมดาง เพราะไมขาดเปนหม ๆ หมละหลายสกขาบทและหลายหม, ศลไมพรอย เพราะไมขาดแหงละสกขาบทหลาย ๆ แหง, ศลเปนไท คอไมเปนทาสตณหา ไมรกษา ศลแบบการคามงเอาเครองตอบแทน, ศลทผรสรรเสรญ เปนศลทใชได เพราะผรทานใครครวญเสย กอนจงสรรเสรญวาดวาชอบ, ศลทไมถกลบคลาดวยตณหาทฏฐ หมายถงศลทตณหาไมแตะตอง ทฏฐ มานะไมแตะตอง คอไมถอศลเพราะยากจนเปนเหตใหกระดางกระเดอง หรอเปนเครองยกตนขมทาน ไป เปนตน, และศลทเปนไปพรอมเพอสมาธนน เปนศลทผรกษาเอาใจใสพจารณาตรวจสอบอยเสมอ ดงทานเปรยบวาเหมอนโคแมลกออนใสใจดลกไมหางตา แมบดเออง ตากคอยชาเลองดลก, กรยา ทพจารณาศล นบเขาในสลานสสตกรรมฐาน และจตของผมศลอยางน ใกลสมาธ และศลเชนน เปนฐานรองรบสมาธไดดทเดยว.
๒ บาล พระพทธภาษต โสณทณฑสตร ส. ท. ๙/๑๕๘/๑๙๓, ตรสแกโสณทณฑพราหมณ ซงทลถงเรองพวกพราหมณบญญตคนผประกอบดวยองคหาวาเปนพราหมณโดยชอบ แตอาจจะยกเสย สามองค คงไวแตเพยงสององค คอ เปนผมศล มศลอนเจรญ ประกอบดวยศลอนเจรญ และเปน บณฑต มปญญา ; และพระพทธองคกทรงรบรอง ดงตอไปน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๘
“ขอแตพระโคดมผเจรญ ! องคสองประการน จะยกเสยอกประการหนงหาไดไม เพราะวา ศล ยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศลอยทใด ปญญาอย ทนน, ปญญาอยทใด ศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑตทงหลายยอมกลาวถง ศลและปญญาวา เปนของเลศในโลก. ขาแตพระโคดมผเจรญ ! เปรยบเหมอนคนลางมอดวยมอ หรอ ลางเทาดวยเทา ฉนใด ; ศลยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศลอยทใด ปญญาอยทนน ; ปญญาอยทใดศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑต ทงหลาย ยอมกลาวถงศลและปญญา วาเปนของเลศในโลก ฉนนนเหมอนกน”.
พราหมณ ! ขอนน เปนอยางนน ๆ แหละพราหมณ. ศล ยอมชาระ
ปญญาใหบรสทธ และปญญาเลา กชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศล อยทใด ปญญาอยทนน, ปญญาอยทใด ศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑตทงหลาย ยอมกลาวถงศลและปญญา วาเปน ของเลศในโลก . พราหมณ! เปรยบเหมอนคนลางมอดวยมอ หรอ ลางเทาดวยเทา ฉนใด ; ศล ยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระ ศลใหบรสทธเหมอนกน; ศลอยทใด ปญญาอยทนน, ปญญาอยทใด ศลอย ทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล, บณฑตทงหลายยอมกลาวถงศล และปญญา วาเปนของเลศในโลก ฉนนนเหมอนกน.
ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน๑
พาหยะ ! ถาอยางนน ในเรองน เธอ จงชาระสงอนเปนเบองตนใน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒๐/๗๔๗ - ๘, ตรสแกทานพาหยะ ผทลขอ
ใหพระองคทรงแสดงธรรมแตยอ ๆ กอนทจะออกไปอยผเดยว เปนผไมประมาท เพยรเผากเลส มตน สงไปในแนวธรรมนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๙
กศลทงหลายใหบรสทธกอนเถด. กอะไรเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? สงเบองตนนนกไดแก ศล อนบรสทธหมดจดดวยด และ ทฏฐ -ความเหนทถกตรง.
พาหยะ ! โดยกาลใดแล ศลของเธอเปนศลอนบรสทธหมดจดดวยด และทฏฐกจกเปนความเหนทถกตรง, โดยกาลนน เธอพงอาศลศล ตงอยในศล แลว พงอบรมสตปฏฐานสเถด, สตปฏฐานสอะไรบาง ? สตปฏฐานส คอ :-
พาหยะ ! ในกรณน เธอจงพจารณาเหนกายในกายอยเนอง ๆ, จง พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเนอง ๆ, จงพจารณาเหนจตในจตอย เนอง ๆ , จงพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเนอง ๆ, มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย.
พาหยะ ! โดยกาลใดแล เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรม สตปฏฐานสเหลานอยางน, โดยกาลนน วนหรอคนของเธอจกผานไปโดย หวงไดแตความเจรญอยางเดยว หาความเสอมมได.
ศลเปนฐานรองรบสตปฏฐานส๑
ภกษ ท.! ถาอยางนน ในเรองน เธอจงชาระสงอนเปนเบองตนในกศล
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๒/๖๘๗, ตรสแกภกษรปหนง ทเชตวน
ซงทานรปน ตองการจะปลกตวออกจากหม อยแตผเดยว เปนผไมประมาท ทาความเพยร เผากเลส สงตวไปในแนวธรรมนน ทลขอใหพระองคทรงแสดงธรรมยอ ๆ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๐
ทงหลายใหบรสทธกอนเถด. อะไรกเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? สงเบองตนนนกไดแก ศล อนบรสทธหมดจดดวยด และทฏฐความเหนทถกตรง.
ภกษ ! โดยกาลใดแล ศลของเธอทบรสทธหมดจดดวยด
และทฏฐกจกเปนความเหนทถกตรงดวย, โดยกาลนน เธออาศยศล ตงอยในศลแลว พงอบรมสตปฏฐานสโดยวธทงสาม๑เถด. สตปฏฐานส อะไรบางเลา ? สตปฏฐานส คอ :-
ภกษ ! เธอจงพจารณาเหนกายในกาย ณ ภายใน อยเนอง ๆ กด,
จงพจารณาเหนกายในกาย ณ ภายนอก อยเนอง ๆ กด, จงพจารณาเหน กายในกาย ทงภายในและภายนอก อยเนอง ๆ กด ; เปนผมความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย. (ในเวทนา จต และธรรม กตรสทานองเดยวกบในกาย)
ภกษ ! แตกาลใดแล เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรม
สตปฏฐานสเหลาน โดยวธสาม ดวยอาการอยางน, แตกาลนน คนหรอวน ของเธอจกผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได.
(กาลตอมา ภกษรปนนออกไปทาความเพยร จนไดเปนพระอรหนตรปหนง)
๑ โดยวธทงสาม คอ พจารณาภายใน, พจารณาภายนอก, พจารณาทงภายในและภายนอก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๑
ศลเปนฐานรองรบสตปฏฐานส๑ (อกนยหนง)
ภกษ ! ถาอยางนน ในเรองน เธอจงชาระสงอนเปนเบองตนใน
กศลทงหลายใหบรสทธเสยกอนเถด. กอะไรเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? ภกษ ! ในกรณน เธอจงเปนผสารวมดวยปาตโมกขสงวร ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจรอยเถด, จงมปรกตเหนเปนภยในโทษ ทงหลายแมมประมาณนอย สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย.
ภกษ ! โดยกาลใดแล เธอจกสารวมดวยปาตโมกขสงวร ถงพรอม ดวยมรรยาทและโคจร มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลายแมมประมาณนอย สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย, โดยกาลนน เธออาศยศล ตงอยในศล แลว พงอบรมสตปฏฐานสเถด. สตปฏฐานสอะไรบางเลา ? สตปฏฐานสคอ :-
ภกษ ! ในกรณน เธอจงพจารณาเหนกายในกายอยเนอง ๆ, จง พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเนอง ๆ, จงพจารณาเหนจตในจตอย เนอง ๆ, จงพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเนอง ๆ เปนผมความเพยร เผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย.
ภกษ! แตกาลใด เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรมสตปฏฐานส เหลาน ดวยอาการอยางน, แตกาลนน คนหรอวนของเธอจกผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๔๙/๘๒๘, ตรสแกภกษรปหนง ทเชตวน
ซงทานผน ตองการจะออกไปทาความเพยร เผากเลส, ทลขอใหพระองคแสดงธรรมยอ ๆ พอทจะ สงจตใจไปตามธรรมนนได.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๒
ครงนน ภกษรปนน ซาบซงพระดารสของพระผมพระภาคเจายงนก ลกจากอาสนะถวาย อภวาท ทาประทกษณแลวหลกไป. ตอมา เธอปลกตวออกจากหม อยแตผเดยว ไมประมาท เพยรเผากเลส สงตนไปในแนวธรรม จนสามารถทาใหแจงถงทสดแหงพรหมจรรยอนเปนประโยชน ชนยอด ไดไมนานดวยปญญาอนยงเอง ทนตาเหน ไดเปนพระอรหนตองคหนงแล.
ศลเปนฐานรองรบโพชฌงคเจด๑
ภกษ ท.! เปรยบเสมอนสตวเหลาใดเหลาหนง สาเรจอรยาบทส คอ เดนในบางคราว ยนในบางคราว นงในบางคราว นอนในบางคราว, สตวเหลานนทงหมด อาศยแผนดน ตงอยเหนอแผนดน จงสาเรจอรยาบถส นนไดฉนใด ; ภกษ ท.! ฉนนนเหมอนกน : ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหเกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมโพชฌงค ๗ ให
เกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสตสมโพชฌงค, ยอมอบรมธมมวจย- สมโพชฌงค ยอมอบรมวรยสมโพชฌงค ยอมอบรมปตสมโพชฌงค ยอม อบรมปสสทธสมโพชฌงค ยอมอบรมสมาธสมโพชฌงค และยอมอบรม อเบกขาสมโพชฌงคล ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไป เพอความปลอยวาง. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษอาศยศล
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๑๒/๔๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๓
ตงอยในศลแลว ยอมพบรมโพชฌงค ๗ ใหเกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมาก ขนได.
ศลเปนฐานรองรบอรยมรรคมองคแปด๑
ภกษ ท.! การงานประเภทใดประเภทหนงทตองทาดวยกาลง อนบคคล กระทาอย การงานเหลานนทงหมด ตองอาศยแผนดน ตงอยบนแผนดน บคคลจงทาการงานทตองทาดวยกาลงเหลานนได ดวยอาการอยางน ฉนใด, ภกษ ท.!ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘ ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘
ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรมสมมาวาจา ยอมอบรมสมมากมมนตะ ยอมอบรมสมมาอาชวะ ยอม อบรมสมมาวายามะ ยอมอบรมสมมาสต และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทโอน ไปสนพพาน เอนไปสนพพาน เอนไปสนพพาน. ภกษ ท.! ดวย อาการอยางนแล ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได ดวยประการฉะนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๖๙/๒๗๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๔
ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค๑ ภกษ ท.! เมออาทตยอทยขน การขนมาแหงอรณ (แสงเงนแสงทอง)
ยอมเปนเบองตน เปนนมตทแลเหนกอน; ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, เพอ ความเกดขนแหงอรยมรรคมองค ๘ ของภกษ, ศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล) ยอมเปนหลกเบองตน เปนนมตเบองตน. เมอภกษสมบรณดวยศลแลว เธอตอง หวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรยอฏฐงคกมรรคใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐง- คกมรรคใหมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฐฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นอกออก ซง ราคะ - โทสะ - โมหะ เสยได เปนผลสดทาย. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลวยอมอบรมอรยอฏฐงคมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ศลสมบตเปนธรรมมอปการะมากชนเอก๒
ภกษ ท.! ธรรมชนอก เปนธรรมทมอปการะมาก เพอความบงเกดขน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๘/๑๔๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๒/๑๕๘, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๕
แหงอรยอฏฐงคกมรรค มอย. ธรรมชนเอกนน เปนอยางไรเลา ? ธรรม ชนเอกนนไดแกศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล). ภกษ ท.! เมอภกษ สมบรณดวยศลแลว เธอตองหวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นาออกซ งราคะ -โทสะ -โมหะเสยได เปนผลสดทาย . ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท๑
ภกษ ท.! เรายงมองไมเหนธรรมชนดอนแมแตสกอยางหนง ทจะทา ใหอรยอฏฐงคกมรรคอนยงไมเกดใหบงเกดขน, และทเกดขนแลว ใหถงความเจรญ เตมท, เหมอนอยาง ศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล) นเลย. ภกษ ท.! เมอภกษสมบรณดวยศลแลว เธอตองหวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรย- อฏฐงคกมรรคใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๖/๑๗๖, ตรสแกภกษทงหลายทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๖
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาธฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นาออกซง ราคะ-โทสะ-โมหะ เสยได เปนผลสดทาย. ภกษ ท.! ดวย อาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหเกด ขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ผมศลจกถงแกนธรรม๑
ภกษ ท.! เมอศลมอย อวปฏสารของผสมบรณดวยศล กถงพรอมดวย ทตงอาศย,เมออวปฏสารมอย ความปราโมทยของผสมบรณดวยอวปฏสารกถง พรอมดวยทตงอาศย, เมอความปราโมทยมอย ปตของผสมบรณดวยความ ปราโมทย กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอปตมอย ปสสทธของผสมบรณดวยปต กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอปสสทธมอย สขของผสมบรณดวยปสสทธ กถง พรอมดวยทตงอาศย, เมอสขมอย สมมาสมาธของผสมบรณดวยสข กถงพรอม ดวยทตงอาศย, เมอสมมาสมาธมอย ยถาภตญาณทสสนะของผสมบรณดวยสมมา สมาธ กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอยถาภตญาณทสสนะ มอย นพพทาวราคะของผ สมบรณดวยยถาภตญาณทสสนะ กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอนพพทาวราคะมอย วมตตญาณทสสนะของผทสมบรณดวยนพพทาวราคะ กถงพรอมดวยทตงอาศย.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๔/๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๗
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนตนไม ซงสมบรณดวยกงและใบแลว สะเกด เปลอกนอกของมนกบรบรณ เปลอกชนในกบรบรณ กระพกบรบรณ แกน กบรบรณดวย นฉนใด ; ภกษ ท.! เมอศลมอย อวปฏสารของผสมบรณดวย ศล กถงพรอมดวยทตงอาศย---ฯลฯ--- เมอนพพทาวราคะมอย วมตตญาณ ทสสนะของผสมบรณดวยนพพทาวราคะ กถงพรอมดวยทตงอาศยฉนนนเหมอน กนแล.
อานาจศลทเปนตวกศล๑
“ขาแตพระองคผเจรญ ศลอนเปนกศลทงหลาย มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไร เปนอานสงส ? ” ทานพระอานนท ไดกราบทลถามพระผมพระภาคเจา.
อานนท! กศลศลทงหลาย มอวปฏสาร - ความไมรอนใจ เปนประโยชน ทมงหมาย มอวปฏสาร เปนอานสงส.
“ขาแตพระองคผเจรญ! กอวปฏสาร มอะไรเปนประโยชน ทมงหมาย มอะไรเปน อานสงส ?”
อานนท ! อวปฏสาร มความปราโมทย เปนประโยชนทมงหมาย มความปราโมทย เปนอานสงส
“ขาแตพระองคผเจรญ ! กความปราโมทย มอะไรเปนประโยชน ทมงหมาย มอะไรเปน อานสงส ?”
อานนท ! ความปราโมทย มปต เปนประโยชนทมงหมาย มปตเปน อานสงส.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑/๑, ตรสแกทานพระอานนท ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๘
“ขาแตพระองคผเจรญ! กปต มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! ปต มปสสทธ เปนประโยชนทมงหมาย มปสสทธ เปน
อานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ! กปสสทธ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! มปสสทธ มสข เปนประโยชนทมงหมาย มสข เปน
อานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กสข มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! สข มสมาธ เปนประโยชนทมงหมาย มสมาธ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กสมาธ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! สมาธ มยถาภตญาณทสสนะ เปนประโยชนทมงหมาย
มยถาภตญาณทสสนะ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กยถาภตญาณทสสนะ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! ยถาภตญาณทสสนะ มนพพทาวราคะ เปนประโยชนทมงหมาย
มนพพทาวราคะ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กนพพทาวราคะ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! นพพทาวราคะ มวมตตญาณทสสนะ เปนประโยชนทมงหมาย
มวมตตญาณทสสนะ เปนอานสงส. อานนท ! ดวยอาการอยางนแล กศลศลทงหลาย มอวปฏสารเปน
ประโยชนทมงหมาย มอวปฏสารเปนอานสงส, อวปฏสาร มความปราโมทย เปนประโยชนทมงหมาย มความปราโมทยเปนอานสงส, ความปราโมทย มปตเปนประโยชนทมงหมาย มปตเปนอานสงส, ปต มปสสทธเปน ประโยชนทมงหมาย มปสสทธเปนอานสงส, ปสสทธ มสขเปนประโยชน ทมงหมาย มสขเปนอานสงส, สข มสมาธเปนประโยชนทมงหมาย มสมาธเปนอานสงส, สมาธ มยถาภตญาณทสสนะเปนประโยชนทมงหมาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๙
มยถาภตญาณทสสนะเปนอานสงส, ยถาภตญาณทสสนะ มนพพทาวราคะเปน ประโยชนทมงหมาย มนพพทาวราคะเปนอานสงส, นพพทาวราคะ มวมตต- ญาณทสสนะเปนประโยชนทมงหมาย มวมตตญาณทสสนะเปนอานสงส.
อานนท! กศลศลทงหลาย ยอมยงความเปนอรหนตใหเตมไดโดยลาดบ ดวยอาการอยางนแล.
อานสงส สาหรบผทาศลใหสมบรณ๑
ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงมศลสมบรณ มปาตโมกขสมบรณอยเถด. พวกเธอทงหลาย จงสารวมดวยปาตโมกขสงวร สมบรณดวยมรรยาทและโคจร อยเถด. จงเปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายทมประมาณนอย สมาทานศกษา ในสกขาบททงหลายเถด.
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนทรก ทเจรญใจ ทเคารพ ทยกยอง ของเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย” ดงนแลว, เธอพงทา ใหบรบรณในศลทงหลาย พงตามประกอบในธรรมเปนเครองสงบแหงจตใจภายใน เปนผไมเหนหางในฌาน, เปนผประกอบพรอมดวยวปสสนา และใหสญญาคารวตต เจรญงอกงามเถด.
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนผมลาภดวยบรกขารคอ จวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารทงหลาย” ดงนกด, ----ฯลฯ---
๑ บาล พระพทธภาษต อากงเขยยสตร ม. ม.๑๒/๕๘/๗๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๐
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราบรโภคจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของทายกเหลาใด การกระทาเหลานน พงมผลมาก มอานสงสมากแกทายกเหลานน” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “ญาตสาโลหตทงหลายซงตายจากกน ไปแลว มจตเลอมใส ระลกถงเราอย ขอนนจะพงมผลมาก มอานสงสมาก แกเขาเหลานน” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงอดทนไดซงความไมยนด และ ความยนด, อนง ความไมยนดอยาเบยดเบยนเรา, เราพงครอบงายายความไมยนด ซงยงเกดขนแลวอยเถด”ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราเราพงอดทนความขลาดกลวได, อนง ความขลาดกลวอยาเบยดเบยนเรา, เราพงครอบงายายความขลาดกลว ทยงเกดขนแลวอยเถด ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงไดตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซงฌานทงส อนเปนไปในจตอนยง เปนทฏฐธรรมสขวหาร” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “วโมกขเหลาใด กาวลวงรปเสยแลว เปนธรรมไมมรป เปนของสงบ เราพงถกตองวโมกขเหลานนดวยนามกายอยเถด” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโสดาบน เพราะความ สนไปแหงสงโยชนสาม เปนผมอนไมตกตาเปนธรรมดา ผเทยงตอพระนพพาน มการตรสรอยขางหนา” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนสกทาคาม เพราะความ สนไปแหงสงโยชนสาม และเพราะความเบาบางแหงราคะ โทสะ และโมหะ พง มาสโลกนอกครงเดยวเทานน แลวพงทาทสดแหงทกขได” ดงนกด, ---ฯลฯ---
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๓๑
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโอปปาตกะ เพราะความ สนไปแหงสงโยชนเบองตาหา พงปรนพพานในภพนน ไมกลบจากโลกนน เปนธรรมดา” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงแสดงอทธวธอยางตาง ๆ ได---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงมทพยโสต---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราใครครวญแลว พงรจตของสตว เหลาอน, ของบคคลเหลาอน ดวยจตของตน---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงตามระลกถงภพทเคยอยใน กาลกอนไดหลาย ๆ อยาง ---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเหนสตวทงหลายดวยจกษทพย อนหมดจดเกนจกษสามญของมนษย---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงทาใหแจงเจโตวมตต ปญญา- วมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมเทยวเขาถงแลวแลอย” ดงนกด, เธอพงทาให บรบรณในศลทงหลาย พงตามประกอบในธรรมเปนเครองสงบแหงจตในภายใน เปนผไมเหนหางในฌาน ประกอบพอมแลวดวยวปสสนา และใหวตรแหงผอย สญญาคารทงหลายเจรญงอกงามเถด.
คาใดทเราผตถาคตกลาวแลววา “ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงมศล สมบรณ มปาตโมกขสมบรณอยเถด. เธอทงหลาย จงสารวมดวยปาตโมกขสงวร สมบรณดวยมรรยาทและโคจรอยเถด. จงเปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายทม ประมาณเลกนอย สมาทานศกษาในสกขาบททงหลายเถด” ดงน. คานนอนเรา ตถาคตอาศยเหตผลดงกลาวนแล จงไดกลาวแลว.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๒
ผอยเหนอความหวง๑
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ชอวาผอยเหนอความหวงเสยแลว ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนพระอรหนตขณาสพ. เธอนน
ไดยนวา “ภกษชอน ไดกระทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะ มได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอย” ดงน. เธอไมอาจมความคดวา “เมอไรเลา แมเรา จก กระทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหง อาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอยบาง” ดงน. ขอนนเปนเพราะเหตไร ? เพราะเหตวา ความหวงในวมตตของเธอ เมอกอนหนาเธอยงไมลถงวมตตนน ไดรางบไปเสยแลว.
ภกษ ท.! นแล เราเรยกวา คนอยเหนอความหวงเสยแลว.
เมอราชามกาลง๒
ภกษ ท.! คราวใด พระราชามกาลง และพวกโจรเสอมกาลง ; คราวนน ทงพระราชาเอง กมความผาสก ทจะเขาในออกนอก หรอทจะมใบบอก ไปยงชนบทปลายแดน, แมพวกพราหมณและคฤหบด กมความสะดวกทจะเขาใน ออกนอก หรอทจะอานวยการงานนอกเมอง, ขอนฉนใด ;
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๗/๔๕๒. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๘๗/๒๘๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๓๓
ภกษ ท.! คราวใด ภกษผมศลเปนทรก มกาลง พวกภกษลามก เสอมกาลงลง ; คราวนน พวกภกษลามก จาตองเปนผนง เงยบเชยบอยใน ทามกลางสงฆ โดยเหตทตองเปนพวกหลนไปเอง, ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! เหตเชนนมขน เพอเปนประโยชนแกมหาชน ทาใหมหาชน มความสข เปนความเจรญแกมหาชนเปนอนมาก และเพอความเกอกล เปน ความสข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย ทวกนแล.
ประสบบญใหญ๑
ภกษ ท.! นกบวชผมศลเขาไปสสกลใด มนษยทงหลายในสกลนน
ยอมประสบบญเปนอนมาก ดวยฐานะหาอยาง. ฐานะหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) ในสมยใด จตของมนษยทงหลาย ยอมเลอมใส เพราะไดเหน นกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบตทเปน ไปเพอสวรรค
(๒) ในสมยใด มนษยทงหลาย พากนตอบรบ กราบไว ใหอาสนะ แกนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการเกดในสกลสง.
(๓) ในสมยใด มนษยทงหลาย กาจดมลทนคอความตระหนเสยได ในบกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดเกยรตศกดอนใหญ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๗๑/๑๙๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๔
(๔) ในสมยใด มนษยทงหลาย ยอมแจกจายทาน ตามสต ตามกาลง ในนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดโภคะใหญ.
(๕) ในสมยใด มนษยทงหลาย ยอมไตถาม สอบสวน ยอมฟงธรรม ในนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดปญญาใหญ.
ภกษ ท.! นกบวชผมศล เขาไปสสกลใด, มนษยทงหลาย ในสกลนนยอมประสบบญเปนอนมาก ดวยฐานะหาอยางเหลานแล.
หมวดทสบ จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓๕
ผชชวนวงวอน!
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย. นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๑
วาดวย การมสงวร
๑. ผมหลกเสาเขอน ๒. ไมตกอบาย ดกวา ๓. ชางนาบญ ๔. ผพชตสงครามถงทสดแลว ๕. ผพชตสงครามถงทสดแลว (อกนยหนง) ๖. ผอยในรองรอย ๗. ผสมควรอยปา ๘. ผตองตดตอดวยสตร ๙. ผทาตามคาสงแทจรง ๑๐. กระดองของบรรพชต ๑๑. เอาตวรอดไดเพราะสงวรดวยความร ๑๒. ผสารวมมาจากภายใน ๑๓. ผไดรบผลแหงอนทรยสงวร
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๑
วาดวย การมสงวร (ปฏปกขนยของหมวด ๒ อนวาดวยการไมสงวร)
ผมหลกเสาเขอน๑
ภกษ ท.! ภกษผมสงวรนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษ ในธรรมวนยน เมอเหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวยจมก, ลมรส ดวยลน, สมผสโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ กไมสยบอย ในอารมณทนารก ไมเคยดแคนในอารมณอนไมนารก เปนผตงไว ซงกายคตาสต มจตไมเลอนลอยตามอารมณ, ยอมรตามทเปนจรงซง เจโตวมตตปญญาวมต อนเปนทดบแหงบาปอกศลทเกดแลวแกเขานน โดยสนเชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษจบสตวหกชนด อนมทอยอาศยตางกน มทเทยวหากนตางกน มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง คอ เขาจบงมาผกดวย เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน, จบสนขจงจอก และ จบลง, มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนง ๆ ครนแลว นาไปผกไวกบเสาเขอน หรอเสาหลกอกตอหนง, ภกษ ท.! ครงนน สตวทงหกชนดเหลานนมทอาศย และทเทยวตาง ๆ กน กยอแยงฉดดงกน เพอจะไปสทอาศยและทเทยวของตน ๆ : งจะเขาจอมปลวก, จระเขจะลงนา, นกจะบนขนไปในอากาศ, สนขจะเขาบาน,
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๔๗/๓๔๙, ตรสแกภกษทงหลาย
๒๓๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๘
สนขจงจอกจะไปปาชา, และลงกจะไปปา, ภกษ ท.! ในกาลใดแล ความ เปนไปภายในของสตวทงหกชนดเหลานน มแตความเมอยลาแลว, ในกาลนน มนทงหลายกจะพงเขาไปยนเจา นงเจา นอนเจา อยขางเสาเขอน หรอเสาหลก นนเอง. ขอนฉนใด ;
ภกษ ท.! ภกษรปใดไดอบรมกระทาใหมากในกายคตาสตแลว
ตา กจะไมฉดเอาภกษนนไปหารปทนาพอใจ, รปทไมนาพอใจกไมเปนสงทเธอ รสกอดอดขยะแขยง ; ห กจะไมฉดเอาภกษนนไปหาเสยงทนาฟง, เสยงทไม นาฟงกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; จมก กจะไมฉดเอาภกษนนไปหา กลนทนาสดดม, กลนทไมนาสดดมกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; ลน กจะ ไมฉดเอาภกษนนไปหารสทชอบใจ, รสทไมชอบใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอด ขยะแขยง ; กาย กจะไมฉดเอาภกษนนไปหาสมผสทยวยวนใจ, สมผสทไม ยวยวนใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; และใจ กจะไมฉดเอาภกษนน ไปหาธรรมารมณทถกใจ, ธรรมารมณทไมถกใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะ แขยง ; ขอนกฉนนนเหมอนกน. ภกษ ท.! ภกษผมสงวร เปนอยางน.
ภกษ ท.! คาวา “เสาเขอน หรอเสาหลก” นเปนคาเรยก
แทนชอแหง กายคตาสต. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ
ไววา “กายคตาสตของเราทงหลาย จาเปนสงทเราอบรม กระทาใหมาก กระทาใหเปนยานเครองนาไป กระทาใหเปนของทอาศยได เพยรตงไว เนอง ๆ เพยรเสรมสรางโดยรอบคอบ เพยรปรารถสมาเสมอดวยด” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๓๙
ไมตกอบายดกวา๑
ภกษ ท.! อนทรยคอดวงตา ถกแทงดวยซเหลกอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอ โดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในรปอนเหนดวยตานน ไมดเลย. ภกษ ท.! วญญาณอนกาหนดดวยความยนด ในการถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ ทงหมดกตาม วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนดในการถอเอาโดยลกษณะ ทเปนการแยกถอเปนสวน ๆ กตาม กาลงตงอย, ถาแหละบคคลตายลงใน ขณะนนไซร คตทเขาจะพงไป มสองอยาง คอ นรก หรอกาเนดเดรจฉาน, ขอนเปนฐานะทแนนอน. ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอห ถกกระชากดวยขอเหลกอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอโดย การแยกถอเปนสวน ๆ ในเสยงอนฟงดวยหนน ไมดเลย . ---ฯลฯ---๒ ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอจมก ถกควานภายในดวยมดทคมอนรอนจด เปนเปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอ โดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในกลนอนดมดวยจมกนน ไมดเลย. ---ฯลฯ--- ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอลน ถกตดเสยดวยมดโกนทคมกลาอนรอน จดเปนเปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๑๐/๓๐๓. ๒ เตมใหเตม อยางเดยวกบขอบน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๐
หรอโดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในรสอนลมดวยลนนน ไมดเลย. ---ฯลฯ--- ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอกาย ถกแทงดวยหอกทคมอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอโดย การแยกถอเปนสวน ๆ ในโผฏฐพพะอนสมผสดวยกายนน ไมดเลย. ภกษ ท.! วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนด ในการถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ ทงหมดกตาม วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนดในการถอเอาโดยลกษณะทเปน การแยกถอเปนสวน ๆ กตาม กาลงตงอย ถาแหละบคคลตายลงในขณะนนไซร คตทเขาจะพงไปมสองอยาง คอ นรก หรอกาเนดเดรจฉาน. ขอนเปนฐานะท แนนอน. ภกษ ท.! เรากลาวอยางน เพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! การนอนหลบ ยงดกวา, แมเราจะกลาววา การนอนหลบ เปนโทษ ไรผล เปนความหลงใหล สาหรบผทมชวตอย กจรงแล, แตเพราะ การตน ทเตมไปดวยวตกอนเลวทราม อาจทาลาย (ภาวะแหง) สงฆเสย ไดนน ไมดเลย. ภกษ ท.! เรากลาวดงน เพราะเหนโทษอนตาทราม สาหรบผทมชวตอยดวยอาการอยางน.
ชางนาบญ๑
ภกษ ท.! ชางหลวงทประกอบดวยองคหา ยอมเปนชางคควรแก พระราชา เปนโภคะประจาองคพระราชา นบวาเปนองคอวยวะของ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๗๘/๑๓๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๑
พระราชา. องคหาอะไรบางเลา ? องคหา คอ ชางหลวงในกรณน เปนชาง ทอดทนตอรปทงหลาย ๑, อดทนตอเสยงทงหลาย ๑, อดทนตอกลนทงหลาย ๑, อดทนตอรสทงหลาย ๑, อดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย ๑.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมา กด, หมพลรถกด, หมพลราบกด (ของฝายขาศก) แลว กไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมา กด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, ไดยนเสยงกกกองแหงกลอง บณเฑาะว สงข และมโหระทกกด แลวกไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดกลนมตและกรส (ปสสาวะและ อจจาระ) ของชางทงหลาย ชนดทเปนชนจาเจนสงครามเขาแลว กไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก เมอไมไดรบการทอดหญาและนา มอหนง หรอสองมอ สามมอ สมอ หรอหามอ กไมระยอ หอหดยอม ยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอรสทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๒
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ถกศรทเขายงมาอยางแรง เขาหนงลก หรอสองลก สามลก สลก หรอหาลก ไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอ โผฏฐพพะทงหลาย.
--- --- --- ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนนเหมอนกน, ภกษ เมอประกอบดวยเหต
หาอยางแลว ยอมเปนผทนาบชาดวยของทจดไวบชา, นาตอนรบดวยของ ทจดไวตอนรบ, นารบทกษณาทานทอทศเพอผตาย, นาไหว, และเปน เนอนาบญชนดเยยมของโลก. เหตหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ เปนผอดทนตอรปทงหลาย, อดทนตอเสยงทงหลาย, อดทนตอกลนทงหลาย, อดทนตอรสทงหลาย, อดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดเหนรปดวยตาแลว ไมกาหนดยอมใจในรป อนเ ป นท ต ง แหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอย ได . ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดฟงเสยงดวยหแลว ไมกาหนดยอมใจในเสยง อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดดมกลนดวยจมกแลว ไมกาหนดยอมใจในกลน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๓
อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดลมรสดวยลนแลว ไมกาหนดยอมใจในรส อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอรสทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกายแลว ไมกาหนด ยอมใจในโผฏฐพพะอนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตให เปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอโผฏฐพพะ ทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแลว ยอมเปน ผทนาบชาดวยของทจดไวบชา, นาตอนรบดวยของทจดไวตอนรบ, นารบทกษณาทานทอทศเพอผตาย, นาไหว, และเปนเนอนาบญชนดเยยม ของโลกแล.
ผพชตสงครามถงทสดแลว๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท ทนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชย ของขาศกได, ทนตอเสยงโหรองได, ทนตอการสมประหารกนได, เขาส
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๔/๗๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๔
เขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภทท ห า๑ มอยในโลก หาไดในโลก ;
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน, ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ได, ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก ” ได, ทนตอ “เสยงโหรอง ” ได, ทนตอ “การสมประหารกน ” ได, เธอส เขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได.
ขอวา “สงครามวชย” สาหรบภกษนน ไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! คอ ภกษอยปา หรออยโคนไม หรออยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปนงเบยด นอนเบยด นงทบนอนทบ. เมอเธอถกระทาเชนนน, กสลดทงปลดเปลอง เอาตวรอด หลกไปไดตามประสงค
ภกษนน ยอมเสพเสนาสนะอนสงดเงยบ คอ ปา โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง). เธอไปสปา หรอไปสโคนไม หรอไปสเรอนวางแลว ยอมนงคขาเขาเปนบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอละอภชฌาในโลก มจตปราศจากอภชฌา คอย ชาระจตจากอภชฌา ; ละความประทษรายดวยอานาจพยาบาท มจตไมพยาบาท เปนผกรณา มจตหวงความเกอกลในสตวทงหลาย คอยชาระจตจากความ ประทษรายดวยอานาจพยาบาท ; ละถนมทธะ มจตปราศจากถนมทธะ มงอย แตความสวางในใจ มสตสปชญญะ คอยชาระจตจากถนมธะ ; ละอทธจจ- กกกจจะ ไมฟงซาน มจตสงบอยในภายใน คอยชาระจตจากอทธจจกกกจจะ ;
๑ ตอจากเรองท ๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๕
ละวจกจฉา ขามพนวจกจฉาเสยได ไมตองกลาววา “นอะไร นอยางไร ในกศล ธรรมทงหลาย (เพราะความสงสย), คอยชาระจตจากวจกจฉา.
ภกษนน ครนละนวรณหาประการ อนเปนเครองเศราหมองจตและทา ปญญาใหถอยกาลงเหลาน ไดแลว, เพราะสงดจากกามทงหลาย ---ฯลฯ--- บรรลฌานทหนง---ทสอง---ทสาม---และทส แลวแลอย.
เธอ ครนจตตงมน บรสทธ ผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส
เปนธรรมชาต ออนโยน ควรแกการงาน ตงอยได ถงความไมหวนไหว เชนนแลว กนอมจตไปเฉพาะตออาสวกขยญาณ. เธอ ยอมรชดตามทเปนจรงวา นทกข, นเหตใหเกดทกข, นความดบไมเหลอแหงทกข, นขอปฏบตใหถง ความดบไมเหลอแหงทกข; และยอมรชดตามทเปนจรงวา เหลานอาสวะ, นเหต ใหเกดอาสวะ, นความดบไมเหลอแหงอาสวะ, นขอปฏบตใหถงความดบ ไมเหลอแหงอาสวะ, เมอรอยอยางน เหนอยอยางน จตกหลดพนจากกามาสวะ, ภวาสวะ, และอวชชาสวะ, ครนจตหลดพนแลว กเกดญาณวา หลดพนแลว. เธอ ยอมรชดวา “ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทาไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตองทาเพอความเปนอยางนมไดมอก” ดงน.
ความทภกษนนสลดมาตคามทงพาตวรอดไปได กระทงถงการทา
ตนใหสนอาสวะน ไดในขอวา “สงครามวชย” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพททนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชยของขาศกได, ทนตอเสยงโหรองได, ทนตอการสมประหารกนได, เขาสเขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได ฉนใด; ภกษ ท.! เรา กลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.!
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๖
นกบวชบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททหา มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผพชตสงครามถงท สดแลว๑ (อกนยหนง)
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาสผจญการสงครามนน เปนผมชยชนะ ในสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททหา๒ มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอ นคมนน เพอบณฑบาต. ดวยการรกษากาย, รกษาวาจา, รกษาจต, ตงสตไวมน, และดวยการสารวมอนทรยทงหลาย, เธอไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย และไดร ธรรมารมณดวยใจแลว กไมรวบถอเอาทงหมด และไมแยกถอเอาเปนสวน ๆ, สงทเปนอกศลลามก คอ อภชฌาและโทมนส มกไหลไปตามภกษผไมสารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวจอนทรยใดเปนเหต เธอกปฏบตเพอ ปดกนอนทรยเหลานนไว, เธอรกษาและถงความสารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๓/๗๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ ตอจากเรองท ๑๑ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๗
ภกษนน ภายหลงอาหาร กลบจากบณฑบาตแลว ยอมเสพเสนาสนะ อนสงดเงยบ คอ ปา โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง). เธออยปา หรออยโคนไม หรออยเรอนวาง ยอมนงคขาเขาเปนบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอละอภชฌา ในโลกเสยได ---ฯลฯ--- เธอละนวรณหาประการ อนเปนเครองเศราหมองจต และทาปญญาใหถอยกาลงเหลานไดแลว, เพราะสงดจากกามทงหลาย ---ฯลฯ--- บรรลฌานทหนง---ทสอง ทสาม---และทส แลวแลอย.
เธอ ครนจตตงมน บรสทธ ผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส
เปนธรรมชาตออนโยน ควรแกการงาน ตงอยได ถงความไมหวนไหว เชนนแลว กนอมจตไปเฉพาะตออาสวกขยญาณ. เธอ ยอมรชดตามทเปนจรงวา นทกข, นเหตใหเกดทกข, นความดบไมเหลอแหงทกข, นขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอ แหงทกข ; และยอมรชดตามทเปนจรงวา เหลานอาสวะ, นเหตใหเกดอาสวะ. นความดบไมเหลอแหงอาสวะ, นขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอแหงอาสวะ, เมอรอยางน เหนอยอยางน จตกหลดพนทงจากกามาสวะ ภวาสวะ และ อวชชาสวะ. ครนจตหลดพนแลวกเกดญาณวา หลดพนแลว. เธอยอมรชดวา “ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทาไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตอง ทาเพอความเปนอยางน มไดมอกแลว” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบหมอนกบนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครมอนประชดแลว เขาสเขาผจญการสงครามนน เปน ผมชยชนะในสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.!
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๘
นกบวชบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกบวชเปรบดวยนกรบอาชพ ประเภท ทหา มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผอยในรองรอย๑
ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการกระทา หาอยางแลว ยอมทาใหสกลทงหลายใหความรก ใหความพอใจ ใหความเคารพ และตงไวในภาวะทควร. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) ไมแสดงอาการเปนกนเองกบคนทยงไมถงขนาดเปนกนเอง, (๒) ไมแทรกแซงในสงทไมไดรบอานาจมอบหมาย , (๓) ไมคบคนฝายปฏปกษ, (๔) ไมพดกระซบทห, (๕) ไมขอมากเกนไป. ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการกระทา
หาอยางเหลาน ยอมทาใหสกลทงหลายใหความรก ใหความพอใจ ใหความเคารพ และตงไวในภาวะทควร แล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๔/๑๑๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๙
ผสมควรอยปา๑
ภกษ ท.! ภกษ ทประกอบดวยเหตสอยางแลว สมควรทจะเสพเฉพาะ ซงเสนาสนะเงยบสงดอนเปนปาและปาชฏ. เหตสอยางอะไรบางเลา ? สอยาง คอ :-
(๑) เปนผมความครนคดในทางการออกจากกาม, (๒) เปนผมความครนคดในทางไมพยาบาท, (๓) เปนผมความครนคดในทางไมเบยดเบยน, (๔) เปนคนมปญญา ไมโงเขลาเงอะงะ. ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยเหตสอยางเหลานแลว สมควรทจะเสพ
เฉพาะซงเสนาสนะเงยบสงดอนเปนปาและปาชฏแล.
ผตองตดตอดวยสตร๒
ทานพระอานนท ทลถามวา :- “ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองคทงหลาย จะปฏบตมาตคาม
(สตร) อยางไร ? ” พระผมพระภาคเจา ตรสวา :- “อานนท ! การไมพบปะกน”. “ขาแตพระผมพระภาคเจา เมอยงมการพบปะกน จะพงปฏบต
อยางไรเลา ?”
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๔๐/๒๖๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๖๔/๑๓๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๕๐
“อานนท ! การไมพดดวย”. “ขาแตพระองคผเจรญ เมอตองพดดวย จะถงปฏบตอยางไรเลา ?” “อานนท ! ถาตองพดดวย พงมสตแล”.
ผทาตามคาสงแทจรง๑
ภกษ ท.! ถาหากพวกโจรผทาโจรกรรม พงเลอยอวยวะใหญนอย ทงหลาย ดวยเลอยมทสาหรบจบทงสองขางไซร แมในการทถกทาเชนนน ภกษใด มใจประทษรายตอโจรนน ภกษนนชอวา มไดทาตามคาสงสอน ของเรา เพราะเหตนน.
ภกษ ท.! แมในเรองน พวกเธอทงหลายพงตงใจสาเหนยกไววา
“จตของเรา ตองไมผดปรกตดวย, เราจกไมเปลงออกซงวาจาอนเปนบาป ดวย, เราจกเปนผอยอยางผทมความเอนด คดจะทาประโยชนเกอกล มจตเมตตา หาโทสจตแทรกมไดดวย, เราจกอยดวยใจอนประกอบดวย เมตตา แผไปยงบคคลนนดวย, และจกอยดวยใจ อนประกอบดวย เมตตาอนไพบลยใหญหลวงหาประมาณมได ปราศจากพยาบาท แผไปยง สตวโลกทงปวง โดยมบคคลนเนปนอารมณดวย”. ดงน.
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงตงใจสาเหนยกไว อยางนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต กกจปมสตร ม.ม. ๑๒/๒๖๐/๒๗๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๕๑
กระดองของบรรพชต๑ ภกษ ท.! เรองเคยมมาแตกอน : เตาตวหนงเทยวหากนตามรม
ลาธารในตอนเยน, สนขจงจอกตวหนง กเทยวหากนตามรมลาธารในตอนเยน เชนเดยวกน. เตาตวนไดเหนสนขจงจอกซงเทยวหากน (เดนเขามา) แตไกล, ครนแลวจงหดอวยวะทงหลาย มศรษะเปนทหาเขาในกระดองของตนเสย เปนผ ขวนขวายนอยนงอย. แมสนขจงจอกกไดเหนเตาตวทเทยวหากนนนแตไกล เหมอนกน, ครนแลว จงเดนตรงเขาไปทเตา คอยชองอยวา “เมอไรหนอ เตาจกโผลอวยวะสวนใดสวนหนงออก ในบรรดาอวยวะทงหลาย มศรษะเปนทหา แลวจกกดอวยวะสวนนนคราเอาออกมากนเสย” ดงน. ภกษ ท.! ตลอดเวลา ทเตาไมโผลอวยวะออกมา สนขจงจอกกไมไดโอกาส ตองหลกไปเอง ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน ; มารผใจบาป กคอยชองตอพวกเธอ
ทงหลายตดตอไมขาดระยะอยเหมอนกนวา “ถาอยางไร เราคงไดชอง ไมทางตา กทางห หรอทางจมก หรอทางลน หรอทางกาย หรอทางใจ”, ดงน. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย จงเปนผคมครอง ทวารในอนทรยทงหลายอยเถด ; ไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย, หรอไดร ธรรมารมณดวยใจแลว จงอยาไดถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด, อยาไดถอเอาโดยลกษระทเปนการแยกถอเปนสวน ๆ เลย, สงทเปนอกศลลามก คอ อภชฌาและโทมนส จะพงไหลไปตามบคคลผไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรยเหลาใดเปนเหต. พวกเธอ
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๒๒/๓๒๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๕๒
ทงหลายจงปฏบตเพอการปดกนอนทรยนนไว, พวกเธอทงหลายจงรกษาและ ถงความสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เถด.
ภกษ ท.! ในกาลใด พวกเธอทงหลาย จกเปนผคมครองทวารใน อนทรยทงหลายอย ; ในกาลนน มารผใจบาป จกไมไดชองแมจากพวกเธอ ทงหลาย และจกตองหลกไปเอง, เหมอนสนขจงจอกไมไดชองจากเตากหลก ไปเอง ฉะนน.
“เตา หดอวยวะไวในกระดอง ฉนใด, ภกษ พงต ง มโนวตก (ความตรตรกทางใจ) ไวในกระดอง กลาวคอ อารมณแหงกมมฏฐาน ฉนนน. เปนผท ตณหาและทฏฐไมองอาศยได, ไม เบยดเบยนผอ น , ไมกลาวรายตอ ใครท งหมด , เปนผดบสนทแล ว ” . ด งน แล .
ผเอาตวรอดไดเพราะสงวรดวยความร๑
ภกษ ท.! เมอบคคลรอยเหนอย ซง (เรองราวของ) ตา ตามท เปนจรง, รอยเหนอย ซง (เรองราวของ) รป ตามท เปนจรง, รอย เหนอย ซง (เรองราวของ) ความรแจงทางตา ตามทเปนจรง, รอย เหนอย ซง (เรองราวของ) สมผสทางตา ตามท เปนจรง, และรอย เหนอย ซง (เรองราวของ) เวทนาอนเกดจากสมผสทางตา ทเปนสขบาง ทกขบาง ไมทกขไมสขบาง ตามทเปนจรง ; เขายอมไมหลงรกในตา
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสฬายตนกสตร อปร. ม. ๑๔/๕๒๓/๘๒๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๕๓
ไมหลงรกในรป ไมหลงรกในความรแจงทางตา ไมหลงรกในสมผสทางตา และ ไมหลงรกในเวทนาอนเกดจากสมผสทางตา ทงทเปนสข เปนทกข และไมทกข ไมสข ;
เมอไมหลงรก ไมผกใจ ไมหลงไหลไปตาม แตมปรกตพจารณาเหนโทษ
ของสงนน ๆ อย ดงนแลว ความยดถอในขนธทงหาของเขา กหยดฟกตว ในกาลตอไป; ตณหาคอความทะยานอยากอนระคนดวยความเพลดเพลน และความกาหนดรก ซงมปรกตเพลนเฉพาะตออารมณนน ๆ ของบคคล นน กเสอมคลายคน ; ตอนนไป ความกระวนกระวายทางกายกเสอมถอย คลายคน ; ความกระวนกระวายทางจตกเสอมถอยคลายคน ; ความรอนรมทางกาย กเสอมถอยคลายคน ; ความรอนรมทางจตกเสอมถอยคลายคน ; ความรอนกลม ทางกายกเสอมถอยคลายคน ; ความรอนกลมทางจตกเสอมถอยคลายคน ; เขา ไดเสวยสขทงทางกายและทางใจ ; ทฏฐความเหนของเขาผเปนแลวอยางน ยอม เปนสมมาทฏฐ - ความเขาใจทถกตอง ; ความคดของผเปนแลวอยางน ยอมเปน สมมาสงกปปะ - ความมงหมายทถกตอง ; ความเพยรของผเปนแลวอยางน ยอม เปนสมมาวายามะ -ความพยายามทถกตอง ; ความระลกของผเปนแลวอยางน ยอมเปนสมมาสต – ความระลกทถกตอง ; สมาธของผเปนแลวอยางน ยอมเปน สมมาสมาธ – ความตงจตมนไวในแนวทถกตอง ; กายกรรม วจกรรม และ อาชวะของเขา กบรสทธดแลวมาตงแตแรก ; อรยอฏฐงคกมรรคของเขา ยอมถงความเจรญเตมท ดวยอาการอยางน.
เม อเขาทาอร ยอ ฏฐ งค กมรรคใหเจร ญอย อย างน สตป ฏฐานส ---
สมมปปธานส---อทธบาทส---อนทรยหา---พละหา---โพชฌงคเจด---
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๕๔
ยอมถงความงอกงามบรบรณไดแท. ธรรมสองอยาของเขาคอ สมถะ และ วปสสนา ชอวาเขาคกนไดอยางแนนแฟน---
ผสารวมมาจากภายใน๑
เปรยบดวยหมอเตมปดไว ภกษ ท.! นกบวชเตม ปดไว เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! การเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา
การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร ของนกบวชบางคน ในธรรมวนยน ยอมเปนทนาเลอมใส, ทงนกบวชผนน กรชดตามทเปนจรงวา “น ทกข, น เหตใหเกดทกข, น ความดบไมเหลอแหงทกข, น ขอปฏบต ใหถงความดบไมเหลอแหงทกข” ดงนดวย. ภกษ ท.! นกบวชเตม ทถกปดไว เปนอยางน. เรากลาวนกบวชนวา เปรยบเหมอนหมอเตมทเขาปดไว ฉะนนแล.
เปรยบดวยนาลก - เงาลก
ภกษ ท.! นกบวชลก มเงาลก เปนอยางไรเลา ?
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๓๙/๑๐๓, บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๔๑/๑๐๔, บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๔๓/๑๐๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๕๕
ภกษ ท.! การเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขน คขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร ของนกบวช บางคนในธรรมวนยน ยอมเปนทนาเลอมใส, ทงนกบวชผนน กรชดตามท เปนจรงวา “น ทกข, น เหตใหเกดทกข, น ความดบไมเหลอแหงทกข, น ขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอแหงทกข” ดงนดวย ภกษ ท.! นกบวชลก มเงาลก เปนอยางน. เรากลาวนกบวชนวา เปรยบเหมอนหวงนาลก มเงาลก ฉะนนแล.
เปรยบดวยมะมวงสก สผวกสก
ภกษ ท.! นกบวชสก มผวสก เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! การเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขน
คขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทางสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร ของนกบวช บางคนในธรรมวนยน ยอมเปนทนาเลอมใส, ทงนกบวชผนน กรชดตามท เปนจรงวา “น ทกข, น เหตใหเกดทกข, น ความดบไมเหลอแหงทกข, น ขอปฏบตใหถงความดบทกขไมเหลอแหงทกข” ดงนดวย. ภกษ ท.! นกบวชสก มผวสก เปนอยางน. เรากลาวนกบวชนวา เปรยบเหมอนมะมวงสก สผว ของมนกดสก ฉะนนแล.
ผไดรบผลแหงอนทรยสงวร๑
ภกษ ท.! เมออนทรยสงวร มอย ศล กถงพรอมดวยอปนสย,
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๐๒/๓๒๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๕๖
เมอ ศล มอย สมมาสมาธ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอ สมมาสมาธ มอย ยถาภตยาณทสสนะ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอ ยถาภตญาณทสนะ มอย นพพทาวราคะ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอ นพพทาวราคะ มอย วมตตญาณทสสนะ กถงพรอมดวยอปนสย. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนตนไม เมอสมบรณดวยกงและใบแลว สะเกด
เปลอกนอก กบรบรณ เปลอกชนใน กบรบรณ กระพ กบรบรณ แกน กบรบรณ : นฉนใด ; ภกษ ท.! เมอนทรยสงวร มอย ศล กถงพรอม ดวยอปนสย, เมอศล มอย สมมาสมาธ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอสมมาสมาธ มอย ยถาภตญาณทสสนะ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอยถาภตญาณทสสนะ มอย นพพทาวราคะ กถงพรอมดวยอปนสย, เมอนพพทาวราคะ มอย วมตตญาณทสสนะ กถงพรอมดวยอปนสย ฉนนน เหมอนกนแล.
หมวดทสบเอด จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชชวนวงวอน !
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา
ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย. นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
๒๕๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๕๘
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๒
วาดวย การเปนอยชอบ
๑. ผรเทาทนลาภสกการะ ๒. ผรจกอนตรายของทฏฐธรรมสข ๓. ผควรปลกตวออกจากหมได ๔. ผทนาเคารพ ๕. ผทนารก ๖. ภกษทด ๗. การเปนอยอยางบรรพชต ๘. ผเปนเชอสายแหงพระอรยเจา ๙. ผอยดวยเครองอยแบบพระอรยเจา ๑๐. ผระลกถงททควรระลกตลอดชวต ๑๑. ผสอบทานตวเอง ๑๒. ธรรมทายาท ๑๓. ฉนอาหารวนละหนเดยว ๑๔. หลงอาหารแลวภาวนา ๑๕. ผขงสายพณพอเหมาะ ๑๖. ผมธรรมเปนทพง ๑๗. ผไมประมาทในความตายแทจรง ๑๘. ทางรอดสาหรบภกษไข ๑๙. ผอยใกลนพพาน ๒๐. ผจกทานพพานใหแจง ๒๑. ผเปนอยถกพระพทธอธยาศย
๒๒. จดประสงคของพรหมจรรย ๒๓. เครองประดบของพรหมจรรย ๒๔. ผลของพรหมจรรยทแยบคาย ๒๕. โพธปกขยธรรม ๒๖. สตปฏฐานทเอยงไปนพพาน ๒๗. สมมปปธานทเอยงไปนพพาน ๒๘. อทธบาททเอยงไปนพพาน ๒๙. อนทรยทเอยงไปนพพาน ๓๐. พละทเอยงไปนพพาน ๓๑. โพชฌงคทเอยงไปนพพาน ๓๒. อฏฐงคกมรรคทเอยงไปนพพาน ๓๓. เชงรองของจต ๓๔. อรยสมมาสมาธ ๓๕. โลกจะไมวางจากพระอรหนต ๓๖. หมซงอยเปนผาสก ๓๗. ผมธรรมเครองอยผาสก ๓๘. ภกษเกาคอยชวยภกษใหม ๓๙. การเปนอยทไมเสอม แบบ ๑ ๔๐. การเปนอยทไมเสอม แบบ ๒ ๔๑. การเปนอยทไมเสอม แบบ ๓ ๔๒. การเปนอยทไมเสอม แบบ ๔ ๔๓. การเปนอยทไมเสอม แบบ ๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๒
วาดวย การเปนอยชอบ
(ก. เกยวกบลาภสกการะ ๖ เรอง)
ผรเทาทนลาภสกการะ๑
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณ แสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะไมมธรรมอ น ยงกวา.
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด รจกความเปนสงยวนใจ รจกโทษ อนตาทราม ร จ กอบายเปนทางพน ในกรณอ นเก ยวก บลาภสกการะและ เสยงเยนยอ ตรงตามทเปนจรง. สมณพรหมณพวกนน ยอมกระทาใหแจง ดวยปญญาอนยงเอง เขาถงแลวและอยในธรรมอนสงบได.
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด รจกมลฐานเปนทตงขน รจกความ
ดบไมเหล อ ร จ กความเปนส งยวนใจ ร จ ก โทษอนตาทราม ร จ กอ บาย เปนทางพน ในกรณอนเก ยวกบลาภสกการะและเสยงเยนยอ ตรงตามท เปนจรง ; สมณพราหมณพวกนน ยอมกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง เขาถง แลวและอยในธรรมอนสงบได.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๘/๕๗๓,๕๗๕,๕๗๖.
๒๕๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๖๐
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด รจกลาภสกการะและเสยงเยนยอ ร จ กม ลฐานเป นท ต งข นแห งลาภส กการะและเส ยง เย นยอ ร จ กความด บ สนทแหงลาภสกการะและเส ยงเย นยอ ร จ กขอปฏบต ใหถ งความดบสนท แหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ.
สมณพราหมณพวกนน ยอมกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง เขาถงแลว และอยในธรรมอนสงบได.
ผรจกอนตรายของทฏฐธรรมสข๑
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณ แสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอนยงกวา. ภกษ ท.! เรากลาว “ลาภสกการะและเสยงเยนยอ วาเปน
อนตราย แมแกภกษผเปนอรหนตสนอาสวะแลว” ดงน. ครนพระผมพระภาคเจาตรสดงน, ทานพระอานนทไดทลถามขนวา “ลาภสกการะและ
เสยงเยนยอ เปนอนตรายแกภกษผสนอาวะแลว ชนดไรเลา พระเจาขา ?” ดงน. อานนท ! เราหาไดกลาวลาภสกการะและเสยงเยนยอ วาเปนอนตรายตอ
เจโตวมตตอนไมกลบกาเรบแลวไม. อานนท ! แต เรากลาวลาภสกการะ แล ะ เ ส ย ง เ ย น ย อ ว า เ ป น อ น ต ร า ย ตอ ก า ร อย เ ป น ส ข ใ นท ฏ ฐ ธ ร ร มน ซ ง ภ กษผ อ ย ดวยความไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในธรรม เครองสงบ, ไดลถงแลว. อานนท ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอเปน อนตรายททารณ แสบเผด หยาบคายตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรม เกษมจากโยคะ ไมมธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๘๐/๕๘๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๖๑
อานนท! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไวว า “เราท งหลาย จกไมเย อใยในลาภสกการะและเส ยงเยนยอท เก ดข น . อน ง ลาภสกการะและเส ยงเย นยอท เก ดข นแล ว ตองไมมาหอห มอย ท จ ต ของเรา” ดงน. อานนท! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผควรปลกตวออกจากหมได๑
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยธรรมหาอยางแลว สมควรทจะให
ปลกตวออกจากหมสงฆได. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ ภกษ ในธรรมวนยน :
(๑) เปนผสนโดษดวยจวรตามมตามได, (๒) เปนผสนโดษดวยบณฑบาตตามมตามได, (๓) เปนผสนโดษดวยเสนาสนะตามมตามได, (๔) เปนผสนโดษดวยคลานปจจยเภสชบรกขารตามมตามได, (๕) เปนผมากดวยความคดในการออกจากกาม. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยธรรมหาอยางเหลานแล สมควร
ทจะใหปลกตวออกจากหมสงฆได.
ผทนาเคารพ๒
ภกษ ท.!ภกษ เม อประกอบดวยธรรมเจดอยางแลว ยอมเปนผ ท นารก นาพอใจ นาเคารพ นาสรรเสรญ ของเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๖๔/๑๒๗. ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑/๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๖๒
ธรรมเจดอยางอะไรบางเลา ? เจดอยาง คอ ภกษในธรรมวนยน : (๑) เปนผไมตองการลาภ, (๒) เปนผไมตองการสกการะ, (๓) เปนผไมตองการทาตวใหเดน, (๔) เปนผมความละอาย (ตอการเปนทาสกเลส), (๕) เปนผมความกลว (ตอการเปนทาสลเก), (๖) เปนผมความตองการนอย, (๗) เปนผมความเหนถกตองตามคลองธรรม. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยธรรมเจดอยางเหลานแลว ยอมเปน
ผทนารก นาพอใจ นาเคารพ นาสรรเสรญ ของเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรย ดวยกนแล.
ผทนารก๑
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยธรรมแปดอยางแลว ยอมเปนผท นารก นาพอใจ นาเคารพ นาสรรเสรญ ของเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรย ดวยกน. ธรรมแปดอยางอะไรบางเลา ? แปดอยาง คอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน เปนผไมตองการลาภ, (๒) เปนผไมตองการสกการะ,
๑ บาล พระพทธภาษต อฏก. อ. ๒๓/๑๕๘/๙๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๖๓
(๓) เปนผ ไมตองการทาตวใหเดน, (๔) เปนผรจกกาล, (๕) เปนผรจกประมาณ, (๖) เปนคนใจสะอาด, (๗) ไมเปนคนพดมาก, (๘) ไมเปนคนมกดาวารายเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยธรรมแปดอยางเหลานแลว ยอมเปน
ผ ท น ารก นาพอใจ นาเคารพ นาสรรเสรญ ของเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรย ดวยกนแล.
ภกษทด๑
ภกษ ท.! ภกษทด
(๑) พงทาตนใหอยเหนอ๒ ลาภ ทเกดขน (๒) พงทาตนใหอยเหนอ ความเลอมลาภ ทเกดขน (๓) พงทาตนใหอยเหนอ ยศ ทเกดขน (๔) พงทาตนใหอยเหนอ ความเสอมยศ ทเกดขน (๕) พงทาตนใหอยเหนอ สกการะ ทเกดขน (๖) พงทาตนใหอยเหนอ ความเสอมสกการะ ทเกดขน (๗) พงทาตนใหอยเหนอ ความปรารถนาทเลวทราม ทเกดขน (๘) พงทาตนใหอยเหนอ ความไดเพอนไมด ทเกดขน
๑ บาล พระพทธภาษต อฏก. อ. ๒๓/๑๖๓/๙๗. ๒ คาวาอยเหนอ ในทน หมายถงการไมยอมใหสงนน ๆ ครอบงาจต จนกเลสหรอความ
ทกขเกดขน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๖๔
ภกษ ท.! เพราะอาศยอานาจแหงประโยชนอะไร จงตองทาเชนนน ? เพราะวา เม อภกษไมทาเชนน น อาสวะท งหลายท เปนเคร องทาลายลางและ ทาความเรารอน จะพงเกดขนแกเธอ. แตเมอภกษทาตนใหอยเหนอลาถ (เปนตน) ทเกดขนหรอมมาแลว อาสวะทงหลายทเปนเครองทาลายลางและทาความเรารอน ยอมไมเกดแกเธอได. ภกษ ท.! เพราะอาศยอานาจแหงประโยชนเหลานแล ภกษจงตองทาเชนนน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไ ว ว า “เ ร าท ง หลาย จ กทาตนให อ ย เ หน อลาภ เ หน อความ เส อมลาภ เหนอยศ เหนอความเส อมยศ เหนอสกการะ เหนอความเส อมสกการะ เหนอความปรารถนาท เลวทราม เหนอความมเพ อไมด ท เก ดข นแลว ๆ” ดงน.
ภกษ ท.! พวกเธอพงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
(ข. เกยวกบธรรมเนยมการเปนอยของพระอรยเจา ๕ เรอง)
การเปนอยอยางบรรพชต๑
ภกษ ท.! เราอนญาตใหผทาการใหอปสมบท พงบอกนสยส (แกผ อปสมบทแลว) ดงนวา :
๑ บาล พระพทธภาษต มหาขนธกะ มหา. ว. ๔/๑๐๖/๘๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๖๕
“การบรรพชา อาศยการบรโภคคาขาวทหาไดดวยกาลงปลแขง ; เธอพงทาความอตสาหะในสงนน ตลอดชวต. ลาภทเกดขนเปนพเศษทพงรบได คอ อาหารทถวายสงฆ, อาหารทเฉพาะสงฆ การนมนตเพอฉนอาหาร, อาหาร ทถวายตามสลาก, อาหารทถวายในปกษ อาหารทถวายในวนอโบสถ และอาหาร ทถวายในวนขนหรอแรมหนงคา.
“การบรรพชา อาศย (การนงหม) ผาบงสกลจวร ; เธอพงทาความ อตสาหะในสงนน ตลอดชวต. ลาภทเกดขนเปนพเศษทพงรบได คอ ผา เปลอกไม, ผาฝาย, ผาไหม, ผาขนสตว, ผาปาน และผาแกมกนหลายอยาง.
“การบรรพชา อาศยโคนตนไมเปนทอยอาศย; เธอพงทาความ อตสาหะในสงนน ตลอดชวต. ลาภทเกดขนเปนพเศษทพงรบได คอ วหาร, เรอนมงแถบเดยว, เรอนชน, เรอนโลน, และถา.
“การบรรพชา อาศยยาอนประกอบขนดวยมตรเนา ; เธอพงทา ความอตสาหะในสงนน ตลอดชวต. ลาภทเกดขนเปนพเศษทพงรบได คอ เนยใส, เนยขน, นามน, นาผง, และนาออย” ดงน.
ผเปนเชอสายแหงพระอรยเจา๑
ภกษ ท.! อรยวงศ (ธรรมทเปนเชอสายของพระอรยเจา) สอยาง เหลาน ปรากฏวาเปน ธรรมอนเลศ ยงยน เปนแบบแผนมาแตกอน ไม ถกทอดทงแลว ไมเคยถกทอดทงเลย ไมถกทอดทงอย จกไมถกทอดทง
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๕/๒๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๖๖
เปนธรรมอนสมณพราหมณทงหลายทเปนผ รไมคดคานแลว . อรยวงศ สอยางอะไรบางเลา ? สอยางคอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน เปน ผสนโดษดวยจวรตามมตามได และ เปนผสรรเสรญความสนโดษดวยจวรตามมตามได, ไมทาอเนสนา การแสวงหา ไมสมควร เพราะจวรเปนเหต, ไมไดจวรกไมทรนทราย, ไดจวรแลวกไมยนด เมาหมกพวพน, เหนสวนทเปนโทษแหงสงสารวฏฏ, มปญญาในอบายทจะถอน ตวออกอยเสมอ, นงหมจวรนน ; อนง ไมยกตนไมขมผอน เพราะความสนโดษ ดวยจวรตามมตามไดนน. กภกษใดเปนผฉลาด ไมเกยจคราน มสมปชญญะ มสตมน ในความสนโดษดวยจวรตามมตามไดนน เราเรยกภกษนวา ผสถตอยใน อรยวงศ อนปรากฏวาเปนธรรมเลศมาแตเกากอน.
(๒)อกอยางหนง, ภกษเปน ผสนโดษดวยบณฑบาตตามมตามได และเปนผสรรเสรญความสนโดษดวยบณฑบาตตามมตามได, ไมทาอเนสนา การ แสวงหาไมสมควร เพราะบณฑบาตเปนเหต, ไมไดบณฑบาตกไมทรนทราย, ไดบณฑบาตแลวกไมยนดเมาหมกพวพน, เหนสวนทเปนโทษแหงสงสารวฏฏ, มปญญาในอบายทจะถอนตวออกอยเสมอ, บรโภคบณฑบาตนน. อนง ไมยกตน ไมขมผอน เพราะความสนโดษดวยบณฑบาตตามมตามไดนน. กภกษใดเปนผ ฉลาด ไมเกยจคราน มสมปชญญะ มสตมนในความสนโดษดวยบณฑบาตตามม ตามไดน น เราเรยกภกษน ว า ผ สถตอย ในอรยวงศ อนปรากฏวาเปนธรรม เลศมาแตเกากอน.
(๓) อกอยางหนง, ภกษเปน ผสนโดษดวยเสนาสนะตามมตามได และเปนผสรรเสรญความสนโดษดวยเสนาสนะตามมตามได, ไมทาอเนสนา การแสวงหาไมสมควร เพราะเสนาสนะเปนเหต, ไมไดเสนาสนะกไมทรนทราย, ไดเสนาสนะแลวกไมยนดเมาหมกพวพน, เหนสวนทเปนโทษแหงสงสารวฏฏ,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๖๗
มปญญาในอบายทจะถอนตวออกอยเสมอ, บรโภคบณฑบาตนน. อนง ไมยกตน ไมขมผอน เพราะความสนโดษดวยเสนาสนะตามมตามไดนน. กภกษใดเปนผ ฉลาด ไมเกยจคราน มสมปชญญะ มสตมน ในความสนโดษดวยเสนาสนะ ตามมตามไดนน เราเรยกภกษนวา ผสถตอยในอรยวงศ อนปรากฏวาเปนธรรม เลศมาแตเกากอน.
(๔) อกอยางหนง, ภกษเปนผมใจยนดในการบาเพญสงทควร บาเพญ ยนดแลวในการบาเพญสงทควรบาเพญ, เปนผมใจยนดในการละ สงทควรละ ยนดแลวในการละสงทควรละ. อนง ไมยกตนไมขมผอ น เพราะเหตดงกลาวนน. กภกษใดเปนผฉลาด ไมเกยจคราน มสมปชญญะ มสตม น ในการบาเพญส งท ควรบาเพญและการละส งท ควรละน น เราเรยก ภกษนวา ผสถตอยในอรยวงศ อนปรากฏวาเปนธรรมเลศมาแตเกากอน
ภกษ ท.! อรยวงศสอยางเหลานแล ปรากฏวาเปนธรรมเลศ ยงยน เปนแบบแผนมาแตเกากอน ไมถกทอดทงแลว ไมเคยถกทอดทงเลย ไมถก ทอดท งอย จกไมถกทอดท ง เปนธรรมอนสมณพราหมณท งหลายท เปนผ ร ไม คดคานแลว.
ภกษ ท.! กแลภกษผประกอบพอมแลวดวยอรยวงศสอยางเหลาน แมหากอย ใ นทศตะว นออก ---ทศตะว นตก ---ทศ เหน อ ---ทศใต เ ธอยอม ยายความไมยนดเสยไดขางเดยว ความไมยนดหายายเธอไดไม. ทเปน เชนนนเพราะอะไร ? เพราะเหตวา ภกษผมปญญา ยอมเปนผยายเสยได ทงความไมยนดและความยนด, ดงน
ผอยดวยเครองอยแบบพระอรยเจา๑
ภกษ ท.! การอยแบบพระอรยเจา ซงพระอรยเจาทงหลาย ไดอย
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๓๑/๒๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๖๘
มาแลวกด กาลงอยในบดนกด จกอยตอไปกด มเครองอยสบประการเหลาน. สบประการอะไรบางเลา ? สบประการคอ :-
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผละองคหาไดขาด, ประกอบ พรอมดวยองคหก, มอารกขาอยางเดยว, มพนกพงสดาน, เปนผ ถอนความเหนวาจรงดงไปคนละทางขนเสยแลว, เปนผละการแสวงหา สนเชงแลว, เปนผมความดารอนไมขนมว, เปนผมกายสงขารอนสงบ รางบแลว, เปนผมจตหลดพนดวยด, เปนผมปญญาในความหลดพนดวยด.
ภกษ ท.! (๑) ภกษเปนผ ละองคหาไดขาด เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผละกามฉนทะ, ละพยายาท, ละถนมทธะ, ละอทธจจกกกจจะ, และละวจกจฉาไดแลว. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา เปนผละองคหาไดขาด.
ภกษ ท.! (๒) ภกษเปนผ ประกอบพรอมดวยองคหก เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลน ดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย และไดรธรรมารมณ ดวยใจแลว กเปนผ ไมดใจ ไมเสยใจ มอเบกขา มสต มสมปชญญะอย ได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผประกอบพรอมดวยองคหก.
ภกษ ท.! (๓) ภกษเปนผ มอารกขาอยางเดยว เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ประกอบการรกษาจตดวยสต. ภกษ ท.!
ภกษอยางน ชอวามอารกขาอยางเดยว. ภกษ ท.! (๔) ภกษเปนผ มพนกพงสดาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาแลวเสพของสงหนง. พจารณาแลว
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๖๙
อดกลนของสงหนง, พจารณาแลวเวนขาดของสงหนง, พจารณาแลวบรรเทา ของสงหนง, ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผมพนกพงสดาน.๑
ภกษ ท.! (๕) ภกษเปนผ ถอนความเหนวาจรงดงไปคนละทาง ขนเสยแลว เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผถอน สละ คาย ปลอย ละ ทง เสยแลว ซงความเหนวาจรงดงไปคนละทางมากอยาง ของเหลาสมณพราหมณมากผดวยกน ทมความเหนวา “โลกเทยงบาง, โลกไมเทยง บาง, โลกมทสดบาง, โลกไมมทสดบาง, ชพกบสรระเปนอนเดยวกนบาง, ชพกบ สรระตางกนบาง, สตวตายแลวเกดขนอกบาง, สตวตายแลวไมเกดอกบาง, สตวตายแลว เกดอกกมไมเกดอกกมบาง , สตวตายแลว เกดอกกมใช เกดอกกมใชบาง. ภกษ ท.! อยางน ชอวาเปนผถอนความเหนวาจรงดงไปคนละทาง ขนเสยแลว
ภกษ ท.! (๖) ภกษเปน ผละการแสวงหาสนเชงแลว เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในธรรมวนยนน เปนผละการแสวงหากามแลว, เปนผละการแสวงหาภพแลว, และการแสวงหาพรหมจรรยของเธอนนกระงบไป แลว. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผละการแสวงหาสนเชงแลว.
ภกษ ท.! (๗) ภกษเปน ผมความดารไมขนมว เปนอยางไรเลา ?ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผละความดารในทางกามเสยแลว, เปนผละ
๑ การพจารณาแลวเสพ ใชกบ สงของ บคคล ธรรม ทควรเสพ. การพจารณาแลวอดกลน ใชกบ เวทนา ถอยคา อารมณ ทควรอดกลน. การพจารณาแลวงดเวน ใชกบ สงของ บคคล ธรรม ทควรเวน. การพจารณาแลวบรรเทา ใชกบ อกศลวตกทกชนด.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๗๐
ความดารในทางพยาบาทเสยแลว, และเปนผละความดารในทางเบยดเบยนเสยแลว. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผมความดารไมขนมว.
ภกษ ท.! (๘) ภกษเปนผ มกายสงขารอนสงบรางบแลว เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เพราะละสขเสยได เพราะละทกข เสยได และเพราะความดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จงบรรล ฌานท ๔ อนไมมทกขและสข มแตความทสตเปนธรรมชาตทบรสทธ เพราะ อเบกขาแลวแลอย ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผมกายสงขารอนสงบ รางบแลว.
ภกษ ท.! (๙) ภกษเปนผ มจดหลดพนดวยด เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมจตหลดพนจากราคะ จากโทสะ จาก โมหะ. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผมจตหลดพนดวยด.
ภกษ ท.! (๑๐) ภกษเปนผ มปญญาในความหลดพนดวยด เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมรชดวา “เราละ ราคะ โทสะ โมหะ เสยแลว ถอนข นไดกระท งราก ทาใหเหมอนตาลยอดเนา ไมใหม ไมใหเกดไดอกตอไป” ดงน. ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวาเปนผมปญญาใน ความหลดพนดวยด.
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอดต พระอรยเจาเหลาใดเหลาหนง ได เป นอย แล วอย างพระอร ย เจ า พระอร ย เจ าท งหมดเหล าน น กได เป น อยแลว ในการอยอยางพระอรยเจาสบประการนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต พระอรยเจาเหลาใดเหลาหนง จกเปนอยอยางพระอรยเจา พระอรยเจาทงหมดเหลานน กจกเปนอย ในการอยอยางพระอรยเจาสบประการน เหมอนกน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๗๑
ภกษ ท.! ในกาลบดน พระอรยเจาเหลาใดเหลาหนง กาลง เปนอยอยางพระอรยเจา พระอรยเจาทงหมดเหลานน กกาลงเปนอย ในการอยอยางพระอรยเจาสบประการนเหมอนกน.
ภกษ ท.! การอยอยางพระอรยเจา ซงพระอรยเจาทงหลายไดอยมา แลวกด กาลงอยในบดนกด จกอยตอไปกด มสบประการเหลานแล.
ผระลกถงสถานททควรจะระลกตลอดชวต๑
ภกษ ท.! สถานทสามแหง เปนทระลกตลอดชวตของพระราชาผเปน กษตรยมรธาภเษกแลว. สามแหงทไหนบางเลา ? สามแหงคอ พระราชา ผเปนกษตรยมรธาภเษก ประสต ณ ตาบลใด ตาบลนเปนทระลกตลอดชวตของ พระราชาพระองคนนเปนแหงทหนง, พระราชา ไดเปนกษตรยมรธาภเษกแลว ณ ตาบลใด ตาบลน เปนท ระลกตลอดชวตของพระราชาพระองคน นเปนแหง ทสอง, พระราชาผเปนกษตรยมรธาภเษกทรงผจญสงครามไดชยชนะแลว เขายดครองสนามรบนนไวได ณ ตาบลใด ตาบลนเปนทระลกตลอดชวตของ พระราชาพระองคนนเปนแหงทสาม ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : สถานทสามแหง เปนทระลกตลอดชวต ของภกษเหมอนกน. สามแหงทไหนบางเลา ? สามแหงคอ
ภกษ ท.! ปลงผมและหนวด ครองผายอมนาฝาด ออกบวชจากเรอน เปน ผ ไม เก ยวของดวยเร อน ณ สถานท ใด สถานท น เป นท ควรระลกตลอดชว ต ของภกษนนเปนแหงทหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๔/๔๕๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๗๒
ภกษ ท.! ยอมรชดตามทเปนจรงวา ทกขเปนเชนน ๆ , เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ , ความดบไมเหลอแหงทกขเปนเชนน ๆ, และขอปฏบตใหถง ความดบไมเหลอแหงทกขเป นเช นน ๆ ณ สถานท ใด สถานท น ก เป นท ควร ระลกตลอดชวตของภกษนนเปนแหงทสอง
ภกษ กระทาใหแจงเจโตวมตตปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะ ความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรม เขาถงแลว แลอย ณ สถานท ใด สถาท น ก เป นท ควรระล กตลอดช ว ตของภ กษ เป น แหงทสาม.
ภกษ ท.! สถานทสามแหงเหลาน เปนทควรระลกตลอดชวตของ ภกษแล.
ผสอบทานตวเอง๑
ภกษ ท.! ขอสอบทานสบอยางน เปนสงทนกบวชควรพจารณา เนอง ๆ. สบอยางอะไรบางเลา ? สบอยางคอ :-
(๑) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “บดน เรามเพศตางจากคฤหสถ แลว, (อาการกรยาใด ๆ ของสมณะ เราตองทาอาการกรยานน ๆ)”.
(๒) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “ความเลยงชวตของเราเนอง ดวยผอน, (เราควรทาตวใหเขาเลยงงาย)”.
(๓) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “อาการกายวาจาอยางอน ทเรา จะตองทาใหดขนไปกวาน ยงมอยอก (ไมใชเพยงเทาน)”.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๙๑/๔๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๗๓
(๔) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “ตวของเราเองตเตยนตวเราเอง โดยศลไดหรอไม ? ”
(๕) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “ผรใครครวญแลว ตเตยนเรา โดยศลไดหรอไม ? ”
(๖) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “เราตองพลดพรากจาก ของรกของชอบใจทงนน”.
(๗) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “เรามกรรมเปนของตน เปน ผ ร บผลของกรรม มกรรมเปนกา เนด มกรรมเปน เผาพนธ มกรรมเปน ทพงอาศย เราทาดกตามทาชวกตาม เราจกเปนผรบผลของกรรมนน.
(๘) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “วนคนลวงไป ๆ บดน เราทา อะไรอย”.
(๙) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “เรายนดยง ในเรอนวาง หรอไม”.
(๑๐) นกบวชควรพจารณาเนอง ๆ วา “ปญญาเครองรเหนพเศษ ท สามารถจะทาความเปนอรยะอนย งกวามนษยธรรม ท เ ราไดบรรลแลว ม อ ย หร อ ไม ซ งจะให เ รา เปนผ ไม เก อ เขน ในเวลาท ถ ก เพ อนผ ประพฤต พรหมจรรยดวยกน ถามในกาลภายหลง”.
ภกษ ท.! ขอสอบทานสบอยางเหลานแล เปนสงทนกบวชควรพจารณา เนอง ๆ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๗๔
(ค. เกยวกบการทาใหตรงตามพระพทธประสงค ๑๐ เรอง)
ธรรมทายาท๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเปนธรรมทายาท (คอรบมรดก ธรรม) ของเราเถด, อยาปนอามสทายาท (คอรบมรดกสงของ) เลย. ความเปนหวงของเราในพวกเธอทงหลาย มอยวา “ทาอยางไรเสย สาวกทงหลาย ของเรา กคงจะเปนธรรมทายาท” ดงน.
ภกษ ท.! ถาพวกเธอเปนอามสทายาท ไมเปนธรรมทายาทของเราแลว พวกเธอทงหลายกจะถกเขาตราหนาวา “สาวกทงหลายของพระศาสดาเปนอามส- ทายาทอยโดยปรกต หาไดเปนธรรมทายาทไมเลย” ดงน. แมเราเองกจะถกเขา ยกโทษวา “สาวกทงหลายของพระศาสดา ลวนแตเปนอามสทายาทกนเปนปรกต หาไดเปนธรรมทายาทไมเลย” ดงน.
ภกษ ท.! ถาพวกเธอพากนเปนธรรมทายาทของเรา และไมเปนอามส ทายาทแลวไซร พวกเธอทงหลายกจะไดรบการยกยองวา “สาวกทงหลายของ พระศาสดา ลวนแตเปนธรรมทายาทกนอยโดยปรกต หาไดเปนอามสทายาทไม” ดงน. แมเราเองกจะไดรบการยกยองวา “สาวกทงหลายของพระศาสดาลวนแต พากนเปนธรรมทายาททงนน หาไดเปนอามสทายาทไมเลย” ดงนดวยเหมอนกน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย จงพากนเปน ธรรมทายาทของเราเถด อยางไดเปนอามสทายาทเลย. ความเปนหวงของเรา ในพวกเธอท งหลายมอย ว า “ทาอยางไรเสย สาวกท งหลายของเราพงเปน ธรรมทายาทเถด อยางไดเปนอามสทายาทเลย” ดงน.
๑ บาล พระพทธภาษต ธมมทายาทสตร ม. ม. ๑๒/๒๑/๒๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๗๕
ฉนอาหารวนละหนเดยว๑
ภกษ ท.! เรายอมฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยว (คอฉนหนเดยวลกขน แลวไมฉนอกในวนนน). ภกษ ท.! เมอเราฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยวอย ยอมรสกความเปนผมอาพาธนอย มทกขนอย มความเบากาย กระปรกระเปรา มกาลง และมความผาสกดวย.
ภกษ ท.! มาเถด, แมพวกเธอทงหลาย กจงฉนโภชนะแตในทนง แหงเดยว. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย เมอฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยวอย จกร สกความเปนผ มอาพาธนอย มทกขนอย มความเบากาย กระปร กระเปรา มกาลง และมความผาสกดวย
หลงอาหารแลวภาวนา๒
สารบตร! คาของเธอทงหลาย เปนสภาษตไดโดยปรยาย. เธอทงหลาย จงฟงคาของเราบาง. สารบตร! ภกษในธรรมวนยน เวลาหลงอาหาร กลบจาก
๑ บาล พระพทธภาษต กกจปมสตร ม. ม. ๑๒/๒๕๑/๒๕๖. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาโคสงคสาลสตร ม.ม. ๑๒/๔๐๙/๓๘๒, ตรสแกทานพระ-
สารบตร ทปาโคสงคสาลวน. ณ ทน ทานพระมหาสาวกลวนแตเปนเถระมชอเสยงคนรจกมาก ไดพา กนสนทนาดวยเรองวา “ปาโคสงคสาลวน จะชอวาเปนปาทงามสงา เพราะมภกษประเภทไหนเขา อาศยอย ? ” ทานพระอานนทตอบวา เพราะมภกษพหสต, ทานพระเรวตตอบวา เพราะมภกษผยนด ในการหลกเรน, ทานพระอนรทธตอบวา เพราะมภกษผมทพยจกษญาณ, ทานพระมหากสสปะตอบวา เพราะมภกษผถอธดงคและสมบรณดวยธรรมขนธหา, ทานพระมหาโมคคลลานะตอบวา เพราะมภกษ ผสามารถโตตอบอภธรรมไมตดขด, และทานพระสารบตรตอบวา เพราะมภกษผสามารถเขาอยวหาร- สมบตไดตามตองการ, เมอตางทานตางความเหน จงพากนไปเฝา ทลขอใหตดสนวา คาของใคร เปนสภาษตกวา, พระผมพระภาคเจาไดตรวจตอบดงขอความขางบนนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๗๖
บณฑบาตแลว นงคบลลงก (ขดสมาธ) ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา หวงอยวา “จตของเรา ยงไม หล ดพนจากอาสวะท งหลาย เพราะย งไม ส นอ ปาทาน เพยงใด เราจกไมเลกถอนการนงคบลลงกนเพยงน” ดงน. สารบตร! ปาโคสงคสาลวน พงงามสงา เพราะมภกษประเภทนเขาอาศยอยแล.
ผขงสายพณพอเหมาะ๑
ดกอนโสณะ! เมอเธอเขาไปสทลบหลกเรนอยแตผเดยว ความคดได เกดขนแกเธอวา “สาวกของพระผมพระภาคเจาเหลาใด ซงปรารภความเพยรอย เรากเปนผ หน งในบรรดาสาวกเหลาน น ถงอยางน น จตของเรากยงหาพนจาก อาสวะเพราะไมถอมนไดไม. อนทจรง โภคะในสกลของเรา กยงมอยมาก เราอาจจะใชสอยโภคะและบาเพญบญไดอย, ถากระนน เราควรสกไปใชสอยโภคะ และบาเพญบญเอาจะดกวา” ดงน มใชหรอ ?
“เปนเชนนนจรง พระเจาขา.” พระโสณะทลตอบ. ดกอนโสณะ! เธอมความคดในเรองน เปนอยางไร : เมอกอนแตครง
เธอยงเปนคฤหสถ เธอเชยวชาญในเรองเสยงแหงพณ มใชหรอ ? “เปนเชนน พระเจาขา” ดกอนโสณะ! เธอจะสาคญขอนนเปนไฉน : เมอใด สายพณของเธอ
ขงตงเกนไป เมอนน พณของเธอจะมเสยงไพเราะนาฟงหรอ จะใชการไดหรอ ? “ไมเปนเชนนน พระเจาขา.” ดกอนโสณะ! เธอจะสาคญขอนนเปนไฉน ? เมอใดสายพณของเธอ
ขงหยอนเกนไป เมอนน พณของเธอจะมเสยงไพเราะนาฟงหรอ จะใชการไดหรอ ?
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ ๒๒/๔๑๘/๓๒๖, ตรสแกทานโสณะ ผคดจะลาสกขา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๗๗
“ไมเปนเชนนน พระเจาขา” ดกอนโสณะ! แตวา เมอใด สายพณของเธอ ไมตงนกหรอไมหยอนนก
ขงไดระเบยบเสมอ ๆ กนแตพอด เมอนน พณของเธอ ยอมมเสยงไพเราะนาฟงหรอ ใชการไดดมใชหรอ ?
“เปนเชนนน พระเจาขา.” ดกอนโสณะ! ขอนกเปนเชนนนแล กลาวคอ ความเพยรทบคคล
ปรารภจดเกนไป ยอมเปนไปเพอความฟงซาน , ไมยอหยอนเกนไป ยอมเปนไปเพอความเกยจคราน. โสณะ! เหตผลนนแล เธอจงตง ความเพยรแตพอด, จงเขาใจความทอนทรยทงหลาย๑ ตองเปนธรรมชาต เสมอ ๆ กน, จงกาหนดหมายในความพอดนนไวเถด.
“พระเจาขา ! ขาพระองคจกปฏบตอยางนน”. กาลตอมา ทานพระโสณะไดเรมตงความเพยรแตพอเสมอ ๆ กน ไมยงไมหยอน, ไดทราบ
ความทอนทรยทงหลายตองเปนธรรมชาตเสมอ ๆ กน กาหนดหมายในขอนนไวแลว, กปลกตวออกจาก หมอยแตผเดยว ไมประมาท ทาความเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในแนวนน, ไมนานนกกไดทาให รแจงถงทสดของพรหมจรรยอนยอดเยยม ซงเปนทตองประสงคของเหลากลบตรผออกบวชจากบานเรอน เปนผไมมบานเรอน ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมเขาถงแลวแลอย. ทานไดรวา “ชาตของเรา สนแลว พรหมจรรยไดอยจบแลว กจทควรทาไดทาเสรจแลว กจอนเพอความเปนอยางนมไดม” ดงน. ทานพระโสณะไดเปนพระอรหนตองคหนงแลวในโลก.
ผมธรรมเปนทพง๒
อานนท! กสารบตร พาเอาสลขนธ สมาธขนธ ปญญาขนธ วมตตขนธ วมตตญาณทสสนขนธ ตดตวปรนพพานไปดวยหรอ ?
๑ อนทรยทงหลายในทนคอ สทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๑๖/๗๓๖, ตรสแกทานพระอานนท ผเศรา
สลดในขาวการปรนพพานของทานพระสารบตร ซงจนทะสามเณรนามาบอกเลา ทพระอารามเชตวน ใกลนครสาวตถ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๗๘
“ขาแตพระองคผเจรญ! ทานพระสารบตร จะไดพาเอาสลขนธ ฯลฯ วมตตญาณทสสนะขนธ ของพวกขาพระองค ตดตวปรนพพานไปดวยกหามได, แตวาสาหรบพวกขาพระองคนน ทาน พระสารบตร เปนผกลาวสอน ชแจงใหร ใหเหน ชชวนใหรบเอาไปปฏบต ใหกลาในการทา ใหพอใจ ในการทา, เปนผไมเหนดเหนอยในการแสดงธรรม เปนผอนเคราะหแกเพอนผประพฤตพรหมจรรย ดวยกนทงหลาย ; พวกขาพระองคทงหลาย ยงตามระลกโอชะอนเกดแตธรรม, โภคะอนเปนธรรม, และการอนเคราะหดวยธรรม, ของทานพระสารบตรนนไดอยพระเจาขา” ทานพระอานนทกราบทล.
อานนท! เราไดกลาวเตอนไวกอนแลวมใชหรอวา “ความเปนตาง ๆ
ความพลดพราก ความเปนอยางอน จากของรกของชอบใจทงสน ยอมม, อานนท! ขอนน จกไดมาแตไหนเลา : สงใดเกดขนแลว เปนแลว อนปจจย ปรงแลว มความชารดไปเปนธรรมดา, สงนนอยาชารดไปเลย ดงน, ขอนน ยอมเปนฐานะทมไมได”.
อานนท! เปรยบเหมอนเมอตนไมใหญ มแกนเหลออย สวนใดเกา
ครากวาสวนอน สวนนนพงยอยยบไปกอน, ขอน ฉนใด ; อานนท ! เมอภกษสงฆหมใหญมธรรมเปนแกสารเหลออย, สารบตรปรนพพานไปแลว ฉนนนเหมอนกน. อานนท! ขอนน จกไดมาแตไหนเลา ? สงใดเกดขนแลว เปนแลว อนปจจยปรงแลว มความชารดไปเปนธรรมดา สงนนอยาชารดไปเลย ดงน. ขอนน ยอมเปนฐานะทมไมได.
อานนท! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย จงมตนเปน
ประทป มตนเปนสรณะ อยาเอาสงอนเปนสรณะเลย ; จงมธรรมเปน ประทป มธรรมเปนสรณะ อยามสงอนเปนสรณะเลย .
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๗๙
อานนท! ภกษ มตนเปนประทป มตนเปนสรณะ ไมเอาสงอนเปน สรณะ, มธรรมเปนประทป มธรรมเปนสรณะ ไมเอาสงอนเปนสรณะนน เปนอยางไรเลา ?
อานนท! ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนกายในกายเนอง ๆ อย,
พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายเนอง ๆ อย, พจารณาเหนจตในจตเนอง ๆ อย, พจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลาย ๆ เนอง ๆ อย, มเพยรเผากเลส มความรสกตว ทวพรอม มสต จะพงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได. อานนท! ภกษ อยางนแล ชอวามตนเปนประทป มตนเปนสรณะ ไมเอาสงอนเปนสรณะ ; มธรรมเปนประทป มธรรมเปนสรณะ ไมเอาสงอนเปนสรณะ เปนอย.
อานนท! ในกาลบดนกด ในกาลลวงไปแหงเรากด ใครกตาม
จกตองมตนเปนประทป มตนเปนสรณะ ไมเอาสงอนเปนสรณะ; มธรรม เ ป น ป ร ะ ท ป ม ธ ร ร ม เ ป น ส รณ ะ ไ ม เ อ า ส ง อ น เ ป น ส รณ ะ เ ป น อ ย . อานนท! ภกษพวกใด เปนผใครในสกขา, ภกษพวกนนจกเปนผอยใน สถานะอนเลศทสดแล.
ผไมประมาทในความตายแทจรง๑
ภกษ ท.! มรณะสต (ความระลกถงความตาย) อนบคคลเจรญทาให มากแลว ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญ หยงลงสนพพาน มนพพานเปนทสด. พวกเธอเจรญมรณะสตอยบางหรอ ?
๑ บาล พระพทธภาษต อฏก. อ. ๒๓/๓๒๗/๑๗๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทหมบานนาทกะ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๘๐
เมอรบสงดงนนแลว ภกษรปหนงทลขนวา “แมขาพระองคกเจรญมรณะสตอย พระเจาขา”. พ. “เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ !” ภ. “ขาแตพระองคผเจรญ ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความรานงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงวนหนงคนหนง. เราพงใสใจถงคาสอนของ พระผมพระภาคเจาเถด. การปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน. ขาพระองคเจรญ มรณสตอยางนแล พระเจาขา”.
อกรปหนงทลวา “ถงขาพระองค กเจรญมรณสตอย พระเจาขา”. พ. “เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ !” ภ. ขาแตพระองคผเจรญ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความคานงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมวตอยไดเพยงชวเวลากลางวน. เราพงใสใจถงคาสอนของ พระผมประภาคเจาเถด. การปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน. ขาพระองคเจรญ มรณสตอยางนแล พระเจาขา”.
อกรปหนงทลวา “ถงขาพระองค กเจรญมรณสตอย พระเจาขา”. พ. เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ ! ภ. “ขาแตพระองคผเจรญ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความราตงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทฉนบณฑาตเสรจมอหนง . เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจาเถด. การปฏบตคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน. ขาพระองคเจรญมรณสตอยางนแล พระเจาขา”.
อกรปหนงทลวา “ถงขาพระองค กเจรญมรณสตอย พระเจาขา”. พ. “เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ ! ภ. “ขาแตพระองคผเจรญ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความรานงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทฉนอาหารเสรจเพยง ๔ - ๕ คา. เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจาเถด. การปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน ขาพระองคเจรญมรณสตแมอยางนแล พระเจาขา”.
อกรปหนงทลวา “ถงขาพระองค กเจรญมรณสตอย พระเจาขา”. พ. “เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ !” ภ. “ขาแตพระองคผเจรญ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความคานงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทฉนอาหารเสรจเพยงคาเดยว.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๘๑
เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจาเถด. การปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน. ขาพระองค เจรญมรณสตแมอยางนแล พระเจาขา”.
อกรปหนงทลวา “ถงขาพระองคกเจรญมรณสตอย พระเจาขา”. พ. “เธอเจรญมรณสตอยางไรเลา ? ภกษ ! ภ. “ขาแตพระองคผเจรญ ! ในการเจรญมรณสตน ขาพระองคมความคานงอยางนวา
“โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทหายใจเขาแลวหายใจออก หรอชวหายใจออกแลวหายใจเขา. เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจาเถด. การปฏบตตาม คาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงน. ขาพระองคเจรญมรณสตแมอยางนแล พระเจาขา”.
เมอสนคาทลทงหมดแลว, พระผมพระภาคเจาไดตรสวา : ภกษ ท.! ภกษพวกทเจรญมรณสตอยางนวา “โอหนอ เราอาจจะมชวต
อยไดเพยงวนหนงคนหนง---ดงนกด, เราจจะมชวตอยไดเพยงชวเวลา กลางวน---ดงนกด, เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทฉนบณฑบาต เสรจมอหนง---ดงนกด, เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทฉนอาหาร เสรจเพยง ๔ - ๕ คา. เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจาเถด. การ ปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมากแลวหนอ” ดงนกด ; ภกษเหลาน เราเรยกวา ยงเปนผประมาทอย ยงเจรญมรณสต เพอความสนอาสวะชาไป.
ภกษ ท.! ฝายภกษพวกทเจรญมรณสตอยางนวา “โอหนอ เราอาจจะ มชวตอยไดเพยงชวขณะฉนอาหารเสรจเพยงคาเดยว---ดงนกด, วา “โอหนอ เราอาจจะมชวตอยไดเพยงชวขณะทหายใจเขา แลวหายใจออก หรอชวหายใจออกแลวหายใจเขา. เราพงใสใจถงคาสอนของพระผมพระภาคเจา เถด.การปฏบตตามคาสอนควรทาใหมากแลวหนอ” ดงนกด ภกษเหลาน เราเรยกวา เปนผไมประมาทแลว, เปนผเจรญมรณสตเพอความสนอาสวะ อยางแทจรง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๘๒
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “เราทงหลาย จกเปนผไมประมาทเปนอย, จกเจรญมรณสต เพอความสน อาสวะอยางแทจรง” ดงน. ภกษ ท.! เธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางนแล
ทางรอดสาหรบภกษไข๑
ภกษ ท.! ภกษไขผมกาลงนอยรปใด ไมละจากธรรมหาอยาง, เธอพง หวงผลอนนไดคอ เธอจกทาใหแจงเจโตวมมตปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมเขาถงแลว แลอย ตอกาลไมนานเลย. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) เปนผพจารณาเหนความไมงามในกายอยเปนประจา ; (๒) เปนผมการกาหนดหมายความปฏกล ในอาหารอยเปน
ประจา; (๓) เปนผมการกาหนดหมายความไมนายนด ในโลกทงปวง
อยเปนประจา; (๔) เปนผมการกาหนดหมายความไมเทยง ในสงขารทงปวง
อยเปนประจา; (๕) และการกาหนดหมาย ในความตายเปนสงทเธอทาใหเขา
ไปตงไวดแลวในภายใน.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๖๐/๑๒๑, ตรสแกภกษไขซงมอาการหนกรปหนง
ทกฏาคารศาลา ปามหาวน ใกลนครเวสาล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๘๓
ภกษ ท.! ภกษไขผมกาลงนอยรปใด ไมละจากธรรมหาอยางเหลาน, เธอพงหวงผลอนนได คอ เธอจกทาใหแจงเจโตวมมตปญญาวมตต อนหาอาสวะ มได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนย งเองในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอย ตอกาลไมนานเลย ดวยประการฉะนแล.
ผอยใกลนพพาน๑
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบพรอมดวยธรรมสอยางแลว ไมอาจทจะ เสอมเสย มแตจะอยใกลนพพานอยางเดยว. ธรรมสอยางอะไรบางเลา ? สอยางคอ ภกษในธรรมวนยน เปนผสมบรณดวยศล, เปนผค มครอง ทวารในอนทรยทงหลาย , เปนผรประมาณในโภชนะ , เปนผตาม ประกอบในชาครยธรรมอยเปนประจา.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผสมบรณดวยศล เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล, มการสารวมโดยปาตโมกขสงวร, มมรรยาท และโคจรสมบรณอย, เปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายแมเลกนอย, สมาทาน ศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผสมบรณ ดวยศล.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผค มครองทวารในอนทรยทงหลาย เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยง ดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย,
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๕๐/๓๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๘๔
และไดรธรรมารมณดวยใจแลว กไมรบถอเอาทงหมด และไมแยกถอเอา เปนสวน ๆ ,๑ สงทเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส มกไหลไปตาม ภกษ ผไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรยเหลาใด เปนเหต เธอกปฏบตเพอปดกนอนทรยนนไว, เธอรกษา และถงความ สารวม ตา ห จมก ลน กาย และใจ ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวา เปนผ คมครองทวารในอนทรยทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผรประมาณในโภชนะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลวจงฉนอาหาร, ไมฉน เพอเลน ไมฉนเพอเมา ไมฉนเพอประดบ ไมฉนเพอตกแตง , แตฉน เพยงเพ อใหกายนตงอยได เพอใหชวตเปนไป เพอปองกนความลาบาก เพอ อนเคราะหพรหมจรรย โดยกาหนดรวา “เราจะกาจดเวทนาเกา (คอหว) เสยแลว ไมทาเวทนาใหม (คออมจนอดอด) ใหเกดขน, ความทอายดาเนนไปได ความ ไมมโทษเพราะอาหาร และความอยผาสกสาราญจะมแกเรา” ดงน. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา เปนผรประมาณในโภชนะ.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผประกอบในชาครยธรรมอยเนองนจ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมชาระจตใหหมดจด ส นเชงจากกเลสทกนจต ดวยการเดนจงกรม ดวยการนง ตลอดวนยงคาไปจน สนยามแรกแหงราตร, ครนยามกลางแหงราตร ยอมสาเรจการนอนอยาง ราชสห (คอ) ตะแคงขางขวา เทาเหลอมเทา มสตสปชญญะในการลกขน, ครนยามสดทายแหงราตร กลบลกขนแลว กชาระจตใหหมดจดสนเชงจากกเลส ทกนจต ดวยการเดนจงกรม และดวยการนงอก. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา เปนผตามประกอบในชาครยธรรมอยเนองนจ.
๑ คอไมถอเอาเปนอารมณสาหรบยนดราย ทงโดยสวนและสวนปลกยอย ของ
อารมณนน ๆ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๘๕
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบพรอมดวยธรรมสอยางเหลานแลว ไมอาจ ทจะเสอมเสย มแตจะอยใกลนพพานอยางเดยวแล.
ผจกทานพพานใหแจง๑
ภกษ ท.! ภกษผทพอใจในความคลกคลกนเปนหม ๆ , ยนดในความ
คลกคลกนเปนหม ๆ , ตามประกอบความพอใจในความคลกคลกนเปนหม ๆ , เปนผพอใจในหม, ยนดในหม, ตามประกอบความพอใจในหม, อยแลวหนอ ; เ ธอน น จกมา เป นผ โ ดด เด ย ว ย นด ย ง ในความสง ด เ ง ยบน น ขอ น ไ ม เปนฐานะทมได.
เมอไมเปนผโดดเดยว ยนดยงในความสงดเงยบแลว จกถอเอานมต แหงสมาธจต วปสสนาจตไดนน ขอนกไมเปนฐานะทมได.
เมอไมไดถอเอานมตแหงสมาธจตวปสสนาจตแลว. จกยงสมมาทฏฐ แหงวปสสนาใหสมบรณนน ขอนกไมเปนฐานะทมได.
เมอไมทาสมมาทฏฐแหงวปสสนาใหบรบรณแลว จกยงสมมาสมาธ แหงมรรคและผลใหบรบรณนน ขอนกไมเปนฐานะทมได.
เมอไมทาสมมาสมาธแหงมรรคและผลใหบรบรณแลว จกละสญโญชน ทงหลายนน ขอนกไมเปนฐานะทมได.
เม อไมละสญโญชนท งหลายแลว จกทานพพานใหแจงน น ขอน ก ไมเปนฐานะทมไดเลย.
… … …
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๗๑/๓๓๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๘๖
ภกษ ท.! ภกษผทไมพอใจในความคลกคลกนเปนหม ๆ, ไมยนด ในความคลกคลกนเปนหม ๆ, ไมตามประกอบความพอใจในความคลกคล กนเปนหม ๆ, ไมเปนผพอใจในหม, ไมยนดในหม, ไมตามประกอบ ความพอใจในหม, อยแลวหนอ; เธอนน จกมาเปนผโดดเดยว ยนดยง ในความสงดเงยบนน ขอนเปนฐานะทมไดเปนได.
เมอเปนผโดดเดยวยนดยงในความสงดเงยบแลว จกถอเอานมตของ สมาธจตและของวปสสนาจตไดนน ขอนเปนฐานะทมไดเปนได
เมอถอเอานมตของสมาธจตและของวปสสนาจตไดแลว จกยงสมมาทฏฐ แหงวปสสนาใหบรบรณไดนน ขอนเปนฐานะทมไดเปนได.
เมอทาสมมาทฏฐแหงวปสสนาใหบรบรณไดแลว จกยงสมมาสมาธ แหงมรรคและผลใหบรบรณไดนน ขอนเปนฐานะทมไดเปนได.
เมอทาสมมาสมาธแหงมรรคและผลใหบรบรณไดแลว จกละสญโญชน ทงหลายไดนน ขอนเปนฐานะทมไดเปนได.
เมอละสญโญชนทงหลายไดแลว จกทานพพานใหแจงไดนน ขอน เปนฐานะทมไดเปนไดแล.
ผเปนอยอยางถกพระพทธอธยาศย๑
ภกษ ท.! เราเปนผมนแลวในขอปฏบตน. ภกษ ท.! เราเปนผ
๑ บาล พระพทธภาษต อานาปานสตสตร อปร. ม. ๑๔/๑๙๑/๒๘๓, ตรสแกภกษทงหลาย
ในวนเพญเดอนสบเอด, วนนน พระพทธองคเสดจประทบนงกลางแจง แวดลอมดวยหมภกษ ทรงแลดหมภกษ ซงลวนแตเปนผสงบนงเฉยอย, ณ ทบพพาราม มคารมาตปราสาท.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๘๗
มจตมนแลวในขอปฏบตน.๑ ภกษ ท.! เพราะฉะนนในเรองน พวกเธอ ท งหลาย จงปรารภความเพ ยรให ย งกว าประมาณ เพ อถ งส งท ย ง ไม ถ ง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง. เราจกรอ คอยพวกเธอทงหลายอย ณ ทนครสาวตถนแล จนกวาจะถงวนทายแหงฤดฝน ครบสเดอน เปนฤดทบานแหงดอกโกมท (เพญเดอนสบสอง).
พวกภกษเปนพวกชาวชนบทไดทราบขาวน กพากนหลงไหลไปสนครสาวตถ เพอเฝาเยยม พระผมพระภาคเจา. ฝายพระเถระผมชอเสยงคนรจกมาก ซงมทานพระสารบตร พระมหาโมคคลลานะ พระมหากสสปะ พระมหากจจายนะ พระมหาโกฏฐตะ พระมหากปปนะ พระมหาจนทะ พระเรวตะ พระอานนท และพระเถระรปอนอกหลายทาน แบงกนเปนพวก ๆ พากนสงสอนพราชแจง พวกภกษ ใหม ๆ อยางเตมท : พวกละสบรปบาง ยสบรปบาง สามสบรปบาง สสบรปบาง. สวนภกษใหม ๆ เหลานน เมอไดรบคาสงสอน ไดรบคาพราชแจง ของพระเถระผมชอเสยงทงหลายอย กยอมรคณ วเศษอนกวางขวางอยางอน ๆ ยงกวาแตกอน. จนกระทงถงวนเพญเดอนสบสอง.
ครงนน พระผมพระภาคเจา จงไดตรสกบภกษทงหลายสบไปวา : ภกษ ท.! ภกษบรษทน ไมเหลวไหลเลย. ภกษ ท.! ภกษบรษทน
ไมเหลวแหลกเลย. ภกษบรษทน ตงอยแลวในธรรมทเปนสาระลวน. ภกษ ท.! บรษทเชนใด มรปลกษณะทนาบชา นาตอนรบ นารบ
ทกษนาทาน นาไหว เปนเนอนาบญชนดเยยมของโลก ; หมภกษน กม รปลกษณะเชนนน , ภกษบรษทน กมรปลกษณะเชนนน.
ภกษ ท.! บรษทเชนใด มรปลกษณะททานอนบคคลไดนอย แต กลบมผลมาก ทานทใหมาก กมผลมากทวยงขน; หมภกษน กมรป ลกษณะเชนนน, ภกษบรษทน กมรปลกษณะเชนนน.
ภกษ ท.! บรษทเชนใด มรปลกษณะยากทชาวโลกจะไดเหน ; หมภกษน กมรปลกษณะเชนนน, ภกษบรษทน กมรปลกษณะเชนนน.
๑ หมายถงพรหมจรรยน ทภกษพากนปฏบต และสงสอนสบ ๆ กนไปอย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๘๘
ภกษ ท.! บรษทเชนใด มรปลกษณะทควรจะไปดไปเหน แมจะ ตองเดนส นหนทางนบดวยโยชน ๆ ถงกบตองเอาหอสะเบยงไปดวยกตาม ; หมภกษน กมรปลกษณะเชนนน ภกษบรษทน กมรปลกษณะเชนนน.
ภกษ ท.! ในหมภกษน มพวกภกษซงเปน พระอรหนต มผสน อาสวะแลว ผอยจบพรหมจรรยแลว มกจทควรทาไดทาสาเรจแลว มภาระปลงลง ไดแลว มประโยชนของตนเองบรรลแลวโดยลาดบ มสญโญชนในภพสนแลว หลดพนแลวเพราะรทวถงโดยชอบ, พวกภกษแมเหนปานน กมอยในหมภกษน.
ภกษ ท.! ในหมภกษน มพวกภกษซงสนสญโญชนเบองตาหา เปน โอปปาตกะแลว จกปรนพพานในทนน ไมเวยนกลบมาจากโลกนนเปน ธรรมดา, พวกภกษแมเหนปานน กมอยในหมภกษน.
ภกษ ท.! ในหมภกษน มพวกภกษซงสนสญโญชนสาม และมความ เบาบางไปของราคะ โทสะ โมหะ เปน สกทาคาม มาสโลกนอกครงเดยว เทานน แลวจกกระทาทสดแหงทกขได, พวกภกษแมเหนปานน กมอยในหม ภกษน.
ภกษ ท.! ในหมภกษน มพวกภกษซงสนสญโญชนสาม เปน โสดาบน มอนไมตกตาเปนธรรมดา ผเทยงแท ผแนทจะตรสรขางหนา, พวก ภกษแมเหนปานน กมอยในหมภกษน.
ภกษ ท.! ในหมภกษน มพวกภกษซง ประกอบความเพยรเปน เครองตองทาเนอง ๆ ในการอบรมสตปฏฐานส, สมมปปธานส, อทธบาทส, อนทรยหา, พละหา, โพชฌงคเจด, อรยมรรคมองคแปด, เมตตา, กรณา, มทตา, อเบกขา, อสภ, อนจจสญญา, และอานาปานสต, พวกภกษแมเหนปานน กมอยในหมภกษน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๘๙
(ฆ. เกยวกบการประพฤตพรหมจรรย ๑๔ เรอง)
จดประสงคของพรหมจรรย๑
ภกษ ท.! พรหมจรรยน มใชมลาภสกการะและเสยงสรรเสรญ เปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงศลเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงสมาธเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงญาณทสสนะเปนอานสงส ;
ภกษ ท.! กเจโตวมตตอนไมกาเรบ อนใดมอย, พรหมจรรยน มเจโตวมตตนนแหละเปนประโยชนทมงหมาย, มเจโตวมตตนนแหละเปน แกนสาร, เจโตวมตต นนแหละเปนผลสดทายของพรหมจรรย แล.
เครองประดบของพรหมจรรย๒
ภกษ ท.! พรหมจรรยทประพฤตกนอยน มการทาตามสกขาเปน อานสงส, มปญญาเปนยอด , มวมตตเปนแกนสาร , มสตเปน อธปไตย.
ภกษ ท.! พรหมจรรยมการทาตามสกขาเปนอานสงส เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน, สกขาทเนองดวยอภสมาจาร เราบญญต แลวแกสาวกทงหลาย เพอใหคนทยงไมเลอมใสเกดความเลอมใส เพอใหคนท
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๗๓/๓๕๒. ๒ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๒๙/๒๔๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๙๐
เลอมใสแลวเลอมใสยงขน. สกขาทเนองดวยอภสมาจาร เราบญญตแลว แก สาวกทงหลาย เพอใหคนทยงไม เลอมใสเกดความเลอมใส เพอใหคนท เลอมใสแลวเลอมใสยงขน, ในลกษณะอยางใด ๆ, สาวกนนกเปนผทาตาม สกขาน น ไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย สมาทานศกษาอย ในสกขาบท ทงหลาย, ในลกษณะอยางนน ๆ . อนง สกขาทเปนเบองตนแหง พรหมจรรย เราบญญตแลวแกสาวกทงหลาย เพอความสนทกขโดยชอบดวย ประการทงปวง. สกขาทเปนเบองตนแหงพรหมจรรย เราบญญตแลวแกสาวก ทงหลาย เพอความสนทกขโดยชอบดวยประการทงปวง, ในลกษณะ อยางใด ๆ , สาวกนนกเปนผทาตามสกขานน ไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย สามาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย, ในลกษณะอยางนน ๆ. ภกษ ท.! พรหมจรรยมสกขาเปนอานสงส เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! พรหมจรรยมปญญาเปนยอด เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ในกรณน, ธรรมทงหลาย เราแสดงแลวแกสาวกทงหลาย เพอความสนทกข โดยชอบดวยประการทงปวง, ธรรมทงหลาย เราแสดงแลวแกสาวกทงหลาย เพอความสนทกขโดยชอบดวยประการทงปวง, ในลกษณะอยางใด ๆ, ธรรม ทงปวงนน สาวกของเรา กพจารณาเหนไดอยางดดวยปญญา, ในลกษณะ อยางนน ๆ, ภกษ ท.! พรหมจรรยมปญญาเปนยอด เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! พรหมจรรยมวมตตเปนแกนสาร เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ธรรมทงหลาย เราแสดงแลวแกสาวกทงหลาย เพอ ความสนทกขโดยชอบทกประการทงปวง. ธรรมทงหลาย เราแสดงแกสาวก ทงหลาย เพอความสนทกขโดยชอบดวยประการทงปวง, ในลกษณะอยางใด ๆ ;
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๙๑
ธรรมทงปวงนน สาวกของเรา กถกตองไดแลว๑ ดวยความหลดพน , ในลกษณะอยางนน ๆ. ภกษ ท.! พรหมจรรยมวมตตเปนแกนสารเปนอยางนแล.
ภกษ ท.! พรหมจรรยมสตเปนอธปไตย เปนอยางไรเลา ? สต อนสาวกของเราตงไวดวยดในภายในวา “เราจกทาสกขาทเนองดวยอภสมาจาร ทยงไมบรบรณ ใหบรบรณดงนบาง , เราจกประคบประคองสกขาท เน องดวยอภสมาจารยทบรบรณแลวไวดวยปญญา ในสถานะนน ๆ ดงนบาง”. สต อนสาวกของเราต งไว ด วยดในภายในว า “เราจกทาสกขาท เป นเบ องตน แหงพรหมจรรยท ยงไมบรบรณ ใหบรบรณ ดงนบาง, เราจกประคบ ประคองสกขาท เปนเบ องตนแหงพรหมจรรยท บรบ รณแลว ไวด วยปญญา ในสถานะนน ๆ ดงนบาง”. สต อนสาวกของเราตงไวดวยดในภายในวา “เราจก พจารณาดวยปญญาใหเหนธรรมทยงไมเหน ในสถานะนน ๆ ดงนบาง ; เราจกประคบประคองธรรมท พจารณาเหนแลวไวดวยปญญา ในสถานะน น ๆ ดงนบาง”. สต อนสาวกของเราตงไวดวยดในภายในวา “เราจกถกตองธรรม ทยงไมถกตอง, ดวยความหลดพน, ดงนบาง ; เราจกประคบประคอง ธรรมทไดถกตองแลวไวดวยปญญา ในสถานะนน ๆ ดงนบาง” ดงน. ภกษ ท.! พรหมจรรยมสตเปนอธปไตย เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! ทเรากลาววา “พรหมจรรยทประพฤตกนอยน. มสกขาเปน
อานสงส, มปญญาเปนยอด, มวมตตเปนแกนสาร มสตเปนอธปไตย” ดงนนน เรากลาวหมายเอาอธบายทวามานแล.
๑ คาวา “ถกตอง ในทนหมายถง รรสแหงธรรมทตนไดบรรลแลว, ดวยอานาจ วมตต
ความหลดพนจากกเลส.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๙๒
ผลของพรหมจรรยทแยบคาย๑
ภมชะ! สมณะหรอพราหมณเหลาใดเหลาหนง เปนผท มความเขาใจ ถกตอง, มความมงหมายถกตอง, มคาพดถกตอง, มการทางานถกตอง, มการเลยงชวตถกตอง, มความพยายามถกตอง, มความระลกถกตอง, มความตงจตมนไวอยางถกตอง ; สมณะหรอพราหมณเหลานน ถาแม ประพฤตพรหมจรรย โดยหวงผล กตองไดรบผล ; ถาแมประพฤตพรหมจรรย โดยไมหวงผล กตองไดรบผล, ถาแมประพฤตพรหมจรรย ทงโดยหวงผล และไมหวงผล กตองไดรบผล ; ถาแมประพฤตพรหมจรรย โดยหวงผล กมใช ไมหวงผลกมใช กยงตองไดรบผล. ขอนนเพราะเหตอะไร ? เพราะ เหตแหงการไดร บผลน น เปนส งท เขาท งหลายเหลาน น ไดทาไว อยางลกซ ง แยบคาย.
ภมชะ! เชนเดยวกบบรษผตองการนามน เสาะหานามน เทยวแสวงหา นามนอย, เขาเกลยเยอเมลดงาลงในราง ประพรมดวยนาแลวคนไปเรอยไป ; แม บร ษ น น ทาความหว ง ---ทาความ ไม ห ว ง ---ท ง ทา ค ว ามหว ง และความ ไมหวง---ทงทาความหวงกหามได ความไมหวงกหามได กตาม, เมอเขา เกล ยเย อเมลดงาลงในราง ประพรมดวยนา แลวค นเร อยไป บรษนนกตองได นามนอยเอง. ขอนเพราะเหตอะไร ? เพราะ เหตแหงการไดนามนนน เปนสงท บรษนนไดทาแลว โดยลกซงแยบคาย ฉนใดกฉนนน. (ทรงใหอปมาโดยทานองนอก สามขอ คอบรษผตองการนานม รดนานมจากแมโคลกออน, บรษผตองการเนย ปนเนยจากนมทหมก เปนเยอแลว, บรษผตองการไฟ สไฟจากไมแหง, กยอมไดผลตามทตนตองการ แมจะทาความหวง หรอความไมหวงกตาม ผลนน ๆ กยอมมใหเอง เพราะไดมการทาทถกตองลงไปแลว).
๑ บาล พระพทธภาษต ภมชสตร อปร. ม. ๑๔/๒๗๙/๔๑๔, ตรสแกพระภมชเถระ ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๙๓
โพธปกขยธรรม๑
ภกษ ท.! ธรรมเหลาใดทเราแสดงแลวดวยปญญาอนยง ธรรมเหลานน พวกเธอท งหลาย พงร บ เอาใหด พง เสพใหท วถ ง พงอบรม พงกระทา ให ม า ก โ ด ย อ า ก า ร ท พ ร ห ม จ ร ร ย น จ ก ม น ค ง ดา ร ง อ ย ไ ด ต ล อ ด กาลนาน . ขอ นน จกเปนไปเพอประโยชนเกอกลแกคนเปนอนมาก เพอ ความสขแกคนเปนอนมาก เพออนเคราะหโลก, และเพอประโยชนเกอกล เพอความสขทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย.
ภกษ ท.! ธรรมเหลาไหนเลา ทเราแสดงดวยปญญาอนยง ? ธรรมเหลานนไดแก สตปฏฐาน ๔ , สมมปปธาน ๔ , อทธบาท ๔ , อนทรย ๕, พละ ๕, โพชฌงค ๗, อรยมรรคมองค ๘.
ภกษ ท.! ธรรมเหลานแล ทเราแสดงแลวดวยปญญาอนยง เปนสง ท พวกเธอท งหลาย พงรบเอาใหด พงเสพใหท วถง พงอบรม กระทาใหมาก โดยอาการทพรหมจรรยน จกมนคง ดารงอยได ตลอดกาลนาน. ขอนน จกเปนไปเพอประโยชนเกอกลแกคนเปนอนมาก เพอความสขแกคนเปนอนมาก เพออนเคราะหโลก, และเพอประโยชนเกอกล เพอความสข ทงแกเทวดา แลมนษยทงหลาย.
สตปฏฐานทเอยงไปนพพาน๒
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ
ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด ; ภกษ ท.! ภกษ อบรม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๔๐/๑๐๗. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๕๔/๘๓๙, ๘๔๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๙๔
สตปฏฐานสอย กระทาสตปฏฐานสใหมากอย กยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมสตปฏฐานส กระทาสตปฏฐานสใหมากอย ยอม เป นผ ล ม ไปทางน พพาน ลาดไปทางน พพาน เทไปส น พพาน เป น อยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผพจารณาเหนกายในกาย เนอง ๆ อย, เปนผพจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายเนอง ๆ อย, เปนผพจารณาเหนจตในจตเนอง ๆ อย, เปนผพจารณาเหนธรรมในธรรม ทงหลายเนอง ๆ อย มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมสตปฏฐานสอย กระทาสตปฏฐานสใหมากอย
ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ดวยอาการ อยางนแล.
สมมปปธานทเอยงไปนพพาน๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด ; ภกษ ท.! ภกษ อบรม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๑๙/๑๐๙๑ - ๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๙๕
สมมปปธานสอย กระทาสมมปปธานสใหมากอย กยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษอบรมสมมปปธานส กระทาสมมปปธานสใหมากอย ยอม เปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมยงฉนทะใหเกด ยอมพยายาม ยอมปรารภความเพยร ยอมประคองจต ต งจตไว เพ อการไมใหเกดข นแหงส ง อนเปนอกศลลามกทงหลาย ทยงไมเกด, เพอละเสยซงสงอนเปนอกศล ลามก ทเกดขนแลว , เพอการเกดขนแหงกศลทงหลายทยงไมเกดขน , แล ะ เพ อ ค ว ามต ง อ ย ไ ด ไ ม เ ล อ ะ เ ล อ น เ พ อ ค ว าม ง อก ง าม ไ พบ ล ย เจรญบรบรณ แหงสงอนเปนกศลทงหลาย ทเกดขนแลว.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมสมมปปธานสอย กระทาสมมปปธานสใหมากอย ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ดวยอาการ อยางนแล.
อทธบาททเอยงไปนพพาน๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด. ภกษ ท.! ภกษ อบรม อทธบาทสอย กระทาอทธบาทสใหมากอย กยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไป ทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๗๔/๑๒๔๙,๑๒๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๙๖
ภกษ ท.! ภกษ บอรมอทธบาทส กระทาอทธบาทสใหมากอย ยอม เปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมอทธบาทประกอบพรอมดวย เครองปรงแตงอนม สมาธสมปยตดวยฉนทะ เปนประธาน, ยอมอบรม อทธบาทประกอบพรอมดวยเคร องปรงแตง อนมสมาธส มปยตดวยวร ยะ ,--- อนม สมาธสมปยตดวยจตตะ ,--- อนม สมาธสมปยตดวยวมงสา , เปนประธาน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมอทธบาทสอย กระทาอทธบาทสใหมากอย
ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ดวยอาการ อยางนแล.
อนทรยท เอยงไปนพพาน๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ
ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด ; ภกษ ท.! ภกษ อบรม อนทร ย ห าอย กระทาอ นทร ย ห าให มากอย กย อมเปนผ ล มไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมอนทรยหา กระทาอนทรยหาใหมากอย ยอมเปน ผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมอนทรยคอ สทธา, วรยะ, สต, สมาธ และปญญา, ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปสความปลอยวาง.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๑๖/๑๐๘๒-๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๙๗
ภกษ ท.! ภกษ อบรมอนทรยหาอย กระทาอนทรยหาใหมากอย ยอม เปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ดวยอาการอยางนแล.
พละทเอยงไปนพพาน๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ
ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด; ภกษ ท.! ภกษ อบรม พละหาอย กระทาพละหาใหมากอย กยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทาง นพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมพละหา กระทาพละหาใหมากอย ยอมเปนผ ลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสทธาพละ, วรยพละ, สตพละ, สมาธพละ และปญญาพละ ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปสความปลอยวาง.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมพละหาอย กระทาพละใหมากอย กยอม เป นผ ล ม ไปทางนพพาน ลดไปทางนพพาน เทไปส น พพาน ดวยอาการ อยางนแล.
โพชฌงคทเอยงไปนพพาน๒
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๒๓/๑๑๐๐, ๑๑๐๑. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๘๓/๖๖๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๙๘
ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด ; ภกษ ท.! ภกษอบรม โพชฌงคเจดอย กระทาโพชฌงคเจดใหมากอย กยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมโพชฌงคเจด กระทาโพชฌงคเจดใหมากอย ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสตสมโพชฌงค, ยอมอบรม ธมมวจยสมโพชฌงค, ยอมอบรมวรยสมโพชฌงค, ยอมอบรมปตสมโพชฌงค, ยอมอบรมปสสทธสมโพชฌงค, ยอมอบรมสมาธสมโพชฌงค, ยอมอบรม อเปกขาสมโพชฌงค, ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอม ไปสความปลอยวาง.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมโพชฌงคเจดอย กระทาโพชฌงคเจดใหมากอย ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ดวยอาการ อยางนแล.
อฏฐงคกมรรคทเอยงไปนพพาน๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคา ลมไปทางทศตะวนออก ลาดไปทางทศ ตะวนออก เทไปสทศตะวนออก ขอนแมฉนใด ; ภกษ ท.! ภกษ อบรม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๘/๑๘๓ - ๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๒๙๙
อรยอฏฐงคกมรรคอย กระทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากอย กยอมเปนผลมไป ทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมอรยอฏฐงคกมรรค กระทาอรยอฏฐงคกมรรค ใหมากอย ยอมเปนผลมไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปสนพพาน เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ, ยอมอบรม สมมากปปะ, ยอมอบรมสมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรม สมมาอาชวะ, ยอมอบรมสมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, ยอมอบรม สมมาสมาธ ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปส ความปลอยวาง.
ภกษ ท.! ภกษ อบรมอรยอฏฐงคกมรรคอย กระทาอรยอฏฐงคกมรรค ใหมากอย ยอมเปนผ ล มไปทางนพพาน ลาดไปทางนพพาน เทไปส น พพาน ดวยอาการอยางนแล.
เชงรองของจต๑
ภกษ ท.! หมอ ทไมมเชงรองรบ ยอมกลงไดงาย สวนหมอทมเชง รองรบ ยอมกลงไดยาก. ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : จตทไมมเครอง รองรบ ยอมหมนไปไดงาย . สวนจต ทม เครองรองรบ ยอมหมนไป ไดยาก.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๕/๗๘ - ๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐๐
ภกษ ท .! เครองรองรบจต เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท .! อรยอฏฐงคกมรรคนแล ไดแก ความเขาใจอนถกตอง, ความมงหมายอนถกตอง, การพดจาอนถกตอง, การทางานอนถกตอง, การเลยงชวตอนถกตอง, ความพยายามอนถกตอง, ความระลกอนถกตอง, ความปกใจมนอนถกตอง, อรยอฏฐงคกมรรคนแล เปนเครองรองรบของจต.
อรยสมมสมาธ๑
ภกษ ท.! เราจกแสดง สมมาสมาธอนเปนอรยะ ทประกอบ
ดวยมลฐาน และเครองปรงพรอมอยางทวถง แกพวกเธอทงหลาย. พวกเธอ จงฟงขอนน.
ภกษ ท.! สมมาสมาธอนเปนอรยะ ทประกอบดวยมลฐาน และ เครองปรงพรอมอยางทวถง เปนอยางไรเลา ? สมมาสมาธอนเปนอรยะนน ไดแก ความเขาใจอนถกตอง ความมงหมายอนถกตอง, การพดจาอนถกตอง, การทางานอนถกตอง, การเลยงชวตอนถกตอง, ความพยายามอนถกตอง, ความระลกอนถกตอง, ความตงใจมนอนถกตอง.๒
ภกษ ท.! ภาวะแหงความเปนหนงของจต แวดลอมแลวดวยองค ทง ๗ เหลานแล เราเรยกวา สมมาสมาธอนเปนอรยะ ทประกอบดวย มลฐาน และเครองปรงพรอมอยางทวถง.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๕ - ๖/๘/ - ๘๓. ๒ บาลบางแหง เชน มหาจตตารสกสตร อปร.ม. หามคาวา “ความตงใจมนอนถกตอง”
คานไม. เขาใจวา บางลแหงนนตกหลน จงถอเอาตามบาลแหงน ซงมคา ๆ นดวย นบเปนมรรค มองคครบทง ๘ องค นนแหละ ไดนามอกนามหนงวา “อรยสมมาสมาธ อนประกอบดวยมลฐาน และประกอบเครองปรงพรอมอยางทวถง”.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๓๐๑
โลกจะไมวางจากพระอรหนต๑
สภททะ! ในธรรมวนย ทไมมอรยมรรคมองค ๘ ยอมไมมสมณะท ๑(โสดาบน), ท ๒ (สกทาคาม), ท ๓ (อนาคาม), ท ๔ (อรหนต).
สภททะ! ในธรรมวนยนแล มอรยมรรคมองค ๘ จงมสมณะท ๑,ท ๒, ท ๓, ท ๔.
สภททะ! ถาภกษทงหลายเหลาน พงอยโดยชอบไซร โลกกจะ ไมวาง จากพระอรหนตทงหลายแล.
(ง. เกยวกบระเบยบแหงการอยกนเปนหม ๘ เรอง)
หมซงอย เปนผาสก๒
“ขาแตพระองคผเจรญ! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางไร จงชอวาอยเปนผาสก ? ” ทาน พระอานนททลถามพระผมพระภาคเจา.
อานนท! เมอภกษเปนผสมบรณดวยศลดวยตนเองแลว ไมกลาว ขมผอน ดวยศลอนยง (ของตน). อานนท! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางน จงชอวาอยเปนผาสก.
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ปรยายอนยงมอกหรอไม ภกษสงฆอยดวยอาการอยางไร จงชอ วาอยเปนผาสก ?”
๑ บาล พระพทธภาษต มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๗๕/๑๓๘, ตรสแกสภททะ
ปรพาชก ทสาลวน แหงเมองกสนารา ณ ราตรทปรนพพาน. ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๐/๑๐๖, ตรสแกทานพระอานนท ทโฆสตาราม.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐๒
อานนท! มอย : เมอภกษเปนผสมบรณดวยศล ดวยตนเองแลว ไมกลาวขมผ อ นดวยศลอนย งประการหน ง กบเปนผ คอยจองดตนเอง ไมม ว เพงดคนอน อกประการหนง. อานนท! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางน จงชอวาอยเปนผาสก.
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ปรยายอนยงมอกหรอไม ภกษสงฆอยดวยอาการอยางไร จงชอวา อยเปนผาสก ?”
อานนท! มอย : เมอภกษเปนผสมบรณดวยศล ดวยตนเองแลว ไมกลาวขมผอนดวยศลอนยง, เปนผคอยจองดตนเอง ไมมวเพงดคนอน, กบยง เป นผ ไ ม ป รากฏช อ เส ย ง กไม ก ระวนกระวายใจ เพราะความไม ป รากฏ ชอเสยงนน อกประการหนง. อานนท! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางน จงชอวาอยเปนผาสก.
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ปรยายอนยงมอกหรอไม ภกษสงฆอยดวยอาการอยางไร จงชอวา อยเปนผาสก ?”
อานนท! มอย : เมอภกษเปนผสมบรณดวยศล ดวยตนเองแลว ไมกลาวขมผอนดวยศลอนยง, เปนผคอยจองดตนเอง ไมมวเพงดคนอน, เปนผยง ไมปรากฏชอเสยง กไมกระวนกระวายใจเพราะความไมปรากฏชอเสยงนน กบ เปนผ ได ตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซ งฌานส อน เปนธรรม เ ป น ไ ป ใ น จ ต อ น ย ง เ ป น ธ ร ร ม เ ค ร อ ง อ ย เ ป น ส ข ใ น ท ฏ ฐ ธ ร ร ม อ ก ประการหนง. อานนท ! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางน จงชอวาอยเปนผาสก.
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ปรยายอนยงมอกหรอไม ภกษสงฆอยดวยอาการอยางไร จงชอวา อยเปนผาสก ?”
อานนท ! มอย : เมอภกษเปนผสมบรณดวยศล ดวยตนเองแลว ไมกลาวขมผอนดวยศลอนยง เปนผคอยจองดตนเอง ไมมวเพงดคนอน, เปน ผยงไมปรากฏชอเสยง กไมกระวนกระวายใจพระความไมปรากฏชอเสยงนน,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๓๐๓
เปนผ ไดตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซ งฌานส อนเปนธรรมเปนไป ในจตอนยง เปนธรรมเครองอยเปนสขในทฏฐธรรม, กบเปนผทาใหแจง เจโตวมตตปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความส นไปแหงอาสวะ ทงหลาย ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอย อกประการ หนง. อานนท ! ภกษสงฆอยดวยอาการอยางน จงชอวาอยเปนผาสก. อานนท ! เรากลาววา ธรรมเครองอยผาสกอนซงสงกวา หรอประณตกวาธรรม เครองอยผาสก (คอการทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต) น หามไมเลย.
ผมธรรมเปนเครองอยผาสก๑
ภกษ ท.! ธรรมเปนเครองอยผาสกหาอยางเหลาน. หาอยาง อะไร บางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) การทาซงประกอบดวยเมตตา ทภกษในธรรมวนยนเขาไปตงไว เฉพาะแลว ในเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรยด วยกนท งหลาย ท ง ในท แจ ง ทงในทลบ
(๒) การพดซงประกอบดวยเมตตา ทเธอเขาไปตงไวเฉพาะแลว ในเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย ทงในทแจงทงในทลบ.
(๓) การคดซงประกอบดวยเมตตา ทเธอเขาไปตงไวเฉพาะแลว ในเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย ทงในทแจงทงในทลบ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๔๙/๑๐๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐๔
(๔) ศลเหลาใดซงเปนศลไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย เปนไท ผรสรรเสรญ ไมถกแตะตองดวยตณหาทฏฐ และเปนไปพรอมเพอสมาธ, เธอ เป นอย อย างผ ม ศ ล เสมอก น ดวยศ ลท งหลายเช นน น ในเพ อนผ ประพฤต พรหมจรรยดวยกนทงหลาย ทงในทแจงทงในทลบ.
(๕) ความเหนอนใดซงเปนความเหนอนประเสรฐ เปนความเหน ทผลกดนไปในทางทถก ยอมนาไป เพอความสนทกขโดยชอบแกผทาตามความ เหนนน, เธอเปนอยอยางผมความเหนเสมอกน ดวยความเหนเชนนน ในเพอน ผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย ทงในทแจงทงในทลบ.
ภกษ ท.! ธรรมเปนเครองอยผาสกหาอยางเหลานแล.
ภกษเกาคอยชวยเหลอภกษใหม๑
อานนท! ภกษเหลาใด เปนผใหม บวชยงไมนาน เพงมาสธรรมวนยน ภกษเหลานน อนพวกเธอทงหลาย พงชกชวน พงใหตงมน พงใหดารงอย เฉพาะในธรรมหาอยาง. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษใหมนน อนเธอทงหลายพงชกชวน พงใหตงมน ใหดารงอยเฉพาะ ในปาตโมกขสงวร ดวยอาการอยางนวา “มาเถด ผมอาย ท.! พวกเธอ ทงหลาย จงเปนผมศล สารวมดวยปาตโมกขสงวร ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร อยเถด, จงเปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายแมเปนโทษเลกนอย สมาทานศกษา ในสกขาบททงหลายเถด” ดงน.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๖/๑๑๔, ตรสแกทานพระอานนท ทอนธก-
วนทะนคร ในประเทศมคธ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๓๐๕
(๒) ภกษใหมนน อนพวกเธอทงหลายพงชกชวน พงใหตงมน พงใหดารง อยเฉพาะ ในอนทรยสงวร ดวยอาการอยางนวา “มาเถด ผมอาย ท.! พวกเธอท งหลาย จงเปนผ ค มครองทวารในอนทรยท งหลาย มสตคอยอารกขา มสตคอยปกปอง มใจถกคมครองแลว ประกอบดวยใจอนสตคอยอารกขาแลว อยเถด” ดงน.
(๓) ภกษใหมนน อนพวกเธอทงหลาย พงชกชวน พงใหตงมน พง ใหดารงอยเฉพาะ ในการหยดพดพลาม ดวยอาการอยางนวา “มาเถด ผมอาย ท.! พวกเธอทงหลาย จงเปนผพดแตนอยคา จงทาการหยดการพดพลาม เสยเถด” ดงน.
(๔) ภกษใหมนน อนพวกเธอทงหลายพงชกชวน พงใหตงมน พง ใหดารงอยเฉพาะ ในการหลกออกจากหม ดวยกาย ดวยอาการอยางนวา “มาเถด ผมอาย ท.! พวกเธอทงหลาย จงเปนผสมาทานการอยปา จงเสพ เฉพาะเสนาสนะอนเงยบสงดทเปนปาและปาชฏเถด” ดงน.
(๕) ภกษใหมนน อนพวกเธอทงหลายพงชกชวน พงใหตงมน พง ใหดารงอยเฉพาะ ในความเหนชอบ ดวยอาการอยางนวา “มาเถด ผมอาย ท.! พวกเธอทงหลาย จงเปนสมมาทฏฐประกอบดวยความเหนชอบเถด” ดงน.
อานนท! ภกษเหลาใด เปนผใหม บวชยงไมนาน เพงมาสธรรมวนยน ภกษเหลาน น อนพวกเธอท งหลาย พงช กชวน พงใหต งม น พงใหดารง อยเฉพาะ ในธรรมหาอยางเหลานแล.
การเปนอยทไมเสอม
แบบทหนง๑
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกหมนประชมกนเนองนตย ประชม
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๒๑/๒๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐๖
กนใหมากพอ อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมม ความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกพรอมเพยงกนเขาประชม จก พร อ ม เพ ร ย ง ก น เ ล กป ร ะช ม จ กพ ร อ ม เพ ย ง ก นทา ก จ ท ส งฆ จ ะต อ ง ทา อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมบญญตสงทไมเคยบญญต จกไม เพกถอนสงทบญญตไวแลว , จกสมาทานศกษาในสกขาบททบญญต ไวแลวอยางเครงครด อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกสกการะ เคารพ นบถอ บชา ภกษ พวกทเปนเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ เปนผนาสงฆ และตน จกตองเขาใจวาตองเชอฟงถอยคาของทานเหลานน อยเพยงใด, ความเจรญ กเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมลอานาจแกตณหา ซงเปนตวเหต กอใหเกดภพใหม ทเกดขนแลว อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลาย หวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกมใจจดจอในเสนาสนะปา อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเขาไปตงสตไวอยางมนเหมาะวา “ทาไฉนหนอ ขอเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ซงมศลเปนท รก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๓๐๗
ยงไมมา ขอใหมา ทมาแลว ขอใหอยเปนสขเถด” ดงน อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน
ภกษ ท.! ธรรมอนเปนทตงแหงความเสอมเจดประการเหลาน ยงคง ดารงอยไดในภกษทงหลาย และพวกเธอกยงเหนพองตองกนในธรรมเจดประการ เหลาน อยเพยงใด. ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
การเปนอยทไมเสอม แบบทสอง๑
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผพอใจในการทางานกอสราง ไมประกอบความเปนผพอใจในการทางานกอสราง อยเพยงใด, ความเจรญ กเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผพอใจในการคย ไมประกอบ ความเปนผพอใจในการคย อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลาย หวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผพอใจในการนอน ไมประกอบ ความเปนผพอใจในการนอน อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลาย หวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผพอใจในการจบกลมคลกคลกน ไมประกอบความเปนผพอใจในการจบกลมคลกคลกน อยเพยงใด, ความ เจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๒๓/๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐๘
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผมความปรารถอนเลวทราม ไมลอานาจแกความปรารถนาอนเลวทราม อยเพยงใด, ความเจรญกเปน สงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผมมตรชว สหายชว เพอน เกลอชว อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกไมเปนผหยดเลกเสยในระหวาง เนองจากไดบรรลคณวเศษสกเลกนอยแลว อยเพยงใด, ความเจรญกเปน สงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
การเปนอยทไมเสอม
แบบทสาม๑
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผมศรทธา อยเพยงใด. ความเจรญ กเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผมหร ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผมโอตตปปะ ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนพหสต ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผปรารภความเพยร ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผมสต ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกเปนผมปญญา อยเพยงใด, ความเจรญ
กเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๒๓/๒๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๓๐๙
การเปนอยทไมเสอม แบบทส๑
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมสตสมโพชฌงค อยเพยงใด,
ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน. ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมธมมวจยสมโพชฌงค ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมวรยสมโพชฌงค ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมปตสมโพชฌงค ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมปสสทธสมโพชฌงค ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมสมาธสมโพชฌงค ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมอเบกขาสมโพชฌงค อยเพยงใด,
ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
การเปนอยทไมเสอม แบบทหา๒
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมอนจจสญญา อยเพยงใด, ความ
เจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๒๔/๒๔. ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๒๔/๒๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๑๐
ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมอนตตสญญา ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมอสภสญญา ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมอาทนวสญญา ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมปหานสญญา ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมวราคสญญา ฯลฯ ภกษ ท.! ภกษทงหลาย จกอบรมนโรธสญญา อยเพยงใด, ความ
เจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความเสอมเลย อยเพยงนน. ภกษ ท.! ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอมเจดประการเหลาน ยงคง
ดารงอยไดในภกษทงหลาย และพวกเธอกยงเหนพองตองกนในธรรมเจดประการ เหลาน อยเพยงใด, ความเจรญกเปนสงทภกษทงหลายหวงได ไมมความ เสอมเลย.
หมวดทสบสอง จบ www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๑๑
ผชชวนวงวอน!
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน
เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย, กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๑๒
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๓
วาดวย การไมทาไปตามอานาจกเลส
๑. ทอนไมทลอยออกไปถงทะเล ๒. ผเลอกเอาขางอยปา ๓. ผชนะภย ๕ อยาง ๔. ผอยปาชนะภย ๕ อยาง ๕. ผหมดราค ๖. คนในบญช ๗. คนไมแหวกแนว ๘. คนไมทงธรรม ๙. คนวนทมแต “ความสวาง”
๑๐. ผไมถกตรง ๑๑. ผรอดจากการสก ๑๒. ผเปรยบดวยการไมถก “แมลงวนตอม”
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๓
วาดวย การไมทาไปตามอานาจกเลส
(ปฏปกขนย ของหมด ๔ อนวาดวยการทาไปตามอานาจกเลส)
ทอนไมทลอยออกไปไดถงทะเล๑ ภกษ ท! พวกเธอไดเหน ทอนไมใหญโนน ซงลอยมาโดยกระแส
แมนาคงคา หรอไม ? “ไดเหนแลว พระเจาขา” ภกษทงหลายกราบทล. ภกษ ท.! ถาทอนไมนน จะไมเขาไปตดเสยท ฝงใน หรอฝงนอก,
ไมจมเสยในกลางนา, ไมขนไปตดแหงอยบนบก, ไมถกมนษยจบไว, ไมถก อมนษยจบไว, ไมถกเกลยวนาวนวนไว, ไมผเสยเองในภายในไซร, ทอนไมเชนท กลาวน จกลอยไหลพงไปสทะเล เพราะเหตวา ลาแมนาคงคาโนมนอม ลมลาด เอยงเทไปสทะเล. ขอนฉนใด ;
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา.ส. ๑๘/๒๒๓/๓๒๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทรมฝงแมนา
คงคา เนองจากไดเหนทอนไมใหญซงกาลงลอยมา โดยกระแสแมนาคงคาพดสง. ๓๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๑๔
ภกษ ท.! แมพวกเธอทงหลายกฉนนน : ถาพวกเธอไมเขาไปตดเสยท ฝงใน. ไมเขาไปตดเสยทฝงนอก, ไมจมเสยในทามกลาง, ไมตดแหงอยบนบก, ไมถกมนษยจบไว, ไมถกอมนษยจบไว, ไมถกเกลยวนาวนวนไว, ไมเนาเสยเอง ในภายใน ไซร, พวกเธอกจะเลอนไหลไปสนพพาน เพราะเหตวา สมมาทฏฐ มธรรมดาทโนมนอม ลมลาด เอยงเทไปสนพพาน .
ครนสนกระแสพระดารสแลว ภกษรปหนง ไดกราบทลถามพระผมพระภาคเจาวา “ขาแตพระองคผเจรญ ! อะไรเลา เปนฝงใน หรอฝงนอก ? อะไรชอวาจมในทามกลาง ? อะไรชอวา ขนไปตดแหงอยบนบก? อะไรทถกมนษยจบไว ? อะไรทถกอมนษยจบไว ? อะไรชอวาถกเกลยว นาวนวนไว ? อะไรชอวาเนาเสยเองในภายใน ?”
ภกษ ท.! คาวา “ฝงใน” เปนชอของ อายตนะภายใน ๖. คาวา “ฝงนอก” เปนชอของ อายตนะภายนอก ๖. คาวา “จมเสยในทามกลาง” เปนชอของ นนทราคะ. คาวา “ขนไปตดแหงอยบนบก” เปนชอของ อสมมานะ (ความสาคญวาเรามเราเปน). คาวา “ถกมนษยจบไว” ไดแก ภกษในกรณน เป นผ ร ะคนดวยพวกคฤหสถ เพลด เพลนดวยกน โศกเศราดวยกน, มสข เมอคฤหสถเหลานนมสข, เปนทกขเมอคฤหสถเหลานน เปนทกข, ประกอบการงานในกจการทบงเกดขนแกคฤหสถเหลานนดวยตน, ภกษน เราเรยกวา ผถกมนษยจบไว. คาวา “ถกอมนษยจบไว” ไดแก ภกษบางรปในกรณน ประพฤตพรหมจรรยโดยตงความปรารถนาเทพ- นกายชนใดชนหนง วา ดวยศลน หรอดวยวตรน หรอวาดวยตบะน เรา จกไดเปนเทวดาผมศกดาใหญ หรอเปนเทวดาผมศกดานอยอยางใดอยางหนง ดงน. ภกษน เราเรยกวาผถกอมนษยจบไว. คาวา “ถกเกลยวนาวนวนไว” เปนชอของ กามคณ ๕. ภกษเปนผเนาเสยเองในภายใน คออยางไรเลา ? คอ ภกษบางรปในกรณนเปนคนทศล มความเปนอยลากมก ไมสะอาด มความ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๑๕
ประพฤตชนดท ตนเอง นกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาท ตองปกปด ซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญาณวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาณวาเปนคนประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมมเหมอนบอทเทขยะมลฝอย; ภกษนเราเรยกวา ผเนาเสยเองในภายใน แล.
ผเลอกเอาขางอยปา๑
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผอยในเสนาสนะใกลบาน นงเขาสมาธแลว. เราไดเกดความคดขนวา “บดน เลกวด (คนเฝาอาราม) อาจรบกวนภกษรปนน, หรอสามเณรจกทาเธอใหเคลอนจากสมาธกได” ดงน. เพราะเหตนน เราจงไมพอใจการอยในเสนาสนะใกลบานของภกษรปนนเลย.
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผถอการอยปาเปนวตร แมนงโงกงวงอยในปา. เราไดเกดความคดขนวา “เธอผน อาจบรรเทาความ กระวนกระวายเพราะงวงนอนเสย แลวจงทาไวในใจซงอรญญสญญา (ความ กาหนดหมายวาปา) นนแล ใหเปนอารมณอนหนง ในบดน” ดงน. เพราะ เหตนน เราจงพอใจดวยการอยปาของภกษรปนน.
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผถอการอยปาเปนวตร แมนง เขาสมาธอยในปา แตจตยงไมเปนสมาธ. เราไดเกดความคดขนวา “เธอผน
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๓๒๘/๓๑๓, ตรสแกนาคตภกษ ทแนวปาอจฉา -
นงคละ บานพราหมณชาวโกศล ในคราวจารกไปในแควนโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๑๖
อาจตงจตทยงไมเปนสมาธในเวลานใหเปนสมาธได, หรอวาจกตามรกษาจตท ตงมนเปนสมาธแลวไว” ดงน เพราะเหตนน เราจงพอใจดวยการอยปาของภกษ รปนน.
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผถอการอยปาเปนวตร นงเขา สมาธอยในปา. เราไดเกดความคดขนวา “เธอผน อาจเปลองจตทยงไมหลดพน ในเวลานใหหลดพนได, หรอวาจกตามรกษาจตทหลดพนแลว” ดงน เพราะ เหตนน เราจงพอใจดวยการอยปาของภกษรปนน.
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผอยในเสนานะใกลบาน ไดปจจย คอจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ; ภกษนนยงมงหวงลาภสกการะ มงหวงชอเสยง ถงกบยอมสละสถานททหลกเรน ยอมสละเสนาสนะปาอนเงยบสงด เขาไปอยในหมบาน นคม และเมองหลวง แลวเสรจการอยในทนน ๆ. เพราะเหตนน เราจงไมพอใจการอยในเสนาสนะ ใกลบานของภกษรปนนเลย.
นาคตะ! เราเหนภกษในธรรมวนยน ผถอการอยปาเปนวตร ได ปจจย คอจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร; ภกษนน ไมนยมชมชอบในลาภสกการะและช อเสยง เธอไมยอมสละสถานท ท หลกเรน ไมยอมสละเสนาสนะปาอนเงยบสงด เพราะเหตนน เราจงพอใจดวยการอยปาของ ภกษรปนนแท.
นาคตะ! แมเราเอง , ในเวลาใด เดนทางไกล เมอไมเหน ใคร ๆ ขางหนาหรอขางหลง, ในเวลานน เราสบายใจ โดยทสดแตจะ ถายอจจาระหรอปสสาวะ แล .
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๑๗
ผชนะภย ๕ อยาง๑
ภกษ ท.! ภยในอนาคตเหลาน มอย ๕ ประการ ซงภกษผมองเหนอย ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทา เชนนนอยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทา ใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว. ภายในอนาคต ๕ ประการนน คออะไร บางเลา ? หาประการคอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เรายงหนม ยงเยาววย ยงร นคะนอง มผมยงดาสนท ตงอย ในวยกาลงเจรญ คอปฐมวย ; แตจะมสกคราวหนงทความแกจะมาถงรางกายน, กคนแกถกความชราครอบงา แลว จะมนสการถงคาสอนของทานผรทงหลายนน ไมทาไดสะดวกเลย; และ จะเสพเสนาสนะอนเงยบสงด ซงเปนปาชฏ กไมทาไดงาย ๆ เลย. กอนท สงอนไมตองการ ไมนาใคร ไมนาชอบใจ (คอความแก) นนจะมาถงเรา เราจะ รบทาความเพยร เพ อถงส งท ยงไมถง เพ อบรรลส งท ยงไมบรรล เพ อทาใหแจง สงทยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว ซงเปนสงททาใหผถงแลว แมจะแกเฒากจกอย เปนผาสก” ดงน. ภกษ ท.! นเปนอนาคตภยขอแรก อนภกษผมองเหน ควรแทท จะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนน อยตลอดไป, เพอพงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงท ยงไมทาใหแจง.
(๒) อกขอหนง, ภกษพจารณาเหนชดแจงวา “บดน เรามอาพาธนอย มโรคนอย มไฟธาตใหความอบอ นสมา เสมอ ไมเย นนก ไมร อนนก พอ ปานกลาง ควรแกการทาความเพยร; แตจะมสกคราวหนงทความเจบไข จะมาถงรางกายน กคนทเจบไขถกพยาธครอบงาแลว จะมนสการถงคาสอน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๗/๗๘, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๑๘
ของทานผรทงหลายนน ไมทาไดสะดวกเลย ; และจะเสพเสนาสนะอนเงยบสงด ซงเปนปาชฏกไมทาไดงาย ๆ เลย. กอนทสงอนไมตองการ ไมนาใคร ไมนา ชอบใจ (คอความเจบไข) นนจะมาถงเรา เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยง ไมถง เพ อบรรลส งท ย งไมบรรล เพ อทาใหแจงส งท ยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว ซงเปนสงททาใหผถงแลว แมจะเจบไข กจกอยเปนผาสก” ดงน. ภกษ ท.! น เปนอนาคตภยขอสอง อนภกษผ มองเหน ควรแทท จะเปนผ ไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนอยตลอดไป เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
(๓) อกขอหนง, ภกษพจารณาเหนชดแจงวา “บดน ขาวกลางามด บณฑะ (กอนขาว) ไดงาย เปนการสะดวกทจะยงชวตใหเปนไปดวยความพยายาม แสวงหาบณฑบาต, แตจะมสกคราวหนงท ภกษาหายาก ขาวกลาเสยหาย บณฑะ ไดยาก ไมเปนการสะดวกทจะยงชวตใหเปนไปดวยความพยายามแสวงหาบณฑบาต, เมอภกษาหายาก ทใดภกษาหางาย คนทงหลายกอพยพกนไป ทนน, เมอเปน เชนนน ความอยคลกคลปะปนกนในหมคนกจะมขน เมอมการคลกคลปะปนกน ในหมคน จะมนสการถงคาสอนของทานผรทงหลายนน ไมทาไดสะดวกเลย ; และจะเสพเสนาสนะอนเงยบสงดซงเปนปาชฏกไมทาไดงาย ๆ เลย. กอนทสงอนไม ตองการ ไมนาใคร ไมนาชอบใจ (คอภกษาหายาก) นนจะมาถงเรา เราจะรบ ทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงท ยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว ซงเปนสงททาใหผถงแลว จกอย เปนผาสก แมใน คราวทเกดทพภกขภย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนอนาคตภยขอทสาม อนภกษ ผมองเหน ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการ ทาเชนนนอยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทา ใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว.
(๔) อกขอหนง, ภกษพจารณาเหนชดแจงวา “บดน คนทงหลาย สมครสมานชนบานตอกน ไมววาทกน เขากนไดดจดงนมผสมกบนา มองแลกน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๑๙
ดวยสายตาแหงคนทรกใครกน เปนอย, แตจะมสกคราวหนงทภย คอโจร ปากาเรบ ชาวชนบทผขนอยในอาณาจกรแตกกระจดกระจายแยกยายกนไป, เมอ มภยเชนน ทใดปลอดภย คนทงหลายกอพยพกนไป ทนน, เมอเปนเชนนน ความอยคลกคลปะปนกนในหมคนกจะมขน เมอมการอยคลกคลปะปนกนในหมคน จะมนสการถงคาสอนของทานผรทงหลายนน ไมทาไดสะดวกเลย; และจะเสพ เสนาสนะอนเงยบสงดซงเปนปาชฏกไมทาไดงาย ๆ เลย. กอนทสงอนไมตองการ ไมนาใคร ไมนาชอบใจ (คอโจรภย) นนจะมาถงเรา เราจะรบทาความเพยร เพอ ถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสย โดยเรว ซ งเปนส งท ทาใหผ ถ งแลว จกอย เปนผาสก แมในคราวท เกดโจรภย” ดงน ภกษ ท.! นเปนอนาคตภยขอทส อนภกษผมองเหน ควรแททจะเปนผไม ประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนอยตลอดไป, เพอถง สงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
(๕) อกขอหนง, ภกษพจารณาเหนชดแจงวา “บดน สงฆสามคค
ปรองดองกน ไมววาทกน มอเทสเดยวกน อยเปนผาสก. แตจะมสกคราวหนง ทสงฆแตกกน, เมอสงฆแตกกนแลว จะมนสการถงคาสอนของทานผร ทงหลายนน ไมทาไดสะดวกเลย ; และจะเสพเสนาสนะอนเงยบสงดซงเปนปาชฏ กไมทาไดงาย ๆ เลย. กอนทสงอนไมตองการ ไมนาใคร ไมนาชอบใจ (คอสงฆแตกกน) นนจะมาถงเรา เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพ อบรรลส งท ยงไมบรรล เพ อทาใหแจงส งท ยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว ซ งเปน สงททาใหผถงแลว จกอยเปนผาสก แมในคราวเมอสงฆแตกกน” ดงน ภกษ ท.! นเปนอนาคตภยขอทหา อนภกษผมองเหน ควรแททจะเปน ผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนอยตลอดไป,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒๐
เพ อถ งส งท ย งไม ถ ง เพ อบรรลส งท ย งไม บรรล เพ อ ทาใหแจ งส งท ย งไม ทา ใหแจง.
ภกษ ท.! ภยในอนาคต ๕ ประการเหลานแล ซงภกษผมองเหนอย
ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนอย ตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอใหแจงสงทยง ไมทาใหแจง.
ผอยปาชนะภย ๕ อยาง๑
ภกษ ท.! ภยในอนาคตเหลาน มอย ๕ ประการ ซงภกษผอยปา มองเหนอย ควรแทท จะเปนผ ไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวใน การทาเชนนนอยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสยโดยเรว. ภยในอนาคต ๕ ประการนน คออะไรบางเลา? หาประการคอ :-
(๑) ภกษผอยปาในธรรมวนยน พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เรา อย ผ เดยวในปา งพษ หรอแมลงปอง หรอตะขาบ จะพงขบกนเราผ อย ผเดยวในปา, กาลกรยาของเราจะพงมไดเพราะเหตนน, อนตรายอนนน จะพงมแกเรา, เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง, เพอบรรลสงทยง ไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนภย ในอนาคตขอแรก อนภกษผอยปามองเหน ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยง
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๕/๗๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๒๑
เผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนอยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
(๒) อกขอหนง, ภกษผอยปา พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เราอย ผ เดยวในปา กเม อเราอย ผ เดยวในปา เราจะพงพลาดตกหกลมบาง อาหาร ท เ ราบรโภคแลว จะพง เก ด เปนพษบาง นาด ของเรากา เร บบาง เสมหะ ของเรากาเรบบาง ลมมพษดงศตราของเรากาเรบบาง, กาลกรยาของเรา จะพงมไดเพราะเหตนน, อนตรายอนนนจะพงมแกเรา, เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง เสย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนภยในอนาคตขอทสอง อนภกษผอยปามองเหน ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนน อยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจง สงทยงไมทาใหแจง.
(๓) อกขอหนง ภกษผอยปา พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เราอย ผเดยวในปา กเมอเราอยผ เดยวในปา จะพง มารวมทางกนดวยสตวทงหลาย มสงห เสอโครง เสอเหลอง หม หรอเสอดาว , สตวรายเหลานน จะพงปลดชพเราเสย, กาลกรยาของเราจะพงมไดเพราะเหตนน, อนตราย อนนนจะพงมแกเรา, เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง, เพอบรรลสงท ยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนภย ในอนาคตขอทสาม อนภกษผอยปามองเหน ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยร เผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนนตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
(๔) อกขอหนง ภกษผอยปา พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เราอย ผเดยวในปา กเมอเราอยผเดยวในปา จะพง มารวมทางกนดวยพวกคนราย ซงทาโจรกรรมาแลว หรอยงไมไดทา (แตเตรยมการจะไปทา) กตาม,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒๒
พวกคนรายเหลานนจะพงปลดชพเราเสย, กาลกรยาของเราจะพงมไดเพราะ เหตนน, อนตรายอนนนจะพงมแกเรา, เราจะรบทาความเพยร เพอถงสงทยง ไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจงเสย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนภยในอนาคตขอทส อนภกษผอยปามองเหน ควรแททจะเปน ผ ไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนน นตลอดไป , เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
(๕) อกขอหนง ภกษผอยปา พจารณาเหนชดแจงวา “บดน เราอย ผ เดยวในปา พวกอมนษยดรายกมอย ในปา พวกมนจะพงปลดชพเราเสย , กาลกรยาของเราจะพงมไดเพราะเหตนน, อนตรายอนนนจะพงมแกเรา, เราจะรบ ทาความเพยร เพอถงสงทยงไมถง, เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยง ไมทาใหแจงเสย” ดงน. ภกษ ท.! นเปนภยในอนาคตขอทหา อนภกษ ผอยปามองเหน ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลว ในการทาเชนนนอยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
ภกษ ท.! ภยในอนาคต ๕ ประการเหลานแล ซงภกษผอยปามองเหนอย ควรแททจะเปนผไมประมาท มเพยรเผากเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนน อยตลอดไป, เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจง เสยสงทยงไมทาใหแจง.
ผหมดราค๑
ภกษ ท.! เครองทาจตใหเศราหมอง เปนอยางไรเลา?
๑ บาล พระพทธภาษต วตถปมสตร ม. ม. ๑๒/๖๔ - ๖๙/๙๓ -๙๗, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๒๓
ภกษ ท.! โลภะอนไมสมาเสมอคออภชฌา เปนเครองทาจตใหเศรา- หมอง, พายาท เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความโกรธ เปนเครองทาจต ใหเศราหมอง, ความผกโกรธ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความลบหลคณทาน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความตตนเสมอทาน เปนเครองทาจตใหเศรา- หมอง, ความรษยา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความตระหน เปนเครอง ทาจตใหเศราหมอง, ความมายา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความอวดตน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความหวดอ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความแขงด เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความมานะ เปนเครองทาจต ใหเศราหมอง, ความดหมนทาน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความมวเมา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง, ความประมาท เปนเครองทาจตใหเศราหมอง.
ภกษ ท.! ภกษรชดวา “โลภะอนไมสมาเสมอคออภชฌา เปนเครอง ทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว เธอกละโลภะอนไมสมาเสมอคออภชฌา ทเปน เครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “พยาบาท เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละ พยาบาท ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความโกรธ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความโกรธ ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความผกโกรธ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความผกโกรธ ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความลบหลคณทาน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงน แลว กละความลบหลคณทาน ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒๔
เธอรชดวา “ตตนเสมอทาน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความตตนเสมอทาน ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความรษยา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความรษยา ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความตระหน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความตระหน ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความมายา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความมายา ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความอวดตน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความอวดตน ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความหวดอ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความหวดอ ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความแขง เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความแขงด ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความมานะ เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความมานะ ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความดหมนทาน เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความดหมนทาน ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความมวเมา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความมวเมา ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
เธอรชดวา “ความประมาท เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว กละความประมาท ทเปนเครองทาจตใหเศราหมองเสย.
ภกษ ท.! ในกาลใด เมอภกษรชดวา “โลภะอนไมสมาเสมอคอ อภชฌา เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลว โลภะอนไมสมาเสมอคอ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๒๕
อภชฌา ทเปนเครองทาจตใหเศราหมอง กเปนสงทเธอละไดแลว. อนง เมอเธอรชด (แตละอยาง ๆ) วา พยาบาท, ความโกรธ, ความผกโกรธ, ความลบหลคณทาน, ความตตนเสมอทาน, ความรษยา, ความตระหน, ความ มายา, ความอวดตน, ความหวดอ, ความแขงด, ความมานะ, ความดหมนทาน, ความมวเมา, ความประมาท, (แตละอยาง ๆ ) เปนเครองทาจตใหเศราหมอง” ดงนแลวพยาบาท ฯลฯ ควาประมาท, ทเปนเครองทาจตใหเศราหมอง กเปน สงทเธอละไดแลว. ในกาลนน ภกษนน เปนผประกอบพรอมแลว ดวยความ เล อมใสท หย งลงม นไมไหว ในพระพทธเจาวา “เพราะเหตอยางน ๆ พระผ ม พระภาคเจานน เปนผไกลจากกเลส, เปนผตรสรชอบเอง, เปนผถงพรอมดวย วชชาและขอปฏบตใหไดวชชา, เปนผไปแลวดวยด, เปนผรโลกอยางแจมแจง, เปนผสามารถฝกบรษทสมควรฝกไดอยางไมมใครยงกวา, เปนครผสอนของเทวดา และมนษยทงหลาย, เปนผรผตนผเบกบานดวยธรรม, เปนผมความจาเรญจาแนก ธรรมสงสอนสตว” ดงน. เธอเปนผประกอบพรอมแลว ดวยความเลอมใสทหยง ลงมนไมหวนไหว ในพระธรรมวา “ธรรม เปนสงทพระผมพระภาคเจาไดตรสไว ดแลว, เปนสงทผศกษาและปฏบตพงไดเหนดวยตนเอง, เปนสงทปฏบตไดและ ใหผลไดไมจากดกาล, เปนสงทควรกลาวกะผอนวา ทานจงมาดเถด, เปนสงท ควรนอมเขามาใสตว, เปนสงทผรกรไดเฉพาะตน” ดงน. เธอ เปนผประกอบ พรอมแลว ดวยความเลอมใสทหยงลงมนไมหวนไหว ในประสงฆวา “สงฆสาวก ของพระผมพระภาคเจา เปนผปฏบตดแลว, สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนผปฏบตตรงแลว, สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนผปฏบตเพอรธรรม เปนเคร องอกจากทกขแลว สงฆสาวกของพระผ มพระภาคเจา เปนผ ปฏบต สมควรแลว ซงไดแกคแหงบรษ ๔ ค นบเรยงตวบรษได ๘ บรษ นนแหละ คอสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนสงฆควรแกสกการะทเขานามาบชา,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒๖
เปนสงฆควรแกสกการะทเขาจดไวตอนรบ, เปนสงฆควรรบทกษณาทาน, เปนสงฆ ทบคคลทวไปควรทาอญชล, เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา” ดงน.
ภกษ ท.! เพราะเหตท ภกษนนสละกเลสไดแลว, คายเสยแลว, พนไปแลว, ละไดแลว, สลดทงเสยแลว ; เธอจงไดความรแจงอรรถ ไดความร แจงธรรม วา “เรา เปนผ ประกอบพรอมแลว ดวยความเล อมใสทหย งลงม น ไมหวนไหว ในพระพทธเจา, ในพระธรรม, ในพระสงฆ” ดงน ; แตนน เธอยอมไดความปราโมทยทประกอบดวยธรรม, เมอเธอมความปราโมทยแลว ปต กบงเกดขน, เมอเธอมใจประกอบดวยปต กาย กสงบระงบ, ภกษผมกายสงบ ระงบแลว ยอมไดเสวยความสข, เมอเธอมความสข จต ยอมตงมน.
ภกษ ท.! กเพราะเหตท ภกษไดความรแจงอรรถ ไดความรแจงธรรม วา “กเลสอนเราสละไดแลว, คายเสยแลว, พนไปแลว, ละไดแลว, สลดทงเสย แลว” ดงน ; เธอยอมไดความปราโมทยทประกอบดวยธรรม, เมอเธอมความ ปราโมทยแลว ปต กบงเกดขน, เมอเธอมใจประกอบดวยปต กาย กสงบระงบ, ภกษผมกายสงบระงบแลว ยอมไดเสวยความสข, เมอเธอมความสข จต ยอม ตงมน.
ภกษ ท.! ภกษนน มศลอยางน มธรรมอยางน มปญญาอยางน แมหากวาจะบรโภคบณฑบาตแหงขาวสาล อนขาวสะอาดปราศจากเมดทมสดา มแกงและกบมากอยางไซร, การบรโภคนน กไมเปนอนตรายแกเธอ (ไมทา เธอใหเศราหมอง). ภกษ ท.! ผาอนเศราหมองตองมลทนแลว มาถง นาอนใสสะอาด ยอมเปนผาบรสทธขาวสะอาด , หรอ ทองทมา ถงปากเบา กเปนทองบรสทธผองใส, ขอนฉนใด, ภกกษ ท.! ภกษ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๒๗
ผ มศลอยางน มธรรมอยางน มปญญาอยางน แมหากวาจะบรโภค บณฑบาตแหงขาวสาลอนขาวสะอาดปราศจากเมดทมสดา มแกงและกบ มากอยางไซร, การบรโคนน กไมเปนอนตรายแกเธอ (ไมทาเธอให เศราหมอง), ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษนน มจตอนประกอบดวยเมตตา, กรณา, มทตา, อเบกขา, แผไปยงทศ ทหนง ทสอง ทสาม ทส และทศเบองบน เบอง ตาและดานขวาง และแผไปยงโลกทงส น ดวยจตทประกอบพรอมดวยเมตตา, กรณา, มทตา, อเบกขา, ชนดทไพบล ถงความเปนจตใหญ หาประมาณมได ไมมเวร ไมมพยาบาท เปนอย. เธอยอมรชดวา “สงน มอย, สงทเลว มอย, ทสงประณต มอย, สงทเปนอบายเครองออกไปพนแหงสญญาน ทยง ขนไปยงมอย”๑ ดงน. เมอเธอรอยางน เหนอยางนอย จต กยอมหลดพน ไปจากอาสวะ คอ กาม ภพ และอวชชา, เมอจตหลดพนจากอาสวะทงหลายแลว กม ญาณ วา “หลดพนไดแลว” ดงน, เธอกยอมรชดวา “ชาต สนแลว, พรหมจรรย ไดอยจบแลว, กจทควรทาไดทาเสรจแล, กจอนเพอความเปน อยางนมไดมอก” ดงน.
ภกษ ท.! ภกษน เราเรยกวา “ผอาบแลว สนานแลว ดวย เครองอาบ เครองสนานอนมในภายใน” ดงนแล.
คนในบญช๒
ภกษ ท.! กภกษเหลาใด เปนคนไมหลอกลวง ไมพดพลาม
๑ หมายถง อรยสจจส สงน = ทกข, สงทเลว = สมทย, สงประณต = นโรธ, อบาย
เครองออก = มรรค. ๒ บาล พระพทธภาษต จตกก. อง ๒๑/๓๔/๒๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒๘
ฉลาด ไมเปนคนกระดาง มใจเปนสมาธด. ภกษ ท.! ภกษเหลานน เปนคนของเรา. ภกษ ท.! กภกษเหลานน ไมไดออกไปนอกธรรมวนยน และพวกเธอ จกถงความเจรญงอกงาม ไพบล ในธรรมวนยน แล.
คนไมแหวกแนว๑
ภกษ ท.! ภกษ เปนผทเชอถอของมหาชนทวไป เมอมการกระทา สามอยางนเขาแลว, ชอวา เปนผทามหาชนใหไดรบประโยชน ทามหาชน ให ได ร บความส ข ทาไปเพ อความเจร ญแก มหาชน เป นไปเพ อประโยชน เกอกล เปนไปเพอความสข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย. การ กระทาสามอยางอะไรบางเลา ? สามอยาง คอ :-
(๑) ทาการชกชวนมหาชนในการกระทาทางกาย อนเขารปกบ หลกเกณฑแหงการทาทสดทกขในพระศาสนา
(๒) ทาการชกชวนมหาชนในการกระทาทางวาจา อนเขารปกบ หลกเกณฑแหงการทาทสดทกขในพระศาสนา
(๓) ทาการชกชวนมหาชนในการกระทาทางใจ อนเขารปกบ หลกเกณฑแหงการทาทสดทกขในพระศาสนา
ภกษ ท.! ภกษ เปนผทเชอถอของมหาชนทวไป เมอมการกระทา สามอยางนเขาแลว ชอวา เปนผทามหาชนใหไดรบประโยชน ทามหาชน ใหไดรบความสข ทาไปเพอความเจรญแกมหาชน เปนไปเพอประโยชนเกอกล เปนไปเพอความสข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลายแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๔/๔๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๒๙
คนไมทงธรรม๑
ภกษ ท.! ในทศใด พวกภกษ มความพรอมเพรยงกน มความ บนเทงตอกนและกน ไมทะ เลาะววาทกน เข ากนและกนไดสนท เหมอน นานมกบนา มองดกนและกนดวยสายตาแหงความรกอย , ภกษ ท.! ทศนน เปนทผาสกแกเรา แมตองเดนไป (อยางเหนดเหนอย) จะปวย กลาวไปไยถงการทเพยงแตนกถง. ในกรณน เราเชอแนแกใจวา เปนเพราะ ภก ษ เ ห ล า น น ไ ด ล ะ ท ง ธ ร ร ม ส า ม อ ย า ง เ ส ย แ ล ว แ ล ะ พ า ก น ม า ถ อ ทาใหมากในธรรมสามอยาง. ธรรมสามอยางอะไรบางเลาทเธอละทงเสยแลว ? สามอยางคอ:- (๑) ความตรกในทางกาม,
(๒) ความตรกในทางมงราย, (๓) ความตรกทกอใหเกดความลาบากแกผอน . ธรรม
สามอยางเหลานแล ทพวกภกษเหลานนละทงเสยแลว. กธรรมอกสามอยางอะไรบาง พวกภกษเหลานนพากนมาถอ ทาเพมพน
ใหมาก? สามอยางคอ:- (๑) ความตรกในการหลกออกจากความพนพนในกาม, (๒) ความตรกในการทาความไมมงราย, (๓) ความตรกในการไมทาคนอนใหลาบาก. ธรรมสามอยาง
เหลานแล ทพวกภกษเหลานนพากนมาถอ ทาเพมพนใหมาก. ภกษ ท.! ในทศใด พวกภกษ มความพรอมเพรยงกน มความบนเทง
ตอกนและกน ไมทะเลาะววาทกน เขากนและกนไดสนทเหมอนนานมกบนา
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๕/๕๖๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๓๐
มองดกนและกนดวยสายตาแหงความรกอย, ภกษ ท.! ทศนน เปนทผาสก แกเรา แมตองเดนไป (อยางเหนดเหนอย) จะปวยกลาวไปไยถงการทเพยงแต นกถง. ในกรณน เราเชอแนแกใจวา เปนเพราะพวกภกษเหลานน ไดละทง ธรรมสามอยางเหลาโนนเสยแลวและพากนมาถอ ทาใหมากในธรรมสามอยาง เหลานแทน.
คนวนทมแต “ความสวาง”๑
ภกษ ท.! คนวนของภกษ ทประกอบดวยองคประกอบหกอยางแลว ยอมผานไปโดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอม มได. หกอยางอะไรบางเลา? หกอยางคอ ภกษในกรณน:-
(๑) ไมมความตองการมาก จงไมเปนทกข เพราะรจกพอในเรอง จวร, บณฑบาต, เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร,
(๒) เปนคนมศรทธา, (๓) เปนคนมศล, (๔) เปนคนปรารภความเพยร, (๕) เปนคนมสต, (๖) เปนคนมปญญา. ภกษ ท.! คนวนของภกษทประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลานแลว
ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความ เสอมมไดเลย.
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๘๓/๓๕๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๓๑
ผไมถกตรง๑
ภกษ ท.! ตะปตรงใจ ๕ ตว เปนสงทภกษรปใดรปหนงละไดแลว ภกษรปนน จกถงความเจรญ งอกงาม ไพบล ในธรรมวนยน, ขอน เปนฐานะทมไดเปนได.
ภกษ ท.! ตะปตรงใจ ๕ ตว เปนสงทภกษละไดแลว เปนอยางไรเลา ? ภ กษ ใ น ธ ร ร ม ว น ย น ย อ มม ไ ด ส ง ส ย เ ค ล อ บ แคล ง ย อ มปล ง ใ จ เ ช อ ยอมเลอมใส ในพระศาสดา. ภกษใดเปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมนอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอเนองกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของ ผใด ยอมนอมไปในความเพยร ดงกลาวน, นนแหละ เปนตะปตรงใจตวแรก ทเธอนนละไดแลว ดวยอาการอยางนแล.
ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยอมมไดสงสย เคลอบแคลง ยอมปลงใจเชอ ยอมเลอมใส ในธรรม ฯลฯ นนแหละ เปนตะปตรงใจ ตวทสอง ทเธอนนละไดแลว ดวยอาการอยางน.
ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยอมมไดสงสย เคลอบแคลง ยอมปลงใจเชอ ยอมเลอมใส ในพระสงฆ ฯลฯ นนแหละ เปนตะปตรงใจ ตวทสาม ทเธอนนละไดแลว ดวยอาการอยางน.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ ยอมมไดสงสย เคลอบแคลง ยอมปลงใจเชอ ยอมเลอมใส ในไตรสกขา ฯลฯ นนแหละ เปนตะป ตรงใจตวทส ทเธอนนละไดแลว ดวยอาการอยางน.
๑ บาล พระพทธภาษต เจโตขลสตร ม.ม. ๑๒/๒๐๘/๒๓๐, ๒๓๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๓๒
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ ไมครนโกรธในเพอนผประพฤต พรหมจรรย ด วยก นท ง หลาย ไม ทาความไม ชอบใจ ม ได ม จ ตถ ก โทสะ กระทบกระทง มไดเกดเปนตะปตรงใจ. ภกษใดเปนดงกลาวน, จตของ ภกษนน ยอมนอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาให เนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอเนองกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของผใด ยอมนอมไปในคยามเพยรดงกลาวน, นนแหละ เปนตะปตรงใจ ตวทหา ทเธอนนละไดแลว ดวยอาการอยางน.
ภกษ ท.! ตะปตรงใจ ๕ ตว เปนสงทภกษรปนละไดแลว, ภกษรปนนจกถงความเจรญ งอกงาม ไพบล ในธรรมวนยน ; ขอน เปนฐานะทมได เปนไดแล.
ผรอดจากการสก๑
ภกษ ท.! อยางนนแหละ, ขอทรางกายเกดหนกตวขน, ทศทงหลาย ไมกระจาง, ธรรมทงหลายไมแจมแจง, ถนมทธะเขาจบจต, ฝนใจประพฤต พรหมจรรย, มความสงสยในธรรมทงหลาย, อาการเหลานยอมมแกภกษ ผไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, ไมประมาณในการบรโภค, ไมประกอบ ชาครยธรรมเนอง ๆ, ไมเหนแจงในธรรมทงหลายทเปนกศล, ไมขวนขวายบาเพญ โพธปกขยธรรมภาวนา ตลอดราตรเปนเบองตนและราตรเปนเบองปลาย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙/๕๖, ตรสแกภกษรปหนง ซงเกดหนกเนอ
ตวขน เพราะถกนวรณครอบงา ฝนใจประพฤตพรหมจรรยอย จนตองไปกราบเรยนพระอปชฌายะ ใหทราบเรอง, ทานจงพาเขาไปเฝา และไดรบคาแนะนาดงเรองน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๓๓๓
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน เธอ พงสาเหนยกใจไววา “เราจกเปน ผควบคมทวารในอนทรยทงหลาย, เปนผรประมาณในการบรโภค, จก ประกอบชาครยธรรมเนอง ๆ, เปนผเหนแจงในธรรมทงหลายทเปนกศล, จกเปนผ ขวนขวายบา เพญโพธปกข ยธรรมภาวนาตลอดราตร เปนเบ องตน และราตรเปนเบองปลาย” ดงน. ภกษ ท.! เธอพงสาเหนยกใจไวอยางน.
ภกษรปนน นอมรบเอาโอวาทอนน หลกออกจากหม อยแตผเดยว ไมประมาท เพยรเผา กเลส มตนสงไปแลวในการทาเชนนน. ในทสด กถงความเปนพระอรหนตแลว
ผเปรยบดวยการไมถก “แมลงวนตอม”๑
ภกษ ท.! เมอภกษเดนอยกตาม ยนอยกตาม นงอยกตาม นอนยง ไมหลบกตาม, ถาเธอ เกดครนคดอยดวยความครนคดในทางกาม กด เ ก ดความคร นค ดอย ด วยความคร นค ดในทาง เด อดแค น ก ด เก ดความ ครนคดอยดวยความครนคดในทางทาใหผอนใหลาบาก กด ขน, ภกษนน ไมรบเอาความครนคดเชนนน ๆ ไว ละทงเสย ถายถอนออกเสย ทาให สนสดเสย ถงความไมมอะไรเหลออย; ภกษผเปนเชนน แมเดนอยกตาม ยนอยกตาม นงอย กตาม นอนอยกตาม เราเรยกวา ผทาความเพยรเผากเลส ผกลวตอความเปนทาสของกเลส เปนผปรารภความเพยร ตดตอสมาเสมอ และ เปนผมตนสงไปแลวในการกระทาเชนนน.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๗/๑๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๓๔
(อกสตรหนง) ๑
ภกษ ท.! ภกษ ผละองคหาไดแลว และผประกอบพรอมดวย องคหา เราเรยกวา “ผประกอบดวยคณธรรมทงหมดทงสน, ผอยจบพรหมจรรย, เปนยอดบรษ” ในธรรมวนยน
ภกษ ท.! ภกษเปนผละองคหาไดแลว เปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! กามฉนทะเปนสงทภกษในธรรมวนยนละไดแลว, พยาบาท กเปนสงทเธอละไดแลว, ถนมทธะ กเปนสงทเธอละไดแลว, อทธจจกกกจจะ กเปนสงทเธอละไดแลว, วจกจฉา กเปนสงทเธอละไดแลว.
ภกษ ท.! ภกษเปนผประกอบพรอมดวยองคหา เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผประกอบดวยพรอมกองศลอนเปนอเสขะ, เปนผประกอบพรอมดวย กองสมาธอนเปนอเสขะ, เปนผประกอบพรอมดวยกอง ปญญาอนเปนอเสขะ, เปนผประกอบพรอมดวยกองวมตตอนเปนอเสขะ, เปนผ ประกอบพรอมดวย กองวมตตญาณทสสนะอนเปนอเสขะ ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวาเปนผประกอบพรอมดวยองคหา.
ภกษ ท.! ภกษผละองคหาไดแลว และผประกอบพรอมดวยองคหา เราเรยกวา “ผประกอบดวยคณธรรมทงหมดทงสน, ผอยพรหมจรรย, เปน ยอดบรษ” ในธรรมวนยน ฉะนแล.
หมวดทสบสาม จบ
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๗/๑๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๓๕
ผชชวนวงวอน! -----------
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน
เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย, กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๓๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ
หมวดท ๑๔
วาดวย การไมเปนทาสตณหา
๑. ผเหนแกธรรม ๒. ขาวของชาวเมองไมเสยเปลา ๓. คมคาขาวสก ๔. เนอทไมตดบวงนายพราน ๕. ผไมถกลาม ๖. มตตภกข ๗. ไมเปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๔
วาดวย การไมเปนทาสตณหา (ปฏปกขนยของหมวด ๕ อนวาดวยการเปนทาสตณหา)
ผเหนแกธรรม๑
ภกษ ท.! ภกษบรษทมสองชนด. สองชนดอะไรบางเลา ? สองชนด คอ ภกษบรษท หนกในอามส ไมหนกในพระสทธรรมหนง, ภกษบรษท หนกในพระสทธรรม ไมหนกในอามส หนง ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ภกษบรษททหนกในพระสทธรรม ไมหนกในอามส เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ภกษเหลาใด ไมกลาวยกยอกนเอง ตอหนาคฤหสถผครองเรอน ซงมการเปนอยขาวสะอาด วา “ภกษรปโนนเปน อรยบคคลชนดอภโตภาควมตต, รปโนนเปน อรยบคคลชนดปญญา วมตต, รปโนนเปน อรยบคคลชนดกายสกข, รปโนนเปน อรยบคคล ชนดทฏฐปปตตะ, รปโนนเปน อรยบคคลชนดสทธาวมตต, รปโนน เปน อรยบคคลชนดธมมานสาร, รปโนนเปน อรยบคคลชนดสทธานสาร, รปโนน มศลมการเปนอยงดงาม , และรปโนน ทศลมการเปนอย
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๙๓/๒๙๓.
๓๓๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๓๘
เลวทราม” ดงนเปนตน. ภกษเหลานนยอมไดลาภ เพราะการไมกลาวยกยอ กนนนเปนเหต. ครนไดลาภแลว ภกษพวกนนกไมตดอกตดใจในรส แหงลาภ ไมสยบ ไมเมาหมก มองเหนสวนทเปนโทษ เปนผรแจมแจง ในอบายเปนเครองออกไปจากทกข บรโภคลาภนนอย .
ภกษ ท.! ภกษบรษทอยางนแล เราเรยกวา บรษททหนกในพระสทธรรม ไมหนกในอามส.
ขาวของชาวเมองไมเสยเปลา๑
ภกษ ท.! ถาหากภกษ กระทาในใจซง เมตตาจตเปนตน แมสก วาชวลดนวมอเดยว, ภกษ ท.! ภกษน เราเรยกวา ผเปนอยไมหางจากฌาน (การเผากเลส) เปนผทาตามคาสงสอนของพระศาสดา เปนผทาการสนองโอวาท ยอมฉนขาวของชาวเมอง ไมเสยเปลา ; จะกลาวทาไมเลา ถงผท กระทาในใจ ซงเมตตาจตนนไดมาก.
คมคาขาวสก๒
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เขาไปอาศยหมบานหรอนคมแหงใด แหงหนงอย. คฤหบดหรอบตรคฤหบดกตาม เขาไปหาภกษนนแลว นมนต
๑ บาล พระพทธภาษต เอก. อ. ๒๐/๑๒/๕๖. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๔/๕๖๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา ๓๓๙
ฉนอาหารในวนรงขน. ภกษ ท.! ภกษนมความหวงในอาหารนนกรบนมนต. ครนราตรลวงไป ถงเวลาเชาเธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสเรอนแหงคฤหบด หรอบตรคฤหบดผนมนต, ถงแลวกนงบนอาสนะทเขาจดไว. คฤหบดหรอ บตรคฤหบด ไดเลยงดเธอนน ดวยของเคยวของฉนอนประณต ดวยตนเอง ใหอมหนาจนเธอบอกหาม. เธอไมนกชมในใจทานองนวา “วเศษจรง, คฤหบด หรอบตรคฤหบดน เลยงเรา ดวยของเคยวของฉนอนประณตดวยตนเอง ใหอมหนา จนเราตองบอกหาม” ดงนแลว, ภกษนนกไมนกหวงตอไปอกวา “โอหนอ, แมวนตอ ๆ ไป คฤหบดหรอบตรคฤหบด พงเลยงเรา ดวยของเคยวของฉน อนปราณต ดวยตนเอง ใหอมหนาจนตองบอกหาม อยางนอกเถด” ดงน. เธอนน ไมตดอกตดใจในรสอาหาร ไมสยบ ไมเมาหมก มองเหนสวนทเปนโทษ เปนผรแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข บรโภคอาหารนนอย. เธอนน ยอมคร นคดอย ดวยความคร นคดในทางออกจากกามบาง คร นคดอย ดวย ความครนคดในทางไมเคยดแคนบาง ครนคดอยดวยความครนคดใน ทางไมทาใหผอนลาบากโดยไมรสกตวบาง ณ ทนงฉนนนเอง.
ภกษ ท.! เรากลาววา ทานทถวายแกภกษเชนน มผลใหญ. เพราะ เหตไร ? เพราะเหตวา ภกษน เปนผไมมวเมา แล.
เนอ ทไมตดบวงนายพราน๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง ไมตดใจ ไมสยบอย
ไมเมาหมกอย ในกามคณ ๕ เหลานแลว มองเหนสวนทเปนโทษอย
๑ บาล พระพทธภาษต ปาสราสสตร ม.ม. ๑๒/๓๓๓/๓๒๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๔๐
เป นผ ร แจ มแจ ง ในอ บาย เป น เคร อ งออกไปจากท กข บร โภคกามค ณท ง ๕ นนอย; สมณะหรอพราหมณพวกนน อนคนทงหลาย พงเขาใจไดอยางนวา “เปนผ ไมถงความพนาศ ยอยยบ ไมตองทาตามประสงคของมารผ ใจบาป แตอยางใด” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนเนอปาตวทไมตดบวง ไมตองนอนจมอยใน
กองบวง, มนเปนสตวทใคร ๆ ควรเขาใจไดวา “เปนผไมถงความพนาศยอยยบ ไมตองทาตามประสงคของมารผใจบาปแตอยางใด, เมอนายพรานมาถง กไมจาเปน ตองหลกหนไปตามทตองการ” ดงน, ขอนฉนใด, ภกษ ท.! สมณะหรอ พราหมณเหลานน กฉนนนเหมอนกน, เมอไมตดใจไมสยบอย ไมเมาหมกอย ในกามคณ ๕ เหลานแลว มองเหนสวนทเปนโทษ เปนผรแจมแจงในอบายเปน เครองออกจากทกข บรโภคกามคณทง ๕ อย, กเปนผทคนทงหลายพงเขาใจ ไดอยางน วา “เปนผ ไมถงความพนาศยอยยบ ไมตองทาตามประสงคของมาร ผใจบาปแตอยางใด” ดงน.
ภกษ ท.! กามคณเหลาน มหาอยาง. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ รป ทไดเหนดวยตา, เสยง ทไดยนดวยห, กลน ทไดดมดวยจมก, รส ทไดลมดวยลน, โผฏฐพพะ ทไดสมผสดวยกาย, อนเปนสงทนาปรารถนา นารกใคร นาชอบใจ ยวนตาใหร ก เปนท เข าไปต งไว ซ งความใคร เปนท ต ง แหงความกาหนดยอมใจ. ภกษ ท.! กามคณมหาอยางเหลานแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา ๓๔๑
ผไมถกลาม๑
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ตดเครองลาม ทางใจ หาอยางใหขาดออกดวยดแลว, คนวนของบรรพชตรปนนยอมผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได. เครองลามทางใจหาอยาง ทบรรพชตรปนนตดใหขาดออกดวยดแลว เปนอยาง ไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผปราศจากความกาหนด ในกาม ทงหลาย, ปราศจากความพอใจ ความรก ความกระหาย ความเรารอน และความทะยานอยากในกามทงหลาย. ภกษใด เปนดงกลาวน, จตของ ภกษนน ยอมนอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาให เนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอเนองกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง จตของผใด ยอมนอมไป ในความเพยรดงกลาวน, นนแหละ เปนเครองลามทางใจ อยางทหนง ซงเธอตดใหขาดออกดวยดแลว.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ เปนผปราศจากความกาหนด ในกาย,---ฯลฯ--- นนแหละ เปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอตด ใหขาดออกดวยดแลว.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ เปนผปราศจากความกาหนดในรป, ---ฯลฯ--- นนแหละ เปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอตดใหขาดออก ดวยดแลว.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ ไดฉนอาหารเตมทองตามประสงคแลว กไมมวหาความสขในการหลบ ไมหาความสขในการเอนกายเลน ไมหาความสข
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๒๑, ๒๒/๑๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๔๒
ในการนอนซบเซาไมอยากลก เปนอย. ---ฯลฯ-- นนแหละ เปนเครอง ลามทางใจอยางทส ซงเธอตดใหขาดออกดวยดแลว.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษ ไมประพฤตพรหมจรรย โดยตงความ ปรารถนาเพอเปนเทวดาพวกใดพวกหนง วา “เราจกเปนเทวดาผมศกดาใหญ หรอเปนเทวดาผมศกดานอยชนดใดชนดหนงดวยศลน, ดวยวตรน, ดวยตบะน, หรอดวยพรหมจรรยน” ดงน. ภกษใดเปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมนอมไป เพอความเพยร เปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอเนองกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของ ผใด ยอมนอมไป ในความเพยรดงกลาวน. นนแหละ เปนเครองลามทางใจ อยางทหา ซงเธอตดใหขาดออกดวยดแลว.
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ตดเครองลาม ทางใจหาอยางเหลาน ใหขาดออกดวยแลว, คนวนของบรรพชตรปนนยอมผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได เชนเดยวกบคนวนแหงดวงจนทรเวลาขางขน, ดวงจนทรนน โดยสกแจมกระจาง, โดยวงกลดกใหญกวางออก, โดยรศมกเจรญขน, โดยขนาดกขยายใหญขน ฉนใด กฉนนน แล.
มตตภกข๑
ภกษ ท.! มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลาน เปนคน ทใคร ๆ ควรคบ หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๙๒/๑๔๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา ๓๔๓
(๑) ภกษนน ไมใชผอนใหทางาน, (๒) ภกษนน ไมชอบกออธกรณ, (๓) ภกษนน ไมทาตนเปนปฏปกษตอเหลาพระเถระชนครบาอาจารย, (๔) ภกษนน ไมชอบเทยวไกล ๆ และไมมจดหมาย, (๕) ภกษนน มความสามารถในการแสดง , ในการชชวน, ในการ
ปลกปลอบ , ในการเราให เกดความบนเทง , ดวยธรรมมกถา ตามเวลาอนสมควร.
ภกษ ท.!มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลานแล
เปนคนทใคร ๆ ควรคบแท.
ไมเปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย๑
ภกษ ท.! อานสงสในการอยเปนทเหลาน มอยหาอยาง หาอยางอะไร บางเลา ? หาอยาง คอ:-
(๑) เธอ ยอมไดบรรลสงทยงไมบรรล, (๒) เธอ ยอมไมเสอมจากสงทบรรลแลว, (๓) เปนผแตกฉานชาชองในบางสงบางอยาง แมทบรรลแลว, (๔) ไมเปนโรคททาใหชวตลาบาก , (๕) และเปนคนมมตร. ภกษ ท.! อานสงสในการอยเปนท มอยหาอยางเหลานแล.
หมวดทสบส จบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๕/๒๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๔๕
ผชชวนวงวอน! -----------
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน
หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย กต โว ต มยา
ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๔๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๕
วาดวย การไมหละหลวมในธรรม
๑. ผไมใชนกแกวนกขนทอง ๒. ถงธรรม ๓. ปรยตทไมเปนงพษ ๔. ผสนทนาถกเรองทควรสนทนา ๕. เนอแท ทไมอนตรธาน ๖. ยอดแหงความเพยร ๗. ผไมมอหงการ ๘. ผไมทาศาสนาเสอม ๙. ผสามารถทาพระศาสดาใหเปนมตร ๑๐. คนควรเลยงโค ๑๑. ลกในคอก ๑๒. ทางเจรญของ “ลกในคอก” ๑๓. ผไมโลเล ๑๔. ผไมรองเพลง ๑๕. ผไมประมาท ๑๖. ผประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ๑๗. ผตายไมเสยท ๑๘. ผไมหลนจากศาสนา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๕
วาดวย การไมหละหลวมในธรรม (ปฏปกขนย ของหมวด ๖ อนวาดวยการหละหลวมในธรรม)
ผไมใชนกแกวนกขนทาง๑
ภกษ! ภกษในธรรมวนยน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ, แตเธอยอมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษอยางนแล ชอวาธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
ภกษ! ภกษผมากดวยปรยตเรากแสดงแลว, ผมากดวยการบญญตเราก
แสดงแลว, ผมากดวยการสาธยายเรากแสดงแลว, ผมากดวยการคดเรากแสดงแลว, และธรรมวหาร - ผอยดวยธรรมเรากแสดงแลว ดวยประการฉะน.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐/๗๔.
๓๔๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๔๘
ภกษ ! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชนเกอกล อาศยความ เอนดแลว จะพงทาแกสาวกท งหลาย กจอนน น เราไดทาแลวแกพวกเธอ ทงหลาย ภกษ ! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย. ภกษ ! เธอทงหลาย จงเพยรเผากเลส , อยาไดเปนผประมาท; เธอทงหลาย อยาเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย. นแล เปนวาจาเครองพราสอน เธอทงหลายของเรา.
ถงธรรม๑
ภกษ ! ภกษในธรรมวนยน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ, แตเธอไมใชวนทงวนใหเปลองไปดวยการเรยนธรรมนน ๆ ไม เร ดร างจากการหล กเร น ประกอบตามซ งธรรมเปนเคร องสงบใจในภายใน เนอง ๆ . ภกษอยางนแล ชอวา ธรรมวหาร-ผอยดวยธรรม.
ภกษ ! ผมากดวยปรยตเรากแสดงแลว, ผมากดวยบญญตเราก
แสดงแลว, ผมากดวยการสาธยายเรากแสดงแลว, ผมากดวยการคดเรากแสดงแลว, และธรรมวหาร – ผอยดวยธรรมเรากแสดงแลว ดวยประการฉะน.
ภกษ ! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชนเกอกล อาศยความ
เอนดแลว จะพงทาแกสาวกท งหลาย กจอนน น เราไดทาแลวแกพวกเธอ ทงหลาย. ภกษ! นน โคนไมทงหลาย. นน เรอนวางทงหลาย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ ๒๒/๙๙/๗๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๔๙
ภกษ! เธอทงหลาย จงเพยรเผากเลส , อยาไดเปนผประมาท , เธอ ทงหลาย อยาเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย . นแล เปนวาจา เครองพราสอนเธอทงหลายของเรา.
ปรย ตท ไม เปนงพษ๑
ภกษ ท.! กกลบตรางพวกในกรณน เลาเรยนปรยตธรรม (นานา ชนด) คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ, กลบตรเหลานน ครนเลาเรยนธรรมนน ๆ แลว กสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา, เมอสอดสองใครครวญ เนอความดวยปญญา, ธรรมเหลานน ยอมทนตอการเพงพสจนของกลบตรเหลานน, กลบตรเหลาน น เลา เร ยนธรรม ดวยการมไดเพงข อบกพรอง (ของธรรม หรอของลทธใดลทธหนง) และมไดมความคดทจะใชเปนเครองทาลาย ลทธใดลทธหนงเปนอานสงส. ผร ท งหลายเลาเรยนปรยตธรรมเพอคณ ประ โยชน อ น ใด ก ลบ ตร เหล าน นก ได ร บค ณประโยชน อ นน นแห ง ธ ร รม . ธรรมเหลานน กกลายเปนธรรมทกลบตรเหลานนถอเอาดวยด เปนไป เพอความเปนประโยชนเกอกล เพอสขแกกลบตรเหลานนเอง ตลอด กาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทธรรมทงหลายอนกลบตรเหลานน ถอเอาดวยดเปนเหต.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษผมความตองการใครจะไดง เทยวเสาะ แสวงหาอย บรษนน ครน เหนงตวใหญ จงเอาทอนไมมงามดงเทาแพะ
๑ บาล พระพทธภาษต อลคททปมสตร ม. ม. ๑๒/๒๖๘/๒๗๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๕๐
กดงน น ใหเปนการถกกดไวอยางด คร นแลว จงจบงน นท คออยางม นคง . แมง ต วน น จะพงร ดเอามอ แขน หรออวยวะแหงใดแหงหน งของบร ษน น ดวยลาตวของมน กตามท, แตบรษนนไมตาย หรอไมตองไดรบทกขเจยนตาย เพราะการรดเอาของงนนเปนเหต. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะงตวนนถกจบไว อยางมนคงดแลวเปนเหต;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : กลบตรบางพวกในกรณน เลาเรยน
ปรยตธรรม (นานาชนด) ---กลบตรเหลานน ครนเลาเรยนธรรมนน ๆ แลว กสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. เมอสอดสองใครครวญ เนอความดวยปญญา, ธรรมเหลานน ยอมทนตอการเพงพสจนของกลบตรเหลานน. กลบตรเหลานน เลาเรยนธรรม ดวยการมไดเพงหาขอบกพรอง (ของธรรมหรอ ของลทธใดลทธหนง) และมไดมความคดทจะใชเปนเครองทาลายลทธใดลทธหนง เปนอานสงส. ผรทงหลาย เลาเรยนปรยตธรรมเพอคณประโยชนอนใด กลบตร เหลานน กไดรบคณประโยชนอนนนแหงธรรม, ธรรมเหลานน กกลายเปนธรรม ท ก ลบตรเหลาน นถอเอาดวยด เปนไปเพ อความเปนประโยชนเก อกล เพ อสข แกกลบตรเหลานนเองตลอดกาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทธรรม ทงหลายอนกลบตรเหลานนถอเอาดวยดเปนเหต.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงทราบ
ถงความหมายแหงคาพดอนใดของเรา พงจดจาขอนน โดยประการฉนน น , ถาพวกเธอยงไมเขาใจ เราจะทบทวนในขอนนแกเธอทงหลาย หรอพวกเธอเอาไป สอบถามพวกภกษผฉลาดดกไดแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๕๑
ผสนทนาถกเรองทควรสนทนา๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายอยากลาวถอยคาทยดถอเอาแตกตางกนวา ทานไมรทวถงธรรมวนยน, ขาพเจารทวถงธรรมวนยน, ทานรจกทวถงธรรมวนยน ไดอยางไร ทานปฏบตผด, ขาพเจาซปฏบตชอบ. คาควรกลาวกอน ทานกลาว ทหลง คาควรกลาวทหลง ทานมากลาวกอน คาพดของทานจงไมเปนประโยชน คาพดของขาพเจาเปนประโยชน. ขอททานเคยถนด มาแปรปรวนไปเสยแลว. ขาพเจาสลดคาพดของทานไดแลว ทานถกขาพเจาขมแลว เพอใหถอนคาพดผด ๆ นนเสย หรอถาทานสามารถกจงคานมาเถด; ดงน. พวกเธอทงหลาย ไมพง กลาวถอยคาเหนปานนน เพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวา การกลาวนน ๆ ไมประกอบดวยประโยชน ไมเป นเง อนตนของพรหมจรรย ไมเป นไปพรอม เพ อความหนาย ความกลายกาหนด ความดบ ความรางบ ความร ย ง ความ รพรอมและนพพาน.
ภกษ ท.! เมอพวกเธอทงหลายจะกลาว จงกลาววา “ความทกขเปน เชนน ๆ , เหตใหเกดทกขเปนเชนน ๆ , ความดบสนทแหงทกขเปน เชนน ๆ , และขอปฏบตใหถงความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ” ดงน. ขอนนเพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวา การกลาวนน ๆ เปนการกลาว ประกอบดวยประโยชน เปนเงอนตนของพรหมจรรย เปนไปพรอมเพอความ หนาย ความคลายกาหนด ความดบ ความรางบ ความร ย ง ความร พรอม และนพพาน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงทาความเพยร เพอใหรวา “น ทกข, น เหตใหเกดทกข, น ความดบสนทแหงทกข, น ขอปฏบตใหถงความดบสนทแหงทกข” ดงนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๕๒๕/๑๖๖๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๕๒
เนอแททไมอนตรธาน๑
ภกษ ท.! พวกภกษบรษทในกรณน, สตตนตะเหลาใด ทกวแตงขนใหม เปนคารอยกรองประเภทกาพยกลอน มอกษรสละสลวย มพยญชนะอนวจตร เปนเรองแนวนอก เปนคากลาวของสาวก เมอมผนาสตนตะเหลานนมากลาวอย เธอจกไมฟงดวยด ไมเง ยหฟง ไมต งจตเพ อจะรท วถง และจกไมสาคญวาเปน สงทตนควรศกษาเลาเรยน.
ภกษ ท.! สวน สตตนตะเหลาใด ทเปนคาของตถาคต เปนขอ ความลก มความหมายซ ง เปนช นโลกตตระ วาเฉพาะดวยเร องสญญตา, เมอมผนาสตตนตะเหลานนมากลาวอย; เธอยอมฟงดวยด ยอมเงยหฟง ยอมต งจ ตเพ อจะร ท วถ ง และยอมสาคญวาเปนส งท ตนควรศกษาเลาเร ยน จงพากนเลาเรยน ไตถาม ทวนถามแกกนและกนอย วา “ขอนเปนอยางไร ? มความหมายกนย ? ” ดงน. ดวยการทาดงน เธอยอมเปดธรรมทถกปดไวได. ธรรมทยง ไมปรากฏ เธอกทาใหปรากฏได, ความสงสยในธรรมหลายประการทนาสงสย เธอกบรรเทาลงได.
ภกษ ท.! ภกษบรษทเหลาน เราเรยกวา บรษททมการลลวงไปได ดวยการสอบถามแกกนและกนเอาเอง, หาใชดวยการชแจงโดยกระจาง ของบคคล ภายนอกเหลาอนไม; จดเปนบรษทเลศแล.
ยอดแหงความเพยร๒
ภกษ ท.! ความเพยรทเปนหลกเปนประธาน สองประการเหลาน
เปนสงททาไดยากในโลก สองประการอะไรบางเลา ? สองประการ คอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๙๒/๒๙๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๖๐/๒๔๘, ตรสแกภกษทงหลาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๕๓
ฝายคฤหสถผครองเรอน ตองใชความเพยร เพอใหไดเครองนงหม อาหาร ทอยอาศย และยาแกไข นอยางหนง,
ฝายบรรพชต ผออกบวชจากเรอนไมเกยวของดวยเรอน ตองใชความ
เพยร เพอละ อปธเสยทงหมด, นอยางหนง. ภกษ ท.! ความเพยรทเปนหลกเปนประธาน สองประการเหลานแหละ
เปนสงททาไดยากในโลก. ภกษ ท.! บรรดาความเพยรทเปนหลกเปนประธานสองประการเหลาน
ความเพยร เพอละ อปธเสยทงหมด จดเปน ยอดแหงความเพยร. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ
ไววา “เราทงหลาย จกตงความเพยรทเปนหลกเปนประธาน เพอละ อปธ เสยทงหมด” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยาง นแล.
ผไมมอหงการ๑
สารบตร! แมเราจะพงแสดงธรรมโดยยอกตาม โดยพสดารกตาม ทงโดย ยอและพสดารกตาม, ผรธรรม กยงมไดโดยอยากอยนนเอง.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๗๐/๔๗๒, ตรสแกทานพระสารบตรเถระ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๕๔
“ขาแตพระผมพระภาคเจา, ถงเวลาแลว, ขาแตพระสคตเจา ถง เวลาสมควรแลว ทพระผมพระภาคเจา จะพงแสดงธรรมโดยยอกตาม โดย พสดารกตาม ทงโดยยอและพสดารกตาม, ผรธรรม จกมเปนแน” ทานพระ- สารบตร กราบทลขอรอง.
สารบตร ! เพราะฉะนน ในเรองน เธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา
“อหงการ (ความถอวาเรา) มมงการ (ความถอวาของเรา) และมานานสย (กเลส ทนอนสยบอยในสนดานคอมานะ) จกตองไมเกดขน เพราะเหตแหงกาย อนม วญญาณน และจกตองไมเกดขน เพราะเหตแหงสงอนทเหนอยในกายนอกทงสน ; กเม อภกษเขาถง เจโตวมตตปญญาวมตต อนใดอย อหงการ มมงการ และ มานานสย จกไมม, เราทงหลาย จกเขาถงเจโตวมตตปญญาวมตต อนนนแลว แลอย” ดงน. สารบตร ! เธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนเถด.
สารบตร! เมอใดแล ภกษ ไมมอหงการ มมงการ และมานานสย
อนเกดข น เพราะเหตแหงกายอนมว ญญาณน และไมม อหงการ มมงการ และมานานสย อนเกดข นเพราะเหตแหงส งอ นทเหนอยในภายนอกทงส น ; และเม อ เธอเขาถง เจโตวมตตปญญาวมต อนใดอย อหงการ มมงการ และมานานสย จกไมม, เธอ เขาถง เจโตวมตตปญญวมต อนนนแลว แลอย ; สารบตร ! เมอนน, ภกษน เราเรยกวา ตดตณหาไดแลว , รอสญโญชนเสยแลว, ทาทสดแหงทกขด เพราะรจกหนาตาของมานะ อยางถกตองแลว,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๕๕
ผไมทาศาสนาเสอม๑
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลาน ยอมทาใหพระสทธรรมตงอยได ไมเลอะเลอนจนเสอมสญไป. สประการอะไรบางเลา ? สประการ คอ:-
(๑) ภกษ ท.! พวกภกษในธรรมวนยน เลาเรยนสตรอนถอกน มาถก ดวยบทพยญชนะทใชกนถก ความหมายแหงบทพยญชนะทใช กนกถก ยอมมนยอนถกตองเชนนน. ภกษ ท.! นเปนมลกรณทหนง ซงทาใหพระสทธรรมตงอยไดไมเลอะเลอนจนเสอมสญไป.
(๒) ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษ เปนคนวางาย ประกอบ ดวยเหตททาใหเปนคนวางาย อดทน ยอมรบคาสงสอนโดยความเคารพหนกแนน. ภกษ ท.! นเปนกรณทสอง ซงทาใหพระสทธรรมตงอยไดไมเลอะเลอน จนเสอมสญไป.
(๓) ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษเหลาใด เปนพหสต คลองแคลว ในหลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา (แมบท) พวกภกษ เหลานน เอาใจใส บอกสอน เนอความแหงสตรทงหลายแกคนอน ๆ, เมอทานเหลานนลวงลบไป สตรทงหลาย กไมขาดเปนมลราก (อาจารย) มท อาศยสบกนไป. ภกษ ท.! นเปนมลกรณทสาม ซงทาใหพระสทธรรมตงอยได ไมเลอะเลอนจนเสอมสญไป.
(๔) ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษผเถระ ไมทาการสะสม บร กขาร ไม ป ระพฤต ย อหย อนใน ไตรส กขา ไม ม จ ตตกตาด วยอานาจ แหงนวรณ ม งหนาไปในกจแหงวเวกธรรม ยอมปรารภความเพยร เพ อถง สงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๙๘/๑๖๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๕๖
พวกภกษทบวชในภายหลง ไดเหนพระเถระเหลานน ทาแบบฉบบเชนนนไวกถอ เอาเปนตวอยาง, พวกภกษรนหลง จงเปนพระทไมทาการสะสมบรกขาร ไม ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา ไมมจตตกตาดวยอานาจแหงนวรณ มงหนาไป ในกจแหงวเวกธรรม ยอมปรารถความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงท ยงไมบรรล เพอทาใหแจงสงทยงไมทาใหแจง. ภกษ ท.! นเปนมลกรณทส ซงทาใหพระสทธรรมตงอยไดไมเลอะเลอนจนเสอมสญไป.
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลานแล ยอมทาใหรพะสทธรรมตงอยได
ไมเลอะเลอนจนเสอมสญไปเลย.
ผสามารถทาพระศาสดาใหเปนมตร๑
อานนท! สาวกทงหลาย เรยกรองหาศาสดา เพอความเปนศตร ไมเรยกรองเพอความเปนมตร เปนอยางไรเลา ? อานนท! ในกรณน ศาสดา ผ เอนดแสวงหาประโยชนเกอกล อาศยความเอนดแลว จงแสดงธรรมแกสาวก ทงหลายวา “สงนเปนไปเพอประโยชนเกอกลแกพวกเธอทงหลาย และสงนกเปน ไปเพอความสขแกพวกเธอทงหลาย” ดงนเปนตน, สาวกเหลานนของศาสดา ไมฟงดวยด ไมเง ยหฟง ไมต งจตกาหนดเพ อร ท วถง แตแกลงทาใหผดจาก คาสงสอนของศาสดาไปเสย. อานนท! สาวกทงหลายอยางนแล ชอวา ผเรยก รองหาศาสดา เพอความเปนศตร ไมเรยกรองเพอความเปนมตร.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสญญตสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๔/๓๕๕-๓๕๖, ตรสแกทานพระอานนท.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๕๗
อานนท! สาวกทงหลาย เรยกรองหาศาสดา เพอความเปนมตร ไมเรยกรองเพอความเปนศตร เปนอยางไรเลา ? อานนท! ในกรณน ศาสดา ผเอนดแสวงหาประโยชนเก อกล อาศยความเอนดแลว จงแสดงธรรม แกสาวกทงหลายวา “สงนเปนไป เพอประโยชนเกอกลแกพวกเธอทงหลาย และสงนกเปนไปเพอความสขแกพวกเธอทงหลาย” ดงนเปนตน, สาวก เหลานนของศาสดา ยอมฟงดวยด ยอมเงยหฟง ยอมตงจตกาหนดเพอรทวถง และไมแกลงทาใหผดจากคาสงสอนของศาสดา. อานนท! สาวกทงหลาย อยางนแล ชอวา ผเรยกรองหาศาสดา เพอความเปนมตร ไมเรยกรอง เพอ ความเปนศตร.
อานนท! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย จงเรยกรอง
หาตถาคต เพอความเปนมตรเถด อยาเรยกรอง เพอความเปนศตรเลย. ขอน น จก เปนไป เพ อประโยชนเก อกล เพ อความสข แกพวกเธอ ทงหลายเอง ตลอดกาลนาน.
อานนท! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม เหมอน
พวกชางหมอทาแกหมอทยงเปยก ยงดบอย. อานนท! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด. อานนท! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด. ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยไดเอง แล.
คนควรเลยงโค๑
ภกษ ท.! คนเลยงโค ทประกอบดวยองคคณ ๑๑ อยางแลว ยอม
๑ บาล พระพทธภาษต เอกาทสก. อ. ๒๔/๓๘๑/๒๒๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๕๘
เหมาะสมทจะเลยงโค ทาใหเพมกาไรได. องคคณ ๑๑ อยางอะไรบางเลา ? สบเอดอยางคอ คนเลยงโคในกรณน เปนผร จกเร องรางกายของโค , เปนผฉลาดในลกษณะของโค , เปนผเขยไขขาง, เปนผปดแผล, เปนผสมควน, เปนผรจกทาทควรนาโคไป, เปนผรจกนาทโคควรดม, เปนผรจกทางทโคควรเดน, เปนผฉลาดในททโคควรไป, เปนผรจกรด นมโคใหมเหลอไวบาง, เปนผใหเกยรตแกโคอสภ อนเปนโคพอฝง เปนโคนาฝง ดวยการเอาใจใสเปนพเศษ . ภกษ ท . ! คนเลยงโค ทประกอบดวยองคคณ ๑๑ อยางนแลว ยอมเหมาะสมทจะเลยงโค ทาใหเพม กาไรได, ขอนฉนใด;
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการแลว ยอม
เหมาะสมทจะถงความเจรญ งอกงาม ไพบล ในธรรมวนยนไดฉนนน. องค- คณ ๑๑ ประการอยางไรบางเลา ? สบเอดประการคอ ภกษในธรรมวนยน เปนผ รจกรป , เปนผฉลาดในลกษณะ , เปนผ เขยไขขาง , เปนผ ปดแผล เปนผสมควน, เปนผรจกเทาทควรไป, เปนผรจกนาทควรดม, เปนผ รจกทางทควรเดน, เปนผฉลาดในททควรไป, เปนผ รจก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอไวบาง, เปนผบชาอยางยงในภกษทงหลาย ผเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ เปนผนาสงฆ ดวยการ บชาเปนพเศษ.
พวกรจกรป
ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกรป เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!ภกษ ในธรรมวนยน ยอมรชดตามทเปนจรงวา “รปชนดใดกตาม ทงหมดนน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๕๙
ชอวารป คอ มหาภตรปม ๔ และอปาทายรป คอรปทอาศยมหาภตรปทง ๔” ดงน. ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกรป เปนอยางนแล.
พวกฉลาดในลกษณะ
ภกษ ท.! ภกษเปนผฉลาดในลกษณะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมรชดตามทเปนจรงวา “คนพาล มกรรม (การกระทา) เปนเครองหมาย, บณฑต กมกรรม (การกระทา) เปนเครองหมาย” ดงน เปนตน ภกษ ท.! ภกษเปนผฉลาดในลกษณะ เปนอยางนแล.
พวกคอยเขยไขขาง
ภกษ ท.! ภกษเปนผคอยเขยไขขาง เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน อดกลนได ละ บรรเทา ทาใหสนสด ทาใหหมดสน ซง ความตรกเกยวดวยกาม, ความตรกแเกยวดวยความมงราย, ความตรกเกยวดวยการ ทาความลาบากใหแกคนอน ทเกดขนแลว ๆ และอดกลนได ละ บรรเทา ทา ใหสนสด ทาใหหมดสน ซงสงอนเปนอกศลลามกทงหลาย ทเกดขนแลว ๆ. ภกษ ท.! ภกษเปนผคอยเขยไขขาง เปนอยางนแล.
พวกปดแผล
ภกษ ท.! ภกษเปนผปดแผล เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวยจมก, ลมรสดวยลน. สมผสโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจแลว กไมมจตยดถอเอาทงโดย ลกษณะทเปนการวบถอทงหมด และการถอเอาโดยการแยกเปนสวน ๆ ; สงท เปนอกศลลามกคอ อภชฌาและโทมนส มกไหลไปตามผทไมสารวม ตา ห จมก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖๐
ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรย ใดเปนเหต, เธอกปฏบต เพอปด กนอนทรยนนไว, เธอรกษาและถงการสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ. ภกษ ท.! ภกษเปนผปดแผล เปนอยางนแล.
พวกสมควน
ภกษ ท.! ภกษเปนผสมควน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เปนผแสดงธรรม ตามทไดยนไดฟง ไดเลาเรยนมาแลวแกผอน โดยพสดาร. ภกษ ท.! ภกษเปนผสมควน เปนอยางนแล.
พวกรจกทาทควรไป
ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกทาทควรไป เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เมอเขาไปหาพวกภกษผเปนพหสต คลองแคลวในหลก พระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา (แมบท) กไตถาม ไลเลยงโดย ทานองนวา “ทานผเจรญทงหลาย ! พระพทธวจนะน เปนอยางไร ? ความหมาย แหงพระพทธวจนะนมอยางไร ? ” ดงนเปนตน ตามเวลาอนสมควร. ทานพหสต เหลานน จงทาขอความทยงลลบใหเปดเผย ทาขอความอนลกซงใหตน และ บรรเทา ถายถอน ความสงสยในธรรมทงหลายอนเปนทตงแหงความสงสยนานา ประการใหแกภกษนนได. ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกทาทควรไป เปนอยางนแล.
พวกทรจกนาทควรดม
ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกนาทควรดม เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เมอธรรมวนยทตถาคตประกาศไวแลว อนผใดผหนงแสดงอย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๖๑
เธอกไดความรอรรถ ไดความรธรรม และไดความปราโมทยอนอาศยธรรม. ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกนาทควรดม เปนอยางนแล.
พวกรจกทางทควรเดน
ภกษ ท.! ภกษเปนผรจกทางทควรเดน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมรชดแจงตามทเปนจรง ซงอรยมรรคมองค ๘ ภกษ ท.! ภกษ เปนผรจกทางทควรเดน เปนอยางนแล.
พวกฉลาดในททควรไป
ภกษ ท.! ภกษเปนผฉลาดในททควรไป เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมรชดแจงตามทเปนจรง ซงสตปฏฐาน ๔. ภกษ ท.! ภกษ เปนผฉลาดในททควรไป เปนอยางนแล.
พวก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอ
ภกษ ท.! ภกษเปนผรจก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอไวบาง เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! พวกคฤหสถผมศรทธา ยอมปวารณาไมมขดขน แกภกษในธรรมวนยน ดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย- เภสชบรกขาร. ในการทเขาปวารณาเชนนน, ภกษ เปนผรจกประมาณ ในการรบปจจย ๔ มจวรเปนตนเหลานน. ภกษ ท.! ภกษเปนผรจก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอไวบาง เปนอยางนแล.
พวกบชาผเฒา
ภกษ ท.! ภกษเปนผบชาอยางยงในภกษทงหลายผเถระ ฯลฯ ดวยการ บชาเปนพเศษ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เขาไป
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖๒
ต งไวซ งการกระทาทางกาย การกระทาทางวาจา และการกระทาทางใจ อนประกอบดวยเมตตา ในภกษท งหลายผ เถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ เปนผนาสงฆ ทงในทแจงและในทลบ. ภกษ ท.! ภกษเปนผ บชาอยางยงในภกษทงหลายผเถระ ฯลฯ ดวยการบชาเปนพเศษ เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษ ทประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการเหลานแลว ยอม
เหมาะสมทจะถงความเจรญ งอกงาม ไพบล ในธรรมวนยนไดแท.
ลกในคอก๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเทยวไปในททควรเทยวไป ซงเปน วสยของบดาตนเถด. เมอพวกเธอเทยวไปในททควรเทยวไป ซงเปนวสยของ บดาตน มาร กไมไดชองทาง และไมไดโอกาสทจะทาตามอาเภอใจของมน. ททควรเทยวไปเชนนน คอทไหนเลา ? ททควรเทยวไป ซงเปนวสยของบดา ตนนน ไดแก สตปฏฐาน ๔. สตปฏฐาน ๔ อะไรบางเลา ? สคอ:-
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาเหนกายในกายเนอง ๆ เปนอย
มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนส ในโลกเสยได.
เธอ พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายเนอง ๆ เปนอย มความเพยร
เผากเลส มความร สกตวท วพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลก เสยได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๘/๗๐๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๖๓
เธอ พจารณาเหนจตในจตเนอง ๆ เปนอย มความเพยรเผากเลส มความ รสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได.
เธอ พจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายเนอง ๆ เปนอย มความเพยร
เผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได. ภกษ ท.! นแล ททควรเทยวไป ซงเปนวสยของบดาตนของภกษ.
ทางเจรญของ “ลกในคอก”๑
พราหมณ! ในธรรมวนยน เรา สามารถบญญตกฎเกณฑแหงการศกษา ไปตามลาดบ การกระทาไปตามลาดบ และการปฏบตไปตามลาดบ ไดเหมอนกน (กบททานมวธฝกสอนศษยของทานใหนบไปตามลาดบฉะนน).
พราหมณ! เปรยบเหมอน ผชานาญในการฝกมา ไดมาชนดทอาจ
ฝกไดมาแลว ในขนแรก ยอมฝกใหรจกการรบสวมบงเหยนกอน แลวจง ฝกอยางอน ๆ ใหยงขนไปฉนใด; พราหมณเอย, ฉนนนเหมอนกน, ตถาคต ครนไดบรษทพอฝกไดมาแลว ในขนแรก ยอมแนะนาอยางนกอน วา:-
๑ บาล พระพทธภาษต คณกโมคคลลานสตร อปร. ม. ๑๔/๘๒/๙๔, ตรสแกคณกโมค-
คลลานพราหมณ ซงเขาไปเฝาทลถงเรองการศกษาไปตามลาดบ การกระทาไปตามบาดบ และการ ปฏบตไปตามลาดบ เชนในการเลาเรยนของพวกพราหมณ ในกระบวนฝกอาวธของบคลผยงศร และในการนบของตนเอง ซงเลยงชวตดวยวชาการบญชน, ในทสดไดทลขนวา แมในธรรมวนยน พระองคอาจบญญต เชนทกลาวอางนน ไดหรอไม ทรงใหคาตอบแกพราหมณดงเรองน ณ ทบพพาราม.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖๔
“มาเถด ภกษ! ทานจงเปนผมศล, สารวมโดยดในปาตโมกขสงวร, ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร เปนอย, มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลาย แมทถอกนวาเปนโทษเลกนอย, จงสมาทานศกษาในสกขาบททงหลายเถด” ดงน.
พราหมณ! ในกาลใด ภกษนน เปนผมศล (เชนกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไป วา:-
“มาเถด ภกษ ! ทานจงเปนผสารวมในอนทรยทงหลาย, ไดเหน รปดวยตา ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดถกตองโผฏฐพพะดวยกาย, ไดรธรรมารมณดวยใจแลว, จกไมถอเอา ทงโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด และการถอเอาโดยการแยกเปนสวน ๆ . สงอนเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส จะพงไหลไปตามผทไมสารวม ตา ห จมก ล น กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรยใดเปนเหต เราจกปฏบต เพอปดกน อนทรยนนไว, เธอจงรกษาและถงการสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ”.
พราหมณ! ในกาลใด ภกษนน เปนผสารวมอนทรย (เชนทกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา:-
“มาเถด ภกษ! ทานจงเปนผรประมาณในโภชนะอยเสมอ จง พจารณาโดยแยบคายแลวจงฉน ไมใชฉ นเพ อเล น เพ อมวเมา เพ อประดบ เพอตกแตง, แตฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได เพอใหชวตเปนไป เพอปองกน ความลาบาก เพออนเคราะหพรหมจรรย, เราจกกาจดเวทนาเกา (คอหว) เสยแลว ไมทาเวทนาใหม (คออมจนอดอด) ใหเกดขน. ความทอายดาเนนไปได ความไมมโทษเพราะอาหาร และความอยผาสกสาราญจกมแกเรา”.
พราหมณ! ในกาลใด ภกษนน เปนผรประมาณในโภชนะ (เชนท กลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปกวาอก:-
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๖๕
“มาเถด ภกษ! ทานจงประกอบความเพยรในธรรมเปนเครองตน (ไมหลบ ไมงวง ไมมนชา) จงชาระจตใหหมดจดสนเชงจากเครองกดกนทงหลาย ดวยการเดน การนง ตลอดวนยงคาไปจนสนยามแรกแหงราตร. ครนยามกลาง แหงราตร สาเรจการนอนอยางราชสห (คอ) ตะแคงขางขวา เทาเหลอมเทา มสต สมปชญญะในการลกขน, ครนถงยามทายแหงราตร ลกขนแลว ชาระจตให หมดจดสนเชงจากเครองกดกนทงหลาย ดวยการเดนการนง ตอไปอก”.
พราหมณ ในกาลใด ภกษนน เปนผประกอบความเพยรในธรรม เครองตน (เชนทกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา:-
“มาเถด ภกษ! ทานจงเสพเสนาสนะอนสงด คอปา โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง กองฟาง (อยางใดอยางหนง). ในเวลา ภายหลงอาหาร เธอกลบจากบณฑบาตแลว นงคบลลงก (ขดสมาธ) ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอละอภชฌาในโลก มจตปราศจากอภชฌา คอย ชาระจตจากอภชฌา; ละพยาบาท มจตปราศจากพยาบาท; เปนผกรณา มจตหวงความเกอกลในสตวทงหลาย คอยชาระจตพยาบาท; ละถนมทธะ มงอยแตความสวางในใจ มจตปราศจากถนมทธะ มสตสปชญญะรสกตว คอย ชาระจตจากถนมทธะ; ละอทธจจกกกจจะ ไมฟงซาน มจตสงบอยในภายใน คอยชาระจตจากอทธจจกกกจจะ; ละวจกจฉา ขามลวงวจกจฉาเสยได ไมตอง กลาวา “นอะไร นอยางไร” ในกศลธรรมทงหลาย (เพราะความสงสย) คอย ชาระจตจากวจกจฉา” ดงน.
ภกษนน ครนละนวรณหาประการ อนเปนเครองเศราหมองจต ทาปญญา ใหถอยกาลงเหลาน ไดแลว, เพราะสงดจากกามและสงดจากอกศลธรรมทงหลาย จงบรรล ฌานท หน ง ซ งม ว ตกว จาร มป ต และส ขอ นเก ดแต ว เวกแล วแลอย . เพราะสงบวตกวจารเสยได จงบรรลฌานทสอง อนเปนเครองผองใสในภายใน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖๖
เปนทเกดสมาธแหงใจ ไมมวตกวจาร มแตปต และสขอนเกดแตสมาธแลวแลอย. เพราะความจางแหงปต ยอมอยอเบกขา มสตสปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย จงบรรลฌานทสาม อนเปนฌานทพระอรยเจากลาววา “ผไดฌานน เปนผอย อเบกขา มสต อยเปนสข” ดงนแลวแลอย. และเพราะละสขและละทกขเสยได เพราะความดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จงไดบรรลฌานทส อนไมทกขไมสข มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขาแลวแลอย.
พราหมณเอย! ภกษเหลาใด ทยงเปนเสขะ (คอยงตองทาตอไป) ยงไม
บรรลอรหตตมรรค ยงปรารถนานพพานอนเปนทเกษมจากโยคะ ไมมอนยงไป กวาอย, คาสอน ทกลาวมานแหละ เปนคาสอนสาหรบภกษ ทงหลายเหลานน.
พราหมณเอย! สวนภกษเหลาใด เปนอรหนต สนอาสวะแลว จบ
พรหมจรรยแลว ทากจทตองทาสาเรจแลว มภาระอนปลงลงไดแลว มประโยชน ตนอนบรรลถงแลว มสญโญชนในภพสนไปรอยแลว หลดพนแลว เพราะรโดย ชอบแลว, ธรรมทงหลาย (ในคาสอน) เหลาน เปนไป เพอความอยเปนสข ในทฏฐธรรม และเพอสตสมปชญญะ แกภกษทงหลายเหลานนแล.
ผไมโลเล๑
ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางเหลาน ยอมเปนไปเพอความไมเสยหาย
๑ บาล พระพทธภาษต อฏก. อ. ๒๓/๓๔๓/๑๘๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๖๗
สาหรบภกษผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอบรรลถงนพพาน. มลเหตแปดอยาง อะไรบางเลา ? แปดอยางคอ:- (๑) ความเปนผไมพอใจในการทางานกอสราง, (๒) ความเปนผไมพอใจในการคย, (๓) ความเปนผไมพอใจในการนอน (๔) ความเปนผไมพอใจในการจบกลมคลกคลกน, (๕) ความเปนผคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, (๖) ความเปนผรประมาณในการบรโภค, (๗) ความเปนผไมพอใจในการกระทาเพอเกดสมผสสนกสบายทางกาย, (๘) ความเปนผไมพอใจในการขยายกจใหโยกโยโอเอเนนชา.
ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางเหลานแล ยอมเปนไปเพอความไมเสยหาย สาหรบภกษผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอลถงนพพาน.
ผไมรองเพลง๑
ภกษ ท.! ในอรยวนยน ถอวา การขบเพลง คอ การรองให, การ ฟอนรา คอ อาการของคนบา, การหวเราะถงกบแสยะฟน คออาการของเดก;
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงกาจด
ตดราก การขบเพลง, การฟอนราเสย, ควรยมแยมพอประมาณ ตอ สตบรษผบนเทงในธรรมทงหลาย เทานน.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๓๕/๕๔๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖๘
ผไมประมาท๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย ไดยนเสยงสนขจงจอกแก ตวทรองอย ในเวลาเชามด ในกลางคนหรอไม ?
“ไดยนแลว พระเจาขา”. ภกษ ท. ! สนขจงจอกแกตวนน มนเกดเปนโรคเรอนอกกณณกะ :
มนเทยววงไปตามททมนอยากจะวงไป, มนเทยวยนตามททมนอยากจะยน, มนเทยวนงตามททมนอยากจะนง, มนเทยวนอนตามททมนอยากจะนอน (กหาความสบายมได เพราะอานาจแหงโรคนน), แมลมหนาวกพดโกรก ตวมนอย.
ภกษ ท.! ขอนนเปนการดสาหรบภกษ คอขอทภกษบางรปใน กรณน ปฏญญาวา เปนสมณสากยปตตยะ แลวกร สกตววา ตวเปน อยางนนไดจรง ๆ .
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “เราทงหลาย จกเปนผไมประมาท เปนอย” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผประพฤตธรรมสมควรแกธรรม๒
อานนท! ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ใด ประพฤตธรรม
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน.ส. ๑๖/๓๑๖/๖๘๓-๔, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๖๐/๑๒๙, ตรสแกทานอานนท.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๓๖๙
สมควรแกธรรม ปฏบตชอบยง ปฏบตตามธรรมอย, ผนน ชอวา ยอมสกการะ เคารพ นบถอ บชาตถาคต ดวยการบชาอนสงสด.
อานนท! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ
ไววา “เราทงหลาย จกประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบยง ปฏบตตามธรรมอย” ดงน. อานนท! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
ผตายไมเสยท๑
อคคเวสสนะ! ถาภกษเถระ หรอภกษปนกลาง หรอภกษใหม กตาม ทยงไมเปนขณาสพ (พระอรหนต) แลว ทากาละลงไป กยอมถงซงการ นบวา ตายแลว ทากาละแลว ทงทยงฝกไมเสรจ ดจดงชางแก หรอชาง ปนกลาง หรอชางหนม ของพระราชาทยงฝกไมได ตายลง กยอมถงซงการนบวา ตายแลว ทากาละแลว ทงทยงฝกไมเสรจ ฉนใดกฉนนน.
อคคเวสสนะ! ถาภกษเถระ หรอภกษปนกลาง หรอภกษใหม กตาม
เปนขณาสพ (พระอรหนต) แลว ทากาละลงไป กยอมถงซงการนบวา ตายแลว ทากาละแลว อยางเสรจการฝกแลว ดจดงชางแก หรอชาง ปนกลาง หรอชางหนม ของพระราชา ทเขาฝกดแลว ตายลง กถงซงการนบวา ตายแลว ทากาละแลว อยางเสรจการฝกแลว ฉนใดกฉนนนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ทนตภมสตร อปร.ม. ๑๔/๒๗๑-๒/๔๐๓-๔, ตรสแกอคค-
เวสสนพราหมณ ณ ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๗๐
ผไมหลนจากศาสนา๑
ภกษ ท.! ผทประกอบดวยเหตสประการเหลานแลว ยอมเรยกไดวา “เปนผไมหลอนจากธรรมวนยน” ดงน. เหตสประการอะไรบางเลา ? สประการ คอ:-
(๑) ผประกอบดวยศล อนเปนเครองไปจากขาศก (อรยศล), (๒) ผประกอบดวยสมาธ อนเปนเครองไปจากขาศก (อรยสมาธ), (๓) ผประกอบดวยปญญา อนเปนเครองไปจากขาศก (อรยปญญา), (๔) ผประกอบดวยวมต อนเปนเครองไปจากขาศก (อรยวมต),
ภกษ ท.! ผประกอบดวยเหตสประการเหลานแลว ยอมเรยกไดวา “เปนผไมหลนจากธรรมวนยน” ไดเลย.
หมวดทสบหา จบ.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๒/๒, ตรสแกภกษทงหลาย,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๗๑
ผชชวนวงวอน! _____________
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน
หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย กต โว ต มยา
ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย,
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยางไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๗๒
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๖
วาดวย การไมลมคาปฏญาณ _______________
๑. สมณสากยปตตยะทแท ๑๙. ผออกหาวเวกธรรม ๒. สมภาพแหงสมณสากยปตตยะ ๒๐. ผไดบรรลฌานทหนง ๓. สมณพราหมณทแท ๒๑. ผไดบรรลฌานทสอง ๔. สมณะบวขาว ๒๒. ผไดบรรลฌานทสาม ๕. สมณะบวหลวง ๒๓. ผไดบรรลฌานทส ๖. สมณะยพราช ๒๔. ปพเพนวาสานสสตญาณ ๗. สมณะยพราช (อกนยหนง) ๒๕. จตปปาตญาณ ๘.สมณะในธรรมวนยน ๒๖. อาสวกขยญาณทาใหเปนสมณะจรง ๙. ผทาสมคาปฏญาณวา “สมณะ” ๒๗. ยอมเสยชวตไมยอมลวงสกขาบท
๑๐. ผถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ ๒๘. ผไมหลงเอาสงอนมาเปนแกน ๑๑. ผมกายสมาจารบรสทธ ๒๙. ร “ความลบ” ของขนธหา ๑๒. ผมวจสมาจารบรสทธ ๓๐. ร “ความลบ” ของอปาทานขนธ ๑๓. ผมมโนสมาจารบรสทธ ๓๑. ร “ความลบ” ของธาตส ๑๔. ผมอาชวบรสทธ ๓๒. ร “ความลบ” ของอนทรยหก ๑๕. ผปดกนอภชฌาโทมนสใหหยดไหล ๓๓. ร “ความลบ” ของอนทรยหา ๑๖. ผรประมาณการบรโภค ๓๔. รปฏจจสมปบาทจงเปนสมณะได ๑๗. ผตนจนกเลสทาอะไรไมได ๓๕. รอรยสจจจงเปนสมณะได ๑๘. ผมสตสปชญญะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๖
วาดวย การไมลมคาปฏญาณ (ปฏปกขนยของหมวด ๗ อนวาดวยการลมคาปฏญาณ)
______________
สมณสากยปตตยะทแท๑
วาเสฏฐะ ท.! พวกเธอแล มชาตตางกน มนามตางกน มโคตร ตางกน มสกลตางกน ออกบวชจากเรอนเปนผ ไมหวงเกยวของดวยเรอนแลว เมอถกเขาถามวา “พวกทานเปนใคร ? ” ดงน, พวกเธอกปฏญาณ วา “เราทงหลาย เปนสมณสากยปตตยะ” ดงน.
วาเสฏฐะ ท.! อนง ศรทธา ของผใดแลตงมน ในตถาคต ฝงลง
รากแลว ดารงอย ได ม นคง อนสมณะหร อพราหมณ เทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลกกตาม ไมชกนาไปทางอนได, ผน นควรทจะกลาว อยา งน ว า “เรา เปนบตร เปนโอรส เกดจากพระโอษฐของพระผ ม พระภาคเจา ผเกดโดยธรรม เนรมตโดยธรรม เปนทายาทโดยธรรม” ดงน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะคาวา “ธรรมกาย” บาง
๑ บาล พระพทธภาษต อคคญญสตร ปา. ท. ๑๑/๙๑/๕๕, ตรสแกวาเสฏฐสามเณร
และภารทวาชสามเณร ณ ทบพพาราม. ๓๗๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๗๔
“พรหมกาย” บาง “ธรรมภต” บาง “พรหมภต” บาง นเปนคาสาหรบ ใชเรยกแทนชอ ตถาคต แล.
สมภาพแหงสมณสากยปตตยะ๑
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนแมนาใหญ ๆ เชนแมนาคงคา ยมนา อจรวด สรภ มห กตาม, ครนไหลไปถงมหาสมทรแลว ยอมทงชอเดมของตน ยอม ถงการเรยกชอใหมวา “มหาสมทร” เหมอนกนหมดขอนฉนใด,
ภกษ ท.! วรรณะทงสน กอยางเดยวกนฉนนน : จะเปนกษตรย
หรอพราหมณ เวสส หรอสทร กตาม, เมอคนเหลานน ออกบวชใน ธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว ยอมละทงชอ และชอสกลแตเดมของตนเสย ยอมถงการเรยกชอใหม วา “พวกสมณสากยปตตยะ” ดงน เหมอนกนหมด โดยแท.
ภกษ ท.! ขอทวรรณะทงส ไมวาจะเปนกษตรย หรอพราหมณ
เวสส หรอสทร ครนออกบวชในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว ยอมละทงชอ และชอสกลแตเดมของตนเสย ถงการเรยกชอใหมวา “พวกสมณสากยปตตยะ” ดงน เหมอนกนหมด นแล เปนสงทนาอศจรรย ไมนาจะเปนได--- ในธรรมวนยน, ซงเมอภกษทงหลาย เหนแลว ๆ ซงขอน ยอมเกดความ พอใจอยางยงในธรรมวนยนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต อ.ข. ๒๕/๑๕๗/๑๑๘, ตรสแกภกษทงหลาย ทบพพาราม.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๗๕
สมณพราหมณทแท๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอมรชดตามทเปนจรง ซง รสอรอยของโลก โดยความเปนรสอรอยของโลก , โทษของโลกโดย ความเปนโทษของโลก , อบายเครองออกไปพนจากโลกโดยความเปน อบายเครองออกไปพนจากโลก.
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา
สมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท และไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปน สมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
สมณะบวขาว๒
ภกษ ท.! สมณะบวขาว เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมความเหนถกตอง, มความ
มงหมายถกตอง, มการพดจาถกตอง, มการทางานถกตอง, มการเลยงชวตถก ตอง, มความพากเพยรถกตอง, มความระลกถกตอง, มความตงใจมนคงถกตอง, มญาณถกตอง, มวมตถกตอง, แตไมถกตองวโมกข ๘ ดวยนามกาย.
ภกษ ท.! บคคลอยางนแล เรยกวา เปนสมณะบวขาว
๑ บาล พระพทธภาษต ตก.อ. ๒๐/๓๓๔/๕๔๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๑๗/๘๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๗๖
สมณะบวหลวง๑
ภกษ ท.! สมณะบวหลวง เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมความเหนถกตอง, มความ
มงหมายถกตอง, มการพดจาถกตอง, มการทางานถกตอง, มการเลยงชวตถกตอง, มความพากเพยรถกตอง, มความระลกถกตอง, มความตงใจมนคงถกตอง, มญาณ ถกตอง, มวมตถกตอง; และเปนผถกตอง๒ วโมกข ๘ ดวยนามกายดวย.
ภกษ ท.! บคคลอยางนแล เรยกวา เปนสมณะบวหลวง
สมณะยพราช๓
ภกษ ท.! สมณะยพราช เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนเสขะ (คอยงตองทากจตอไป)
เป นผ ปฏ บ ต อ ย ยงปรารถนานพพานอน เป นท เ กษมจากโยคะ ไม ม อ น ยงกวาเปนอย. เปรยบเหมอนโอรสองคใหญของพระราชาผเปนกษตรยมรธา- ภเษก เปนผควรแกการอภเษก แตยงมไดรบการอภเษก ดารงอยในตาแหนง
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๑๗/๘๙, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒คาวา “ถกตอง” ในทน หมายถงความทจตประกอบอยดวยความพนจากกเลสในขณะ
แหงสมาบต ๘ ซงเรยกวา วโมกข ๘, ในทน, โดยใจความกคอ เปนผบรรลเจโตวมต และปญญาวมต ทงสองอยาง
๓ บาล พระพทธภาษต จตกก.อ. ๒๑/๑๑๓/๘๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๗๗
ยพราช ฉนใด; ภกษ ท.! ภกษเปนเสขะ เปนผปฏบตอย ยงปรารถนา นพพานอนเปนทเกษมจากโยคะ ไมมอนยงกวา เปนอย ฉนนน.
ภกษ ท.! บคคลอยางนแล เรยกวา สมณะยพราช.
สมณะยพราช (อกนยหนง)๑
ภกษ ท.! สมณะยพราช เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมความเหนถกตอง, มความมงหมาย
ถกตอง, มการพดจาถกตอง, มการทางานถกตอง, มการเลยงชวตถกตอง, มความพากเพยรถกตอง, มความระลกถกตอง, มความตงใจมนคงถกตอง.
ภกษ ท.! บคคลอยางนแล เรยกวา เปนสมณะยพราช.
สมณะในธรรมวนยน๒
ภกษ ท.! สมณะ (ทหนง) มในธรรมวนยนเอง, สมณะทสองกมใน ธรรมวนยน, สมณะทสามกมในธรรมวนยน, สมณะทสกมในธรรมวนยน; ลทธอนกวางจากสมณะของลทธอน. ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงบนลอสหนาท โดยชอบอยางนเถด.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๑๗/๘๙. ๒ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๒๓/๒๔๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๗๘
ภกษ ท.! สมณะ (ทหนง) เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เพราะสนรอบแหงสญโญชนสาม เปนผแรกถงกระแสนพพาน มอนไมตกตาเปนธรรมดา ผเทยงแท ผแนทจะตรสรขางหนา ภกษ ท.! นแล เปนสมณะ (ทหนง.)
ภกษ ท.! สมณะทสอง เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน
ธรรมวนยน เพราะสนรอบแหงสญโญชนสาม และเพราะความมราคะ โทสะ โมหะ เบาบาง เปนผมาอกครงเดยว มาสโลกคราวเดยวเทานน กทาทสด แหงทกขได. ภกษ ท.! นแล เปนสมณะทสอง.
ภกษ ท.! สมณะทสาม เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน
ธรรมวนยน เพราะสนรอบแหงสญโญชนเบองตาหาอยาง เปนผลอยเกด (ในชน สทธาวาส) ยอมมการปรนพพานในภพนน ไมเวยนกลบมาจากโลกนนเปน ธรรมดา. ภกษ ท.! นแล เปนสมณะทสาม.
ภกษ ท.! สมณะทส เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษใน
ธรรมวนยน ไดกระทาใหแจง เจโตวมตตปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะ ความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมนเขาถงแลว แลอย. ภกษ ท.! นแล เปนสมณะทส.
ภกษ ท.! สมณะ (ทหนง) มในธรรมวนยนเอง, สมณะทสองกม
ในธรรมวนยน, สมณะทสามกมธรรมวนยน, สมณะทสกมในธรรมวนยน; ลทธอนกวางจากสมณะของลทธอน. ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงบนลอสหนาท โดยชอบอยางน แล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๗๙
ผทาสมคาปฏญาณวา “สมณะ”๑
ภกษ ท.! มหาชนเขารจกเธอทงหลายวา “สมณะ สมณะ” ดงน, ถงเธอทงหลายเลา เมอถกเขาถามวา ทานทงหลาย เปนอะไร ? พวกเธอ ทงหลายกปฏญาณตวเองวา “เราเปนสมณะ” ดงน.
ภกษ ท.! เมอเธอทงหลาย มชอวา สมณะ และปฏญาณตวเองวา
เปนสมณะ อยอยางนแลว พวกเธอทงหลาย จะตองสาเหนยกใจวา “ธรรม เหลาใด อนจะทาเราใหเปนสมณะและเหนพราหมณ (คอเปนอรหนต ผลอยบญบาปเสยแลว), เราจะประพฤตถอเอาดวยด ซงธรรมเหลานน. ดวยอาการปฏบตของเราอยางน สมญญาวาสมณะของพวกเรากจกเปนจรง และคาปฏญาณวาสมณะของพวกเรากจกสมจรง. อนงเลา เราบรโภค ใชสอย จวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของ ทายก เหลา ใด การบา เพญทานของทายก เหลาน น กจกมผล ใหญ มอานสงสใหญ และการบรรพชาของเรา เอง กจกไมเปนหมน เปลา แตจกมผลมกาไรแกเราโดยแท” ดงน.
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
ผถงพรอมดวยหรโอตปปะ๒
ภกษ ท.! ธรรมเหลาไหนเลา ทจะทาพวกเราใหเปนสมณะ ทจะทา พวกเราเปนพราหมณ ?
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๖/๔๕๙, ตรสแกภกษทงหลาย
ทนคม ชอ อสสประ ขององคราชกมาร ในชนบทองคะ. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๖/๔๖๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘๐
ภกษ ท.! พวกเธอตองสาเหนยกตนใหไดอยางนวา เราจกเปนผถง พรอมดวยหรและโอตตปปะ, ภกษ ท.! พวกเธอพงสาเหนยกอยางนแล. ภกษ ท.! เรองนคงเกดมแกพวกเธอ คอจะพากนถงความนอนใจเสยเพยง เทานนวา ‘พวกเราถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ. พอแลวดวยคณเพยงเทาน พวกเราไดตามถงผลแหงสมณปฏบตแลว กจอนทจะตองทาใหยงขนไปอกมไดม’ . ภกษ ท.! เราจกบอกแกพวกเธอ เราจกเตอนใหพวกเธอใหร : เมอพวกเธอ ตองการความเปนสมณะ กอยาทาผลของความเปนสมณะใหเสอมไป เพราะวา กจทพวกเธอจะตองทาใหยงขนไปอกยงมอย.
ผมกายสมาจารบรสทธ๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา กายสมาจาร การประพฤตชอบสมาเสมอ ดวยกายของเรา บรสทธแลว หงายไดแลว เปดเผยไดแลว หาชองทะลม ได อน เปนสารวมดแลว อน ง เ ราจก ไมยกตนขมทานดวยคณขอ น เปนอนขาด ภกษ ท. ! พวกเธอพงสาเหนยกอยางนแล. ภกษ ท.! เ ร องน คง เกดมแกพวกเธอ คอจะพากนถงความนอนใจเสยงเพยงเทานนวา ‘พวกเราถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ, กายสมาจารของพวกเราบรสทธ. พอแลว ดวยคณเพยงเทาน พวกเราไดตามถงผลแหงสมณะปฏบตแลว กจอนทจะตองทา ใหยงขนไปอกมไดม’. ภกษ ท.! เราจกบอกแกพวกเธอ เราจกเตอนใหพวกเธอ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๗/๔๖๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๘๑
ใหร : เมอพวกเธอตองการความเปนสมณะ กอยาทาผลของความเปนสมณะ ใหเสอมไป เพราะวา กจทพวกเธอจะตองทาใหยงขนไปอกยงมอย.
ผมวจสมาจารยบรสทธ๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา วจสมาจาร การประพฤตชอบสมาเสมอดวย วาจาของเรา บรสทธแลว หงายไดแลว เปดเผยไดแลว หาชองทะลมได เปนสารวมดแลว . อนง เราจกไมยกตนขมทานดวยคณขอน เปน อนขาด. ภกษ ท.! พวกเธอพงสาเหนยกอยางนแล. ภกษ ท.! เรองนคง เกดมแกพวกเธอ คอ จะพากนถงความนอนใจเสยเพยงเทานน วา ‘พวกเราถงพรอม ดวยหรโอตตปปะ, กายสมาจารของพวกเราบรสทธ, วจสมาจารบรสทธ, พอแลว ดวยคณเพยงเทาน พวกเราไดตามถงผลแหงสมณะปฏบตแลว กจอนทจะตองทา ใหยงขนไปอกมไดม’. ภกษ ท.! เราจกบอกแกพวกเธอ เราจกเตอนใหพวกเธอ ใหร : เมอพวกเธอตองการความเปนสมณะ กอยาทาผลของความเปนสมณะ ใหเสอมไป เพราะวา กจทพวกเธอจะตองทาใหยงขนไปอกยงมอย.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม. ม.๑๒/๔๙๗/๔๖๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘๒
ผมมโนสมาจารบรสทธ๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา มโนสมาจาร (การประพฤตชอบสมาเสมอ ดวยกาย) ของเรา บรสทธแลว หงายไดแลว เปดเผยไดแลว หาชองทะล มได อนเปนสารวมดแลว, อนง เราจกไมยกตนขมทานดวยคณขอน เปนอนขาด ภกษ ท.! พวกเธอพงสาเหนยกอยางนแล. ภกษ ท.! เรองนคงเกดมแกพวกเธอ คอจะพากนถงความนอนใจเสยงเพยงเทานนวา ‘พวก เราถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ, กายสมาจารของพวกเราบรสทธ, วจสมาจาร บรสทธ, มโนสมาจารบรสทธ, พอแลว ดวยคณเพยงเทาน พวกเราไดตาม ถงผลแหงสมณะปฏบตแลว กจอนทจะตองทาใหยงขนไปอกมไดม’. ภกษ ท.! เราจกบอกแกพวกเธอ เราจกเตอนใหพวกเธอใหร : เมอพวกเธอตองการความเปน สมณะ กอยาทาผลของความเปนสมณะ ใหเสอมไป เพราะวากจทพวกเธอจะตอง ทาใหยงขนไปอกยงมอย.
ผมอาชวะบรสทธ๒
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา อาชวะของเรา บรสทธแลว หงายไดแลว
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๘/๔๖๓. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๘/๔๖๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๘๓
เปดเผยไดแลว หาชองทะลม ได อนเปนสารวมดแลว . อนง เรา จกไมยกตนขมทานดวยคณขอนเปนอนขาด. ภกษ ท.! พวกเธอพง สาเหนยกอยางนแล. ภกษ ท.! เรองนคงเกดมแกพวกเธอ คอจะพากนถงความ นอนใจเสยเพยงเทานน วา ‘พวกเราถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ, กายสมาจาร ของพวกเราบรสทธ, วจสมาจารยบรสทธ, มโนสมาจารบรสทธ, อาชวะบรสทธ พอแลว ดวยคณเพยงเทาน พวกเราไดตามถงผลแหงสมณปฏบตแลว กจอนทจะ ตองทาใหยงขนไปอกมไดม’. ภกษ ท.! เราจกบอกแกพวกเธอ เราจกเตอน พวกเธอใหร : เมอพวกเธอตองการความเปนสมณะ กอยาทาผลของความเปน สมณะใหเสอมไป เพราะวา กจทพวกเธอจะตองทาใหยงขนไปอกยงมอย.
ผปดกนอภชฌาโทมนสใหหยดไหล๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา เราจกเปนผคมครองทวารในอนทรยทงหลาย: ไดเหนรปดวยตาแลว ไมถอเอาทงโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด และ การถอเอาโดยการแยกเปนสวน ๆ, สงอนเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส จะพงไหลไปตามผทไมสารวมอนทรยคอตาใดเปนเหต เราจกปฏบตเพอปดกน อนทรยนนไว เปนผรกษา ถงการสารวมอนทรยคอตา; ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย, ไดร
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๔๙๙/๔๖๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘๔
ธรรมารมณดวยใจแลว ไมถอเอาทงโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด และ การถอเอาโดยการแยกเปนสวน ๆ. สงอนเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส จงพงไหลไปตามผทไมสารวมอนทรยใด ๆ เปนเหต เราจกปฏบตเพอปดกนอนทรย เหลานนไว เปนผรกษา ถงการสารวมอนทรยทงหลาย.
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล---ฯลฯ---
(มตรสมใหนอนใจดวยคณเพยงเทานน และตรสเตอนวายงมกจทจะตองทาใหยงขนไปอก ในตอนทายน ทกครง)
ผรประมาณการบรโภค๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดว า เราจกเปนผ ประมาณในโภชนะอย เสมอ : จกพจารณาโดยแยบคายแลวจงฉน, ไมฉนเพอเลนไมฉนเพอมวเมา ไมฉนเพอ ประดบ ไมฉนเพอตกแตง, แตฉนเพอเพยงใหกายนตงอยได เพอใหชวตเปนไป เพอปองกนความลาบาก เพออนเคราะหพรหมจรรย. เราจกขจดเวทนาเกา (คอหว) เสยแลว ไมทาเวทนาใหม (คออมจนอดอด) ใหเกดขน. ความทอาย ดาเนนไปได, ความไมมโทษเพราะอาหาร และความอยผาสกสาราญ จกมแกเรา ด งน . ภกษ ท . ! พวก เธอพ งสา เหน ยกอย า งน แ ล . - - -ฯลฯ - - - (มตรสมใหนอนใจดวยคณเพยงเทานน และตรสเตอนวา ยงมกจทตองทาใหยงขนไอก ในตอนทาย นทกครง).
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๐/๔๖๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๘๕
ผตนจนกเลสทาอะไรไมได๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสาเหนยกตนเองใหไดวา เราจกตามประกอบในธรรมเปนเครองตน : เราจกชาระจตใหหมดจดสนเชงจากอาวรณยธรรม (คอกเลสทกนจต) ดวยการ เดนจงกรม ดวยการนง ตลอดวนยงคา ไปจนสนยามแรกแหงราตร, ครน ยามกลางแหงราตร เราจกนอนอยางราชสห (คอ) ตะแคงขางขวา เทาเหลอมเทา มสตสมปชญญะในการลกขน, ครนยามสดทายแหงราตร เราลกขนแลว จกชาระจตใหหมดจดสนเชงจากอาวรณยธรรม ดวยการเดนจงกรม และดวย การนงอก . ภกษ ท . ! พวกเธอพงสาเหนยกอยางนแล . ---ฯลฯ --- (มตรสมใหนอนใจดวยคณเพยงเทานน และตรสเตอนวายงมกจทตองทาใหยงขนไอก ในตอน ทายน ทกครง).
ผมสตสมปชญญะ๒
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? คอการสา เหน ยกตนเองให ได ว า เราจ กเป นผ ประกอบพร อมด วยสต - สมปชญญะ : รตวรอบคอบในการกาวไปขางหนา การถอยหลง การแลด การเหลยวด การค การเหยยด การทรงสงฆาฏ บาตร จวร การกน การดม การเคยว การลม การถายอจจาระปสสาวะ, การไป การหยด, การนง
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๐/๔๖๗. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๑/๔๖๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘๖
การนอน , การหลบ การตน , การพด การนง . ภกษ ท . ! พวกเธอ พงสาเหนยกอยางนแล.---ฯลฯ--- (มตรสมใหนอนใจดวยคณเพยงเทานน และ ตรสเตอนวายงมกจทจะตองทาใหยงขนไป ในตอนทายน ทกครง).
ผออกหา วเวกธรรม๑
ภกษ ท.! กจทพวกเธอตองทาใหยงขนไปอกเปนลาดบนน คออะไร ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน มาเสพเสนาสนะอนสงด คอปา
โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง กองฟาง (อยางใด อยางหนง). ในเวลาภายหลงอาหาร เธอกลบจากบณฑบาตแลว นงค บลลงก (ขดสมาธ) ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอ ละอภชฌา ในโลก มจตปราศจากอภชฌา คอยชาระจตจากอภชฌา; ละพยาบาท มจตปราศจากพยาบาท เปนผกรณามจตหวงความเกอกล ในสตวทงหลาย คอยชาระจตพยาบาท; ละถนมทธะ มงอยแตความสวางในใจ มจต ปราศจากถนมทธะ มสตสปชญญะรสกตว คอยชาระจตจากถนมทธะ ; ละอทธจจกกกจจะ ไมฟ งซาน มจตสงบอยในภายใน คอยชาระจตจาก อทธจจกกกจจะ; ละวจกจฉา ขามลวงวจกจฉาเสยได ไมตองกลาววา “นอะไร นอยางไร” ในกศลธรรมทงหลาย (เพราะความสงสย) คอยชาระ จตจากวจกจฉา
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๒/๔๖๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๘๗
ภกษ ท.!เปรยบเหมอนชายผหนง กหนเขา ไปทาการงานสาเรจผล ใชหน ตนทนเดมหมดแลว กาไรยงเหลอพอเลยงภรรยาไดถมไป. เขาคงคะนงถงโชคลาภ วา “เมอกอนเรากหนเขาไปทาการงานสาเรจผล ใชหนตนทนเดมหมดแลว กาไร ยงเหลอพอเลยงภรรยาไดถมไป” ดงน, เขายอมปราโมทยบนเทงใจ โสมนส เพราะขอนนเปนเหต ฉนใด, (นอยางหนง)
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายผหนง ปวยไขหนก ทนทกข อาหาร
ไมตก กาลงนอย. ครนเวลาอนเขาหายจากไขนน อาหารกตง กาลงกม. เขาตองนกถงกาลเกาวา “เมอกอน เราปวยไขหนก ทนทกข อาหารกไมตก กาลงนอยลง บดนเราหายจากไขนน อาหารกตง กาลงกมมา “ดงน, เขายอม ปราโมทยบนเทงใจ โสมนสเพราะขอนนเปนเหต ฉนใด (นอกอยางหนง)
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายผหนง ตดเรอนจา ครนเวลาอนเขา
หลดจากเรอนจาโดยสะดวก ไมมภย ไมเสยทรพย. เขาตองนกถงกาลเกา อยางนวา “เมอกอน เราตดเรอนจา บดน เราหลดมาไดโดยสะดวก ไมมภย ไมเสยทรพย” ดงน, เขายอมปราโมทยบนเทงใจ โสมนสเพราะขอนนเปนเหต ฉนใด, (นอกอยางหนง)
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายผหนง เปนทาสเขา พงตวเองไมได
ตองพงผอน เทยวตามอาเภอใจไมได. ครนถงสมยอน เขาพนจากการเปนทาส พงตวเองได ไมตองพงผอน เทยวตามอาเภอใจได, เขาตองนกถงกาลเกา อยางนวา “เม อกอนเราเปนทาส พงตวเองไมด ตองพงผ อ น เท ยวตาม อาเภอใจไมได ครนถงสมยอน เราพนจากการเปนทาส พงตวเองได ไมตองพง ผอน เทยวตามอาเภอใจได” ดงน, เขายอมปราโมทยบนเทงใจ โสมนสเพราะ ขอนนเปนเหต ฉนใด, (นอกอยางหนง)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘๘
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายอกผหนง นาทรพยเดนทางไกลอนกนดาร ครนพนทางกนดารไดโดยสะดวก ไมมภย ไมตองเสยโภคทรพย. เขาตอง นกถงกาลเกาอยางนวา “เมอกอน เรานาทรพยเดนทางไกลอนกนดาร ครนพน ทางกนดาร ไมมภย ไมตองเสยโภคทรพย” ดงน, เขายอมปราโมทยบนเทงใจ โสมนสเพราะขอนนเปนเหต (เหลาน) เปนฉนใด :
ภกษ ท.! ภกษพจารณาเหนนวรณ ๕ ประการ ทตนยงละไมไดวา
เปนเชนกบการกหน เชนกบการเปนโรค เชนกบการตดเรอนจา เชน กบการเปนทาส และการนาทรพยขามทางกนดาร, และเธอพจารณา เหนนวรณ ๕ ประการ ทละเสยไดแลวในตนเอง เปนเชนกบการหมดหน การหมดโรค การหลดจากเรอนจา การพนจากทาส การบรรลถงทพนภย (เธอยอมปราโมทยบนเทงใจ โสมนสเพราะขอนนเปนเหต ฉนนนเหมอนกน) แล.
ผไดบรรลฌานทหนง๑
ภกษ ท.! ภกษนน ครนละนวรณ ๕ ประการ อนเปนเครองเศราหมอง ใจและทาปญญาใหถอยกาลง เหลาน ไดแลว, เพราะสงดจากกามและสงดจาก อกศลธรรมทงหลาย จงบรรล ฌานทหนง ซงมวตกวจาร มปตและสขอนเกด แตวเวก แลวแลอย. เธอ ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ เตมรอบ ดวยปต และสขอนเกดแตวเวกนน, สวนใดสวนหนงของกายเธอทวทงตว ทปตและสขอนเกด แตวเวกนน, ไมถกตองแลว มไดม.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๕/๔๗๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๘๙
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนายชางอาบกด หรอลกมอของเขากด เปน คนฉลาด โรยผงทใชสาหรบถตวในเวลาอาบนาลงในขนสารด แลวพรมนาหมกไว, ครนเวลาเยน กอนผงออกยางเขากน ซมทวกนแลว จบกนทงภายในภายนอก ไมไหลหยด ฉนใด; ภกษ ท.! ภกษ ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ เตมรอบ ดวยปตและสขอนเกดแตวเวก, สวนใดสวนหนงของกายเธอทวทงตว ทปต และสขอนเกดแตวเวกนน ไมถกตองแลว มไดม, ฉนนนเหมอนกน.
ผไดบรรลฌานทสอง๑
ภกษ ท.! อกประการหนง, เพราะสงบวตกวจารเสยได ภกษจง บรรล ฌานทสอง อนเปนเคร องผองใสแหงใจในภายใน นาใหเกดสมาธ มอารมณอนเดยว ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธ แลวแล อย.เธอ ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ เตมรอบ ดวยปตและสขอนเกดแตสมาธ, สวนใดสวนหนงของกายเธอทวทงตว ทปตและสขอนเกดแตสมาธไมถกตองแลว มไดม.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนหวงนาอนลก มนาอนปวน ไมมปากนา
ทางทศตะวนออก ทศใต ทศตะวนตก ทศเหนอ แตฝนตกเพมนาใหแกหวงนา นน ตลอดกาลโดยกาล, ทอนาเยนพลงขนจากหวงนา, ประพรมทาใหชม ถกตองหวงนานนเอง, สวนไหน ๆ ของหวงนานนทนาเยนไมถกตองแลว มไดม, ขอนฉนใด, ภกษ ท.! ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม. ม. ๑๒/๕๐๕/๔๗๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๙๐
เตมรอบ ดวยปตและสขอนเกดแตสมาธ, สวนใดสวนหนงของกายเธอ ทปต และสขอนเกดแตสมาธ ไมถกตองแลว มไดม, ฉนนนเหมอนกน.
ผไดบรรลฌานทสาม๑
ภกษ ท.! อกประการหนง, เพราะความจางคลายไปแหงปต ภกษ เปน ผอยอเบกขา มสตสปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย จง บรรล ฌานทสาม อนเปนฌานทพระอรยเจากลาววา “ผไดบรรลฌานน เปนผอยอเบกขา มสต อยเปนสข” ดงน แลวแลอย. เธอ ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ เตมรอบ ดวยลาพงสขหาปตมได สวนใดสวนหนงของกายเธอทวทงตว ทสข หาปตมได ไมถกตองแลว มไดม.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนหนองบวอบล หนองบวปทม หนองบว
บญฑรก มดอกอบล ดอกปทม ดอกบณฑรก บางเหลาท เกดอย ในนา เจรญอยใตนา ยงขนไมพนนา จมอยภายใตอนนาเลยงไว, ดอกบวเหลานนถก นาเยนแชชม ถกตองตงแตยอดตลอดราก, สวนไหน ๆ ของดอกบวเหลานน ทวทงดอก ทนาเยนไมถกตองแลว มไดม, ขอนเปนฉนใด; ภกษ ท.! ภกษ ประพรมกายนทาใหชมทว ชมรอบ เตมรอบ ดวยลาพงหาสขปตมได, สวนใดสวนหนงของกายเธอ ทลาพงสขหาปตมได ไมถกตองแลว มไดม, ฉนนนเหมอนกน.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๖/๔๗๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๙๑
ผไดบรรลฌานทส๑
ภกษ ท.! อกประการหนง, เพราะละสขและละทกขเสยได, เพราะ ความดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน, ภกษ จง บรรล ฌานทส อนไมทกขไมสข มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอย. เธอนน นงแผไปตลอดกายน ดวยใจอนบรสทธผองใส, สวนใดสวนหนงของ กายเธอทวทงตว ทใจอนบรสทธผองใส ไมถกตองแลว มไดม.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายคนหนง นงคลมตวดวยผาขาวตลอดศรษะ,
สวนไหน ๆ ในกายเธอทวทงตว ทผาชาวไมถกตองแลว (คอไมคลมแลว) มไดม. ขอนแมฉนใด; ภกษ ท.! ภกษนงแผใจอนบรสทธผองใสไปตลอดกายน, สวนใดสวนหนงในกายเธอทวทงตว ทใจอนบรสทธผองใส ไมถกตองแลว มไดม. ฉนนนเหมอนกน.
ปพเพนวาสานสสตญาณ๒
ภกษ ท.! ภกษนน, ครนจตตงมน บรสทธผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส เปนธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ต งอย ไดอยางไม หวนไหว เชนนแลว, เธอ กนอมจตไปเฉพาะ ตอปพเพนวาสานสสตญาณ. เธอระลกถงขนธทเคยอยอาศยในภพกอนไดหลายประการ คอ เธอระลกชาตไดหนง
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๗/๔๗๔. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๗/๔๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๙๒
บาง สองชาต สามชาต สชาต หาชาตบาง, สบชาต ยสบชาต สามสบชาต สสบชาต หาสบชาตบาง, รอยชาต พนชาต แสนชาตบาง, ตลอดหลาย สงวฏฏกปป หลายววฏฏกปป หลายสงวฏฏกปปและววฏฏกปปบาง, วา เมอ เราอยในภพโนน มช ออยางนน มโคตร มวรรณะ มอาหาร อยางนน ๆ, เสวยสขและทกขเชนนน ๆ มอายสดลงเทานน ๆ ครนจตจากภพนนแลว ไดเกด ในภพโนน มชอ โคตร วรรณะ อาหาร อยางนน ๆ , ไดเสวยสขและทกข เชนนน ๆ มอายสดลงเทานน, ครนจตจากภพนน ๆ ๆ ๆ แลวมาเกดในภาพนน. เธอระลกถงขนธทเคยอยอาศยในภพกอนไดหลายประการ พรอมทงอาการและลกษณะ ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนชายผหนง ออกจากบานตนเองไปบานคนอน
แลวออกจากบานนนไปสบานอนอก แลวออกจากบานนน ๆ กลบมาสบานของ ตนเอง เขาจะระลกไดอยางนวา เราออกจากบานตนเองไปสบานโนน ทบานโนน นน เราไดยน ไดนง ไดพด ไดนง อยางนน ๆ , ครนออกจากบานนนแลว ไดไปส บานโนนอก, แมทบานโนนนน เราไดยน ไดนง ไดพด ไดนง อยางนน ๆ, เราออกจากบานนนแลว กลบมาสบานของตนเอง, ขอนเปนฉนใด; ภกษ ท.! ภกษ ระลกถงขนธท เคยอยอาศยในภพกอนไดหลายประการ ---ฯลฯ--- พรอมทงอาการและลกษณะเชนน, ฉนนนเหมอนกน.
จตปปาตญาณ๑
ภกษ ท.! ภกษนน, ครนตงจตตงมน บรสทธผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส เปนธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ตงอยไดอยางไม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๘/๔๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๙๓
หวนไหว เชนนแลว, เธอ กนอมจตไปเฉพาะตอ จตปปาตญาณ. เธอ มจกษเปนทพย บรสทธกวาจกษของสามญมนษย ยอมแลเหนสตวทงหลายจตอย บงเกดอย, เลวทราม ประณต, มวรรณะด มวรรณะเลว, มทกข มสข. เธอรแจงชดหมสตวผเขาถงตามกรรมวา “ทานผเจรญทงหลาย! สตวเหลานหนอ ประกอบกายทจรต วจทจรต มโนทจรต พดตเตยนพระอรยเจาทงหลาย เปน มจฉาทฏฐ ประกอบการงานดวยอานาจมจฉาทฏฐ, เบองหนาแตกายแตกตายไป ลวนพากนเขาสอบายทคตวนบาตนรก. ทานผเจรญทงหลายเอง! สวนสตว เหลานหนอ ประกอบกายสจรต วจสจรต มโนสจรต ไมตเตยนพระอรยเจา ทงหลาย เปนสมมาทฏฐ ประกอบการงานดวยอานาจสมมาทฏฐ, เบองหนาแต กายแตกตายไป ยอมพากนเขาสสคตโลกสวรรค”. เธอมจกษทพย บรสทธ กวาจกษของสามญมนษย เหนเหลาสตวผจตอย บงเกดแลว เลว ประณต มวรรณะด มวรรณะเลว มทกข มสข, รชดหมสตวผเขาถงตามกรรมได ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนเรอนสองหลง มประตตรงกน, ณ ทนน
ชายมจกษด ยนอยหวางกลาง เขาอาจเหนหมมนษยทเขาไปในเรอนบาง ออกมา บาง เดนไปมาบาง เดนตรงบาง เลยวบาง, ขอนเปนฉนใด; ภกษ ท.! ภกษ มจกษทพย บรสทธกวาจกษของสามญมนษย เหนเหลาสตวผจตอย บงเกดอย เลวประณต มวรรณะด วรรณะเลว มทกข มสข เธอรชด หมสตวผเขาถงตามกรรมได, ฉนนนเหมอนกน.
อาสวกขยญาณทาใหเปนสมณะจรง๑
ภกษ ท.! ภกษนน, ครนจตตงมน บรสทธผองใส ไมมกเลส
๑ บาล พระพทธภาษต มหาอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๐๙/๔๗๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๙๔
ปราศจากอปกเลส เปนธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ตงอย ไดอยางไม หวนไหว เชนนแลว, เธอ กนอมจตไปเฉพาะตอ อาสวกขญาณ. เธอ ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ทกข เปนเชนน ๆ , เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ, ความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ , ขอปฏบตเครองใหถงความดบไมเหลอแหง ทกข เปนเชนน ๆ ;และวา เหลานเปนอาสวะทงหลาย, นเหตแหงอาสวะทงหลาย, นความดบไมเหลอแหงอาสวะทงหลาย, นขอปฏบตเครองใหถงความดบไมเหลอ แหงอาสวะทงหลาย”. เมอเธอรอยางนเหนอยอยางน จตกพนจากกามาสวะ ภวาสวะ อวชชาสวะ. ครนจตหลดพนแลวกเกดญาณหยงรวา “จตพนแลว”. เธอรชดวา “ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทา ไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตองทาเพอความ(หลดพน) เปนอยางน มไดมอก” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนหวงนาใสทไหลเขา ไมขนมว, คนมจกษด
ยนอยบนฝงในทนน, เขาจะเหนหอยตาง ๆ บาง กรวดและหนบาง ฝงปลาบาง อนหยดอยและวายไปในหวงนานน, เขาจะสาเหนยกใจอยางนวา “หวงนานใส ไมขนเลย หอย กอนกรวด ปลาทงหลาย เหลาน หยดอยบาง วายไปบาง ในหวง นานน, ขอนเปนฉนใด; ภกษ ท.! ภกษยอมรชดตามทเปนจรงวา “ทกข เปนเชนน ๆ, เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ, ความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ , ขอปฏบตเครองใหถงความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ, และวา เหลานเปนอาสวะทงหลาย, นเหตแหงอาสวะทงหลาย, นความดบ ไมเหลอแหงอาสวะทงหลาย, นขอปฏบตเครองใหถงความดบไมเหลอแหงอาสวะ ทงหลาย”. เมอเธอรอยอยางน เหนอยอยางน จตกหลดพนจากกามาสวะ ภวาสวะ อวชชาสวะ. ครนจตหลดพนแลว กเกดญาณหยงรวา “จตพนแลว”. เธอรชดวา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๙๕
“ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทา ไดทาสาเรจแลว กจอนท จะตองทาเพอความ (หลดพน) เปนอยางน มไดมอก”, ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษผเสรจกจแลว เชนดงกลาวน เราเรยกวา เปนสมณะ บาง , เปนพราหมณ บาง , เปนนหาตกะ บาง , เปนเวทค บาง , เปนโสตตย บาง , เปนอรยะ บาง, เปนอรหนต บาง,
(ทรงใหคาอธบายวา เปนสมณะ เพราะสงบจากสงทเปนอกศลลามก ทเปนไปขางฝาย เศราหมอง ทเอยงไปขางความตองเกดอก เปนไปกบดวยความกระวนกระวาย มทกขเปนผล เปนทตงของความเกด ความแก ความตาย ตอ ๆ ไป,---เปนพราหมณ เพราะลอยสงทเปนอกศล ลามกเสยแลว---เปนนหาตกะ เพราะไมอาบสงทเปนอกศลลามกแลว---เปนเวทค เพราะรจบ สนสงทเปนอกศลลามกแลว---เปนโสตตยะ เพราะไมสดบสงทเปนอกศลลามกแลว---เปนอรยะ เพราะไปจากสงทเปนอกศลลามกแลว---เปนอรหนต เพราะไกลจากสงทเปนอกศลลามกแลว---)
ยอมเสยชวตไมยอมลวงสกขาบท๑
ภกษ ท.! เชนเดยวกบทมหาสมทร ยอมมนาหยดอยทระดบใดระดบ หนงเปนธรรมดา หาลนฝงไปไม ขอนฉนใด; ภกษ ท.! เราบญญตสกขา - บทใด ๆ แกสาวกทงหลายของเราแลว สาวกทงหลายของเรา ยอมไมกาว ลวงสกขาบทนน ๆ แมจะตองเสยชวต กฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ขอทเราบญญตสกขาบทใด ๆ แกสาวกทงหลายของเราแลว สาวกทงหลายของเรา ยอมไมกาวลวงสกขาบทนน ๆ แมจะตองเสยชวต นนแล เปนสงทนาอศจรรย ไมนาจะมได---ในธรรมวนยน, ซงเมอภกษทงหลาย ไดเหนแลว ๆ ซงขอน ยอมเกดความพอใจอยางยงในธรรมวนยนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต อ. ข. ๒๕/๑๕๕/๑๑๘, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๙๖
ผไมหลงเอาสงอนมาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคน มศรทธา ออกบาชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนน จงออกบวชดวยศรทธา. ครนบวชแลว เธอสามารถทาลาภ สกการะและเสยงเยนยอใหเกดขนได, เธอไมมใจยนดในลาภสกการะและ เสยงเยนยออนนน, ไมมความดารเตมรอบแลว ในลาภสกการะและเสยงเยนยอ อนนน, เธอไมทะนงตวเพราะลาภสกการะและเสยงเยนยออนนน, เธอ ไมเมาไมมวเมาในลาภสกการะและเสยงเยนยออนนน, ไมถงความประมาท ในลาภสกการะและเสยงเยนยออนนน; เมอไมประมาทแลว เธอใหความ ถงพรอมดวยศลเกดขนได, เธอมใจยนดในความถงพรอมดวยศลอนนน, แตไมมความดารเตมรอบแลวในความถงพรอมดวยศลอนนน, เธอไมทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยศลอนนน, เธอไมมวเมาในความถงพรอมดวยศล อนนน, ไมถงความประมาทในความถงพรอมดวยศลอนนน; เมอไมประมาท แลว เธอใหความถงพรอมดวยสมาธเกดขนได. เธอมใจยนดในความ ถงพรอมดวยสมาธอนนน, แตไมมความดารเตมรบแลวในความถงพรอมดวย สมาธอนนน, เธอไมทะนงตวเพราะความถงพรอมดวยสมาธอนนน, เธอไมเมา ไมมวเมาในความถงพรอมดวยสมาธอนนน, ไมถงความประมาทในความถงพรอม ดวยสมาธอนนน; เมอไมประมาทแลว เธอให ญาณทสสนะ (ปญญาเครอง รเหน) เกดขนไดอก, เธอมใจยนดในญาณทสสนะอนนน, แตไมมความ ดารเตมรอบแลวในญาณทสสนะอนนน, เธอไมทะนงตวเพราะญาณทสสนะอนนน,
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม. ม. ๑๒/๓๗๐/๓๕๐, ตรสแกภกษ
ทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๙๗
เธอไมมวเมาในญาณทสสนะอนนน, ไมถงความประมาณในญาณทสสนะ อนนน; เมอไมประมาทแลว เธอให สมยวโมกข (ความพนพเศษโดยสมย) เกดขนไดอก.
ภกษ ท.! ขอนยอมเปนไปได คอขอท ภกษนนจะพงเสอมคลายจาก สมยวมตตอนนนกได.
( อ ก น ย ห น ง ) … … …
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว ตดเอาแกนถอไปดวยมนใจวา “น เปนแกนแท” ดงน. บรษมตาด เหนคนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางรจกแกน, รจกกระพ, รจกเปลอกสด, รจกสะเกดแหงตามผว เปลอก, รจกใบออนทปลายกง; จรงดงวา ผเจรญคนน ตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กตดเอาแกนแท ถอไปดวยมนใจวา “น เปนแกนแท” ดงน. สงทเขาตองทาดวยแกนไม จกสาเรจประโยชนเปนแท” ดงน; ฉนใดกฉนนน.
ภกษ ท.! ขอนยอมเปนไปไมได ไมใชโอกาสทจะเปนได คอขอท ภกษนน จะพงเสอมคลายจาก อสมยวมตต (ความหลดพนทไมมสมย) อนนนเลย.
ภกษ ท.! พรหมจรรยน มใชมลาภสกการะและเสยงเยนยอเปน อานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมดวยศลเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมสมาธเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมดวยญาณทสสนะเปนอานสงส.
ภกษ ท.! กเจโตวมตตทไมกาเรบอนใด มอย, พรหมจรรยนม เจโตวมตตนนแหละเปนประโยชนทมงหมาย มเจโตวมตตนนแหละเปน แกนสาร มเจโตวมตตนนแหละเปนผลสดทายของพรหมจรรย แล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๙๘
ร “ความลบ” ของขนธหา๑
โสณะ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม รจกลกษณะ รจกเหต เกดข น ร จ กความดบสนท ร จ กขอปฏบตเคร องใหถงความดบสนท แหงรป , - - - เวทนา , - - -สญญา , - - -สงขาร , ยอม รจกล กษณะ รจกเหตเกดขน รจกความดบสนท รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหง วญญาณ.
โสณะ! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา
สมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท แลไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปน สมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
ร “ความลบ” ของอปาทานขนธ๒
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอมรจกรสอรอย, รจกโทษ และรจกอบายเครองสลดออกไปพน ในอปาทานขนธ ๕ เหลาน๓ ตามท เปนจรง;
๑ บาล พระพทธภาษต ขนธ.ส. ๑๗/๖๓/๑๐๒. ตรสแกโสณะคฤหบดบตร ทเวฬวน. ๒ บาล พระพทธภาษต ขนธ.ส. ๑๗/๑๙๕/๒๙๔, ตรสแกภกษทงหลาย. ๓ อปาทานขนธ ๕ คอ รป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๙๙
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะใน บรรดาสมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลาย กตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท แลไดทาใหแจงซงประโยชนแหง ความเปนสมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ใน ทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
ร “ความลบ” ของธาตส๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม รจกรสอรอย, รจกโทษ และรจกอบายเครองสลดออกไปพน ในธาต ๔ เหลาน๒ ตามทเปนจรง;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา
สมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท แลไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปน สมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
ร “ความลบ” ของอนทรยหก๓
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม รจกความเกดขน, รจก
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๐๙/๔๑๗, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ ธาต ๔ คอ ดน นา ไฟ ลม. ๓ บาล พระพทธภาษต มหาวาร.ส. ๑๙/๒๗๓/๙๑๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐๐
ความดบไป, รจกรสอรอย, รจกโทษ และรจกอบายเครองสลดออก ไปพน ในอนทรยทง ๖ เหลาน๑ ตามทเปนจรง;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะใน
บรรดาสมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลาย กตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท แลไดทาใหแจงซงประโยชนแหง ความเปนสมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ใน ทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
ร “ความลบ” ของอนทรยทงหา๒
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม รจกความเกดขน, รจกความดบไป, รจกรสอรอย, รจกโทษ (เมอยดถอ) และรจกอบายเครองสลด ออกไปพน ในอนทรย ๕ เหลาน๓ ตามทเปนจรง;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา
สมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท แลไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปน สมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
๑ อนทรย ๖ คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร.ส. ๑๙/๒๕๘/๘๔๙, ตรสแกภกษทงหลาย. ๓ อนทรย ๕ คอ สทธา วรยะ สต สมาธ และปญญา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๔๐๑
รปฏจจสมปบาทจงเปนสมณะได๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอมรจกชรามรณะ, รจกเหต เกดขนแหงชรามรณะ, รจกความดบสนทแหงชรามรณะ, รจกขอปฏบตเครอง ใหถงความดบสนทแหงชรามรณะ;
ยอม รจกชาต, รจกเหตเกดขนแหงชาต, รจกความดบสนทแหงชาต, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงชาต;
ยอม รจกภพ, รจกเหตเกดขนแหงภพ, รจกความดบสนทแหงภพ, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงภพ;
ยอม รจกอปาทาน, รจกเหตเกดขนแหงอปาทาน, รจกความดบสนท แหงอปาทาน, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงอปาทาน;
ยอม รจกตณหา, รจกเหตเกดขนแหงตณหา, รจกความดบสนท แหงตณหา, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงตณหา;
ยอม รจกเวทนา, รจกเหตเกดขนแหงเวทนา, รจกความดบสนท แหงเวทนา, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงเวทนา;
ยอม รจกผสสะ, รจกเหตเกดขนแหงผสสะ, รจกความดบสนทแหง ผสสะ, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงผสสะ;
ยอม รจกอายตนะ ๖, รจกเหตเกดขนแหงอายตนะ ๖, รจกความ ดบสนทแหงอายตนะ ๖, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงอายตนะ ๖ ;
ยอม รจกนามรป, รจกเหตเกดขนแหงนามรป, รจกความดบสนท แหงนามรป, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงนามรป;
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๑๘/๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐๒
ยอม รจกวญญาณ, รจกเหตเกดขนแหงวญญาณ, รจกความดบสนท แหงวญญาณ, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงวญญาณ;
ยอม รจกสงขาร, รจกเหตเกดขนแหงสงขาร, รจกความดบสนท แหงสงขาร, รจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงสงขาร ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา สมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท และไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปน สมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย.
รอรยสจจจงเปนสมณะได๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอมรจกชดตามทเปนจรงวา ทกข เปนเชนน ๆ , รจกตามทเปนจรงวา เหตเกดขนแหงทกขเปน เชนน ๆ, รจกตามทเปนจรงวา ความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ, ร จกชดตามทเปนจรงวา ขอปฏบตเคร องใหถงความดบสนทแหงทกข เปน เชนน ๆ ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ถกสมมตวาเปนสมณะใน บรรดาสมณะทงหลายกตาม, ถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลาย กตาม, กเปนสมณะหรอเปนพราหมณไดแท และไดทาใหแจงซงประโยชนแหง ความเปนสมณะหรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ใน ทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลเปนอย.
หมวดทสบหก จบ.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๕๔๒/๑๗๐๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๐๓
ผชชวนวงวอน! ____________
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ในศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๐๔
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๗
วาดวย การหมดพษสงทางใจ _____________
๑. สระนาทมอยภายใตจวร ๒. ผเวนยาพษในโลก ๓. ผไมตกเหว ๔. ผไมตองการทะเลาะววาทกน ๕. ผไมควรอยในคอก ๖. ผมเพยรตลอดเวลา ๗. ผไมตองกลายเปน “ลงตดตง” ๘. ผอยเหนอการสก
๙. คณธรรมของพระโสดาบน ๑๐. คณธรรมของพระสกทาคาม ๑๑. คณธรรมของพระอนาคาม ๑๒. คณธรรมของพระอรหนต ๑๓. หมดพษสงทางใจจงประกาศพระศาสนา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๗
วาดวย การหมดพษสงทางใจ (ปฏปกขนยของหมวด ๘ อนวาดวยพษสงทางใจ)
___________
สระนาทอยภายใตจวร๑
ภกษ ท.! ภกษ เปนผปฏบตในขอปฏบตสมควรแกสมณะ เปน อยางไรเลา ?
ภกษ ท.! เมอภกษรปใดรปหนง มอภชฌามาก ละอภชฌาได, มจตพยาบาท ละพยาบาทได, เปนผมกโกรธ ละความมกโกรธได, เปนผมกถอความโกรธ ละความถอโกรธได , เปนผลบหลคณทาน ละความลบหลคณทานได, เปนผยกตนเทยมทาน ละความยกตนเทยม ทานได, เปนคนรษยา ละความรษยาได, เปนคนตระหน ละความ ตระหนได, เปนคนโออวด ละความโออวดได, เปนคนมมายา ละความ มายาได, เปนคนมความปรารถนาลามก ละความปรารถนาลามกได, เปนคนมความเหนผด ละความเหนผดได.
๑ บาล พระพทธภาษต จฬอสสปรสตร ม.ม. ๑๒/๕๖๑/๔๘๒, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอสสปรนคมของชาวองคะ. ๔๐๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐๖
ภกษ ท.! เพราะละกเลสมอภชฌาเปนตน ซงเปนเครองมวหมองของ สมณะ เปนโทษของสมณะ เปนนาฝาดของสมณะ เปนเหตใหสตวเกดในอบาย และมวบาก อนสตวทงหลายจะตองเสวยในทคต เหลาน ไดแลว; เรากกลาว ภกษนนวา “เปนผปฏบตขอปฏบตสมควรแกสมณะ” ดงน ผปฏบตชอบนน ยอมพจารณาเหนตนเปนคนบรสทธ และพนจากสงทเปนอกศลลามกทงหลาย เหลานทงสนแลว เมอเธอพจารณาเหนตนเปนเชนนนอย, ความปราโมทย กเกดขน; เมอเธอปราโมทยแลว, ปต กเกดขน; เมอเธอมใจปตแลว, นามกาย กสงบ; เธอมนามกายสงบ กไดเสวยสข; เมอเธอมสข จต กตงมน. ผปฏบตชอบนน แผจตไปสทศท ๑ ท ๒ ท ๓ ท ๔ ทงเบองบนและ เบองตา ดานขวาง ทวทกทางโดยรอบตลอดโลกทงปวง ดวยจตอนประกอบดวย เมตตา---ฯลฯ---กรณา---ฯลฯ---มทตา---ฯลฯ---อเบกขา อนไพบลยประกอบ ดวยคณอนใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมเวร ไมมพยาบาท.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน สระโบกขรณ มนาไมขนมว นาดม เยนสนท ใสสะอาด มทาขนลงโดยงาย นาเพลนใจ. ถาแมมบรษผหนง ซงกาลงรอนจด มความรอนระอไปทงตว เหนดเหนอย คอแหงระหายนา มาจาก ทศตะวน หรอทศตะวนตก ทศเหนอ หรอทศใตไซร บรษนนมาถง สระโบกขรณนนแลว จกทาความคอแหง ระหายนา และความรอน กระวนกระวายใหเสอมสญได, ขอนฉนใด; ภกษ ท.! ถาแมนกลบตร ออกบวชจากเรอน เปนผไมหวงประโยชนเกยวของดวยเรอน จากสกลกษตรย กตาม, จากสกลพราหมณกตาม, จากสกลเวสสกตาม, จากสกลศทรกตาม, และ เขาไดอาศยธรรมและวนยอนตถาคตประกาศแลว เจรญเมตตา กรณา มทตา อเบกขา อยางน ๆ ยอมไดความสงบในภายใน เราเรยกวา “เปนผปฏบตขอปฏบตสมควรแกสมณะ” ดงน , ฉนนนเหมอนกน .
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๐๗
ถาแมนกลบตรอออกบวชจากเรอน เปนผไมหวงประโยชนเกยวของดวยเรอนจากสกล กษตรยกตาม, จากสกลพราหมณกตาม, จากสกลเวสสกตาม, จากสกลศทรกตาม, และเขาไดทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะ ความสนไปแหงอาสวะทงหลายดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมนเขาถง แลวแลอย, เรากเรยกวา “เปนสมณะ” เพราะความสนอาสวะทงหลาย เชนนนเหมอนกนแล.
ผเวนยาพษในโลก๑
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนถวยดมสารดมเครองดมใสอยแลวชนดหนง๒ สมบรณดวยส กลน และรส แตวามยาพษซอนตดอย. ครงนน มบรษ ผ หน ง ซ งกาลงร อนจด มความรอนระอไปท งตว เหนดเหน อย คอแหง ระหายนา มาถงเขา. คนทงหลาย บอกแกบรษนนวา “นแนทานผเจรญ, ถวยด มสารดใบน สมบรณดวยส กล น และรส เปดโอกาสสาหรบทาน , แตวามนมยาพษปนอย. ถาหากทานตองการดมกดมได, เมอทานกาลงดม จกตดใจมน ดวยสของมนบาง ดวยกลนของมนบาง ดวยรสของมนบาง แตวา คร นด มแลว ทานจกถงความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะเหตน น” ดงน. ภกษ ท.! ทนน ความคดกจะพงเกดขนแกบรษนนอยางนวา “ความ กระหายนาอนแรงกลาของเขานอาจจะเสยไดดวยนาเยน หรอดวยหาง นมเปรยว หรอดวยเครองดมชอมฏฐโลณกะ๓ หรอดวยเครองดมชอ
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน.ส. ๑๖/๑๓๕/๒๖๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ เปนภาชนะพเศษเรยกวา อาปานยกงสะ ซงเรายงเขาใจไมไดวาในบดนไดแกภาชนะเชนไร. ๓ มฏฐโลณกะ เปนนาของขนมเหลว ๆ ชนดหนง ใสเกลอ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐๘
โลณโสจรกะ๑ เราไมบงควรทจะดมนานน อนเปนไปเพอทกข ไมเปน ประโยชนเกอกลแกเรา ตลอดกาลนาน” ดงน. บรษนน ไดพจารณา ถวยดมสารดนนแลว กไมดม และวางเสย. บรษนน จงไมถงความตาย หรอ ไดรบทกขเจยนตาย เพราะเหตนน, ฉนใด;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ในกาลอดตกตาม, ในกาล- อนาคตกตาม, ในกาลบดนกตาม, กฉนนนเหมอนกน ; ไดเหนสงอนเปนทรก ทสนทใจในโลก โดยความเปนของไม เทยง , โดยความเปนทกข , โดยความเปนอนตตา, โดยความเปนของเสยบแทง, โดยความเปน ของนากลว, สมณะหรอพราหมณพวกนน ไดละตณหาเสยแลว. พวกใด ไดละตณหาเสยแลว พวกนน ไดละอปธแลว. พวกใดไดละอปธแลว พวกนน ไดละทกขแลว. พวกใดไดละทกขแลว พวกนนไดหลดพนแลว จากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ; เราตถาคต ยอมกลาววา “พวกเหลานน ไดหลดพนแลวจากทกข” ดงนแล.
ผไมตกเหว๒
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดกตาม ยอมรชดตามทเปนจรงวา ทกขเปนเชนน ๆ, เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ, ความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ, ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ ;
๑ โลณโสจรกะ เปนซปทตมขนดวยธญญชาต ดวยผลไม ดวยเงาใตดน แลวใสเกลอ. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร.ส. ๑๙/๕๖๑/๑๗๓๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๐๙
สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมไมยนดอยางยงในเหตปจจยเครองปรงแตงชนดท เปนไปเพอความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกข กาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ; เขาอยไมยนดในเหตปจจยเครองปรงแตง ชนดนน ๆ แลว ยอมไมกอสรางเหตปจจยเครองปรงแตงชนดทเปนไปเพอความเกด เปนตน นน ๆ อก. ครนเขา ไมกอสรางเหตปจจยนน ๆ แลว เขากไม ตกลงไปในเหวแหงความเกดบาง, ในเหวแหงความแกบาง, ในเหว แหงความตายบาง, ในเหวแหงความโศกบาง, ในเหวแหงความราไร ราพนบาง, ในเหวแหงความทกขกายบาง, ในเหวแหงความทกขใจบาง, ในเหวแหงความคบแคนใจบาง, เปนแนแท. สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมหลดพนจากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ; เราตถาคต ยอมกลาววา “พวกเหลานน ยอมหลดพนจากทกขได” ดงน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงทาความเพยร
เพอใหรวา “ทกข เปนเชนน ๆ , เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ , ความดบสนท แหงทกข เปนเชนน ๆ , ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ”. ดงนแล.
ผไมตองทะเลาะววาทกน๑
ภกษ ท.! พวกเธอ อยากลาวถอยคาทเปนเหตใหยดถอแตกตางกนวา
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๕๒๕/๑๖๖๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๑๐
ทานไมรทวถงธรรมวนยน, ขาพเจารทวถงธรรมวนยน, ทานรทวถงธรรม- วนยนไดอยางไร ทานปฏบตผด, ขาพเจาปฏบตถก, คาควรกลาวกอน ทาน กลาวทหลง, คาควรกลาวทหลง ทานมากลาวกอน, คาพดของทานจงไมเปน ประโยชน, คาพดของเจา เปนประโยชน. ขอททานเคยถนดมาแปรปรวน ไปเสยแลว ขาพเจาแยงคาพดของทานแหลกหมดแลว, ทานถกขาพเจาขมแลว เพอใหถอนคาพดผด ๆ นนเสย หรอทานสามารถกจงคานมาเถด; ดงน. พวกเธอ ไมพงกลาวถอยคาเชนนน เพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวาการกลาวนน ๆ ไม ประกอบดวยประโยชน ไมเปนเงอนตนของพรหมจรรย ไมเปนไปพรอมเพอความ หนาย ความคลายกาหนด ความดบ ความสงบ ความรยง ความรพรอม และ นพพาน.
ภกษ ท.! เมอพวกเธอจะกลาว จงกลาวแตเรองทวา “ความทกข เปนเชนน ๆ, เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ, ความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ, และขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกข เปน เชนน ๆ” ดงน. เพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวา การกลาวนนเปนการ กลาวทประกอบดวยประโยชน เปนเงอนตนของพรหมจรรย เปนไปพรอมเพอ ความหนาย ความคลายกาหนด ความดบ ความสงบ ความรยง ความรพรอม และนพพาน แล.
ผไมควรอยในคอก๑
ภกษ ท.! ภกษผประกอบดวยเหตหาอยาง เปนผทควรไดรบการปลอย
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๖๔/๑๒๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๑๑
ออกจากหมไปอยผเดยวได. เหตหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ:- (๑) ภกษในธรรมวนยน เปนผรจกพอ ดวย จวรตามมตามได, (๒) เธอ เปนผรจกพอ ดวย อาหารบณฑบาตตามมตามได, (๓) เธอเปนผรกจกพอ ดวย เสนาสนะตามมตามได, (๔) เธอ เปนผรจกพอ ดวย คลานปจจยเภสชบรกขารตามมตามได, (๕) เธอ มความคดหนกไปในทางหลกออกจากกามอยมาก. ภกษ ท.! ภกษผประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแล เปนผทควรไดรบ
การปลอยออกจากหมไปอยผเดยวได.
ผมเพยรตลอดเวลา๑
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงเดนอย ถาเกดครนคดดวยความครนคดใน กาม หรอครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคด ในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกไมรบเอาความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทาใหสนสดลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกาลงเดนอย กเรยกวา เปนผทาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงลามก เปนคนปรารภความเพยร อทศตนในการเผากเลส อยเนองนจ.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก.อ. ๒๑/๑๗/๑๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๑๒
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงยนอย ถาเกดครนคดดวยความครนคด ในกาม หรอครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความ ครนคดในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกไมรบเอาความครนคด นนไว สละทงไป ถายถอนออก ทาใหสนสดลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปน เชนน แมกาลงเดนอย กเรยกวา เปนผทาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงลามก เปนคนปรารภความเพยร อทศตนในการเผากเลสอยเนองนจ.
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงนงอย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม
หรอคร นคดดวยความคร นคดในทางเดอดแคน หรอคร นคดดวยความคร นคด ในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกไมรบเอาความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทาใหสนสดลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกาลงนงอย กเรยกวา เปนผทาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงลามกเปน คนปรารภความเพยร อทศตนในการเผากเลสอยเนองนจ.
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงนอนอย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม
หรอคร นคดดวยความคร นคดในทางเดอดแคน หรอคร นคดดวยความคร นคด ในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกไมรบเอาความครนคดนนไว สละทงไป ถายถอนออก ทาใหสนสดลงไปจนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกาลงเดนอย กเรยกวา เปนผทาความเพยรเผากเลส รสกกลวตอสงลามก เปนคนปรารภความเพยร อทศตนในการเผากเลสอยเนองนจแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๑๓
ผไมตองกลายเปน “ลงตดตง”๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเทยวไปในททควรเทยวไป ซงเปน วสยของบดาตนเถด. เมอเธอทงหลายเทยวไปในททควรเทยวไป ซงเปน ว ส ยของบดาตนอย มารจกไมไดชองทาง มารจกไมไดโอกาสทาตาม อาเภอใจของมนไดเลย.
ภกษ ท.! กททควรเทยวไป ซงเปนวสยของบดาตนสาหรบภกษนน เปนอยางไรเลา ? ทเปนวสยเชนนนไดแก สตปฏฐาน ๔. สตปฏฐานส อะไรบางเลา ? สคอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน ยอม พจารณาเหนกายในกายอยเปนประจา, มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนส ในโลกเสยได.
(๒) เธอ ยอม พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเปนประจา, มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนส ในโลกเสยได,
(๓) เธอ ยอม พจารณาเหนจตในจตอยเปนประจา, มความเพยร เผากเลส มความร สกตวท วพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลก เสยได.
(๔) เธอ ยอม พจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเปนประจา, มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนส ในโลกเสยได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร.ส. ๑๙/๑๙๙/๗๐๓, ตรสแกภกษทงหลาย. และทวา “ลงตดตง” ทเปนอปมาของภกษลมหลงในกามคณ ๕. ดหวขอ “ลงตดตง” ทหมวด ๘ หนา ๑๗๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๑๔
ภกษ ท.! สตปฏฐานสเหลานแล เปนททควรเทยวไป ซงเปนวสยของ บดาตนสาหรบภกษ ดงนแล.
ผอยเหนอการสก๑
ภกษ ท.! ลาแมนาคงคง มธรรมดาลมลาดเอยงเทไปยงทศตะวนออก. คร งน นหม คนเปนอนมาก พอเอาจอบและกะทอสาหรบขนดนมา ดวยความ ตงใจวา “พวกเราทงไลาย จกทาการทดแมนาคงคานใหไหลกลบหลง” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอจะเขาใจความหมายขอนนวาอยางไร : จะทาไดสาเรจละหรอ ตามทหมคนเปนอนมากตองการทดแมนาคงคาใหไหลกลบหลง ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ? ไมสาเรจดอก พระเจาขา”. ภกษ ท.! ขอททาไมสาเรจนน เปนเพราะเหตไรเลา ? “ขาแตพระองคผเจรญ! เพราะเหตวา ลาแมนาคงคง มธรรมดาลมลาดเอยงเทไปยงทศ
ตะวนออก, มนไมเปนการงายเลย ทจะทดแมนาคงคาใหไหลยอนกลบหลง. มแตจะใหหมคน เปนอนมากนน ไดรบสวนแหงความเหนดเหนอยลาบากเปลา และมความเดอดรอนอยางเดยวตลอด เวลาททาการนน พระเจาขา”.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ทพระราชา หรออามาตยผใหญของพระ- ราชา มตรสหายหรอญาตสาโลหต จะพงปวารณาดวยโภคสมบต ท อนญาต ใหใชตามพอใจ แกภกษ ผ กาลงอบรมอรยมรรคมองค ๘ กระทาอรยมรรค มองค ๘ ใหมาก วา “มาถด พอคนเจรญ, การนงหมผายอมดวยนาฝาด เหลาน จะมประโยชนอะไรสาหรบทานนก, จะเปนคนหวโลน ถอ กระเบองขอทานกนไปทาไมกน, เชญทานสกออกม บรโภคสมบต และ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร.ส. ๑๙/๗๙/๒๙๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๑๕
ทาบญเอาเถด” ดงน. ภกษ ท.! ขอทภกษนน ซงกาลงอบรมอรยมรรค มองค ๘ อย กระทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากอย จกบอกเลกสกขา หมน กลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ นน เปนฐานะทมไมไดเปนไมได. ขอนน เพราะเหตไรเลา ? ภกษ ท.! เพราะเหตวา การทจตของภกษนน นอม ไปในวเ วก ล มลาดไปในวเ วก เอยง เทไปในวเ วก ตลอดกาลนาน จกหมนกลบคนไปสเพสตา นน เปนฐานะทมไมไดเปนไมได.
ภกษ ท.! ภกษ ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘ กระทาอรยมรรค
มองค ๘ ใหมาก เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรม สมมาทฏฐ, ยอมอบรม สมมาสงกปปะ , ยอมอบรม สมมาวาจา , ยอมอบรม สมมากมมนตะ, ยอมอบรม สมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรม สมมาสต, ยอมอบรม สมมาสมาธ, อน (แตละอยาง) ยอม อาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ และนอมไป เพอความปลอย. ภกษ ท.! ภกษ ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘ กระทา อรยมรรคมองค ๘ ใหมาก ดวยอาการอยางนแล.
คณธรรมของพระโสดาบน๑
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผ ทาใหบรบรณในศล ทาพอ ประมาณในสมาธ ทาพอประมาณในปญญา . เธอยงลวงสกขาบท เลกนอยบาง และตองออกจากอาบตเลกนอยเหลานนบาง. ขอนนเพราะ
๑ บาล พระพทธภาษต ตก.อ. ๒๐/๒๙๗, ๓๐๐/๕๒๖, ๕๒๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๑๖
เหตไรเลา ? ขอนนเพราะเหตวา ไมมผรใด ๆ กลาวความอาภพ ตอการบรรล โลกตตรธรรม จกเกดขนเพราะเหตสกวา การลวงสกขาบทเลกนอย และการตอง ออกจากอาบตเลกนอยเหลาน. อนง สกขาบทเหลาใด ทเปนเบองตนแหง พรหมจรรย ทเหมาะสมแกพรหมจรรย, เธอเปนผมศลยงยน มศลมนคง ในสกขาบทเหลานน สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษนน เพราะ ความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓๑ เปนโสดาบน (ผถงกระแสแหง นพพาน) เปนผมอนไมตกตาเปนธรรมดา ผเทยงแทตอการตรสร ขางหนา.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓
เปนผยงตองทองเทยวไปในภพแหงเทวดาแลมนษยอก ๗ ครง เปนอยาง มาก แลวยอมกระทาทสดแหงทกขได.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓ จก
ตองทองเทยวไปสสกล๒๒ หรอ ๓ ครง แลวยอมกระทาทสดแหงทกขได. ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓
เปนผ มพชหนเดยว คอจกเกดใหมในภพแหงมนษยหนเดยวเทานน แลว ยอมกระทาทสดแหงทกขได.
๑ สญโญชน ๓ คอ สกกายทฏฐ การเขาใจผดในนามรปจากทเปนจรง ๑, วจกจฉา การ
ลงเลตอการพนทกขตามแบบของพระพทธเจา ๑, สลพพตปรามาส การถอศลแบะวตรทถกลบคลา ดวยตณหาและทฏฐ คอความปรารถนาผดทาง โงเขลา และถอรน ๑.
๒ คาวา “สกล” ในทน ในบาลวา “กลาน” โดยใจความ หมายถงการมาเกดในสกล อยางมนษย คอในบานเรอนแหงมนษย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๑๗
คณธรรมของพระสกทาคาม๑
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผ ทาใหบรบรณในศล ทาพอประมาณในสมาธ ทาพอประมาณในปญญา. เธอยงลวงสกขาบท เลกนอยลาง และตองออกจากอาบตเลกนอยเหลานนบาง. ขอนนเพราะเหต ไรเลา ? ขอนนเพราะเหตวา ไมมผรใด ๆ กลาวความอาภพ ตอการบรรล โลกตตรธรรม จกเกดขน เพราะเหตสกวาการลวงสกขาบทเลกนอยและการตอง ออกจากอาบตเลกนอยเหลาน. อนง สกขาบทเหลาใด ทเปนเบองตนแหง พรหมจรรย ทเหมาะสมแกพรหมจรรย, เธอเปนผมศลยงยน มศลมนคงใน สกขาบทเหลานน สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษนน, เพราะ ความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓ และเพราะความทราคะ โทสะ โมหะ กเบาบางนอยลง เปนสกทาคาม ยงจะมาสโลกนอกครงเดยวเทานน แลวยอมกระทาทสดแหงทกขได.
คณธรรมของพระอนาคาม๒
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผ ทาใหบรบรณในศล ทาใหบรบรณในสมาธ ทาพอประมาณในปญญา. เธอยงลวงสกขาบท เลกนอยลาง และตองออกจากอาบตเลกนอยเหลานนบาง. ขอนนเพราะ
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๘/๕๒๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒.บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๘/๕๒๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๑๘
เหตไรเลา ? ขอนนเพราะเหตวา ไมมผรใด ๆ กลาวความอาภพตอการบรรล โลกตตรธรรม จกเกดขนเพราะเหตสกวา การลวงสกขาบทเลกนอย และการ ตองออกจากอาบตเลกนอยเหลาน. อนง สกขาบทเหลาใด ทเปนเบองตนแหง พรหมจรรย ทเหมาะสมแกพรหมจรรย, เธอเปนผมศลยงยน มศลมนคง ในสกขาบทเหลานน สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษนน, เพราะ ความสนไปรอบแหงสญโญชน ๕๑ เปนอนาคามผอบตขนในทนท มการปรนพพานในภพนน ๆ ไมเวยนกลบจากโลกนน ๆ เปนธรรมดา.
(อกนยหนงจาแนกพระอนาคามเปน ๕ จาพวก คอ)๒
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนผมกระแสในเบองบนไปถงอกนฏฐภพ.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนผปรนพพานดวยตองใชความเพยรเรยวแรง.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนผปรนพพานไมตองใชความเพยรเรยวแรง.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนผปรนพพานดวยเมออายพนกงแลวจวนถงทสด.
ภกษ ท.! ภกษนน, เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนผปรนพพานในระหวางอายยงไมทนถงกง.
๑ สญโญชนเบองตา ๕ คอ สกกายทฏฐ ๑, วจกจฉา ๑, สลพตปรามาส ๑, และกาม-
ราคะ ความยนดในวตถอนเปนทตงแหงความใคร ๑, ปฏฆะ ความหงดหงดดวยอานาจความขดใจ ๑. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก.อ. ๒๐/๓๐๐/๕๒๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๔๑๙
คณธรรมของพระอรหนต๑
ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผ ทาใหบรบรณในศล ทาให บรบรณในสมาธ ทาใหบรบรณในปญญา. เธอยงลวงสกขาบทเลกนอยบาง และตองออกจากอาบตเลกนอยเหลานนบาง. ขอนนเพราะเหตไรเลา ? ขอนน เพราะเหตวา ไมมผรใด ๆ กลาวความอาภพตออาการบรรลโลกตตรธรรม จกเกด ขนเพราะเหตสกวา การลวงสกขาบทเลกนอยและการตองออกจากอาบตเลกนอย เหลาน. อนง สกขาบทเหลาใดทเปนเบองตนแหงพรหมจรรย ทเหมาะสมแก พรหมจรรย, เธอเปนผมศลยงยน มศลมนคง ในสกขาบทเหลานน สมาทาน ศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษนน ไดกระทาใหแจง ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย.
หมดพษสงทางใจจงประกาศพระศาสนา๒
ภกษ ท.! ตถาคต เปนผพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย และเปนของมนษย, แมพวกเธอทงหลาย กพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพยและเปนของมนษย.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๐/๕๒๗, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต มหา.ว. ๔/๓๙/๓๒, ตรสแกภกษอรหนต ๖๐ รป ชดแรก
ณ ทปาอสปตนมฤคทายวนเมองพาราณส.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒๐
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเทยวจารกไป เพอประโยชนสข แกคนจานวนมาก เพอความเอนดแกโลก, เพอประโยชน เพอความ เกอกล เพอความสช ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย . อยาไป ทางเดยวกนถงสองรป.
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงแสดงธรรม ใหงดงามในเบองตน
ใหงดงามในทามกลาง ใหงดงามในเบองปลาย, จงประกาศแบบแหงการ ปฏบตอนประเสรฐ ใหเปนไปพรอม ทงอรรถะทงพยญชนะใหบรสทธ บรบรณสนเชง. สตวทงหลาย ทเปนพวกมธลในดวงตาแตเลกนอย กมอย, สตวพวกน ยอมเสอมจากคณทควรได เพราะไมไดฟงธรรม, สตวผรทว ถงธรรม จกมเปนแน.
ภกษ ท.! แมเราเอง กจกไปสตาบลอรเวลาเสนานคม เพอ
แสดงธรรม.
หมวดทสบเจด จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๒๑
ผชชวนวงวอน! __________
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ในศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๒๒
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๘
วาดวย การไมเสยความเปนผหลกผใหญ ___________
๑. รอดไดเพราะผนา ๒. อปชฌายะทถกตองตามธรรม ๓. อาจารยทถกตองตามธรรม ๔. ผควรมศษยอปฏฐาก ๕. เถระด ๖. เถระทไมตองระวง ๗. เถระบณฑบาต ๘. เถระไมวปรต ๙. เถระไมโลเล (หลายแบบ) ๑๐. พอไมฆาลก ๑๑. สมภารถกหลก ๑๒. สมภารไมตดถน ๑๓. สมภารไมตดทอย ๑๔. สวรรคของสมภารเจาวด
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๘
วาดวย การไมเสยความเปนผหลกผใหญ (ปฏปกขนยของหมวด ๙ อนวาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ)
________________
รอดไดเพราะผนา๑
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลว : โคบาลชาวมคธ เปนคนมปญญา โดย กาเนด ไดคานงถงฤดสารทในเดอนทายฤดฝน ตรวจตราดฝงแมนาคงคาทางฟากน แลวไดตอนฝงโคใหขามไปฝงเหนอแหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททเปนทาสาหรบ โคขามทเดยว. โคบาลผนน ไดตอนเหลาโคอสภ อนเปนโคพอฝง เปนโค นาฝง ใหขามไปเปนพวกแรก, มนไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคา ถงฝง ฟากโนนโดยสวสด. ตอจากพวกแรกนน จงไดตอนโคเหลาอนอก ซงเปน พวกโคใชงานมกาลง และเปนพวกโคทเพงฝกใชงาน, มนกไดวายตดตรงกระแส แมนาคงคง ถงฝงฟากโนนโดยสวสด. ตอจากพวกทสองนน จงไดตอนโค เหลาอนอก ซงเปนพวกโคหนมและโคสาวทรน ๆ, มนกไดวายตดตรงกระแส แมนาคงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด. ตอจากพวกทสามนน จงไดตอนโค
๑ บาล พระพทธภาษต จฬโคปาลสตร ม.ม. ๑๒/๔๑๘/๓๙๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ทฝงแมนาคงคา ใกลเมองอกกเวลา ๔๒๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒๔
เหลาอนอก ซงเปนพวกลกโค และโคทซบผอม, มนกไดวายตดกระแส แมนาคงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด เชนกน.
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลว : ลกโคออนทเกดในวนนน วายไป
ตามเสยงรองของแม, มนกไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคา ถงฝงฟากโนน โดยสวสด เชนเดยวกน อก. ขอนนเพราะเหตไร ? ขอนนเปนเพราะ โคบาลผนนเปนบณฑต. จรงอยางนน, โคบาลชาวมคธ เปนคนมปญญา โดยกาเนด ไดคานงถงฤดสารทในเดอนทายฤดฝน ตรวจตราฝงแมนาคงคาทาง ฟากน แลวจงตอนฝงโคใหขามไปฝงเหนอแหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททเปนทา สาหรบโคขามทเดยว. ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : สมณะหรอพราหมณ พวกใดพวกหนง เปนผฉลาดเรองโลกน ฉลาดเรองโลกอน, เปนผ ฉลาดเรองวฏฏะ อนเปนทอยของมาร ฉลาดเรองววฏฏะ อนไมเปนทอย ของมาร, เปนผฉลาดเรอง วฏฏะ อนเปนทอยของมฤตย ฉลาดเรอง ววฏฏะอนไมเปนทอยของมฤตย; ชนเหลาใดสาคญวาถอยคาของ สมณะหรอพราหมณเหลานน ควรฟงควรเชอ, ขอนนจกเปนไปเพอ ความสข เปนประโยชนเกอกล แกชนเหลานน สนกาลนาน.
ภกษ ท.! บรรดา เหลาโคอสภ อนเปนโคพอฝง เปนโคนาฝงไดวาย
ตดตรงกระแสแมนาคงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด; ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ท เหลาภกษ ผเปนอรหนต สนอาสวะ จบพรหมจรรย หมดกจควรทา ปลงภาระลงได ผมประโยชนของตวเองอนตามบรรลไดแลว มสญโญชนในภพ สนรอบแลว หลดพนแลวเพราะรทวถงโดยชอบ, แมภกษเหลานน กไดตดฝา กระแสแหงมาร ถงฝงโนนแหงนพพาน โดยสวสดอยางเดยวกน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๒๕
ภกษ ท.! เหลาโคพวกทใชงานมกาลง และพวกทเพงฝกใชงาน ไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด; ภกษ ท.! ฉนใด กฉนนน : ท เหลาภกษอนาคาม ผเกดผดขน และปรนพพานในชน (สทธาวาส) นน ไมจาตองวกกลบมาจากโลกนนเปนธรรมดา เพราะความสนไป รอบแหงสญโญชนเบองตา ๕, แมภกษเหลานน กไดตดฝากระแสแหงมาร ตรงไปฝงโนนแหงนพพานโดยสวสด (ไมถอยกลบ) อยางเดยวกน.
ภกษ ท.! เหลาโคหนมและโคสาวทรน ๆ กไดวายตดตรงกระแส
แมนาคงคา ถงฝ งฟากโนนโดยสวสด ; ภกษ ท . ! ฉนใดกฉนนน : ท เหลาภกษ ผเปนสกทาคาม เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน ๓ และ เพราะทาราคะ โทสะ โมหะ ใหเบาบาง จกมาสโลกนอกคราวเดยวเทาน น แลวกจกกระทาทสดแหงทกขได, แมภกษเหลานน กไดตดฝากระแสแหงมาร ตรงไปฝงโนนแหงนพพานโดยสวสดอยางเดยวกน
ภกษ ท.! เหลาลกโคและโคทซบผอม กไดวายตดกระแสแมนา
คงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด; ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ทเหลาภกษ ผเปนโสดาบน เพราะความสนไปแหงสญโญชน ๓ มอนไมตกตาเปน ธรรมดา ผเทยงแท ตอการตรสรขางหนา, แมภกษเหลานน กไดตดฝากระแส แหงมาร ตรงไปฝงโนนแหงนพพานโดยสวสด (ไดในภายหลง) อยางเดยวกน.
ภกษ ท.! ลกโคออนทเกดในวนนน วายไปตามเสยงรองของแม
กไดวายตดตรงกระแสแมนาคงคา ถงฝงฟากโนนโดยสวสด; ภกษ ท.!
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒๖
ฉนใดกฉนนน : ท เหลาภกษ ผแลนไปตามกระแสแหงธรรม๑ ผแลนไป ตามกระแสแหงสทธา,๒ แมภกษเหลานน กไดตดฝากระแสแหงมาร ตรงไป ยงฝงโนนแหงนพพานโดยสวสด (ไดในภายหลง)อยางเดยวกน แล.
อปชฌายะทถกตองตามธรรม๓
ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยาง พงเปนอปชฌายะ ใหอปสมบทได. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผประกอบดวย กองศลอนเปนอเสขะ, (๒) เปนผประกอบดวย กองสมาธอนเปนอเสขะ, (๓) เปนผประกอบดวย กองปญญาอนเปนอเสขะ, (๔) เปนผประกอบดวย กองวมตตอนเปนอเสขะ, (๕) เปนผประกอบดวย กองวมตตญาณทสสนะอนเปนอเสขะ, ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยางเหลานแล พงเปน
อปชฌายะใหอปสมบทได.
๑ ผแลนไปตามกระแสแหงธรรม ไดแกผตงอยในโสดาปตตมรรค ดวยอานาจพจารณา
เหนอนตตาในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนทฏฐปปตตะไป. ๒ ผแลนไปตามกระแสแหงสทธา ไดแกผตงอยในโสดาปตตมรรค ดวยอานาจพจารณา
เหนอนจจงในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนสทธาวมตตไป. ๓ . บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๓๐๑/๒๕๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๒๗
อาจารยทตองตามธรรม๑
ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยาง พงเปนอาจารยใหนสย แกกลบตรได. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผประกอบดวย กองศลอนเปนอเสขะ, (๒) เปนผประกอบดวย กองสมาธอนเปนอเสขะ, (๓) เปนผประกอบดวย กองปญญาอนเปนอเสขะ, (๔) เปนผประกอบดวย กองวมตตอนเปนอเสขะ, (๕) เปนผประกอบดวย กองวมตตญาณทสสนะอนเปนอเสขะ. ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยางเหลานแล พงเปน
อาจารยใหนสสยแกกลบตรได.
ผควรมศษยอปฏฐาก๒
ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยาง พงใหสามเณรอปฏฐาก ได. ธรรมหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผประกอบดวย กองศลอนเปนอเสขะ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒๑๓๐๑/๒๕๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๓๐๑/๒๕๓, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒๘
(๒) เปนผประกอบดวย กองสมาธอนเปนอเสขะ, (๓) เปนผประกอบดวย กองปญญาอนเปนอเสขะ, (๔) เปนผประกอบดวย กองวมตตอนเปนอเสขะ, (๕) เปนผประกอบดวย กองวมตตญาณทสสนะอนเปนอเสขะ, ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยธรรม ๕ อยางเหลานแล พงให
สามเณรอปฏฐากได.
เถระด๑
ภกษ ท.! ภกษชนเถระ ประกอบดวยองคประกอบ ๕ อยางแลว ยอม เปนทรก ทไววางใจ ทเคารพ ทยกยองสรรเสรญ ของพวกเพอนพรหมจรรย ดวยกน. องคประกอบหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) เธอ เปนผมศล, สารวมดวยปาตโมกขสงวร, สมบรณดวย มรรยาทและโคจร, มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลาย แมทถอกนวาเปนโทษ เลกนอย, สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย.
(๒) เธอ เปนพหสต ทรงจาธรรมทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลว : ธรรมเหลาใด มความงามในเบองตน มความงามในทามกลาง มความงามในทสด แสดงพรหมจรรย พรอมทงอรรถะพรอมทงพยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๒๙/๘๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๒๙
ธรรมเหลานนอนเธอไดฟงมามากแลว จาได วาไดคลองแคลวดวยวาจา มองเหน ตามดวยใจ เจาะแทงทะลอยางดดวยความเหน,
(๓) เธอ เปนผมถอยคางดงาม มวธพดไดเพราะ มถอยคาถกตอง ตามความนยมแหงชาวเมอง สละสลวย ไมตะกกตะกก ทาใหเขาใจความหมาย ไดงาย.
(๔) เธอ เปนไดตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซงฌาน ทง ๔ อนเนองในจตอนยง เปนทฏฐธรรมสขวหาร.
(๕) เธอ เปนผกระทาใหแจง ซงเจโตวมตตปญญาวมตต อนหา อาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย.๑
ภกษ ท.! ภกษชนเถระ ประกอบดวยองคประกอบ ๕ อยางเหลานแลว ยอมเปนทรก ทไววางใจ ทเคารพ ทยกยองสรรเสรญ ของพวกเพอนพรหมจรรย ดวยกนแล.
เถระทไมตองระวง๒
กสสปะ! ภกษ แมเปนเถระแลว แตเปนผใครตอไตรสกขาดวย ตนเอง, สรรเสรญผปฏบตในไตรสกขา, ชกจงผไมรกในไตรสกขา,
๑ ทวา “เขาถงแลวแลอย” หมายถงการอยดวยความรสกอนสงในคณธรรมขอนน
ตลอดเวลาไมมวางเวน. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก.อ. ๒๐/๓๐๗/๕๓๑, ตรสแกทานพระมหากสสปะ ทนคม
ของชาวโกศล ชอ ปงกธา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๓๐
กลาวยกยองผ รกการปฏบตในไตรสกขา ตามเวลาทควรแกการยกยอง ตามทเปนจรง. กสสปะ! เราตถาคตสรรเสรญภกษเถระชนดน.
ขอนนเพราะอะไร ? เพราะเหตวา ภกษเหลาอน รวา “พระศาสดา สรรเสรญภกษชนดน” กจะคบหาแตภกษชนดนน. ภกษเหลาใดคบหา ภกษเถระชนดนนเขา กจะถอเอาภกษเถระชนดนน เปนตวอยางสบไป. การถอ เอาภกษเถระชนดน น เปนตวอยาง ยอมเปนทางใหเก ดส งอนเปน ประโยชน และเปนความสข แกภกษเหลานนเองสนกาลนาน.
กสสปะ! เพราะเหตนน เราจงสรรเสรญภกษเถระชนดนแล.
เถระบณฑต๑
ภกษ ท.! คนเราแมยงเปนเดกหนมรนคะนอง ผมดาสนท ตงอย ในวยเจรญ คอปฐมวย แตเขามคาพดเหมาะแกกาล, พดจรง, พดได ประโยชน, พดเปนธรรม, พดเปนวนย, กลาววาจามทตง มทอางอง มทสนสด ประกอบดวยประโยชน, คนผนน ยอมถงการถกนบวา เปน “เถระบณฑต” โดยแท
เถระไมวปรต๒
ภกษ ท.!เถระทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ยอม
เปนผปฏบตเพอเกอกลแกมหาชน ทามหาชนใหมความสข ทาไปเพอความเปน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก.อ. ๒๑/๒๘/๒๒, ตรสแกภกษทงหลาย ๒ บาล พระพทธภาษต จตกก.อ. ๒๒/๑๓๐/๘๘, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๓๑
ประโยชนแกคนเปนอนมาก เพอเกอกล เพอความสข ทงแกเทวดาและมนษย ทงหลาย. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ:-
(๑) ภกษเปนเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมาก, (๒) เปนทรจกกนมาก มเกยรตยศ มบรวาร ทงคฤหสถและบรรพชต, (๓) เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย-
เภสชบรกขาร. (๔) เปนพหสต ทรงจาธรรมทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลวมาก ---ฯลฯ--- (๕) และ เปนสมมาทฏฐ มทศนะอนถกตอง.
ภกษ ท.! ภกษน ทาคนเปนอนมาก ใหเลกละจาก อสทธรรม
ใหตงอยในพระสทธรรม. ประชาชนทงหลาย ยอมถอเอาแบบอยางของภกษ น นไป เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมากบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทมหาชนเช อถอ ร จกกนมาก มเกยรตยศ มบรวารมาก ทงคฤหสถแบะบรรพชตบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทเปนพหสต ทรงจาธรรมทฟงแลว สงสมธรรมท ฟงแลวไดบาง, ดงน.
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว
ยอมเปนผปฏบตเพอเกอกลแกมหาชน ทามหาชนใหมความสข ทาไปเพอความ เปนประโยชนแกคนเปนอนมาก เพอเกอกล เพอความสข ทงแกเทวดาและ มนษยทงหลายแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๓๒
เถระไมโลเล (หลายแบบ)๑ ภกษ ท.! ภกษเถระทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลานแลว
ยอมเปนท รก ทไววางใจ ทเคารพ ทยกยองสรรเสรญของเพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกน. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ:-
(๑) ภกษชนเถระนน ไมกาหนดในอารมณเปนทตงแหงความ กาหนด, ไมขดเคองในอารมณเปนทตงแหงความขดเคอง, ไมหลงไหล ในอารมณเปนทตงแหงความหลงไหล, ไมตนเตนในอารมณเปนทตง แหงความตนเตน, ไมมวเมาในอารมณทเปนทตงแหงความมวเมา.
(๒) ภกษชนเถระนน เปนผปราศจากราคะ, เปนผปราศจาก โทสะ, เปนผปราศจากโมหะ, ไมเปนผลบหลคณทาน เปนผไมตตน เสมอทาน.
(๓) ภกษชนเถระนน ไมเปนคนหลอกลวงเกงดวย, ไมเปนคน พดพรพไรเกงดวย, ไมเปนคนพดหวานลอมเกงดวย, ไมเปนคนปลก คาทาทายใหเกดมานะเจบใจเกงดวย, ไมเปนคนหากาไรทานองเอาลาภ ตอลาภเกงดวย.
(๔) ภกษชนเถระนน เปนคนมศรทธา, มความละอายบาป, มความเกรงกลวบาป, เปนคนปรารภความเพยร, เปนคนมปญญา.
(๕) ภกษชนเถระนน เปนคนอดใจไดในรปทงหลาย, อดใจได ในเสยงทงหลาย, อดใจไดในกลนทงหลาย, อดใจไดในรสทงหลาย, อดใจไดในสมผสทางกายทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเถระทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลานแลว ยอมเปนท รก ทไววางใจ ทเคารพ ทยกยองสรรเสรญของเพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๒๖-๑๒๘, ๘๑ - ๘๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๓๓
พอไมฆาลก๑
กสสปะ! เธอ จงกลาวสอนภกษทงหลาย จงแสดงธรรมกถาแกภกษ ทงหลายบาง. ! เรา หรอทาน พงชวยกนกลาวสอนภกษทงหลาย พงชวยกน แสดงธรรมมกถาแกภกษทงหลาย.
“ขาแตพระองคผเจรญ! กในเวลาน ภกษชางเปนคนวายากนก ประกอบดวยเหตททาให เปนคนวายากดวย ไมอดทน ไมยอมรรบคาตกเตอนโดยเคารพ”. ทานพระมหากสสะ กราบทล.
กสสปะ! จรงอยางเธอกลาวนนแหละ, ในครงกอน พวกภกษชน เถระ สมาทานการอยปาเปนวตร และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, สมาทานการบณฑบาตเปนวตร และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, สมาทานการใชผาบงสกลเปนวตร และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, สมาทานการใชจวรเพยงสามผนเปนวตร และทงกลาวสรรเสรญการกระทา เชนนน, เปนผจากดความตองการใหมแตนอย และทงกลาวสรรเสรญ การกระทาเชนนน, เปนผสนโดษ และทงกลาวสรรเสรญการกรทาเชนนน, เปนผอยสงบ และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, เปนผอยอยางไม คลกคลกน และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, เปนผปรารภความเพยร และทงกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, บรรดาภกษชนเถระเหลานน, ภกษ รปใด สมาทานการอยปาเปนวตร---ฯลฯ--- เปนผปรารภความเพยร และทง กลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ภกษชนเถระทงหลาย กอาราธนาใหนงเฉพาะ ภกษเถระรปนน ดวยคาเปนตนวา “มาเถด ภกษ! ภกษรปนชออะไร ? ภกษน ชางมวาสนาจรง! ทงเปนผใครตอการปฏบตจรงดวย! มาเถด ภกษ! นมนตทาน จงนงอาสวะน” ดงน.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน.ส. ๑๖/๒๔๖/๔๙๔, ตรสแกทานพระมหากสสปะ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๓๔
กสสปะ! ครนภกษชนเถระประพฤตกนอยอยางน, ความคด กเกดข นแกพวกภกษใหม วา “ไดยนวา ภกษรปใด สมาทานการอย ปา เปนวตร ---ฯลฯ---เปนผปรารภความเพยร และทงกลาวสรรเสรญการกระทา เชนนนดวย, พระเถระทงหลาย ยอมนมานตเธอนนดวยอาสนะ ดวยคาเปนตนวา “มาเถด ภกษ! ภกษรปนชออะไร ? ภกษนชางมวาสนาจรง! ทงเปนผใครตอการ ปฏบตจรงดวย! มาเถด ภกษ! นมนตทาน จงนงอาสนะน” ดงน. พวก ภกษผบวชใหมเหลานน กพากนประพฤตเพอใหเปนเชนนน, และขอนน ยอมเปนไปเพอประโยชนเก อกล เพอความสขแกพวกภกษเหลาน นเอง สนกาลนาน.
สมภารถกหลก๑
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ควร
ไดรบการยกยองใหเปนเจาอาวาส. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ:- (๑) เจาอาวาส สมบรณดวยมรรยาท สมบรณดวยวตร, (๒) เจาอาวาส เปนพหสต เปนเจาตารบ, (๓) เจาอาวาส เปนผปฏบตขดเกลากเลส ยนดในการหลกเรน
ยนดในกลยาณธรรม, (๔) เจาอาวาส มวาจาออนหวาน พดเพราะห, (๕) เจาอาวาส มปญญา ไมโงเขลา ไมเงอะงะ. ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ควร
ไดรบการยกยองเปนเจาอาวาสแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๐/๒๓๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๓๕
สมภารไมตดถน๑
ภกษ ท.! อานสงสในการอยอยางมจดหมาย มหาอยางเหลาน. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) เธอ ยอมไมมความตระหนทอย (คอไมหวงเสนาสนะทสบาย ๆ เมอม ผอนมาอยดวยกแบงอยอาศย ดวยความเตมใจ),
(๒) เธอ ยอมไมมความตระหนสกลอปฏฐาก (คอยนดใหภกษอนรจก มกคนดวยสกลอปฏฐากของตน).
๓) เธอ ยอมไมมการหวงลาภ (คอการอยอยางมจดหมาย ไมคดสะสม สงของ จงไมมการหวงสงของตาง ๆ ไว เพอการสะสม ยนดแจกจายลาภทเกดขนเสมอ),
(๔) เธอ ยอมไมมการหวงชอเสยง เกยรตยศ (คอมมทตาจตกบผท ไดรบชอเสยงในถนนน).
(๕) เธอ ยอมไมมการหวงคณธรรม (คอมใจหวงอนเคราะหใหผอนเจรญ ดวยปรยตธรรม ปฏปตตธรรม และปฏเวธธรรม ไมคดวาจะเปนคแขงทครอบงาตน).
ภกษ ท.! อานสงสในการอยอยางมจดหมาย มหาอยางเหลานแล.
สมภารไมตดทอย๒
ภกษ ท.! อานสงสในการอยอยางมจดหมาย หาอยางเหลาน. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๖/๒๒๔, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๒๘๖/๒๒๓, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๓๖
(๑) ภกษอยอยางมจดหมาย ยอมไมมภณฑะสงของมาก ไม เปนผชอบสะสมสงของไวมาก,
(๒) ภกษอยอยางมจดหมาย ยอมไมมเภสชมาก ไมเปนผชอบ สะสมเภสชไวมาก,
(๓) ภกษอยอยางมจดหมาย ยอมไมมกจมาก ไมมการงานท ตองจดตองทามาก จงเอาดในหนาทของสมณะโดยตรงได,
(๔) ภกษอยอยางมจดหมาย ยอมไมมการคลกคลกบคฤหสถ และบรรพชต ดวยการคลกคลกนอยางแบบคฤหสถอนเปนสงไมสมควร แกสมณะ,
(๕) ภกษอยอยางมจดหมาย จะจากถนทอยนนไป เธอ ยอม จากไปดวยจตทไมหวงใย.
ภกษ ท.! อานสงสในการอยอยางมจดหมาย มหาอยางเหลานแล.
สวรรคของสมภารเจาวด๑
ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาส ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางแลว ยอมบนเทงใจเหมอนถกพาตวไปเกบไวในสวรรค ฉะนน. องคประกอบหาอยาง อะไรบางเลา ? หาอยางคอ:-
(๑) ภกษเจาอาวาส ยอมใครครวญ ไตสวนใหรอบคอบ เสยกอนกลาวตาหนคนทควรตาหน,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๒๓๙/๒๓๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ ๔๓๗
(๒) ภกษเจาอาวาส ยอมใครครวญ ไตสวนใหรอบคอบ เสยกอนกลาวยกยองคนทควรยกยอง.
(๓) ภกษเจาอาวาส ยอมใครครวญ ไตสวนใหรอบคอบ เสยกอนแสดงความไมเล อมใสใหปรากฏ ในฐานะอนไมเปนทต งแหง ความเลอมใส,
(๔) ภกษเจาอาวาส ยอมใครครวญ ไตสวนใหรอบคอบ เส ยกอนแสดงความเลอมใสใหปรากฏ ในฐานะอนเปนทตงแหงความ เลอมใส.
(๕) ภกษเจาอาวาส ไมทาไทยทานททายกถวายดวยศรทธาใหตกเสยไป. ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาส ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว
ยอมบนเทงใจเหมอนถกพาตวไปเกบไวในสวรรค ฉะนนแล.
หมวดทสบแปด จบ.
____________ www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๓๙
ผชชวนวงวอน! ___________
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ในศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย, นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๔๐
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๙
วาดวย เนอนาบญของโลก ____________
๑. เนอนาบญ เกดจากองคสาม มศลเปนตน ๒. เนอนาบญ เกดจากการมสงวร ๓. เนอนาบญ เกดจากการเปนอยชอบ ๔. เนอนาบญ เกดจากการไมทาไปตามอานาจกเลส ๕. เนอนาบญ เกดจากการไมเปนทาสตณหา ๖. เนอนาบญ เกดจากการพจารณาเหนธรรม ๗. เนอนาบญ เกดจากการไมลมคาปฏญาณ ๘. เนอนาบญ เกดจากการหมดพษสงทางใจ ๙. เนอนาบญ เกดเพราะไดรบฝกตามลาดบ
๑๐. พนยกรรมของ “พระสงฆบดา”
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๙
วาดวย เนอนาบญของโลก ____________
เนอนาบญ เกดจากองคสาม มศลเปนตน๑
ภกษ ท.! มาอาชาไนยพนธดของพระราชา ทประกอบดวยองคประกอบ
สามอยางแลว ยอมเปนมาทคควรแกพระราชา เปนราชพาหนะได และนบวา เปนของคบารมของพระราชาดวย. องคประกอบสามอยางอะไรบางเลา ? สามอยาง คอ มาอาชาไนยพนธดของพระราชาในกรณน เปนมาสมบรณดวยส ๑, สมบรณดวยกาลง๑, สมบรณดวยความไว ๑. ภกษ ท.! มาอาชาไนย พนธดของพระราชา ทประกอบดวยองคประกอบสามอยางเหลานแลว ยอมเปนมา ทควรคแกพระราชา เปนราชพาหนะได และนบวาเปนของคบารมของ พระราชาดวย;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบ
สามอยางแลว ยอม เปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของ ทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบสามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ ภกษในกรณน เปนผ
๑ บาล พระพทธภาษต ตก.อ. ๒๐/๓๑๔/๕๓๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
๔๔๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔๒
สมบรณดวยส ๑, สมบรณดวยกาลง ๑, สมบรณดวยความไวแหง ปญญา ๑.
ภกษ ท.! ภกษเปนผสมบรณดวยส เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล, สารวมดวยปาตโมกขสงวร, สมบรณดวยมรรยาท และโคจร, มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลาย แมทถอกนวาเปนโทษเลกนอย, สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย. ภกษ ท.! ภกษอยางนแล ชอวา เปน ผสมบรณดวยส.
ภกษ ท.! ภกษเปนผสมบรณดวยกาลง เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ภกษในธรรมวนยน เปนผปรารภความเพยร เพอละสงอนเปนอกศลทงหลาย เพอยงสงอนเปนกศลทงหลายใหถงพรอม เปนผมกาลงแขงขน ทาความเพยร กาวไปหนาอยางมนคง ไมทอดทงธระในกศลธรรมทงหลาย. ภกษ ท.! ภกษ อยางนแล ชอวา เปนผสมบรณดวยกาลง.
ภกษ ท.! ภกษเปนผสมบรณดวยความไวแหงปญญา เปน
อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน “ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ทกข เปนเชนน ๆ ”, ยอมรชดตามทเปนจรงวา “เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ ”, ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ ”, ยอมรชด ตามทเปนจรงวา “ขอปฏบตเคร องใหถงความดบไมเหลอทกข เปนเชนน ๆ” ดงน. ภกษ ท.! ภกษอยางนแล ชอวา เปนผสมบรณดวยความไวแหงปญญา.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบสามอยางเหลานแลว
ยอมเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมเนอนาบญอนยงกวา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๔๓
เนอนาบญ เกดจากการมสงวร๑
ภกษ ท.! ภกษเมอประกอบดวยองคประกอบหกอยางแลว ยอม เป นผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนร บ ควรแกของทาบญ ควรทา อญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบ หกอยางอะไรบางเลา ? หกอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) ไดเหนรปดวยตาแลว ไมเกดความยนดยนราย มจตมธยสถ เปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา,
(๒) ไดฟงเสยงดวยหแลว ไมเกดความยนดยนราย มจตมธยสถ เปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา,
(๓) ไดดมกลนดวยจมกแลว ไมเกดความยนดยนราย มจต มธยสถ เปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา,
(๔) ไดลมรสดวยลนแลว ไมเกดความยนดยนราย มจตมธยสถ เปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา,
(๕) ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกายแลว ไมเกดความยนดยนราย มจตมธยสถเปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา,
(๖) ไดรธรรมารมณดวยใจแลว ไมเกดความยนดยนราย มจต มธยสถเปนกลาง มความระลกได และรสกตวอยเปนประจา.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลานแลว ยอมเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก.อ. ๒๒/๓๑๐/๒๗๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔๔
เนอนาบญ เกดจากการเปนอยชอบ๑
ภกษ ท.! ภกษบรษทน ไมเหลวไหลเลย. ภกษ ท.! ภกษบรษทน ไมเหลวแหลกเลย. ภกษ ท.! ภกษบรษทน ตงอยแลวในธรรมทเปนสาระลวน. ภกษ ท.! ภกษสงฆประเภทเดยวนเทานน, ภกษบรษทประเภทเดยวน
เทานน, เปนบรษททหาดไดยากในโลก. ภกษ ท.! ภกษสงฆประเภทเดยวนเทานน, ภกษบรษทประเภทเดยวน
เทานน, เปนบรษททควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ภกษสงฆประเภทเดยวนเทานน, ภกษบรษทประเภทเดยวน
เทานน, เปนบรษทททายกถวายทานดวยสงของเลกนอย แตกลบมผลมาก; ทายกถวายทานเปนอนมาก ผลกยงเพมขนตามสวน.
ภกษ ท.! ภกษสงฆประเภทเดยวนเทานน, ภกษบรษทประเภทเดยวน
เทานน, เปนบรษททควรจะไปดไปเหน แมจะตองเดนสนหนทางนบดวย โยชน ๆ หรอถงกบตองพาเอาหอสะเบยงไปดวยกควร.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก.อ. ๒๑/๒๔๘/๑๙๐, ตรสแกภกษสงฆผนงแวดลอม
พระพทธงคอยโดยรอบ ลวนแตเปนผนงสงบอยดวยกนทงหมด ในวนอโบสถวนหนง ซงมขอความ ดงเรองน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๔๕
ภกษ ท.! ภกษสงฆประเภทเดยวนเทานน ซงพวกภกษผถงความ เปนเทพ กมอยในภกษสงฆน, พวกภกษผถงความเปนพรหม กมอยใน ภกษสงฆน, พวกภกษผถงอาเนญชา กมอยในภกษสงฆน, พวกภกษ ผถงความเปนอรยะ กมอยในภกษสงฆน.
ภกษ ท.! ภกษผถงความเปนเทพ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ภกษในธรรมวนยน เพราะสงดจากกามและสงดจากสงอนเปนอกศลทงหลาย จงบรรลฌานทหนง ซงมวตกวจาร มปตและสขอนเกดตวเวกแลวแลอย, เพราะ สงบวตกวจารเสยได จงบรรลฌานทสอง อนเปนเครองผองใสแหงใจในภายใน ทาใหเกดสมาธมอารมณอนเดยว ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธ แลวแลอย, เพราะความจางไปแหงปต ยอมอยอเบกขา มสตสปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย จงบรรลฌานทสาม อนเปนฌานทพระอรยะเจากลาววา “ผได ฌานน เปนผอยอเบกขา มสต อยเปนสข” ดงน แลวแลอย, เพราะละสข และละทกขเสยได และเพราะความดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จงบรรลฌานทส อนไมมทกขไมมสข มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะ อเบกขา แลวแลอย. ภกษ ท.! ภกษผถงความเปนเทพ ยอมมได ดวย อาการอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษผถงความเปนพรหม เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ภกษในธรรมวนยน แผจตอนประกอบดวยเมตตา, กรณา, มทตา, อเบกขา สทศทหนง ทศทสอง ทสาม และทส โดยลกษณะอยางเดยวกนตลอดโลกทงสน ในททงปวง ทงเบองบน เบองตา และดานขวาง, ดวยจตอนประกอบดวย เมตตา, กรณา, มทตา, อเบกขา, อนไมมเวร ไมมพยาบาท เปนจตกวางขวาง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔๖
ประกอบดวยคณอนใหญหลวง หาประมาณมไดแลวแลอย. ภกษ ท.! ภกษ ผถงความเปนพรหม ยอมมไดดวยอาการอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษผถงอาเนญชา เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษ
ในธรรมวนยน, เพราะผานพนการกาหนดหมายในรปเสยได, เพราะความดบ แหงการกาหนดหมายในอารมณทขดใจ, และเพราะการไมทาในใจ ซงการ กาหนดมายในภาวะตาง ๆ เสยได โดยประการทงปวง จงเขาถงอากาสานญ- จายตนะ อนมการทาในใจวา “อากาศไมมทสนสด” ดงน, แลวแลอย ; เพราะผานพนอากาสานญจายตนะเสยได โดยประการทงปวง จงเขาถงวญญาณญ- จายตนะ อนมการทาในใจวา “วญญาณไมมทสนสด” ดงน, แลวแลอย ; เพราะผานพนวญญาณญจายตนะเสยได โดยประการทงปวง จงเขาถงอากญ- จญญายตนะ อนมการทาในใจวา “อะไร ๆ ไมม” ดงน, แลวแลอย ; เพราะ ผานพนอากญจญญายตนะเสยได โดยประการทงปวง จงเขาถงเนวสญญานา- สญญายตนะ, แลวแลอย. ภกษ ท.! ภกษ ผถงอาเนญชา ยอมมได ดวย อาการอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษผถงความเปนอรยะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.!
ภกษในธรรมวนยน ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ทกข เปนเชนน ๆ ”, ยอมรชด ตามเปนจรงวา “เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ”, ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ ”, ยอมรชดตามทเปนจรงวา “ขอปฏบต เครองใหถงความดบไมเหลอแหงทกข เปนเชนน ๆ ” ดงน. ภกษ ท.! ภกษ ผถงความเปนอรยะ ยอมมไดดวยอาการอยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๔๗
เนอนาบญ เกดจากการไมทาไปตามอานาจกเลส๑
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหกอยางแลว ยอมเปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของ ทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบหกอยางอะไร บางเลา ? หากอยางคอ :-
ภกษ ท.! ในกรณน กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละได
ดวยการสงวร ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการสงวร ๑, กเลสเปน เครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวยการเสพ ภกษกเปนผละกเลสเหลานน ไดแลวดวย การเสพ ๑, กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวยการ อดกลน ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการอดกลน ๑, กเลสเปนเครอง เศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวยการงดเวน ภกษกเปนผละกเลสเหลานน ไดแลวดวยการงดเวน ๑, กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย การบรรเทา ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการบรรเทา ๑, กเลสเปน เครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวยภาวนา ภกษกเปนผละกเลสเหลานน ไดแลวดวยภาวนา ๑.
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละได
ดวยการสงวร ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการสงวร เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลวเปนผ สารวมดวยการสงวรในอนทรยคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ อนเปนอนทรยท เมอภกษไมสารวมแลว, กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครอง
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก, อ. ๒๒/๔๓๒/๓๒๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔๘
คบแคนและเรารอน จะพงบงเกดขน, และเมอภกษสารวมแลวเปนอย, กเลส เปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะไมพง บงเกดขนแกภกษนน. ภกษ ท.! ขอนเปนเพราะเมอภกษไมสารวม ดวยอาการ อยางน, กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคน และเรารอย จะพงบงเกดขน, และเมอภกษสารวมแลวเปนอย กเลสเปนเครอง เศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะไมพงบงเกดขนแก ภกษนน. ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาน ทเราเรยกวา กเลสเปน เครองเศราหมองจต อนจะพงละไดดวยการสงวร ซงภกษนนละไดแลวดวยการ สงวร.
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย
การเสพ ซงภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการเสพ เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลว จงนงหมจวร เพยงเพอบาบดความหนาว, เพอบาบดความรอน, เพอบาบดสมผสเหลอบ ยง ลม แดด สตวเสอกคลานทงหลาย, เพอเพอปกปดอวยวะทใหความอายกาเรบ ; เธอพจารณาโดยแยบคายแลว จงบรโภคบณฑบาต ไมใชเพอเลน ไมใชเพอ มวเมา ไมใชเพอประดบ ไมใชเพอตกแตง, แตฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได เพอใหชวตเปนไป เพอปองกนความลาบาก เพอนเคราะหพรหมจรรย, ดวยคดวา เราจกกาจดเวทนาเกา (คอหว) เสยแลว ไมทาเวทนาใหม (คออมจนอดอด) ใหเกดขน. ความทอายดาเนนไปได, ความไมมโทษเพราะอาหาร, และความอย ผาสกสาราญจกมแกเรา ; เธอพจารณาโดยแยบคายแลว จงใชสอยเสนาสนะ เพยงเพอบาบดความหนาว, เพอบาบดความรอน, เพอบาบดสมผสเหลอบ ยง ลม แดด สตวเสอกคลานทงหลาย, เพยงเพอบนเทาอนตรายแตฤด และเพอ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๔๙
ความเปนผยนดในการหลกเรนอย ; เธอพจารณาโดยแยบคายแลว จงบรโภค หยกยาซงเปนปจจยเกอกลแกคนไข เพยงเพอบาบดทกขเวทนาอนเกดจากอาพาธ ตาง ๆ และเพยงเพอความเปนผไมตองทนทกขเปนอยางยง. ภกษ ท.! ขอน เปนเพราะ เมอภกษไมพจารณาแลวเสพดวยอาการอยาน, กเลสเปนเครอง เศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะพงบงเกดขน, และ เมอภกษพจารณาแลวจงเสพอย กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปน เครองคบแคนและเรารอน จะไมพงบงเกดขนแกภกษนน. ภกษ ท.! กเลส เปนเครองเศราหมองจตเหลาน ทเราเรยกวา กเลสเปนเครองเศราหมองจตอนจะ พงละไดดวยการเสพ ซงภกษนนละไดแลวดวยการเสพ.
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย
การอดกลน ซงภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวย การอดกลน เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผอดทนตอความหนาว ตอความ รอน, เปนผอดทนตอความหว ตอความระหาย, เปนผอดทนตอสมผสอนเกดจาก เหลอบ ยง ลม แดด และสตวเสอกคลานทงหลาย, เปนผมชาตแหงบคคลผอดกลน ตอคลองแหงถอยคาอนหยาบคาย, อนวาราย, และเปนผอดกลนตอทกขเวทนาใน รางกายท เกดข นแลว อยางกลาแขง แสบเผด ขมข น ไมเปนท สบายใจ หรอ จวนจะถงแกชวตได. ภกษ ท.! ขอนเปนเพราะ เมอภกษไมอดกลนอดทน ดวยอาการอยางน, กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคน และเรารอน จะพงบงเกดขน, และเมอภกษอดกลนอดทนอย กเลสเปนเครอง เศราหมองจตท งหลาย อนเปนเคร องคบแคนและเรารอน จะไมพงบงเกดข น แกภกษนน. ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาน ทเราเรยกวา กเลสเปนเครองเศราหมองจตอนจะพงละไดดวยการอดกลน ซงภกษนนละไดแลว ดวยการอดกลน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๕๐
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย การงดเวน ซงภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการงดเวน เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลว ยอมงดเวนจาก ชางด, มาด, โคด, สนขด ; ง หลกตอ ขวากหนาม หวยเหว บอของโสโครก หลมอจจาระ,๑ และงดเวนททไมควรนง ทไมควรไป และการคบพวกเพอนทลามก อนวญชนเพอพรหมจรรยดวยกนทงหลาย จดไวในฐานะทตาทราม; ภกษนน พจารณาโดยแยบคายแลว ยอมงดเวนททไมควรนง ทไมควรไปนน ๆ เสย และ ยอมงดเวนพวกเพอนทลามกเหลานนเสยโดยสนเชง. ภกษ ท.! ขอนเปนเพราะ เมอภกษไมงดเวน ดวยอาการอยางวน, กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะพงบงเกดขน, และเมอภกษงดเวนอย กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะไมพง บงเกดขนแกภกษนน. ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาน ทเรา เรยกวา กเลสเปนเครองเศราหมองจตอนจะพงละไดดวยการงดเวน ซงภกษนน ละไดแลวดวยการงดเวน.
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย
การบรรเทา ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวยการบรรเทา เปน อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลว ยอมไม รบเอาไวในใจ ยอมละเสย ยอมบรรเทา ยอมทาใหสนสด ยอมทาใหถงความม ไมได ซงกามวตก, พยาบาทวตก, วหงสาวตก อนบงเกดขนแลว ; และยอม ไมรบเอาไวในใจ ยอมละเสย ยอมบรรเทา ยอมทาใหสนสด ยอมทาใหถงความ
๑ ตรงนรสกแปลก และเขาใจวา ทานหมายถงความไมปรกตแหงจตทเกดขน เพราะได
พบเหนเหลาสตวรายตาง ๆ มการกลวและการเกลยด เปนตน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๕๑
มไมได ซงสงอนเปนอกศลลามกทงหลาย ทบงเกดขนแลว. ภกษ ท.! ขอน เปนเพราะ เมอภกษไมบรรเทา ดวยอาการอยางน, กเลสเปนเครองเศราหมอง จตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอน จะพงบงเกดขน, และเมอภกษ บรรเทาอย กเลสเปนเคร องเศราหมองจตท งหลาย อนเปนเคร องคบแคนและ เรารอน จะไมพงบงเกดขนแกภกษนน, ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมอง จตเหลานน ทเราเรยกวา กเลสเปนเครองเศราหมองจตอนจะพงละไดดวยการบรรเทา ซงภกษนนละไดแลวดวยการบรรเทา.
ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมองจตเหลาใด จะพงละไดดวย ภาวนา ภกษกเปนผละกเลสเหลานนไดแลวดวย ภาวนา เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน พจารณาโดยแยบคายแลว ยอมอบรม สตสมโพชฌงค, ยอมอบรมธมมวจยสมโพชฌงค, ยอมอบรมวรยสมโพชฌงค, ยอมอบรมปตสมโพชฌงค, ยอมอบรมปสสทธสมโพชฌงค, ยอมอบรมสมาธ- สมโพชฌงค, ยอมอบรมอเปกขาสมโพชฌงค อน (แตละอยาง ๆ ) ยอมอาศย วเวก, อาศยวราคะ, อาศยนโระ, และนอมไปเพอความปลอย. ภกษ ท.! ขอนเปนเพราะ เมอภกษ ไมภาวนา ดวยอาการอยางน, กเลสเปนเครอง เศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคนและเรารอนจะพงบงเกดขน, และ เมอภกษภาวนาอย กเลสเปนเครองเศราหมองจตทงหลาย อนเปนเครองคบแคน และเรารอน จะไมพงบงเกดขนแกภกษนน. ภกษ ท.! กเลสเปนเครองเศราหมอง จตเหลาน ทเราเรยกวา กเลสเปนเครองเศราหมองจตอนจะพงละไดดวยภาวนา ซงภกษนนละไดแลวดวยภาวนา.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลานแลว ยอม
เปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๕๒
เนอนาบญ เกดจาการไมเปนทาสตณหา๑
ภกษ ท.! มาอาชาไนยพนธดของพระราชา ทประกอบดวยองคประกอบ หกอยางแลว ยอมเปนมาทคควรแกพระราชา เปนราชพาหนะได และนบวาเปน ของคบารมของพระราชาดวย. องคประกอบหกอยางอะไรบางเลา ? หกอยางคอ มาอาชาไนยพนธดของพระราชา ในกรณน :
(๑) เปนมาอดทนตอรปทงหลาย, (๒) เปนมาอดทนตอเสยงทงหลาย, (๓) เปนมาอดทนตอกลนทงหลาย, (๔) เปนมาอดทนตอรสทงหลาย, (๕) เปนมาอดทนตอสมผสทางกายทงหลาย, (๖) เปนมาสมบรณดวยกาลง ภกษ ท.! มาอาชาไนยพนธดของพระราชา ทประกอบดวยองค
ประกอบหกอยางเหลานแลว ยอมเปนมาทคควรแกพระราชา เปนราชพาหนะได และ นบวาเปนของคบารมของพระราชาดวย ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบ หกอยางแลว ยอมเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ความแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบ หกอยางอะไรบางเลา ? หกอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ รปทงปลาย, (๒) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ เสยงทงหลาย,
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก.อ. ๒๒/๓๑๔/๒๗๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๕๓
(๓) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ กลนทงหลาย, (๔) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ รสทงหลาย, (๕) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ สมผสทางกายทงหลาย, (๖) เปนผอดไดเฉยไดตอความยวใจของ ธรรมารมณทงหลาย. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลานแลว ยอม
เปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
เนอนาบญ เกดจากการพจารณาเหนธรรม๑
ภกษ ท.! บคคล เจด จาพวกเหลาน เปนผควรแกของบชา ควรแก ของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเน อนาบญของโลก ไมม นาบญอนยงกวา. เจด จาพวกอะไรบางเลา ? เจด จาพวก คอ :-
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณาเหนความ
ไมเทยงในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความไม เท ยงอย เป นประจา กาหนดร พร อมเฉพาะในความไมเท ยง เป นผ ฝ ง ใจ อยางตดตอสมา เสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเท ยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน ไดกระทาใหแจงซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก.อ. ๒๓/๑๓/๑๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๕๔
ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย. ภกษ ท.! นแล เป นบคคลแรก ซ ง เป นผ ควรแก ของบชา ควรแกของต อนร บ ควรแกของ ทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปนคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความไมเทยงในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความ ไมเทยงอย เปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; อนง ความสนอาสวะ และความสนชวต ของบคคลนน มขน ไมกอนหลงกวากน (คอมรณภาพพรอมกบความสนอาสวะ). ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทสอง ซง เปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแก ของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความไมเทยงในสงขารทงหลาย ทงปวงเปนอย มความกาหนดหมาย ในความ ไมเทยงอย เปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอ ไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนอนตราปรนพพายบคคล.๑ ภกษ ท.! นแลเปนบคคลทสาม ซงเปนผควร
๑ บคคลผปรนพพานในระหวาง คอพระอนาคามทละสญโญชนเบองบนเพมขนอก ๕ อยาง
คอ รปราคะ อรปราคะ มานะ อทธจจะ อวชชาเหลานแลว ไดบรรลอรหนตตผล ไมทนถงครง อายประมาณ กปรนพพาน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๕๕
แกขอ งบช า ควรแกขอ งตอน รบ ควรแกขอ งทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความไมเทยงในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความ ไมเทยงอยเปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนอปหจจปรนนพายบคคล.๑ ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทส ซง เปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความไมเทยงในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความ ไมเทยงอยเปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนอสงขารปรนพพายบคคล.๒ ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทหา ซงเปน ผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
๑ บคคลผปรนพานเมอครบอาย คอพระอนาคาม ทมอายเกนกงกาหนดหรอพอจดอาย-
ประมาณ กไดบรรลอรหตตผล แลวกปรพนพาน. ๒ บคคลผปรนพพานโดยไมตองทาความเพยรมาก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๕๖
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา เหนความไมเทยงในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความ ไมเทยงอยเปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปน สสงขารปรนพพายบคคล.๑ ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทหก ซง เป นผ ควรแก ของบชา ควรแกของตอนร บ ควรแกของทาบญ ควรทา อญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความไมเทยง ในสงขารทงหลายทงปวงเปนอย มความกาหนดหมายในความ ไมเทยงอยเปนประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความไมเทยง เปนผฝงใจอยาง ตดตอสมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความไมเทยง ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปน ผมกระแสเบองบนไปสอกนฏฐภพ.๒ ภกษ ท.! นแล เปนบคคล ทเจด ซง เปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
๑ บคคลผปรนพพานโดยตองทาความเพยรมาก. ๒ บคลผละสญโญชนเบองตา ๕ อยางไดแลว ไปเกดในโอปปาตกะในชนสทธาวาสขนไป
จนถงชนนอกนฏฐภพ แลวละสญโญชนเบองบนเพมขนอก ๕ อยาง กบรรลอรหตตผล แลวกปรนพพาน ในทนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๕๗
(อกสตรหนง)๑ ภกษ ท.! บคคล เจด จาพวกเหลาน เปนผควรแกของบชา ควรแกของ
ตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญ อนยงกวา. เจด จาพวกอะไรบางเลา ? เจดจาพวก คอ:-
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารเหนความ เปนทกขในสงขารทงหลายทงปวง เปนอย. ---ฯลฯ--- (ขอความตอไป ของสตรนเปนไปทานองเดยวกนกบสตรกอน ผดกนแตสตรน กลาวถงความเปนทกข แทนทจะกลาว ถงความไมเทยง, ผอานอาจเตมขอความใหเตมไปดวยตนเอง โดยใสคาวา “ความเปนทกข” แทน คาวา “ความไมเทยง” เทานน จงไมเรยงไวตลอดทงสตร ในทน).
(อกสตรหนง)๒
ภกษ ท.! บคคล เจด จาพวกเหลาน เปนผควรแกของบชา ควรแก ของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเน อนาบญของโลก ไมม นาบญอนยงกวา. เจด จาพวกอะไรบางเลา ? เจด จาพวก คอ:-
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณาเหนความเปน อนตตาในธรรมทงหลายทงปวง เปนอย. ---ฯลฯ--- (ขอความตอไปของ สตรน กเปนไปทานองเดยวกบสตรแรก ผดกนแตสตรน กลาวถงความเปนอนตตา แทนทจะกลาว ถงความไมเทยง และความเปนทกข, ผอานอาจเตมขอความใหเตมไดดวยตนเอง จงไมเรยงไวตลอด ทงสตร)
(อกสตรหนง)๓
ภกษ ท.! บคคล เจด จาพวกเหลาน เปนผควรแกของบชา ควรแก ของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเน อนาบญของโลก ไมม นาบญอนยงกวา. เจด จาพวกอะไรบางเลา ? เจด จาพวก คอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๔/๑๗. ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๔/๑๗. ๓ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๔/๑๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๕๘
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณาเหนความ เปนสขในนพพานเปนอย มความกาหนดหมายในความเปนสขอยเปน ประจา กาหนดร พรอมเฉพาะในความเปนสข เปนผ ฝ งใจอยางตดตอ สมาเสมอไมขาดตกบกพรองในความเปนสข ถอเอารอบอย (ซงธรรม นน) ดวยปญญา ; บคคลนน ไดกระทาใหแจง ซงเจโตวมตตปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย. ภกษ ท.! นแล เปนบคคลแรก ซงเปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความเปนสขในนพพานเปนอย มความกาหนดหมายในความเปนสขอยเปน ประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความเปนสข เปนผฝงใจอยางตดตอสมาเสมอ ไมขาดตกบกพรองในความเปนสข ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา; อนงความสนอาสวะ และความสนชวต ของบคคลนน มขนไมกอนไมหลงแกกน (คอมรณภาพพรอมกบความสนอาสวะ). ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทสอง ซงเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
ภกษ ท.! ขอตอไปอกคอ บคคลบางคนในกรณน มปรกตพจารณา
เหนความเปนสขในนพพานเปนอย มความกาหนดหมายในความเปนสขอยเปน ประจา กาหนดรพรอมเฉพาะในความเปนสข เปนผฝงใจอยางตดตอสมาเสมอ ไมขาดตกบกพรองในความเปนสข ถอเอารอบอย (ซงธรรมนน) ดวยปญญา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนอนตราปรนพพาย-
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๕๙
บคคล .---ทสาม ซงเปนผควรแกของบชา---เปนเนอนาบญของโลก ไมม นาบญอนยงกวา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนอปหจจปรนพพายบคคล, ---ทส ซงเปนผควรแกของบชา---เปนเนอนา บญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา; บคคลนนเพราะความสนไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนอสงขารปรนพพายบคคล, ---ทหา ซงเปนผควรแกของบชา --- เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา ; บคคลนน เพราะความสน ไปรอบแหงสญโญชน เบองตา ๕ เปนสสงขารปรนพพายบคคล ---ทหก ซงเปน ผควรแกของบชา---เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา ; บคคลนน เพราะความสนไปรอบแหงสญโญชนเบองตา ๕ เปนผมกระแสในเบองบนไปส อกนฏฐภพ. ภกษ ท.! นแล เปนบคคลทเจด ซงเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.๑
ภกษ ท.! บคคล เจด จาพวกเหลาแล เปนผควรแกของบชา ควรแก
ของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญ อนยงกวา.
เนอนาบญ เกดจากการไมลมคาปฏญาณ๒
ภกษ ท.! บคคล แปด จาพวกเหลาน เปนผควรแกของบชา
๑ ขอความแหงสตรน แปลกจากทเราเคยทราบกนวา ความเปนอาหเนยยบคคลนน
ครอบคลมลงมาถง พระสกทาคาม และพระโสดาบนดวย, จะยตเปนอยางไร ขอฝากทานผรทงหลาย ชวยวนจฉยตอไป.
๒ บาล พระพทธภาษต อฏก.อ. ๒๓/๓๐๑/๑๔๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๖๐
ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชลร เปนเน อนาบญ ของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. แปด จาพวกอะไรบางเลา ? แปด จาพวก คอ :-
(๑) พระโสดาบน, (๒) พระผปฏบตเพอทาใหแจงโสดาปตตผล, (๓) พระสกทาคาม, (๔) พระผปฏบตเพอทาใหแจงสกทาคามผล, (๕) พระอนาคาม, (๖) พระผปฏบตเพอทาใหแจงอนาคามผล. (๗) พระอรหนต, (๘) พระผปฏบตเพอความเปนอรหนต.
ภกษ ท.! บคคล แปด จาพวกเหลานแล เปนผควรแกของบชา
ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเน อนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา
“ผปฏบตแลว ๔ จาพวก และผตงอยในผลแลว ๔ จาพวก นแหละ สงฆ ทเปนคนตรง, เปนผตงมนแลวในปญญา และศล ยอมกระทาใหเกดบญอนเนองดวยอปธ๑ แก มนษยท งหลาย ผ ม ความตองการดวยบญ กระทาการ บชาอย ; ทานท ใหแลวในสงฆ จงมผลมาก”.
๑ บาลวา “โอปธก” มคาแกวา “อตตภาวชนกปฏสนธปวตตวปากทายกา” ซงแปลวา
“เปนผใหเกดอตตภาพและใหวบากอนเปนไปเพอการปฏสนธใหม”.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๖๑
เนอนาบญ เกดจากการหมดพษสงทางใจ๑
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหาอยางแลว ยอม เปนผ ควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทา อญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบ หาอยางอะไรบางเหลา ? หาอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผสมบรณดวย ศล, (๒) เปนผสมบรณดวย สมาธ, (๓) เปนผสมบรณดวย ปญญา, (๔) เปนผสมบรณดวย วมตต, (๕) เปนผสมบรณดวย วมตตญาณทสสนะ.
(อกสตรหนง)๒
(๑) เปนผประกอบดวย สลขนธอนเปนอเสขะ, (๒) เปนผประกอบดวย สมาธขนธอนเปนอเสขะ, (๓) เปนผประกอบดวย ปญญาขนธอนเปนอเสขะ, (๔) เปนผประกอบดวย วมตตขนธอนเปนอเสขะ, (๕) เปนผประกอบดวย วมตตญาณทสสนะขนธอนเปนอเสขะ. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบหาอยางแลว ยอม
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๕๒/๑๐๗. ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๕๒/๑๐๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๖๒
เปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
เนอนาบญเกด เพราะไดรบการฝกตามลาดบ ๑
ภททาล! พวกเธอ ไดมชวเวลา นอยนก ครงเมอเราไดแสดงธรรม-
ปรยายเปรบดวยมาอาชาไนยหนม ใหแกพวกเธอทงหลาย โดยสมยนน. เธอยง ระลกอปมาเรองนนไดอยหรอ ?
“ขาแตพระองคผเจรญ! กอปมาเรองนน ขอพระองคระลกไมไดแลว พระเจาขา”. ภททาล! ในขอทระลกไมไดนน เธออาศยอะไรเปนเหตเลา ? “ขาแตพระองคผเจรญ! เพราะเหตวา ขาพระองคนน มไดทาใหสมบรณดวยสกขา
ในคาสงสอนของพระศาสดามาสนเวลานานนกหนาแลว พระเจาขา”. ภททาล! นน มใชเหต, นน มใชปจจยดอก. ทแทนนเราคอย
จบดใจของเธอดวยใจของเรามานานชา จนทราบวา “โมฆบรษผน เม อเรา กาลงแสดงธรรมอย กหาไดทาตนใหเปนคนมความตองการดวยธรรมไม กลบไม สนใจ ไมประมวลเอาเขามาดวยใจทงหมด ไมเงยโสตลงฟงธรรม” ดงน. ภททาล! กแตวา เราจกแสดงธรรมปรยายเปรยบดวยมาอาชาไนยหนม ใหแกเธอ ซาอก, เธอจงฟงธรรมปรยายนน ทาในใจใหสาเรจประโยชนเถด, เราจก กลาวบดน.
๑ บาล พระพทธภาษต ภททาลสตร ม.ม. ๑๓/๑๗๕/๑๗๓, ตรสแกพระภททาล ผหวดอ
ถอรน ไมยอมทาตามคาวงวอนของพระพทธองคททรงชชวนวา “มาเถด แมพวกเธอทงหลาย กจง ฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยว. พวกเธอทงหลาย เมอฉนอยซงโภชนะแตในทนงแหงเดยว จกรสก ความทเปนผมอาพาธนอย มทกขนอย มความเบากายกระปรกระเปรา มกาลงและมความผาสก” ดงน. แตเมอทานภททาลไดฟงธรรมเรอง “อปมาดวยมาอาชาไนยหนม” ซาเปนครงทสองกกลบใจได และ เขาใจซาบซงในพระพทธดารสนน มใจสงขนดวยปตแลว.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๖๓
เมอทานภททาลทลสนองพระพทธดารสแลว, พระผมพระภาคเจา จงไดดารสพระพทธวจนะ นตอไปวา :-
ภททาล! เปรยบเหมอนคนฝกมาผสามารถ ไดมาอาชาไนยพนธดมาแลว ในชนแรก ยอมฝกใหรจก การรบสวมบงเหยนกอน. เมอมานนถกฝกให รจกการบสวมบงเหยนอย, พยศตาง ๆ ทมาประพฤตเปนขาศกเปนหลกตอเสพผด ดนรน, เหมอนลกษณะของมาทยงไมเคยถกฝกนนกยงมอยบาง. มานนเพราะถก ฝกเนอง ๆ และถกฝกซา ๆ ซาก ๆ เขากหมดพยศ ในขอทไมรบสวมบงเหยนนน.
ภททาล! เมอใด มาอาชาไนยพนธดตวนน ถกฝกเนอง ๆ และถกฝก
ซา ๆ ซาก ๆ เขา จนหมดพยศในขอนนแลว, เมอนน คนฝกมา จงทาการฝก มาตวนน ใหยงขนไป ใน การเทยมแอก. เมอมานนถกฝกใหรจกการเทยม แอกอย, พยศตาง ๆ ทมาประพฤตเปนขาศกเปนหลกตอเสพผดดนรน เหมอน ลกษณะของมาทยงไมเคยถกฝกนนกยงมอยบาง. มานน เพราะถกฝกเนอง ๆ และถกฝกซา ๆ ซาก ๆ เขา กหมดพยศ ในขอทไมรบแอกนน.
ภททาล! เมอใด มาอาชาไนยพนธดตวนน ถกฝกเนอง ๆ และถกฝก
ซา ๆ ซาก ๆ เขา จนหมดพยศในขอทไมรบแอกนนแลว, เมอนน คนฝกมา จงทาการฝกมาตวนนใหยงขนไป :-
(๑) ในการแยกขากระโดดแผลวขนพรอมกนทงสขา, (๒) ในการเอยวตะแคงตวเปนวงกลมจนผขหยบอาวธทตกดนได, (๓) ในการสามารถวงจดแตปลายกบจนไมเกดเสยง, (๔) ในความเรวทงทหนทไล,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๖๔
(๕) ในการไมกลวเสยงอกทกทกชนด , (๖) ในการรคณคาของพระราชา , (๗) ในการทาตวใหสมกบเปนวงศพระยามา , (๘) ในความเรวเลศ , (๙) ในความเปนยอดมา , (๑๐ ) ในความควรแกการฟงแตคาทนมนวล . ภททาล! มานน เพราะถกฝกเนอง ๆ และถกฝกซา ๆ ซาก ๆ เขากหมด
พยศตาง ๆ ในสบขอเหลานน. ภททาล! เมอใด มาอาชาไนยพนธดตวนน ถกฝกเนอง ๆ และถกฝก
ซา ๆ ซาก ๆ เขา จนกระทงหมดพยศทกอยางแลว, เมอนน คนฝกมากยอมฝก มาตวนนเพมเตมใหยงขนไป โดยทงคณภาพและกาลง.
ภททาล! มาอาชาไนยพนธด ทประกอบดวยองคคณสบอยางเหลานแลว ยอมเปนมาทคควรแกพระราชา เปนราชพาหนะได และนบวาเปนของคบารมของ พระราชาดวย ;
ภททาล! ฉนใดกฉนนน : ทภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบ สบอยางแลว ยอม เปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแก ของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา. องคประกอบสบอยางอะไรบางเลา ? สบอยางคอ ภกษในกรณน :
(๑) เปนผประกอบดวย สมมาทฏฐอนเปนอเสขะ, (๒) เปนผประกอบดวย สมมาสงกปปะอนเปนอเสขะ, (๓) เปนผประกอบดวย สมมาวาจาอนเปนอเสขะ,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก ๔๖๕
(๕) เปนผประกอบดวย สมมาอาชวะอนเปนอเสขะ, (๖) เปนผประกอบดวย สมมาวายามะอนเปนอเสขะ, (๗) เปนผประกอบดวย สมมาสตอนเปนอเสขะ, (๘) เปนผประกอบดวย สมมาสมาธอนเปนอเสขะ, (๙) เปนผประกอบดวย สมมาญาณอนเปนอเสขะ, (๑๐) เปนผประกอบดวย สมมาวมตอนเปนอเสขะ. ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยองคประกอบสบอยางเหลานแลว
ยอมเปนผควรแกของบชา ควรแกของตอนรบ ควรแกของทาบญ ควรทาอญชล เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา.
พนยกรรม ของ “พระสงฆบดา”๑
ภกษ ท. ! บดน ตถาคต ขอเตอนพวกเธอทงหลายไว วา : “ สงขารท งหลาย มความเสอมไปเปนธรรมดา . พวกเธอท งหลาย จงทา ความไมประมาท
ให ถงพรอม เ ถด ” ดงน. นแล เปนพระวาจาทตรสครงสดทายของพระตถาคตเจา.
หมวดทสบเกา จบ.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาปรนพพานสตร มหา.ท. ๑๐/๑๘๐/๑๔๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ของขมทรพยจากพระโอษฐ ๒,๕๔๐ คา
(เรยงลาดบตามหลกอกษรไทย) -----------------
ก
(สวนคาขนาบ) กระพไมเขาใจวา “แกน” ๑๔๕ กลองเขมถกเอาไป ๖๔ กลนอจจาระปสสาวะ- - คลกคลอยในสกล ๑๖๙ กอดกองไฟเปนการด ๑๒ กงสฬกะ (สตวกนคถเปนอาหาร) ๕๙ กา (สตวกนจ - สะสมของกน) ๑๖๖ กนกอนเหลกแดงดกวา ๘๐ เกยวพนดวยเมถน ๑๓๐/๑๓๑/๑๓๒/ ๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕ แกลงกลาวเทจทงทรวาเปนเทจ ๕
(สวนคาชชวนวงวอน) กลองศกของกษตรยทสารหะ ๑๐๗ กายถกแทงเสยดกวา ๒๔๐ การกระทาตามลาดบ ๓๖๓
การขงสายพณพอเหมาะ ๒๗๖ การจบงอยางมนคง ๓๕๐ การเจรญพรหมวหาร ๔๐๖/๔๔๕ การเจรญมรณสต ๒๘๐ การฉนขาวทคมคาไมเสยเปลา ๓๓๘ การชกชวนในการกระทาทางกาย ๓๒๘ การชกชวนในการกระทาทางวาจา ๓๒๘ การชกชวนในการบาเพญทางจต ๓๒๘ การชกชวนในการหยดพดพลาม ๓๐๕ การชกชวนในการหลกจากหม ๓๐๕ การชกชวนในความเหนชอบ ๓๐๕ การชกชวนในปาตโมกขสงวร ๓๐๔ การชกชวนในอนทรยสงวร ๓๐๕ การเดนทาความเพยร ๔๑๑ การไดขาวเปลอกของชาวนา ๒๑๓
๔๖๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๖๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ การไดฌานโดยงาย ๔๒๙ การไดมรรคผล ๒๑๓ การตงความเพยรแตพอด ๒๗๗ การตงความหวง ๒๗๖ การตงมโนวตก ๒๕๒ การตงสตถงผมศล ๓๐๖ การถกเลอย ๒๕๐ การทดนาใหไหลกลบ ๔๑๔ การนอนทาความเพยร ๔๑๒ การนอนหลบดกวา ๒๔๐ การนงคบลลงก ๒๗๖ การนงงวงในปา ๓๑๕ การนงทาความเพยร ๔๑๒ การนงสมาธในปา ๓๑๕/๓๑๖ การบรรพชาทไมเปนหมน ๓๗๙ การบรโภคทไมเปนอนตราย ๓๒๖ การบชาอนสงสด ๓๖๙ การปฏบตตามคาสอน ควรทาใหมาก ๒๘๐ การปฏบตทเปนไปชาและเรว ๒๘๑ การปฏบตทเรยกวา – - อธศลสกขา ๒๑๒ การประคองจต ๒๙๕ การเปนอยอยางบรรพชต ๒๖๔
การไปหาผพหสต ๓๖๐ การแผเมตตา ๒๕๐/๓๒๗ การพจารณากอนฉนอาหาร ๓๖๔ การพจารณานวรณ ๓๘๘ การพจารณาใหเหนธรรม ๒๙๑ การมความเหนเสมอกน ๓๐๔ การมธรรมอนเปนสรณะ ๒๗๙ การมพนกพงสดาน ๒๖๘ การมศลเสมอกน ๓๐๔ การไมแกลงทาผดจากคาสอน ๓๕๗ การไมลอานาจแกตณหา ๓๐๖ การไมหยดเลกในระหวาง ๓๐๘ การไมหลงรกในเวทนา ๒๕๓ การยนทาความเพยร ๔๑๒ การเรยกหาตถาคต ๓๕๗ การลวงสกขาบทเลกนอย ๔๑๖ การเลาเรยนสตรทถอมาถก ๓๕๕ การศกษา ๒๑๕ การสมาคม ๓/๑๙๑/๑๙๔ การสมาทาน ๒๑๒/๒๑๓/๒๑๔/๒๑๖/ ๒๒๑/๒๒๙/๒๘๓/๓๐๔ การสอบทานตวเอง ๒๗๒ การสาเหนยกใจ ๖/๕๔/๕๖/๕๗/๕๘/ ๖๐/๖๑/๖๒/๖๓/๖๔/๖๕/๖๖/๖๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๖๙ ๗๒/๗๔/๗๕/๑๒๖/๑๕๓/๑๖๙/ ๑๙๓/๑๙๕/๒๑๒/๒๑๓/๒๑๕/ ๒๓๘/๒๕๐/๒๖๑/๒๖๔/๓๓๓/ ๓๕๓/๓๖๘/๓๖๙/๓๗๙ การหลกเรน ๒๗๗/๓๓๓ การอยใกลบาน ๓๑๕/๓๑๖ การอยแบบพระอรยเจา ๒๖๗ การออกบวช ๑๓๙/๑๔๑/๑๔๒/๑๔๔/ ๓๙๖ การอาศยคาขาวทหาไดเอง ๒๖๕ การอาศยโคนไม ๒๖๕ การอาศยในวหาร ๒๑ การอาศยผาบงสกล ๒๖๕ การอาศยหยกยาอนประกอบ –
- ขนดวยมตรเนา ๒๖๕ ‘การลวงไปแหงเรา’ ๒๗๙ กจของพระศาสดาทจะพงทาแก –
- สาวก ๑๘๙ กจของสมณะ ๒๑๒ กจทตองทากอน ๒๑๓ กจทตองทาตอไป ๒๑๖ กจทตองทาใหยงยงม ๓๘๐/๓๘๑/๓๘๒/ ๓๘๓/๓๘๔/๓๘๕/๓๘๖ กจทตองรบทา (คอ) ๒๑๔
กจแหงวเวกธรรม ๑๘๐/๓๕๕
(สวนศพทธรรมะ) กฎเกณฑการศกษาตามลาดบ ๓๖๓ กระจกเงาสองด ‘กรรม’ ๖ ‘กระดอง’ ของมโนวตก ๒๕๒ กระแสแหงธรรม ๔๒๕ กระแสแหงศรทธา ๔๒๖ กลน ๒๙/๓๓/๙๕/๑๑๕/๑๗๒/๒๓๗/ ๓๔๐ “กลนเหมนคาว” ๘๖ กองปญญา ๑๙๔ กองปญญาอนเปนอเสขะ ๓๓๔/๔๒๖ กองวมตตญาณทสสนะอนเปน-
- อเสขะ ๔๒๗ กองวมตตอนเปนอเสขะ ๔๒๘ กองศล ๑๙๔ กองศลอนเปนอรยคณ ๒๑๑ กองศลอนเปนอเสขะ ๓๓๔/๔๒๖/๔๒๗ กองสมาธ ๑๙๔ กองสมาธอนเปนอเสขะ ๔๒๘ กสสปะ (เถระ) ๑๑๗/๑๘๐/๑๘๔/ ๔๒๙/๔๓๓ กามคณ ๙๕/๑๓๘/๑๗๒/๓๑๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ กามเปนเครองลาม ๙๗ กามเปรยบดวยของยม ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยเขยงสบเนอ ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยคบเพลงหญา ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยความฝน ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยชนเนอ ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยทอนกระดก ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยผลไม ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยหลมถานเพลง ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยหอกและหลาว ๔๓/๔๕ กามเปรยบดวยหวง ๔๓/๔๕ กามมความคบแคนใจมาก ๔๓/๔๕ กามมทกขมาก ๔๓/๔๕ กามมรสอรอยนอย ๔๓/๔๕ กามราคะ (สญโญชน) ๔๑๘ กายกรรมอนคดโกง ๑๐ กายกรรมอนผดแนว ๘๒ กายคตาสต ๓๐/๒๓๘ กายเปนเครองลาม ๙๗ กายสมาจาร ๓๘๐ กายสกข (คอ) ๙๑ การกระทาประกอบดวยเมตตา ๑๑๓/ ๓๐๓/๓๖๒ การกลาวทเปนประโยชน ๓๕๑
การกาหนดความปฏกล –
- ในอาหาร ๒๘๒ การกาหนดความไมเทยง –
- ในสงขาร ๒๘๒ การกาหนดความไมนายนด – - ในโลก ๒๘๒ การกาหนดในความตาย ๒๘๒ การกหน ๓๘๘ การขบเพลง (คอ) ๓๖๗ การคอยเขยไขขาง ๓๕๙ การคดประกอบดวยเมตตา ๓๐๓ การฆาในวนยของพระอรยเจา ๑๒๐ การจานงหวง ๒๒๙ การชาระจต ๒๘๔ การไดเสวยสข ๔๐๖ การตามรกษาจตทเปนสมาธ ๓๑๖ การตดเรอนจา ๓๘๘ การตนทเตมไปดวยวตก ๒๔๐ การถกตองธรรม –
- ดวยความหลดพน ๒๙๑ การถกตองวโมกขดวยนามกาย ๓๗๖ การทาการงานอนถกตอง ๑๙๗ การทาความเพยรเพอนใหร ๓๕๑ การทาทสดแหงกองทกข ๑๓๕/๑๔๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๗๑ การทาทกขใหเจรญ ๑๕๕ การทานพพทาวราคะใหถงพรอม ๒๕๖ การทายถาภตญาณทสสนะ –
- ใหถงพรอม ๒๕๖ การทาวมตใหแจง ๔๒๙ การทาวมตญาณทสสนะ –
- ใหถงพรอม ๒๕๖ การทาศลใหถงพรอม ๒๕๕ การทาศลใหสมบรณ ๒๒๙ การทาสมมาสมาธใหถงพรอม ๒๕๖ การทาสกขาใหบรบรณ ๒๙๑ การทาอปธใหเจรญ ๑๕๕ การนอนหลบเปนเครองลาม ๙๗ การนอมจตไปเพอความเพยร ๓๔๑ การนาทรพยขามทางกนดาร ๓๘๘ การบรรลฌาน ๓๘๘/๓๘๙/๓๙๐/ ๓๙๑ การบรรลถงทพนภย ๓๘๘ การบาเพญจตอนผดแนว ๘๒ การปฏบตในจตอนยง ๒๑๒/๒๑๓/ ๒๑๔ การปฏบตในปญญาอนยง ๒๑๓/๒๑๔ การปฏบตในศลอนยง ๒๑๒/๒๑๓/ ๒๑๔
การประกอบธรรมเครองตน ๒๘๔/๓๘๕ การประกอบธรรมเครองสงบ ๒๒๙ การประกอบวปสสนา ๒๒๙ การประกอบสตสมปชญญะ ๓๘๕ การปดแผล ๓๕๙ การเปนทาส ๓๘๘ การเปนโรค ๓๘๘ การผกกบเสาเขอน ๒๓๗ การพนจากทาส ๓๘๘ การพจารณาเหนความทกข ๔๕๗ การพจารณาเหนความ –
- เปนอนตตา ๔๕๗ การพจารณาเหนความไมงาม –
- ในกาย ๒๘๒ การพจารณาเหนความไมเทยง ๔๕๓ การพจารณาเหนความสข –
- ในนพพาน ๔๕๘ การพดจาอนถกตอง ๑๙๗ การพดทเปนความสบาย ๑๙๔ การพดประกอบดวยเมตตา ๓๐๓ การฟอนรา (คอ) ๓๖๗ การภาวนา ๔๕๑ การมกายสงขารอนสงบ ๒๗๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ การมความดารไมขนมว ๒๖๙ มจตหลดพนดวยด ๒๗๐ การไมผกเวร ๑๕๘ การรกษาจตทหลดพนแลว ๓๑๖ การรจกความยวนใจ ๒๕๙ การรจกโทษอนตาทราม ๒๕๙ การรจกมลฐานทตงขน ๒๕๙ การรจกรป ๓๕๘ การรจกลาภสกการะ ๒๖๐ การรจกหนาตาของมานะ ๓๕๔ การรจกอบายเปนทางพน ๒๕๙ การละกรรมอนมใชพรหมจรรย ๑๙๙ การละการแสวงหา ๒๖๙ การละกเลสดวยการงดเวน ๔๕๐ การละกเลสดวยการบรรเทา ๔๕๐ การละกเลสดวยการสงวร ๔๔๗ การละกเลสดวยการเสพ ๔๔๘ การละกเลสดวยการอดกลน ๔๔๙ การละกเลสดวยภาวนา ๔๕๑ การละความตระหน ๒๓๓ การละตณหา ๔๐๘ การละทกข ๔๐๘ การละนวรณ ๒๔๔/๒๔๗/๓๖๕/๓๘๖ การละ ราคะ โทสะ โมหะ ๒๑๕
การละอปธ ๓๕๓/๔๐๘ การเลยงชวตผดทาง ๒๐๗/๒๐๘/๒๐๙/ ๒๑๐/๒๑๑ การเลยงชวตอนถกตอง ๑๙๗ การเวนกลาวคาหยาบ ๒๐๐ การเวนคาสอเสยด ๑๙๙ การเวนปาณาตบาต ๑๙๙ การเวนพดเพอเจอ ๒๐๐ การเวนมสาวาท ๑๙๙ การเวนอทนนาทาน ๑๙๙ การสงวรดวยความร ๒๕๒ การสารวมดวยปาตโมกขสงวร ๒๘๓/ ๓๐๔/๓๖๔/๔๒๘/๔๔๒ การสารวมอนทรย ๒๕๑/๒๘๓/๓๐๕/ ๓๓๓/๓๖๔/๓๘๓/๔๔๗ การเสวยสขทางกายและใจ ๒๕๓ การหมดโรค ๓๘๘ การหมดหน ๓๘๘ การหยงลงสนพพาน ๒๗๙ การหลดจากเรอนจา ๓๘๘ การหลดพนจากอาสวะ ๒๑๔ การหวเราะ (คอ) ๓๖๗ การเหนสงทรกในโลก ๔๐๘ การอบรมจตตะ ๒๙๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๗๓ การอบรมฉนทะ ๒๙๖ การอบรมธมมวจย ๒๙๘/๓๐๙ การอบรมนโรธสญญา ๓๑๐ การอบรมปหานสญญา ๓๑๐ การอบรมปญญา ๒๙๖/๒๙๗ การอบรมปสสทธ ๒๙๘ การอบรมปต ๒๙๘ การอบรมวมงสา ๒๙๖ การอบรมวราคสญญา ๓๑๐ การอบรมวรยะ ๒๙๖/๒๙๗ การอบรมสต ๒๑๙/๒๒๐/๒๒๑/๒๙๖/ ๒๙๗/๒๙๘/๓๐๙ การอบรมสตปฏฐาน ๒๙๔ การอบรมสมาธ ๒๙๖/๒๙๗/๓๐๙ การอบรมสทธา ๒๙๖/๒๙๗ การอบรมสมมปปธาน ๒๙๔ การอบรมสมมากมมนตะ ๒๙๙ การอบรมสมมาทฏฐ ๒๙๙ การอบรมสมมาวาจา ๒๙๙ การอบรมสมมาวายามะ ๒๙๙ การอบรมสมมาสต ๒๙๙ การอบรมสมมาสมาธ ๒๙๙ การอบรมสมมาสงกปปะ ๒๙๙ การอบรมสมมาอาชวะ ๒๙๙
การอบรมอนตตสญญา ๓๑๐ การอบรมอนจจสญญา ๓๐๙ การอบรมอสภสญญา ๓๑๐ การอบรมอาทนวสญญา ๓๑๐ การอบรมอเบกขา ๒๙๘ การอารกขาจตดวยสต ๒๖๘ กาลยดยาวฝายอนาคต ๗๔/๗๕/๗๖/ ๗๗/๑๐๖/๑๐๗/ ๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐ กเลสดงนาฝาด ๑๙๕ กเลสทางกายวาจาใจ ๑๙๕ กเลสเปนเครองมวหมอง ๑๕๔ กศลกรรม ๑๑๑ กศลศล ๒๒๗ กสนารา (เมอง) ๙๒/๓๐๑ กฏาคารศาลา ๗๑/๗๘/๒๘๒ เกส (นกฝกมา) ๑๑๙ แกนสาร ๑/๑๗๕ แกนสารของพรหมจรรย ๒๙๐ โกศล (แควน) ๑๑/๓๑๕/๔๒๙ โกสมพ (เมอง) ๑๕๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ
ข (สวนคาขนาบ)
“ขนาบแลวขนาบอก ไมมหยด” ๑/๑๗๕ ขวนขวายเพอไดรบการเอาใจ ๑๖๘ ขวนขวายเพอไดลาภสกการะ ๑๖๘ ‘ของเตมบาตรกลบมา’ ๕๙ ของสงฆถกแจกในพวกคฤหสถ ๘๐ ‘ของอยในเชงหนาม’ ๖๐ ขอทใคร ๆ ไมเคยไดเหนไดฟง ๗๓ ขอทไมสมควรแกสมณะ ๑๕๔ ‘ขอพระองคจงหยดไวกอนเถด’ ๑๕๗ ขอเหลกอนรอนเปนไฟ ๑๗ ‘ขบไปใหพน’ ๑๒๙ ‘ขา กเปนภกษ’ ๑๒๕ ขาพเจาถกราคะแผดเผา ๔๑/๔๒ ขาพเจาหมดกาลงใจตอสกขา ๔๕ ขาวผทาลายขาวยวะ ๑๒๗ ขยไผฆาตนไผ ๖๘ เขาไดรบทกขเจยนตาย ๑๒/๑๔/๑๕/ ๑๗/๑๘/๒๐/๒๒ เขาถกตมในหมอนาเดอด ๒๑ เขาถงอบายและนรก ๑๗๓/๑๗๔
(สวนคาชชวนวงวอน)
ขอทใหเกดความไมพอใจอยางยง ๓๗๔ ขอปฏบตของสมณะ ๔๐๕ ขอปฏบตเพอเกดในสกลสง ๒๓๓ ขอปฏบตเพอไดเกยรต ๒๓๔ ขอปฏบตเพอไดปญญา ๒๓๔ ขอปฏบตเพอไดโภคะ ๒๓๔ ขอปฏบตเพอไปสวรรค ๒๓๓ ‘ขาพเจาไมบอกเลกสกขา’ ๔๖ ขาวสารของคฤหบดชาวนา ๑๙๘ ‘ขาวสาลอนขาวสะอาด’ ๓๒๖
(สวนศพทธรรมะ) “ของเนาของพอง” ๘๖ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงชรามรณะ ๑๔๘/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงชาต ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงตณหา ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท – แหงทกข ๑๕๐/๓๕๑/๔๐๑/๔๑๐ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงนามรป ๙๑๔/๔๐๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๗๕ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงเบญจขนธ ๑๔๕/๓๙๘ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงผสสะ ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงภพ ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงลาภสกการะ ๒๖๐ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงวญญาณ ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงเวทนา ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงสงขาร ๑๔๙/๔๐๒ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงอายตนะหก ๑๔๙/๔๐๑ ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนท –
- แหงอปาทาน ๑๔๙/๔๐๑ ขอวา “การสมประหารกน” ๓๘ ขอวา “ผงคล” ๓๕ ขอวา “ยอดธงชยของขาศก” ๓๖ ขอวา “สงครามวชย” ๒๔๔ ขอวา “เสยงโหรองของขาศก” ๓๗
ค (สวนคาขนาบ)
คนกกขละปลนเมอง ๑๕๘ คนเกยจคราน ๘๔/๑๗๐ คนชว ๘๗/๑๒๙ คนตกหลมคถ ๑๖๖ คนตระหน ๑๕๔ คนตตนเสมอทาน ๑๕๔ คนทงธรรม ๘๒ คนทควรขยะแขยง ๗ คนทตองไปเกดในนรก ๘๐/๑๘๘ คนทศล ๗/๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/ ๒๑/๒๔/๘๐/๘๔/๑๖๓/๓๑๕ คนนอกบญช ๘๑ คนเนาในเปยกแฉะ ๗/๑๒/๑๓/๑๕/ ๑๖/๑๘/๒๐/๒๒/๒๔/๑๖๔/๓๑๔ คนปลกคาทาทายเกง ๑๘๓ คนปญญาทบ ๘๔/๑๗๗ คนพาล ๑๑๑ คนพดพรพไรเกง ๑๘๓ คนพดหวานลอมเกง ๑๘๓ คนไพลสงเสยงเอดตะโร ๑๕๗ คนมกโกรธ ๑๕๔ คนมกถอความโกรธ ๑๕๔ คนมความประมาท ๑๕๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ คนมความเหนผด ๑๕๔ คนมจตพยาบาท ๑๕๔ คนมมายา ๑๕๔ คนมสตฟนเฟอน ๘๔ คนมสญชาตหมกหมม ๗/๑๒/๑๓/๑๕/ ๑๖/๑๘/๒๐/๒๒/ ๒๔/๑๖๔/๓๑๕ คนไมควรเลยงโค ๑๐๙ คนไมมความละอายบาป ๑๘๔ คนไมมศรทธา ๘๔ คนไมอดใจในกลน ๑๘๔ คนไมอดใจในรส ๑๘๔ คนไมอดใจในรป ๑๘๔ คนไมอดใจในสมผสทางกาย ๑๘๔ คนไมอดใจในเสยง ๑๘๔ คนรษยา ๑๕๔ คนลบหลคณทาน ๑๕๔ คนเลยงชวตผดทาง ๑๖๔ คนหมดหวง ๒๔ คนหลอกลวง ๘๑/๑๘๓ คนหากาไรเกง ๑๘๓ คนเหนแกทอง ๑๓๗ คนแหวกแนว ๘๑ คนโออวด ๑๕๔
คฤหบดยกโทษตเตยน ๑๑๖ คฤหบดหมดความสะดวก ๒๕ ‘คดออกทงเสย’ ๑๒๙ คนวนดวงจนทรขางแรม ๙๘ ‘คเปรยบ’ ๓/๓๕/๓๖/๓๘/๓๙/๔๐/ ๔๑/๔๔/๑๕๙/๑๖๐/๑๖๑/ ๑๖๒/๑๖๓ คถกองใหญมอยตรงหนา ๕๙
(สวนคาชชวนวงวอน) คนควรเลยงโค ๓๕๗ คนจกษด ยนบนฝง ๓๙๔ คนใจสะอาด ๒๙๓ คนด ๓๙๘/๔๐๒ คนทงหลายไมววาทกน ๓๐๘ คนทามหาชนใหมความสข ๒๓๓/๔๓๑ คนทควรเขาใกล ๑๙๔ คนทถกพาตวไปสวรรค ๔๓๖ คนในบญช ๓๒๗ คนปรารภความเพยร ๓๓๐/๔๑๑ คนมความละอายบาป ๔๓๒ คนมทกขเฉพาะหนา ๑๓๕/๑๓๖/๑๓๗/ ๑๓๘/๑๓๙/๑๔๑/ ๑๔๒/๑๔๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๗๗ คนมปญญา ๒๔๙/๔๒๓ คนมศรทธา ๓๓๐ คนมศล ๑๙๙/๒๑๒/๓๓๐ คนมสต ๓๓๐ คนไมตองการทาตวใหเดน ๒๖๓ คนไมทงธรรม ๓๒๙ คนไมปลกคาทาทาย ๔๓๒ คนไมพดพรพไร ๔๓๒ คนไมพดหวานลอม ๔๓๒ คนไมมกดาวาราย ๒๖๓ คนไมหลอกลวง ๔๓๒ คนไมหากาไร ๔๓๒ คนไมแหวกแนว ๓๒๘ คนรประมาณการบรโภค ๓๘๔ คนละความโกรธได ๔๐๕ คนละความตระหนได ๔๐๕ คนละความถอโกรธได ๔๐๕ คนละความมายาได ๔๐๕ คนละความยกตนเทยมทานได ๔๐๕ คนละความรษยาได ๔๐๕ คนละความลบลคณทานได ๔๐๕ คนละความเหนผดได ๔๐๕ คนละความโออวดได ๔๐๕ คนละพยาบาทได ๔๐๕
คนละอภชฌาได ๔๐๕ คนลางมอดวยมอ ๒๑๘ คนเวนจากการเลยงชวตผดทาง ๔๐๗/ ๔๐๘/๔๑๐/๔๑๑ คนสะอาด ๑๒๙ คนอดใจไดในกลน ๔๓๒/๔๕๓ คนอดใจไดในรส ๔๓๒/๔๕๓ คนอดใจไดในรป ๔๓๒/๔๕๒ คนอดใจไดในสมผสทางกาย ๔๓๒/๔๕๓ คนอดใจไดในเสยง ๔๓๒/๔๕๒ คนอยเหนอความหวง ๒๓๒ “คบบณฑตมแตดทาเดยว” ๖๙ “คบบณฑตไมมเลวเลย” ๘๙ คฤหบด (ผเลอกหาพระบชา) ๑๙๖ คฤหบดชาวนา ๑๙๘ “ควรคบบณฑต” ๑๒๓ ความครนคดทตองทง ๓๓๓/๔๑๑ ความคดของภกษใหม ๑๘๕/๔๓๓ ความคมครองอนทรย ๓๖๗ ความใครในจตตสกขา -
- ตองเขมงวด ๑๒๖ ความใครในปญญาสกขา –
- ตองเขมงวด ๑๒๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ ความใครในศลสกขา -
- ตองเขมงวด ๑๒๖ ความเจรญในวนย –
- ของพระอรยเจา ๑๑๘ ความประพฤตเรยบรอย ๑๙๖ ความเปนคนวางาย ๓๕๕ ความเปนพหสต ๓๕๕/๔๒๘/๔๓๑ ความผาสกของคนแก ๓๑๗ ความผาสกของคนเจบ ๓๑๗ ความผาสกของหม ๓๐๑ ความพรอมเพรยงกน ๓๒๙ ความพอใจตองเขมงวด ๒๑๒/๒๑๓/ ๒๑๕ ความเพยรของคฤหสถ ๓๕๓ ความเพยรของบรรพชต ๓๕๓ ความเพยรตดตอ ๒๑๖ ความเพยรทปรารภจด ๒๗๗ ความเพยรทยอหยอน ๒๗๗ ความมใจจดจอในเสนาสนะปา ๓๐๖ ความไมตองการมาก ๓๓๐ ความไมพอใจในสมผสทางกาย ๓๖๗ ความไมอาภพ ๔๑๖ ความเลยงชวตเนองดวยผอน ๒๗๒ ความเลอมใสในนกบวชผมศล ๒๓๓
ความเลอมใสในพระรตนตรย ๓๒๕ ความไวแหงปญญา ๔๔๒ ความสงางามของปา ๒๗๖ ความสบายใจ ๓๑๖ ความสนราคะ โทสะ โมหะ ๑๙๗ ความสนสญโญชน ๔๑๖ ความหวงในวมต ๒๓๒ ความหวงรางบแลว ๒๓๒ ความเอนดหมสตว ๒๕๐ คาสอนสาหรบพระเสขะ ๓๖๖ คนวนดวงจนทรขางขน ๓๔๒ คณธรรมของพระสกทาคาม ๔๑๗ คณธรรมของพระโสดาบน ๔๑๕ คณธรรมของพระอนาคาม ๔๑๗ คณธรรมของพระอรหนต ๔๑๙ เครองทาลายลาง ๒๖๔ เครองประดบของพรหมจรรย ๒๘๙ เครองมอละกเลส ๒๑๕ เครองหมายของคนพาล –
- และบณฑต ๑๑๑ เครองอยแบบพระอรยเจา ๒๖๗ โคทใชงาน ๔๒๕ โคบาลชาวมคธ ๑๗๗/๔๒๓ โคหนมโคสาว ๔๒๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๗๙ โคอสภ ๑๑๐/๔๒๔ ใครกตาม ๒๗๙
(สวนศพทธรรมะ) คงคา(แมนา) ๑๗๗/๒๙๓/๒๙๔/ ๒๙๕/๒๙๖/๒๙๗/ ๒๙๘/๓๑๓/๓๗๔/ ๔๑๔/๔๒๓ คณกโมคคลลานะ (พราหมณ) ๓๖๓ คต ๒๓๙ “ความกาหนดยนดเพราะเพลน” ๕๗ ความกาหนดเสยบแทงจต ๖๔ ความโกรธ ๑๕๔/๓๒๓ ความขาดของพรหมจรรย ๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕ ความเขาใจอนถกตอง ๑๙๗ ความแขงด ๓๒๔ ความคดทางกายวาจาใจ ๑๙๕ “ความคบแคนเพราะโกรธ” ๑๓๖ “ความคดทเปนอกศลลามก” ๘๖ ความคดทหนกในกาม ๔๘ ความคดทหนกในทางหลกออกจากกาม ๔๑๑ ความคดประกอบดวยเมตตา ๓๐๓
ความเจรญเตมทของอรย –
- อฏฐงคกมรรค ๒๕๓ ความดบสนท –
- แหงชรามรณะ ๑๔๘/๔๐๑ ความดบสนทแหงชาต ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงตณหา ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงทกข ๑๕๐/๓๕๑/ ๔๐๑/๔๑๐ ความดบสนทแหงนามรป ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงเบญจขนธ ๑๔๕/๓๙๘ ความดบสนทแหงผสสะ ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงภพ ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงลาภสกการะ ๒๖๐ ความดบสนทแหงวญญาณ ๑๔๙/๔๐๒ ความดบสนทแหงเวทนา ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงสงขาร ๑๔๙/๔๐๒ ความดบสนท –
- แหงอายตนะหก ๑๔๙/๔๐๑ ความดบสนทแหงอปาทาน ๑๔๙/๔๐๑ ความดางของพรหมจรรย ๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๓/ ๑๓๔/๑๓๕ ความดหมนทาน ๓๒๔ ความตระหน ๓๒๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๘๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ ความตรกในการไมทา –
- คนอนใหลาบาก ๘๓ ความตรกในการไมมงราย ๘๓ ความตรกในการหลกออกจากกาม ๘๓ ความตรกในทางกอความ –
- ลาบากแกคนอน ๘๓ ความตรกในทางกาม ๘๓/๑๑๑ ความตรกในทางมงราย ๘๓/๑๑๑ ความตตนเสมอทาน ๓๒๔ ความถงพรอมดวยศล ๑๔๑/๑๔๓/ ๑๔๔/๒๒๔/๒๒๕ ความถงพรอมดวยสมาธ ๑๔๓/๑๔๔ ความทะลของพรหมจรรย ๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๔/๑๓๕ ความทกข ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/ ๒๒/๒๕/๑๘๕ ความทกขทนไดยาก ๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/ ๑๘/๒๐/๒๑ ความทกขมตรงทตอง –
- อยรวมกบนกบวชเลว ๘๘ ความประมาท ๓๒๔ ความปราโมทย ๒๒๖/๒๒๗/๔๐๖ ความปราโมทยดวยธรรม ๓๒๖ ความปรารถนาเปนเทวดา ๓๔๒
ความปรารถนาลามก ๑๕๔/๑๖๘ ความปรารภเพยร ๓๓๐ ความปกใจแนวอนถกตอง ๑๙๗ ความเปนจตใหญ ๓๒๗ ความเปนพหสต ๓๐๘/๓๕๕/๔๒๘/ ๔๓๑ ความเปนสมณะ ๑๙๗ ความเปนสมมาทฏฐ ๔๓๑ ความเปนอยทงดงาม ๑๙๑ ความเปนทอยทนาชง ๑๔๐/๑๔๑/๑๔๓/ ๑๔๕ ความเปนอยทเปนความเจรญ ๓๐๖/๓๐๗/๓๐๘/๓๐๙ ความเปนอยทเลวทราม ๓/๗ ความผกโกรธ ๓๒๓ ความพยายามอนถกตอง ๑๙๗ ความพรอยของพรหมจรรย ๑๓๐/ ๑๓๑/๑๓๒/๑๓๔/๑๓๕ ความเพยรทเปนหลกเปนประธาน ๗๒/๓๕๓ ความเพยรเปนเครองเผากเลส ๙๗ ความมวเมา ๓๒๔ ความมานะ ๓๒๔ ความมายา ๓๒๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๘๑ ความมสตครองตนอนถกตอง ๑๙๗ ความมงหมายอนถกตอง ๑๙๗ ความไมประมาท ๒๓/๔๖๕ ความยดถอหยดฟกตว ๒๕๓ ความรษยา ๓๒๓ ความลบลคณทาน ๓๒๓ ความสงดจากบาปธรรม ๑๙๘ ความสมบรณดวยศล ๒๘๓ ความสข ๔๓๔ ความสขทาใหจตตงมน ๓๒๖ ความเสอมในกศลกรรม ๙๕/๙๖ ความหวดอ ๓๒๓ ความเหนผด ๓๒๓ ความเหนอนประเสรฐ ๓๐๔ ความอวดตน ๓๒๓ ความอนตรธานของสตตนตะ ๑๐๘ คคครา (สระ) ๑๒๖ คาของตถาคต ๑๐๗/๓๕๒ คาแทนชอ กายคตาสต ๒๓๘ คาแทนชอ ตถาคต ๓๗๔ คาปฏญาณ ๓๗๙ คารอยกรอง ๑๐๗/๓๕๒ คาวา “ขนไปตดแหง” ๓๑๔ คาวา “จมเสยในทามกลาง” ๓๑๔
คาวา “จกรแหงอสนบาต –
- อนลกโพรง” ๖๒ คาวา “ชนก” ๕๗ คาวา “ชาวประมง” ๕๗ คาวา “เชอกดาย” ๕๗ คาวา “ถกเกลยวนาวนวนไว” ๓๑๔ คาวา “ถกมนษยจบไว” ๓๑๓ คาวา “ถกอมนษยจบไว” ๓๑๔ คาวา “ทเสาเขอน” ๒๓๘ คาวา “เบด” ๕๘ คาวา “ฝงนอก” ๓๑๔ คาวา “ฝงใน” ๓๑๔ คาวา “พรานเบด” ๕๘ คาวา “ภยอนเกดแตคลน” ๑๓๖ คาวา “ภยอนเกดแตจระเข” ๑๓๗ คาวา “ภยอนเกดแตปลาราย” ๑๓๙ คาวา “ภยอนเกดแตวงวน” ๑๓๘ คาวา “หลาว” ๖๒ คชฌกฏ (ภเขา) ๑๓๙/๑๕๖ เครองปรงเพอความทกขกายใจ ๑๕๖ เครองไปจากขาศก ๓๗๐ เครองมวหมองของสมณะ ๑๕๔ เครองรองรบของจต ๓๐๐ เครองรอยรดของพรหมจาร ๑๘๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๘๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ เครองลามใจ ๙๗/๓๔๑ เครองอาบภายใน ๓๒๖ โคสงคสาลวน (สวนปา) ๒๗๕
ฆ โฆสตาราม ๑๕๗/๓๐๑
ง (สวนคาขนาบ)
งตวใหญฉกเอาผจบ ๑๐๕ งทตกจมหลมคถ ๗ เงยหฟงสตรทกวแตงใหม ๑๐๘
(คาชชวนวงวอน) งานทตองทาดวยกาลง ๒๒๓ ‘งพษจะพงกดเรา’ ๓๒๐
จ (สวนคาขนาบ)
จวรถกเอาไป ๖๔ ‘เจาไมใชพวกของเรา’ ๕๗ เจาอาวาสทถกลากตวไปนรก ๑๘๘ โจทดวยอาบต ๑๕๙/๑๖๐/๑๖๑/ ๑๖๒/๑๖๓
โจรมกาลง ๒๔
(สวนคาชชวนวงวอน) “จงทาความไมประมาท –
- ใหถงพรอมดวยเถด” ๔๖๕ จงเทยวจารกไป ๔๒๐ จงประกอบธรรมเครองตน ๓๖๕ จงประกาศ ‘แบบอนประเสรฐ’ ๔๒๐ จงเปนผมศล ๓๖๔ จงเพยรเผากเลส ๑๘๙ จงมธรรมเปนสรณะ ๒๗๘ จงมปาตโมกขสมบรณ ๒๒๙ จงมศลสมบรณ ๒๑๖/๒๒๙ จงรประมาณในโภชนะ ๓๖๔ จงเรยกหาเพอความเปนมตร ๓๕๗ ‘จงวากลาวสงสอนภกษ’ ๑๑๗ จงสารวมอนทรย ๓๖๕ จงเสพเสนาสนะอนสงด ๓๖๕ จงแสดงธรรม ๔๒๐ จงอยาหมนกลบคนไปสเพศตา ๔๓/๔๕ จมกถกควานเสยดกวา ๒๓๙ ‘จดประสงคของพรหมจรรย’ ๒๘๙ ‘โจรปากาเรบ’ ๓๑๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๘๓
(สวนศพทธรรมะ) ‘จากไปดวยจตหวงใย’ ๑๘๗ จตตสกขา ๑๒๕ จตตะเปนประธาน ๒๙๖ จตตองไมผดปกต ๒๕๐ จตตงเปนกลางอยไมได ๓๓ จตตาดวยอานาจนวรณ ๑๘๐ จตทดารงเปนปกตอยได ๒๔๒/๒๔๓ จตทนอมไปสวเวก ๔๑๕ จตทนอมไปเพอเพยรเผากเลส ๘๕ จตทหมนไดงายและหมนไดยาก ๒๙๙ จตประกอบดวยเมตตา ๓๒๗ จตไมถอมนดวยอปทาน ๒๓ จตไมหลดพน จกไมเลก ๒๗๖ จตแยกถอเปนสวนๆ ๑๑๑ จตรวบถอทงหมด ๑๑๑ จตสงบ ณ ภายใน ๑๙๖ จตหลดพนไดเอง ๒๑๔ จตปปาตญาณ ๓๙๓ จนทะสามเณร ๒๗๘ เจโตวมตปญญาวมต ๒๔/๒๙/๗๓/ ๒๓๑/๒๓๗ เจาลจฉว ๗๑ ใจเขว ๘๖
ฉ
(สวนคาขนาบ) ฉนไมคมคาขาวสก ๙๒ ฉนอาหารเตมทองแลวนอน ๙๗
(สวนคาชชวนวงวอน) ฉนอาหารแลวภาวนา ๒๗๖ ฉนอาหารวนละหนเดยว ๒๐๐/๒๗๕
(สวนศพทธรรมะ) ฉนทะเปนประธาน ๒๙๖
ช (สวนคาขนาบ)
‘ชวยกนขบคนกลวงเปนโพรง’ ๑๒๙ ‘ชวยกนคดสมณะปลอมทงเสย’ ๑๒๙ ‘ชวยอะไรไมได’ ๑๖๖ ชอบพดจาซกซกบมาตคาม ๑๓๐ ชอบฟงเสยงหญง ๑๓๒ ชอบระลกถงความหลง ๑๓๒ ชอบเลนหวสพยอกมาตคาม ๑๓๐ ชอบใหหญงประคบประหงม ๑๒๙ ชางทไมคควรแกพระราชา ๓๑ “ชโทษแลวชโทษอกไมมหยด” ๒๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๘๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ
(สวนคาชชวนวงวอน) “ชวลดนวมอเดยว” ๓๓๘ ชางทคควรกบพระราชา ๒๔๐ ชางอาบ ๓๙๘ ชายคลมตวดวยผาขาว ๓๙๑ ชายไปบานคนอน ๓๙๒ ชายจกษดยนกลางเรอน ๓๙๓ ชวตขณะทฉนบณฑบาต-
- เสรจมอหนง ๒๘๐ ชวตขณะทฉนอาหารไดคาเดยว ๒๘๐ ชวตขณะทฉนอาหารได ๔-๕ คา ๒๘๐ ชวตขณะทหายใจเขาออก ๒๘๑ ชวตชวเวลากลางวน ๒๘๐ ชวตเพยงวนหนงคนหนง ๒๘๐ ‘เชญสกบรโภคสมบต’ ๔๑๔
(สวนศพทธรรมะ) ชรามรณะ ๑๔๙ ชาครยธรรม ๓๘๕ ชาต ๑๔๙ ชานสโสณ (พราหมณ) ๑๓๐ ชวกโกมารภจจ (หมอ) ๑๙๙ เชตวน ๓๐/๕๓/๙๕/๗๒/๑๐๕/๑๐๗/ ๑๐๙/๑๑๗/๑๙๗/๒๑๖/๒๒๑/
๒๒๔/๒๒๕/๒๒๗/๒๖๐/๒๗๘ /๓๒๓
ฌ ฌาน ๓๖๕/๓๖๖/๓๙๐/๓๙๑/๓๙๘/ ๓๙๙/๔๔๕
ญ ญาณ ๒๔๕/๒๔๗/๓๙๔ ญาณทสสนะ ๑๔๔/๓๙๖
ฐ ฐานะทแนนอน ๒๓๙ ฐานะทมได ๓๓/๒๘๖ ฐานะทมไมได ๒๗๘/๒๘๕/๔๑๔
ด (สวนคาขนาบ)
ดารเตมรอบแคญาณทสสนะเกด ๑๔๔ ดารเตมรอบแคไดสมาธ ๑๔๓ ดารเตมรอบแคมลาภสกการะ ๑๔๐ ดารเตมรอบแคมศล ๑๔๑ เดดเอาใบออนถอไป – - เขาใจวา ‘แกน’ ๑๔๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๘๕ ไดเหนมาตคามเนองๆ ๔๙
(สวนคาชชวนวงวอน) เดกเปนเถระ ๔๓๐
(สวนศพทธรรมะ) เดนคดในทางกาม ๑๗๐ เดนคดในทางเดอดแคน ๑๗๐ เดนคดในทางทาผอนใหลาบาก ๑๗๐
ต (สวนคาขนาบ)
ตกนรกทงเปน ๑๘๘ ตถาคตไมนบวาเปน –
- คนพงสงสอน ๑๒๐ ตองอาบตเพราะนงกบผหญง ๔๘ ตวขาดไปทางหนง ๖๓ ตวทเนาพองสงกลนเหมน ๘๖ ‘ตวอนไมรวยลาภดวยคถ’ ๕๙ เตมไปดวยอาบตทเศราหมอง ๔๙
(สวนคาชชวนวงวอน) ตองกาวเดนอยางน ๑๓๕ ตองคแขนคขาอยางน ๑๓๕
ตองถอยกลบอยางน ๑๓๕ ตองนงหมอยางน ๑๓๕ ตองเหยยดมอเหยยดเทาอยางน ๑๓๕ ตองเหลยวแลอยางน ๑๓๕ ตงหนาทากแลวกน ๒๑๔ ตวอยางอนยง ๑๙๖ ตาถกแทงเสยดกวา ๒๓๙ ตายอยางเสรจการฝก ๓๖๙ ตาบลชนะสงคราม ๒๗๑ ตาบลประสต ๒๗๑ ตาบลมรธาภเษก ๒๗๑ เตาหดอวยวะเขาในกระดอง ๒๕๑
(สวนศพทธรรมะ) ตระกลตา ๒๓ ตะปตรงใจ ๘๔ ตณหา ๑๔๙/๑๕๕ ตณหาเสอมคลาย ๒๕๓
ถ (สวนคาขนาบ)
‘ถอนตนขาวผทงเสย’ ๑๒๗ ถากเอากระพถอไป –
- เขาใจวา ‘แกน’ ๑๔๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๘๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ ถากเอาเปลอกสดถอไป -
- เขาใจวา “แกน” ๑๔๓ ถากเอาสะเกดถอไป -
- เขาใจวา “แกน” ๑๔๒ ถงความตายดวยยาพษ ๑๕๕ ถงความพนาศกลางกระแสนา ๑๗๗ ถงความพนาศตามแต –
- พรานจะกระทา ๑๗๒ ‘ถกจบใสหมอนาเดอดเสยดกวา’ ๒๑ ‘ถกจบใหนงบนเตยงเหลกรอน – - เสยดกวา’ ๒๐ ‘ถกเชอกบาดถงกระดกเสยดกวา’ ๑๓ ถกเตอนดวยปฏก ๑๕๙/๑๖๐/๑๖๑/ ๑๖๒/๑๖๓ ‘ถกหอกแทงเสยดกวา’ ๑๕ ‘ถกแผนเหลกรอนนาบเสยดกวา’ ๑๖ ‘ถกโยนกอนเหลกรอนเขาปาก –
- เสยดกวา’ ๑๘ เถระชอบทาการสะสมบรกขาร ๑๘๐ เถระตาหนคนทควรยกยอง ๑๘๘ เถระถกสงฆลงอกเขปนยกรรม ๕ เถระทไมทรงสรรเสรญ ๑๘๑ เถระทไมนาเคารพยกยอง ๑๘๓ เถระทศล ๔ เถระในเวลาน ๑๘๔
เถระบวชนานและเปนมจฉาทฏฐ ๑๘๒ เถระประพฤตยอหยอน –
- ในไตรสกขา ๑๘๐ เถระผพาล ๑๘๑ เถระมความเปนอยเลวทราม ๔ เถระมจตตาดวยอานาจนวรณ ๑๘๐ เถระมทสสะวปรต ๑๘๒ เถระไมใครตอไตรสกขา ๑๘๐ เถระไมจากดความตองการ –
- ใหนอย ๑๘๔ เถระไมชกจงผรกไตรสกขา ๑๘๐ เถระไมปรารภความเพยร ๑๘๐ เถระไมยกยองผรกการปฏบต ๑๘๑ เถระไมสมาทานการ –
- ใชจวรสามผน ๑๘๔ เถระไมสมาทานการใชผาบงสกล ๑๘๔ เถระไมสมาทานการบณฑบาต ๑๘๔ เถระไมสมาทานการอยปา ๑๘๔ เถระไมสรรเสรญผปฏบต ๑๘๐ เถระไมสนโดษ ๑๘๔ เถระไมเหลยวแลในกจวเวกธรรม ๑๘๐ เถระไมอยสงบ ๑๘๔ เถระไมอยอยางผไมคลกคลกน ๑๘๔ เถระยงกาหนดในอารมณ ๑๘๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๘๗ เถระยงขดเคองในอารมณ ๑๘๓ เถระยงตตนเสมอทาน ๑๘๓ เถระยงตนเตนในอารมณ ๑๘๓ เถระยงมวเมาในอารมณ ๑๘๓ เถระยงไมไปปราศจากกเลส ๑๘๓ เถระยงลบหลคณทาน ๑๘๓ เถระยงหลงใหลในอารมณ ๑๘๓ เถระเสย ๑๘๐
(สวนคาชชวนวงวอน) ถอยคาของผทควรฟง ๔๒๔ เถระชกจงผไมรกไตรสกขา ๕๒๙ เถระด ๔๒๘ เถระตาหนคนทควรตาหน ๔๓๖ เถระททรงสรรเสรญ ๔๓๐ เถระทนาเคารพยกยอง ๔๒๘ เถระในครงกอน ๔๓๓ เถระบวชนานและเปนสมมาทฏฐ ๔๓๑ เถระผใครตอไตรสกขา ๔๒๙ เถระผจากดความตองการได ๔๓๓ เถระผบณฑต ๔๓๐ เถระผปรารภความเพยร ๔๓๓ เถระผปราศจากกเลส ๔๓๒ เถระมความเปนอยงดงาม ๑๙๒
เถระผไมลบหลคณทาน ๔๒๓ เถระผสนโดษ ๔๓๓ เถระผอยสงบ ๔๓๓ เถระผอยอยางไมคลกคล ๔๓๓ เถระมทศนะอนถกตอง ๔๓๑ เถระมศล ๑๙๒ เถระมงหนาในกจวเวกธรรม ๓๕๔ เถระไมกาหนดในอารมณ ๔๓๒ เถระไมขดเคองในอารมณ ๔๓๒ เถระไมตนเตนในอารมณ ๔๓๒ เถระไมทาการสะสมบรกขาร ๓๕๔ เถระไมประพฤตยอหยอนในสกขา ๓๕๔ เถระไมมวเมาในอารมณ ๔๓๒ เถระไมมจตตาดวยอานาจนวรณ ๓๕๔ เถระไมหลงใหลในอารมณ ๔๓๒ เถระยกยองผรกการปฏบต ๔๓๐ เถระสมาทานการใชจวรสามผน ๔๓๓ เถระสมาทานการใชผาบงสกล ๔๓๓ เถระสมาทานการบณฑบาต ๔๓๓ เถระสมาทานการอยปา ๔๓๓ เถระสรรเสรญผปฏบต ๔๒๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๘๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ
ท (สวนคาขนาบ)
ทะนงตวเพราะญาณทสสนะเกด ๑๔๕ ทะนงตวเพราะไดสมาธ ๑๔๓ ทะนงตวเพราะมลาภสกการะ ๑๔๐ ทะนงตวเพราะมศล ๑๔๑ ทางใหเกดสงเปนทกข ๓ ทานทมผลไมมาก ๙๓ ทาการบรโภคลาภดวยความเขลา ๙๒ ทาคนใหหางพระสทธรรม ๑๘๒ ทาไทยทานใหตกเสยไป ๑๘๘ ทาสงฆใหลาบาก ๑๖๒ ‘ทาใหเหนดาเหนแดงกน’ ๑๕๗ “ทศทไมผาสกแกเรา” ๘๒ ทกาบงของภกษลามก ๑๐ ทซองสมของมหาโจร ๘ ททมใชทาสาหรบโคขาม ๑๗๗ ททมกลนเหมน ๘๗ ททมภยเฉพาะหนา ๘๗ ททไมสะอาด ๘๗ ททรองไหของคนมาก ๘๘ ทพกอาศยของเหลาราย ๘๗ ทลบทคนชวทาไดทกอยาง ๑๒๙
ทสดพรหมจรรย –
- แคญาณทสสนะเกด ๑๔๕ ทสดพรหมจรรยแคไดสมาธ ๑๔๓ ทสดพรหมจรรย –
- แคมลาภสกการะ ๑๔๐ ทสดพรมหมจรรยแคมศล ๑๔๒ ทศล ๓/๙/๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/๑๘/๒๐ /๒๑/๒๔/๙๒/๑๖๓ เทาขาดไปทางหนง ๖๓ เทาตดตง ๑๗๒ เทาไมเปนโค ๑๒๕
(สวนคาชชวนวงวอน) ‘ทองบรสทธ’ ๓๒๖ ทอนไมลอยสทะเล ๓๑๓ ทางรอดสาหรบภกษไข ๒๘๒ ทางใหเกดสงเปนสข ๑๙๑ ทางใหจตตงมน ๔๐๖ ทานจงประกอบความเพยร ๓๖๕ ทานจงมศล ๓๖๔ ทานจงรประมาณในโภชนะ ๓๖๔ ทานจงสารวมอนทรย ๓๖๔ ทานจงเสพเสนาสนะอนสงด ๓๖๕ ทานทมผลมาก ๓๓๙/๔๖๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๘๙ ทาการบรโภคดวยความฉลาด ๓๓๘ ทาความเพยรเพอใหร ๔๐๙ ทาไฉนทสดทกขจะปรากฏ ๑๓๕/๑๓๖ ๑๓๗/๑๓๘/๑๓๙/๑๔๑/๑๔๒/๑๔๔ “ทศทผาสกแกเรา” ๓๒๙ ททเปนพระอรหนต ๒๗๒ ททรอรยสจจ ๒๗๒ ททแรกบวช ๒๗๑ ทมงหมายของพรหมจรรย ๓๙๗ ไทยทานไมตกเสยไป ๔๓๗
(สวนศพทธรรมะ) ทาพอประมาณในปญญา ๔๑๕/๔๑๗ ทาพอประมาณในสมาธ ๔๑๕/๔๑๗ ทาพอประมาณในศล ๔๑๕/๔๑๗ ทาใหบรบรณในศล – สมาธ –
- ปญญา ๔๑๙ ทฏฐปปตตะ (คอ) ๙๑ ทฏฐเปนความเหนทตรง ๒๒๐ ทฏฐอนดงไปจบปลายสดโตง ๑๐ ทดบแหงบาปอกศล ๒๙/๒๓๗ ทเรยกวา “ตายในอรยวนย” ๓๑ ทเรยกวา “ทกขเจยนตาย” ๓๑
ทคต ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/๒๒ ๑๗๓/๑๗๔ ทจรตทางกายวาจาใจ ๑๗๓ เทวดาเปนเครองลาม ๓๔๒ โทษของกามมมาก ๔๓/๔๕ โทษของโลก ๓๗๕ โทษของสมณะ ๑๕๔ โทษทางกายวาจาใจ ๑๙๕
ธ (สวนคาขนาบ)
เธอจกใชเขาพรากของเขยว ๗๗ เธอจกสะสมของกน ๗๗ เธอตองทนประพฤพรหมจรรย ๔๙
(สวนคาชชวนวงวอน) เธอจงคมครองอนทรย ๒๕๑ เธอจงเทยวจารกไป ๔๒๐ เธอจงประกาศ ‘แบบแหง –
- กาปฏบตอนประเสรฐ’ ๔๒๐ เธอจงปรารภความเพยรใหยง ๒๘๗ เธอจงเปนสมมาทฏฐ ๓๐๕ เธอจงพดแตนอย ๓๐๕ เธอจงเพยรเผากเลส ๑๘๙/๒๓๕/๓๔๘/๓๖๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ เธอจงสมทานการอยปา ๓๐๕ เธอจงเสพเสนาสนะอนสงด ๓๐๕ เธอจงแสดงธรรมใหงดงาม ๔๒๐ เธอปฏญาณตววา “เปนสมณะ” ๑๕๓/๓๗๙ เธอพจารณาเหนกาย –
- อยเปนประจา ๔๑๓ เธอพจารณาเหนจตอยเปนประจา ๔๑๓ เธอพจารณาเหนธรรม –
- อยเปนประจา ๔๑๓ เธอพจารณาเหนเวทนา –
- อยเปนประจา ๔๑๓ เธอมความคดหลกออกจากกาม ๔๑๑ เธอรจกพอดวยจวร ๔๑๑ เธอรจกพอดวยคลานปจจยเภสช ๔๑๑ เธอรจกพอดวยเสนาสนะ ๔๑๑ เธอรจกพอดวยอาหารบณฑบาต ๔๑๑ “เธออยาไดประมาท” ๑๘๙/๔๓๙ “เธออยาไดเปนผตองรอนใจ –
- ภายหลง” ๑๘๙/๔๓๙
(สวนศพทธรรมะ) ธรรมกาย ๓๗๓
ธรรมเกษมจากโยคะ ๕๓/๕๕/๕๖/ ๕๘/๕๙/๖๐/๖๑/๖๒/๖๓/๖๔ ธรรมเครองสงบใจ ๑๐๔ ธรรมเครองอยผาสก ๓๐๓ ธรรมชนเอก ๒๒๔ ธรรมเชอสายพระอรยเจา ๒๖๕ ธรรมทายาท ๒๗๔ ธรรมทใชไดตลอดกาล ๑๕๘ ธรรมทถอเอาดวยด ๓๔๙ ธรรมทถอเอาไมด ๑๐๔ ธรรมทถกตองแลว ๒๙๑ ธรรมททรงแสดงดวยปญญา –
- อนยง ๒๙๓ ธรรมททาอรยมรรคใหเกด ๒๒๕ ธรรมทเปนสาระ ๒๘๘ ธรรมทผรไมคดคาน ๒๖๖ ธรรมทพจารณาเหนแลว ๒๙๑ ธรรมทเพมพนใหมาก ๓๒๙ ธรรมทไมเคยถกทอดทง ๒๖๕ ธรรมทใหเปนสมณะ ๓๗๙ ธรรมนเปนของเกา ๑๕๘ ธรรมเปนเครองตน ๓๘๕ ธรรมภต ๓๗๔ ธรรมมมลทน ๑๐๗/๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๙๑ ธรรมวนย ๑๙๕/๑๙๘/๑๙๙/๒๐๑/ ๒๑๑ ธรรมวนยทมอรยอฏฐงคกมรรค ๓๐๑ ธรรมวหาร ๑๐๓/๑๐๔/๓๔๗/๓๔๘ ธรรมอนเปนอเสขะ ๔๒๖/๔๒๗/๔๒๘ ธรรมอนเลศ ๒๖๕ ธมมานสาร (คอ) ๙๒
น (สวนคาขนาบ)
นรกในปจจบน ๑๘๘ นอนจมอยในบวง ๙๖ นอนถอนใจอย ๑๗๒ นกบวชทไมมความละอาย ๕ นกบวชทศล ๗ “นกบวชเปนไดถงเพยงน?” ๑๕๙/ ๑๖๐/๑๖๑/๑๖๒/๑๖๓ นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ ๓๕/ ๓๖/๓๗/๓๘/๓๙/๔๐/๔๒/๔๔ นกบวชผหลนจากธรรมวนยน ๑๒๐ นายบานหาสขในการนอน ๗๓ นาทกนภาชนะ ๕ นาทถกสาดเททง ๕ นาในภาชนะควา ๖ ‘นมนตดวยอาสนะ ’ ๑๘๕
นงไมยอมพด ๑๖๒ เนรเทศออกนอกหมไป ๑๒๖ เนอทตดบวง ๙๖ ‘เนอไมเดมหมดไป’ ๑๐๗
(สวนคาชชวนวงวอน) นกบวชเตม ๒๕๔ นกบวชผไมหลนจากธรรมวนยน ๓๗๐ นกบวชมศล ๑๙๙/๒๑๑ นกบวชลก ๒๕๔ นกบวชสก ๒๕๓ นงคขาเปนบลลงก ๒๔๔/๒๔๗ “นน โคนไม” ๑๘๙/๔๓๙ “นน เรอนวาง” ๑๘๙/๔๓๙ ‘นาขาวสาล’ ๑๙๘ นาทไมควรดม ๔๐๘ “น เปนแกนแท” ๓๙๗ ‘น วาจาเครองพราสอนของเรา’ ๑๘๙ เนอทไมตดบวง ๓๓๙ เนอนาบญของโลก ๒๘๗/๔๔๑/๔๔๓/ ๔๔๔/๔๔๗/๔๕๒/๔๕๓/๔๕๔/ ๔๕๕/๔๕๖/๔๕๗/๔๕๘/๔๕๙ ๔๖๐/๔๖๑/๔๖๔/๔๖๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ
(สวนศพทธรรมะ) นครวนทคาม (บาน) ๑๙๖ นรก ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/๒๒/ ๑๗๓/๑๗๔/๒๓๙ นหาตกะ (คอ) ๓๙๕ นอนคดในทางกาม ๑๗๑ นอนคดในทางเดอดแคน ๑๗๑ นอนคดในทางทาผอนใหลาบาก ๑๗๑ นงคดในทางกาม ๑๗๑ นงคดในทางเดอดแคน ๑๗๑ นงคดในทางทาผอนใหลาบาก ๑๗๑ นนทราคะ ๕๗/๓๑๔ นาคตะ (ภกษ) ๓๑๕ นาทกะ (หมบาน) ๒๗๙ นานตตสญญา ๔๔๖ นามกายสงบ ๔๐๖ นามรป ๑๔๙ ‘นาฝาดของสมณะ’ ๑๕๔ นพพาน ๕๔/๕๕/๕๗/๕๘/๖๐/๖๑/ ๖๒/๖๓/๖๔/๖๕/๖๖/๖๗/ ๒๗๙/๒๘๓/๒๘๕/๒๘๖/๒๙๔/ ๒๙๕/๒๙๖/๒๙๗/๒๙๘/๓๑๔ นพพทาวราคะ ๒๒๖/๒๒๘/๒๕๖ เนรญชรา (แมนา) ๑๘๑
เนวสญญานาสญญายตนะ ๔๔๖
บ (สวนคาขนาบ)
บรรชตผตองหลนไปเอง ๑๙๕ บอทเทขยะมลฝอย ๗/๑๒/๑๓/๑๔/ ๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/๒๒ บาตรถกเอาไป ๖๔ บารงดวยอาหาร ๕๐๐ สารบ ๖๕ ใบออนเขาใจวา ‘แกน’ ๑๔๐
(สวนคาชชวนวงวอน) บรรพชาไมเปนหมน ๒๒/๓๗๙ บรรพชตตงมนอยในธรรมวนยน ๑๙๕ บรโภคดวยการมองเหนโทษ ๓๓๘/๓๓๙ บรษททควรลงทนไปด ๒๘๘ บตรทเกดจากพระโอษฐ ๓๗๓ บรษทพอฝกได ๓๖๓ เบองตนแหงพรหมจรรย ๔๑๖
(สวนศพทธรรมะ) บรรพชต ๑๘๗/๑๙๓ บวง ๙๖/๔๑๙ บณฑต ๑/๑๑๑/๑๗๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๙๓ บญอนเนองดวยอปธ ๔๖๐ บพพาราม ๒๘๖/๓๖๓/๓๗๓/๓๗๔ บพเพนวาสานสตญาณ ๓๙๑
ป (สวนคาขนาบ)
ปฏญาณเปนพรหมจาร ๑๒๙/๑๓๐ ๑๓๑/๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔ ประกอบสขในการนอน ๗๓ ประทมจนพระอาทตยขน ๗๑ ประมาทเพราะญาณทสสนะเกด ๑๔๕ ประมาทเพราะไดสมาธ ๑๔๓ ประมาทเพราะมลาภสกการะ ๑๔๐ ประมาทเพราะมศล ๑๔๑ ปรยตทเปนงพษ ๑๐๕ ปลากลนเบด ๕๘ ปากตดตง ๑๗๒ ปดปากดวยทรพยดวยลาภ ๙/๑๐ ปกขาดไปทางหนง ๖๓ ปของเจากพนาศดวยเชอกเสนน ๕๗ เปลอกสดเขาใจวา “แกน” ๑๔๓ เปลองเวลาดวยการคดธรรม ๑๐๔ เปลองเวลาดวยการเรยนธรรม ๑๐๔ เปลองเวลาดวยการสาธยายธรรม ๑๐๔
เปลองเวลาดวยการแสดงธรรม ๑๐๔
(สวนคาชชวนวงวอน) ปฏญาณจกเปนจรงและสมจรง ๑๕๓/๓๗๙ ปฏบตขออนสมควรแกสมณะ ๑๕๓ ประโยชนของความเปนสมณะ ๑๙๗ ปรารภความเพยร (เพอ) ๑๐๙ ปญญาทไดบรรลมหรอไม ? ๒๗๓
(สวนศพทธรรมะ) ปฏฆสญญา ๔๔๖ ปฏฆะ (สญโญชน) ๔๑๘ ปรยตธรรม ๑๐๓/๑๐๔/๑๐๕/๓๔๗/ ๓๔๘/๓๔๙ ปงกธา (นคม) ๔๒๙ ปญญา ๒๙๖/๒๙๗/๔๖๑ ปญญาขนธ ๔๖๑ ปญญาเครองไปจากขาศก ๓๗๐ ปญญาชาระศล ๒๑๘ ปญญาในกศล ๑๙๓ ปญญาเปนยอด ๒๘๙ ปญญาวมต ๒๔/๒๙/๗๓/๙๑/๒๓๑/ ๒๓๗/๒๗๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ ปญญาสกขา ๑๒๕ ปญญาอยทศล ๒๑๘ ปญญาอนเปนอเขสะ ๓๓๔ ปญญาอนยง ๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐ ปสสทธ ๒๒๘/๔๐๖ ปาณาตบาต ๑๙๙ ปต ๒๙๘/๔๐๖
ผ (สวนคาขนาบ)
ผลกลวยฆาตนกลวย ๖๘ ผาเกา ๓ ผาทใชเชดหมอขาว ๓ ผาททงตามกองขยะ ๓ ผาทนงหมเจบเนอ ๓ ผานสทนะถกเอาไป ๖๔ ผาเปลอกปอ ๓ ผาราคาถก ๓ ผาสไมงาม ๓ ผกระทากายวาจาใจไมสะอาด ๘๗ ผกลบไปตายทอาราม ๔๒ ผกลบไมถงอารามกตายเสยกอน ๔๑ ผกลวภยอนเกดแตคลน ๑๓๖ ผกลวภยอนเกดแตจระเข ๑๓๖
ผกลวภยอนเกดแตปลาราย ๑๓๘ ผกลวภยอนเกดแตวงวน ๑๓๙ ผกลนเบดของมาร ๕๘ ผแกลงทาผด ๓๕๖ “ผขนาบ” ๓๕๗ ผของอยในทบณฑบาต ๖๑ ผครองรฐหาสขในการนอน ๗๓ ผจะถกตราหนา ๒๗๔ ผจบงเขาทหาง ๑๐๕ ผชวยโตแทน ๙/๑๐ “ผชโทษ” ๑๗๕ ผเฒากลาวทามกลางสงฆ ๕ ผดนรนใครจะไดลาภ ๕๗/๕๘ ผไดรบทกขทรมาน ๕๕ ผไดรบทกขพนาศ ๖๑ ผตกเหว ๑๕๖ ผตงความปรารถนาเปนเทวดา ๓๑๔ ผตายกลางทาง ๔๐ ผตายคาท ๓๙ ผตายทบาน ๔๒ ผตดใจในกามคณ ๙๕ ผตดใจในรสแหงลาภ ๙๒ ผตดใจในรสแหงอาหาร ๙๓ ผตดใจในเสยงเยนยอ ๕๗/๕๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๙๕ ผถงความพนาศ ๙๖ ผถกฉดไปตามอารมณ ๓๐ ผถกตรง ๘๔ ผถกแทงดวยหอก ๑๔ ผถกลงอกเขปณยกรรม ๕ ผถกลาม ๙๖ ผถกลาภสกการะครอบงา ๖๑ ผทาการบรโภคสะสม ๒๐๑ ผทาการนอนบนทนอนสงใหญ ๒๐๓ ผทาความฉบหายแกมหาชน ๘๑ ผทาตนเปนพระประจาสกล ๔๖ ผทาตามประสาเขลา ๑๑๗ ผทาไทยทานใหตกเสยไป ๑๘๘ ผทาพชคามใหกาเรบ ๒๐๑ ผทาใหเกดการกนแหนงแกกน ๔๗ ผเนาในเสยเอง ๓๑๔ ผบวชในภายหลงถอเอาอยาง ๑๐๙ ผบอกเลกสกขา ๒๓/๓๑/๔๑/๔๒/๔๕ /๔๙/๖๔/๗๖/๑๓๖/ ๑๓๗/๑๓๘/๑๓๙ /๑๗๔ ผประดบตกแตงรางกาย ๒๐๔ ผประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ๑๓๐/ ๑๓๑/๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕
ผไมประมาท ๒๘๑ ผเปนคนพาลคนเขลา ๕ ผไปอยทไหน ๆ กไมสบาย ๕๕ ผพอใจในการกอสราง ๑๑๕ ผพอใจในการขยายกจ ๑๑๕ ผพอใจในการคลกคลกน ๑๑๕ ผพอใจในการนอน ๑๑๕ ผมากดวยการบญญต ๑๐๓/๑๐๔ ผมากดวยการสวด ๑๐๓/๑๐๔ ผมากดวยปรยต ๑๐๓/๑๐๔ ผมไดทาตามคาของเรา ๒๕๐ ผมการกระทาทตองปกปดซอนเรน ๗/ ๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/๒๒/๒๔ ผมการกระทาอยางทคนคเขาทา –
- ตอกน ๗๘ ผมความกาหนดในกาม ๙๗ ผมความกาหนดในกาย ๙๗ ผมความชวตดตว ๙ ผมความประพฤตทนากนแหนงตวเอง ๗/๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/ ๑๘/๒๐/๒๒/๒๔ ผมความเปนอยลามก ๓/๗/๑๒/๑๓/ ๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/๒๑/ ๒๔/๘๐/๑๖๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ ผมความเพยรเลวทราม ๑๗๐ ผมความเหนตาทราม ๑๒๙ ผมจตตาดวยอานาจนวรณ ๑๐๙ ผมจตตดแนนอยในลาภสกการะ ๕๕/ ๕๙/๖๑/๖๔ ผมจตตดแนนอยในเสยงเยนยอ ๕๕/ ๕๙/๖๑/๖๔ ผมจตเลอนลอยตามอารมณ ๒๙ ผมศลถกดหมน ๖๐ ผมศลนกตาหนได ๘๘ ผเมาวายงหนมอย ๑๗๓ ผไมกลวตอสงลามก ๑๗๐ ผไมเขาถงความสงบ ๕๓ ผไมควรบรโภคกอนขาว –
- ของชาวเมอง ๘๑ ผไมคมครองอนทรย ๗๓/๑๑๕ ผไมใครครวญเนอความ – - แหงธรรมดวยปญญา ๑๐๕ ผไมงอกงามในธรรมวนยน ๘๑ ผไมฉลาดในทางทควรไป ๑๑๐ ผไมฉลาดในลกษณะ ๑๑๐ ผไมฉลาดเรองโลกน – โลกอน ๑๗๗ ผไมฉลาดเรองวฏฏะ – ววฏฏะ ๑๗๗/ ๑๗๘
ผไมตามประกอบธรรมเครองตน ๗๓ ผไมถายถอนอกศลวตก ๑๗๐ ผไมทนตอ “การสมประหาร” ๓๘ ผไมทนตอ “ผงคล” ๓๕ ผไมทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ๓๕/๓๖ ผไมทนตอ “เสยงโหรองของขาศก” ๓๗ ผไมทาความเพยรเผากเลส ๑๗๐ ผไมประกอบดวยปญญา ๑๒๑ ผไมประกอบดวยวมตา ๑๒๑ ผไมประกอบดวยศล ๑๒๐ ผไมประกอบดวยสมาธ ๑๒๑ ผไมประกอบธรรมเครองสงบใจ ๑๐๔ ผไมพนจากความเกด ๑๓๐/๑๓๑/๑๓๒/ ๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕ ผไมยอมรบคาเตอน ๑๐๘ ผไมรบการฝก ๑๑๙ ผไมรจกกระพ ๑๔๐/๑๔๒/๑๔๓/๑๔๕ ผไมรจกแกนแท ๑๔๐/๑๔๒/๑๔๓/๑๔๕ ผไมรจกทาทควรไป ๑๑๐ ผไมรจกทางทควรเดน ๑๑๐ ผไมรจกนาทควรดม ๑๑๐ ผไมรจกใบออน ๑๔/๑๔๒/๑๔๓/๑๔๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๙๗ ผไมรจกเปลอกสด ๑๔๐/๑๔๒/๑๔๓/ ๑๔๕ ผไมรจกพอดวยปจจย ๑๗๐ ผไมรจกสะเกดแหง ๑๔๐/๑๔๒/๑๔๓/ ๑๔๕ ผไมรจกเจโตวมตปญญาวมต ๒๙ ผไมรเทาทนลาภสกการะ ๕๓ ผไมรประมาณในการกน ๑๑๖ ผไมรสกกลวตอสงลามก ๑๗๐ ผไมสนใจเรองสญญตา ๑๐๗ ผไมสารวมอนทรย ๓๙/๔๑/๔๒/๔๔ ผไมสมควน ๑๑๐ ผไมเหนแจมแจงซงกศลธรรม ๗๓ ผไมเหลยวแลในกจวเวกธรรม ๑๐๙ ผยอมสละทหลกเรน ๓๑๖ ผยงไมถกตองวโมกข ๓๗๕ ผยงไมพนจากความทกข ๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕ ผระคนดวยคฤหสถ ๓๑๔ ผรบเปนทต ๒๐๖ ผ “รดนมโค” เสยหมด ๑๑๐ ผรไมนบวาเปนคนพงสงสอน ๑๒๐ ผรสกอรอยในลาภสกการะ ๕๗/๕๘ ผเรยกหาเพอความเปนศตร ๓๕๖
ผลอลวงชาวบาน ๒๐๖ ผสนทสนมกบมาตคาม ๔๙ ผสยบอยในอารมณ ๒๙ ผสรางเหตปจจยเครองปรง ๑๕๖ ผสนอาสวะกยงถกรงเกยจ ๔๗ ผแสดงตวใหคนเขาใจผด ๘๐ ผหมนกลบคนไปสเพศตา ๒๓/๓๑/๔๑/ ๔๒/๔๕/๔๙/๖๔/ ๗๖/๑๓๖/๑๓๗/ ๑๓๘/๑๓๙/๑๗๔ ผหลนจากศาสนา ๑๒๐ ผหวงไดแตความเสอม ๖๕ ผหาความเจรญมได ๘๓/๘๔ ผอยใกลบานนงสมาธ ๓๑๕ ผอยใกลบานยอมไดปจจย ๓๑๖ ผออกไปนอกธรรมวนยนเสยแลว ๘๑
(สวนคาชชวนวงวอน) ผากาสเกาคราแลว ๑๙๑ ผาทเกบในหบอบ ๑๙๑ ผาทใชหอรตนะ ๑๙๑ ผาทนงหมสบายเนอ ๑๙๑ ผาบรสทธ ๓๒๖ ผาราคาแพง ๑๙๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ ผาสงาม ๑๙๑ ผกระทาอรยมรรคอยางมาก ๔๑๔ ผกลบใจ ๔๕ ผกลวตอสงลามก ๔๑๑ ผกลวโทษแหงวฏฏะ ๒๑๖ ผเกดโดยธรรม ๓๗๓ ผเขาถงธรรมอนสงบ ๒๕๙ ผครนคดในการออกจากกาม ๒๖๑/ ๔๑๑ ผครนคดในทางไมเบยดเบยน ๒๔๙ ผครนคดในทางไมพยาบาท ๒๔๙ ผควรทาความเพยร ๓๑๗ ผควรปลกตวออกจากหม ๒๖๑ ผคมครองอนทรย ๓๘๓ ผใครครวญเนอความแหง –
- ธรรมดวยปญญา ๓๔๙ ผใครตอการปฏบต ๔๓๓ ผงอกงามในธรรมวนยน ๓๒๘ ผจะไดรบการยกยอง ๒๗๔ ผจกเกดหนเดยว ๔๑๖ ผจกถงแกนธรรม ๒๒๖ ผจกถงความเจรญ ๓๓๑ ผจกถอเอานมตของสมาธจต –
- และวปสสนาจตได ๒๘๖
“ผจกทนอยได” ๑/๑๗๕/๓๕๗ ผจกทานพพานใหแจง ๒๘๖ ผจกยงสมมาทฏฐใหบรบรณ ๒๘๖ ผจกยงสมมาสมาธใหบรบรณ ๒๘๖ ผจกละสญโญชนได ๒๘๖ ผจบงอยางมนคง ๓๕๐ ผจากไปโดยไมหวงใย ๔๓๖ ผจากดความตองการ ๒๖๒/๔๓๓ ผฉลาดในททควรไป ๓๖๑ ผฉลาดในลกษณะ ๓๕๙ ผฉลาดเรองโลกน – โลกอน ๔๒๔ ผฉลาดเรองวฏฏะ – ววฏฏะ ๔๒๔ “ผชขมทรพย” ๑/๒๗/๕๑/๖๙/๘๙/ ๑๐๑/๑๒๓/๑๕๑/๑๗๕ ผเฒากลาวธรรมวนย ๑๙๓ ผดบการกาหนดหมายในอารมณ –
- ทขดใจ ๔๔๖ ผดบสนท ๒๕๒ ผโดดเดยว ๒๘๖ ผตองการทาความเพยร ๒๑๙/๒๒๐/๒๒๑ ผตองการนามน ๒๙๒ ผตองตดตอดวยสตร ๒๔๙ ผตงมนในปญญาและศล ๔๖๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๔๙๙ ผตงไวซงกายคตาสต ๒๓๗ ผตงอยในธรรมทเปนสาระ ๒๘๗ ผตงอยในสาระ ๑๙๘ ผตดกระแสแหงมาร ๔๒๔ ผตดตณหา ๓๕๔ ผตาหนคนทควรตาหน ๔๓๖ ผตามประกอบธรรมเครองตน ๗๔ ผถายถอนอกศลวตก ๔๑๑ ผถอนความเหนทดงไปคนละทางได ๒๖๘ ผถงกระแส ๔๑๖ ผถงแกน ๑๙๖ ผถงความเปนเทพ ๔๔๕ ผถงความเปนพรหม ๔๔๕ ผถงความเปนอรยะ ๔๔๖ ผถงพรอมดวยศล ๒๒๔/๒๒๕/๒๒๖ ผถงพรอมดวยสมาธ ๓๙๖ ผถงอาเนญชา ๔๔๖ ผถอการอยปา ๓๐๕/๓๑๖ ผถกตองวโมกข ๓๗๖ ผทนตอ “การสมประหารกน” ๒๔๔ ผทนตอ “ผงคล” ๒๔๔ ผทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ๒๔๔ ผทนตอ “เสยงโหรอง –
- ของขาศก” ๒๔๔
ผทากจสาเรจ ๒๔๕/๒๔๗ ผทาความเพยรเผากเลส ๓๓๓ ผทาเจโตวมตปญญาวมตใหแจง ๔๕๓ ผทาญาณทสสนะใหเกด ๓๙๖ ผทาตนใหอยเหนอการ –
- ไดเพอนไมด ๒๖๔ ผทาตนใหอยเหนอลาภสกการะ ๒๖๓ ผทาตามแทจรง ๒๕๐ ผทาสมยวโมกขใหเกด ๓๙๗ ผทควรแกของบชา ๒๔๒/๔๔๑ ผทควรแกของตอนรบ ๒๔๒/๔๔๓ ผทควรแกของทาบญ ๒๔๒/๔๔๔ ผทควรทาอญชล ๒๔๒/๔๔๗ ผทตณหาและทฏฐไมอาศย ๒๕๒ ผบรรลมรรคผลดวยการพจารณา –
- เหนอนตตา ๙๑ ผบรบรณในปญญา ๔๑๙ ผบรบรณในศล ๔๑๕ ผบรบรณในสมาธ ๔๑๗ ผบรสทธ ๑๙๘ ผปฏบตขดเกลา ๔๓๔ ผปฏบตสมควร ๔๐๕ ผประกอบดวยคณทงหมด ๓๓๔ ผประกอบดวยธรรมชนอเสขะ ๔๖๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๐๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ ผประกอบดวยปญญา ๓๗๐/๔๖๑ ผประกอบดวยวมต ๓๗๐/๔๖๑ ผประกอบดวยวมตญาณทสสนะ ๔๖๑ ผประกอบดวยศล ๓๗๐/๔๑๖ ผประกอบดวยสมาธ ๓๗๐/๔๖๑ ผประกอบธรรมเครองสงบใจ ๓๔๘ ผปรารถนานพพาน ๓๖๖/๓๗๖ ผปรารภความเพยร ๒๑๖/๓๐๘/ ๓๓๓/๔๓๒/๔๓๓ ผปราศจากนวรณ ๒๑๖ ผปราศจากราคะ โทสะ โมหะ ๑๙๖ ผเปน “ธรรมสาม” ๑๕๗ ผเปนเนอนาบญของโลก ๒๔๒/๔๕๒/ ๔๕๓/๔๖๐/๔๖๑/๔๖๔ ผเปนสมณะ ๔๐๗ ผเปรยบดวยมะมวงสก ๒๕๕ ผเปรยบดวยหมอเตม ๒๕๔ ผไปในทางแหงความหลดพน ๒๑๖ ผไปสอกนฏฐภพ ๔๕๖/๔๕๙ ผผานพนการกาหนดหมายในรป ๔๔๖ ผพนจากความเกด ๔๐๘ ผพนจากความทกข ๔๐๙ ผพนจาก “บวง” ๔๑๙ ผพชตสงคราม ๒๔๓
ผมองเหนประโยชนตนและผอน ๒๓ ผมองเหนภยไมควรประมาท ๓๑๗/๓๒๐ ผมาอกครงเดยว ๓๗๘/๔๑๗ ผมกายสงขารอนสงบ ๒๖๘ ผมความดารไมขนมว ๒๖๘ ผมความเพยรเผากเลส ๒๑๒ ผมความละอาย ๒๖๒ ผมความเหนถกตอง ๑๙๘/๒๖๒ ผมจตไมเลอนลอย ๒๓๗ ผมจตหลดพนดวยด ๒๖๘ ผมถอยคาดงาม ๔๒๙ ผมธรรมเครองอยผาสก ๓๐๓ ผมธรรมเปนทพง ๒๗๗ ผมปญญา ๓๐๘/๔๓๔ ผมปญญากมศล ๒๑๘ ผมปญญาคอยขนาบอยเสมอ ๑๗๕ ผมปญญาคอยชโทษอยเสมอ ๒๗ ผมปญญาในความหลดพน ๒๖๘ ผมพนกพงสดาน ๒๖๘ ผมพชหนเดยว ๔๑๖ ผมมรรคผลเปนแกนสาร ๑/๒๗/๕๑/ ๖๙/๘๙/๑๐๑/๑๒๓ ๑๕๑/๑๗๕/๓๕๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๐๑ ผมวาจาออนหวาน ๔๓๔ ผมศรทธา ๓๐๘ ผมศล ๑๙๑/๑๙๘/๔๒๘ ผมศลกมปญญา ๒๑๘ ผมศลมกาลง ๒๓๓ ผมศลยอมเวนหางจากคนเหมน ๘๗ ผมศลสมบรณ ๑๙๙ ผมศลสมาธปญญายงกวากน ๑๙๔ ผมศลสมาธปญญาเสมอกน ๑๙๔ ผมสต ๓๐๘ ผมหร ๓๐๘ ผมอารกขาอยางเดยว ๒๖๘ ผมอาพาธนอย ๓๑๗ ผมอาสวะสนแลว ๑๙๘ ผมโอตตปปะ ๓๐๘ ผมงหนาในกจวเวกธรรม ๓๕๕ ผไมทาอกศล ๒๑๕ ผไมแกลงทาผด ๓๕๗ ผไมขอมากเกนไป ๒๔๘ ผไมถกฉดไปตามอารมณ ๒๓๘ ผไมถกตรง ๓๓๑ ผไมถกลาม ๓๔๑ ผไมตกเหว ๔๐๘ ผไมตองการทาตวใหเดน ๒๖๒
ผไมตงความปรารถนาเปนเทวดา ๓๔๒ ผไมตดใจในกามคณ ๓๓๙ ผไมตดใจในรสแหงลาภ ๓๓๘ ผไมตดใจในรสแหงอาหาร ๓๓๙ ผไมถงความพนาศ ๓๔๐ ผไมทาการสะสมบรกขาร ๔๓๗ ผไมทาไทยทานใหตกเสยไป ๔๓๗ ผไมทาในใจซงการกาหนดหมาย –
- ในภาวะตาง ๆ ๔๔๖ ผไมเบยดเบยน ๒๕๒ ผไมประมาท ๒๘๑/๓๖๘ ผไมพอใจในการกอสราง ๓๖๗ ผไมพอใจในการขยายกจ ๓๖๗ ผไมพอใจในการคลกคลกน ๓๖๗ ผไมพอใจในการนอน ๓๐๗/๓๖๗ ผไมมวเพงดคนอน ๓๐๒ ผไมยอมสละทหลกเรน ๓๑๖ ผไมยนดในเครองปรง ๔๐๙ ผไมเยอใยในลาภสกการะ ๕๖/๕๘/ ๖๑/๖๓/๖๕/๖๘ ผไมเยอใยในเสยงเยนยอ ๕๔/๕๗/ ๖๐/๖๒/๖๔/๖๖ ผไมลมคาปฏญาณ ๔๕๙ ผไมสงสยในไตรสกขา ๓๓๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๐๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ ผไมสงสยในพระศาสดา –
- พระธรรม – พระสงฆ ๓๓๑ ผไมสยบอยในอารมณ ๒๓๗ ผไมสรางเครองปรง ๔๐๙ ผไมหลนจากศาสนา ๓๗๐ ผยกยองคนทควรยกยอง ๔๓๗ ผยอมรบคาสอนโดยเคารพ ๓๕๕ ผยอมเสยชวต ๓๙๕ ผยงทองเทยวไปเจดครง ๔๑๖ ผยนดในการละสงทควรละ ๒๖๗ ผรอดตาย ๔๔ ผรกษากายวาจาจต ๒๔๖ ผรบการฝก ๓๖๓ ผรจก “แกนแท” ๓๙๗ ผรจกทาทควรไป ๓๖๐ ผรจกทางทควรเดน ๓๖๑ ผรจกนาทควรดม ๓๖๐ ผรจกพอดวยปจจย ๔๑๑ ผรจก “รดนมโค” ๓๖๑ ผรตามเปนจรงซงเจโตวมต –
- ปญญาวมต ๒๓๗ ผรตเตยนไดหรอไม ? ๒๗๓ ผรเทาทนลาภสกการะ ๒๕๙ ผรประมาณในการบรโภค ๗๔
ผรประมาณในการรบ ๓๖๑ ผรสกกลวตอสงลามก ๔๑๒ ผเรยกหาเพอความเปนมตร ๓๕๗ ผแรกถงกระแส ๓๗๘ ผลอยเกด ๓๗๘ ผลอยบญลอยบาป ๓๗๙ ผละกรรมอนมใชพรหมจรรย ๑๙๙ ผละการกลาวคาหยาบ ๒๐๐ ผละการแสวงหาสนเชง ๒๖๘ ผละคาทโปรยประโยชนทง ๒๐๐ ผละคาสอเสยด ๑๙๙ ผละเครองเศราหมองจตเสยได ๓๒๓ ผละตะปตรงใจได ๓๓๑ ผละปาณาตบาต ๑๙๙ ผละมสาวาท ๑๙๙ ผละอทนนาทาน ๑๙๙ ผละอาสวะได ๑๙๘ ผลมลาดไปทางนพพาน ๒๙๔/๒๙๕/ ๒๙๖/๒๙๗/๒๙๘/๒๙๙ ผแลนไปตามกระแส –
- แหงธรรม ๙๒/๔๒๕ ผแลนไปตามกระแส –
- แหงศรทธา ๙๒/๔๒๖ ผเวนการกลาวคาแกงแยง ๒๐๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๐๓ ผเวนการพดคยดวยเดรจฉานกถา ๒๐๕ ผเวนการฉนในวกาล ๒๐๐ ผเวนการซอขาย ๒๐๐ ผเวนการทาพชคามภตคาม –
- ใหกาเรบ ๒๐๑ ผเวนการนอนบนทนอนสงใหญ ๒๐๔ ผเวนการบรโภคสะสม ๒๐๒ ผเวนการประดบตกแตงรางกาย ๒๐๔ ผเวนการฟอนราขบรอง ๒๐๐ ผเวนการเลนการพนน ๒๐๓ ผเวนการเลยงชวตผด ๒๐๗/๒๐๘/ ๒๐๙/๒๑๐/๒๑๑ ผเวนการรบเงนและทอง ๒๐๐ ผเวนการรบใชเปนทต ๒๐๖ ผเศราสลด ๒๗๘ ผสงบ ๔๓๓ ผสถตในอรยวงศ ๒๖๖ ผสนใจเรองสญญตา ๓๕๒ ผสมควรเสพเสนาสนะปา ๒๔๙ ผสมบรณดวยธรรมชนอเสขะ ๔๖๑ ผสมบรณดวยปญญา ๔๖๑ ผสมบรณดวยวมต ๔๖๑ ผสมบรณดวยวมตตญาณทสสนะ ๔๖๑ ผสมบรณดวยศล ๒๘๓/๔๖๑
ผสมบรณดวยสมาธ ๔๖๑ ผสนโดษดวยคลานปจจยเภสช ๒๖๑ ผสนโดษดวยจวร ๒๖๑ ผสนโดษดวยบณฑบาต ๒๖๑ ผสนโดษดวยเสนาสนะ ๒๖๑ ผสารวมอนทรย ๒๔๖/๒๘๓ ผสนสญโญชน ๔๑๘ ผสนอาสวะ ๙๑ ผสนอาสวะพรอมกบสนชวต ๔๕๔ ผสมควน ๓๖๐ ผเสวยความสข ๓๒๖ ผเสวยสขดวยนามกาย ๙๑ ผเสวยสขอนหาโทษมได ๒๑๑ ผหมดพษสงทางใจ ๔๖๑ ผหมดราค ๓๒๒ ผหลกไปได ๒๔๔ ผหลดพนจากทกข ๔๐๘ ผหลดพนดวยศรทธา ๙๒ ผหลดพนโดยสวนสอง ๙๑ ผไหลสนพพาน ๓๑๔ ผหวงไดแตความเจรญ ๓๓๐ ผเหนแจมแจงซงกศลกรรม ๗๔ ผอดเฉยไดตอความยวใจ –
- ของกลนทงหลาย ๔๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๐๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ ผอดเฉยไดตอความยวใจ –
- ของธรรมารมณทงหลาย ๔๕๓ ผอดเฉยไดตอความยวใจ -
- ของรสทงหลาย ๔๕๓ ผอดเฉยไดตอความยวใจ -
- ของรปทงหลาย ๔๕๒ ผอดเฉยไดตอความยวใจ -
- ของสมผสทางกายทงหลาย ๔๕๓ ผอดเฉยไดตอความยวใจ -
- ของเสยงทงหลาย ๔๕๒ ผอบรมอรยมรรคมองคแปด ๔๑๔ ผอยใกลนพพาน ๒๘๓ ผอยดวยธรรม ๓๔๗/๓๔๘ ผอยในธรรมวนยน ๓๒๘ ผอยในสถานะอนเลศ ๒๗๙ ผอยไมหางจากฌาน ๓๓๘ ผอยปาไดปจจย ๓๑๖ ผอยเหนอความหวง ๒๓๒ ผอาจตงจตเปนสมาธได ๓๑๖ ผอาจเปลองจตหลดพนได ๓๑๖ ผอาบดวยเครองอาบภายใน ๓๒๗ ผอาศยศล ๒๑๙/๒๒๐/๒๒๑/ ๒๒๒/๒๒๓ ผอทศตนในการเผากเลส ๔๑๑ ผอบตในทนท ๔๑๘
ผเอาตวรอด ๒๕๒
(สวนศพทธรรมะ) “ผงคล” ๓๕/๗๘ ผลของความเปนสมณะ ๑๙๗ ผลสดทายของพรหมจรรย ๒๘๙/๓๙๗ ผลแหงอนทรยสงวรณ ๒๕๕ ผสสะ ๑๔๙ โผฏฐพพะ ๒๙/๓๓/๙๕/๑๑๕/๑๗๒/ ๒๓๗/๓๔๐
ฝ ฝกยงไมเสรจตายเสยกอน ๓๖๙
พ (สวนคาขนาบ)
พรหมจรรยตรงกระพ ๑๔๕ พรหมจรรยตรงใบออน ๑๔๐ พรหมจรรยตรงเปลอกสด ๑๔๓ พรหมจรรยตรงสะเกดแหง ๑๔๒ ‘พรหมจรรยนกระทาไดยากยง’ ๒๓ พรหมจรรยไมบรสทธ ๑๓๐/๑๓๑/๑๓๒/ ๑๓๓/๑๓๔/๑๓๕ พรหมจารถกยาย ๑๘๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๐๕ พรหมจารถกรอยรด ๑๘๕ พระราชาเสอมกาลง ๒๔ พระหลวงตา ๑๑๘ ‘พรงนขอใหเลยงเราอยางนอก’ ๙๓ พลดไปสมจฉาทฏฐไมรตว ๑๐๗ พวกบณฑตลมตว ๑๕๗ พอของเจากไดรบทกขพนาศ –
- ดวยเชอกเสนน ๕๗ เพอนรงเกยจวาคงจะเปน –
- ภกษลามก ๔๗
(สวนคาชชวนวงวอน)
พรหมจรรยจกดารงอยนาน ๒๙๓ พรหมจรรยนมวมตเปนทหมาย ๒๘๙ พระเถระตวอยาง ๓๕๖ พระราชามกาลง ๒๓๒ “พนยกรรม” ๔๖๕ พงสานกไว ๑๗๙/๑๘๐ พดตองมสต ๒๕๐
(สวนศพทธรรมะ) พยาบาท ๘๖/๓๒๓ พรหมกาย ๓๗๔
พรหมจรรย ๗/๒๓/๓๕/๓๖/๓๗/๔๑/ ๔๒/๔๕/๙๗/๑๓๐/๑๓๑ ๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔/ ๑๓๕/๑๗๓ พรหมจาร ๑๒๙/๑๓๐/๑๓๑/๑๓๒/ ๑๓๓/๑๓๔ พรหมภต ๓๗๔ พระขณาสพ ๑๖๘ พระธรรม ๓๒๕ พระพทธ ๓๒๕ ‘พระวาจาครงสดทาย’ ๔๖๕ พระสกทาคาม ๔๒๕/๔๖๐ พระสงฆ ๓๒๕ พระสทธรรม ๑๘๒/๔๓๑ พระเสขะ ๓๖๖/๓๗๖ พระโสดาบน ๔๒๕/๔๖๐ พระอนาคาม ๔๒๕/๔๖๐ พระอรหนต ๒๓/๒๒๐/๒๒๒/๒๗๗/ ๒๘๘/๓๓๓/๓๖๖ ๔๒๔/๔๖๐ พราหมณ ๙๕/๑๒๙/๑๓๐/๑๓๑/๑๔๕/ ๑๔๖/๑๔๗/๑๔๘/๑๕๕/ ๑๗๗/๑๙๖/๒๐๑/๒๑๑/ ๓๗๔/๓๙๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๐๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ พราหมณมหาศาล ๑๓/๑๔/๑๖/ ๘๑/๑๙/๒๑ พลหรณะไพรสณฑ (ปา) ๙๒ พวกกษตรยมหาศาล ๑๓/๑๔/๑๖/ ๑๘/๑๙/๒๑ พวกสมณสากยปตตยะ ๓๗๔ พาราณส (เมอง) ๔๒๐ พาลกโลณการคาม (หมบาน) ๑๕๘ พาหยะ (ภกษ) ๒๑๘
ฟ ไฟกองใหญ ๑๑/๑๒
ภ (สวนคาขนาบ)
ภาชนะวาง ๖ ภายหลงแตความตาย ๑๒/๑๔/๑๕/ ๑๗/๑๙/๒๐/๒๒ ภกษกลาวยกยอกนเอง ๙๑ ภกษแกงแยงกน ๘๒ ภกษขอมากเกนไป ๔๗ ภกษคดสก ๘๕ ภกษจกชมนมกนอยแตในหมบาน ๗๔ ภกษจกถงการแสวงหาไมสมควร ๗๕
ภกษจกมวสมกนอยแตในนคม ๗๕ ภกษจกมวสมกนอยแต –
- ในเมองหลวง ๗๖ ภกษจกมการคลกคลกบคนวด ๗๗ ภกษจกมการคลกคลกบสามเณร ๗๗ ภกษจกเรดรางการใชผาบงสกล ๗๔ ภกษจกเรดรางการการเทยวบณฑบาต ๗๕ ภกษจกเรดรางการการอยปา ๗๖ ภกษตองการความอรอยในอาหาร ๗๕ ภกษตองการจวรสวยงาม ๗๔ ภกษตองการอยด ๗๕ ภกษถงความตาย ๓๑ ภกษถงความพนาศดวยชนก ๕๗ ภกษถงความพนาศดวยเบด ๕๘ ภกษถกแมลงวนตอม ๘๕ ภกษถกลมเวรมภาพดแหลก ๖๓ ภกษถกลาภสกการะครอบงา ๕๕/๕๙ ภกษถกเสยงเยนยอครอบงา ๖๔ ภกษถกหลาวอาบยาพษเสยบ ๖๑ ภกษถกอสนบาตตกฟาด ๖๒ ภกษเถระทศล ๔ ภกษทาตนเปนเจากเจาการ ๔๖ ภกษทมแทงกนดวยหอกปาก ๘๒ ภกษทใกลชดเขากเจบเนอ ๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๐๗ ภกษทไมควรแกของตอนรบ ๓๓ ภกษทไมควรแกของทาบญ ๓๓ ภกษทไมควรแกของบชา ๓๓ ภกษทไมควรแกทาอญชล ๓๓ ภกษทไมควรพดอภธรรม ๑๐๖ ภกษทไมควรเปนเจาอาวาส ๑๘๖ ภกษทไมใช “คนของเรา” ๘๑ ภกษทไมเปนเนอนาบญ ๓๓ ภกษทศล ๑๖๓ ภกษนอนจนพระอาทตยขน ๗๒ ภกษนอนซบเซา ๓๔๒ ภกษบรโภคดวยอาการเปนขโมย ๘๐ ภกษปนกลางทศล ๔ ภกษเปนคนวายาก ๑๐๘/๑๑๗ ภกษเปรยบดวยแกะตดเซงหนาม ๖๐ ภกษเปรยบดวยเตาตดชนก ๕๖ ภกษเปรยบดวยปลากลนเบด ๕๘ ภกษเปรยบดวยปาชาผดบ ๘๖ ภกษเปรยบดวยลาทเดนตามฝงโค ๑๒๕ ภกษเปรยบดวยลกสนขด ๖๔ ภกษเปรยบดวยสตวกนคถ ๕๙ ภกษเปรยบดวยมหาโจร ๗๘ ภกษเปรยบดวยสนขขเรอน ๕๕ ภกษเปรยบดวยอาวธสองคม ๑๕๔
ภกษพหสตไมบอกสอน ๑๐๘ ภกษมความเปนอยเลวทราม ๓ ภกษมความเหนผด ๑๕๔ ภกษคานอย ๔ ภกษมผวพรรณไมงาม ๓ ภกษไมเขยไขขาง ๑๑๑ ภกษไมมสงวร ๒๙ ภกษไมหนกในพระสทธรรม ๙๑ ภกษไมอดทนตอกลน ๓๓ ภกษไมอดทนตอโผฏฐพพะ ๓๔ ภกษไมอดทนตอรส ๓๔ ภกษไมอดทนตอรป ๓๓ ภกษไมอดทนตอเสยง ๓๓ ‘ภกษรปโนนเปนอรยบคคล’ ๙๑ ภกษลามก ๙/๑๐ ภกษลามกกนจ ๑๖๗ ภกษลามกคะนอง ๑๖๗ ภกษลามกโจทอาบตไมมมล ๗๙ ภกษลามกทะเยอทะยาน ๑๖๗ ภกษลามกทาลายความด ๑๖๗ ภกษลามกทาลายสงฆ ๑๖๓ ภกษลามกทรพล ๑๖๗ ภกษลามกปลอยสต ๑๖๗ ภกษลามกพดเสยงอง ๑๖๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๐๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ ภกษลามกมกาลง ๒๕ ภกษลามกมบรวาร ๗๙ ภกษลามกไมกรณาปราน ๑๖๗ ภกษลามกเรยนธรรม ๗๙ ภกษลามกเลยงไปอยชายแดน ๑๑ ภกษลามกสงเคราะหคฤหสถ –
- ดวยของสงฆ ๘๐ ภกษลามกสะสมของกน ๑๖๗ ภกษลามกหยาบคาย ๑๖๗ ภกษลามกอวดอตตรมนสสธรรม ๘๐ ภกษเลาเรยนสตรอนถอมาผด ๑๐๘ ภกษเลยงชวตผดทาง ๑๖๔ ภกษวางทาเปนกนเองกบคน –
- ทยงไมถงขนาดเปนกนเอง ๔๖ ภกษสงสยในไตรสกขา ๘๕ ภกษสงสยในพระธรรม ๘๔ ภกษสงสยในพระศาสดา ๘๔ ภกษสงสยในพระสงฆ ๘๔ ภกษหกสบรปบอกเลกสกขา ๒๓ ภกษหกสบรปมโลหตออกจากปาก ๒๓ ภกษหนกในอามส ๙๑ ภกษหมนกลบคนไปสเพศตา –
- แหงคฤหสถ ๓๕/๓๖/๓๗
ภกษเหนมาตคามนงชวหมชว ๓๑/๓๙/ ๔๑/๔๒/๔๔/๖๔ ภกษใหมทศล ๓ ‘ภกษอนตาตอยนอยศกด’ ๑๔๐ ‘ภกษอนทศล’ ๑๔๑ ‘ภกษอนมจตฟงซาน’ ๑๔๓ ‘ภกษอนมบญนอย’ ๖๐ ภกษโออวด ๑๕๔
(สวนคาชชวนวงวอน) ภกษเขากนไดสนท –
- เหมอนนานมกบนา ๓๒๙ ภกษคอยเขยไขขาง ๓๕๙ ภกษคอยจองดตนเอง ๓๐๒ ภกษไดฌานตามตองการ ๓๐๒ ภกษเถระมศล ๑๙๒ ภกษทใกลชดแลวสบายตว ๑๙๑ ภกษทควรแกของตอนรบ ๒๔๒/ ๔๔๑/๔๔๓ ภกษทควรแกของทาบญ ๔๔๗/ ๔๕๒/๔๕๔ ภกษทควรแกของบชา ๔๔๔/๔๕๙/๔๖๐ ภกษทควรทาอญชล ๔๕๕/๔๕๖/๔๕๗ ภกษทควรเปนเจาอาวาส ๔๓๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๐๙ ภกษทเปน “คนของเรา” ๓๒๘ ภกษทเปนเนอนาบญของโลก ๔๕๘/ ๔๖๑/๔๖๔ ภกษนาตานองหนา ๑๙๓ ภกษบรษทไมเหลวไหล ๒๘๗ ภกษปดแผล ๓๕๙ ภกษปนกลางมศล ๑๙๒ ภกษเปนคนวางาย ๓๕๕ ภกษเปนอยอยางไมประมาท ๗๑ ภกษผถงยอด ๑๙๘ ภกษผมความเหนชอบ ๑๙๘ ภกษผมปญญา ๒๖๗ ภกษผมศล ๑๙๘ ภกษผมศลสมบรณ ๑๙๙ ภกษผมสงวร ๒๓๗ ภกษผสนอาสวะ ๑๙๘ ภกษผอดทนตอกลน ๒๔๒/๔๕๓ ภกษผอดทนตอโผฏฐพพะ ๒๔๒/๔๕๓ ภกษผอดทนตอรส ๒๔๒/๔๕๓ ภกษผอดทนตอรป ๒๔๒/๔๕๒ ภกษผอดทนตอเสยง ๒๔๒/๔๕๒ ภกษพหสตบอกสอน ๓๕๕ ภกษพงอยโดยชอบ ๓๐๑ ภกษมความเปนอยอยางงดงาม ๑๙๑
ภกษมคามาก ๑๙๑ ภกษมทอนไมเปนหมอน ๗๑ ภกษมผวพรรณงาม ๑๙๑ ภกษมศลตองไปอยชายแดน ๒๕ ภกษไมกระวนกระวาย –
- จะไดชอเสยง ๓๐๒ ภกษไมกลาวยกยอกนเอง ๓๓๗ ภกษไมขอมาก ๒๔๘ ภกษไมสงสยในไตรสกขา ๓๓๑ ภกษไมสงสยในพระธรรม ๓๓๑ ภกษไมสงสยในพระศาสดา ๓๓๑ ภกษไมสงสยในพระสงฆ ๓๓๑ ภกษไมหนกในอามส ๓๓๗ ภกษไมโออวด ๔๐๕ ภกษยงตองศกษาตอ ๖๑/๖๒ ภกษรอดจากการสก ๓๓๒ ภกษเลาเรยนสตรอนถอมาถก ๓๕๕ ภกษเลยงชวตถกทาง ๒๖๕ ภกษสมบรณดวยศล ๓๐๑ ภกษหกสบรปเปนพระอรหนต ๒๓ ภกษหนกในพระสทธรรม ๓๓๗ ภกษใหมมศล ๑๙๑ ภกษใหมรคณพเศษ ๒๘๗ ภกษอยปา ๓๗/๓๘/๒๔๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๑๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ
(สวนศพทธรรมะ) ภพ ๑๔๙ ภณฑะ (ภกษ) ๑๑๗ ภททาล (ภกษ) ๔๖๒ “ภยอนเกดแตคลน” ๑๓๕ “ภยอนเกดแตจระเข” ๑๓๖ “ภยอนเกดแตปลาราย” ๑๓๘ “ภยอนเกดแตวงวน” ๑๓๗ ภารทวาชะ (สามเณร) ๓๗๓ ภาวะแหงความเปนหนงของจต –
- แวดลอมดวยองคทงเจด ๓๐๐ ภมชะ (เถระ) ๒๙๒
ม (สวนคาขนาบ)
มหาโจร ๘/๗๘/๘๐ มหาชนขาดความสะดวก ๓๕ มองขามกระพ ๑๔๐/๑๔๒/๑๔๓ มองขามแกน ๑๔๕ มองขามเปลอกสด ๑๔๐/๑๔๒ มองขามสะเกดแหง ๑๔๐ ‘มนกนกอนเหลกแดงจะดกวา’ ๘๐ มวเมาเพราะญาณทสสนะเกด ๑๔๕ มวเมาเพราะไดสมาธ ๑๔๓
มวเมาเพราะมลาภสกการะ ๑๔๐ มวเมาเพราะมศล ๑๔๑ มากระโดดสดตว ๑๖๑ มากดสายบงเหยน ๑๖๑ มาเตะงอนรถ ๑๖๐ มาทาใหรถตะแคงหงาย ๑๖๐ มาไมยอมกาวเดนถอยกลบ ๑๖๒ มาวงเตลดไป ๑๖๑ มาสลดรถ ๑๕๙ มาหกหลงกระแทกธป ๑๕๙ มาหกไมตรทณฑ ๑๕๙ มาหมอบ ๑๖๓ มาตคามนงชวหมชว ๓๑/๓๗/๓๙/๔๑/ ๔๒/๔๔/๖๔/๑๓๙ มารไดชองไดโอกาส ๙๖/๑๑๕ มใชธรรมวหาร ๑๐๓/๑๐๔ มการเปนอยเลวทราม ๙๒ มการหวงคณธรรม ๑๘๗ มการหวงชอเสยงเกยรตยศ ๑๘๗ มการหวงลาภ ๑๘๗ มความกาหนดในรปกาย ๙๗ มความตระหนทอย ๑๘๗ มความตระหนสกลอปฏฐาก ๑๘๗ มความทะยานอยากในกาม ๙๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๑๑ มความเปนสมณะนดเดยว ๕ มความสนทสนมเปนกนเอง ๔๙ มภณฑะเภสชสงของมาก ๑๘๗ “มโอกาส” ๔๙ มอตดตง ๑๗๒ มลเหตททาใหพระสทธรรม –
- เลอะเลอน ๑๐๘ เมฆเปนเหต ๗๘ เมาเพราะญาณทสสนะเกด ๑๔๔ เมาเพราะไดสมาธ ๑๔๓ เมาเพราะมลาภสกการะ ๑๔๐ เมาเพราะมศล ๑๔๑ เมาหมกอยในกามคณ ๙๕ เมาหมกอยในรสแหงลาภ ๙๒ เมอไดเหนมาตคามเนอง ๆ ๔๙/๑๓๙ เมอตณหาเจรญ ๑๕๕ เมอประมาทแลว ๑๔๐/๑๔๑/ ๑๔๓/๑๔๕ เมออปธเจรญ ๑๕๕ แมวไดรบทกขเจยนตาย ๓๑ โมษบรษ ๖๐/๑๐๕/๑๑๗/๔๖๒ ไมกลาววาปฏบตสมควร ๑๕๔ ไมกาหนดสต ๓๙/๔๑/๔๒/๔๔/๖๔/ ๑๓๘/๑๓๙
ไมเกรงกลวบาป ๑๘๔ ไมขดเกลากเลส ๑๘๖ ไมใชสมณะกวาเปนสมณะ ๗/๑๒/๑๓/ ๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/๒๒/๒๔/๑๖๔ ไมตรวจดฝงแมนาเสยกอน ๑๗๗ ไมตงกายคตาสต ๒๙ ไมตงจตเพอจะรเรองสญญตา ๑๐๗ ไมตามประกอบโพธปกขยธรรม ๗๓ ไมไตสวนใหรอบคอบ ๑๘๘ ไมทาความเพยรเผากเลส ๑๗๐ ไมทาใหแจงประโยชนแหงสมณะ ๑๔๖/๑๔๗/๑๔๘/๑๔๙ ไมประพฤตพรหมจรรยกวาประพฤต ๗/๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/๑๘/๒๐/ ๒๒/๒๔/๑๖๔ ไมเปนสมณะ ๑๔๖/๑๔๗/๑๔๘/ ๑๔๙/๑๕๐ ไมพนจากความทกขกายทกขใจ ๑๕๕/๑๕๖ ไมมองเหนสวนทเปนโทษ ๙๒/๙๓/ ๙๔/๙๕ ไมมความละอาย ๕ ไมยนดการหลกเรน ๑๘๖ ไมแยแสตอปฏก ๑๖๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๑๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ ไมรกษากายวาจาจต ๓๙/๔๑/๔๒/๔๓/ ๖๔/๑๓๗/๑๓๙ ไมรบการฝก ๑๑๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงชรามรณะ ๑๔๘ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงชาต ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงตณหา ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงทกข ๑๕๐ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงนามรป ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงผสสะ ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงภพ ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงวญญาณ ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงเวทนา ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ - - ดบสนทแหงสงขาร ๑๔๙
ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงอายตนะหก ๑๔๙ ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ -
- ดบสนทแหงอปทาน ๑๔๙ ไมรจกความดบสนท -
- แหงชรามรณะ ๑๔๘ ไมรจกความดบสนทแหงชาต ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงตณหา ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงทกข ๑๕๐ ไมรจกความดบสนทแหงนามรป ๑๔๙ ไมรจกความดบสนท-
- แหงเบญจขนธ ๑๔๕ ไมรจกความดบสนทแหงผสสะ ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงภพ ๑๔๙ ไมรจกความดบสนท –
- แหงวญญาณ ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงเวทนา ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงสงขาร ๑๔๙ ไมรจกความดบสนท –
- แหงอายตนะหก ๑๔๙ ไมรจกความดบสนทแหงอปาทาน ๑๔๙ ไมรจกชรามรณะ ๑๔๘ ไมรจกชาต ๑๔๘ ไมรจกตณหา ๑๔๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๑๓ ไมรจกทกข ๑๕๐ ไมรจกโทษในธาตส ๑๔๗ ไมรจกโทษในอนทรย ๑๔๗/๑๔๘ ไมรจกโทษในอปาทานขนธ ๑๔๖ ไมรจกโทษอนตาทราม ๕๓ ไมรจกนามรป ๑๔๙ ไมรจกประมาณในการรบปจจย ๑๑๓ ไมรจกผสสะ ๑๔๙ ไมรจกพอดวยปจจย ๑๖๘/๑๗๐ ไมรจกภพ ๑๔๙ ไมรจกมลฐานเกยวกบ –
- ลาภสกการะ ๕๓/๕๔ ไมรจกรสอรอยในธาตส ๑๔๗ ไมรจกรสอรอยในอนทรย ๑๔๗/๑๔๘ ไมรจกรสอรอยในอปาทานขนธ ๑๔๖ ไมรจกลกษณะของเบญจขนธ ๑๔๕ ไมรจกลาภสกการะและเสยงเยนยอ ๕๔ ไมรจกวญญาณ ๑๔๙ ไมรจกเวทนา ๑๔๙ ไมรจกสงขาร ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงชรามรณะ ๑๔๘ ไมรจกเหตเกดขนแหงชาต ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงตณหา ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงทกข ๑๕๐
ไมรจกเหตเกดขนแหงรปนาม ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงเบญจขนธ ๑๔๕ ไมรจกเหตเกดขนแหงผสสะ ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงภพ ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงวญญาณ ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงเวทนา ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงสงขาร ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงอายตนะหก ๑๔๙ ไมรจกเหตเกดขนแหงอปาทาน ๑๔๙ ไมรจกอายตนะหก ๑๔๙ ไมรจกอบายเครองออกในธาตส ๑๔๗ ไมรจกอบายเครองออกในอนทรย ๑๔๗/๑๔๘ ไมรจกอบายเครองออก –
- ในอปาทานขนธ ๑๔๖ ไมรจกอบายเปนทางพนในกรณ –
- อนเกยวกบลาภสกการะ – - และเสยงเยนยอ ๕๓
ไมรจกอปาทาน ๑๔๙ ไมรแจมแจงในอบายเปนเครองออก –
ไปจากทกข ๙๒/๙๓/๙๔/๙๕ ไมรตามเปนจรงซงเจโตวมต –
- ปญญาวมต ๒๙ ไมรสกวาจะแหลกลาญ ๑๕๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๑๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ ไมละอายบาป ๑๘๔ ไมสรรเสรญการจากดความ –
- ตองการ ๑๘๔ ไมสรรเสรญการใชจวรสามผน ๑๘๔ ไมสรรเสรญการใชผาบงสกล ๑๘๔ ไมสรรเสรญการบณฑบาต –
- เปนวตร ๑๘๔ ไมสรรเสรญการปรารภ –
- ความเพยร ๑๘๕ ไมสรรเสรญการสนโดษ ๑๘๔ ไมสรรเสรญการอยปา ๑๘๔ ไมสรรเสรญการอยสงบ ๑๘๔ ไมสรรเสรญการอยอยางไม –
- คลกคลกน ๑๘๕ ไมสาคญเรองสญญตาวาเปนสงท –
- ควรศกษา ๑๐๗ ไมสารวมอนทรย ๓๙/๔๑/๔๒/๔๔/ ๖๔/๑๓๘/๑๓๙ ไมสมควน ๑๑๐ ไมหนกในพระสทธรรม ๙๑ ไมเหนอวยวะทยงไมเปอนคถ ๑๖๖ ไมเหมอนกนดวยความใคร –
- ในจตตสกขา ๑๒๕
ไมเหมอนกนดวยความใคร –
- ในปญญาสกขา ๑๒๕ ไมเหมอนกนดวยความใคร –
- ในศลสกขา ๑๒๕ ไมหลดพนจากทกข ๑๕๖ ไมเหลยวแลในกจวเวกธรรม ๑๘๐ ไมอดใจในกลน ๑๘๔ ไมอดใจในรส ๑๘๔ ไมอดใจในรป ๑๘๔ ไมอดใจในสมผสทางกาย ๑๘๔ ไมอดใจในเสยง ๑๘๔ ไมอบรมกายคตาสต ๓๐ ไมอาจฝกสอนในไตรสกขา ๑๗๘/ ๑๗๙/๑๘๐ ไมอาจสบพรหมจรรยตอไป ๓๕/๓๖/ ๓๗/๔๑/๔๒/๔๕
(สวนคาชชวนวงวอน) มหาชนมความสขมาก ๒๓๓ มหาชนรจกวา ‘เธอเปนสมณะ’ ๑๕๓ มองเหนสวนทเปนโทษ ๙๔ มาทอาจฝกได ๓๖๓ มารหาชองทาลายมได ๗๒/๙๖/๑๑๕/ ๓๖๒/๔๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๑๕ มาอาชาไนย ๔๔๑/๔๕๒ มาอาชาไนยหนม ๔๖๒ มการเปนอยงดงาม ๙๒ มความตองการนอย ๒๖๒ มความเหนชอบ ๑๙๘ มทอนไมเปนหมอน ๗๑ มปญญาทาทสดทกข ๑๒๙ มเมตตาเพยงชวลดนวมอเดยว ๓๓๘ มศลกมปญญา ๒๑๘ ‘แมจะทกขกายทกขใจ’ ๑๘๓ แมนาเอยงเทสทะเล ๓๑๓ เมอเกดโจรภยกยงผาสก ๓๑๙ เมอเกดทพภกขภยกยงผาสก ๓๑๘ เมอตองการความเปนสมณะ ๓๘๐ เมอตงอยในศล ๒๑๙/๒๒๐/ ๒๒๑/๒๒๒/๒๒๓ เมอถกพยาธครอบงากยงผาสก ๓๑๗ เมอทรงเดนทางไกลพระองคเดยว ๓๑๖ เมอทาใหมากในธรรมสาม ๘๒ เมอมศล ๒๒๖/๒๕๖ เมอมอนทรยสงวร ๒๕๕ เมอไมประมาท ๑๔๑/๑๔๓/๑๔๔ เมอไมหลงรก ๒๕๓ เมอสงฆแตกแยกกนกยงผาสก ๓๑๙
เมอสมบรณดวยศล ๒๒๔/๒๒๕/๒๒๖ เมออรยมรรคเจรญ ๒๕๓ เมออาทตยอทย ๒๒๔ ไมดารวาเตมรอบ –
- แคญาณทสสนะเกด ๓๙๖ ไมดารวาเตมรอบแคไดสมาธ ๑๔๔/๓๙๖ ไมดารวาเตมรอบแคมลาภสกการะ ๑๔๑/๑๔๔/๓๙๖ ไมดารวาเตมรอบแคมศล ๑๔๓/ ๑๔๔/๓๙๖ ไมตดใจในกามคณ ๓๓๙ ไมตดใจในรสแหงลาภ ๓๓๘ ไมตดใจในรสแหงอาหาร ๓๓๙ ไมตดใจในเสยงเยนยอ ๒๖๑ ไมทะนงตวเพราะญาณทสสนะเกด ๓๙๖ ไมทะนงตวเพราะไดสมาธ ๑๔๔ ไมทะนงตวเพราะมลาภสกการะ ๑๔๓ ไมทะนงตวเพราะมศล ๑๔๓/๑๔๔ ไมทาบาป ๑๕๘ ไมประมาทเพราะญาณทสสนะเกด ๓๙๗ ไมประมาทเพราะไดสมาธ ๑๔๔ ไมประมาทเพราะมลาภสกการะ ๑๔๑ ไมประมาทเพราะมศล ๑๔๓/๑๔๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๑๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ ‘ไมเปนหมนเปลา’ ๒๒ ไมผกใจเจบ ๑๕๘ ไมมวเมาเพราะญาณทสสนะเกด ๓๙๗ ไมมวเมาเพราะไดสมาธ ๑๔๔ ไมมวเมาเพราะมลาภสกการะ ๑๔๑ ไมมวเมาเพราะมศล ๑๔๓/๑๔๔ ไมมการหวงคณธรรม ๔๓๕ ไมมการหวงชอเสยงเกยรตยศ ๔๓๕ ไมมการหวงลาภ ๔๓๕ ไมมความกาหนดในรปกาย ๓๔๑ ไมมความตระหนทอย ๔๓๕ ไมมความตระหนสกลอปฏฐาก ๔๓๕ ไมมความทะยานอยากในกาม ๓๔๑ ไมมภณฑะเภสชสงของมาก ๔๓๖ ไมเมาเพราะญาณทสสนะเกด ๓๙๗ ไมเมาเพราะไดสมาธ ๑๔๔ ไมเมาเพราะมลาภสกการะ ๑๔๑ ไมเมาเพราะมศล ๑๔๓/๑๔๔ ไมยนดในลาภสกการะ ๑๔๑ ไมยนดในศล ๑๔๓/๑๔๔ ไมยนดในสมาธ ๑๔๔ ไมยนดในเหตปจจยเครองปรง ๔๐๙ ไมเรดรางจากการหลกเรน ๓๔๘ ไมสยบอยในกามคณ ๓๓๙
ไมสยบอยในรสแหงลาภ ๓๓๘ ไมสยบอยในรสแหงอาหาร ๓๓๙ ไมสรางเหตปจจยเครองปรง ๔๐๙ ไมหนกในอามส ๓๓๗ ไมหลงในอารมณ ๔๓๒ ไมหลงในอาหาร ๓๓๙ ไมหลนจากพรหมจรรย ๔๑๕ ไมหลอกลวง ๔๓๒
(สวนศพทธรรมะ) มคธ (ประเทศ) ๓๐๔ มโนกรรมอนคดโกง ๑๐ มโนสมาจาร ๓๘๒ มมงการ ๓๕๔ มรณสต ๒๗๙ มหาภารตะ ๑๐๗ มหาภตรป ๑๑๐/๓๕๙ มหาสมทร ๓๗๔ มห (แมนา) ๓๗๔ มฏฐโลณกะ (เครองดม) ๔๐๗ มาตงคะ (ชาง) ๑๕๘ มานะ (สณโญชน) ๒๕๔ มานานสย ๓๕๔ มารผใจบาป ๕๗/๙๖/๒๕๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๑๗ มคารมาตปราสาท ๒๘๖ มจฉาทฏฐ ๑๐/๑๖๔/๑๘๒ มจฉาอาชพ ๑๖๔ “ไมถอมนดวยอปาทาน” ๒๓ มสา ๖ มสาวาท ๑๙๙ เมตตาอนใหญหลวง ๒๕๐ เมถนธรรม ๑๒๙/๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔ “แมลงวน” ๘๖ ไมทผสงเสยงดงกอง ๑๒๘ ไมพนธใหญ ๙๘ ไมมแกนตนสงเสยงหนก ๑๒๘
ย (สวนคาขนาบ)
ยนดการขดสจากมาตคาม ๑๓๐ ยนดการนวดฟนจากมาตคาม ๑๓๐ ยนดการลบทาจากมาตคาม ๑๓๐ ยนดการอาบจากมาตคาม ๑๓๐ ยนดทเหนเขาบรโภคกาม ๑๖๓ ยนดในการทาลายสงฆ ๑๓๔ ยนดในลาภสกการะ ๑๔๐ ยนดในศล ๑๔๑/๑๔๓/๑๔๔
ยนดในสมาธ ๑๔๓/๑๔๔ ยนดในเหตปจจยเครองปรง ๑๕๖
(สวนศพทธรรมะ) ยถาภตญาณทสสนะ ๒๒๖/๒๒๘/๒๕๖ ยมนา (แมนา) ๓๗๔ ยอดของความเพยร ๓๕๓ ยอดของพรหมจรรย ๒๙๐ “ยอดธงชยของขาศก” ๓๖ ยอดบรษ ๓๓๔ ยนคดในทางกาม ๑๗๐ ยนคดในทางเดอดแคน ๑๗๐ ยนคดในทางทาผอนใหลาบาก ๑๗๐
ร (สวนคาขนาบ)
รองวา “ก กเปนโค” ๑๒๕ “รวมมอกนกาจดเสย” ๑๒๙ ‘รบการไหวดกวา’ ๑๕ ‘รบการอภวาทดกวา’ ๑๓ ราคาถก ๔ ‘เรากฆาเขาเสย’ ๑๑๙ “เราจกขนาบแลว ขนาบอก” ๑ “เราจกชโทษแลว ชโทษอก” ๑๗๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๑๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ ‘เราถกแทงถกตเสยแลว’ ๕๗ ‘เราทองปองดวยคถ’ ๕๙ ‘เราเปนผมกลยาณธรรม’ ๑๔๑ ‘เราเปนผมจตตงมน’ ๑๔๓ ‘เราเปนผมลาภ’ ๑๔๐ ‘เราเปนผมศล’ ๑๔๑ เราไมทากะพวกเธอ –
- อยางทะนถนอม ๑/๑๗๕ เราไมทาเหมอนพวกชางหมอ –
- ทาแกหมอทยงเปยกยงดบอย ๒๗ เราไมมหวงทจกเปนเจาแผนดน ๒๔ เรดรางจากการหลกเรน ๑๐๔ เรยนอยางไมรความหมาย ๑๐๓ เรองทเคยมมาแลว ๕๖/๙๓/๑๐๗/ ๑๗๗/๒๕๑/๔๒๓
(สวนคาชชวนวงวอน) รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา ๑๙๓ ราคาแพง ๑๙๑ รงอรณแหงอรยมรรค ๒๒๔ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงชรามรณะ ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงชาต ๔๐๑
รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงตณหา ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงทกข ๔๐๒ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงนามรป ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงผสสะ ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงภพ ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงวญญาณ ๔๐๒ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงเวทนา ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงสงขาร ๔๐๒ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงอายตนะหก ๔๐๑ รจกขอปฏบตเครองใหถงความ – - ดบสนทแหงอปาทาน ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงชรามรณะ ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงชาต ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงตณหา ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงทกข ๔๐๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๑๙ รจกความดบสนทแหงนามรป ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงเบญจขนธ ๓๙๘ รจกความดบสนทแหงผสสะ ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงภพ ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงวญญาณ ๔๐๒ รจกความดบสนทแหงเวทนา ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงสงขาร ๔๐๒ รจกความดบสนทแหงอายตนะหก ๔๐๑ รจกความดบสนทแหงอปาทาน ๔๐๑ รจกชรามรณะ ๔๐๑ รจกชาต ๔๐๑ รจกตณหา ๔๐๑ รจกทกข ๔๐๒ รจกโทษในธาตส ๓๙๙ รจกโทษในอนทรย ๓๙๙/๔๐๐ รจกโทษในอปาทานขนธ ๓๙๘ รจกโทษในอนตาทราม ๒๕๙ รจกนามรป ๔๐๑ รจกประมาณในการรบปจจย ๓๖๑ รจกผสสะ ๔๐๑ รจกพอดวยปจจย ๑๖๙ รจกภพ ๔๐๑ รจกมลฐานทเกยวกบ – - ลาภสกการะ ๒๕๙
รจกรสอรอยในธาตส ๓๙๙ รจกรสอรอยในอนทรย ๓๙๙/๔๐๐ รจกรสอรอยในอปาทานขนธ ๓๙๘ รจกลกษณะของเบญจขนธ ๓๙๘ รจกลาภสกการะและเสยงเยนยอ ๒๖๐ รจกวญญาณ ๔๐๒ รจกเวทนา ๔๐๑ รจกสงขาร ๔๐๒ รจกเหตเกดขนแหงชรามรณะ ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงชาต ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงตณหา ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงทกข ๔๐๒ รจกเหตเกดขนแหงนามรป ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงเบญจขนธ ๓๙๘ รจกเหตเกดขนแหงผสสะ ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงภพ ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงวญญาณ ๔๐๒ รจกเหตเกดขนแหงเวทนา ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงสงขาร ๔๐๒ รจกเหตเกดขนแหงอายตนะหก ๔๐๑ รจกเหตเกดขนแหงอปาทาน ๔๐๑ รจกอบายเครองออกในธาตส ๓๙๙ รจกอบายเครองออกในอนทรย ๓๙๙/๔๐๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๒๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ รจกอบายเครองออก –
- ในอปาทานขนธ ๓๙๘ รจกอปาทาน ๔๐๑ รแจมแจงในอบายเครองออกจากทกข ๓๓๘/๓๓๙/๓๔๐ รตามเปนจรงซงเจโตวมต –
- ปญญาวมต ๒๓๗ เราจะรบทาความเพยร ๓๑๗/๓๒๐ เราจกคมครองอนทรย ๗๔ เราจกใชทอนไมตางหมอน ๗๒ เราจกตามประกอบธรรมเครองตน ๗๔ เราจกตามประกอบ –
- โพธปกขยธรรม ๗๔ เราจกทาการบรโภคปจจย –
- ดวยความไมมโทษ ๙๕ เราจกปฏบตตามธรรม ๓๖๙ เราจกเปนผเหนแจมแจง –
- ซงกศลธรรม ๗๔ เราจกเปนอยางผากาส ๑๙๓ เราจกเปนอยอยางไมประมาท ๗๒ เราจกมความเพยรเผากเลส ๗๒ เราจกมปรกตมองเหน –
- สวนทเปนโทษ ๙๕ เราจกไมตดใจในลาภ ๙๕
เราจกไมประมาท ๓๖๘ เราจกไมเปนอยางผาเปลอกปอ ๑๙๓ เราจกไมเปลงวาจาบาป ๒๕๐ เราจกไมเมาหมกในลาภ ๙๕ เราจกไมสยบในลาภ ๙๕ เราจกรอคอยพวกเธอ ๒๘๗ เราจกรประมาณในการบรโภค ๗๔ เราจกตองพรากจากของรก ๒๗๓ เราตเตยนตวเองไดหรอไม ? ๒๗๓ เราทาอะไรอย ? ๒๗๓ ‘เราเปนสมณะ’ ๑๕๓/๓๗๙ ‘เราพงไดฌาน’ ๒๓๐ ‘เราพงไดวโมกข’ ๒๓๐ ‘เราพงทาใหแจงวมต’ ๒๓๑ ‘เราพงบรโภคใหมผลมาก’ ๒๓๐ ‘เราพงเปนทรกของเพอนกน’ ๒๒๙ ‘เราพงเปนผมลาภ’ ๒๒๙ ‘เราพงเปนสกทาคาม’ ๒๓๐ ‘เราพงเปนโสดาบน’ ๒๓๐ ‘เราพงเปนโอปปาตกะ’ ๒๓๑ ‘เราพงมทพยโสต’ ๒๓๑ ‘เราพงยงญาตทตายแลว – - ใหไดผลมาก’ ๒๓๐ ‘เราพงระลกถงภพทเคยอยได' ๒๓๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๒๑ ‘เราพงรจตของสตวอน’ ๒๓๑ ‘เราพงแสดงอทธได’ ๒๓๑ ‘เราพงใสใจในคาสอน’ ๒๘๐ ‘เราพงเหนดวยจกษทพย’ ๒๓๑ ‘เราพงอดทนความขลาด’ ๒๓๐ ‘เราพงอดทนในอารมณ’ ๒๓๐ เรามกรรมเปนของตน ๒๗๓ เรามเพศตางจากคฤหสถ ๒๗๒ เรายนดเรอนวางหรอไม ? ๒๗๓ เราหรอทานชวยกนสอน ๔๓๓ เรยนอยางรความหมาย ๓๔๗ เรองทควรกลาว ๔๑๐
(สวนศพทธรรมะ) รสอรอยของโลก ๓๗๕ ราชคฤห (นคร) ๕/๑๓๙/๑๕๖ ราหล ๕ รป ๑๔๕/๑๔๖ รปเปนเครองลาม ๙๗ รปราคะ (สญโญชน) ๔๕๔ รปสญญา ๔๔๖ “เรอนวาง” ๓๔๘ โรคของบรรพชต ๑๖๘ โรคทางกาย ๑๖๘
โรคทางใจ ๑๖๘ ฤดทดอกโกมทบาน ๒๘๗ ฤดสารท ๑๗๗/๔๒๓ ฤทธทจะบนดาล ๒๑๔
ล (สวนคาขนาบ)
ลมเวรมภา ๖๓ ‘ละกามออกบวช’ ๙๘ ลาภสกการะฆาพระเทวทต ๖๗ ลาภสกการะเปนอนตราย –
- ตอการอยสข ๒๖๐ ลาภสกการะเปนอนตรายตอ –
- การบรรลนพพาน ๕๓/๕๔/๕๕/ ๕๖/๕๗/๕๘/๕๙/๖๐/๖๑/๖๒/ ๖๓/๖๔/๖๕/๖๖/๖๗ ลาภสกการะและเสยงเยนยอ –
- เปนใบออนทปลายกง ๑๔๐/๑๔๑/ ๑๔๒/๑๔๔/๑๖๔/๒๕๙/๒๖๐ ลงถกตง ๑๗๒ ลกชางถงความพนาศ ๙๔ ‘ลกทาใหลาบากใจ’ ๑๒๖ ลกนอกคอก ๑๒๖ ลกมาฆาแม ๖๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๒๒ ขมทรพยจากพระโอษฐ ลกสนขดกวาเดม ๖๕ โลหตพลงทนออกจากปาก ๒๓
(สวนคาชชวนวงวอน) ลอรถททาหกเดอน ๑๙๕ ละกเลสทางกายวาจาใจ ๑๙๕/๑๙๖ ละความคดทางกายวาจาใจ ๑๙๕/๑๙๖ ละโทษทางกายวาจาใจ ๑๙๕/๑๙๖ ลนถกตดเสยดกวา ๒๓๙ ลกโคและโคผอม ๔๒๕ ลกโคออน ๔๒๕ ลกในคอก ๓๖๓
(สวนศพทธรรมะ) “ลาภสกการะและเสยงเยนยอ” ๕๗/ ๕๘/๖๒ เลกวด ๓๑๕ โลกตตระ ๑๐๗/๓๕๒ โลณโสจรกะ (เครองดม) ๔๐๘ โลภะอนไมสมาเสมอ ๓๒๓ “โลกจะไมวางจากพระอรหนต” ๓๐๑
ว
(สวนคาขนาบ) วางแผนการเขานงในสกล ๑๖๙ วสยซงมควรเทยวไป ๑๑๕ เวลาน ภกษวายาก ๔๓๓
(สวนคาชชวนวงวอน) วนคนทหวงไดแตความเจรญ ๒๑๙/๒๒๐/๒๒๑ วาจาเครองพราสอน ๓๔๘/๓๔๙ วสยบดาตน ๑๑๔/๔๑๓ (สวนศพทธรรมะ) วจกรรมอนคดโกง ๑๐ วจกรรมอนผดแนว ๘๒ วจสมาจาร ๓๘๑ วชชบตร (ภกษ) ๒๑๕ วฏฏะอนเปนทอยของมาร – ของมฤตย ๑๗๘/๔๒๔ วาตสกณ (นกชอบบนเหนลม) ๖๓ วาเสฏฐะ (สามเณร) ๓๗๓ วจกจฉา (สญโญชน) ๔๑๘ วญญาณญจายตนะ ๔๔๖ วเทหรฐ ๑๗๗/๔๒๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม วนยมมลทน ๑๐๗/๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐ วนบาต ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/ ๒๒/๑๗๓/๑๗๔ วปสสนา ๒๒๙/๒๕๔ วมงสาเปนประธาน ๒๙๖ วมตตขนธ ๔๖๑ วมตตเครองไปจากขาศก ๑๒๑ วมตต ๔๖๑ วมตตญาณทสสนะ ๒๒๖/๒๒๘/ ๒๕๖/๔๖๑ วมตตญาณอนเปนอเสขะ ๓๓๔/๔๒๖/ ๔๒๗/๔๒๘ วมตตเปนแกนสาร ๒๘๙ วมตตเปนทหมาย ๓๙๗ วมตตอนเปนอเสขะ ๓๓๔/๔๒๖/๔๖๑ วโมกข ๒๓๐ วรยะ ๒๙๖/๒๙๗/๒๙๘ วรยะในกศล ๑๙๓ วรยะเปนประธาน ๒๙๖ ววฏฏะอนไมเปนทอยของมาร – - ของมฤตย ๑๗๘/๔๒๔ เวทค (คอ) ๓๙๕
๕๒๓
เวทนา ๑๔๕/๑๔๖/๑๔๙ เวร ๑๕๘ เวสส (วรรณะ) ๓๗๔ เวสาล (นคร) ๗๑/๗๘/๒๘๒ เวฬวน ๕/๑๔๕/๑๘๔/๒๙๒/ ๓๖๙/๓๙๘
ศ (สวนคาขนาบ)
ศรษะขาดไปทางหนง ๖๓ (สวนคาชชวนวงวอน)
ศาสดาผเกอกลสาวก ๑๘๙ ศาสดาผแสวงหาประโยชนแกสาวก ๔๓๙ ศาสดาผเอนด ๑๘๗/๒๓๕/๓๔๘/๓๕๗
(สวนศพทธรรมะ) ศรทธา ๒๙๖/๒๙๗ ศรทธาในกศล ๑๙๓ ศรทธาในตถาคต ๓๗๓ ศล ๑๔๑/๓๙๖/๔๖๑ ศลขนธ ๔๖๑ ศลคกบปญญา ๒๑๗ ศลเครองไปจากขาศก ๑๒๐/๓๗๐ ศลชาระปญญา ๒๑๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๒๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ ศลทเปนไปเพอสมาธ ๒๑๗ ศลทผรสรรเสรญ ๒๑๗ ศลทพระอรยเจาพอใจ ๒๑๗ ศลประการตาง ๆ ๑๙๙-๒๑๑ ศลเปนฐานรอง ๒๑๙/๒๒๑/ ๒๒๒/๒๒๓ ศลเปนไท ๒๑๗ ศลเปนรงอรณ ๒๒๔ ศลไมขาด ๒๑๗/๓๐๔ ศลไมดาง ๒๑๗ ศลไมทะล ๒๑๗ ศลไมพรอย ๒๑๗ ศลสงวร ๒๑๑ ศลสมบต ๒๒๔/๒๒๕ ศลสมบรณ ๑๙๙ ศลอยทปญญา ๒๑๘ ศลอนเปนอเสขะ ๓๓๔/๔๒๖/ ๔๒๗/๔๖๑ ศลอนยง ๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐
ส (สวนคาขนาบ)
สมณะแกลบ ๑๒๖ สมณะขยะมลฝอย ๑๒๖ สมณะดมสราเมรย ๗๘
สมณะเปรยบดวยตนขาวผ ๑๒๗ สมณะมการกระทาอยางคนค ๗๘ สมณะรบทองและเงน ๗๘ สมณะเลยงชวตผดวสย ๗๘ สมณะหาสขในการเอนกายหลบ ๗๓ สมณะอนตราย ๑๒๖ สยบอยในกามคณ ๙๕ สยบอยในรสแหงลาภ ๙๒/๙๔ สยบอยในรสแหงอาหาร ๙๓ สรางเหตปจจยเครองปรง ๑๕๖ สองเทาตดตง ๑๗๒ สองมอตดตง ๑๗๒ สกการะฆาคนชว ๖๘ สญชาตหมกหมม ๗/๑๒/๑๓/๑๕/๑๖/ ๑๘/๒๐/๒๒/๒๔ สาธยายอยางไมรความหมาย ๑๐๓ สานกคนถกตอน ๔๗ สานกสาวแกและหญงหมาย ๔๗ สงททรมานทกอรยาบถ ๕๕ สงทเปนไปเพอความทกข ๑๒/๑๔/ ๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/ ๒๒/๖๐/๑๘๒/๑๘๕ สงทเปนอนตรายแมผเปนอรหนต ๒๖๐ สงทไมสมควรแกสมณะ ๑๘๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม ๕๒๕ สงทไรประโยชนเกอกล ๖๐ สงทไหลไปตามผไมสารวม ๒๔๖/๒๕๑ สงทอาจทาลาย (ภาวะแหง) สงฆ ๒๔๐ สไมเปนโค ๑๒๕ เสนาบดหาสขในการนอนหลบ ๗๓ เสยงขบรองของมาตคาม ๑๓๒ เสยงพดของมาตคาม ๑๓๒ เสยงไมเปนโค ๑๒๕ เสยงรองไหของมาตคาม ๑๓๒ เสยงลาลออนเสอมเสย ๗ เสยงเลาลอถงกรรมอนไมสะอาด ๘๗ เสยงหวเราะของมาตคาม ๑๓๒ แสดงธรรมอยางไมรความหมาย ๑๐๓
(สวนคาชชวนวงวอน) ‘สงฆสามคค’ ๓๑๙ สมณกจ ๒๑๒ สมณพราหมณทแท ๓๗๕ สมณสากยปตตยะ ๓๖๘/๓๗๓ สมณะในธรรมวนยน ๓๐๑ สมณะบวขาว ๓๗๕ สมณะบวหลวง ๓๗๖ สมณะผเลยงชวตถกทาง ๒๐๗/๒๑๑ สมณะยพราช ๓๗๗
สมณะสากยบตร ๑๑๖ สมญญาวาสมณะจกสมจรง ๓๗๙ สรรเสรญการจากดความตองการ ๔๓๓ สรรเสรญการใชจวรสามผน ๔๓๓ สรรเสรญการใชผาบงสกล ๔๓๓ สรรเสรญการบณฑบาตเปนวตร ๔๓๓ สรรเสรญการปรารภความเพยร ๔๓๓ สรรเสรญการสนโดษ ๔๓๓ สรรเสรญการอยปา ๔๓๓ สรรเสรญการอยสงบสงด ๔๓๓ สรรเสรญการอยอยางไมคลกคลกน ๔๓๓ สาธยายอยางรความหมาย ๓๔๗ สายตาแหงความรก ๓๒๙ สายพณทขงพอด ๒๗๗ สาวกไมยอมลวงสกขาบท ๓๙๕ สาคญเรองสญญตาวา – -เปนสงควรศกษา ๓๕๒ สารวมอนทรย ๓๘๓ สงทตองชาระกอน ๒๑๘/๒๑๙/๒๒๑ สงทตองอตสาหะตลอดชวต ๒๖๕ สงทถอกนในอรยวนย ๓๖๗ สงททาแลวอยางแยบคาย ๒๙๒ สงทนอมไปเพอความปลอยวาง ๒๒๒ สงทนากเลสออกได ๒๒๔/๒๒๕/๒๒๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๒๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ สงทเปนไปเพอความสข ๒๓๓/๒๙๓ สงทพงประสงคของผบวช ๒๗๗ สงทไมควรใหมาหอหมจต ๕๔/๕๖/ ๕๘/๖๐/๖๑/๖๒/๖๓/ ๖๔/๖๕/๖๖/๖๘/๒๖๑ สงทยงความเปนอรหนตใหเตม ๒๒๙ สงทสมควรแกสมณะ ๔๓๖ สงทเอยงไปสนพพาน ๒๒๓ สงเบองตน ๒๑๘/๒๑๙/๒๒๑ สงเปนเลศในโลก ๒๑๘ เสวยสข ณ ภายใน ๒๑๑ แสดงธรรมอยางรความหมาย ๓๔๗
(สวนศพทธรรมะ) สกทาคามผล ๑๙๗/๔๖๐ สกทาคาม ๒๓๐/๒๘๘/๔๑๗ “สะเกดแหง” ๑๔๒ “สงครามวชย” ๒๔๔ สต ๒๙๖/๒๙๗/๒๙๘ สตปฏฐาน ๑๑๓/๒๒๐/๓๖๒/๔๑๓ สตเปนอธปไตย ๒๘๙ สตสมปชญญะ ๓๘๕ สตอนตงไวดวยด ๒๙๑ สมณพราหมณ ๕๔/๗๓/๗๘/๙๕/๒๕๙
สมณะ ๕/๗/๑๒๖/๑๒๙/๑๓๐/๑๓๑/ ๑๓๒/๑๓๓/๑๓๔/๑๔๕/๑๔๖/ ๑๔๗/๑๔๘/๑๕๓/๑๕๕/๒๐๑/ ๒๐๒/๒๐๓/๒๐๔/๒๐๕/๒๐๖/ ๒๐๗/๒๐๘/๒๐๙/๒๑๐/๓๗๙/ ๓๙๕ สมณทเทส ๗๖/๗๗ สมถะ ๒๕๔ สมยวโมกข ๓๙๗ สมาธ ๑๔๓/๒๒๘/๒๙๖/๒๙๗/๔๖๑ สมาธขนธ ๒๗๗/๔๖๑ สมาธเครองไปจากขาศก ๑๒๑/๓๗๐ สมาธพงทลาย ๑๑๖ สมาธอนเปนอเสขะ ๓๓๖/๔๒๖/ ๔๒๗/๔๖๑ สมาธอนยง ๑๗๘/๑๗๙/๑๘๐ สรภ (แมนา) ๓๗๔ สระโบกขรณ ๔๐๖ สระใหญ ๙๓ สวนมะมวงของหมอชวก ๑๙๙ สสงขารปรนพพายบคคล ๔๕๖/๔๕๙ สกกายทฏฐ (สญโญชน) ๔๑๘ สงขาร ๑๔๕/๑๔๖ สงขารทงหลายมความเสอมไป-
- เปนธรรมดา ๔๖๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม สญญา ๑๔๕/๑๔๖ สทธานสาร (คอ) ๙๒ สทธาวมตต (คอ) ๙๒ สมมาทฏฐแหงวปสสนา ๒๘๖ สมมาทฏฐเอยงไปสนพพาน ๓๑๔ สมมาสมาธ ๒๒๖/๒๕๓/๒๕๖ สมมาสมาธทประกอบดวยมลฐาน – -และเครองปรงพรอม ๓๐๐ สมมาสมาธแหงมรรคผล ๒๘๖ สมมาสมาธอนเปนอรยะ ๓๐๐ สามเณร ๓๑๕/๔๒๗ สารบตร (เถระ) ๒๗๕/๓๕๓ สาลวน (สวนปา) ๓๐๑ สาวตถ (นคร) ๕๓/๙๕/๒๗๘ สกขมานา (คอ) ๗๖ สกขาบท ๑๕๐/๒๑๕ สกขาทเปนเบองตน ๒๙๐ สกขาบญญตเพอความเลอมใส ๒๙๐ สกขาเปนอานสงส ๒๘๙ สงทนาอศจรรย ๓๗๔/๓๙๕ สงทยวนใจใหรก ๙๕/๑๗๒ สลสกขา ๑๒๕ สลพพตปรามาส (สญโญชน) ๔๑๘ สลานสตกรรมฐาน ๒๑๗
๕๒๗ สข ๒๒๖/๒๒๘ สญญตา ๑๐๗/๓๕๒ สตตนตะ ๑๐๗/๓๕๒ สภททะ (ปรพพาชก) ๓๐๑ สตรทวาดวยเรองสญญตา ๑๐๗ สตรอนถอกนมาถก ๓๕๕ สตรอนถอกนมาผด ๑๐๘ สตรขาดมลราก ๑๐๙ สทร (วรรณะ) ๓๗๔ เสขบคคล ๙๑ เสนาสนะอนสงด ๒๔๔/๒๔๗/ ๓๖๕/๓๘๖ เสยงเยนยอเปนอนตรายททารณ – -ตอการบรรลนพพาน ๕๓/๕๕/๕๖ /๕๘/๕๙/๖๐/๖๑/๖๒/๖๓/๖๕ /๖๖/๖๗ “เสยงโหรองของขาศก” ๓๗ โสณะ (คฤหบด) ๑๔๕/๓๙๘ โสณะ (ภกษ) ๒๗๖ โสณทณฑะ (พราหมณ) ๒๑๗ โสดาบน ๒๓๐/๒๘๘/๔๑๖/๔๖๐ โสดาปตตผล ๑๙๗/๔๖๐ โสตตยะ (คอ) ๓๙๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๒๘ ขมทรพยจากพระโอษฐ
ห (สวนคาขนาบ)
หนกในอามส ๙๑ หมอกเปนเหต ๗๘ หลงในอาหาร ๙๓ หลงใหลในอารมณ ๑๘๓ หลนจากพรหมจรรย ๙๙ หลอกลวง ๑๘๓ ‘หกขาชาวบาน’ ๑๕๘ หาความสขในการนอนซบเซา ๙๗ เหตใหเกดในนรก ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/ ๑๙/๒๐/๒๒ เหนเปนของเกษม ๑๕๕ เหนเปนของเทยง ๑๕๕ เหนเปนของไมเสยบแทง ๑๕๕ เหนเปนตวตน ๑๕๕ เหนเปนสข ๑๕๕ เหลกแดงไหมทางเดนของอาหาร ๑๗
(สวนคาชชวนวงวอน) หนกในพระสทธรรม ๓๓๗ หมซงอยผาสก ๓๐๑ หลกเบองตน ๒๒๔ หลงอาหารแลวภาวนา ๒๗๕
หลดพนจากทกข ๔๐๘/๔๐๙ หลดพนจากอาสวกเลส ๒๓ หถกกระชากเสยดกวา ๒๓๙ เหนเปนของไมเทยง ๔๐๘ เหนเปนของเสยบแทง ๔๐๘ เหนเปนทกข ๔๐๘ เหนเปนอนตตา ๔๐๘ เหลยวแลในกจวเวกธรรม ๓๕๖
(สวนศพทธรรมะ) ‘หนองบว’ ๓๙๐ หมอทกลงไดยาก ๒๙๙ ‘หวงนาลก’ ๓๘๙ ‘หอกปาก’ ๘๒ ‘หวเราะกนเลน’ ๖ หรในกศล ๑๙๓ หรและโอตตปปะ ๓๘๐ เหตแหงความปราโมทย ๓๘๘ “เหว” แหงความเกด ๔๐๙
อ (สวนคาขนาบ)
อนาคตภย ๗๕/๗๖/๗๗/๑๗๙/๑๘๐ อนชนถอเอาอยาง ๑๑๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม อยางไหนจะดกวากน ? ๑๑/๑๓/๑๔/ ๑๖/๑๗/๑๙/๒๑ อสนบาตตกถกใคร ? ๖๒ อสรพษกลบฉกเอา ๑๐๕ อสรนทราหเปนเหต ๗๘ อาจารยเสย ๑๗๙ อาวธทหอไวใตสงฆาฏ ๑๕๔ อปชฌายะเสย ๑๗๘
(สวนคาชชวนวงวอน) อดกลนตอทกขเวทนาขนาดคราชวต ๑๖๙ “อยาไดประมาท” ๑๘๙ “อยาตองรอนใจภายหลง” ๔๓๙ “อยาโตเถยงกน” ๑๕๗ “อยาทาตวใหเนาพอง” ๘๖ “อยาเทยวไปในวสยทไมควร” ๑๗๒ “อยานกกระหยมตอลาภสกการะ” ๖๔ “อยาใหขาวลบปนขาวด” ๑๒๘ “อยาใหคนชวทาลายภกษทด” ๑๒๗ “อยาใหตนขาวผทาลายขาวด” ๑๒๗ อาการของผมศลสมบรณ ๒๑๒ อาการของผไมคมครองอนทรย ๓๓๒ อาการทจะตองทาใหดกวานมอก ๒๗๒
๕๒๙ อาการทนาเลอมใส ๒๕๔/๒๕๕ อาการทไมทาใหนาขยะแขยง ๒๓๘ อาจารยทถกตองตามธรรม ๔๒๗ อาศยความเอนดแลวจงทากจ –
- แกสาวกทงหลาย ๑๘๙/๔๓๙ อปชฌายะทถกตองตามธรรม ๔๒๖
(สวนศพทธรรมะ) อกนฏฐภพ ๔๑๘ อกศลกรรม ๑๑๑ อกศลลามก ๑๑๑ อจรวด (แมนา) ๓๗๔ อชปาลนโครธ (ตนไม) ๑๘๑ อชาตสตต (มหาราช) ๑๙๙ อทนนาทาน ๑๙๙ อธปไตยของพรหมจรรย ๒๙๑ อธศลสกขา ๒๑๒ อนาคามผล ๑๙๗/๔๖๐ อนาคาม ๔๑๘ อบาย ๑๒/๑๔/๑๕/๑๗/๑๙/๒๐/ ๒๒/๑๗๓/๑๗๔ อภชฌา ๘๖/๓๒๓ อภสมาจาร ๒๘๙ อรหตตผล ๑๙๗/๔๖๐ อรหนต (คอ) ๓๙๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๓๐ ขมทรพยจากพระโอษฐ อรญญสญญา ๓๑๕ อรยกนตศล ๒๑๖ อรยคณ ๒๑๑ อรยบคคลตางชนด ๓๓๗ อรยปญญา ๓๗๐ อรยมรรคมองคแปด ๑๑๒ อรยวงศ ๒๖๕ อรยวมต ๓๗๐ อรยศล ๓๗๐ อรยสงฆ ๔๖๐ อรยสมาธ ๓๗๐ อรยอฏฐงคกมรรค ๑๙๗/๒๒๔/ ๒๒๕/๒๒๖/๒๙๙ อรยะ (คอ) ๓๕๙ อรปราคะ (สญโญชน) ๔๕๔ อวชชา (สญโญชน) ๔๕๔ อวปฏสาร ๒๒๖/๒๒๗ อสมยวมตต ๓๙๗ อสงขารปรนพพายบคคล ๔๕๕/๔๕๙ อสทธรรม ๑๘๒ อหงการ ๓๕๔ องคะ (แควน) ๑๕๓/๓๗๙/๔๐๕ องคราชกมาร ๓๗๙ อคคเวสนะ (พราหมณ) ๓๖๙
อนตราปรนพพายบคคล ๔๕๔/๔๕๘ อนตรายของทฏฐธรรมสข ๒๖๐ อนตรายของพรหมจาร ๑๘๕ อนตรายทแสบเผดตอการบรรลนพพาน ๕๓/๕๕/๕๖/๕๘/๕๙/๖๐/๖๑/๖๒/ ๖๓/๖๕/๖๖/๖๗/๒๕๙/๒๖๐ อนธกวนทะ (นคร) ๓๐๔ อสมมานะ ๓๐๔ อสสปรนคม ๑๕๓/๓๗๙/๔๐๕ อากาสานญจายตนะ (อรปฌาน) ๔๔๖ อากญจญญายตนะ (อรปฌาน) ๔๔๖ อานกะ (กลองศก) ๑๐๗ อานนท ๑/๒๗/๕๑/๖๙/๘๙/๑๐๑ ๑๒๓/๑๕๑/๑๖๓/๑๖๕/๑๗๕/๒๒๗/ ๒๔๘/๒๗๗/๓๐๑/๓๐๔/๓๕๖/๓๖๘ อานสงสของการฉนหนเดยว ๒๗๕ อานสงสของความปราโมทย ๒๒๗ อานสงสของนพพทาวราคะ ๒๒๘ อานสงสของปสสทธ ๒๒๘ อานสงสของปต ๒๒๘ อานสงสของพรหมจรรย ๒๘๙/๓๙๗ อานสงสของยถาภตญาณทสสนะ ๒๒๘ อานสงสของศล ๒๒๗ อานสงสของสมาธ ๒๒๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ปทานกรม อานสงสของสข ๒๒๘ อานสงสของอวปฏสาร ๒๒๗ อาเนญชา ๔๔๖ อาปานยกงสะ (ถวยสารด) ๔๐๗ อาภชชกะ (ภกษ) ๑๑๗ อามสทายาท ๒๗๔ อายตนะภายนอก – ใน ๓๑๔ อารมณของการแผเมตตา ๒๕๐ อารมณแหงกรรมฐาน ๒๕๒ ‘อาวธมคมสองขาง’ ๑๕๔ อาสวกขยญาณ ๒๔๕/๒๔๗/๓๙๔ ‘อานาจแหงนวรณ’ ๑๘๐ อจฉานงคละ (ปา) ๓๑๕ อนทรย (คอ) ๑๔๗/๑๔๘
๕๓๑
อนทรยตองเสมอกน ๒๗๗ อสปตนมคทายวน ๘๕/๔๒๐ อกกเวลา (เมอง) ๑๗๗/๔๒๓ อทธจจะ (สญโญชน) ๔๕๔ ‘อบายเครองออกไปจากโลก’ ๓๗๕ อปธ (กเลส) ๑๕๕ อปาทาน ๒๓/๑๔๙ อปาทายรป ๑๑๐/๓๕๙ อภโตภาควมตต (คอ) ๙๑ อรเวลาเสนานคม ๔๒๐ ‘โอชะอนเกดแตธรรม’ ๒๗๘ โอตตปปะในกศล ๑๙๓ โอปธกะ ๔๖๐ โอปปาตกะ ๒๓๑/๒๘๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบหมวดธรรม ในหนงสอขมทรพยจากพระโอษฐ
(เรยงลาดบจากนอยไปหามากและตามลาดบอกษร)
๑
อารกขา หนง ๒๖๘ ๒
คต สอง ๒๓๙ ความเพยรทเปนหลก สอง ๓๕๒ ภกษบรษทมชนด สอง ๙๑/๓๓๗ รป สอง ๑๑๐ โรคของหมสตว สอง ๑๖๘ ลกษณะ สอง ๑๑๑ สงเบองตน สอง ๒๑๙/๒๒๐ องคของการเปนพราหมณ สอง ๒๑๗
๓ การกระทาทเปนไปเพอความ - - สขแกมหาชน สาม ๓๒๘ การฝกมวธ สาม ๑๑๙ การแสวงหา สาม ๒๖๙ การอบรมสตปฏฐานโดยวธ สาม ๒๒๐ กจของสมณะ สาม ๒๑๒
๕๓๒
กจทตองทากอน สาม ๒๑๓ กจทตองรบทา สาม ๒๑๔ กเลสสาม ๑๙๒/๒๑๕/๒๒๔/๒๒๕/๒๒๖ กศลวตก สาม ๓๓๙ ความคด สาม ๑๙๕ ความดาร สาม ๒๖๙ ความตรก สาม ๑๑๑/๓๕๙ ความเมา สาม ๑๗๓ ความสงดอนยง สาม ๑๙๘ ทจรต สาม ๑๗๓ ธรรมทควรเจรญ สาม ๓๒๙ ธรรมทควรละทง สาม ๓๒๙ ผเปนทเชอถอของมหาชน – - มการกระทา สาม ๓๒๘ พระโสดาบน สาม ๔๑๖ สถานททพงระลกตลอดชวต – ของพระราชา สาม ๒๗๑ สถานททพงระลกตลอดชวต – ของภกษ สาม ๒๗๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบหมวดธรรม ๕๓๓ สมณะ สาม ๑๒๖ สกขา สาม ๑๒๕/๑๒๖/๑๗๘/๑๙๔ องคของภกษผควร – - แกของทาบญ สาม ๔๔๒ องคของมาทคควร – - แกพระราชา สาม ๔๔๑
๔ การพจารณา ส ๒๖๘ เครองเศราหมองของ – - พระจนทรและพระอาทตย ส ๗๗ เครองเศราหมองของ – - สมณพราหมณ ส ๗๘ ทสดแหงพรหมจรรย ส ๑๓๙ ธาต ส ๑๔๗ นกบวชหลนจากธรรมวนยน – - ดวยเหต ส ๑๒๐ นสสย ส ๒๖๔ ปจจย ส ๓/๑๐/๒๒/๕๙/๗๙/๑๑๓/ ๑๕๓/๑๗๐/๑๘๒/๑๘๕/๑๙๑/๒๒๙ ผอยใกลนพพาน – - ประกอบดวยธรรม ส ๒๘๓ พรหมวหาร ส ๔๐๖/๔๔๕
พระสทธรรมไมเสอม – - ดวยมลเหต ส ๓๕๕ ภยของนกบวช ส ๑๓๕ มหาภตรป ส ๑๑๐ มลเหตททาใหพระสทธรรม – - เลอะเลอน ส ๑๐๘ โรคของบรรพชต ส ๑๖๘ วรรณะ ส ๓๗๔ สตปฏฐาน ส ๑๑๓/๒๑๙/๒๒๐/๒๒๑/ ๒๗๙/๒๙๔/๓๖๒/๔๑๓ สมมปปธาน ส ๒๙๕ เหตของผไมหลนจากธรรม – - วนย ส ๓๗๐ เหตทาลายสงฆ ส ๑๖๓ เหตแหงผสมควรเสพ - - เสนาสนะปา ส ๒๔๙ อรยวงศ ส ๒๖๕ อรยสจจ ส ๑๕๐ อทธบาท ส ๒๙๕ อรยาบถ ส ๒๒๒
๕ กลาวธรรมดวยเสยงขบอนยาว –
- มโทษ หา ๑๑๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๓๔ ขมทรพยจากพระโอษฐ กามคณ หา ๓๓/๙๕/๑๑๕/๑๗๒/ ๑๘๔/๓๔๐ ขอสรรเสรญทเหมาะ – - แกธรรม หา ๑๙๓ ขนธ หา ๑๔๕ คนชอบเทยวไมมจดหมาย – - มโทษ หา ๙๙ เครองลามใจ หา ๓๔/๙๖ ชางทประกอบดวยองค หา ๓๑/๒๔๐ ตะปตรงใจ หา ๘๔/๓๓๑ โทษในการตดถน หา ๑๘๖ โทษในการตดทอย หา ๑๘๗ โทษในปาชาผดบ หา ๘๖ ธรรมเครองอยผาสก หา ๓๐๓ ธรรมสาระ หา ๓๓๔/๔๖๑ ธรรมแหงผสมควรออก – - จากหม หา ๒๖๑ ธรรมอนเปนทางรอด – - สาหรบภกษไข หา ๒๘๒ ธรรมเครองดารง – - สาหรบภกษใหม หา ๓๐๔ นวรณ หา ๒๑๖/๒๔๔/๒๔๗/๒๖๘/ ๓๓๔/๓๖๕/๓๘๖
พระประจาสกลประกอบ – - ดวยการกระทา หา ๔๖/๒๔๘ พระหลวงตาทหาไดยาก หา ๑๑๘/๑๑๙ พระอนาคาม หา ๔๑๘ พละ หา ๒๙๗ ภกษเขาไปสสกลมโทษ หา ๔๘ ภกษคลกคลอยในสกลมโทษ หา ๔๙ ภกษทควรทาอญชล – ประกอบดวยเหต หา ๒๔๒ ภกษทประกอบดวยเหต – - นารงเกยจ หา ๔๗ ภกษทไมควรทาอญชล – - ประกอบดวยเหต หา ๓๓ ภกษลามกประกอบดวยเหต หา ๙ มหาโจรประกอบดวยองค หา ๘ มหาโจรชนด หา ๗๘ มตรทควรคบ หา ๓๔๒ มตรทไมควรคบมลกษณะ หา ๙๙ วาจาพาล หา ๑๘๑ สงฆอยเปนผาสก – - ดวยอาการ หา ๓๐๑ เหตแหงเถระทนาเคารพ หา ๔๓๒ เหตแหงเถระทไมนาเคารพ หา ๑๘๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบหมวดธรรม ๕๓๕ องคของเถระท – - นาเคารพ หา ๔๒๘ องคของเถระผปฏบต – - เกอกล หา ๔๓๐ องคของผควรออกจากหม หา ๔๑๐ องคของผทไมควร – - ออกจากหม หา ๑๖๙ องคของภกษผพงเปน – - อาจารย หา ๔๒๗ องคของภกษผพงเปน – - อปชฌายะ หา ๔๒๖ องคของภกษผพงใหสามเณร – - อปฏฐาก หา ๔๒๗ องคแหงความเดอดรอน – - ของเจาอาวาส หา ๑๘๘ องคแหงความบนเทงใจ – - ของเจาอาวาส หา ๔๓๖ องคแหงเถระผทามหาชน – - ใหเสอม หา ๑๘๒ องคแหงเถระผนาสรรเสรญ หา ๔๓๒ องคแหงเถระผประมาท หา ๑๘๓ องคแหงเถระผประกอบดวยกเลส – - หา ๑๘๓
องคแหงเถระผประกอบมจฉา – - อาชพ หา ๑๘๓ องคแหงเถระผปราศจากกเลส หา ๔๓๒ องคแหงเถระผไมนา – - สรรเสรญ หา ๑๘๔ องคแหงเถระผไมประกอบมจฉา – - อาชพ หา ๔๓๒ องคแหงเถระผไมประมาท หา ๔๓๒ องคแหงเถระผไมสารวมอนทรย หา ๑๘๔ องคแหงเถระผสารวมอนทรย หา ๔๓๒ องคแหงภกษทควรใหเปน – - เจาอาวาส หา ๔๓๔ องคแหงภกษทไมควรใหเปน – - เจาอาวาส หา ๑๘๖ อนาคตภย หา ๗๔/๓๑๗/๓๒๐ อานสงสในการไมตดถน หา ๔๓๕ อานสงสในการอยเปนท หา ๓๔๓ อนทรย หา ๑๔๘/๒๓๙/๒๙๖ อปาทานขนธ หา ๑๔๖
๖ การละกเลสมวธ หก ๔๔๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕๓๖ ขมทรพยจากพระโอษฐ สงทเปรยบดวยสตวชนด หก ๒๙/๒๓๗ องคของภกษผควรบชา หก ๔๔๓ องคของภกษผมคนวน – - แตความเจรญ หก ๓๓๐ องคแหงความเสอมใน – - กศลธรรม หก ๘๓ องคแหงภกษผควรทาอญชล – - ม หก ๔๕๒ องคแหงมาทควรเปน – - ราชพาหนะม หก ๔๕๒ อารมณ หก ๒๙/๑๙๖/๒๓๗/๒๔๖/ ๒๕๑/๒๖๘ อนทรย หก ๑๑๑/๑๔๗/๓๕๙
๗ การเกยวพนดวยเมถน เจด ๑๒๙ คนทศล เจด ๑๑ ธรรมแหงผทนาเคารพ – - ของสหธมมก เจด ๒๖๑ ธรรมอนเปนทตง – - แหงความเจรญ เจด ๓๐๕/๓๐๗/ ๓๐๘/๓๐๙ โพชฌงค เจด ๒๒๒/๒๙๘
องคของผควรแกของตอนรบ เจด ๔๕๓/๔๕๗
๘ ความทกข แปด ๑๓๙/๑๕๕/๑๕๖ ธรรมแหงผทนารกของ – - สหธมมก แปด ๒๖๒ บรษพยศ แปด ๑๕๙ ภกษทด แปด ๒๖๓ มาพยศ แปด ๑๕๙ มลเหตแหงความเสอม – - ของภกษ แปด ๑๑๕ มลเหตแหงความไมเสย – - หาย แปด ๓๖๖ องคของผเปนเนอนาบญ – - ของโลก แปด ๔๕๙ องคแหงอรยกนตศล แปด ๒๑๗ อรยมรรคมองค แปด ๑๑๒/๑๙๗/๒๒๓/ ๒๒๔/๒๒๕/๒๒๖/๒๕๓/ ๒๙๒/๒๙๙/๓๐๐/๓๗๗ อรยสมมาสมาธมองค แปด ๓๐๐
๙ ปรยตธรรมมองค เกา ๑๐๓/๑๐๔/ ๑๐๕/๓๔๗/๓๔๘/๓๔๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบหมวดธรรม ๕๓๗
๑๐ คนทประกอบดวยอสทธรรม สบ ๑๖๗ เครองอยแบบพระอรยเจา สบ ๒๖๘ ภกษนาบญทประกอบ – - ดวยองค สบ ๔๖๔ มจฉาทฏฐ สบ ๒๖๙ ลาดบของการทาความเปน – - พระอรหนตใหเตม สบ ๒๒๗ สตวทประกอบดวยความเลว สบ ๑๖๖ สงทนกบวชควรพจารณา – - เนอง ๆ สบ ๒๗๒ องคของการบรรลธรรม สบ ๒๒๖ อเสกขธรรม สบ ๓๗๖
๑๑ คนเลยงโคทบกพรอง สบเอด ๑๐๙
ปฏจจสมปบาท สบเอด ๑๔๘ ภกษทประกอบดวย – - ความบกพรอง สบเอด ๑๑๐ องคของคนควรเลยงโค สบเอด ๓๕๗ องคของภกษทจะถง – - ความเจรญ สบเอด ๓๕๘
๑๖ เครองทาจตใหเศราหมอง สบหก ๓๒๒ สงทพงจานงหวง สบหก ๒๒๙
๑๗ โพธปกขยธรรม สามสบเจด ๒๙๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
Related Documents
