This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
तफM बाट ाचायM रामवq ठाकर (व. िजnला िशqा कायाMलय, Hसरहासमत (वhालय गाsनसlबQधी मौजद रहको काननी tयवःथा हदाM िशqा ऐन, २०२८ को दफा १५ मा ×….. नपाल सरकार वा तो(कएको अHधकारBल िजnला िशqा सHमतको राय Hलई सvालन भइरहको कन (वhालयलाई एक ःथानबाट अक� ःथानमा सानM वा दई वा दईभQदा बढB (वhालयलाई गाभी एउटा (वhालय कायम गनM वा (वhालयको नाम पGरवतMन गनM वा (वhालय बQद गनM अनमHत वा ःवीकHत fदनसxनछ” भb tयवःथा रहको छ । सोहB काननी tयवःथाअनसार िजnला िशqा कायाMलय,
Hसरहाबाट (वhालय गाsन (बया अिघ बढाएको दिखQछ । तर 7यसरB (वhालय गाsन गरB HमHत २०६८।३।३ मा HनणMय गदाM िजnला िशqा सHमHतको राय नHलई उY HनणMय गGरएको भनी भ(वयमा काननी बाधा आउन सxछ भb आधारमा उY HनणMयलाई त7काल कायाMQवयन नगरB काननी (बया परा गनMको लाHग िजnला िशqा कायाMलयबाट HमHत २०६८।३।२९ मा HनणMय भएको दिखQछ । सो HनणMयल (वhालय गाsन सlबQधमा भएको प(हलो HनणMयलाई बदर गरको नभई काननी (बया परा गनMको लाHग उY HनणMयको कायाMQवयन त7कालको लाHग रोकको भbसlम दिखन । (वhालय गाHभएको भb HमHत २०६८।३।७ को पऽ र उY पऽलाई कायाMQवयन गनMबाट रोकको HमHत २०६८।३।२९ को पऽमpय कनलाई कायाMQवयन गनZ भb सlबQधमा परको f}(वधा सlबQधमा qऽीय िशqा HनदZशनालयल िशqा ऐन, २०२८ को दफा १५
10
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
को कयाबमोिजमको िज<ला िश>ा स?म?तको राय ?लई यथाशीय (वEालय गाGन (बया अिघ बढाउन भनी ?नदLशन Mदइसकको अवःथामा ?नवदन मागबमोिजम ?म?त २०६८।३।२९ को पऽलाई बदर गरW अिघ<लो ?म?त २०६८।३।३ को ?नणYयानसार (वEालय गाGन गरW भएको ?नणYयानसारको (वEालय गाGन कायYलाई यथावत राख न भनी आदश जारW ग^ररहनपनL अवःथा दिखन आउन ।इजलास अ?धकत: बाबराम सवदWकbcयटर: बदना अ?धकारWइ?त सवत २०७० साल वशाख २४ गत रोज ३ शभम ।
इजलास न. ३
१मा."ा.#ी िगरीश च* लाल र मा."ा.#ी ब-नाथ उपा2ाय, ०६७-WO-०२४४, उgषण, गास राय यादव (व.रामनारायण राय यादवसमत डाक ?ललाम र चलन पजlउपर ःतत ^रट ?नवदनमा दावी नभएको तथा ?म?त २०६३।९।२५ मा भएको डाक ?ललामसमत उपर ?तवादWल यस अदालतमा दायर गरको ०६३-WO-०६०९ को ^रट ?नवदन खारज हन ठहरW ?म?त २०६६।२।७ मा आदश भई उo डाक ?ललाम सदर कायम रहको, ?तवादWबाट बp कको रकम दािखला गराउन गरW भएको सलाYहW िज<ला अदालतको ?म?त २०६७।१।९ को आदश बरWतको दिखएको भनी पनरावदन अदालत, जनकपरबाट ?म?त २०६७।५।११ मा बदर भएअनसार सलाYहW िज<ला अदालतको ?म?त २०६७।६।७ को आदशबमोिजम वादWल
डाक ?ललाम सकार गरको जqगाको ?म?त २०६७।६।१९ मा चलन पजlसमत ाr ग^रसकको दिखएकोल ःतत ^रट ?नवदनको औिचgय न समाr भइसकको दिखदा ?नवदन मागबमोिजमको आदश जारW गनY परन । ःतत ^रट ?नवदन खारज हन ।इजलास अ?धकत: फिणuि पराजलWइ?त सवत २०७१ साल असार २६ गत रोज ५ शभम ।
२मा."ा.#ी िगरीश च* लाल र मा."ा.#ी दव*गोपाल #9, २०६७ सालको द.प.न.०६७-CI-००१२, अश, िजतuिसाद चौधरW (व.
मwलसाद फौजदार वादW मwलसादल ?नजको दाज सोहनसादकx पyी (पयारWयादवीका नाउको सbपिz तायदातीमा दखाएकोमा सोबाट अशबuडा भएको नदिखएको हदा ?तवादW बनाइएकx (पया^रयादवीलाई बझी ?तवादW पावYतीदवीका छोराह} िजतuि, उपuि र लोकuिसमतलाई ?तवादW कायम ग^रएको भए प?न ?नजह}सग तायदाती मा?गएको नदिखएको र यःत वादWकx आमा कलावती र दाज भाइह}समतसग फाटवारW मा?गएको नदिखनाल ःव. लालबाबको पyी पावYतीदवीबाट अश पाउन भनी ठहर गरप?छ ?नजका छोराह} िजतuि, उपuि र लोकuिबाट समत र वादWको आमा कलावती र वादWका अuय दाजभाइह} मोहन, सोहन र महuिलाई समत मलकx ऐन, अ.ब. १३९ न. बमोिजम नबझको भए बझी ?नजह}समत सगोलका अिशयार हन होइनन यकxन गरW uया(यक ?न}पण गनYपनLमा सोबमोिजम ब�नपनL माण ब�द नबझी भएको पनरावदन अदालत, हट�डाको फसलामा
11
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
माणको म9या;नको रोहबाट ऽ(टपण@ दिखदा बदर गEरFदएको छ । अब जो ज बKनपछ@ बझी पनरावदन अदालत, हटNडाबाट न मQाको कारवाहR (कनारा गन@ भनी ताEरखमा रहको पSलाई पनरावदन अदालत, हटNडाको ताEरख तोकU Fदई सV तथा पनरावदन अदालतको XमXसलसमत पनरावदन अदालत, हटNडामा पठाई Fदन ।इजलास अXधकत: हमबहादर सनक^_यटर: (व`राज पोखरलइXत सवत २०७१ साल असार १८ गत रोज ४ शभम ।
३मा.�ा.�ी िगरीश च� लाल र मा.�ा.�ी दव�गोपाल ��, २०६३ सालको द.प.न.०६७-CI-०३५५, अश, पदमबहादर कवर (व. रामबहादर कवर पनरावदकल घटR वा नपग कोट@फU दािखल गरR पनरावदन दता@ गराएको रहछ भन पXन कोट@फU ऐन, २०१७ को दफा १४(४) बमोिजम कोट@ फU दािखल गन@ लगाई मQाको कारवाहR (कनारा गन@पनnमा कोट@फU ऐन, २०१७ को दफा १८(१) बमोिजम बझाउनपनn कोट@फU दािखल नगरR पनरावदन दता@ गराएको भp आधारमा माऽ मलकU ऐन, अदालती बrदोवःतको १९३क न. बमोिजम पनरावदन खारज हन ठहर याई भएको पनरावदन अदालत, त9सीपरको XमXत २०६६।५।१४ को फसलामा कोट@ फU ऐन,
२०१७ को दफा १४(३) र १४(४) समतको ऽ(ट हदा बदर गरR Fदएको छ । अब पनरावदक XतवादRबाट कोट@फU दािखला गराउनपनn भए दािखल गन@ लगाई यथाशीय मQाको कारवाहR (कनारा गन@ भनी rयाय शासन ऐन, २०४८
को दफा १४ बमोिजम मQाका पSहVलाई पनरावदन अदालत, त9सीपरमा हाजीर हन जान भनी ताEरख तोकU पनरावदन अदालतको XमXसल पनरावदन अदालत, तलसीपरमा पठाई Fदन ।इजलास अXधकत: हमबहादर सनक^_यटर: (व`राज पोखरलइXत सवत २०७१ साल असार १८ गत रोज ४ शभम ।
इजलास न. ४
१मा.�ा.�ी सशीला काक) र मा.�ा.*ा.डा.�ी भरतबहादर काक), ०६८-CR-०१६४, ०१९४,
जबज@ःती करणी र जबज@ःती करणी उvोग,
(वणदास भp (वण साद सढाy (व. नपाल सरकार, नपाल सरकार (व. (वण साद सढाy XतवादRल अनसrधान अXधकारRसमS गरको बयान, पीXडत मिrदर १ को कागज तथा अदालतसमS भएको बकपऽ तथा पीXडत मिrदर-१ को ःवाःzय जाच परRSण Xतवदनसमत हदा@ करणी भएको प({ हन आएको दिखrछ । यी XतवादRल िच(क|सकल Fदएको रायलाई कहR} कत चनौती Fदएको समत नदिखएको हदा मिrदर-२ को हकमा जबज@ःती करणीको उvोग ठहर याउनपनn भp वादR नपाल सरकारको पनरावदन िजकUर प~न स�न । यी XतवादR (वणदास भp (वण साद सढाईल ६ वष@कU नाबाXलका मिrदर-१ लाई जबज@ःती करणी गरR मलकU ऐन, जबज@ःती करणीको महलको १ र ३ को कसर गरको प({ भएको हदा Xनजलाई सोहR मलहको ३(१) न. अनसार १२ वष@ कद र ऐ.को १० न. बमोिजम Xनजबाट मिrदर-१
12
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
लाई 5.६०,०००।- (साठ: हजार 5पया) CDतपDतF भराइHदन ठहर याएको स5को फसला सदर गरको पनरावदन अदालत, पाटनको DमDत २०६७।११।१७ को फसला Dमलक दिखदा सदर हन ।इजलास अDधकत: शकVतला काकWकXYयटर: मिVदरा रानाभाटइDत सवत २०७० साल फागन २१ गत रोज ४ शभम ।
२मा.�ा.�ी सशीला काक� र मा.�ा.�ी गोिव�कमार उपा�ाय, ०६८-CR-०३६५, ०५२२, `ाचार, नपाल सरकार (व. स(वलकमार राई, अDनलकमार मaल (व. नपाल सरकार बb कको बVधक अDनलकमार मaलको मातहतमा रहका यी Dतवादeउपर बVधकको अनपिःथDतमा कायाFलयको काम भा(वत हन नHदन कतFiय र दा(यjवसमत रहकोल एक Hदनको लाDग माऽ बVधक Dबदामा बसको अवःथामा बb कको Dतlामा आच आउन नHदन तथा सवामाहeलाई मकाF पनF नHदनको लाDग आपसी (वoास र सp भावमा काम गनqपनr अवःथाको DसजFना भएको दिखVछ । सोहeअनसार Dतवादe स(वलकमार राईल बVधकसमतउपर (वoास गरe Dनजको अनपिःथDतमा DनDमt बVधक भ कायF गरको र सो गनqपनr बाuयता DसजFना भएको अवःथामा बb कक कायF सXपादनको DसलDसलामा रकम िझकको कारणबाट Dनजलाई दोषी ठहर गनF Vयायोिचत नहन हदा Dतवादe अDनलकमार मaललाई आरो(पत कसर ठहर याएको र Dतवादe स(वलकमार राईलाई सफाइ Hदन ठहर याएको (वशष अदालत, काठमाडzको DमDत
२०६८।२।२६।५ को फसला Dमलक दिखदा सदर हन ।इजलास अDधकत: (वदर का{लकXYयटर: मिVदरा रानाभाटइDत सवत २०७१ साल साउन १८ गत रोज १ शभम ।
इजलास न. ५
१मा.�ा.�ी &काश व'ी र मा.�ा.�ी ब*नाथ उपा�ाय, २०६७ सालको ०६७-CR-०८९२,
(कसनदव राउत (कम~) (व. नपाल सरकार सरकारe म�ासXबVधी ऐन, २०४९ अVतगFतका म�ाह5मा कन पDन कराह5 बरामद गदाF सोहe ऐनको दफा ८ र १० बमोिजमका साथ लाग औषध DनयVऽण ऐन, २०३३ को दफा ८ बमोिजम र अ.ब. १७२ न. बमोिजम बरामदe मचaका तयार गनFपनrमा अनDधकत iयि�बाट बरeतपवFक बरामदe मचaका तयार ग�रएको भनी पनरावदन िजक�र Dलएको दिखयो । DमDत २०६४।९।१३ मा भएको बरामदe खानतलासी मचaकामा ःथानीय दई iयि�ह5 रोहबरमा राखको, Dतवादe तीनजनालाई रोहबरमा राखको, .ना.Dन. खमराज रावत, .ज. Dनरकमारe राई (म(हला हरe) समत रोहबरमा भई उ� मचaका तयार गरको दिखएकोमा क कारणल उ� मचaका बरeतपणF भएको हो भनी ःप` िजक�र Dलन सकको अवःथासमत नहदा Dतवादeह5ल अDभयोग
13
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
दावीबमोिजम कसर गरकोल <नजह>लाई १५ (पCी) वषG कद तथा पाच लाख >पया जरMवाना हन ठहर याई स> काठमाडQ िजRला अदालतबाट <म<त २०६५।१२।४ मा भएको फसलालाई सदर गरको पनरावदन अदालत, पाटनको <म<त २०६७।३।२२ को फसला <मलक दिखदा सदर हन ।इजलास अ<धकत: हकG बहादर ]ऽीक_`यटर: (वदषी रायमाझीइ<त सवत २०७० साल माघ २२ गत रोज ४ शभम ।
२मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी ब�नाथ उपा�ाय, २०६७ सालको ०६७-CR-०४७६,
लाग औषध, नवीनकमार ौg (व. नपाल सरकार पनरावदक <तवादM नवीन ौgल आरो(पत कसर अपराध गरकोमा अदालतसम] इCकार रह प<न अ<धकाराj अ<धकारMसम] बयान गदाG काम (वशषल वीरगCज जान लाkदा यातायात बCद भई <समरामा लामा लजमा बःदा (कसन ग>ङसग भट भ कराकानी गnररहको अवःथामा दई जना अपnरिचत मा<नसह> हामी निजक आई लाग औषध <लन हो भनी सोधकोल >.४५०।- मा तीन पोका खरो हरोइन (कनी आoनो साथमा राखको र एक पोका फकाई सवन गनG लागको बला हरMह> आई पबाउ गरका हन भCद लाग औषध खरो हरोइन खरMद गरM साथमा राखको तrयलाई <तवादM नवीनकमार ौgल र (कसन ग>ङल ःवीकार गरM बयान गरको दिखCछ । <तवादMह>को उt ःवीकारोिtलाई बरामदM मचRका तथा <तवदक नCद(कशोरसाद यादवको बकपऽल समत प(u गरको पाइCछ । उt बरामदM मचRकामा <नज
<तवादMह> रोहबरमा रहको दिखनका साथ सो मचRका र अ<धकाराj अ<धकारMसम] भएको <नजह>को बयान अCयथा मािणत हन गएको अवःथा प<न नदिखन । लाग औषध सवन गनw गरकाल खरMद गरको हो भxस_मको <तवादMह>ल अदालतसम]को बयानमा िजकyर <लन सकको प<न नदिखएको र मणको ला<ग <नःकका यी <तवादMह>ल २७ माम लाग औषध खरMद गनGल प<न सवनका ला<ग माऽ हो भx आधार प(u हदन । तसथG उपरोtानसारको बरामद भएको पnरमाणसमतलाई हदाG <तवादMह>ल सवनको ला<ग माऽ उt लाग औषध खरो हरोइन खरMद गरको माx न<मRन । पनरावदक <तवादM नवीनकमार ौgलाई लाग औषध (<नयCऽण) ऐन, २०३३ को दफा ४(च) को कसरमा सोहM ऐनको दफा१४(१)(६)(२) बमोिजम कद वषG १० (दश) र >.७५,०००।- जरMवाना हन ठहर याई स> बारा िजRला अदालतबाट <म<त २०६५।१२।११ मा भएको फसला सदर गरको पनरावदन अदालत,
हटQडाको <म<त २०६७।१।१४ को फसला <मलक दिखदा सदर हन ।इजलास अ<धकत: हकG बहादर ]ऽीक_`यटर: (वदषी रायमाझीइ<त सवत २०७० साल माघ २२ गत रोज ४ शभम ।
३मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी तक" राज भ%, ०६८-WO-१११३, उ~षण, रामनाथ साह (व. ःवाःrय तथा जनस��या मCऽालयसमत <नवदकलाई ःवाःrय सवा (वभागको <म<त २०६८।१२।३० को <नणGयानसार
14
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
िज6ला ःवाः8य काया;लय, पव;तबाट िज6ला जनःवाः8य काया;लय, महो@रBमा सCवा तथा EमEत २०६९।१।१२ को रमानापऽअनसार न (वभागको च.न. ११३७ को पऽबाट हाजीर गराई कामकाज गन;समत लगाइसकको भनी नपाल सरकार, ःवाः8य तथा जनसQRया मSऽालय र ःवाः8य सवा (वभागको Eलिखत जवाफबाट दिखदा ःतत Xरट Eनवदन खारज हन ।इजलास अEधकत: दवीकमारB चौधरBक\]यटर: सEबना अEधकारBइEत सवत २०७० साल म_ Eसर ९ गत रोज १ शभम ।
४मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, २०६७ सालको ०६७-WO-१२८१, २०६८ सालको ०६८-WO-००९७, उपचार खच; र घा खच; भराइपाउ, डा.उदयताप Eसह (व. डा.अशोकानSद Eमौ, डा.अशोकानSद Eमौ (व.
डा.उदयताप Eसह वादB अशोकानSद Eमौलाई (Perfora!on
of le" tympanic membrane with bleeding
Lt.ear) चोट परको भi Eनजको घाउ जाच कश फारामबाट दिखSछ । सो चोटको कEत हदा; कट(पटको ७ न. सग सामSजःयता राख न दिखSछ । ःतत मlा कटपीटको महलबमोिजमको दावी Eलई दायर भएको भए पEन पीEडतलाई EतवादBल कटपीट गरतफ; कटपीटको महलबमोिजम सजाय गन; दावी Eलएको दिखदन । सोतफ; को दावी नभ सोहB कटपीटको महलको ७, ८ र २५ न. बमोिजम भनी उपचार खच;, घा खच;समत तफ; माऽ स\बिSधत दिखSछ । पीEडतलाई परको चोटसमतलाई (वचार
गदा; कटपीटको ७ न. अनसार EतवादBलाई C.२०००।- जरBवाना हनमा कटपीटको २५ न. अनसार आधा घा खच; वापत C.१०००।- पीEडत डा. अशोकानSद Eमौल पाउन ठहर याएको पनरावदन अदालत, राज(वराजको फसला Eमलक दिखदा सदर हन ।इजलास अEधकत: हक; बहादर qऽीक\]यटर: (वदषी रायमाझीइEत सवत २०७० साल पस १८ गत रोज ५ शभम ।
५मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, २०६७ सालको ०६७-CI-११२७, जtगा नामसारB Eनण;य दता; बदर अपतालB हक कायम,
राजSिबहादर Eनरौला (व. सरSिबहादर Eनरौला ःव. भगवती Eनरौलाल ाw गरको जीउनीमा Eनजलाई पालनपोषण गनx, औषEधउपचार गनx तथा कम; गनx छोराल खान पाउन भनी ःपzCपमा उ6लख गरको साथ EमEसल सलtन डोरबाट भ आएको मच6कासमतबाट वादB सरSि Eनरौलाल आमालाई पालको भi दिखन आएको अवःथामा अपतालBको ६ न. बमोिजम आमालाई पालनपोषण गनx वादBल एकलौटB खान पाउन हदा मालपोत काया;लय, बलबारBल छ जना दाजभाइका नाउमा सय{ नामसारB दता; हन ठहर याएको २०६२।३।९ र २०६२।३।२२ को Eनण;य र सोको आधारमा भएको दता;समत बदर गन;पनxमा सो नगरB सरश Eनरौलाबाहकका छ भाइ छोराहCको बराबरB हक लाtन गरB भएको मोरङ िज6ला अदालतको EमEत २०६५।३।२६ को फसला कहB उ6टB भ सो जtगा वादBको नाउमा एकलौटB हक कायम भ नामसारB हन ठहर याई पनरावदन
15
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
अदालत, (वराटनगरल 5म5त २०६७।४।२६ मा गरको फसला 5मलक दिखदा सदर हन ।इजलास अ5धकत: हकG बहादर HऽीकKLयटर: मबहादर थापाइ5त सवत २०७० साल पस १८ गत रोज ५ शभम ।
६मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, २०६७ सालको ०६७-CR-००७४, जालसाजी, डKबरबहादर गWङ (व. लोकबहादर टYडन 5तवादZ लोकबहादर टYडनल लालकमारZ गWङसग राजीनामा गरZ ज[गा खरZद गदाG लालकमारZल हालदिखको बकसपऽबाट ज[गा 5लएको र 5नजको नाग]रकतामा समत सौी लालकमारZ खऽी भनी उ`लख भएको दिखदा सो (ववाaदत ज[गा पनरावदक वादZहWको हक ला[न नला[न भb कराको जानकारZ cयथd 5तवादZ लोकबहादर टYडनलाई 5थयो भb माb न5म`न हदा वादZको पनरावदन िजकfर प[न नसgन ।इजलास अ5धकत: दवीकमारZ चौधरZकKLयटर: मबहादर थापाइ5त सवत २०७० साल पस ७ गत रोज १ शभम ।
७मा.�ा.�ी �काश व�ी र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, २०६७ सालको ०६७-CR-१२८२, कहZ सावGज5नक अपराध, डा. उदयताप 5सह (व. नपाल सरकार घटनाबाट पी5डत डा. अशोकानiद 5मौलाई ″Perfora!on of le" tymponic
membrane with bleeding Lt.ear″ समतको चोट परको भb कश फाराममा उ`लख भएको
दिखiछ । घटनाको तkय ःथा(पत भरहको र सरकारको एउटा िजKमवार पदमा आसीन 5तवादZ डा. उदयताप 5सहल आnनो िजKमवारZ परा गरZ बा(हर 5नःकन लागका डा. अशोकानiद 5मौउपर गरको साpा5तक आबमणलाई सामाiय कसर गरको भनी iयन सजाय गनGपनs िःथ5त र अवःथा रहको माb न5म`न । घटनामा बिझएका uयिvहWको बकपऽ फरकफरक भएकोल आफल सावGज5नक अपराध नगरZ (वपHी डा.अशोकानiद 5मौल न मलाई र मरो ौीमतीसमतलाई कटपीट गरको भनी डा. उदयताप 5सहको 5लिखत 5तवाद रहको छ । सो सKबiधमा हदाG िज`ला शासन कायाGलयको फसलाबाट न घटना ःथा(पत भएको र 5तवादZल सो फसलालाई ःवीकार गरZ ब5सरहको अवःथामा घटना नघटको भb 5नजको 5तवादलाई काननत: ःवीकार गनG 5म`दन । आफ र आnनो ौीमतीलाई कटपीट गरको भए सोतफG काननी कारवाहZ गनGपनs दा(यcव 5नजको भएकोमा सो नग]रएको अवःथामा cयःता का`प5नक कराल कन अथG नराख न । कहZ सावGज5नक (अपराध र सजाय) ऐन, २०२७ को दफा ६(१) ल प5न कसरको माऽाअनसार सजाय गनGपनs भनी उ`लख भइरहको प]रHमा सो करालाई समत zयान aदनपनs दिखiछ । कसरको क5त गKभीर क5तको रहको छ । पी5डत आnनो कतGuय पालनको 5सल5सलामा रहको अवःथा छ । 5तवादZ एउटा िजKमवारZयv uयिvल अपराध गरको र पी5डत 5तको दा(यcव 5नवाGह नगरको िःथ5त छ । यी सब करालाई मनन गरZ कसरको माऽा 5नधाGरण गनGपनsमा W.१००।- माऽ 5तवादZलाई सजाय
16
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
गरको 8म8त २०६६।८।२२ को िज?ला शासन कायाCलय, सDरEको फसला 8मलको दिखएन भनी कहE सावCज8नक (अपराध र सजाय) ऐन, २०२७ को दफा ६(१) मा उ?लख कसरको माऽालाई मनन गरE 8नज 8तवादE डा. उदयताप 8सहलाई W.५०००।- पाचहजार Wपया जरEवाना हन ठहर याएको पनरावदन अदालत, राज(वराजको फसला 8मलको दिखन ।इजलास अ8धकत: हकC बहादर ^ऽीक_`यटर: (वदषी रायमाझीइ8त सवत २०७० साल पस १८ गत रोज ५ शभम ।
८मा.�ा.�ी ब�नाथ उपा�ाय र मा.�ा.�ी गोिव�कमार उपा�ाय, २०६८ सालको dरट न.
०६७-WO-१२४६, उfषणलगायतको आदश जारE गdरपाउ, जलम महजCन (व. आशामाया महजCनसमत dरट 8नवiदका जलम महजCनको हकको ॐोत भनको दाता तलसीरामबाट 8म8त २०६५।११।२१ मा पारEत गराई 8लएको राजीनामा दिखkछ । 8नवiदकाका दाता तलसी रावलल लामा बाङजी शपाCबाट 8म8त २०६५।०५।११ को 8लखतबाट ाD गरको दिखkछ । परदाता लामा बाङजी शपाC र उनको दाता 8छdरङ गWङसमतका हकको ॐोत भनी दिखएका 8लखतहW सब चारभागको एक भाग 8लखत र सोको आधारमा भएको दताC बदर भई सो एक भागमा (वप^ी आशामाया महजCनको हक कायम हन गरE पनरावदन अदालत, पाटनबाट फसला भई अिkतम भइरहको छ । उn फसला (वWo कन उजर ना8लस गरको नदिखदा 8नवदकको परदातासमतको 8लखत फp सलाबाट बदर भई हक
ट(टसकको अवःथामा फसला अिkतम रहको र हक ट(टसकका दाताबाट ाD गरको आधारमा dरट 8नवदन दायर गनs हक 8सजCना हन नसtन हदा 8नवiदकाको मागबमोिजमको आदश जारE गनC परन । ःतत dरट 8नवदन खारज हन ।इजलास अ8धकत: लोकनाथ पराजलEक_`यटर: (वदषी रायमाझीइ8त सवत २०७१ साल जठ २२ गत रोज ५ शभम ।
९मा.�ा.�ी ब�नाथ उपा�ाय र मा.�ा.�ी दव#गोपाल �%, ०६६-CI-११३६, हक कायम,
यामबहादर ौy (व. गोपालबहादर ौy पनरावदक 8तवादE यामबहादर ौyका हागातफC का दाजभाइबीचमा 8म8त २०४५।१२।१७ मा अश मzाको 8मलापऽ हदा बाब काकाको नाममा सयn दताC रहको (क.न.८७ ज.(व.०-४-१० को आधा (हःसा पवC तफC बाट ज.(व.०-२-५ ज{गा (क.न.१९० दिख १९५ स_म परःपरमा बkडा गरE दताC गराएको र पि|मतफC आधा ज.(व.०-२-५ बाक} न छोडको र सो बाक} ज{गा िजतबहादर तफC का अिशयारहW (वणकमारE, बालकण र गोपालबहादरको सयn नाममा (क.न.१८९ मा दताC भएको �यवहारबाट दिखएको छ । वादE गोपालबहादरल दाज बालकणसगको अश मzाबाट ाD गरको (क.न.२४३ ज.(व.०-०-१०-११/२ ज{गा र सोमा रहको घरसमत सोहE (क.न.१८९ बाट (क�ाफोड भई कायम हन आएको दिखदा उn घर ज{गा आ�ना बाब चबबहादरको अशभागको ज{गा हो भ� पनरावदक 8तवादEको िजक}र त�यस�त भ� 8म?न नदिखदा मोरङ, (वराटनगर उपमहानगरपा8लका वडा न.१२(क) (क.न.८७ र
17
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
१८९ बाट (क6ाकाट भई कायम हन आएको (क.न.२४३ को ज.(व.०-०-१०-११/२ जCगा र सो जCगामा भएको घर वादG गोपालबहादर ौJको एकलौटG हक कायम हन ठहर गरG मोरङ िजNला अदालतबाट OमOत २०६०।३।१९ मा भएको फसला सदर गनT गरG पनरावदन अदालत,
(वराटनगरबाट OमOत २०६३।३।२७ मा भएको फसला Oमलक दिखदा सदर हन ।इजलास अOधकत: कशवसाद िघOमरक]^यटर: (वदषी रायमाझीइOत सवत २०७१ साल असार १० गत रोज ३ शभम ।
§ यस लगाउको ०६६-CI-११३५, फसला बदर, Oनणfय बदर चलन पजh बदर गरG हक कायम गiरपाऊ, यामबहादर ौJ (व. गोपालबहादर ौJ भएको मlामा पOन यसअनसार फसला भएको छ ।
१०मा.�ा.�ी ब�नाथ उपा�ाय र मा.�ा.�ी दव�गोपाल ��, ०६७-CI-१४२१, Oनषधाnा, नारायणभo (कज (व. कणसाद qवनाबास (ववाrदत जCगाको स]बsधमा भoपर िजNला अदालतमा मlा परG (वचाराधीन रहको अवःथामा उo घर टहराहv पनरावदकको Oन(वfवाद हक भोगको जCगा हो भw OमNन अवःथा दिखदन । भoपर िजNला अदालतबाट न तहा (वचाराधीन रहको िखचोला मटाई हक कायम गरG चलन चलाईपाउ भw मlामा (ववादको जCगा कसको हो भw स]बsधमा sया(यक Oनvपण हन न हदा Oनवदन खारज हन ठहर याएको पनरावदन अदालत, पाटनको OमOत २०६७।९।१३ को फसला Oमलक दिखदा सदर हन ।इOत सवत २०७१ साल असार २२ गत रोज २ शभम ।
इजलास न. ६
१मा.�ा.�ी तक( राज भ* र मा.�ा.�ी +ान�बहादर काक0, ०६५-WO-०७०२, परमादशलगायतको आnा आदश जारG गiरपाउ, बxमाया महजfनसमत (व. बिGगो(वsद जोशीसमत Oनवदकहvल दायर गरको फसला बदर मlामा OमOत २०६४।२।३० मा सजfOमन डोर खटाउन बाहक अsय कन पOन कामकारवाहG (वप{ी भOमसधार कायाfलयबाट भए गरको करा (वप{ीतफf बाट ःतत Oलिखत जवाफसमतबाट दिखन नआएकोल Oनवदन मागबमोिजम Oनवदकहv वादG भ चलको फसला (Oनणfय) बदर मlामा ज जो ब~नपनT हsछ बझी काननबमोिजम ज जो गनfपनT हsछ गरG ३ (तीन) म(हनाOभऽ मlाको कारवाहG (कनारा गनf भनी (वप{ीहvका नाममा परमादशको आदश जारG हन ।इजलास अOधकत: वसsतजग थापाक]^यटर: मबहादर थापाइOत सवत २०७० साल पस ३० गत रोज ३ शभम ।
२मा.�ा.�ी तक( राज भ* र मा.�ा.�ी +ान�बहादर काक0, ०६६-CI-११४१, दा.खा. दताf बदरसमत,
उमरजग मादन (व. नारायण Oल]बसमत आमा कणfकमारGको शषपOछ माऽ यी वादGको हक हन आउनमा आमाको जीवनकालमा न Oबब� भ आमा कणfकमारGको न हकमा नरहको जCगामा वादGको हक कायम रहको भw OमNन नदिखदा आ�नो हक कायम नभएको (ववाrदत जCगामा वादGलाई दावी गनT हकदया रहको
18
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
नदिखनाल हकदयाको अभावमा वाद< दावी प?न नस@न ठहर याएको सE इGसाफलाई उKट< गर< (फराद दावी न खारज हन ठहर याई पनरावदन अदालत, इलामबाट NमNत २०६६।७।१० मा भएको फसला मनाNसब हदा सदर हन । इजलास अNधकत: वसGतजग थापाकWXयटर: मबहादर थापाइNत सवत २०७० साल मZ Nसर ६ गत रोज ५ शभम ।
३मा.�ा.�ी तक� राज भ� र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, ०६८-CR-0१४६, कालो बजार, नपाल सरकार (व. नागGिदास बाNनयासमत Nतवाद< नागGिदासल गणःतरलाई (वचार नगरको भनी कसरमा साNबत रह< िजKला शासन कायाdलय, तनहसमe बयान गरको दिखGछ भन बरामद< सामानहE हदाd काठको धलो NमNसएको जःतो दिखएको भNनएको र eऽीय खाh (वNध तथा गण NनयGऽण कायाdलय, भरहवाल iदएको NमNत २०६७।३।४ को Nतवदनमा पोका १ को ×खसाdनीको धलोमा काठको धलो पाइएको भj Nतवदनमा उKलख भएको पाइGछ भन मसला धलो पोका ४ र बसार धलो पोका ३ को लबल नपाल सरकारल तोकको मापदkडअनEप नपाइएको भj उKलख हनको साथ क(फयत महलमा उmपादन NमNत, उपभो?य NमNत र nयाच न. समत उKलख भरहको पाइGछ । सो बाहक अGय हाNनकारक अखाh तथा रासायNनक तoवहE (वhमान रहको Nतवदनबाट दिखन आउदन । यस िःथNतमा यी (वपeी Nतवाद<को कसरलाई मानव ःवाःqयउपर अmयGत हाNनकारक हनस@न तoवहEसमत Nमसाएर बचको भjसWमको गWभीर कसरको Eपमा ःथा(पत गनdस(कन
अवःथा ःतत मrाको सGदभdमा दिखन आएन । यh(प खसाdनीको धलोमा काठको धलो पाउन माऽ पNन आफs मा गणःतरह<न सामान तयार पारको र बसार तथा मसलाको धलोमा उपभो?य NमNत र nयाच न. समत उKलख नगtरनबाट यी (वपeी Nतवाद<ल काठको धलो NमNसएको तथा तो(कएको मापदkडसमत नभएको गणःतरह<न मसलाजGय पदाथd आम जनताको आखामा छारो हाल< बजारमा ब�न कNनयत राखको भj u हदा पनरावदन अदालत, पोखराल Nतवाद<मvय यी नागGिदासलाई E.२५,०००।- माऽ जर<वाना हन र अGय Nतवाद<हEलाई सफाइ iदन गर< िजKला शासन कायाdलय, तनहबाट भएको Nनणdयलाई सदर कायम गरको पनरावदन अदालत, पोखराको फसला मनाNसब दिखदा सदर हन ।इजलास अNधकत: वसGतजग थापाकWXयटर: मबहादर थापाइNत सवत २०७० साल मZ Nसर २० गत रोज ५ शभम ।
४मा.�ा.�ी तक� राज भ� र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, ०६९-CR-०५७२, लटपीट, िझKक साकy (व. माधवसाद दाहालसमत (क.न.५७२ को ज?गाक सGदभdमा (यन पनरावदक िझKक साकy Nतवाद< र नऽबहादर खऽी वाद< भ चलको दताdबदर सिGधसपdन कायम मrामा (ववाiदत ककz ल< पानी धारा र mयसल चचzको न.न. ९, ११ र १२ समतका ज?गा सावdजNनक दिखएको हदा यी Nतवाद<ल आ{नो नाममा नापी र दताd गराएको कायd गरकाननी हदा सो हदसWमको दताd बदर हन ठहछd भनी दोलखा िजKला अदालतबाट NमNत २०५३।३।२८ मा
19
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
भएको फसला अि9तम;पमा रहको दिख9छ । सो फसलाबमोिजम सावCजDनक सि9धसपCन कायम भएको ककG लH पानी धारा र Jयसल चचGको जKगामा रहको २।३ वटा ;खह; साम(हक (हतको लाDग का(टएको भO DतवादHह;को िजकQरलाई नSसा मचTका तथा सजCDमनको Vयहोराल समत प(W गरको दिखनाल वादHको हकभोगको जKगाबाट ;खह; काटH लटपीट गरH लगको भO DमTन अवःथा नदिखदा पनरावदन अदालत, पाटनल स;को फसला उTटH गरH लटपीटको कसरबाट DतवादHह;लाई सफाइ \दन ठहर याएको DमDत २०६९।२।१ को फसला मनाDसब दिखदा सदर हन ।इजलास अDधकत: वस9तजग थापाकdeयटर: मबहादर थापाइDत सवत २०७० साल मf Dसर ६ गत रोज ५ शभम ।
५मा.�ा.�ी तक� राज भ� र मा.�ा.�ी �ान�बहादर काक�, ०६६-CR-०७८०, जालसाज, उमरजग मादन (व. नारायण Dसह मादनसमत अःवाभा(वक (वलdब (Un reasonable
delay) अथाCत (वलdबको Dसlा9त (Principle of
Laches) समतको आधारमा ऐनको मनसाय(वपरHत ज(हलसक र जनसक अवःथामा पDन मpा दायर हनसSछ भनी कQतG कागजको १८ न.
ल हदdयादको पqरकTपना गरको माO स(कन अवःथा दिखदन । (कन(क ःतत मpामा यी पनरावदक/वादHकQ आमा कणCकमारHको जीवन छदको अवःथामा Dलखत पास गनG काम करा DमDत २०४७।१।१८ मा भए गरकोमा उDतबला न ऐनल तोकको समयावDधDभऽ (ववा\दत Dलखतलाई जालसाजी घो(षत गqरपाउ भनी हकवालाल
जालसाजी मpा दायर गqरसSनपनGमा सो नगरH सो भए गरको चौध वषC छ म(हना १५ \दनपwात अथाCत २०६१।७।२६ मा माऽ सोउपर (फराद दायर हन आएको अवःथामा उx लामो समयको अ9तरालमा हक लाKन सdपिyलाई तदा;खताका साथ सोधखोज नगरH आzनो हकDत सचत र सजग नरहH थाहा पाएको ६ म(हनाDभऽ भO वाSयाशलाई माऽ समाती (फराद दताC गराएको दिखन आयो । यस िःथDतमा अदालतल आzनो हकDत सजग र सचत रहन नसSन Vयिxको हकको र{ा गनCसSन िःथDत नहन हदा कवल ×थाहा पाएको DमDतल ६ महनाDभऽ” भO वाSयाशलाई ज(हलसक र जDतसक समयपwात पDन थाहा पाएको भनी मpा दताC गनC स(क9छ भनी ऐनको अथC गदाC हदdयादसdब9धी Dसlा9त तथा (वलdबको Dसlा9त (Principle of Laches) समतका सवCमा9य Dसlा9तह;को बिखCलाप हनजान दिखदा हदdयादको आधारमा पनरावदन अदालत, इलामबाट वादHको दावी िजकQरलाई खारज हन ठहर याएको DमDत २०६६।७।१० को फसला मनाDसब दिखदा सदर हन ।इजलास अDधकत: वस9तजग थापाकdeयटर: मबहादर थापाइDत सवत २०७० साल मf Dसर ६ गत रोज ५ शभम ।
६मा.�ा.�ी गोपाल पराजली र मा.�ा.�ी चोल� शमशर ज.ब.रा., ०६८-CI-१५६४, सdब9ध (व�छद अशसमत, गणशभx ौ}समत (व. गीता ौ} DतवादH गणशभx ौ}सग यी वादHको (ववाह २०६२ सालमा भएको भO DमDसलबाट दिखएको र DतवादHह;बीच DमDत
20
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
२०६४।१२।१३ मा अशब;डाको ?लखत भएको दिख;छ । २०६२ सालमा सगोलको अिशयारको ह?सयत ाJ गKरसककL यी वादNको सलOनता उQ ब;डापऽको ?लखतमा भएको पाइदन । ब;डापऽको ?त?ल(प हदाV (क.न.
६८३ को जOगाबाहकको घर जOगाबाट माऽ यी वादNका प?तल ब;डा ?लए पाएको अवःथा दिख;छ । सगोलक अिशयार रहकL ?तवादN गणशभQ ौ^कL आमा तलसीमायाको नाउमा रहको (क.न.६८३ को जOगालाई उQ ब;डापऽमा उaलख न नगरN ?नज तलसीमायाको नाममा छाडको अवःथा दिख;छ । उQ (क.न.
६८३ को जOगा तलसीमायाको ?नजी आजVनको हो भb अथवा ब;डा लाOन नपनc जOगा हो भनी पनरावदक पdल माण दखाउनसमत सकको छन । यसरN तलसीमायाको नाउमा रहको उQ (क.न.६८३ को जOगा सगोलक सfपिg हो भb दिखइरहको ःतत अवःथामा यी वादNलाई उQ सfपिgबाट अश पाउन बाहक गनc अवःथा ?सजVना गरN उQ ब;डापऽ खडा भएको दिखएको हदा ब;डापऽमा उaलख नगदhमा सगोलको सfपिgमा कन अिशयारको अश न नलाOन भनी माb ?मaन अवःथा नहदा वादN ?तवादNबीच सfब;ध (व�छद हन तथा उQ (क.न. ६८३ को जOगासमतबाट दावील ब;डा पाउन गरN पनरावदन अदालत, पाटनबाट ?म?त २०६९।१।७ मा भएको फसला ?मलक दिखदा सदर हन । इजलास अ?धकत: समनकमार ;यौपानइ?त सवत २०७१ साल जठ ३० गत रोज ६ शभम ।
लगत कqा, सखलदास बरागी (व. यद खा थाr ?तवादNल मोहN माणपऽ ाJ नगरको भए प?न लामो समयदिख वादNको घरबारNभ;दा बाहकको जOगा जोतभोग गदh आएको एवम जOगाधनील बालN बझी भरपाई tदद आएबाट यी ?तवादN मोहN होइनन भनी ?नकाशन गनc हो भन भ?मसfब;धी काननी wयवःथा र वयिQक हक एवम काननी राxयको अवधारणाको ?तकल हनजान दिखदा सr भ?मसधार कायाVलय, बाराल ?तवादN भद खा थाrलाई मोहN ?नकाशन गनc गरN गरको ?नणVय बदर गरN मोहN लगत कायम गनc गरको पनरावदन अदालत, हटyडाको ?म?त २०६७।६।३ को फसला ?तपाtदत काननी ?सzा;त एवम भ?मसfब;धी काननी wयवःथाको ?तकल नदिखदा सदर हन ।इजलास अ?धकत: उमानाथ गौतमकf{यटर: च;िा ?तमaसनाइ?त सवत २०७१ साल जठ १६ गत रोज ६ शभम ।
• यस लगाउको ०६७-CI-१५०२, ?नषधा~ा, सखलदास बरागी (व. भद खा थाr भएको म�ामा प?न यसअनसार फसला भएको छ ।
८मा.�ा.�ी गोपाल पराजली र मा.�ा.�ी चोल� शमशर ज.ब.रा., ०६७-CR-११३९, जीऊ माःन ब�न, नपाल सरकार (व. मोहन ौ^समत मौकामा पबाउ परका ?तवादN चडामिण सनारल बयान गदाV (यन ?तवादN भीमबहादरलाई कटN खोजीtदन भनी भनको भb खलाई बयान गरका छन । (ववाह गराइtदन भनी कटN खोिजएको भनी भन ताप?न कटN पdको अ?भभावकलाई सो कराको जानकारN नगराई कटN माऽलाई ए�ल
21
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
ललाई फकाई लगको अवःथा दिखएको छ । यःतो िःथ@तमा वारदातको कायCमा यी @तवादF भीमबहादरको सलIनतासJम दिखएको छ । @नजको सलIनता कटF फकाई Lदन कायCसJम रहको तर MयसरF फकाइएकO कटFलाई (ववाह गनP भQ कटाल (वदश भारतमा @बबO गनC लजाUछ भQ जानकारF @नजलाई रहको भQ करा @तवादF चडामिण सनारको बयान तथा अदालतमा बकपऽ गनP सजC@मनका मा@नसह[बाट समत ख\न सकको पाइदन । यःतो िःथ@तमा कटF बिचन स^छ भQ जःता कराको सJभावना@त यी @तवादFल आखा िचJलको (यनको (बया गJभीर हलच`याइ@भऽ पनP दिखएको भQसमतको आधारमा ३ वषC कद सजाय कायम गनP गरF पनरावदन अदालतल गरको फसला @मलक दिखन । @तवादF चडामिण सनारल बयान गदाC कटF फकाई \याएको रात @नज मदनबहादरसमत सग रहको भनी खलाएको बाहक ःतत अपराध घटाउन सJबUधमा @नजको कन भ@मका तथा सलIनताको कायC दिखएको छन । @नजको यो यःतो सलIनता @थयो भनी वादF पfल प(g गनCसमत नसकको अवःथामा @नज मदनबहादर सनारलाई सफाइ Lदन गरF गरको पनरावदन अदालत, बटवलको @म@त २०६७।६।१० को फसलासमत @मलक दिखदा सदर हन ।इजलास अ@धकत: समनकमार Uयौपानइ@त सवत २०७१ साल जठ २५ गत रोज १ शभम ।
९मा.�ा.�ी गोपाल पराजली र मा.�ा.�ी जगदीश शमा� पौडल, २०६७-CI-१४२३, लनदन,
नUदलाल राउत कमp (व. रामचUि सहनी पनरावदन अदालतको फसलामा @तवादFलाई पनरावदनको Jयाद Lदन भनी उ\लख गrरएतफC (वचार गदाC काननमा ःपg sयवःथा भएको करालाई बाहक गरF पनरावदनको Jयाद Lदन गरF फसलामा उ\लख गrरएक आधारमा Uयाय शासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१) (ग) को अवःथा@भऽ परको भQ @म\दन भन Mयःतोमा पनरावदनको Jयाद Lदएको कारणल माऽ पनरावदनमा दताC हनस^न प@न होइन । यस सJबUधमा सव��च अदालतबाट नपाल सरकार (व[x यादव दवाडी भएको मyामा @तपाLदत कन अदालतल पनरावदनको Jयाद Lदयो वा कन fऽा@धकार तो(कLदयो भUदमा यो काननसJमत छन भन Mयसको कन अथC नहन । (नकाप २०६६, @न.न.८१७८, अz ६, प{ १०३३) भQ @सxाUत ःतत मyामा समत साUद@भCक हन हदा स[ िज\ला अदालतको फसलालाई आधारभत[पमा पनरावदन अदालतबाट पrरवतCन नगरको ःतत मyामा Uयाय शासन ऐन,
२०४८ को दफा ९(१)(ग) बमोिजम पनरावदन लाIन िःथ@त नदिखएको अवःथामा पनरावदन अदालतको फसलामा पनरावदनको Jयाद Lदन भनी उ\लख भएक आधारमा सव��च अदलतमा पनरावदन लाIनस^न अवःथा नरहन । @तवादFको पनरावदनपऽ न सव��च अदालतमा दताC गनC न@म\न अवःथाको (व|मानता मा@थ (वविचत त}य, @तपाLदत @सxाUत एवम काननको रोहबाट दिखएको हदा उ~ पनरावदनको आधारमा मyाको त}यमा वश गरF पनरावदन अदालतको फसला @मलको छ, छन भनी @नराकण गrररहन नपनP हदा पनरावदनपऽ
22
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
दता4 हन नस6नमा दता4 भए प:न ;याय शासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१)(ग) तथा अ.ब.१८० न. बमोिजम ःतत पनरावदनपऽ खारज हन ।इजलास अ:धकत: समनकमार ;यौपानकVWयटर: अ:मररX महज4नइ:त सवत २०७१ साल जठ २७ गत रोज ३ शभम ।
इजलास न.७
१मा."ा.#ी दीपकराज जोशी र मा."ा.#ी गोिव/कमार उपा2ाय, २०६८-CR-०९४३,
११६७, १०३६, कत4]य ^यान, िचऽबहादर दनवार (व. नपाल सरकार, लआमी दनवारसमत (व. नपाल सरकार, नपाल सरकार (व. रामबहादर दनवारसमत मतकको शरaरको नाजक भागमा जोिखमी ह:तयार खकरaल पटकपटक हार गदा4 मा:नस मनb करा एकदम :निcत करा भएकोल यःतो पdरणाम हन काय4को जानकारa हदाहद सो गन4 मनसाय:भऽ पनb करा भएको र गVभीर घा चोट (Serious Injury) पानb मनसायका साथ भएको हारबाट मा:नस मरमा सो कसर manslaughter
वा Culpable Homicide नभ murder हन हदा मतकको ^यान :लन मनसाय नरहको भj यी :तवादaको पनरावदन िजकkरसग सहमत हन नस(कन । मतकल खकरa समाउन भ;दा प(हmय :तवादaल सो खकरa खोसीसकप:छ प:न मतकबाट :तवादaको ^यानमा तoकाल खतरा रहको करा माj स(कदन । oयस अवःथामा यी :तवादaल हारगहार गरर वा भाpन उVकन काम गरर वा
हरaसग सरqा :लएर आफलाई बचाउनपनb प(हलो काम करा गन4पनb तर सो ह;जल ^यान जान बल सVभावना दिखएमा आoमरqाको ला:ग नभ नहन अoय;त कम बल योग गन4पनbमा बडो बरतापव4क मतकलाई बोmन चटपटाउन नvदई खकरaको अन:ग;ती हार गरa मारको वारदात आoमरqा:भऽ पनb नदिखन । आफसमq आएकk मतकलाई परा होशहवासमा रहका :तवादaल :बनाकारण अथवा अoय;त मामलa करामा बरतापव4क खकरaल अन:ग;ती हा:न मारको ःतत वारदात मलकk ऐन, अ.ब.१८८ न. को पdर:ध:भऽ पनb नदिखन । :तवादa िचऽबहादर दनवारलाई अ:भयोग दावीअनसार ^यानसVब;धीको महलको १ र १३(१) न. को कसरमा सोहa १३(१) न. अनसार सव4ःवस(हत ज;मकद, :तवादaहw रामबहादर दनवार र लआमी दनवारलाई ^यानसVब;धीको महलको ४ न. अनसार छ म(हना कद सजाय हन ठहर याएको सwको फसला सदर गरको पनरावदन अदलत, पाटनको :म:त २०६५।३।२८ को फसला :मलक दिखदा सदर हन । पdरव:त4त फौजदारa ;यायको पyभ:ममा :तवादaलाई सव4ःवको सजाय गदा4 :तवादaमा आिौत ]यि{हwका अ:तdर{ पी:डतल समत कन राहत नपाउन र oयसबाट :नजहwको प:न :बचmलa हन अवःथा:त काननल आखा िचिVलन :मmदन । (व|का क:तपय मलकमा पी:डतको ^यान :लन :तवादaबाट उसमा आिौतल q:तप:त4 पाउन ]यवःथा रहको पdरआयमा (वmकल बpल कालख}ड :नमा4ण भएको मलकk ऐन, ^यानसVब;धीको महलको १३ न. को सव4ःव
23
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
प4न गन6 7यवःथालाई हामील यथावत @पमा पालन गनA उिचत हदन । काननको Kयक कमी र दोषको अदालतल 4नराकरण गनAभOदा यसमा (वधा(यकाल Qयान Rदन शिTपथकVकरणको 4सWाOतअनकल हOछ । तसथA सवAःवसYबOधी वतAमान (व4धशाZ र काननह@को अQययन गर[ मलकV ऐन, ]यानसYबOधीको महलको १३ न. को सवAःव गनAपन6 7यवःथाको उपयTताको बारमा (वचार गर[ प`रमाजAन तथा प`रशीलन गनAका ला4ग नपाल सरकार कानन तथा Oयाय मOऽालय एवम नपाल कानन आयोगसमतलाई जानकार[ गराई 4नजह@को QयानाकषAण ग`रRदन । इजलास अ4धकत: जवाहरसाद 4सहकYgयटर: मबहादर थापाइ4त सवत २०७१ साल असार ४ गत रोज ४ शभम ।
२मा.�ा.�ी दीपकराज जोशी र मा.�ा.�ी गोिव�कमार उपा�ाय, २०६७-CR-१२५४,
कतA7य ]यान, पणAबहादर तामाङ (व. नपाल सरकार शव पर[lण 4तवदनमा मKयको कारण टोmसीकोलोजीकल 4तवदन ाn गरप4छ खलाइन भp उqलख भएको र हर[ (व4ध(वrान योगशालाको 4म4त २०६५।५।६ को 4तवदन हदाA 4भसरा पर[lणमा कVटनासक (वष (Insec!cide) नपाइएको तर मतकल गरको बाOता पर[lण गदाA Dichlorvos भp (कटनासक (वष पाइएको र सो कVटनासक Sulcholar
भp उqलख भएको पाइOछ । मतकको मKय कन कारणबाट भएको भp यकVन नभए प4न 4तवाद[ल आuनो ौीमतीलाई वारदातको Rदन 4म4त २०६५।२।९ गत बार[मा र घरमा
कटपीट गर[ (वष सवनपyात आगनमा बहोश भ अचत रहको अवःथामा आगनमा भला भएका मा4नसह@को अगा4ड प4न ौीमतीलाई मानAको ला4ग ला{ी म|ाल हानको भp दिखदा 4तवाद[ पणAबहादर तामाङल आuनो ौीमती rानीमाया तामाङलाई कटपीट गर[ हKया गरको उपरोT आधार माणबाट दिखदा 4तवाद[ पणAबहादर तामाङलाई ]यानसYबOधीको महलको १ र १३(३) न. को कसरमा सोह[ १३(३) न. बमोिजम सवAःवस(हत जOमकदको सजाय गरको पनरावदन अदालत, पाटनको फसला 4मलको दिखदा सदर हन । 4तवाद[ र मतक ौीमान ौीमतीको नाता रहको दिखOछ । मतकलाई मानAपन6सYम पवA रसइ4ब रहको दिखदन । वारदातको Rदन आवशमा लाि{ म|ाल वार[ घरमा कटपीट गरकोल ौीमतीको (वष सवन गर[ बहोश भरहको अवःथामा समत कटपीट जार[ राखको कारणबाट मKय भएको दिखOछ । जाहरवालाल मतकलाई 4तवाद[ल 4नयतवश (वष सवन गराएको भp करा Kयl दखको भp यकVन हन नआएको र वारदातको अवःथामा मतक र 4तवाद[को २ वषAको अबोध बालक रहको दिखOछ । 4तवाद[को उमर २३ वषAको दिखदा 4नजलाई तो(कएबमोिजमको सजाय गदाA चक� पनA जान िच{मा लागकोल १० वषA माऽ कद सजाय हन ।इजलास अ4धकत: जवाहरसाद 4सहइ4त सवत २०७१ साल असार ४ गत रोज ४ शभम ।
३मा.�ा.�ी दीपकराज जोशी र मा.�ा.�ी गोिव�कमार उपा�ाय, २०७०-WO-०५८३,
ताहाचल, काठमाड@ल FमFत २०७०।१०।११ मा रा(Wय दFनक गोरखापऽमा सचना कािशत गरU Fनवदकहbउपर उठान गरको कारवाहUलाई (वFधसkमत कारवाहU माc नFमCन हदा सो सचनालाई उ5षणको आदशpारा बदर गरU aदएको छ । अब उाIत काननको (बया पर याई (वFधसkमत कामकारवाहU गनG भनी (वपnीहbको नाममा परमादशको आदश जारU
हन ।इजलास अFधकत: जवाहरसाद Fसहकktयटर: मबहादर थापाइFत सवत २०७१ साल असार २ गत रोज २ शभम ।
इजलास न. ९
१मा."ा.#ी ओम&काश िम# र मा."ा.
#ी दव/गोपाल #3, ०७०-WH-००५९,
बIदU5यnीकरण, wालIि ौz (व. कIिUय कारागार कायाGलय, FडCलUबजार काठमाड@समत Fनवदकको नाममा जारU भएको kयाद ठब गा(वस वडा न. ७ मा जारU नभ काठमाड@ िजCला, कामनपा वडा न. २२ िःथत सावGजFनक सचना पाटUमा टास भएको कारण Fनजल Fतवाद गनG नपाएको त{य ःप] भएको पाइयो । आफ(वb[ लागको आरोप सkबIधमा यी Fनवदकल जानकारU नपाएकोल Fनजको नाममा जारU भएको समा|ान kयाद र तामलUल काननी माIयता ा} गनG नसकको हदा Fनजलाई आरो(पत कसरमा कसरदार ठहर याई भएको २०६५।९।९ को फसला Fनवदकको हकमा ाकFतक Iयायको Fस[ाIतFतकल भएको दिखन आयो । अत: Fनवदकको नाममा जारU भएको समा_हान FमFत २०६३।११।१५ को तामलU र काठमाड@ िजCला अदालतको FमFत २०६५।९।९ को फसलासमत र सो फसला कायाGIवयन गनG भएको कदU पज�लगायतका सkपणG कामकारवाहU Fनवदकको हकमा सkम उ5षणको आदश�ारा बदर भई Fनवदक गरकाननी थनाबाट म हन भनी बIदU5यnीकरणको आदशसमत जारU
25
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
हन । 5नवदकसमत (व89 काठमाड< िज?ला अदालतमा दायर भएको ठगी र सरकारF छाप कIतJ मKामा 5नजलाई 5तवाद गनJ मौका दान गरF 5नणOय गनO ाक5तक Qयायको 5स9ाQतअनसार हन हनाल 5नजलाई कदबाट तSकाल मT गरF उT मKामा बयान गनO काठमाड< िज?ला अदालतमा उपिःथत गराइYदन भनी कQिFय कारागार कायाOलय, 5ड?लFबजारको नाममा र 5नवदकको हकमा ज जो ब[नपनJ बझी मKाको कारवाहF (कनारा गनO भनी काठमाड< िज?ला अदालतको नाममा परमादशको आदशसमत जारF हन ।इजलास अ5धकत: सयO साद रbमीकcdयटर: स5बना अ5धकारFइ5त सवत २०७१ साल जठ २७ गत रोज ३ शभम ।
२मा.�ा.�ी ओम�काश िम� र मा.�ा.�ी जगदीश शमा� पौडल, ०६६-CR-०२९६, करकाप, रामजीसाद कशवाहा (व. (वजयसाद यादव (ववाYदत तमसकमा उ?लख भएको 5लखतको 5म5त हदाO २०६० साल फागन १६ गत रोज १ भनी उ?लख भएकोमा वाःतवमा उT 5म5त २०६०।११।१६ उT 5लखतमा उ?लख भएमता5बक रोज १ आइतबार नभ रोज ७ श5नबार परको भl करा २०६० सालको पाऽोबाट दिखएकोल तमसक खडा भएको 5म5तमा न सशयको अवःथा दिखन आएको पnरआयमा उT 5लखत करकापबाट तयार भएको भl दिखदा बारा िज?ला अदालतबाट 5म5त २०६४।३।३२ मा (ववाYदत 5लखत करकापबाट भएको ठहर याई भएको फसला उ?टF गरF करकापको वादF दावी पbन नसrन ठहर याएको पनरावदन
अदालत, हट<डाको 5म5त २०६६।४।१३ को फसला 5मलको नदिखदा उ?टF भ 5म5त २०६०।११।१६ को तमसक करकापबाट तयार भएको ठहरF (वपsी (वजयसाद यादवलाई मलकI ऐन, दuड सजायको १२ न. बमोिजम 8.१०००।- एकहजार जरFवाना गरको बारा िज?ला अदालतको 5म5त २०६४।३।३२ को फसला 5मलको दिखदा सदर हन ।इजलास अ5धकत: सयO साद रbमीकcdयटर: स5बना अ5धकारFइ5त सवत २०७० साल असार २ गत रोज २ शभम ।
§ यस लगाउको ०६६-CI-०४०५, लनदन, रामजीसाद कशवाह (व. (वजयशwर यादव भएको मKामा प5न यसअनसार फसला भएको छ ।
हदस5मको सजाय ग<रपाउ भA Bनवदन दावी दिखFछ । यथाथJमा अदालतको अवहलनास5बFधी Bबषयमा Bनवदकको भBमका अदालतको अस5मान वा अवNा भएको जानकारP गराउन स5म माऽ हन भनी यस अदालतल नकाप २०६३ अT १२ Bन.न. ७८०१ पY १५९३ लगायतका यःत कBतका कय^ (ववादमा Bस_ाFत Bतपादन ग<रसकको सFदभJमा अवहलनाजFय (बयाकलाप भएको छ वा छन भA तaयको Bनbयcल Bनवदनमा उिdलिखत तaय वा दावीमा माऽ सीBमत र(हरहन पनe आवयकता रहदन । अदालतल समममा (वपiीहjको कामकारवाहPवाट अदालत वा kयसवाट हन Fयाय स5पादन र Fयायशासनको कायJ Bत सवJसाधारणमा अ(वnास वा अनाःथा पदा हन वा अदालतको स5मान¸मयाJदा वा BतYामा आघात पpन कायJ गरको छ वा छन भA कराको Bनbयcल वःतBनY jपमा गनJ सbन न हन ।
यस अदालतको BमBत २०७१।३।१८¸
२०७०।४।२८ र २०७०।२।१ को आदश बमोिजम पश हन आएको कािFतपर दBनक पBऽकाको (वBभA BमBतमा किशत साममीहjको अrययन समत ग<रयो । इजलासमा ाt साममीहj हदाJ कािFतपर दBनकको ३१ कािFतपर दBनकको ३१ वशाख २०७० को थम पYको समाचार (टuपणीको प(हलो अन�छदमा अदालतको अवहलना गरको भFद कािFतपर(वj_ सव��च अदालतमा मvा परको¸ दोॐो अन�छदमा मvा सनवाइका लाBग पशी तो(कएको समाचार उdलख भएपBछ तॐो अन�छदमा अवहलना भयो भनी चनौती xदइएको लखको मyय साराश उdलख गरP उz लखको औिचkयता प(| गनJ खोिजएको दिखFछ । साथ उz लख(वj_ अवहलना मvा
दताJ भसकको र सनवाइका लाBग पशी तो(कसकको समाचार उdलख ग<रसककोल (वपiीहjलाई सो (वषय अदालतमा (वचाराधीन (Subjudice) (वषय बA पगको ःप| जानकारP भएको दिखFछ । अदालतमा (वचाराधीन (ववादमा पBऽकाल आ�नो धारणा �यz गनJ भनको सो (वषयमा Media-trial
गरP जनमत तयार गनe अBभयान हो । अदालतको (वचाराधीन (ववादको (वषयमा Media-Trial को अBभ| Fयायाधीशहjलाई आ�नो अFतःकरणवाट दखको Fयायको आवाज अBभ�यz गनJ अवरोध पर याउन रहको हFछ । ससारभरP न Media-Trial को यो अवःथालाई Fया(यक कायJमा अवरोध गरको स5झी अkयFत ग5भीर अवहलनाजFय कायJका jपमा Bलन ग<रएको भएता पBन कािFतपर दBनकल पऽका<रताको यो आधारभत र Fयनतम माFयतालाई ठाडो उdल�न गरको दिखन ।
२८ वशाख २०७० को पY ३ मा पद र प(हचानबीचको महान अFतर भA ःत5भमा ःत5भकार (वजयकमारल यस अदालतका स5माननीय धान Fयायाधीश�य एवम माननीय Fयायाधीश�यहjBत लिiत गरP "झगBडयालाई घरमा बोलाएर राती राती िचयसJ गरर नपालको Fया(यक नतkवल आफलाई भFदा द�लाई लाजको ःथानमा उ�याएको"¸ "आजभोBल Fयायाधीशहj ब�ा भएको र नभएको (टसटJ बाहक कहP दyदनन" एवम "अब मvा िज� व(कल होइन Fयायाधीश राख नपछJ" जःता झ�ा र अनगJल एवम Fयायालय¸ Fयायकम� र समम FयायपvBतBत न अkयFत अशोभनीय अमयाJxदत र (व�षपणJ अBभ�यिzहj उdलख गरP काशन गरको दिखन । पBऽकाको २६ वशाख २०७० को अTमा
28
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
घनयाम ख9काको नाउबाट लिखएको "नथन Bयायको बाटो" भC लखमा सव��च अदालतल गरको अमक मGाको फसलाको सङगमा "मौLलक हकको रNा र सवधाLनक ावधानको पालना गनR बसको सव��चल नागSरकलाई Sरट Lलएर आउन बाट थLनVदएको छ"¸ "Sरट दायर गनRअिघ (वपNीहYलाई जानकार[ Vदएको माण Sरट साथ पश गन¸ Lनवदकलाई कालोसचीमा राख न¸ जर[वानासरह NLतपLतR Lतराउन जःता ावधान हाो अBतSरम स(वधानल कbपनासcम पLन गरको छन । तर स(वधानक पालक सव��चल यःतो बखडा Lनकालर नागSरकको मौLलक हकलाई अपहरण गन दःसाहस गरको छ" भC जःता अनिचत, अवािfछत र अमयाRVदत शgदावल[ योग गर[ यस अदालतबाट भएको फसलाको अास(hक र गलत iयाjया गरको दिखएको छ । उk फसलापlात पLन यस अदालतल सयmको सnjयामा Sरट Lनवदन दताR गरको तoयल Lनवदकल उbलख गरको "सव��चल बखडा Lनकालको" भC अLभiयिk सरासर ामक र अमयाRVदत भC दिखन आउछ । यो अदालतLत नकाराqमक सBदश वाह गन द यासको नमना हो । अदालतका फसलाहYको ािsक समीNा हन अपिNत माऽ होइन आवयकसमत हन सvछ र अदालतबाट भएका फसला र आदशको साम(यकYपमा गSरन ािsक समीNाल (वLधशाwको (वकासमा महxवपणR भLमका LनवाRह गरको हBछ । यो सदा ःवागतयोyय कदम पLन हो । अकाRतफR अदालतको फसला वा आदशमा िचz नब{न पNल तो(कएको काननी (बया अवलcबन गर[ सNम अदालतमा चनौती Vदन पाउन काननी iयवःथाको अवलcबन
(यन (वपNीको LमLत १७ वशाख २०७० को "ौीमान लाई (टसटR मन नपरपLछ" भC शीषRकको लखमा Lनज ःवयम यस अदालतका माननीय Bयायाधीशको �याcबरमा वश गर[ Bयायाधीशलाई Lनजल लगाउन पोशाकका बारमा अनक � Lत� गरको र qयसको लगत सcमाननीय धान Bयायाधीश�यको �याcबरमा समत जवाफ Lलन वश गरको iयहोरा उbलख भएको दिखBछ । यस सcबBधमा यस अदालतको आदशानसार सcबिBधत इजलास अLधकत तथा यस अदालतको ाशासन शाखाबाट ा� LमLसल सलyन Lतवदन हदाR (वपNी Lनज घनयाम ख9का LबनाअनमLत Lसध माननीय Bयायाधीशको Lनजी �याcबरमा वश गर[ Bयायाधीश�यलाई अqयBत अशी�¸ अमयाRVदत¸ अशोभनीय र आपिzजनक ढhल धcकाएको भC iयहोरा उbलख गरको दिखएको र उk लखल सोह[ कायRको प �ाइ गन च�ा गरको दिखदा सो लखलाई समत Lनजको गcभीर फौजदार[ कLतको अवहलनाजनक कायRको LनरBतरताको Yपमा Lलनपन । Bयाय पSरष�को LमLत २०७१।१।९ को LनणRयल यस अदालतमा Sरk Bयायाधीशको पदमा गSरएको LसफाSरशLत तoयको यथाथR छानLबन न नगर[ LसफाSरशमा परका BयायाधीशहYको (वY� धारावा(हकYपमा
29
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
त3यह6न र मपण= लख र (ट?पणीहA काशन गरको दिखHछ । "कारवाह6 तो(कएकालाई Hयायाधीशको NसफाPरश" (२०७१।१।१०) शीष=कमा कािशत समाचारजHय (ट?पणीमा कारवाह6 सUबHधमा Hयाय पPरषV बाट भए गरको थप (बया र Nनण=यका सUबHधमा यथाथ= सचना सUषण नगर6 आZनो आमह अनकलका आिशक सचना माऽ उ_लख गर6 आम पाठकहA र ःवयम ससद6य सनवाइ हन Nनकाय (ससद6य सनवाई सNमNत) लाई मपण= सHदश वाह गरको दिखन । कािHतपर दNनकको २०७१।१।१४ को प(हलो पgमा "Hयायाधीश NसफाPरश ससदल उ_टाउनपछ=" भh शीष=कमा पव= धान Hयायाधीश मीनबहादर रायमाझील jयk गरको भनी पनरावदन अदालतका बहालवाला HयायाधीशहAलाई "ऐर¸ गर¸ नnथ खर" जःता त�छ र अमया=oदत शpदावल6यk अNभjयिkलाई कािHतपर दNनकल उ�च ाथNमकताका साथ काशन गरको दिखदा उि_लिखत Hयायाधीशको पदलाई ऐर, गर, नnथ, खर जःता अNभjयिk एवम काशनहA थम r(sमा न अवहलनाजHय रहका छन । २०७१।१।३० को कािHतपर समाचारपऽको पg २ मा कािशत "कन Hयायाधीश क (ववादमा" भh शीष=कमा कािशत समाचारमा त3य र यथाथ=ता भHदा पNन NसफाPरशमा परका HयायाधीशहA Nतको आमह र uषपण= भावनाल मNसत भ हद नभएको त3यको उ_लखन गर6 अनग=ल चार गनv द यास गPरएको छ । समाचार वाह गदा= Hयनतम Aपमा हनपनv त3यमा ःपsता र r(sकोणमा तटःथतालाई क(हकत
अवलUबन गरको नदिखन । यःत २०७१।२।२० को "अदालतल रातारात छाx यो महश Nसहलाई" भh समाचार (ट?पणीमा अदालतल Hया(यक (बया अवलUबन गर6 Hयायको रोहमा Nतवाद6ल सफाइ पाउन ठहर याई गरको फसलालाई साyी माण न नबझी छाडको भh जःता त3यह6न समाचार काशन गरको दिखHछ । अदालतल कानन{ारा तो(कएको काय=(वNध अवलUबन गर6 म|ाको कारवाह6 र (कनारा गनv एवम nयःतो कारवाह6 वा (कनारामा ऽ(ट भएमा पनरावदन सh Nनकायबाट स�याउन (बया चNलत नपाल काननमा रहदारहद nयससUबHधी Hया(यक (बया न भा(वत हन गर6 nयःतो काननी jयवःथा न नभए जःतो गर6 Hया(यक कारवाह6Nत न अनाःथा Nसज=ना हन गर6 (ट?पणी गरको दिखन । "म}य अNभयk छट, चालक माऽ जलमा" भh २०७१।२।३१ को घनयाम ख�काको समाचार (ट?पणी काशन गPरएको छ तर सो कािशत साममीमा क कन आधार कारणबाट त_लो Nनकायको आदश बदर गPरएको छ भh सUबHधमा अदालतबाट भएको आदश pयहोराको एक शpदसUम पNन उ_लख गPरएको छन । आदशको पPरणामलाई म}य Nबषयवःत बनाइएको समाचारमलक (ट?पणीमा आदशमा लिखएको jयहोरा उ_लख गन= कUतीमा पNन समाचार सUषकको Hयनतम नNतकता हो । आदशमा उ_लख भएको jयहोरा ऽ(टपण= भए सोको जानकार6 पाठकलाई oदनल पाठकल पNन सह6 सचना ा� गन= स�न र Hया(यक काम कारवाह6मा पNन कन ऽट6 भए सि�चन अवसर समत ा� हनमा nयसतफ= पर बवाःता
30
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
गर6 आिशक सचना माऽ वाह गर6 पाठकमा र सवCसाधारणमा अदालतFत नकाराGमक सHदश वाह गनI कल(षत धारणा वाह गKरएको छ । (टPपणीको छठS अन�छदको तॐो पिUमा "Hयायाधीश FनयिU गनCपवC Fनक (ववादमा ताFनएका HयायाधीशहX" भY उ[लख गरवाट अदालतबाट भएको आदशFत जनमानसमा सHदहको भावना पदा गराउन र HयायाधीशहXFतको आ^नो दरामहसमत अFभ`यU गनI दरासयका साथ (टPपणी गKरएको दिखन । कािHतपर दFनकको २०७१।२।११ को "जता पराजल6 उत Kरट" शीषCकको कण dवाल6को नामबाट कािशत समम समाचारमा (टPपणीको शीषCकदिख समम कािशत साममी न HयायाधीशFत `यिUगत पवाCमह र दराशय अFभ`यU गर6 अदालतको सeमान¸ मयाCदा र ःव�छतामा आघात पर याउन (कFसमको रहको छ । अदालतमा दताC हनआएका सब कFतका सब (ववादहXमा तो(कएका कायC(वFध अवलeबन गर6 सeमाननीय धानHयायाधीशबाट सनवाइका लागी वj र Hयायाधीश तोkन पlFत रहको सवC(वmदत छ । FनधाCKरत पlFत अवलeबन गर6 आफ समo पश भएको मlाको सनवाइ गर6 Hया(यक म[य माHयता र ःथा(पत पlFत समतका आधारमा गKरएका Hयाय सeपादनका काम कारवाह6लाई किGसत Fनयतल मपणC FनकषC Fनकाल6 अदालत र Hया(यक FनकायFत (वत णा र अनाःथाको भावना जागत गराउन द यास गKरएको सो कािशत साममीबाट दिखन । उि[लिखत दरामहपणC कल(षत एवम पवाCमहयU `यिU लिoत लख समाचार आmद अदालतFत अनाःथा पदा गर6 अदालत र यसमा
कायCरत HयायाधीशहXको बारमा अनिचत र म FसजCना गर6 समम HयायपाFलकालाई कमजोर बनाउन र ःवतHऽ र सoम HयायपाFलकाबाट ःव�छ Hयाय ाr गनC सवCसाधारण आमनागKरकको हक अFधकारमा वाधा FसजCना गनI¸ Hयायाधीशको मनोबल कमजोर बनाउन र पKरणामतः Hया(यक (बयामा न अवरोध पर याउन मनसाय रहको भY उU लख¸ समाचारहXको मालाकार चबयU ौvलाबw काशनहXबाट दिखन आउछ । अवाःता(वक¸ तyयह6न र मपणC समाचार वा (टPपणी पFन बारeबार (वFभY भाषा शल6¸ आशय र ःवXपमा कािशत गदाC आमपाठकमा आफल चाह अनसारको अदालतFत नकाराGमक भाव FसजCना गनC स(कHछ भY माHयताबाट कािHतपर दFनकको सeपादकzय कायC सjालन भएको दिखन आउछ । उि[लिखत पKरिःथFतको FसजCनालाई ःवयम समाचारगहको अभी{ अFभयान होइन (क भनी माYलाई २०७१।१।१२ दिख २०७१।३।४ सeमको दई म(हना भHदा कम अवFधमा अदालत र Hयायाधीश एवम Hया(यक (बयाFत अस(हणता र चतावनीपणC दजCनS लख¸ समाचार¸ (टPपणीका अFतKरU (वFभY FमFतमा चार पटकसeम लिखएका सeपादकzय (टPपणीबाट समत प({ हHछ । उदाहरणका लाFग सो दFनक पFऽकाको २०७१।३।४ को Hया(यक (वचलन शीषCकको सeपादकzयमा यस अदालतलगायत (वFभY पनरावदन र िज[ला अदालतबाट (वFभY मlाका सHदभCमा भएका आदश र फसलालाई "क(फयत" भएको भनी जबजCःती (ववाmदत बनाउन किGसत यास गरको दिखHछ । यसबाट अदालतका आदश वा फसला काननबमोिजम भएका छन वा छनन
31
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
भ3 म6या8न थमतः उ= प?ऽकाबाट हनपनC र तदनEप आमपाठकल सो प?ऽकाल भन बमोिजम न बLनपनC बाMयाNमक अवःथा ?सजPना भएको दिखSछ । Sयायाधीशल फसला वा आदश गदाP Sयाय र काननको ममPअनकल गनP भSदा प?न कािSतपरको कोपभाजनमा प[रन हो (क भनी ऽ?सत हनपनC ?बड]वनापणP अवःथाको ?सजPना भएको छ । उ= अवःथा अ_ानतावश ब3 पगको हो (क भ3लाई प?न एउट (वषयलाई एउट आमहका साथ (व_ापन जःतो गरc पटकपटक काशन गरबाट अ_ानतावश वा भलवश काश भएको रहछ भनी मा3 ारि]भक हराइमा न ?मलन । कािSतपर प?ऽकाको यो अ?भयान Sयायणालc र Sयायकमeको सfgठत र सःथागतEपमा तजोबध गरc आफनो अमक अभीi ाj गनC भ3 दिखदा उ= समम अ?भयान न अवहलनाजSय दिखन आउन ।
Sयायालय¸ Sयायकमe र Sया(यक (बयाका स]बSधमा ग[रएका सतहc र आमहपणP अ?भmयि=लाई कवल समाचारदाता वा स]वाददाताका ?नजी n(iकोणका Eपमा माऽ ःवीकार गनP नस(कन अवःथा एउट (वषयवःतमा एउट आमहका साथ अNयSत अशोभनीय ढfल पटकपटक स]पादकpय (टqपणी उ6लख गनPबाट समत ःपi हन आउछ । कािSतपर द?नकका काशक¸ सrालक एवम स]पादक ःवयम सःथागतEपमा न Sयायालय¸ Sयायकमe र Sया(यक (बया?त जनमानसमा रहको आःथा र (वtासलाई ध?मल बनाउन अभीiका साथ अदालत(वEu अ?भयान पऽका[रतामा लागको होइन भनी मा3 ?म6न अवःथा उि6लिखत आधार, कारण र अवःथावाट थम n(iमा न
दिखन नआउन । नपालको अSत[रम स(वधान¸ २०६३ को धारा १२ को उपधारा (३) को खzड (क) ल (वचार र अ?भmयि=को ःवतSऽता दान गरको छ तर सो ःवतSऽता सीमार(हत हन नस{न भ3 अfीकार गरc उ= (वचार र अ?भmयि= ःवतSऽतालाई सोहc उपधाराको ?तबSधाNमक वा{याशल (व?भ3 सीमा बSदजहE ?नधाPरण गरको छ । ?तबSधाNमक वा{याशको खzड (१) मा "कन कराल नपालको सावPभौमस}ा¸ अखzडता वा (व?भ3 जात¸ जा?त¸ धमP वा स]दायहEका बीचको सस]बSधमा खलल पनC वा गालc बइ~जती वा अदालतको अवहलना हन वा अपराध गनP दENसाहन gदन वा सावPज?नक िशiाचार वा न?तकताको ?तकल हन कायPमा मना?सब ?तबSध लगाउन गरc कानन बनाउन रोक लगाएको मा?नन छन" भ3 भएको दिखदा स(वधानका ?नमाPताल (वचार र अ?भmयि=को ःवतSऽताको बSध गदाP ?नि�त प[र?ध तोकको दिखSछ । यःत सीमा बSदजय= बSध धारा १५ को काशन सारण तथा छापाखानास]बSधी हकको उपधारा (१) मासमत गरको दिखSछ । यसबाट क ःपi हSछ भन (वचार र अ?भmयि=को ःवतSऽता जातािSऽक शासन mयवःथाको अधारःत]भ हो तर यो ःवतSऽता ?नरप� छन । बSदजर(हत ःवतSऽताल समाजलाई स�यतातफP नभई अराजकतातफP धक6छ । यसकारण ज?तसक उदार र जातािSऽक समाजमा प?न यी ःवतSऽताहEलाई ?नि�त सीमा?भऽ प[रसी?मत गरको पाइSछ । यःता सीमा बSदजहE mयवःथा(पकाल काननको ?नमाPण गरर बनाएको वा नबनाएक िःथ?तमा प?न mयापक रा(�य भाव
32
सव��च अदालत बल(टन २०७1, भदौ - १
पान5 स6न आमस9ारका मा<यम वा >यःता स9ार मा<यम @यवःथापन गनC Dनकाय वा सःथाल पशागत नDतकताको Iयनतम मया5दाका Lपमा समत अवलMवन गन5पनC हIछ। वःतत: (वचार अDभ@यिSको ःवतIऽता एवम छापाखाना तथा पऽपDऽकाको ःवतIऽता र ःवतIऽ IयायपाDलका, जातािIऽक शासन @यवःथा, काननको शासन सYय समाजका लाDग परःपर हटक नभई एकापसमा प[रपरकका Lपमा रहका हIछन । IयायपाDलकाको ःवतIऽताको र\ा गन5 स(कएमा माऽ स ःवतIऽताको र\ा हनस6छ भ] यस अदालतवाट (वगतमा (वDभ] पऽपDऽकाउपर रा_यबाट हनगएका हःत\पमा यस अदालतल Dनवा5ह गरको भDमकाबाट ःप` हIछ । यस कराको अनभDत ःवयम कािIतपर दDनक स9ार समहल इDतहासको कालखbडमा गन5 पाएको यस अदालतको रकड5 DमDसलबाट दिखन आउन ।
आमस9ारल साव5जDनक चासोका सब \ऽको सचना वाह गनC र यसका मा<यमबाट ती \ऽको रखवारe गनC काय5 समत ग[ररहको हदा >यःता सःथा अ>यIत िजMमवारe र उदाहरणीय हनपनC हIछ । यसका लाDग अदालतसग सMबिIधत समाचार लख वा पाi य साममी कािशत गदा5 कहe कत अस>य¸ ामक र दोषपण5 र तmयहeन समाचार छा(पन जान त होइन र यःतो साममीबाट अदालतDतको जनआःथामा Dतकल असर पनC त होइन र आफनो काशनबाट अदालतको अवहलना हन त होइन भ] करामा आमस9ार जगत सदा सजग र सावधान रहनपनC भ] Iयनतम माIयता हो । तर यस माIयताDत कािIतपर दDनक उदासीन माऽ नभई अमसर रहको दिखIछ । महoवपण5 प\ त
यो रहको छ (क यःता आमहयS मपण5 र द(षत पाi यसाममीबाट Iयायाधीशको @यिSगत मया5दा र सMमानमा माऽ आच आउन नभई अIततोग>वा @यिSको ःवतIऽ IयायपाDलकाबाट ःव�छ Iयाय ाp गन5 पाउन अDधकारको उपभोगमा न बाधा पqन गएको हIछ । आrनो अDधकारको योग गदा5 अLको अDधकारको सMमान र र\ा गन5 अDधकार (वDधशाsको आधारभत माIयता हो । स9ार (वDधको (वकासल आमस9ारको भाव अ>यIत भावकारe Dसt भरहको वत5मान सIदभ5मा अमक (वषयवःतमा अदालतDत अमक आमह Dलई आrनो धारणालाई स>य ःथा(पत गनC अDभयान (Mission) का Lपमा आrनो ःवाDम>वको काशनको दLपयोग गन5 कन पDन सामाIय समझको @यिS (Man of General Prudence) को लाDग पDन थम v(`मा (Primafacie) न पशागत मया5दा Dतकल र अदालतको अवहलनाजIय दिखन आउछ । आrनो लख, समाचार र सMपादकyय (टzपणीहL कन न कनLपमा अदालत(वLt लि\त गरe Iयायाधीशको मानमद5न गनC र अदालतको सMमानमा आच पर याउन काय5 DनरIतर ग[ररहको भ] DमDसल सलqन यस अदालतको आदशानसार पश हन आएको कािIतपर दDनकको (वDभ] अ{मा कािशत अदालतसMबIधी लख, रचना, समाचार सMपादकyय (टzपणीको सरसत| अ<ययनबाट जोसक @यिSल थम v(`मा न पDन Dन6य}ल गन5स6न अवःथा छ । यःत Dनवदन दता5 भसकपDछ २०७१।५।८ सMम पDन >यःता साममीहLको काशनलाई DनरIतरता �दई अदालतको अवहलनाजIय कसर गरको ` हन आउन । उि�लिखत आधार तथा यस अदालतबाट
33
सव��च अदालत बल(टन २०७१, भदौ - १
4तपा6दत 4स7ा8तसमतका आधारमा काि8तपर काशन ा.4ल. बाट कािशत काि8तपर द4नक प4ऽकामा धारावा(हकDपमा (व4भE अFमा कािशत लख¸ रचना¸ समाचार¸ सHपादकIयसमतका (व4भE साममीको पठनबाट सHपणQ 8यायपा4लकाको 4तRा र सHमानमा आघात पर याई अदालतको 4नपWता¸ सWमता तथा (वYसनीयतामा न जनमानसमा म उ]पE गराउन खोजको दिखनाल उ_ प4ऽकाका सHपादक स4धर शमाQ एवम सaालक कलाश 4सरोहbया¸ ऐजनका 4नदdशक ःविःतका 4सरो(हया र समाचारदाता घनयाम खgकालाई सव��च अदालत ऐन, २०४८ को दफा ७ बमोिजम अदालतको अवहलनामा (कन कारवाहb र सजाय नगनd हो आफउपर कारवाहb र सजाय गनQ नपनd भए समाkान पाएको 4म4तल ७ 6दन4भऽ तारख थाHन नपाइन गरb यस अदालतमा बयान गनQ ःवयम उपिःथत हन आउन भनी 4नजहDको नाउमा ःतत 4नवदन र यस आदशको 4त4ल(पसाथ समाkान जारb गरb तामल गनQ । अ8य (वपWीहDका नाउमा ७ 6दन 4भऽ 4लिखत जवाफस(हत यस अदालतमा उपिःथत हन भनी ःतत 4नवदन र यो आदशको 4त4ल(प साथ राखी समाkान जारb गरb तामल गनQ । 4नव6दका रoकमारb ौRल आqनो बहसको बममा ःतत 4नवदन दायर गरक कारण आफ असरिWत भएको अ4भsयि_ कट गरको हदा कन प4न sयि_ल यस अदालतमा 4नवदन गरक कारण असरिWत महसस गनd वातावरण 4सजQना हन प4न काननक 4तकल हन हदा यःतो क4तका (वषयमा सरWा ]याभ4त हनपनdतफQ (वचार पर याउन सरWा 4नकायलाई जानकारb गराउन । इ4त सवत २०७१ साल भदौ १० गत रोज ३ शभम ।
२मा.�ा.�ी गोिव�कमार उपा�ाय, xरट न.
०७०-wo-०९३९, परमादश/उ]षण, (हरालाल कवर (व. तलसीदवी कवरसमत (ववा6दत ज{गा कानन(वपरbत पाउन अशभागभ8दा घटbबढb गरb 4तवादbहDलाई बाटो मोहडातफQ को म~यवान ज{गाको अशभाग छ��ाएको हो भE 4नवदन िजकIर भए प4न बागलङ िज~ला अदालतको 4म4त २०७०।९।२६ को आदशमा वादb4तवादbलाई सHपणQ (क�ा ज{गाबाट ब8डा भएको भनी र पनरावदन अदालत, बागलङको 4म4त २०७०।१२।२७ को आदशमा प4न ब8डा मच~का हदाQ वादb 4तवादbहDलाई सHपणQ (क�ा ज{गाबाट नरमगरम 4मलाई ब8डा छ��ाउन कायQसमत सHपE भसकको भनी उ~लख भएको दिख8छ । यसरb 4नवदकलाई त�यगतDपमा मकाQ परको करा प4न ःथा(पत हन नसकको यसकार तहतह 4नDपण र परbWण भसकको त�यगतसमतका करामा xरटWऽ आक(षQत हन नस�न भनी यस अदालतबाट कय� फसलाहD भ नजीरको Dपमा ःथा(पत भसककोल 4नवदकको मागबमोिजम (वपWीहDबाट 4लिखतजवाफ माग गनd आदश गनQ परन । ःतत xरट 4नवदन खारज हन ।इजलास अ4धकत: स8तोषसाद पराजलbकH�यटर: च8िा 4तम~सनाइ4त सवत २०७१ साल असार २४ गत रोज ३ शभम ।