a-w Cover Novemberปตท. ต งศ นย ฉ กเฉ น ช วยผ ประสบอ ทกภ ย จากป ญหาอ ทกภ ยในหลายจ งหว

ทกทาย

คณะผจดทำทปรกษา : อรรถพลฤกษพบลย/ประเสรฐสลลอำไพบรรณาธการบรหาร : สมหญงมานะจตตบรรณาธการ : กนกพรรอดรงเรองกองบรรณาธการ : พทยาอชย/รกษพลเนองดลยศกด/อดมไพรศร/รชณวรรณลมสกล/ฟรานซสนนตสคนธ/ เดชาสธป/สทธพงษตยเวศย/วสตรยงพลขนธ/พรเลศเลาหประสทธพร/สงาเกตพฒนกล/ ภษตสปญญเดชากล/อทธเดชหรรกษ/พณชกรศรมงกร/เจาหนาทโครงการฯเจาของ : โครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง บรษทปตท.จำกด(มหาชน) ๕๕๕ถนนวภาวดรงสตแขวงจตจกรเขตจตจกรกรงเทพฯ๑๐๙๐๐โทรศพท๐๒๕๓๗๓๓๕๖ E-mail:[email protected]

ความภมใจชวยตอลมหายใจขาว

ปราชญชาวบานอยาง พอเลก กดวงศแกว และลงอมพร ดวงปาน ในฐานะ กรรมการทปรกษาโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงไดใหคำแนะนำตอเจาหนาทโครงการฯในการทำงานกบชาวบานวา “หนาทหลกของพวกเราคอเขาไปทำใหชาวบานภมใจในตวเองใหชาวนาภมใจ ในความเปนชาวนาใหคนจนไดภมใจในชวตของตนเองคอมองหาความหมายของชวต ในมตอนๆดวย...” ขาวและกจกรรมอนเกยวเนองกบการผลตขาว ถอเปนฐานรากของสงคมไทยจนเปนทยอมรบกนวา วฒนธรรมขาวเปนแกนแกนของวถชวตของคนไทยมาชานานแตคลนแหงความเจรญของเมองไดกลนกนกจกรรมตาง ๆ อนเนองกบขาวใหหายไป จากการรบรของผคนพนธขาวกวาหมนสายพนธตกหลนหายไปตามยคสมยเหลอใหลกหลานเราไดปลกอยเพยง๔-๕สายพนธเทานนซงแตละสายพนธกลวนตองใชปยและยาฆาแมลงอยางหนกหนวง แตดวยกระบวนการคนหาตวเองของโครงการฯทงการชวนคยชวนคดกบพนอง ชาวนากลมแลวกลมเลาทโนนบางทนบางกำลงใจจงบงเกดขนทามกลางความออนแอ ของนาขาวเคมและทำใหชาวนาไดมองเหนคณคาของตนเองเหมอนไฟทถกจดตดขนทงชาวนาและความรในการปลกขาว อนเปนสงทแฝงฝงอยในภมสงคมของเราพลนไดรบการพลกปรากฏขนอกครง ไมเกนเลย หากจะกลาววา ความภมใจของชาวนา...ชวยตอลมหายใจขาวใหยงคงอยในผนแผนดนไทยตอไป

บรรณาธการบรหาร

ลานกจกรรม ๔

เรองเลาจากตำบล: ๘ลมหายใจขาว ลมหายใจของความสข

วถคน๘๔ตำบล: ๒๐ความสขทเลอกได...ของครอบครวบญเลศ พลงใสใจสะอาด: ๒๒ขหมชใจ คนแมนะ มหศจรรยหญาแฝก: ๒๔บำบดนำเสยดวย “แพแฝก” (ตอนท ๒) ตลาดนด๘๔ตำบล: ๒๖เครองแกงครวใตสานสายใยชมชนตำบลปรก ศาลา“ยา”: ๒๗นำขาวกลองงอกผสมงาดำ

“...ความพอเพยงในความคดกคอแสดงความคดของตว ความเหนของตว และปลอยใหอกคนพดบาง และมาพจารณาวาทเขาพด กบทเราพด อนไหนพอเพยง

อนไหนเขาเรอง.ถาไมเขาเรองกแกไข เพราะวาถาพดกนโดยทไมรเรองกน กจะกลายเปนการทะเลาะกน.จากการทะเลาะดวยวาจากกลายเปนการทะเลาะดวยกาย

ซงในทสดกนำมาสความเสยหายเสยหายแกผทเปนตวละครทงสองคน. ถาเปนหมกเลยเปนการตกนอยางรนแรงได ซงจะทำใหคนอนอกมากเดอดรอน...”

พระราชดำรสพระราชทานแกคณะบคคลตางๆทเขาเฝาฯถวายชยมงคลเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

ณศาลาดสดาลยสวนจตรลดาฯพระราชวงดสตวนศกรท๔ธนวาคม๒๕๔๑

ปตท.ตงศนยฉกเฉนชวยผประสบอทกภย

จากปญหาอทกภยในหลายจงหวดกลมปตท.ไดจดตงศนยฉกเฉนชวยผประสบอทกภยรวมทงสน๘จดใน๘จงหวดไดแกกรงเทพฯอยธยาอางทองสระบรนครสวรรคพษณโลกปทมธานและสมทรปราการดำเนนการตามแผนชวยเหลอแบบบรณาการ๓ระยะคอบรรเทาชวยเหลอและฟนฟเพอบรรเทาความ เดอดรอนของพนองชาวไทย ศนยฯชวยผประสบอทกภยปตท.สระบรหนงใน ศนยฯชวยผประสบอทกภยทโครงการรกษปาสรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยง รบผดชอบเปนผอำนวยการ ศนยฯโดยพนกงานปตท.จากสวนกลางและเจาหนาท ภาคสนามของโครงการฯรวมแรงรวมใจดำเนนการให

ความชวยเหลอในดานสงของจำเปนและกจกรรมตาง ๆ อาทบรการอาหารกลองและนำดมวนละ๑๕,๐๐๐ชดถงยงชพ๓,๗๐๐ชดจดชารตแบตเตอรโทรศพท เคลอนท จดบรการหนวยเพทยเคลอนท จดบรการ ตดผม จดสาธตป น EMBall จดสอนทำนำยา อเนกประสงคเปนตน หลงจากนนโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบล วถพอเพยง ไดฤกษเปดตวกจกรรมป นลกบอล มหศจรรยจลนทรยบำบดนำเสย๑ลานลกในระยะแรกเพอแจกจายใหกบผเดอดรอนรวมทงหนวยงานและ องคกรทตองการ โดยไดรบความรวมมอจากพนอง ทง ๘๗ ตำบลทวประเทศ คณะทำงานสวนกลาง

�

ชมรมพลงไทยใจอาสา และประชาชนท วไปท ม จตอาสากเดนทางมารวมแรงรวมใจกนกวาเดอนและเพมเปน๒ลานลกเพอบำบดนำเสยจากวกฤตมหาอทกภยทกนพนทขวางขวาง “ชาวเกาะชางใต จ.ตราด ไดใชEmball ทม สวนผสมของดนเหนยวรำหยาบรำละเอยดปนขาว และหวเชอจลนทรยนำซาวขาวพรอมดวยอาสาสมคร ๕หมบานชวยกนปนและนำไปโยนบรเวณชายเลน ใตถนรานอาหารทสงกลนเหมน ผลคอกลนเหมน คอย ๆ จางลง โคลนดำทเกดจากหนาดนเสยหนา เปนศอกกลดลง จงเปนจดเร มตนททำใหชมชน หนกลบมาดแลสงแวดลอมและจดกจกรรมรวมกน

ปนEMBall นำไปโยนในทะเลอยางตอเน อง” เสยงจากพตยสภาพรมตซอเจาหนาทประจำตำบล เกาะชางใตท อาสามาบอกเลากระบวนการดง เปนระยะณบรเวณใตอาคาร๑ปตท.สำนกงานใหญทกลายเปนลานปนEMBallชวคราว จากการตดตามผลพบวาหลงจากโยนไว๒วนเมอเปรยบเทยบกบขางบานนำกเรมใสขนกลนลดลงสามารถเขามาอาศยอย ในบานท มนำทวมขงไดบางคนกวาทำใหยงนอยลงพรอมกบเสยงขอบคณจาก ผประสบภยมาถงพนองคนไทยทกคนทชวยกนในครงน

�

เทดไทองคราชนมหศจรรยความพอเพยงตำบลพมาน

จดเร มตนของการเดนทางครงใหมของชาว ตำบลพมานพรอมกบการจดเวทประกาศเจตนารมณ เพอยนยนความมงมนทจะกาวเดนไปบนถนนแหงความพอเพยง พรอมเปนตนแบบตำบลวถพอเพยง ใหกบชมชนอน ๆ ตอไป ในงาน เทดไทองคราชนมหศจรรยความพอเพยงตำบลพมานเมอวนท๓๐พฤศจกายน-๒ธนวาคม๒๕๕๔ณลานอเนกประสงคองคการบรหารสวนตำบลพมาน ตลอด๓วนของการจดงานเทดไทองคราชนฯ ชาวตำบลพมานทง๑๐หมบานไดรวมกนแสดงพลง และสอใหเหนจดเดนของชมชนคนภไท โดยเฉพาะ เวทเสวนารกษปาฯโมเดล-พมานโมเดล:การอยรวมกนอยางยงยนของนเวศและชมชน พอเลกกดวงศแกวปราชญชมชนตำบลกดบากจงหวดสกลนครในฐานะกรรมการทปรกษาโครงการฯ “ตนมลก๘คนเรยนและทำงานทบานไมได ใหเรยนมหาวทยาลย เพราะเคยเหนคนมความรแต ทำกบขาวไมเปนหากนไมเปนทบานจะแบงกระดานดนใหลกทง๘คนเปน๘โรงเรยนทไมมกระดานดำและบอกลกวาปากกาคอจอบนำหมกคอนำบอใหเอา พชพนธหลายรอยชนดมาเขยนบนกระดานดนใหเตมทำใหเขามโรงเรยนของตนเองและเอาความโลภโกรธ หลงออกไปจากใจ” อาจารยปญญาปลเวคนทรผอำนวยการศนยภมรกษธรรมชาต

“การสรางความมนคงใหกบครอบครวอยางยงยน เปรยบดงฐานรากหรอเสาเขมของชวตทประกอบดวย๑. ความพอดมทดนปลกตนไมทงไมยางตะเคยนไวปลกสรางบาน ๒. พอกน ปลกทกอยางท กนกนทกอยางทปลกและ๓. พอใชสามารถทำนำยา อเนกประสงคใชเองได เมอพงตนเองไดกแบงปนใหกบคนอนทำใหสงคมอยเปนสข” คณจมพล ชางอนทร เจาหนาทสำนกจดการ ทรพยากรปาไมท๖สาขานครพนม “ป ๒๕๔๖UNDP ไดประเมนความจนแบบม สวนรวมทวประเทศไทยและจงหวดนครพนมเปนจงหวด ทจนทสดแตวนนถงแมวาชาวนครพนมจะยงจนทสด อยแตผมเชอวาชาวตำบลพมานมความสขมากทสดและเราจะทำอยางไรใหความสขของเราในวนนได ขยายไปสทกคนในจงหวดนครพนม” “ขาพเจาขอสญญาวา จะนำปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงพระราชทานไวอนเปนทางรอดของชมชนและสงคมมาเปนแนวทางในการพฒนาตำบลพมานสบตอไป” คำประกาศเจตนารมณของชาวพมานดงกกกอง ทวบรเวณงานในวนสดทายของการจดงานเพอตอกยำ แนวทางการดำเนนชวตทจะไมหลงทศหลงทางเหมอนเชน ในอดตทผานมา เปรยบดงเสยงเคาะระฆงยกทหนง ไดเรมตนแลว

�

คณจมพลชางอนทร พอเลกกดวงศแกว อาจารยปญญาปลเวคนทร

ในชวงทชาวลมเจาพระยาภาคกลางเผชญวกฤต นำทวม คนตนนำ ๒๓ ตำบล ในโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงภาคเหนอไดจดงานเครอขายตำบลวถพอเพยงภาคเหนอ เมอวนท๓-๕พฤศจกายนทผานมาณตำบลบานนำพอำเภอครมาศจงหวดสโขทย พมง มงคล พนมมตร ทปรกษาภาคเหนอไดกลาวถงวตถประสงคในการจดงานครงนวาตงแต โครงการเรมตนจนถงวนนรวมระยะเวลา๔ปกวาซงทกตำบลกเกดรปธรรมตางๆ จากการทมเทกำลงกายกำลงใจกำลงความคดของทกคนการคนหาบทเรยนจากประสบการณขบเคล อนงานขององคกรภาค ประชาชนอยางคณะกรรมการโครงการฯเปนสงสำคญ สำหรบองคกรททำงานกจการเพอสงคมอยางปตท.จะไดรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะในการทำงานดานพฒนาชมชนตอไป คณสมหญง มานะจตต ผจดการฝายกจการ

๒๓สงหเหนอผสานเครอขายคลคลายวกฤต

เพอสงคมไดกลาวถงเจตนารมณของปตท.ในการ เปนหนงในองคกรทมสวนรวมในการดแลประเทศทงในยามปกตและยามทประเทศเกดวกฤตและยง คงสานตองานพฒนาชมชนเพอสรางความแขงแกรงใหกบประเทศยงขนไป ตวแทนทง๒๓ตำบลไดรวมแลกเปลยนเรยนร กบศนยเรยนรตาง ๆ ของตำบลบานนำพซงเปนศนย เรยนรตำบลวถพอเพยงในการพฒนายกระดบกระบวน การเรยนรของชมชนรวมกบโครงการฯ เพอขยาย แนวคดวถพอเพยงสสาธารณะตอไป จากนนรวมกนถอดบทเรยนภายใตโจทยปญหา ททาทาย “เราจะดำเนนวถพอเพยงอนเปนทางรอด ของสงคมเพอคลคลายวกฤตไดอยางไร?”พรอมการ สงเคราะหจากอาจารยเอนกนาคะบตรกรรมการ ทปรกษาโครงการฯ นำทกคนมองถงวกฤตตาง ๆทเกดขน ทงวกฤตนำทวม การคาเสรอาเซยนทจะ เปลยนแปลงระบบตลาดของประเทศเปนตน สดทายเครอขายฯ ไดแสดงความคดเหนให ภาคประชาชนจะตองรวมมอกนอยางใกลชดขยายความ รวมมอกนในระดบลมนำ เสรมขอมลความรใหเทาทนโลก และความรเชงลกในลกษณะงานวจยชมชนอนเปนการเสรมสรางภมคมกนทดใหกบชมชน

�

ลมหายใจขาวลมหายใจของความสข

“จมยงแก...?” คำทกทายกวน ๆ ตามแบบฉบบเกาหลทามกลาง วกฤตนำทวมครงใหญในรอบ๗๕ปของกรงเทพฯเมองฟ าอมรแหงน ทมาพร อมก บการอพยพ ของคนเมองครงใหญ และใครจะคดวาEMBallทพวกเราชาวโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง(ควพ.) ชอบไปโยนกนทเกาะชางใตจะไดมาโยนในทะเล(ชวคราว)ทกรงเทพฯจำนวน ๑ลานลกผลผลตทเกดจากการรวมแรงรวมใจของทง๘๗ตำบลพนกงานปตท.และผมจตอาสาทรวมกน ปนกนอยางสดใจ ยอนหลงไปกอนหนาน ประมาณ ๒ เดอนเราไดยนคำวา “บางระกำโมเดล” กนจนค นหหลายคนนกเลน ๆ วา “บางระกำ” สมชอ แต ณเวลานน ใครเลยจะนกวา ชะตากรรมเชนนนจะเกดกบกรงเทพฯ “กรงเทพฯโมเดล”ผดขนมาในความคดเมอได เหนแนวกระสอบทรายนบลานลกครอบหวเมองไว ขาวคราวจากผนนาของชาวบานในหลายพนททถกนำกลนกนจนสญสนรายไดกลบกลายเปนขาวเลก ๆ เมอนคมอตสาหกรรมหลายแหงรอบเมองกรงถกกลน กนไปทละแหง “...๒ผผลตฮารดดสกไดรฟรายใหญทสดของโลก มสวนแบงการตลาดไมนอยกวารอยละ๗๐-๘๐ของ ตลาดโลกตองยตการผลตสงผลใหฮารดดสกไดรฟ ทวโลกขาดแคลนทนท และสงผลกระทบตอเนอง ตอการผลตคอมพวเตอรและผลตภณฑอเลกทรอนกส อน ๆ ทตองใชฮารดดสกไดรฟ รวมถงโรงงานของ บรษทจากประเทศญปนมากกวา๓๐๐บรษทไดรบ ความเสยหาย” รายงานขาวตางประเทศ มตชน สดสปดาหฉบบประจำวนท๒๑-๒๗ตลาคม๒๕๕๔

�

เงนทองเปนของมายาขาวปลาสของจรง

วรรคทองของ หมอมเจาสทธพร กฤดากร เช อพระวงศท ผ นตนมาเปนชาวนาและพฒนา การเกษตร จนไดรบการยกยองใหเปน บดาแหงเกษตรแผนใหมของไทยดวยความเชอวาเกษตรคอ พนฐานของประเทศยงคงแสดงใหเหนถงสจธรรมชวน กระตกความคดทถกฝงอยลกภายใตจตสำนกวา... “ฮารดดสไดรฟ นนกนไมได นาขาวนสของ จรง...!” รายงานพเศษในมตชนสดสปดาหฉบบเดยวกนนระบวา“แนวโนมนาขาวเอเชย๙.๓๗ลานไรจมนำผลสะเทอน คอ ราคาขาวพงสง โดยเฉพาะไทยผ สงออกขาวรายใหญทสดของโลก มนาขาวจมอยใต กระแสนำประมาณ๖.๒๕ลานไรคดเปนรอยละ๑๐ของทงประเทศ” ในขณะทการสงออกขาวในปนตามทนายยรรยงพวงราช ปลดกระทรวงพาณชย เปดเผยวา ชวง๙ เดอนแรกของปน (มกราคม-กนยายน ๒๕๕๔)ประเทศไทยสงออกขาวไดแลว ๙.๖ลานตน แตยง มความกงวลจากปรมาณขาวท ลดลงจากความ เสยหายทเกดจากนำทวมพนทเกษตรกวา๑๐ลานไรผลผลตหายไป๖-๗ลานตน ซงจะมผลตอปรมาณ สงออกลดลงในปหนา และสงผลใหผลผลตขาวจาก ทวโลกจะลดลงรอยละ ๑๐(ศนยขาวเพอชมชนสำนกขาวอศรารายงานขาววนท๑๔ตลาคม๒๕๕๔จากมตชนออนไลนwww.isranews.org) แปลกแตจรงทมนษยเราในปจจบนนมความ สามารถในการวเคราะหแนวโนมเศรษฐกจวาจะขนลง มากนอยเพยงใด วากนแบบปตอป และขามไป อกหลาย ๆ ปโดยอาศยปจจยตาง ๆ รอบตวรอบโลก นำมาวเคราะห แตในมมกลบกน มนษยเรากลบลด ระดบความสามารถในการวเคราะหสถานการณหรอการคาดการณวาจะเกดภยทางธรรมชาตขนเมอใด สาเหตหนงมาจากการขาด สต ดวยวถชวตทเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะการมงเนนเรงผลผลต ทางการเกษตรใหไดปรมาณสง เพอแลกเปลยนเปน เงนตรา นำไปซอหาของทจำเปนและของฟมเฟอยจนลมรากเหงาของตนเองทเปนเมองเกษตรกรรมลมความสมพนธและสอดคลองกบธรรมชาต ตงแต อดตทป ยาตายายเคยใชชวตพงพาและผกพนกบ ธรรมชาตจงตองเรยนรวถธรรมชาต...!

ชาวนาในพนท๑๐ลานไรจะเอาขาวทไหนกน...?

อยางนอย ๓ เดอนของการเรมตนปลกขาวเพอใหไดผลผลตมาจนเจอครอบครว แตหลงจาก๓ เดอน ชาวนาเหลานนจะเปนอยางไรตอไป กลบเขาสวถเกษตรกรรมแบบทนนยมทยงทำยงเปนหนหรอจะใชวกฤตครงน ใหเปนโอกาสของการเรมตน ชวตใหม เร องของ ขาว ไมใชเร องใหมในสงคมไทยและไมใชเรองเกาจนไมนาคนหาแตเสนหของขาวนน สมพนธกบการดำรงอยของมนษยทเปลยนแปลงไป อยางรวดเรวในขณะทขาวพนธกขสงออกไปทวโลกจนสรางชอเสยงใหกบประเทศไทยในฐานะผสงออก ขาวรายใหญของโลกขณะเดยวกนการดำรงอยของ ขาวสายพนธพนเมองอยางเงยบๆ กนาคนหาไมใชนอยดวยความทนอดอดตอสภาพแวดลอม การไมตอง พงยาสารเคมมากมาย กไดผลผลตตอชวตผคนมานบหมนป

�

กำเนดขาว

ในหมนกมานษยวทยายอมรบกนวามนษยรจก ลาสตวเปนอาหารกอนจะรจกเกบขาวปามาบรโภคดวยหลกฐานทปรากฏเปนภาพเขยน ภาพผนงถำและวถชวตของชาวพนเมองเผาตาง ๆในปจจบน การเกบรวบรวมขาวของมนษยปรากฏรองรอย หลกฐานเกาแกในวฒนธรรมฮวบเนยนในประเทศ เว ยดนาม สนนษฐานวาเกดข นมาไมนอยกวา๑๕,๐๐๐ป ตอมาเมอประชากรเพมมากขน ขาวปาไมอาจ ตอบสนองความตองการไดอยางเพยงพอการเพาะปลก ขาวจงเกดขน นบเปนการปฏวตชวตความเปนอย ของมนษยคร งแรก นกโบราณคดเรยกยคน ว าการปฏวตยคหนใหม (NeolithicRevolution) เมอประมาณ ๑๐,๐๐๐ ปทผานมา เปลยนวถชวต จากนกลามาเปนชาวไร ในประเทศไทยไดคนพบหลกฐานเมลดขาวท เกาแกทสดจากแกลบขาว ซงเปนสวนผสมของดนทใชปนภาชนะดนเผาทบานโนนนกทา ตำบลบานโคกอำเภอภเวยง จงหวดขอนแกน มอายราว ๓,๕๐๐-๓,๐๐๐ปกอนครสตศกราช พ.ศ.๒๕๓๕ศาสตราจารยชนอยดผเชยวชาญ ทางโบราณคดกรมศลปากรไดสรปวาประเทศไทย มการทำนาปลกขาวมาประมาณ๕,๔๓๑ป(นบถงพ.ศ.๒๕๑๔)โดยผลของการขดคนทบานโนนนกทา ไดสนบสนนสมมตฐานทวาขาวเร มปลกในเอเชย อาคเนยชวงยคหนใหม จากนนแพรขนไปยงประเทศ อนเดยจนญปนและเกาหล ประเทศไทยมพนทเพาะปลกขาวทวทงประเทศ ถง๖๐ลานไรนอกจากนประเทศไทยยงอยในเขต ศนยกลางการแพรกระจายของพนธขาวมากกวา๑๗,๐๐๐สายพนธ สมยรตนโกสนทรตอนตนการเกษตรของไทย อยในระบบเกษตรกรรมพนบานประชากรสวนใหญ เปนเกษตรกรซงผลตเพอบรโภคเมอเหลอจงจำหนายหรอแลกเปลยนกบสงทตองการอาทเกลอเครอง โลหะเปนตน เม อไทยลงนามในสนธสญญาเบาวรง เม อ

พ.ศ. ๒๓๙๘ นบเปนการเปดศกราชการคาขายกบ ตางประเทศ โดยเฉพาะการผลตขาวเพอสงออกทำใหเกษตรกรในบรเวณทราบลมภาคกลางรอบ ๆกรงเทพฯผลตขาวเพอขายมากขน ปฏวตเขยว(GreenRevolution)แนวความคด ทเปลยนแปลงแบบแผนการทำนาเพอบรโภคมาสแผน การทำนาเพอขาย เรมในเอเชยตงแต พ.ศ. ๒๕๐๓(โดยยดจากการจดต งสถาบนวจยขาวนานาชาตเปนจดเรมตน) ดวยความคดแบบตะวนตกทมงผลต อาหารเพอสนองความตองการของมนษย และจด มงหมายสงสดคอกำไร การปลกขาวตามแนวคดของการปฏวตเขยวหรอการเกษตรแผนใหมนน ทำใหเกดการผสมพนธขาวขนมาใหมเพอใหไดขาวทผลผลตสงในเวลาอนสน การปรบปรงพนธขาวในประเทศไทยเรมตน เมอประมาณพ.ศ.๒๕๑๒โดยนกวจยจากกรมการขาวไดนำขาวไทยพนธเหลองทองมาผสมกบขาวพนธ IR8 ของสถาบนวจ ยขาวนานาชาตท ฟลปปนส ซงมตนเตยและใหผลผลตสงถง๑,๐๐๐กโลกรมตอไร จนกระทงไดขาว“กข๑”(กขยอมาจากกรมการขาว) ขาวทไดรบการปรบปรงพนธรนตอมายงใชชอ วากขเปนกข๒กข๓จนถงกข๒๗ภายหลงจงตงชอ ตามสถานวจยทเปนผพฒนาพนธนนๆ เชนขาวชยนาท ๑สพรรณบร๑เปนตน ตงแตพ.ศ.๒๔๖๔ระบบเกษตรกรรมสมยใหม ขยายตวอยางรวดเรว สอดคลองกบนโยบายของ รฐบาลทม งสงเสรมการผลตเพอขาย โดยเฉพาะ สนคาสงออก ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาตฉบบท๑ตงแตพ.ศ.๒๕๐๔จนกระทงฉบบท๑๐ในปจจบนไดสงผลใหวถชวตของเกษตรกรไทย เดนไปตามกระแสเงนตรา จนขาดทกษะในการพง ตนเองอยางเชนในอดต ชาวนาขายขาวไมไดราคา เปนหนสนลนพนตวตองขายทนาใหกบนายทนเพอใชหนนคอวงจรอบาทว ทเหนจนชนตา และกลายเปนเรองปกตของชาวนาผยากไร และในปจจบนถอเปนเรองยากทเราจะไดเหน ชาวนาทพอมพอกนอยางเปนสข...! ขณะเดยวกนอนาคตของผนนาไทยกำลงตกไปอยในการถอครองของชาวตางชาต

10

พลกใจไปปลกขาว...กน

๕ ปของการดำเนนโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยง ไดมความเปล ยนแปลง ในดานตาง ๆเกดขนมากมายทงในชมชนตลอดจน กลมคนทำงาน คณะทำงานสวนกลางและภาค เครอขาย การแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนคอหวใจหลก นำไปสการรเขารเราแลวเดนไปดวยกน นนคอคำตอบของการอยรวมกนอยางมความสข ขาว คอหนงในองคความรทเกดขนในโครงการฯ ถอเปนผลตผลทมคณคายงตอการพฒนาอยางยงยนภายใตรากเหงาของผนแผนดนน เรมจากการรอฟนภมปญญาทองถน ตอยอด ทนเดมของชมชน พฒนาไปสรปแบบใหม ๆ และ กลายเปนจดเรยนรเรองขาวภายในชมชนครอบคลม ทงการเตรยมพนธ ขาว ข นตอนการปลก มการ นำเทคนควธใหม ๆ มาทดลองเพอลดตนทน ซง หมายถงการเพมกำไร รวมทงการ เปดกะโหลก ชวนคดพชตความกลวของคนทไมมทนาแตกยงปลก ขาวกนกนไดรวมทงการเกบพนธขาวเพอใหคนทำนาจะไดไมตองเสยเงนซอพนธขาวมาปลก อะไรคอแรงบนดาลใจใหคนเหลานเรมตนกาว เดนจากจดเลก ๆ ดวยความมงหวงททองตองอมกอนแลวกาวเดนไปขางหนาอยางมนคงและยงยน

ศนยอนรกษพนธขาวไทแหลงรวมพนธขาวภาคประชาชนตำบลบานนำพอำเภอครมาศจงหวดสโขทย

จากความตงใจของคณญดาพร ทาลมพก(น)ชาวบานนำตกสายรงหม๔ทหนความแหงแลงและ หนสนจากการทำนาของครอบครว เขาสเมองกรง มงหางานทำตงแตพ.ศ.๒๕๓๓จนกระทงพ.ศ.๒๕๕๐จงตดสนใจกลบบานเพอรากฐานการดำรงชวตให มนคงดวยความมงมนวาจะทำเกษตรผสมผสานตาม แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ๑๗ปผานไปญดาพรไดเหนความเปลยนแปลงทขดแยงในความคดทไดเหนครอบครวของตนเองตอง เสยเงนซอพนธขาวมาปลก และนคอจดเรมตนของศนยอนรกษพนธขาวไทตำบลบานนำพ เรมจากแนวคดของกลมครวเรอนพอเพยงอาสาไดมองเหนความสำคญของการอนรกษพนธขาวทองถน หากชมชนไมชวยกนเกบรกษาเมลดพนธ ญดาพรไดเรมเรยนรการรวบรวมสายพนธขาว ทองถ นและพฒนาสายพนธ ข าวท เหมาะสมกบ ทองถน โดยทำการเกบรวบรวมพนธขาวทองถนนำมาทดลองปลกในผนดนทตางกนของทง๘หมบานในตำบลบานนำพเพอผลตเมลดพนธขาวทองถนใชเอง ภายในชมชน โดยปลกขาวทละตน เพอเดนเกบ เมลดพนธในแปลงนาจากรวงขาวทสมบรณทสดดวย วธการเดด ปจจบนศนยอนรกษพนธขาวไทสามารถเกบพนธขาวทองถนไดจาก๗๙สายพนธและคดเลอกใหเหลอ๔๖ สายพนธ เพอมงมนทดลอง คนหาสายพนธท เหมาะสมทสดกบผนนาบานนำพ

ขอมลเพมเตม:ญดาพรทาลมพกโทร.๐๘๑๐๓๗๖๑๑๙

11

การทำนาประณตและการคดพนธขาวตำบลพมานอำเภอนาแกจงหวดนครพนม

จากแปลงนาสาธตการปลกขาวโดยไมใช สารเคม ตงแต พ.ศ. ๒๕๕๓ ของผใหญดาวเรองออดไธสงค ตอยอดขยายผลเปนจดเรยนร เพอใหเกดกล มผลตพนธ ข าวดวยตนเองของชมชนโดยลดการพงพาจากภายนอก การทำนาประณตเรมตงแตการเกยวไถกลบ ฟาง เพอเตรยมดน และตองมการคดพนธขาวทดเนองจากเมลดพนธทวไปจะมการปนเปอนมาก “ครอบครวตองมารวมใจกนทำพอแมลกใชเวลา๒-๓วนจะไดประมาณ๑ขดปลกขาวไดประมาณ๒-๓กระสอบเพราะแคตนกลาตนเดยวจะแตกกอ๓๐กอในระยะเวลา๒เดอนกวานบตงแตเราปกดำโดยใชตนกลาอาย ๒๕-๓๐ วน ถาอายมากกวานน จะแตกไดนอยโดยพนทนา๑๐ไรจะใชเมลดพนธทคดแลวประมาณ ๒ ขด สวนปตอไปกแกะเปลอก คดพนธอกเพราะเราอยากไดผลผลตทด “ผลผลตทไดไมตางกนมากแตจะไดพนธขาวทบรสทธกวาเวลาขายใหโรงสกจะไดราคา๒๐๐บาท/๑๒กโลกรมตางจากพนธขาวทไมบรสทธจะขายได เพยง๑๖๐บาท

“อยากใหชมชนเราชวยตวเองได เวลานขยาย ไปไดรอยครวเรอน ใหครวเรอนดแลคนละ ๑ ไรโดยกรรมการโครงการฯ ตำบลพมาน หมบานละ๒ คน จะเปนผตรวจสอบวาเขาใสปยอนทรยจรง หรอไม ถาจรงเราจะประกนรบขาวมาไว” พลนดาไชยตนเทอก กรรมการโครงการฯ ตำบลพมานและครวเรอนพอเพยงอาสาชวยอธบายใหเหนภาพ เทคนคการเพาะพนธเมลดขาวทำไดโดย ๑.คดเลอกพนธขาวโดยเลอกเมลดขาวเปลอก ทอวบใหญ นำมาแกะดหรออาจใชแวนขยาย สองด เมลดขาวตองใส ตรง ใหญ และมจมกขาว(ทงนหากเราคดทละเมลดในปน เกยวรอบหนากจะได ทงรวง) ๒.นำเมลดพนธขาวไปแชนำเพอดวาเมลดไหน ลอยลบจงคดแยกทง ๓.นำเมลดขาวไปแชในนำอน ๑๐ นาท เพอ ใหเมลดขาวงอกงายขน ๔.นำมาใสถงและแชนำไว๑คน ๕.นำขนจากนำ วางทงไวในรม ๒ วน หมน รดนำเมลดขาวจะงอกแตกหนอออกมา ๖.เตรยมแปลงเพาะกลาและใสปยคอก ๗.ตอนหวานขาวใหหวานบาง ๆ หลงจากหวานใหรดนำตอนเยนวนละ๑ครง ๘.เตรยมไถนาเตรยมดนสำหรบปกดำชงคราดนา ปรบทนาใหเรยบเสมอกนระบายนำออกไมใหมนำขง มนำเพอใหดนชมกพอ ขนตอนการถอนกลาไปดำ ๑.คดเลอกตนกลาทแขงแรงสมบรณ ๒.ถอนกลาพรอมกบดนทตดมาหามสลดและ หามมดรวมเปนกำ ๓.นำไปปกดำภายใน๓๐นาท วธการปกดำ ๑.ปกดำทละตนและไมควรปกดำลกเกนไป ๒.เวนระยะหางเทา ๆกนในระยะ๒๓เซนตเมตร เพอใหตนขาวเตบโตไดเทากน ผลของการทำนาประณตและคดพนธขาวของ ชาวตำบลพมานนอกจากจะไดพนธขาวไวเพาะปลก ในชมชนและเพอไวกนจนพอแลว ชาวนายงสามารถรวมกลมสรางกลไกตลาดเพอกำหนดราคาขาวไดเองไมองราคาตลาดทวไป โดยผลตตามความตองการ ของตลาด ดวยสายพนธทบรสทธ และปราศจาก สารเคมทกขนตอน

ขอมลเพมเตม:นางประยรพลอยประสงคโทร.๐๘๔๗๙๓๙๐๒๓นางลนดาไชยตนเทอกโทร.๐๘๓๓๖๓๑๑๙๖นายดาวเรองออดไธสงคโทร.๐๘๙๕๗๐๘๖๕๒12

ออมความสขกบธนาคารขาวตำบลหนองบวระเหวจงหวดชยภม

ด วยปญหาการขาดแคลนขาวเพอบรโภคภยธรรมชาต และราคาขาวผนผวน คนในตำบล หนองบวระเหวจงรวมกนหาทางออก เกดแนวคด ในการออมขาวเพอสรางความมนคงทางดานอาหารและยงไดประโยชนในการคดเมลดพนธขาว เพอนำ ไปขยายพนธใหกบสมาชกภายในกลมตอไป “แนวคดการตงธนาคารขาว โครงการรกษปาสรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยง เขามาสงเสรมในเรองการออม นำไปสการสรางยงขาวเพอเปน ธนาคารขาว คร งแรกไดขาว ๑,๙๙๕ กโลกรมโดยสมาชกจะเปนครวเร อนพอเพยงอาสาของ โครงการฯ และตองออมคนละ ๒๐ กโลกรมขนไปหรอจะออมเปนเงนกได เรากจะตเปนขาว ถาเกด เหตนำทวมนาขาวเสยหายจะมายมเมลดพนธไปปลก ใหมกได ถาหนาแลงไมมขาวกนกยมไปปลกไปกนกนสำหรบการปนผลถาขาว๑๐๐กโลกรมขนไปสนปจะใหขาว ๑๐ กโลกรม หรอจะเปนเงนกได”ไพศาล กดจก ประธานกลมธนาคารขาว ตำบล หนองบวระเหว ธนาคารขาวของชาวตำบลหนองบวระเหว จง ไมใชเพยงเครองมอแกปญหาปากทองเทานนแตยง ผกสมพนธของคนในทองถนใหคอยชวยเหลอดแลกนในยามยากดมจนทนบวนจะเหลอนอยลงทกขณะ

ขอมลเพมเตม:นายไพศาลกดจก ประธานกลมธนาคารขาวตำบลหนองบวระเหวอำเภอหนองบวระเหวจงหวดชยภมโทร.๐๘๔๘๙๗๑๒๖๙

13

การทำนาโยนลดตนทนไดจรงหรอ...?ตำบลสบวทอง

ตำบลสบวทองมพ นท ทำนาขาวรอยละ ๕๐ของพนท แตคนทำนากลบตองซอขาวสารมากนไมยอมสขาวกนเอง รวมถงปญหาจากภยธรรมชาตและปยเคมทเขามายดหวหาดตงเปนกำแพงขวางกน ความสขของชาวบาน จงเปนทมาของการทำนาเพอ เกบขาวไวกนเองและเชอมโยงไปสการทำนาแบบลด ตนทนหนงในแผนตำบลวถพอเพยงโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงตำบลสบวทอง โดยกล มแกนนำไดเขารวมอบรมการทำนา ทมลนธขาวขวญ จงหวดสพรรณบร และอบรม การทำนาโยนทอาจารยเชาววชหนทองศนยเครอขาย กสกรรมไรสารพษละโวธานเปนการปรบเปลยนมมมอง

ทางความคดของการทำนาครงใหญ จากความคด เดมทเนนทำจำนวนมากทำใหไวใชปยใชยาเตมทฆาทกอยางในแปลงนาทำลายระบบธรรมชาตทเปนคณพรอมกบทำลายสขภาพตวเองเปนเกษตรตาโตแตไมประณต การทำนาแบบโยนกลาชวยลดตนทน เพราะ ใชเมลดพนธขาวนอย ตางจากการทำนาแบบเดม จะใชเมลดพนธขาว ๓๐-๔๐ กโลกรม/ไร เมอใช วธการโยนกลา จะใชเมลดพนธขาว ๕-๗ กโลกรมในหนงตารางเมตรมความถของตนขาว๒๕-๒๘ตนนาจงโปรง ระบายอากาศไดด การระบาดของโรค และแมลงนอยลงอกทงตนขาวทเพาะไวทมอาย๑๒-๑๕ วน เมอนำมาโยนแลวรออก ๙๐ วนกเกยวไดจงชวยลดตนทนลดการใชสารเคมลดการใชแรงงานไมปวดหลงเหมอนการทำนาแบบเดม ผลผลตท ไดจะมปรมาณและคณภาพท ด ส งเจอปนนอยทงขาวดด ขาวเดง สามารถพฒนาไปเปนขาวพนธทใหผลตอบแทนสงกวาการปลกขาวสงโรงส ๓-๕เทาไดในอนาคต

ขนตอนการทำนาโยน ๒ การเตรยมแปลงนา -พกแปลงนาใหแหงอยางนอย ๑ เดอนเพอใหขาววชพช ขาวดด ขาวเดง พนระยะพกตวหรอใหเมลดขาววชพชทรวงในนากอนหนานพรอมจะ งอกใหมากทสดจากนนใหขงนำ(ไมมาก)ในแปลงนา๑คนและปลอยใหแหงเองเพอลอขาววชพชงอกขนมาเตมทไมควรพนสารเคมกำจดพอขาววชพชงอกใหไถกลบเปนปยพชสด และควรลอวชพชอยางนอย๒ครงขนไป -การไถดนกลบเหมอนการทำนาดำ ปรบ เทอกใหสมำเสมอมากทสดพรอมใสปยรองพน -ถาเปนดนเหนยว พอรงเชาใหโยนกลาได ทนท แตถาเปนดนทรายสามารถโยนกลาไดหลง ปรบเทอก

๑ การเตรยมเพาะกลา -ยอยดนแหงใหละเอยดดนตองสะอาดไมม วชพชใสในถาดพลาสตกประมาณครงหลม -หวานเมลดพนธขาว(แช๑คนหมถงปาน๑คน)ประมาณ๓-๔กโลกรมตอ๕๐-๖๐ถาด ตอ๑ไร -หวานดนอกคร งใหเตมหลมอยาใหลน ปากหลมและใชแปรงปดเศษดนบรเวณปากหลม ใหสะอาด -รดนำใหเปนฝอยละเอยด รกษาความชน รอจนกวาขาวจะงอกหากมฝนใหหาวสดมาคลมเชนกระสอบปาน จนกวาขาวจะงอก ประมาณ ๕ วนนำวสดคลมออก -นำถาดวางไวในทรมจนกลาอายได๑๓-๑๖วนตนกลาจะมความสง๓-๕นวนำไปโยนกลาไดทนททงนสถานทตงถาดเพาะจะใชพนท๑๕ตารางเมตรตอการเพาะ๖๐ถาดหวานได๑ไร

๓ การโยนกลา -ขณะโยนตนกลาในแปลงนาควรมน ำ ขลกขลก การโยนใหเดนถอยหลง กำมอละ ๕-๑๐หลม โดยตวดหงายมอออกโยนตนกลาออกจากตว โยนสงเหนอศรษะข นไปเพ อการกระจายตวของ ตนกลาตนกลาจะสามารถกระจายตวพงลงตงตรง หรอเอนเลกนอย โดยวางถาดเพาะบนทอนแขนหากตนกลาหางเกนไป ใหโยนเพมเตมได(หนงคน สามารถโยนตนกลาได๓-๕ไร/วน) -หลงจากโยนกลาแลว ๑-๒ วน ใหเตม นำทนท และเพมระดบนำขนเรอย ๆ จนถงระดบ๕-๑๐ เซนตเมตร เพอควบคมวชพช และรกษาระดบนำจนถงขาวโตกอนเวลาเกยว ๑๕-๒๐ วนจงปลอยนำออก

1�

ตนทนการทำนา(ตอ๑ไร)การทำนาหวานนำตมการทำนาโยนกลา

๑. เตรยมแปลงนา ๖๑๐บาท ๖๑๐บาท

๒. ถาดเพาะกลา- ๑๔๐บาท

๓. คาเพาะกลา- ๑๒๕บาท

๔. คาแรงหวานโยนกลา ๕๐บาท ๑๐๐บาท

๕. สารคมการกำจดวชพชคาแรง ๑๗๕+๑๑๐+๑๐๐บาท -

๖. เมลดพนธ(๒๒บาท/กก.) ๔๔๐บาท ๘๘บาท

๗. คาแรงกำจดวชพช ๘๐๐บาท -

๘. คาปย ๙๔๘บาท ๙๔๘บาท

๙. คาแรงเกยวขาว ๔๕๐บาท ๔๕๐บาท

รวมตนทนการผลต ๓,๖๘๓บาท ๒,๔๖๑บาท

(ไมรวมคาสบนำและสารควบคมโรค-แมลง)

ปจจบ น แปลงนาสาธตการทำนาโยนของ นายกระมล หาญกจ บนพนท ๘ ไร ทใหผลผลต๖ เกวยน เมอหกตนทนแลวเหลอกำไรประมาณ๓๐,๐๐๐ บาท หากเปรยบเทยบกบการทำนาหวานในอดตนนแทบเสมอทน จงกลายเปนแรงบนดาลใจใหพฒนาเปนแปลงเรยนรใหกบคนในตำบลสบวทองและผสนใจตอไป

ขอมลเพมเตม:นายกระมลหาญกจโทร.๐๘๑๙๔๘๑๘๐๑

ขอดของการทำนาโยนกลา -ปองกนการเกดของขาววชพชและวชพชทวไปอยางไดผล -ประหยดเมลดพนธลงไดรอยละ๘๕ -ลดขนตอนการถอนตนกลาไปปกดำและไมปวดหลง -ตนกลาทโยนจะตงตวไดทนทตนเหลองเหมอนการทำนาปกดำ การเจรญเตบโตรวดเรวตนขาวแขงแรง -การแตกกอดเรวตนขาวและรวงขาวมากกวานาปกดำ -การจดการโรค-แมลงงายและไดผลกวาการทำนาหวานนำตม -ใชตนทนและแรงงานนอย ขอจำกดของการทำนาโยนกลา -ชาวนาหนงครอบครวจะโยนกลาไดไมเกน๑๐-๑๕ไรตอวน -ถาดเพาะกลายงไมแพรหลายมากนก -ทนาตองควบคมนำได

1�

กลมขาวอนทรยมดอะไร...?ตำบลโพธงามอำเภอประจนตคามจงหวดปราจนบร

จากผนนาในอดตท เปล ยนเปนสวนไมดอก ไมประดบของตำบลโพธงามสงผลใหชาวบานตองซอ ขาวราคาแพงมาบรโภคนนทำใหพอสมจตรโพธงามอดตนายกเทศบาลตำบลโพธงาม เกดแนวคดและ ทดลองทำปยชวภาพเพอใชในแปลงนาจนไดเขารวม โครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยงใน พ.ศ. ๒๕๕๑ พฒนาไปสกจกรรมการทำนาขาวอนทรย จากการศกษาดงานและอบรมทมลนธขาวขวญจงหวดสพรรณบร ไดนำมาสการฝกปฏบตในตำบล โพธงามบนพนท๒๕ไรแบงเปน๕แปลงแปลงละ๕ ไร โดยกระบวนการสำคญเรมตนคอ การคนหาแนวรวม ท สนใจและเขาใจในเปาหมายของการ ทำนาอนทรยในครงนคอการปลกและนำขาวอนทรย ถวายในหลวง การปลกขาวอนทรย๑ครงตอป(ขาวนาปใช วธการดำนาจากตนกลา)พนท๕ไรไดขาว๒๒๐ถงเกบไว๑๐ถงเพอถวายในหลวงอก๑๕ถงเกบ ไวทำขาวพนธในปถดไปและแบงใหกบคนงานประมาณ ๕ กโลกรม-๑ ถง/คน และแบงใหคณะทำงานท รบผดชอบ สวนทเหลอขายในชมชน ถงละ ๑๐๐บาท เพอเปนทนในการทำนาขาวอนทรยในปถดไปและเกดเปนกองทนหมนเวยนนาขาวอนทรย๕แหงใน๕หมบาน ผลทเกดขนจากกระบวนการทำนาขาวอนทรย

นอกจากภมใจททำขาวปลอดสารเคมถวายในหลวง แลว คนในชมชนไดรบประทานขาวทอรอยกวาขาว ทขายในทองตลาด มความปลอดภยจากสารเคมไดฟนฟวถการทำนาซงเปนแหลงอาหารหลกทสำคญ ของชมชนซงแกนนำชมชนบางทานกลาวไวอยางนา สนใจวา “ทำไมดอก ไมประดบ และทำไมกวาดถาขายไมไดกกนไมไดถาหากมาฟนฟการทำนาขาว อนทรยมนกนไดปลอดภยตอสขภาพดวย”นอกจากนการทำนาอนทรยยงไดสรางความสมพนธของคนใน ชมชนเกดการแบงปนรกใครสามคคกนมากขนขนตอนการทำนาอนทรย ๑.ปรบทใหเสมอทำคนนาเกบกกนำ ๒.ตากแดดใหหญาตายหากมหญาขนใหไถกลบประมาณ๒เดอน ๓.เมอฝนตกและมหญาขนใหไถกลบอกครง ๔.ไถคราดเพอปรบทใหเสมอกน ๕.ปกดำกลาขาว โดยใชพนธ ข าวอนทรยขาวจะฟนตวประมาณ๑๕วน ๖.หลงจาก๑เดอนใสปยหมกอนทรย(ปยผงปยเมด) สงเกตระดบนำ ถามนำขงหญาจะไมขนหากหญาขนใหถอนออก ๗.ในระยะสามเดอน ใหใสปยอนทรยเดอนละครง ๘.เมอขาวออกรวงใชฮอรโมนธรรมชาตเชนไขมะละกอเปนตวเรงใหกานขาวหนาและชอตด ๙.เมอขาวโตพรอมเกบเกยวใชเคยวเกยวขาวและเนนการลงแขกของชาวบานการกำจดแมลงและวชพช - วชพชใชการไถกลบการถอน - แมลง หมกสมนไพร(บอระเพด) เปนสาร กำจดแมลงความแตกตางของขาวอนทรยและขาวเคม - ขาวอนทรยตนแขงแรงสไมเขมรากหนา แขงแรงแมลงไมคอยกน - ขาวเคมตนขาวออนสเขมรวงออนไมคอย แขงแรง ผลของนาขาวอนทรยในปแรกไดขยายการรบรเกดเปนแนวรวมมากกวา๕๐คนและเมอคนในชมชน ไดบรโภคและสนใจขาวอนทรยมากขน กลมนาขาว อนทรยจงมแนวคดทจะหาพนทเพมเพอไวบรโภค ในชมชน ดวยการเอาแรง ถอแรงกน (ลงแขก)โดยจะซอทดน๘๐ไรเพอทำขาวอนทรยใหเพยงพอ ตอการบรโภคของคนในชมชน โดยใชเงนกองทน ของชมชนจดซอทดน เมอไดผลผลตกจดจำหนายในรานคาชมชนเพอใหเกดการหมนเวยนรายไดภายใน ชมชนตอไป

ขอมลเพมเตม:นางสนสาตางแขวง โทร.๐๘๒๕๒๑๑๗๐๒ นางสจนดาชำนาญมตร โทร.๐๘๙๖๐๒๘๒๒๗

1�

แปลกแตจรง...ปลกขาวในกระถางบวตำบลปาคลอกอำเภอถลางจงหวดภเกต

ถอเปนของแปลกแตจรงตองทนบานโกมนชลอการะเกตเซยนปลกผกทจบขาวมาปลกในกระถางบวดวยความอยากจากทเหนคนอนปลกขาวกนและปลก เพอใหความรแกเดกนกเรยนทมาศกษาดงานทบานจากการทดลองปลกในกระถางบว ๓-๔ กระถางและขนไปออกงานเกษตร ทำเอาชาวตางชาตตกอกตกใจทไดเหนตนขาวตวเปน ๆ ในกระถางสงซอทนทสวนคนมาออกบธกแตกตนตามไปดวยมายนดตนขาวในกระถางบววาขายไดอยางไร...! “ขาวในกระถางบวนเปนรนท๒แลวเรมทำมา ไมนานและมความคดวาจะเกยวกน เพราะคำนวณ แลววาถาเราปลกสกครงไรเราพอกนแลวปลก๓เดอนตอครงปหนงปลก๔ครงใชเพยงดนธรรมดาพนธขาวปทมธาน๑ขนงายเมอกอนปลกกระถางละ๑กลาแตกอมนจะนอยตอนนใส๓กลาใหเตม กระถาง๑กลาจะได๒๐-๓๐รวง

ขอมลเพมเตม:โกมนชลอการะเกต๗๐/๒หม๒ตำบลปาคลอกอำเภอถลางจงหวดภเกต๘๓๑๑๐โทร.๐๘๕๘๘๐๗๑๒๒

“พนทปลกนกวาง ๔ เมตร ยาว ๘ เมตรคดเปน๓๒ตารางเมตรขายได๒๐,๐๐๐กวาบาทขายกระถางละ๑๕๐บาทกอนหนานขายกระถางละ๒๐๐บาทพอไปขายทบธงานไมดอกไมประดบขาย กระถางละ๑๕๐บาทคนสนใจมากฮอฮากนมากเพราะไมคดวาตนขาวจะขายไดงงเลยขาวเมลดเดยว สามารถเพมมลคาไดถง๑๕๐บาทตอนนลดราคา ลงคอปลก ๓ ตนใน ๑ กระถาง ตกตนละ ๕๐บาท ถาออกรวงจนสกกเกบ ถาไมเกบกรวง แลวก ขนมาใหม แตวาเราเกบเอาไวทำพนธไดอก” โกมนเลาอยางภมใจ และความพยายามกาวเลก ๆ อกกาวหนงในครงนไดกลายเปนแรงบนดาลใจอนยงใหญทชวยผลกดนใหโกมนกาวเดนไปบนถนนแหงความพอเพยงอยางมนคง

1�

“หลานผมวานาจะประสาทเสอมไมคอยสบายสวนคนทมาดงานกบอกวาผมไมคอยปกต แตเรามนใจวาทำไดแนนอน เพราะเราเคยทำนามากอน”คำบอกเลาของบงหมดสมพรบญแกวแหงตำบลปรกอำเภอสะเดาจงหวดสงขลากบประสบการณในการ สรางบอปนซเมนตเพอปลกขาวทไดสรางปรากฏการณ แหงความสขใหเกดขนกบครอบครวบญแกวอกครงหลงจากทหางหายไปนาน เรองราวของความสขไดเรมตนขนเมอนองแปมรชดาบญแกวเจาหนาทประจำภาคใตไดชวนพอไปรวม กจกรรมตาง ๆ “แตกอนเลนการเมองทองถนเวลานงทานนำชา จะดาเพอนอยางเดยว เดยวนไมมแลว จะคยกน แตเรองปลกผกปลกขาวอยางไปดเขาทดลองปลก ขาวในยางรถยนต ดแลวกขดใจ มนเลก ผมจงคด ดดแปลงวธมาทำบอปนทำหนาบานเลยบอแรกขนาด๓๕ ตารางเมตร ไดขาวเปลอก ๒๒ กโลกรมไปซอเครองมอมา๒,๐๐๐บาทส๑ปบใชเวลา๑

ปลกขาวในบอปนซเมนตตำบลปรกอำเภอสะเดาจงหวดสงขลา

ชวโมงไปซอควายเหลกเกามาแปลงเปนทตำขาว๒ครกทำไซโลเพอแยกแกลบแยกรำไวทำปยดวยงบประมาณไมเกนหมนบาท และอาศยเพอนมาลงแรงชวยกนกนขาวกน” เทคนควธของบงหมด อดตชาวนาจากอำเภอ ระโนด บอกวา บอปนซเมนตน นจะสงประมาณ อฐบลอก ๓ กอน ถาบอขนาด ๓๕ ตารางเมตร กใชประมาณ ๒๕๐ กอน ฉาบดานในและเทพน(ไมตองใสลวดเหลกกไดเพราะไมไดลงนำหนก)เจาะทำทอระบายนำขนาด๒นว ใชทรายหยาบ๔ควปนกอ๕กระสอบรวมคาวสด๒,๐๐๐-๓,๐๐๐บาท เมอบอเสรจสมบรณเปนรปเปนราง กลงมอ ใสปยขววขควายตามดวยดนใหสงประมาณ๖นว นบจากพนและใสนำผสมนำหมกกอนปลกขาว “ชวงทขาวเราดำแลวอยาใหขาวจมนำตองไลนำ ไปเรอย ๆนำประมาณ๕นวกไดเตมนำไปเรอย ๆนำใชนอย อยาใหจมใบขาว ถาจมใบขาวมนจะตาย

1�

ขอมลเพมเตม:บงหมดสมพรบญแกว โทร.๐๘๐๕๔๕๔๗๒๙

ใหทวมโคนนดเดยว และเรมใสนำหมกไปเรอย ๆ พอเกยวแลวกตอไดเลย โดยใสนำหมกกอน เตมนำ ใหตอซงจมสกนดปลอยใหตอซงทอยในบอเรมเปอย ไปเปนปยเอง ประมาณ ๒ วน กถายนำทงใหแหงแลวเรากดำตอไดเลย” พนธขาวทบงหมดใชนนคอขาวดอกพะยอมเปน ขาวเบาพนธพนบานทเคยปลกในพนทอำเภอสะเดาปลกแทรกในสวนยางพาราในอดตทหายไปกวา๑๐ป “พนธดอกพะยอมนผมไปขอคนแกในหมบาน มา ทเกษตรอำเภอไมมแลว เปนพนธพนเมองทผม อยากอนรกษไว เปนขาวระยะสน ๓ เดอน ๑๕-๒๐ วน ใชประมาณ ๒ กำมอตอบอ เพาะกลา๒๐ วนแลวไปดำไดเลย ๑ ตนจะไดประมาณ ๘-๑๐ รวง แลวแตความสมบรณของตน แตตอนน ผมกำลงทดลองเอาเมลดพนธ ไปจ มดนในบอเลย โดยแชขาวเปลอกไวกอน ๑ คน แลวจะเดนจ ม ในดนเลย” จากบอแรกทเรมตนเมอปทแลวปจจบนบงหมด ขยายเพมอก๓บอรวมเปน๔บอขนาด๓๕๓๕๕๐และ๗๐ตารางเมตรตามลำดบเพอมงสรางผลผลตใหพอเพยงกบการบรโภคในครวเรอนซงบงหมด

คำนวณไววาปละประมาณ๑๕๐กโลกรม “ถาจะใหพอกนในครอบครว๓คนขาวเปลอก๕๐กโลกรมตอการทำนา๑รอบ(๔เดอน)ขาวทไดตอนนไมไดขายเลย แจกอยางเดยวไมพอแจกมแตคนมากนขาว มาตกปลาเอาไปกนกน ผมจะมบออนบาลอยหลงบาน พอโตกเอาไปใสในนา ๓เดอนนเนอกำลงหอม กลนไมเหมอนปลาในบอเลย เพราะมนกนดอกขาว ตอนนตองชงตองจองกน แลว ไมงนไมพอ อรอยจรง ๆ ทงปลาดกปลาหมอตอนแรก ๆ บางคนตกไดเปนสบตวตอนนจงตองแบง ไมเกนคนละ๒ตว” เสยงประชดประชนในหมบานหายไปกลายเปน คำชนชมและรอยยมททกคนมใหกน รวมทงคน ทมาศกษาดงานและไดของฝากเปนขาวดอกพะยอม ตดไมตดมอกลบบานยงสรางความประทบใจใหกบ ผมาเยอน ปจจบน แนวคดการปลกขาวในบอปนซเมนต ไดขยายไปอก๕ครวเรอนในตำบลปรกและมผเขามา ศกษาดงานทบานบญแกวไมตำกวา๕๐๐คน นคอความภาคภมใจในฐานะของผใหความรและไดความสขกลบคนมา

เรองราวทเกดขนทงหมดน ไดรอยเรยงผานขาว ททกคนใชเปนอาหารมาแตอดต แตรปแบบ วธการใชชวตทเปลยนแปลงไปตามกระแสสงคมไดกอใหเกดปญหาตามมา กลมคนเลก ๆ จากหลาย ๆ ตำบล ทเขารวม โครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยงไดกาวขามความเคยชน ความพายแพตอกระแส ทนนยม กาวผานความทกขยากทงปญหาปากทองความขดแยงความฟงเฟอฯลฯเพอมาเปนแนวรวม ในการสราง สข อยางม สต ดวย ความพอเพยง ดวยการขยายแนวคดและความรไปสสาธารณชน ดงตนขาวทลมลงจากพายฝนนบครงไมถวนแตเพยงไมกเดอนกจะสามารถตงตวและออกรวงไดอกครงอยางไมเหนดเหนอย ถงเวลาหรอยงทชาวนาไทยจะตองพงตนเอง ใหไดเพอสรางภมคมกนในการเผชญหนากบวกฤตใน ครงตอไป...

1�

20

วถคน ๘๔ ตำบล

ราว๒๐ปทผานมาณบานสามขาตำบลเสยว อำเภอโพธศรสวรรณจงหวดศรสะเกษคอจดกำเนด ของครอบครวเลก ๆ ทยดอาชพทำนา เจรญรอย ตามบรรพบรษ และดำเนนชวตทลดการพงพาสง ภายนอกดวยความเพยรและมานะทำใหครอบครว บญเลศไมเคยมหนสน อกทงยงมเงนฝากธนาคาร ตวเลขหกหลก พอสมเดชและแมสมศรบญเลศพระเอกและนางเอกของเรองราวในครงนชวยกนเลาวา...

“หลงจากแตงงานไดยายครอบครวมาอยทนามพนท ๑๘ ไร ทำนาตามแบบอยางทพอแมพาทำใชควายไถนา และใชแรงงานตนเองเปนสวนใหญนอกจากนนยงปลกพชหมนเวยนไวเปนอาหารใน ครอบครวทำอยางนเรอยมาจนสงเสยลกสาวทงสอง เรยนหนงสอจนจบ “เดมทกยงใชปยเคมอยบาง แตระยะหลงมานตงแตป ๒๕๔๙ ไดมโอกาสรวมกจกรรมและเรยนร กบหลายหนวยงานทงเกษตรอำเภอกรมพฒนาทดนจงหนมาทำเกษตรอนทรยอยางจรงจงใชการปรบปรง บำรงดนดวยปยพชสด ใชปยหมกชวภาพรวมกบ นำหมกชวภาพ ซ งหมกจากเศษอาหารท เหลอ กนในครอบครวพรอมกบหนวยงานราชการไดนำขาว

ความสขทเลอกได...ของครอบครวบญเลศ

สปราณทบสกล

ท ผลตจากแปลงนาไปตรวจไมพบสารเคมตกคางชวยสรางชอเสยงดานเกษตรอนทรยใหเปนทยอมรบ จากหนวยงานตาง ๆและหลงจากนนกมหลายหนวย งานมาเยยมชมแลกเปลยนเรยนร” พ.ศ. ๒๕๕๑ โครงการรกษปา สรางคน ๘๔ตำบล วถพอเพยง ไดเขามาสนบสนนกระบวนการ ทำงานของชมชน และชวยสรางความเชอมนและ ภาคภมใจใหกบครอบครวบญเลศ เปดโอกาสใหได พบปะผคนมากขน ทงคณะกรรมการโครงการฯ ท จากหลายหมบานในตำบลเสยวจากการประชมพดคย กนทกเดอน และคณะทมาเยยมชมตลอดป ๒๕๕๒กวา๑๕คณะจากหลายหนวยงานทงปตท.สสส.และภาคเครอขาย “การผลตทไมใชสารเคมใชแตมลสตวรวมถงการปลกพชตระกลถวนำมาใชเปนปยพชสดบำรงดนสงผลดหลายดานคอไมทำลายดนไมทำลายแมโพสพไมทำลายสตวเลกสตวนอยในผนดนนำในดนกสะอาดสามารถนำมาบรโภคไดอยางปลอดภย อากาศท หายใจเขาไปกบรสทธพชผกทปลกนอกจากจะบรโภคเองแลวยงแบงปนใหกบเพอนบานและผมาเยอน” แมสภาพสงคมปจจบนจะเปลยนแปลงอยาง รวดเรว แตครอบครวบญเลศกไมไดหมนตวเองไป ตามกระแสแตกใชวาจะลาหลงดวยการเปดรบขาว สารทางวทยทรานซสเตอรเครองเลกหอกระจายขาว ประจำหมบาน และงานสงคมประเพณวฒนธรรมของหมบานกไมเคยขาด รวมทงการเปนกรรมการและครวเรอนวถพอเพยงอาสา ในโครงการรกษปาสรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยง ทำใหไดรวมแลก เปลยนเรยนรอยตลอดเวลาพรอมถายทอดวชาความ รใหกบผสนใจ “เศรษฐกจพอเพยง เปนมากกวากจกรรมทาง เศรษฐกจแตครอบคลมถงวธคดและการใชชวตในทก ดานทกอาชพเพราะการพฒนาทแทจรงตองพฒนาตว คนและมงแกไขทจตใจใหความรสรางระเบยบวนยพรอมจดระบบองคกรในชมชนพรอมกน” ขอมลจากการทำบญชรายรบ-รายจายใน ครวเรอนและแบบสำรวจขอมลการใชพลงงาน เศรษฐกจครวเรอน(EC-EN)ไดบงชไดอยางชดเจน วา วถการดำเนนชวตของครอบครวบญเลศ ตงอย บนฐานของการพงตนเองหรอภาษาบาน ๆ กเรยกวายนบนลำแขงตวเองกวารอยละ๗๐

21

อยางไรกตาม การดำเนนชวตของครอบครว บญเลศตองอาศยจตใจทเขมแขง ตองมความขยน อดทนและใชเวลาในการจดสรรการผลตใหเกดการ หมนเวยนในพนทอยางมประสทธภาพ ทงปลกถวปลกขาวพอเกบเกยวกปลกแตงแบงพนทปลกกลวย และไมผลตลอดจนมสระนำเลก ๆ เลยงปลาเรยกไดวา งานผลตมการเคลอนตวตลอดฤดกาลถอเปนเรอง ททาทายแตคงไมยากเกนกำลงสำหรบผทตองการ

พงพาภายนอก(ตอป)พงพาตนเอง(ตอป)

กนอย ๑๔,๕๕๐บาท ดานพลงงาน

พลงงาน ๒,๐๐๐บาท ใชฟน-ถาน ๕,๔๗๕บาท

จางรถเกยวขาว ๗,๒๐๐บาท ใชจกรยานแทนมอเตอรไซค ๗,๓๐๐บาท

ใชควายแทนรถไถนา ๗,๒๐๐บาท

ดานการเกษตร

ใชปยชวภาพ ๑๐,๐๐๐บาท

ใชนำหมกสมนไพรชวภาพ ๑,๐๐๐บาท

ดานอาหารการกน

ขาวไวกน ๑๔,๖๐๐บาท

ผลไมไวกน ๗,๓๐๐บาท

พชผกสวนครว ๓,๖๕๐บาท

ปลา ๑,๕๐๐บาท

รวม ๒๓,๗๕๐บาท รวม ๕๘,๐๒๕บาท

ตารางแสดงคาใชจายการพงพาภายนอกและการพงพาตนเอง

ความสขท จะไดอย กบวถการผลตแบบกสกรรม ธรรมชาต “ทกวนนบานไมมไฟฟาใช แตกไมขดสนอะไรหงหาอาหารไดจากฟน คำคนอาศยแสงจนทรแสง ตะเกยงดวงเลก ๆ และไมตองดโทรทศนใหเกด ความอยาก ถอเปนชวตทมความสขททำไดแบบน” ครอบครวบญเลศ ปดทายดวยรอยยมและเสยง หวเราะ

บานแมออใน ตำบลแมนะ อำเภอเชยงดาวจงหวดเชยงใหม เปาหมายของการเดนทางไปคนหาเร องราวของพลงงานทดแทนอกคร งหน งในโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง เร องราวของฟารมหม ข หม และกลน ได เปนแรงสงใหช มชนเกดการพฒนาในเร องของพลงงานทดแทน ทำใหพอสมศกด พวงลงกา จากเจาของฟารมหมทไปไหนใคร ๆ ก “รงเกยจ”แตปจจบนได“รบเกยรต”ใหดำรงตำแหนงผใหญบาน และเปนรองประธานโครงการฯตำบลแมนะ “เราไปทไหนเขากเกลยดเราหมด เขาไมชอบเขาลกหนเลยเขาบอกนอนกลางคนกนอนไมไดเหมน ขหมคนเราจรงใจกขอโทษครบเดยวผมจะพยายาม ปรบปรงโดยไปหาหนวยงานทเกยวของมาชวยด” พอวรเดช กนทะ ประธานกลมผใชแกสบาน แมออใน ตำบลแมนะ เปนอกหนงฟนเฟองสำคญ ทชวยขบเคลอนในเร องน กลาววา “ชาวบานเขา เดอดรอน เจาของฟารมกเดอดรอน เพราะถาเลก กจการกไมร จะไปทำมาหากนอะไร ผมจงเรยก ชาวบานมาประชมประชาคมกน เพอหาทางออกและไดขอคดวา แกสขหมนนำมาใชเปนกาซหงตมได” จากจดเรมตนนไดนำไปสการเปลยนแปลงใน หลายๆดานทงสขภาวะและสงแวดลอมสงผลไปถงความสมพนธภายในชมชนทดขน เรมจากหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษานำความร และบอลลนลกใหญเขามาในฟารมหมเพอกกเกบแกสจากขหมเดนทอแจกจายไปยง๒๕๐หลงคาเรอนในชมชน แตปญหากล นยงไมหมด ไปอยางสนเชง เพราะวาบอแกสแบบบอลลนนนทำจากวสดทเปนยาง รองรบแกสไดจำกด เมอขหม ไหลจากรางลงบอพก และกลายเปนแกสมากขนบอลลนกจะพองตวนำทลนออกมากจะสงกลนรบกวน ชาวบานไดอก และเมอปรมาณแกสมเกนความตอง การใช กอาจทำใหบอลลนระเบดได เจาของฟารม จงตองคอยตรวจตราดแลและเผาแกสทงไปบางเพอ ลดปรมาณความจในบอลลน พ.ศ. ๒๕๕๒ ชมชนชาวตำบลแมนะไดเขารวม โครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยงพรอมสนบสนนองคความรดานการจดการพลงงาน

ขหมชใจคนแมนะ

ทดแทนรวมถงกาซชวภาพของชมชนใหมประสทธภาพ และเสถยร “ตอนแรกกออกบางไมออกบางคอแรงมนไมพอเพราะมนไมมตวสงถามนหมดกหมดเลยพอไปดงาน ทจงหวดลพบร และสระบร เหนเขามตวสงดดแกส เขาไปเกบไวในFixedDome ชมชนจงขอรบการ สนบสนนทงองคความรในการทำFixedDomeและอปกรณจากปตท.เพอนำมาพฒนาจากของเดมจนปจจบนนสามารถเปดใชไดทงหมบานกวา ๓๐๐หลงคาเรอนและแรงเหลอเฟอ “จากคนทเขาไมอยากนงดวย ไมอยากคยดวย แตเดยวนเขาเลอกใหเปนผนำไปไหนเขากเรยกทานขาวดใจครบรวยเปนสบลานบาทยงไมเทาทเราเขาใจกนเราผกพนกน”พอสมศกดสรปภาพรวมความสำเรจ ทเกดจากความรวมมอของชมชน โครงการฯ และ ภาคเครอขายอกครงหนง

22

ขอมลเพมเตม:นางสาวปพชญาสมใจ(สม)เจาหนาทประจำตำบลแมนะอำเภอเชยงดาวจงหวดเชยงใหมโทร.๐๘๑๑๑๑๙๕๒๒E-mail:[email protected]

โครงการทอกาซชวภาพจากฟารมหม ๓ แหง ของตำบลแมนะในปจจบน ครอบคลมกวา ๓๐๐หลงคาเรอน สามารถใชไดตลอด ๒๔ ช วโมงลกบานจายเพยงแค๕๐บาท/เดอนโดยรอยละ๔๐จะถกเกบไวเปนกองทนหมบาน รอยละ ๓๐ เกบไว เปนคาใชจายในงานซอมบำรงและทเหลออกรอยละ๓๐จะแบงใหกบเจาของฟารม “แม ปตท. จะเปนบรษทททำเรองพลงงาน แตไมไดหมายความวาจะตองนำพลงงานมาใชใหหมด โลก แตเรามหนาททจะทำใหพลงงานใชไดนานทสด เพราะฉะนนการทชาวบานยงใชพลงงานทเขาสามารถ หาไดเองไดมากเพยงใด ยอมหมายถงการพฒนาทย งยนตามไปดวย และทำใหประเทศไทยมฐาน ทรพยากรทมนคง”คณประเสรฐสลลอำไพผจดการ

ฝายกจการเพอสงคมบรษทปทต.จำกด(มหาชน)ชวยขยายแนวคดโครงการฯ ทมงมนสงเสรมและ สนบสนนดานพลงงานทดแทน พลงไทยเพอไทยจงไมใชเพยงเพอกำไรแตเพอ สรางความมนคงใหกบชมชนและสงผลไปถงความมนคง ทางพลงงานในระดบประเทศตอไปในทสด

23

2�

มหศจรรยหญาแฝก

บำบดนำเสยดวย“แพแฝก”(ตอนท๒)รปแบบการปลกหญาแฝกเพอการอนรกษดนและนำทมแฝกสยาม

ฉบบทแลวพดถงการปลกหญาแฝกเพอการ อนรกษดนและนำไป ๓ แบบ คอการปลกในพนท แหลงนำ บอนำ หรอบอเลยงปลาการปลกในพนทราบรวมกบไมผลหรอไมยนตน และการปลกในพนทลาดชนรวมกบไมผลหรอไมยนตน มาตอฉบบนอก๔แบบครบ

การปลกในแปลงพชผก ปลกรอบแปลงผก หญาแฝกจะชวยเกบรกษา ความชนในดนและกนปยทใสไมใหไหลออกนอกแปลง เมอตดแตงใบหญาแฝกและนำมาคลมแปลงจะชวย รกษาความชมชน และเพมอนทรยวตถใหพชผก ทยงเตบโตไมเตมท วธการปลก -เตรยมพนทเหมอนกบการปลกในพนทแหลงนำ -วางแนวรอบแปลงปลกผกขนาดใหญเปนรป สเหลยม -ปลกหญาแฝกตามแนวรองผก โดยใหขวาง แนวลาดชนเสมอ -วธการปลกและดแลรกษาเหมอนกบการปลก ในพนทแหลงนำ

การปลกในบรเวณพนทลาดชนแบบวควำ เพอปองกนการกดเซาะและชะลางพงทลาย ของหนาดนแนวหญาแฝกชวยชะลอความเรวของนำเกบกกตะกอนดนไมใหไหลลงสพนทดานลางและชวย ใหนำซมลงในดนมากขน พนทวางระหวางแถวหญา แฝกสามารถปลกผกหรอไมผลได วธการปลก -การเตรยมพนทปลกเหมอนกบการปลกในพนท แหลงนำ -ปลกในบรเวณพนทลาดชนสง เนนการปลก เปนแถวเดยวแนวขวางความลาดชนของพนทเปน ชวง ๆ หากมความลาดชนมากใหปรบดนเปนขน บนได -การวางแนวปลกใหวางแนวขวางความลาดชนโดยใชเครองมอจบระดบ(สายระดบนำ) เพอให แถวของหญาแฝกอยในระดบเดยวกน ระยะหาง ระหวางแถวจะขนอยกบลกษณะพนทถาลาดชนมากกวางแถวใหถกวาทลาดชนนอย - วธการปลกและดแลรกษาเหมอนกบการปลก ในพนทแหลงนำ

2�

ขอมลเพมเตม:โครงการการพฒนาและรณรงคการใชหญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดำรบรษทปตท.จำกด(มหาชน)โทร.๐๒๕๓๗๑๖๒๗

การปลกหญาแฝกเพอทำแปลงขยายพนธ ปลกระยะหาง๕๐x๕๐เซนตเมตรใสปยคอก หรอปยอนทรย เพอบำรงตนใหสมบรณ ระยะเวลา๖-๘ เดอน และขดแยกหนอเปนแฝกเปลอยรากหรอแฝกถงเพอนำไปปลกในพนทอน ๆตอไป วธการปลก -เปนการปลกหญาแฝกเพอทำแปลงขยายพนธ ในพนทโลงแจง ตองมการไถพรวนพนทเปนอยางดปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอกรดนำใหชม -นำหนอพนธหญาแฝกปลกในแปลงขณะดน มความชมชนใชระยะปลก๕๐x๕๐เซนตเมตร -เพอใหหญาแฝกมการเจรญเตบโตดตองกำจด วชพชและใหนำตามความเหมาะสม ตดใบหญาแฝก สมำเสมอเพอเรงการแตกหนอเมอแตกหนอได๓๐-๕๐หนอกแยกหนอมาใชตอไป

การปลกหญาแฝกเพ อปรบปรงคณภาพดน ในพนทดนเปรยว ดนเคม ดนลกรง ดนทราย หรอดนทขาดความอดมสมบรณ ปลกระยะหาง๕๐x๕๐เซนตเมตรกระจาย ทวพนท ตองตดแตงใบทก ๓ เดอน เพอกระตน ใหรากเตบโตแลวนำใบมาคลมหนาดนเพอเพมอนทรย- วตถเปนธาตอาหารแกดน และชวยควบคมวชพชระยะเวลาปลกไมนอยกวา๑ปหรอเมอสภาพดนดขนจงไถกลบและใชปลกพชชนดอน วธการปลก -การเตรยมพนทปลกเหมอนกบการทำแปลงขยายพนธ -วธการปลกและดแลรกษาเหมอนกบการปลกใน พนทแหลงนำบอนำ(อานตอฉบบหนา-ตอนสดทาย)

2�

เสนหของการเดนทางลงภาคใตอยางหนงคออาหารปกษใตทรสชาตจดจานเสรฟมาพรอมผกสดนานาชนด และนำพรกกะปตกฟร กนกนสนกสนาน เหงอไหลไคลยอยหนามนกนเปนทวแถวดวยอานภาพ ของเครองแกงสตรคนใต การเดนทางมาตำบลปรกหนนจงขอตดของ ฝากขนชอทงนำพรกแหงพรอมรบประทาน และ เครองแกงสารพด ทแมบานจากครวเรอนพอเพยง อาสาในโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบลวถพอเพยงรวมเปนสมาชกมาฝากกน หากใครชอบแบบสำเรจ เปดป บ กนป บซดซาดไดทนทตองนำพรกแหงของกลมแมบานมสลมชมชนตลาดใต-บานกลาง เทศบาลตำบลปรก

เครองแกงครวใตสานสายใยชมชนตำบลปรก

ทม ๔ แบบดวยกนคอ นำพรกปลาเคม นำพรก ตาแดง นำพรกก งเส ยบ และนำพรกมะขามจำหนายกนเดอนละประมาณ๕๐๐กระปก “เรมทำกนมาตงแตป๒๕๔๘มสมาชก๒๐คนนำพรกทขายดคอนำพรกปลาเคมกระปกใหญ๔๐บาทกระปกเลก๒๕บาทจะรวมตวกนทำสปดาหละ ๑-๒ครงจดเดนอยทการควผดแหงไมใสสารกนเสยสามารถเกบได ๓ เดอน และมเครองหมายฮาลาล รบรอง” สอฝหยะ หละหมด ประธานกล มฯนำเสนอ หรอใครชอบทำอาหารอยากลงไมลงมอ ซอ เครองแกงทตลาดรสชาตไมถกใจขอแนะนำใหรจกกบกลมวสาหกจชมชนสวนหมอม เทศบาลตำบลปรกผลตเครองแกงตราครกมเครองแกงผดเผดแกงสมแกงมสมน แกงพะแนง แกงเขยว และทำตามสงโดงดงมาถงเมองทองธาน ขนเหนอไปถงลำปางเชยงใหมแถบอสานกนครราชสมาแถมแมคามาเลเซย กมารบไปขาย “หากจดอนดบท๑คอแกงเผด๒แกงสมและ ๓ แกงกะท เรมตงกลมเมอป ๒๕๔๗ จะมา รวมตวกนทำทกวนเรมตงแตบายสองโมงวตถดบกจะ ใชในชมชนเปนหลกโดยกลมจะรบซอทงตะไครขาฯลฯไมจำกดจำนวนเพราะเราผลตวนหนงไมตำกวา๖๐ กโลกรม เพอใหพอจำหนาย ถาซองเลกขนาด๕๐กรมราคา๑๐บาทหรอจะสงเปนกโลกรมกไดเรามบรการสงทางไปรษณยมากรงเทพฯดวย”จรยาหมดเดประธานกลมฯแจงสรรพคณ ทง๒กลมกจกรรมทเกดขนในตำบลอยภายใต การสนบสนนของเทศบาลตำบลปรกทตองการใหชมชน เกดกลมกจกรรมในชมชนซงตอมาไดมการเชอมโยงกนระหวางกลมตาง ๆ เชนเมอมการจดงานบญตาง ๆ ทงกลมกะทกลมเครองแกงกลมนำพรกแหงฯลฯกจะมการสงซอวตถดบกนไปมาเปนการสรางสมพนธ กนภายในชมชนใหแนนแฟนมากยงขน นแหละ...แบบฉบบของครวใตสานสายใยในชมชน

ขอมลเพมเตม:กลมแมบานมสลมชมชนตลาดใต-บานกลางเทศบาลตำบลปรกหม๓ตำบลปรกอำเภอสะเดาจงหวดสงขลา๙๐๑๒๐โทร.๐๗๔๔๕๖๐๗๑กลมวสาหกจชมชนสวนหมอมเทศบาลตำบลปรกอำเภอสะเดาจงหวดสงขลา๙๐๑๒๐โทร.๐๘๓๕๓๖๙๒๗๐,๐๘๙๕๘๙๑๑๖๔

2�

ศาลา ”ยา”

เกบตกความรจากตำบลพมาน อำเภอนาแกจงหวดนครพนม ทพฒนาเปนหลกสตรทกษะอาชพ ทเสรมสรางรายไดและสขภาพไปพรอมกน อยาง นำขาวกลองงอก ดวยทนเดมของชมชนชาวนา พฒนาสการทำ เกษตรอนทรยและปลกขาวกลองงอกเพอเสรมสราง คณคาและมลคาใหผลผลต ตอยอดดวยการแปรรป ผลผลตเพอการเรยนรกบการทำนำขาวกลองงอก ผสมงาดำ วตถดบและอปกรณกหาไดไมยากเกนความ สามารถไดแก ๑.ขาวกลองงอก ๑/๒กก. ๒.นำตาล ตามชอบใจ ๓.เกลอ ตามชอบใจ ๔.นำ ๑.๕กก. ๕.งาดำ ๒ขด ๖.หมอตม ๑ใบ ๗.เครองปน ๑เครอง ๘.ผาขาวบางหรอกระชอน เมอของครบกลงมอกนไดเลย โดยเรมจากนำ ขาวกลองงอกมาหงหรอตมใหสกปนงาดำใหละเอยดนำสวนผสมทงหมด คอ ขาวกลอง งาดำ และนำปนรวมกน จากนนกรองดวยผาขาวบาง เพอแยกกากออกแลวนำนำขาวยกขนตงไฟคนไปเรอย ๆ จนนำเดอดเตมนำตาล เกลอ และนำผ ง ตามชอบใจ เปน อนเสรจพธ ดวยสรรพคณของขาวกลองงอกทมสารอาหาร มากกวาขาวกลองธรรมดา ๑๕ เทา ชวยปองกน โรคเหนบชาบำรงสมองบำรงประสาทและปองกน การทำลายสมองนอกจากนยงสามารถประกอบเปนอาชพเสรมเพมรายไดแถมพวงดวยสขภาพดทงคนทำและคนกนกนทวหนาจา

นำขาวกลองงอกผสมงาดำ

ขอมลเพมเตม:นางรจนาปานเชยงวงษ๒๐๖หม๗บานสขเกษมตำบลพมานอำเภอนาแกจงหวดนครพนมโทร.๐๘๔๗๘๙๓๕๙๘

ขาวกลองงอก...ทำงายนดเดยว ๑.แชขาวเปลอกตามตองการ๑๘ชวโมง ๒.นำขนจากนำพกไว๒คนถาเปนฤดหนาวนำไปตากแดดโดยใชผายางสดำคลมไว เพอใหเกดความชนภายในกระสอบ หรอถาทำในชวงหนาแลงใหนำกระสอบปานชบนำและนำมาคลมกระสอบไว ๓.เมอกลางอก(สงเกตรากงอกออกมาเลกนอย) นำไปนง๒๐-๒๕นาทใหเมลดขาวสก(อยาใหสกมาก เมลดขาวจะแตก) ๔.นำไปผงลม๔วน(หามผงแดดเพราะเมลดขาว จะหก) ๕.นำไปสในโรงสขาวกลอง หรอสดวยมอเปนอนเสรจพธ