a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco.Tr aduzion di Marina Giovana tto ISTITUT PROFESSIONAL DI STAT PAR I SERVISIS COMMERCIAI TURISTIC ALBERGHIR E DALA RISTORASION “B. STRINGHER”- UDINE I MONOMIOS
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco.Traduzion di Marina Giovanatto
ISTITUT PROFESSIONAL DI STAT PAR I SERVISIS COMMERCIAI TURISTIC ALBERGHIR E DALA
RISTORASION “B. STRINGHER”- UDINE
I MONOMIOS
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’è ca son i monomios?I monomios son i pui piciui “mattons” cun cui vegnin costruides las espressions dal calcul letteral.
Un’espression letteral a è formade da une çadene di pui monomios leas tra di lor dai segnios di operazion +;-; ·; :
+3a2 2ab - 5b3 + -6c
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’è mot si posc clamà un monomio?
Un monomio a è un espression letteral in cui a son presint moltiplicasions e divisions tra numarsc e lettares.
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Ad esempli son monomios chistes espressions:
¼x2y -¾a3bc2
-5xy2/z x -12a4
+3ab
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Son monomios ancje las espressions formades da une sole lettare:
a
x
y
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Se no las espressions formades da un numar sol:
+5
-3
¼
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cuant un monomio si disc inter?
Un monomio si disc inter sa no son lettares al denominatorAd esempli son intersc i monomios :
3a5b3
-2x3y
¼ x
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cuant un monomio si disc frat?
Un monomio si disc frat se an lettares al denominator
Ad esempli son fras i monomios a chi di seguit:
2x/y3ab/c
1/x
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
In un monomio si distinguin:• una bande numeriche, clamade coeficient• une bande letteral
Ad esempli nel monomio
si distinguin:il coeficient ¾ e la bande letteral a3b5
¾
¾a3b5
a3b5
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’ è mot si fasc il grad di un monomio?
Il grad di un monomio à è la some dai espones di dutes las sos lettares.
3x2y3 grad: 2+3=5
23a2b4c grad: 2+4+1=7
-5xy grad: 1+1=2
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cual è il grad di un monomio format da nome un numar?
Il grad di un monomio cence la bande letteral à è zero: difat ricuarditi che, qualsiasi cal sevi a (diviersda zero)
a0=0
An grad zero i monomi seguens:
-4 +5 +½
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cual è il grad di un monomio rispiet ad une lettare?
Il grad di un monomio rispiet ad une lettare à è l’esponent di che lettare.
Ad esempli:3x3y5z
grad rispiet a y=5grad rispiet a x=3
grad rispiet a z=1
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cuant doi monomios son uguai?
Doi monomios son uguai se an il stes coefficient e la stese bande letteral.
Ad esempli son uguai i doi monomios:
+3xy2z +3zxy2
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cuant doi monomios son simi?
Doi monomios son simi se an la stese bande leteral.
Ad esempli son simi i monomios:
4a2b -7a2b +¼a2b
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Cuant doi monomios son oppost?
Due monomios son oppost se an la stese bande letteral e coefficient oppost.
Ad esempli son oppost i monomios:
+5xy -5xy
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’ è mot si opere cun i monomios?
Cun i monomios si podin effettuà operasions di adision, sotrasion, moltiplicasion, division e elevament a potençe come par i numarsc, baste osservà alcunes regoles.
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’e mot si somin doi monomios?
Par cuant a riguarde la some di monomios bisucje tecji presint che:
si podin somà doi monomios nome se son simi:
si ottenin in tal cas un monomio simil ai precedens monomios e avint come coefficient la some algebriche dai coefficient.
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Ad esempli:
I doi monomios
+5a3b2 e -2a3b2
son simi e quindi si podin esci somas e il monomio sommat à lè:
(+5a3b2) + (-2a3b2 ) = (+5-2) a3b2 =+3a3b2
+5 a3b2 + -2 a3b2 = +3 a3b2
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
A lè important invece ricuardà che:
doi monomios cà no son simi no podin esci somas.
Ad esempli i doi monomios
+6xy e +3x2y
no podin esci somas
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’è mot cà si moltiplichin i doi monomios?
Par moltiplicà doi monomios bisucje moltiplicà tra di lor i coefficiens e le bande leteral, aplicand la proprietat dallas potences (cioè somand l’espones)
+3 x2y · -2 x3y2 = -6 x5y3
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’è mot si divid un monomio par un atri?
Par dividi un monomio par un atri baste dividi tra di lor i coefficient numerisc e tra lor la bande letteral, aplicand las proprietas dala potence (cioè sottraint li esponens)
+12 a3b5 : +3 ab2 = +4 a2b3
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
C’è mot si calcule la potence di un monomio?
Par elevà a potence un monomio bisucje elevà all’esponent dat il coefficient e ocji lettare che ven for dala bande letteral aplicand la proprietat dala potence (cioè moltiplicand li esponens)
+4 a3b52
= +16 a6b10+42 a3·2b5·2 =
a cure dai prof. Roberto Orsaria e Monica Secco
Esempli:
(-2x2y3)3=(-2)3x2·3y3·3=-8x6y9
(-½bc4)2=(-½)2b2c4·2=+¼b2c8
(+3x-1y2)2= (+3)2x-1·2y2·2=+9x-2y4