Page 1
ส ำนวนไทย
เกบเบยใตถนรำน : " เบย " ในสมยกอนเปนพวกหอยชนดหนงเรยกวา "
เบยจน " ใชเปนเงนแลกเปลยนซอของได แตมราคาตาแปลตามตวอกษรน
กวาเกบเบยทตกอยตามใตถนราน หรอแผงลอยวางของขายซงตกหลนอย
บาง เพราะมการซอขายแลกเปลยนเบยกบของโดยไมเหนวาจะเปนเบยม
ราคาตา สานวนนจงแปลความหมายวาถงจะทางานเลกใหญ หรอคาขาย
อะไรกตาม กพยายามคอย ๆ ทาใหมผลไดแมเลก ๆ นอย ๆ กยงดกวาปลอย
ใหหลดลอยไปเสย.
Page 2
ขชำงจบตกแตน : หมายความวา ลงทนเสยมากมายเพอทางาน
เลก ๆ เทานน เปนทานองวาผลประโยชนทไดไมคมกบทลงทน หรอ
ทาใหเปนการใหญโตเลย หรอแปลความหมายสน ๆ " ทางานใหญเกน
ตว "
Page 3
คนลมอยำขำม ไมลมจงขำม : แปลวา คนทเคยมอานาจและ
วาสนามากอน แตตองตกตาลงกอยาเพงไปคดดถกเหยยบยาเขา
เพราะเขาอาจกลบฟนฟขนอกได ไมเหมอนไมทไมมชวตวางทงไวจะ
ขามจะเหยยบอยางไรกได.
Page 4
จดไตต าตอ : ส านวนน หมายถงการพดกลาวขวญหรอท าอะไรสกอยาง โดยผพดหรอผท าไมรจกคนผนนครนพอรความจรง ผพดหรอผท ากลายเปนคน " หาแตม " ไปเลย ถาเปนการพดกลาวขวญในทางรายหรอนนทาดาคนผนนเขา ดไมดกตองเคราะหรายเปรยบเหมอนจดไตไปต าเขากบตอถงไฟดบ ส านวนนเขาใจวา มาจากการจดไตใหไฟสวางของคนสมยโบราณ ซงใชเปนไฟฉายสองทาง แลวเอาไตไฟไปชนเขากบตอถงดบ.
Page 5
ดชำงใหดหำง ดนำงใหดแม : สานวนทานองน มอยดวยกนหลายประโยค และมความหมายไปในทานองเดยวกน เชน " ดววใหดหาง ดนางใหดแม " " ดขางใหดหนาหนาว ดสาวใหดหนารอน " ดงทไดยนไดฟงมาบางแลว แตสานวนทวา " ดชางใหดหาง " น มงใหดหางชาง ทบอกลกษณะวาเปนชางดหรอชางเผอก เพราะทปลายหางของมนยงเหลอใหเหนสขาวอยตามเรองทเลาวา เวลาชางพงตกลกเปนชางเผอกสประหลาด พวกชางพลายและชางพงจะชวยกน " ยอม " กลายลกมนเสย ดวยการใชใบไมหรอขโคนดา ๆ พนทบ เพอมใหคนรวาเปนชางเผอกแลวมาจบไป หรออยางไรไมแนชด แตการยอมลกของมนดวยสเผอกใหเปนสนลนน กยงเหลอรองรอยอยอยางหนง คอทปลายหางเปนสขาว เหตนเขาจงใหสงเกตลกษณะของชางเผอกทหางไวเปนหลก สาคญ.
Page 6
กบในกะลาครอบ
- คนทขาดวสยทศนมองเหนแตสงทอยใกลตวเทานน
Page 7
กรวดน าคว าขน
- ตดขาดไมคบคาสมาคมดวยอกตอไป
Page 8
กระดกรองไห
- การจบตวฆาตกรมาลงโทษไดหลงจากพบหลกฐานโดยบงเอญ
Page 9
กระตายหมายจนทร
- ชายทหลงรกหญงทสงสงกวาตนและไมมทางทความรกจะสมหวง
Page 10
กระโถนทองพระโรง
- ผทใครๆกใชงานได และเปนทระบายอารมณของทกคน
Page 11
กวาถ วจะสกงากไหม
- การท าอะไรสองอยางพรอมกนโดยไมรอบคอบหรอชกชา
อาจเกดความเสยหายได
Page 12
กนน าใตศอก
- เสยเปรยบ จ าตองเปนรอง คอยรบเดนคนอน
Page 13
กนน าเหนปลง
- ตะขดตะขวงใจเมอจะท าอะไรซกอยาง
Page 14
เกลอเปนหนอน
- คนในบานหรอพวกเดยวกน คดคดทรยศ
Page 15
ขนทรายเขาวด
- ท าบญท ากศลโดยวธน า หรอหาประโยชนเพอสวนรวม
Page 16
ขวานผาซาก
- พดตรงเกนไปโดยไมเลอกกาลเทศะและบคคล
Page 17
เขยนเสอใหววกลว
- ท าเปนขใหเสยขวญหรอเกรงขาม
Page 18
คนดผคม
- คนท าดมกไมมภย
Page 19
คว าบาตร
- ประกาศไมยอมคบคาสมาคมดวยไมรวมงานดวย
Page 20
ตกน ารดหวตอ
- แนะน าพร าสอนเทาไหรกไมไดผล
Page 21
ตาน าพรกละลายแมน า
- ใชจายทรพยมากมายโดยไรประโยชน
Page 22
น ำขนใหรบตก
- มโอกาสดควรรบทา
Page 23
มอไมพำยเอำเทำรำน ำ
- ไมชวยทางานแลวยงกดขวาง ทาใหงานไมกาวหนา
Page 24
รกววใหผกรกลกใหต
- จะเลยงดลกใหดตองดแลใกลชด ไมปลอยปละละเลย
Page 25
เรอลมเมอจอด
- มอปสรรคเมอใกลจะสาเรจหรอเสยคนเมอแก
Page 26
ววหายลอมคอก
- เมอเกดเรองเกดราวถงขนเสยหายขน
เสยกอน แลวจงคอยมาคดแกภายหลง
Page 27
หมจะหาม เอาคานเขามาสอด
- การทเขาไปขดขวางผลประโยชน หรอกจการของคนอนทเขาก าลงจะส าเรจอยแลว
Page 28
หงขาวประชดหมา ปงปลาประชดแมว
- การท าประชดหรอท าแดกดนทกลบเปนผลรายแกตนเอง
Page 29
ตกน าใสกะโหลก ชะโงกดเงา : ส านวนนเปนค าเปรยบเปรย หรอเปนเชงเตอนสตคนทไมรจกทต าทสง หรอคนททะเยอทะยานท าตนเสมอกบคนทสงกวา ใหรจกยงคดวาฐานะของตนเองเปยอยางไรเสยกอน จงคอยคดท าเทยมหนาเขา ความหมายท านองเดยวกบทวา " สองกระจกดเงาของตวเองเสยกอน " ส านวนน ผหญงสงศกดมกจะใชเปนค าเปรยบเปรยเยยหยนผชายทมฐานะต าตอยกวา.
Page 30
เต ยอมคอม : เปนส านวนทหมายถง คนทมฐานะยากจนอยแลว ยงอตสาหไปชวยคนทยากจนกวาตนเขาอก เทากบ " เตยอมคอม " คอ ยงท าใหตวเองแยลงไปอก หรอจะเปรยบไดอกทางหนงวาคนทท างานหรอท าอะไรเปนภาระใหญมากมายเกนสต
ก าลงของตน ซงไมแนวาจะท าไปไดตลอดหรอไม.
Page 31
ทานาบนหลงคน : หมายถงคนทคดหาผลก าไรหรอหาผลประโยชนใสตน ดวยวธเบยดเบยนหรอรดนาทาเรนเอาจากน าพกน าแรงของผอน โดยขาดความเมตตา เชน ใหกเงนแลวเรยกดอกเบยแพง ๆ หรอกวานซอขาวจากชาวนาในราคาถก ๆ เพอเอามาคาหาก าไรโดยเหตทการท านาของคนไทยในสมยโบราณจดวา เปนอาชพหลกและส าคญสวนใหญโบราณจงเอาเรอง " ท านา " มาผกเปนส านวน
ความหมายท านองเดยวกบ " รดเลอดกบป " กได.
Page 32
น ามาปลากนมด น าลดมดกนปลา : หมายถง โอกาสของใครหรอจงหวะดของใคร ฝายนนกยอมชนะความหมายอยางเดยวกบ
ค าวา " ทใคร ทมน ".
Page 33
พงหอกเขารก : ส านวนน หมายถงท าอะไรทสกแตวาท าลงไปใหแลวเสรจ โดยไมคดค านงถงผลเสยหรอผลทจะไดรบเปนอยางไร เปรยบไดกบการพงหอกเขาไปในทรก โดยไมรวา หอกนนจะไปตกตองโดนอะไรเขาไปเปนผลเสยหาย
บาง เพราะในทรกยอมมองไมเหนวามอะไร.
Page 34
ไมเหนน าตดกระบอก ไมเหนกระรอกโกงหนาไม : หมายถง การดวนท าอะไรลวงหนาไปกอน โดยทยงไมรวา การณขางหนาจะมหวงแนนอนหรอเปลา เพราะไมมเคาวาจะปรากฏภายหนาใหเหนเลยเรยกวา เปนการคาดคะเนลวงหนาไวกอน แลวกรบจดเตรยมไว โดยถาหากผดคาดไปกเสยเปลา.