-
11‐9‐2014
1
Onderzoeksvraag:
Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost‐Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen?
Kenmerkende aspect:
De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
•
Imperialisme:het opbouwen van een groot rijk (imperium = latijn voor groot rijk) door andere gebieden te veroveren is van alle tijden (is dus een verschijnsel).
Het Perzische imperium (500 v. Chr.)
Het Romeins imperium (117 n. Chr.)
Onderzoeksvraag:
Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost‐Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen?
Kenmerkende aspect:
De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
•
Modern imperialisme: periode 1880‐1920, proces van versnelde
uitbreiding
van macht in de koloniale gebieden die op dat moment niet of slechts op papier, door westerse landen werden bestuurd (is dus een ontwikkeling
die hoort bij een bepaalde tijd).
• Dit werd mogelijk gemaakt door
de Industriële revolutie. Het westen
had een enorme technischevoorsprong
gekregen (wapens, transportmiddelen) waardoor het veroveren
van nieuwe gebieden steeds eenvoudiger
werd.
Afrikaanse koloniën 1775
Afrikaanse koloniën 1898
Kolonialisme (1500‐1850)
Modern Imperialisme
Vanaf 1500 Amerika, kuststrokenAzië en Afrika.
Landen bv. Engeland, Frankrijk, Spanje,Portugal, Nederland
±
1880‐1920Koloniën in N+Z‐Amerika waren inmiddels zelfstandig geworden vandaar dat de aandachtzich nu richtte op Afrikaen Azië.
Meer landen
doen mee. Bijvoorbeeld ook Duitsland, Italië, België en buiten Europa de USA.
Verschillen
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
Aziatische koloniën 1754
Aziatische koloniën 1898
-
11‐9‐2014
2
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Nog meer verschillen tussen traditioneel kolonialisme en modern imperialisme.
Kolonialisme (1500‐1850)
Modern Imperialisme (1850‐1920)
Handel aan de kust via versterkte handelsposten (factorijen).
Gehele kolonie
werd ingenomen. Het hele land kwam onder controle van het Europese moederland.
Economische motieven:Winst maken met handel in producten die de
bestaande inheemse economie voortbracht, zoals: specerijen, suiker, koffie, tabak, goud, handel in slaven.
Andere goederen
en nieuwe motieven:Economische motieven:•
Grondstoffen voor de opkomende
industrie (Industriële
Revolutie) katoen, olie, rubber. De productie werd op een moderne economische manier aangepakt.
Men investeerde in mijnbouw, plantages en verbeterde de infrastructuur
om de producten gemakkelijker te verhandelen door de aanleg van
spoorwegen en havens.
•
De veroverde gebieden werden ook belangrijk als een enorme afzetmarkt
voor de producten uit de westerse wereld.
Politieke motieven:•
Staten met veel koloniën zouden machtiger
zijn en een grotere
rol kunnen spelen in de wereldpolitiek.•
Een groot rijk droeg bij aan de nationale
trots (nationalisme).
• Verspreiding van het Christendom
Culturele motieven:•
Men zag het als de taak om de rest van de wereld beschaving
bij
te brengen (onderwijs, medische zorg e.d.). Dit sluit aan bij de Europese superioriteits‐gedachte.
• Verspreiding van het Christendom
8.2 Het moderne imperialisme
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?Grondstoffen en afzetgebieden voor de opkomende Europese industrie.
8.2 Het moderne imperialisme
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
Britse invoer van grondstoffen in £*1000
% van het totale BNP in de wereld
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?Grondstoffen en afzetgebieden voor de opkomende Europese industrie.
8.2 Het moderne imperialisme
-
11‐9‐2014
3
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?Vergroten van de eigen macht en de nationale trots.
8.2 Het moderne imperialisme
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?Vergroten van de eigen macht en de nationale trots
8.2 Het moderne imperialisme
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?•
Motieven modern imperialisme: Welke motieven herken je in deze afbeeldingen?Beschaving
brengen.
8.2 Het moderne imperialisme
-
11‐9‐2014
4
•
Motieven modern imperialisme: Welke imperialistische gedachte herken je in deze afbeeldingen?
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke imperialistische gedachte herken je in deze afbeeldingen?Europese superioriteits‐gedachte.
8.2 Het moderne imperialisme
•
Motieven modern imperialisme: Welke imperialistische gedachte herken je in deze afbeeldingen?
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
•
Motieven modern imperialisme: Welke imperialistische gedachte herken je in deze afbeeldingen?Europese superioriteits‐gedachte.
8.2 Het moderne imperialisme
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
Gevolgen modern imperialisme:I. Tussen Europese landen nam de
rivaliteit sterk toe.Het streven naar uitbreiding van de koloniën
leidde totpolitieke spanningen tussen de Europese landen. In
degekoloniseerde gebieden leidde de kolonisatie totaantasting van
de oorspronkelijke politiekemachtsstructuren
• Voorbeeld 1: Fashoda incident:
Bij het Fashoda‐incident kwamen in 1898 in de Soedan Franse en Britse strijdkrachten tegenover elkaar te staan, waarbij een oorlog
tussen deze landen maar net werd vermeden. De achtergrond werd gevormd door het streven van Europese landen om zo snel mogelijk een zo groot mogelijk deel van Afrika binnen hun invloedssfeer te krijgen. Dit proces is bekend geworden als de Scramble
forAfrica
Scramblefor Africa
Fashoda incident
Franse gebieden
Britse gebieden
-
11‐9‐2014
5
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
‘Wat heb jij grote tanden oma!’‘Dat is om jouw koekje te eten
Roodkapje!’
‘Wat doe je op mijn land?’‘Uitrusten!’‘Snel vertrekken, als je
het mij vraagt !’
Spotprenten uit een Brits en Frans
tijdschrift uit 1898.
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
Het modern imperialisme vergrootte dus de spanningen in Europa
en leidde tot conflictentussen Europese staten.
Voorbeeld 2 (let op HC Duitsland!)
• Duitsland werd pas in 1871 een nationale
staat(zie par. 8.3). Na de snelle industrialisatie die daarop volgde had men veel behoefte
aan grondstoffen en afzetmarkten.
Het nieuwe Duitsland had echter geen
koloniënen de Duitse belangstelling
voor Afrikaanse gebieden wekte
dan ook het wantrouwen van Frankrijk
en Groot‐ Brittannië. De
spanningen liepen op.
Bismarck, de rijkskanselier
(soort minister‐president) van Duitsland wilde geen conflicten of oorlogen riskeren en nodigde de Europese mogendheden uit aan de onderhandelingstafel.
=
• 1884‐1885 Conferentie van Berlijn
Bismarck
De taart (Afrika) wordt verdeeld onder de westerse landen die aanwezig waren op de conferentie van Berlijn.
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
• 1884‐1885 Conferentie van Berlijn:Voor zover
gebieden in Afrika al niet als kolonie bij Europese landen hoorden,
werden tijdensde conferentie van Berlijn de overige gebieden tussen
de deelnemers verdeeld. Veelkaarsrechte grenzen op de hedendaagse
kaart van Afrika zijn toen letterlijk met potlood enliniaal
getrokken.
-
11‐9‐2014
6
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
• Gevolgen conferentie van Berlijn:
Het grootste deel van het Afrikaanse continent werd in de jaren daarna door de Europese staten ingelijfd.
Afrika rond 1900
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
Gevolgen modern imperialisme:
II. Het modern imperialisme
zorgde voor schaamteloze uitbuiting van de koloniën waarbij de landen in West‐Europa een sterke industrie konden opbouwen, waardoor in het Westen
een hoge
welvaartwerd bereikt. De rol van de gekoloniseerde
landen in Afrika en delen van Azië
bleef beperkt tot die van leverancier
van grondstoffen, waardoor deze landen in economisch
opzicht afhankelijkwerden van het Westen
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
•
De exploitatie van Congo:Tijdens de conferentie van Berlijn (1884‐85) werden ook de aanspraken
van de Belgische koning (Leopold II) opCongo erkend. Hij had op persoonlijke titel met een ontdekkingsreiziger (Stanley) afgesproken dat deze de binnenlanden van Afrika in kaart zou brengen en claimde het ontdekte gebied nu als persoonlijk bezit.
Na 1888 (uitvinding rubberband doorDunlop) werd Congo een
belangrijkeleverancier van rubber.
De 23 jaren die Congo vervolgens onderzijn bewind kende, zouden
als één vande meest zwarte tijdperken van het landde geschiedenis
in gaan: ze werdengekenmerkt door volkerenmoord,slavernij,
ontvoeringen, martelingen,verkrachtingen, onthoofdingen en
hetafhakken van handen indien nietgenoeg rubber (vorm van
belasting) wasopgehaald
-
11‐9‐2014
7
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
• De exploitatie van Congo:
Genocide: Leopold kan door zijn beleid gezien worden als een van de grootste massamoordenaars uit de geschiedenis. Na veel onderzoek wezen officiële cijfers van de Belgische autoriteiten in 1924 op een ruwe schatting van minimaal 10 miljoendoden. Bizar feit: Leopold II heeft Kongo nooit zelf bezocht.
Voorbeeld vragen CSE2013 1e tijdvak
2012 1e tijdvak
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
2011 1e tijdvak
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme
-
11‐9‐2014
8
2008 2e tijdvak
Tijd van burgers en stoommachines 1800‐1900
8.2 Het moderne imperialisme