7 Yaş Grubunda Picasso'nun Sanatının Işığında Sanat Kavram ve Tekniklerinin Kavratılması

S a y f a | 1

7 Yaş Grubunda Picasso’nun Sanatının Işığında

Sanat Kavram ve Tekniklerinin Kavratılması (*)

*Ulaş ÖZTÜRK

Özet

Sanat eğitimi; bireye estetik yargı yapabilme konusunda yol gösterirken, yeni biçimleri algılayıp, eğlenmeyi ve heyecanlarını yönlendirmeyi öğretir. Sanatçı yetiştirmeye değil; yetiştirmek durumunda olduğu her bireyi, yaratıcılığa yöneltip, onun bilgisel ve duygusal eğitimini karşılamaya yöneliktir.

İlk ve Orta öğretimdeki yıllar çocuklarda yaratıcı düşünceden kaçışın başladığı yıllardır. 7 yaş grubu çocuğunun zengin, coşkulu ve heyecanlı anlatımının,okul hayatının ileriki döneminde yerini cansızlığa monotonluğa bırakmışolduğu görülmektedir. (YOLCU, E. Tarihsiz ). Sanat eğitimi, onların hayal güçlerine engel olmadan, kendilerine güvenlerini yıkmadan, düşüncelerinin değerli olduğunu hissettirerek ve farklılıklarını öne çıkartarak, toplumda saygılı farklılıkları hor görmeyen bireyler yetiştirilmeyi amaçlar. Çünkü halen gerçeğin tutsağı olmamışlardır.

Anahtar Kelimeler | Çocuk Resmi, Picasso, Sanat Eğitimi, 7 Yaş Grubu

Sanatın lüks olarak algılandığı bir ülkede yaşıyoruz. Ama sanat; fiziksel büyüme için gerekliliği olmasa da, insan olarakgelişmenin temelidir. Mustafa Kemal Atatürk bu konu hakkındaki tutumunu şu sözleriyle vurgulamıştır: 'Bir milleti yaşatmak için birtakım temeller lazımdır ve bilirsiniz ki, bu temellerin

S a y f a | 2

en önemlilerinden biri sanattır. Bir millet sanattan ve sanatkârdan yoksunsa tam bir hayata sahip olamaz. Böyle bir millet bir ayağı topal, bir kolu çolak, sakat ve hasta bir kimse gibidir. Hatta kastettiğim manayı bu söz de ifadeye yeterli değildir. Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş olur… Bir millet sanata önem vermedikçe büyük bir felakete mahkûmdur. Birçok unsurlar o felaketin derecesini farketmez. Farkettiği gün de ne kadar müthiş bir etkinlikle çalışmak gerektiğini tahmin edemez. ' (1923). (BUYURGAN, S. - BUYURGAN, U. 2011 s,1 )

Sanat belli kalıplar içine konulamayan ve dışa vurulan duygularbütünüdür. Sanat eğitimi; estetik düşünmeyi amaçlarken, eğlenmeyi ve heyecanıestetiksel kaygıyla yönlendirmeyi öğretir. Sanat eğitiminin amacı; sanatçı yetiştirmeyi değil, yetiştirdiği her bireyi, yaratıcılığa yöneltip, yineleme yapmamasını onun bilgisel ve duygusal eğitim ihtiyaçlarını karşılamayıve gelecek hayatında üretken birey olmasını sağlamaktır.(http://tr.wikipedia.org/wiki/Sanat_e%C4%9Fitimi) Sanat eğitimi; estetik, sanat tarihi, sanat eleştirisi ve uygulama şekli ile bütündür. Sanat eğitimi sürecinde öğrencilerteorik olarak da düşünmeye sevk edilmelidirler. Uygulamaya geçildiğinde dahi, önce yaptırılacak konu ve teknik ile ilgili görsel olarak öğrencilerhazırlanmalı (müze ve galeri ziyaretleri gibi) öğrenciler soru - cevaplarla çalışma öncesi beyin fırtınası yaptırıp düşündürüldükten sonra uygulamaya geçilmelidir. (BUYURGAN, S. - BUYURGAN, U. 2011 s,1 )

7 yaş Grubu;

İlk ve Orta öğretimdeki yıllar çocuklarda yaratıcı düşünceden kaçışın başladığı yıllardır. 7 yaş grubu çocuğunun zengin, coşkulu ve heyecanlı anlatımının,okul hayatının ileriki döneminde yerini cansızlığa monotonluğa bırakmışolduğu görülmektedir. (YOLCU, E. Tarihsiz ). Sanat eğitimi, onların hayal güçlerine engel olmadan, kendilerine güvenlerini yıkmadan, düşüncelerinin değerli olduğunu hissettirerek ve farklılıklarını öne çıkartarak, toplumda saygılı farklılıkları hor görmeyen bireyler yetiştirilmeyi amaçlar.

7 yaşta gelişim (Somut İşlemsel Dönem) şu seviyededir:

S a y f a | 3

Bu dönemde çocuk; nesne ve olaylara ilişkin mantıklı düşünebilir.

Sayı, kütle ve ağırlık korunumu kavramları edinir Nesneleri farklı özelliklerine göre sıraya koyabilir. Geriye dönebilirlik ve merkeziyetsizlik gelişir. Yardımsız giyinebilir. Ayrıntılı bir çöp adam çizebilir. Bazı cisimlerin ne olduğunu ona sorduğunuzda

tanımlayabilir, ne işe yaradıklarını söyleyebilir. Örneğin: elma meyvedir, yenir. 

Paylaşmayı bilir, ama hile de yapar. Kardeşlerini ve arkadaşlarını kıskanabilir.

Özellikle kendi cinsinden arkadaşlarla oynar. Arkadaşıyla ortak oyunlar veya uğraşılar sürdürmeyi sever.(http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/1154/file/3_%20Bilissel%20gelisim_pptx.pdf, Tarihsiz, s.39-40)

7 yaş grubu, resimde materyal kullanımı:

7 yaş grubu çocuğunda kullanılması uygun olan boyalar; su ile çözülebilen boyalar ile kuru ve pastel boya çeşitleridir. Bunların yanı sıra yetişkin kontrolünde olmak ve her zaman kullanmamak koşuluyla çocuklara gazlı kalemleri, kumaş ve vitray boyalarını da kullandırmak mümkündür. (Anonim 2009 )

Bu dönemde çocuk sosyal benliğini keşfeder.Bireyin adaptasyonu için de önemli bir evre olan 7 yaş’ta.‘’ Ben kimim? Etrafımdakibireyler kimdir? Benimle onlar arasındaki mesafe nedir? ‘’ gibisorulara yanıt aramaya çalışır. Çocuk bu dönemde sosyal birey olarak toplum içerisindeki yerini alma çabası içindedir. (http://www.sosyalhizmetuzmani.org/ikincibunalim.htm)

Picasso;

S a y f a | 4

Picasso 25 Ekim 1881'de Malaga, İspanya'da doğan; ressam, heykeltıraş, baskı resimci, seramikçi ve sahne dekoratörüydü. Küçük yaşta resim yapmaya babası tarafından yönlendirildi. Resim yeteneği kısa sürede keşfedildi. 1895'te Barcelona Güzel Sanatlar Okulu'na girdi. 1901 yılından itibaren anne soyadı olan Picasso'yu kullanmaya başladı. Desenleri İspanyol bir dergi olan Juventut'ta yayımlandı. Kübizmin kurucusu olarak bilinen Picasso, birden fazla ekole giren çalışmaların sahibi olmuştur. İlk dönem çalışmaları 1890 - 1891 yıllarını kapsar, mavi rengi çokça kullandığı dönem 1901-1906, Kübizm dönemi 1915yılları, Sürrealist dönemi 1936 yıllarına kadar, politikayla ilgili olduğu yıllar 1950 li yıllara kadar gider. Yaşamını yitirdiği 1973 yılına kadar birçok eser meydana getirmiştir. Picasso yaşamının son yılına kadar enerjisini, yaratıcı gücünü korumuştur. (http://en.wikipedia.org/wiki/Pablo_Picasso | YAMANİ. Ş. – SUNGUR, S. – ÖZER, C. 2012 s.140 )

“Every child is an artist. The problem is how to remain an artist once he or she growsup.”(Her çocuk bir sanatçıdır, sorun büyüdüğümüzde nasıl sanatçı kalabileceğimizdir.) - Pablo Picasso

“Avant-Garde” sanatçılar çocukları doğrudan kendilerine esin kaynağı olarak görmüşlerdir. Çocuk resimleri, ayrıntıları gereği kadar görmemekle birlikte “eğitilmemiş”, ve “doğal” 'dır. Ayrıca çözümleme yeteneğinden yoksun olarak olayları bütünsel biçimde ele alır ve çevresini, arzularını ve korkularını resme işler.20.yy da, çocuk resimlerinin kültür farklılığı olmasına rağmen benzer aşama ve evrelerden geçtiği görülmüş, ilkel sanatla ortak yönleri olduğu savunulmuştur. (SAN, İ. 1997 s.135-141)

İstisnasız her çocuk resminin konunun iç sesi otomatik olarak açığa vurulmaktadır. Çocuk resimlerinde olan objeler ve figürler kâğıt üzerinde bilinen perspektif ölçülerine göre düzenlenmemektedir. Figürler ve objeler kâğıtta yüzüyormuş gibigörünürler. Bu düzenleme yöntemi çizgisel perspektif kullanımı

S a y f a | 5

ile gösterilen geleneğe uymadığından bir yetişkin tarafından “hata” olarakdeğerlendirilebilmektedir.( İŞLER, A. Ş. 2004) Picasso’da eserlerindeki boşluk kullanımıbir çocuğunkinden farksızdır. Bu yanıyla Picasso’nun çocuksubir sanat anlayışına sahip olduğu söylenebilir.

Çocuk resimlerini Picasso’ nun ifadelerinde görmek mümkündür. Çocuğun sanatsalgelişimi genelden detaya, basitten karmaşığa doru gelişirken, Picasso’nun çalışmaları ise sanatsal gelişim sürecinde gerçekçi görünümden uzaklaşmıştır. ( İŞLER, A. Ş. 2004)

Aşağıdaki örneklerdePicasso’nun veyedi yaş grubunun resimlerinde kompozisyon, deformasyon ve renk kullanımındabenzerlikler görülmektedir.

S a y f a | 6

Picasso, belli bir düşünme sürecinden sonra eserlerini ortaya çıkarıyordu. Çocuklar ise resimlerinde genellikle amaçsız ve plansızdırlar. Resimlerini hızlıca ve sonucun tamamen istedikleri gibi olacağına inanarak yaparlar. (YAVUZER, H. 2011s55- 63 )

Örneğin, bir çocuk boğa resmi çizmeye başladığında önce boğanıngövdesini temsil eden büyük elips bir form ve bu forma bağlı olarak sağ tarafta bulunan bir kafa formu, boynuzu simgeleyen formlarve kafa formunun ortasına göz, ağız ve dil formları ekler.Çocuğun yaratış süreciyle, Picasso’nun yaratış süreci karşılaştırılırsa her iki resimde de konu hakkındaki kavram ve duyguların anlatımı için bir çaba vardır. Çocuk bu çabaya kocaman bir elips çizerek başlamış, Picasso ise boğayı stilize ederek etkili bir anlatım sunmuştur.

S a y f a | 7

Resimlerdeki bu benzerlikler somut dönemdeki çocuğun ufkunu genişletmede ve yaratıcılığını kuvvetlendirmektedir. Şekillerinbiçimi çocukta rahatsızlık uyandırmamakla birlikte renklerin veresimdeki hareketlerin enerjisini direk kavramaktadırlar. 7 yaş grubunun resimlerinin ve Picasso’nun resimlerinin benzerliğindenyararlanılarak, çocuklara sanat kavramları ve teknikleri Picasso’nun ışığında örnekler ve drama etkinlikleriyle öğretebilmek mümkün gözükmektedir.

Sonuç

Picasso aynı portre üzerinde doğaçlama özellikte birden fazla görünümünü resmetmeseydi, üstünden bir silindir geçmiş gibi görülen, bir çocuğun ev çizimi düzlem hatasından dolayı hala eleştiriliyor olacaktı. Sanat uzmanlarına göre Picasso’nun eserlerinin içerdiği “anlam tasarrufu” ve “ifadeci özelliklerin” tamamı çocuk resimlerinde de vardır. Picasso’nun bu çalışmalarının sanat çevresinde kabul görmesinin çocuk resimlerine olan bakış açısını da olumlu olarak etkilediği söylenebilir. Bir röportajında, “Picassoküçük bir çocuk olmasına rağmen Raphael gibi çizebildiğini, ancak birçocuk gibi çizmeyi öğrenmesinin yıllarını aldığını ifade etmiştir”(İŞLER, A. Ş. 2004)

S a y f a | 8

7 yaş grubunun resimlerinin ve Picasso’nun resmettiği stilize figürleri ve kullandığı enerjinin yansımış olduğu resimlerden yararlanılarak, çocuklara sanat kavramları ve teknikleri öğretilmesi mümkün olmaktadır. Sanat kavramının ne olduğunu üretilen şeyin nasıl sanat değeri kazandığını, Picasso’nun stilizelerinden,enerji ve heyecanın onun tekniğiyle bağdaştırılarak öğretilmesi 7 yaş grubuna yabancı gelmeyecektir.Şekillerin biçimi çocukta rahatsızlık uyandırmamakla birlikte renklerin ve hareketlerin enerjisini çabuk kavramaktadırlar. Örneğin Picasso’nun mavi döneminde yaptığı resimleri çocuklar,Picasso’nun ifade etmek istediği duyguyu, heyecanıhemen algılamaktadırlar ki, kendi resimlerindeneşeli olduklarında canlı renkler ve hareketli çizgiler, karamsar olduklarında ise koyu ağırlıklı ve donuk çizgilerle resim yapmaktadırlar tıpkı Picasso’nun mavi dönemindeki gibi. Picasso’nun seramik, heykel ve kolaj çalışmaları çocuğa sanat tekniklerinin çeşitliliğini anlatmada ve yaratı güdüsünün sadece kâğıtla değil, heyecan ve uyumun ritimle beraber kullanıldığında kullanabilecekleri her türlü malzemeyle de yapılacağı öğretilebilir.

S a y f a | 9

S a y f a | 10

S a y f a | 11

KAYNAKÇA

ANONİM : s,6-MEGEP ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ÇOCUK ETKİNLİKLERİ2009

BUYURGAN, S. - BUYURGAN, U. : Sanat Eğitimi ve Öğretimi Eğitimin Her Kademesine Yönelik Yöntem ve Tekniklerle 2011 - s,1-30

İŞLER, A. Ş. : Çocuk Resmi, İlkel Sanat ve 20. Yüzyılın Başındaki Öncü Sanat Anlayışları Arasındaki İlişki s.1-2 ,2004

SAN, İ. : Sanatsal Yaratma Çocukta Yaratıcılık ( İş Bankası Yayınları ) s.135-141, 1997

YAMAN İ. Ş. – SUNGUR, S. – ÖZER, C. : GSL Ders Kitabı ( MEB Yayınları ) s.140, 2012

YAVUZER, H. : Resimleriyle Çocuk (Remzi Kitabevi ) 2011 s55- 63

YOLCU, E. : İlköğretim Çağı 7-15 Yaş Grubu Solak Çocukların Resimlerinde Figürlerin Yönü ve Kompozisyon Düzeni Tarihsiz - s,1-10

İnternet Kaynakları

ANONİM http://www.sosyalhizmetuzmani.org/ikincibunalim.htm

‘’ http://tr.wikipedia.org/wiki/Sanat_e%C4%9Fitimi

S a y f a | 12

‘’ http://en.wikipedia.org/wiki/Pablo_Picasso

'' http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/1154/file/3_%20Bilissel%20gelisim_pptx.pdf