6-81(2013A1) De hydrologische cyclus in relatie met de klassieke monumenten in Turkije.

De hydrologische cyclus in relatie met deklassieke monumenten in Turkije.

Commentaar op de RSD reis van 21 – 28 November 2013 geheten "In de voetsporen van Alexander de Grote – tussen Middellandse en Egeïsche Zee". Een 8-daagse educatieve rondreis voor u en uw medereiziger in de voetsporen van Alexander de Grote door het prachtige Turkije!

21 November 2013

1e dag: heenreis naar Antalya

Vlucht naar Antalya. Onze vriendelijke en competente, Nederlands sprekende reisleidersontvangen ons op de luchthaven en begeleiden ons naar onze bussen. Busrit naar het hotel, waarons een verfrissend welkomstdrankje wacht. Overnachting in Antalya of omgeving.

Het is een late vlucht vanaf die Schiphol net na middernacht in bus 338 doet belanden. De buswordt bestuurd door Sinasi en gaat in de richting Kemer en het is Ufuk Yücel onze gids die descepter zwaait en van de gelegenheid gebruik maakt om te vertellen dat we ondanks de lateaankomst we nog voor achten de volgende morgen weer in de bus moeten zitten. Het wordt een kortnachtje want er moet ook nog wat gegeten worden.

22 November 2013

2e dag: Demre (St. Nicolaas) – Fethiye

Alexander de Grote veroverde van de Egeïsche Zee tot aan de Middellandse Zee een grootdeel van Klein-Azië. Onze rondreis volgt de sporen van deze legendarische veldheer die zijnveroveringstocht in Babylon beëindigde. Vandaag rijden we langs de heerlijke kust van Lycië viaFinike naar Demre. In Demre, het antieke Myra, bezichtigen we de grafkerk van St. Nicolaas diehier in de 4e eeuw bisschop was. Van hieruit verspreidde de St. Nicolaascultus zich over dewereld. Verder naar Fethiye, het voormalige Telmessos. Overnachting in Fethiye of omgeving.

Verschillende bronnen geven aan dat Myra, een van de grotere steden in Lycië die bekend isomdat de latere St Nicolaas (280-342 nChr) bisschop was. De stad is ontstaan in de laat Archaïscheperiode van de Griekse geschiedenis die de periode beslaat van 800 tot 480 vChr. Deze periodewordt gekenmerkt door een klimaatsverbetering met een gestage groei van de bevolking. Hetwoord archaïsch is van Griekse oorsprong en betekent vrij vertaald "uit het begin".

Myra is gelegen op de Westelijke oever van de Myros of Demre rivier en daardoorverbonden met het nabij gelegen Andriake, een van de weinige veilige havens op de rotskust vanhet oude Lycië.

De bevolking van Lycië verschilde duidelijk van de omliggende streken, immers dehistoricus Herodotus (485-420 vChr), merkt op na een studie reis, dat zij tot gewoonte hadden omde naam van de moeder te gebruiken in plaats van die van de vader. Als je aan een Lyciër vraagt vanwie hij afstamt, geeft hij de namen van moeder's tak, Dürtiük et al. (2007). Dit wordtmatrilineairiteit genoemd, iets dat in die tijd op grote schaal voorkwam bij de Kelten, waar ook deopvoeding van de jongens werd overgelaten aan de oom van moeders kant, de zogenaamdefosterage. Voor de Griek zoals Herodotus was dit gedrag duidelijk onbekend.

In Demre aangekomen ontdekken we dat deze stad in feite bovenop op de antieke stad Myragebouwd is. Dit is goed zichtbaar bij de grafkerk van St. Nicolaas, die een tiental meters lager ligt

Copyright 2013 Rein A. Roos, Anya van Wijk

dan het straat niveau van Demre. Later bij het bezoek aan het necropolis bij de rivier en het antieketheater, worden zaken duidelijker. Bij de uitgraving van het theater blijkt dit bedekt te zijn geweestmet zo'n tien meter dikke laag bestaande uit een mengsel van zand, grint en keien.

Op een bepaald moment is er blijkbaar een soort land tsunami gevormd bestaande uit eenmengsel van water, modder, grint en keien die de stad heeft doen verdwijnen. Dit moet in zeer kortetijd plaats gevonden hebben, omdat de laag vorming vrij simpel is gebleven. De depositie is bijnaselectief met de zware keien in het onderste deel en daar boven respectievelijk grint en zand. Hetmengsel moet afkomstig zijn van de rivier, immers zowel de keien als het grint zijn duidelijkafgerond.

Deze selectieve depositie sluit een locale land verschuiving uit, en maakt het waarschijnlijkdat het hier een vorm van een "Rivier Tsunami" betreft die het gevolg is van enorme regenval inkorte tijd die de Myros rivier heeft doen zwellen op een wijze beschreven door Roos (2008) metbetrekking tot een dergelijk fenomeen in Vaison la Romaine (1992). De trog vorm van de rivier,zoals zichtbaar in de figuur moet dit Rivier Tsunami gedrag hebben ondersteund.

Wanneer dit bij Myra gebeurt is, is erg onduidelijk, omdat het aannemelijk is dat er maarweinig overlevenden waren. Geschiedkundig gezien is nog sprake van een belegering van Myra in809 en de diefstal van overblijfselen van St Nicolaas door Italiaanse kooplieden in 1087. Daarnazou de enorme regenval plaats gevonden moeten hebben en verdwijnt Myra.

Eeuwen later blijkt dan het stadje Kale of Demre op de nagenoeg alles bedekkendegrondlaag gebouwd te zijn. Het heeft er dan ook van weg dat we in geval van Myra te makenhebben met een calamiteit die te vergelijken is met die van bijvoorbeeld de St. Elisabeths vloed van1421 waar duizenden mensen bij om kwamen.


Met de boot naar Kekova

Kekova ook wel bekend onder de naam Caravola en in het Lycië's Dolichiste is een eilandjein de buurt van Demre en ligt tegenover de dorpen Kaleköy (Simena) en Üçağız (Teimioussa). Heteiland is 4,5 km² groot en onbewoond. Op onze boottocht langs de noord zijde zien we degedeeltelijk onder water liggende ruïnes van het plaatsje Dolchiste of Dolikisthe.

Dit verdween in de tweede eeuw gedeeltelijk onder water ten gevolge van een tektonischebeweging. Het naar de zee verschuiven van de plaat waarop het is gebouwd. Ondanks deze partiëleverdrinking van het gebied, zichtbaar gemaakt door een eenzaam in het waters staande typischLycische sarcofaag, werd het dorp toch gedeeltelijk hersteld en bleef in gebruik tot in deByzantijnse periode.

Sarcofagen

Wat betreft de Lycische sarcofaag deze kenmerkt zich door haar bijzondere vorm, die bijnader inzien sterk doet denken aan de helmen die lange tijd door de Kelten werden gedragen. Bij deKelten uit Transsylvanië en de zuidelijke Donau kwamen zelfs helmen voor waarvan een vogelopsteeg, zie afbeelding.

In geval van een sarcofaag zou deze vogel een ziel kunnen voorstellen. Een dergelijkeverwantschap met de Kelten zou een verklaring kunnen zijn voor de door Herodotus opgemerkte


matrilineairiteit en het voorkomen van de hel blauwe ogen bij sommige leden van de bevolking.Een probleem hierbij is dat de bij de helm behorend kaartje met betrekking tot de verspreiding vande Kelten wel gewag maakt van hun aanwezigheid in noordwest Anatolië maar niet in Lyciëondanks deze indicaties.

Zoals onze gids Ufuk ons aangaf in de St. Nicolaas grafkerk, betekent het Griekse woordsarcofaag vlees eter. Hiermee werd bedoeld dat het vlees van het lijk werd "opgegeten" door deinteractie met de ongebluste kalk op de bodem van de sarcofaag waarop het lichaam werd gelegd.

Het feit dat de Lydische sarcofaag beduidend complexer is dan de eenvoudige rechthoekigeGriekse "kist" en dat betrouwbare hijsmiddelen gebruikt werden om ze op hoogte te brengen en dedeksels ervan te manipuleren, wijst op een lange traditie op dit gebied. Een verklaring hiervoor zoukunnen zijn de prehistorische relatie tussen de Kelten en de zogenaamde "hunnebed" bouwers.

Immers ook deze gebruikten vernuftige hijsmethodes om de grote stenen op de juiste plaatste krijgen en hadden een sterk groepsverband. Ook hun graven waren een vorm van vlees eters nietop chemische wijze maar door uitdroging. Dit dankzij de radioactieve eigenschappen van hetgraniet dat voor de grafkamer gebruikt werd. De door het graniet geproduceerde straling,"steriliseerde" het lijk, zodat de grote hoeveelheid vocht erin aanwezig zonder problemen konweglekken naar de poreuze bodem van de kamer en er alleen wat botten en stof overbleef.

Ook de tweede dag hebben we al weer te maken met een aan water gerelateerde catastrophes.

23 November 2013

3e dag: Karië – boottocht over de Dalyan

Op deze dag maakt u een schitterende boottocht door de beschermde natuurlijke lagunevan Dalyan. U vaart met traditionele vissersboten langs de ruïnes van de antieke stad Kaunos.Tijdens een fotopauze kunt u de ongetwijfeld mooiste rotsgraven van het Karische Rijkbewonderen. De antieke stad Kaunos grensde aan de koninkrijken Lycië en Karië. Dan zien wehet Iztuzu-strand, de belangrijkste plek voor de voortplanting van de beschermde, onechtekaretschildpad. Overnachting in Kusadasi of omgeving.


Dalyan is de naam van een stadje dat van oorsprong een klein vissersdorpje was en ligt aande Dalyan rivier (Dalyan çayı), die het Meer van Köyceğiz (Köyceğiz Gölü) verbindt met deMiddellandse Zee. Het was een aardbeving die een paar duizend jaar geleden plaats vond en e voorzorgde dat de Daylan rivier zijn tegenwoordige loop heeft.

Het Meer van Köyceğiz is een van de grootste kustmeren van Turkije. Het draagt de naamvan het stadje Köyceğiz op de noordoever. Köyceğiz betekent letterlijk vertaald "dorpje". Volgenseen legende werd de oorspronkelijk grote nederzetting, waarschijnlijk Eski (=oud) Köyceğizverzwolgen door een ernstige overstroming.

Wat overbleef was een onbeduidende dorpje van een paar huizen; vandaar de naamKöyceğiz. Het werd in 1867 gesticht en droeg aanvankelijk de naam "Yüksek Kum" (=hooggelegen zand). Of de regenval daarmee verbonden een relatie had met de grote vulkaanuitbarsting op IJsland die veel zwavel in de lucht bracht, Hjaltelm (1867), is niet onmogelijk. Ookna de uitbarsting van de IJslandse Eyjafjallajökull vulkaan in 2010 werden bepaalde delen vanTurkije door zware regen en aardverschuivingen getroffen.

Op weg over de Daylan (Calbys) rivier, van Dalyan naar de kust en het Iztuzu-strand komenwe langs Kaunos waarvan de rotsgraven zelfs op afstand goed zichtbaar zijn. De rivier was de grenstussen de rijken Karië en Lycië. Kaunos was sinds de 10e eeuw voor Christus een belangrijkezeehaven. Door verzanding van de golf en de vorming van het İztuzu-strand ligt Kaunos nu echterzo'n 8 km van de kust. De havens van Kaunos waren gedurende de klassieke periode (500 – 300vChr) tot het einde van de Hellenistische periode (300 – 140 vChr) in gebruik, waarna dezeontoegankelijk werden door uitdroging. Stormen en zee Tsunami's zijn in staat in korte tijd grotehoeveelheden zout water in de gedeeltelijk afgesloten monding binnen te brengen. Het is dan ookniet verwonderlijk dat de stad verlaten is sinds de malaria epidemie in de 14e eeuw, een indicatie isdat het water in de rivier monding regelmatig stagneerde.

De overstroming van het Köyceğiz meer moet ook in 1867 de praktisch door het Izutuzustrand afgesloten golf onder zoet water gezet hebben met als gevolg dat er in de nabij gelegendorpjes zoals het op een rotsachtig eilandje gelegen Okçular, slachtoffers en ernstige schadeveroorzaakt moet zijn. Het tegenwoordige moeras gebied dat er het gevolg van is, is een parel voorwandelaars en natuur liefhebbers, Fenn (2008).

Ook de bezienswaardigheden van deze dag zijn gekenmerkt door hun nauwebetrokkenheid met de soms catastrofale vormen van de hydrologische cyclus.


Hjaltelm, Great Volcanic Eruption in Iceland, in August, 1867 Proc. Roy. Geograph. Soc. ofLondon, Vol. 12, No. 1, pp. 58-59, 1867 - 1868

Fenn, A. Okçular Village, (2008) http://www.okcular.net/

24 November 2013

4e dag: Efeze – Tempel van Artemis – Mariakerk

Een van de hoogtepunten van uw reis is het antieke Efeze, een van de bloeiendemetropolen van de klassieke oudheid. De prachtige Bibliotheek van Celsus, de schitterendeTempel van Hadrianus, de Staatsagora en het machtige theater getuigen nog steeds van ditroemrijke tijdperk. De stad is ook een zendingsplaats van de Apostel Paulus. U bezichtigt deConciliekerk, ook Mariakerk genoemd. Hier vond in 431 n. Chr. het Derde OecumenischConcilie (Eerste Concilie van Efeze) plaats. ’s Middags maakt u een uitstapje naar de Artemisiondie bekend staat als een van de zeven wereldwonderen van de antieke wereld. Het programmawordt afgerond met de bezichtiging van de middeleeuwse Isa Bey Moskee. Overnachting inKusadasi of omgeving.

Bij aankomst in Efeze, blijkt dat er in feite vier Efezes te zijn geweest, waarbij Efeze 1 en Efeze 4in feite samenvallen.

Efeze 1

Deze nederzetting is te vinden op een aantal heuvels zoals die van Ayasuluk, Smyrna and Koressos.De protohistorie begint hier sinds 6000 vChr. op een moment dat de bewoning van de in hetbinnenland van Anatolië gelegen Çatalhöyük nederzetting teneinde liep.

De Çatalhöyük nederzetting die van 7400 vChr. dateert, is bekend om het daar gevonden beeld vaneen op een leeuwen troon gezeten zwangere godin. Deze Anatolische moeder cultus verspreidt zichover een groot gebied, waarbij de godin verschillende namen krijgt zoals: Cybele, Kuvava, Artemisetc.

De nederzetting ligt niet ver van Konya, op een hoogvlakte aan de zuidzijde begrenst door hetTaurus gebergte met de berg Demirkazık (Aladağlar) die met bijna 4000 meter de hoogste top is.Aan de noordzijde van de hoogvlakte ligt het Pontisch gebergte met als hoogste top de 3942 meterhoge Kaçkar Dağı.

Het is dan ook niet onmogelijk dat bij het kouder worden van het klimaat de bewoners van deAnatolische hoogvlakte en zo'n 6000 vChr. een uitvlucht zochten en sommigen terecht kwamen inde veel lager gelegen kust gebieden zoals die bij Efeze. Of deze "vluchtelingen" uit het Oostengeweld gebruikten om zich te vestigen is ook niet bekend.

Ook daar kwam een heiligdom met betrekking tot de Anatolische vruchtbaarheids godin volgensPausanias (115-180 nChr). Het waren de Leleges en de Lydiërs die de oorspronkelijke bevolkingvan de stad waren. Kallimachos (305-204 v.Chr.) schreef in zijn Hymne aan Artemis de oorsprongvan het heiligdom te Efeze toe aan de Amazonen.

Efeze 2

Zo'n 5000 jaar later, dus omstreeks 1000 vChr is het bij Efeze, dat toen nog Apasas heette, weerraak. Waarschijnlijk door het klimaat verdreven komen er andere "vluchtelingen". Met geweld enonder leiding van ene Androclus vestigden deze zich er en geven de nederzetting de naam Efeze.

Deze "vluchtelingen" komen ditmaal vanuit het Westen, zijn Grieks geïnspireerd en meten zich de


http://www.okcular.net/

status van kolonisten aan. Hun dominante gedrag blijkt uit het feit dat ze de plaatselijke godin methun Artemis gelijk stelden. Een successie van tempels niet ver van de voet van de heuvel, gewijdaan Artemis was het gevolg, waarvan de oudste uit de tweede helft 8e eeuw v.Chr. stamt.

Ondanks het feit dat het tempel gebied regelmatig werd overstroomd en de plaats daarom moestworden werd opgehoogd, daarbij geholpen door de zee, bleef de positie ervan gehandhaafd. Ditzorgde ervoor dat de eerst houten tempel een aantal malen herbouwd moest worden waaruit menkan concluderen dat de site zelf een zeer belangrijke rol speelde in de cultus.

Een tempel, de "D" tempel, werd wederom in dit moerassige gebied herbouwd. Deze keer werd denieuwe tempel, uit marmer opgetrokken. De bouw vergde een ongebruikelijke 120 jaar, vanaf deeerste steenlegging rond 560 v. Chr. De bouw was voltooid rond 440 v.Chr. De tempel bestond uit127 rijk versierde marmerzuilen van 18 m hoog.

In 356 v.Chr. wordt deze tempel van Artemis die tot een van de zeven wereldwonderen uit deantieke wereld gerekend wordt, vernietigd door Herostratos. Herostratus was een jonge Griekseman die in zijn zoektocht naar roem besloot tot het afbranden van het wereldwonder en zo beroemden aldus onsterfelijk worden, hetgeen hem is gelukt.

Vanaf 325 v.Chr. werd de tempel gerenoveerd. Een reusachtige reconstructie met een stenen dakwerd uitgevoerd onder leiding van de architect en technisch adviseur van Alxander de Grote,Dinocrates van Rhodes (ook bekend als Deinocrates, Dimocrates, Cheirocrates and Stasicrates).Dinocrates is ook bekend van zijn ontwerp voor het stadsplan van Alexandrië.

Interessant is dat er weer een nieuwe groep "vluchtelingen" uit het Noorden die in 262 in Efezeaankomt. Ook hun aanwezigheid gaat gepaard met geweld, net als de voorgaande kolonisten.Onder aanvoering van hun leiders Respa, Veduc en Thuruar, zeilden de Goten over de zee-engte vande Hellespont naar Asia. Daar verwoestten zij vele dichtbevolkte steden en staken de vermaardetempel van Diana in Efeze wederom in brand. En zoals gewoonlijk herbouwden de Efeziërs detempel.

Efeze 3

De stad zelf was toen al lang verhuisd. Want het was koning Lysimachus die ondanks de tegenstandvan de bevolking, vanwege de herhaaldelijke overstromingen de stad en haven verlegde naar een


nabij gelegen plaats tussen twee heuvels: Efeze 3. Hij maakte de stad tot administratief centrum engaf het de naam van zijn vrouw Arsinoeia. Samenvoeging met het nabij gelegen Colophon rond 298v.Chr. Zorgde ervoor dat het aantal bewoners van het nieuwe Efeze toenam tot 100 000.

Efeze beleefde een bloeitijd gedurende het Romeinse Rijk. De stad was het centrum van de vereringvan de godin Artemis. Het westelijk deel van het Romeinse Rijk verdwijnt tussen de 4e en 5e eeuw.Het zwaartepunt verschuift dus naar het Oosten. Gedurende de 6e eeuw was de traditionele Grieks-Romeinse cultuur nog steeds volop aanwezig in het Oost-Romeinse Rijk.

De overgang naar het Christendom was in Efeze complex, hetgeen ondermeer afgeleid kan wordenuit de respectvolle "begrafenis" van de beeltenis van de daar eeuwenlang aanbeden Moeder GodinArtemis. Aan de andere kant wordt de stad genoemd in twee van de Bijbelboeken: De brief vanPaulus aan de Efeziërs en Handelingen van de Apostelen.

Efeze 4

De veranderde tijden maken dat er een teruggang is naar de heuvel van het oorspronkelijke Efeze,die wordt ommuurd en zo een citadel vormt. Efeze blijft belangrijk voor het Christendom. Dit wordtbevestigd door een concilie in 431 bijeengeroepen door keizer Theodosius II vanwege decontroverse rond de leer van Nestorius. De constructie binnen de citadel in de 6e eeuw van deJohannesbasiliek, met het graf van de apostel Johannes, geeft dit ook aan.

Interessant is dat de richting van ingang van de heiligdommen verandert, was deze verandert, wasdie bij de Artemis tempel op het oosten, bij de Johannesbasiliek was het op het westen dat de inganglag en heeft waarschijnlijk een relatie met de Middeleeuwse T-O kaart. Hierop is te zien dat hetOosten gezien wordt als paradijs. Ook de oriëntatie van het doop bassin in de basiliek is hiermee in


overeenstemming.

Het belang van de verschillende richtingen wordt onderstreept doordat daarna Mecca gebruikt gaatworden als richting voor het gebed en in de moskee. Uiteindelijk komt ook een Moeder Godin inEfeze terug, immers op de heuvel Aladağ, aan de andere kant van Efeze, staat het huis waar Maria,de moeder van Jezus woonde.

Het Byzantijnse Rijk had een grote invloed op de cultuur en kennis in West-Europa. Zo werd via deByzantijnen de wetenschap in de Oudheid, voor zover die bewaard gebleven was bij de Byzantijnen(en ook bij de Arabieren), opnieuw geïntroduceerd in Europa. Vanaf 1204, het jaar dat deChristelijke kruisvaarders het Christelijke Constantinopel plunderden, raakte het Oost Romeinserijk op zijn retour.

In de 12e eeuw zijn het de Seltsjoeken die in het gebied aanwezig zijn, dit is zichtbaar door de laat-Seltsjoekse Isa Bey moskee aan de voet van de citadel. Nadat de Turken in 1420 de stad haddeningenomen raakte Efeze in verval. Het betreft hier waarschijnlijk Efeze 4, Ayasoluk en dattegenwoordig Selçuk wordt genoemd.

Onduidelijk is in welk tijdvak het antieke Efeze 3 uit het zicht verdween, bedekt onder de moddervan de twee heuvels waartussen de stad gelegen was. Wel weten we wanneer begonnen is de stadweer boven de grond te krijgen. Het was de Engelsman John Turtle Wood (1821-1890) die eropgravingen deed van 1863-1874, met als gevolg dat veel waardevolle stukken uit Efeze helaasbekeken moeten worden in het Britsh Museum

Deel van een pilaar van de tempel van Artemis, te bezichtigen in the British Museum te Londen

http://www.patheos.com/blogs/markdroberts/series/ancient-ephesus-and-the-new-testament/

25 November 2013

5e dag: Aphrodisias – het juweel van de antieke oudheid

Vandaag rijden we door het bovenste Meanderdal, zonder twijfel het vruchtbaarste dal van deTurkse west- kust. U bezoekt de antieke stad Aphrodisias. Hier bloeide, vanwege de in de buurtgelegen steengroeven, de marmerindustrie en er was een in die tijd wereldberoemde school vanbeeldhouwers. De zogenoemde Propylon, de monumentale ingang van de Tempel van Aphrodite,het bijna geheel bewaarde stadion en het Romeinse theater vormen de hoogtepunten van debezichtiging. Ook het nieuw gebouwde museum is prachtig; hier worden de sensationele reliëfs


http://www.patheos.com/blogs/markdroberts/series/ancient-ephesus-and-the-new-testament/

van de Keizertempel tentoongesteld. Verder naar en overnachting in Denizli

Aphrodisia heette voorheen Lelegonpolis (stad van de Lelegiërs), Megale Polis en Ninoë. Pas in deHellenistische periode (300 – 140 vChr) komt van Aphrodite, de Godin van de liefde in gebruik.Deze naam blijft behouden tot zeker 553 nChr., waarna het rond 640 de Cristelijke naamStauropolis (stad van het kruis) krijgt.

Interessant is dat in die tijd de tempel van Aphrodite wordt gerearrangeerd en worden de zuilen diede oost en west zijde afsluiten verwijdert. Ze worden toegevoegd aan de noord en zuidzijde van hetgebouw. Door deze aanpassing aan het Christelijke wereldbeeld, zijnde die van de T-O kaart, krijgthet gebouw typische Byzantijnse karakteristieken.

In de stad vindt men, een sterke relatie met de Anatolische moedergodincultus. Het beeld van destadsgodin Aphrodite van Aphrodiasis toont een conische vorm die lijkt op de Artemis van Efeze.Het schijnt een versmelting te zijn van drie verschillende vormen van Aphrodite, namelijkAphrodite Urania, de hemelse Aphrodite. Daarnaast de sensuele Aphrodite Pandemos en de met deaan de zee verwante Aphrodite Pelagia.

De oorsprong van de stad, die nabij een marmergroeve werd gebouwd, kan worden teruggevoerd tot3000 v.Chr. Het marmer werd uiteraard intensief geëxploiteerd in de Hellenistisch en Romeinseperiodes en de beeldhouwers van Aphrodisias waren bekend over heel de Romeinse wereld. In de3e eeuw n.Chr. werd Aphrodisias de hoofdstad van de nieuw ingerichte provincia Caria.

De stad ligt in een aardbevingszone en heeft op diverse tijdstippen veel schade geleden,voornamelijk in de 4e en 7e eeuw. Een extra complicatie was dat een van de 4e-eeuwseaardbevingen het grondwaterpeil veranderde, wat ervoor zorgde dat delen van stad last hebben vanoverstromingen.

Bewijs voor de ernst van de situatie kan men zien aan het afvoersysteem dat men installeerde om dithydrologische probleem te bestrijden. Aphrodisias herstelde nooit volledig van de 7e-eeuwseaardbeving en verviel in ruïnes bedekt door een meters dikke grondlaag die afkomstig is van deomliggende heuvels.

Een deel van de stad werd later door het dorp Geyre ingenomen; sommige van de huisjes werden inde 20e eeuw verwijderd om de oudere stad bloot te leggen. Een nieuw Geyre werd op een korteafstand vandaar opgebouwd.

Slagregen

Hevige regenval bekorte ons bezoek aan Aphrodisias en bleef aanhouden tot aan Pamukkale.


Televisie beelden later in het hotel maakten duidelijk dat iets meer naar het noorden stad Izmirerdoor overstroomd was. De regenval en het elektrische gedrag ervan deed denken aan die inNederland op 14 october 2013 toen binnen 24 uur tijd een volume regenwater neer kwam dat gelijkstond aan de helft van het volume van het IJsselmeer.

Een maand later op 18 November is Sardinië aan de beurt met 18 doden en een enorme schade. Ennu een week later op 25 November 2013 Izmir. Studie betreffende de onverwachte toename vanslagregens in Nederland sinds 2000, wijst in de richting van nanometrisch fijnstof, de VirulenteCondensatie Nuclei (VCN) als mogelijke oorzaak. Iets wat niet onmogelijk is voor de op twee nagrootte stad van Turkye en waar inderdaad een goed zichtbare laag hangende nevel aanwezig is.

En op 1 December 2013, schrijft het dagblad Trouw: Ongekend zware regenval heeft gisterenoverstromingen veroorzaakt in delen van de Libische hoofdstad Tripoli. De Tripoli Post meldt datde autoriteiten de bevolking manen maatregelen te treffen en niet meer de straat op tegaan.Onderzoek op internet levert op dat Izmir op 24-25 October 1930 een periode van 36 uurslagregens gehad heeft en 117 mensen levens kostte. De stad was in die tijd veel kleiner en ook deverontreiniging was niet van het door de mens gemaakte type VCN, dat alleen maar in de luchtblijft en dus als condensatie kern efficiënt is als er een constante aanmaak van is.

De condensatie nuclei van Izmir in 1930 zouden dus van bovenaf moeten zijn gekomen. De hoofdbronnen zijn in dat geval: bepaalde vulkaan uitbarstingen, kosmische stralig, radioactiviteit enkometen.


Wat de kometen betreft in dat jaar, geeft G. Van Biesbroek op dat het op dit gebied vrij rustig is.Alleen in Februari komt de niet al te sterke Schwassmann-Wachmann komeet langs, lang voordatIzmir getroffen wordt door anderhalve dag stortregen. Een betere candidaat is de vulkaan deStromboli die op zo'n 1000 km afstand gelegen is en op 11 september 1930 uitbarste. De eruptiewas de hevigste en meest destructieve van alle bekende erupties van de vulkaan. De enigewaarschuwing was de uitstoot van as gezien twee uur voor de explosies die 6 mensen het levenkostte.

Biesbroek, G. Van, Comet Notes: Comet 1930 g; Comet 1930 d (Schwassmann-Wachmann),Popular Astronomy, Vol. 39, p.157, 1930

26 November 2013

6e dag: UNESCO-werelderfgoed Pamukkale – Tavas – Taurusgebergte

Na het ontbijt is er een fotopauze bij het UNESCO-werelderfgoed Pamukkale. De uniekekalksteenterrassen hebben hun naam Pamukkale (‘katoenen burcht’) te danken aan detrapsgewijs geordende lagen wit calciumcarbonaat. Daarna rijden we richting Taurusgebergteen naar Tavas, waarbij we onderweg voorbijkomen aan nomadenvestigingen. In een traditioneletapijtknoperij op een hoogte van 1.300 meter ziet u het complete proces van tapijtfabricage – vangrondstofwinning tot het voltooide product. Tijdens de verdere rit naar Antalya vertelt dereisleider uitvoerig over mensen en gebruiken in Anatolië. Overnachting in Antalya of omgeving.

De kalksteen terrassen zijn inderdaad wederom een indrukwekkend staaltje van de activiteit van dehydrologische cyclus. Het sterk kalkhoudende water loopt er via een groot aantal terrassen van eenhelling. Uit het warme water (35°) slaat calciumcarbonaat neer en zo worden dikke pakketten kalklangs de terrassen afgezet.

Nadere beschouwing van de depots liet een fijne golf structuur zien die tijdens het onderzoek naarkalksteen nooit opgemerkt is. Een gebrek aan een verrekijker maakte het niet mogelijk om enkeleanders dan wit gekleurde plaatsen wat nader te bekijken, omdat in principe ook een deel van hetcalciet in de vorm van aragoniet zou moeten worden afgezet.

Tijdens de terug tocht naar Antalya bleek dat ook in deze stad een enorme hoeveelheid regen inkorte tijd was gevallen, maar dat het merendeel ervan naar de zee was afgevoerd door een uiterstefficiënt werkend goten en tunnel systeem. Daarin tegen op de weg naar Kemer was de drainage


minder en ontstonden er soms diepe plassen met het gevaar voor aquaplaning. Ondanks de steilheidvan de bergen waarlangs gereden werd, was op dat moment nergens sprake van rotsen op de weg oflandverschuiving.

27 November 2013

7e dag: Antalya & historische stadskern

Vandaag verkent u Antalya, de provinciehoofdstad in de regio van de Middellandse Zee. De staddie het hele jaar wordt verwend door de zon biedt een grote keuze aan cultuurhistorischegebouwen en natuurlijke schoonheid. Na een uitvoerige rondrit door de stad bezoekt u dehistorische stadskern van Antalya. De labyrintachtige steegjes met weelderige bougainvillea ende mooi onderhouden historische Turkse herenhuizen bieden de unieke sfeer van het dagelijksemediterrane leven. Daarna bezoeken we een sieradenfabriek en een leermanufactuur waar u demogelijkheid heeft om inkopen te doen. Overnachting in Antalya of omgeving.

De oude stad met zijn haven en de Yivli Minaret zijn karakteristiek. De nabij gelegen, uit de 13eeeuw daterende koran school is interessant met zijn water bassin. De weerspiegeling van de hemelerin, maakte de studie van ondermeer de sterren mogelijk, maar ook andere hemellichamen werdener geobserveerd. Het is bekend dat bij de Babyloniers en de Chinezen, het de kometen waren die alstekenen van een mogelijk aankomend onheil gezien werden.

Wat het onheil zou moeten zijn voor de vroeg agrarische gemeenschappen uit die tijd, is duidelijk:klimaat verandering. De richting van de komeet scheen aan te geven of er een droogte of eenoverstroming te verwachten was. In beide gevallen een kwestie van de wel of niet aanwezigheid vancondensatie nuclei en de hoogte van het wolkendek. Dat deze nuclei soms op grote schaalgeproduceerd kunnen worden laat de televisie ons die dag zien.


Het gaat hier om de botsing van de komeet ISON met de zon. Duidelijk is de wolk van deeltjes diedaarna ontstaat en die onmiddellijk wordt meegevoerd door de zonnewind. Het is duidelijk als deaarde geraakt wordt door een dergelijke wolk, hevige regenval en overstromingen op bepaaldeplaatsen de consequentie is. Op andere plaatsen zal er daardoor een gebrek heersen, waardoor er eendroogte periode kan ontstaan. Of dit ook het geval is met de ISON zullen we pas later weten.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Oh8XwKqwTOg

28 November 2013

8e dag: Terugreis

Transfer naar de luchthaven en terugvlucht.

De terugvlucht laat ons genoeg tijd om de haven van Antalya wederom te bezoeken, ditmaal om inhet zonnetje gezeten een rondvaart voor de kust te maken. De ambiance op de boot en de Hidirliktoren maken duidelijk dat Antalya ook aanspraak kan maken op een zeerover verleden. Op weg naarhet vliegveld wordt duidelijk dat aan het afwateringssysteem van de snelwegen veel aandacht isbesteed en dat het efficiënt heeft gewerkt, gezien de grote hoeveelheid regen die er recentelijkgevallen is.

Maar de studie reis is nog niet afgelopen, zelfs als we in het vliegtuig zitten en we onverwacht eenzeer interessant gesprek hebben met de buurman. Nee ook voor onze ogen op de kleine schermpjesdie ons aangeven waar het vliegtuig zich bevindt, zijn ook andere interessante zaken te zien. Datzijn de vlakten en de bergen, waarbij een blik uit het venster duidelijk maakt dat al in het najaar deberggebieden door sneeuwval onbegaanbaar zijn, zelfs voor de moderne mens.


http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Oh8XwKqwTOg

We hebben het over volksverhuizingen gehad in 6000 v. Chr en 1000 v. Chr. De eerste hoogstwaarschijnlijk ten gevolge van een plotseling intredende koude. Bij de tweede is dit ook het geval,immers een deel van de zogenaamde "zeevolkeren" woonden vaak in de nabijheid van bergen dieonherbergzaam werden in een koude periode. De laatste periode, de zogenaamde "kleine ijstijd"was aanwezig in 1500 n.Chr.

Een en ander geeft de indruk dat we te maken hebben met een periodiek kleine ijstijd verschijnseldat iedere 2500 jaar optreedt. Deze veronderstelling wordt ondersteund door het artikel"Complexity of Holocene Climate as Reconstructed from a Greenland Ice Core" door O'Brien et al.In Science Vol. 270, 22 December 1995. Met veel dank aan Rianne H. Giesen.

O'Brien laat ook zien dat er een kleine ijstijd in 3000 v. Chr geweest is, blijkbaar met als gevolg hetontstaan van de stad Aphrodisiasis. Het is dan ook duidelijk dat de hoofdlijnen van de geschiedenisin Turkije en waarschijnlijk de gehele antieke wereld NIET geschreven zijn door de verschillendeelkaar bestrijdende "civilisaties", maar het gevolg is van de Kleine IJstijd Cyclus, tesamen met dedaarbij behorende herstel periodes.

Op gezette tijden zal dit stramien van repetitie onderbroken worden door "kleine rampen", dieechter een kort leven beschoren zijn omdat de onderliggen cyclus op langere termijn tochoverheerst. Uiteraard is de Lycië reis niet voldoende om de benodigde soliditeit te krijgen op ditgebied, dus is Troje en omstreken binnenkort aan de beurt.

Gelukkig zijn er ook enkele "vergeten" referenties, zoals die van Rhys Carpenter (1968) met"Discontinuity in Greek Civilization" bij W. W. Norton in New York en Reid A. Bryson en ThomasJ. Murray met "Climates of Hunger", The University of Wisconsin Press (1977)

Op de kaart van Herodotus (485-420 v. Chr) is duidelijk te zien dat de aanwezigheid van gebergtenvan groot belang waren om de beweging van de van volkeren te kunnen begrijpen. Temeer als dezebergen in de kleine ijstijd periodes door sneeuwval ook de omringende gebieden onleefbaarmaakten.

De "herstel periode" kenmerkt zich door sublimatie van ijs en sneeuw na de kleine ijstijd periodeslevert in principe een verhoging van de temperatuur ten gevolge van het broeikas effect van de opde atmosfeer losgelaten waterdamp en kan zelfs voor droogten zorgen. Ondertussen stijgt dezeespiegel door het smelten van het landijs geholpen door de regen die zijn intrede doet tot aan devolgende kleine ijstijd.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat zowel Myra, Efese 2 en 3 en Aphrodisias ernstig te leidenhebben gehad van de overstromingen en landverschuivingen die plaats vonden net voor en tijdensde laatste kleine ijstijd periode. Nu deze voorbij is komt de "herstel periode" met de niet zo


moeilijk te voorspellen temperatuurverhoging, maar die duidelijk stagneert sinds het jaar 2000.

Ook van de droogte is weinig te merken, in tegendeel sinds die tijd is ook de hoeveelheid slagregenin Nederland verdubbeld. Maar ook andre gebieden lijden er onder zoals blijkt uit de evenementenop Sardinië, Izmir en recentelijk in Tripoli. Ondanks deze aantasting van de hydrologische cyclus,een waarschijnlijk door de mens veroorzaakte klimaat verandering, wordt daaraan tot op heden geenaandacht besteed.

Immers alle ogen zijn nog steeds gericht op een temperatuur verhoging. Dat er inderdaad eenklimaatsverandering gaande is in de vorm van een verstoring van de hydrologische cyclus lijkt aaneen ieder voorbij te gaan. Het is alsof de moderne mens met oogkleppen op loopt. Bent u echtergeïnteresseerd in ondermeer de historische "Vergeten Dimensies" neem dan contact met ons op [email protected]

Met dank aan onze gids Ufuk Yücel, onze chauffeur Sinasy en het team van Reise ServiceDeutchland die deze reis organiseerde.

Nocé 7 December 2013

Rein André ROOS.

Anya van WIJK.


mailto:[email protected]

6-81(2013A1) De hydrologische cyclus in relatie met de klassieke monumenten in Turkije.

Documents