-
N.V. TRANSFORMER WORKS, Amsterdam, Nieuwe Uilenburgerstr. 40,
Tel. 46440
5c JAARGANG No. 32 9 AUGUSTUS 1928
BESTEEDT UW GELD GOED!Koopt radio-artikelen met een reputatie
!
Wij fabriceeren sinds 8 jaar. Zegt U dit niets?
Transforma radio-artikelen Bedenk dit bij Uw aankoop
-
Importeurs der M.P.A.: Gebrs. van Meyer, Amsterdam. Singel 120,
Telcfoon 45806
aypt(3^E*5ai *•-,» ItaBi >■»
MODEL STANDAARD
f 23.50
MODEL SCHILD f 19.50
-
Zondag 12 Aug.Berlijn, 484 en 566 M.
6.50— 8.20. Vroegconcert door Artur Guttmanns Ufa
.Symphoniker
9.15. Klokkens'pel vail de Pots- datnmer Garnisonskirche.
9.20. Morgenwijding. Adagio u. hut vioolconcert g-nioll, Bruch.
A. Machowicz. j viool. K. Kohnlein a. cl. vluugel. Wenn ich mit
menschen- und mit Engelszungen redete, Brahms. A. Caravelkf,
zangeres. P. Erdmann a. d. vleugel. Preek: Jun- seits Giaube und
Verminft. Dr. G. Sonnensch'ein. Adagio u. d. senate D-rnoll voor
viool en piano, Brahms A Machowicz en K. Hohniein. Dantes Paradies.
33 Gez. vers 1 — 145. E. Mehner-Lucon, declamatie. Aria van Raphael
Hit het moratorium Die Schopfung, Haydn. A. Caraveiio. Daarna
klokkengelui van de Dom in Berlijn.
11.50, Concert o. I. v. J. Einods- hSfer. Fiir Ruhm und Ehre,
marsch •Einddshofer. O.trv. v. d. opera De Slomme van Porticl,
Aulier.. Kiinst- lerieben, wals, Strauss. Ein fideler Abend,
vroolijke potp., Einodsho- fer. Ouv. v. d. operette Orpheus in der
Unterwelt, Offenbach. Destine, valse boston, Sydney Bayes. Berliner
Blut, Einodshofer.
2.20. Kinderuurtje. Zangsprook- jes van Hans Bodelistedt. Prof.
F. jode, zangleider.
3.50— 4.45. Voor den landibou- wer. JWed'edeeli.ngen en
pracfische wenken. Weekoverzicht van de markten en weerberichten.
Prof. Dr. Wundsch: Fischerei und. Fisch- zueht.
4:50. Eindwedstrijd om het kanr- pioenschap-waterbal, van de Ar-
heiders Turn- en sportbond. Daarna concert door de
Steiner-kapel.
10.50— 12.50. Dansmuziek door de Hoffmann-kapet.
Bern, 411 M.8.20. Tijdseih en weerber.8.20—8.50. Voordracht.
Frau
Dr. Aranowska Frank , Buchser in Marokko.
8.50- 40.05. Orkest- en sojis- . tencnncert.
10.05—10.20. Sport- en nieuws- beriohten.
. 10.20—10.55. Cone. d. h. Sfed. Orkest van Bern.
Brussel, 509 M.5.20. Dansmuziek door de or-
kesten van het Palais de Danse St. Sauyeur Brussel.
5.50. Uitvoering van de Rubens-' cantate van Peter Benoit, te
geven in Grammont onder ausp. van de Soc. flamande de
Radiophone.
7.50. Nieuwsberichten.8.35. Kamermuziek,9.20. Symphonieconcert
in de
Kurzaal van Ostende, o. I. v. Francois Rasse. Daarna
nieiiwsber.
Daventry (Exper.) 492 M.3.50. Concert. Bantock Prugr.
Het Bimriligharn Studio-Orkest o. I. v. Frank Cantell. Frank
Mul- linge, tenor; Het /Birmingham Studio Koor:
5.55—6.05: Liederen uit den Bij- bel. David’s lijkzang over Saul
en Jonathan. 2 Samuel, i, vers 17. 19 —27., 8.20. Kerkdienst uit de
Studio o'. 1. v. Dr. C. C. Morrison.
9.05. Liefdad. oproep ten bate van Pearson’s Fresh Air Fund door
Mr. W. Brown.
9.10. Weer- en nieuwsberichten.9.20. Kamermuziek door het
London Win'd K winter. Steuart Wilson, tenor. Robert Murchis,
fluit. Leon Goossens, hobo. Haydn Draper, clarinet. Aubrey Brain,
hoorn. Fred Wood', hazuiu.. 10.50. Epiloog.5
Frankfort, 428,6 M.5.30—6.50. Russ. Muzieik door
het Radio Orkest o.l.v. R. Merten. Lydia Naumann, alt.
7.50—8.20. Sportberichiien.8.20—10.20. Sleeswijk Holstein-
sche Muziekavond door het Norag Symphon. Orkest o.l.v. Jose
Eiben- schutz. Willi Sperber, tenor; Alfred Inidig, viool; Adolf
Seeker, Vleugel.
10.20. Hermann LBns. Alfred Scherze'r, recitaties.
Daarna tot 12.50 Dansmdziek van Berlijn.
Hamburg, 395 M.6.50—8.20. Vroegconcert van
Berlijn,8.15. Uutz. van de vlaggen-
parade op den kruiser Mymphe.9.35. Morgenwijding.12.20. Concert
in de Eiderhalle
iin Rendsburg. H;et Norag : Orkest o.l.v. Adolf Seeker.
2.20. Kinderuurtje. Z'ang o.l. Van Fritz Jode.
3.20. Orkestconcert.3.50. Orkestconcert.5.05. Groote Nationale
jachtren-
nen met hindernissen in Hannover.5.50. Concert in Cafe
Wallhof.7.20. Causerie: Z'wischen Ska-
gens Diinen und Meeren.7.50. Dr. H. Brandt: Segelsport.8.20.
Muziek-avond. Sleeswijk-
Holstein Het Norag Symph. Orkest o.l.v. J. Eibenschutz; W.
Sperber, •enor; Alfr. Indig, viool; A. Seeker,a. d. vleugel,
Daarna: Actueele causerie. Ver- volgens concert in Cafe
Wallhof.
HILVERSUM. 1060 M.10.00. V.A.R.A. Zondagochtlend-
programma. Hugb de Oroot, viool. Joh. Jong, orgel. Jf. C. de
Bruyn, voordracht. Ini. op orgel. Andante, Bach. Larghetto, v.
Weber (viool en orgel). Een beeld van ’t ver- leden, Belinfante Jr.
(voordracht). Lamento, Scassola. l.e Deluge, St. Saens (viool en
orgel). a) Brand in de Mijn, Negri; lr) Te Wapen, Scheltema
(voordracht). Canzo- nettia, Tschaikowsky. Romance, v. Kunits
(viool en orgel). Besluit op orgel.
11.45. Recital voor viola d’a- more, door B. Stad, dirig. van
het Sted. Orkest van Philadelphia en dir. van het Conservatorium
aldaar.
1.00'—2.30. Liinchmuziek door het trio Courtel. Programma: Ein-
mal moctit’ ich, Paganini, Lehan Lolita, Buzzi-Peccia. Geschichten
aus dem Wienerwald, Strauss. Let me lay me .down, Ager. Dreamy
Devon, Evans. Czardas, Nicklas- Kempner. Fantasie Tannhauser,
Wagner-Alder. Pour un baiser. Tosti. Coquette, Holt. Potpourri l.es
Cloches de Corneville, Plan-
querte. Le Cygrie, cello-solo, Saint Saens. Einzug der-
Gladiatore'n,
■Fuciit".3.01). Aaiisluiting.-van het Kur-
haus te Scheveningen. Uitzending van -het Matinee Concert te
geven jdoor het Residentie-Orkest o. 1. v. ilgfiaz Neumark.
Soliste: Maria .Samson, Zang. Programma: Ouver- ture Ruy Bias,
Mendelssohn. La Procession nocturne, Poeme sym- phonique s’apres
Nicolas Lenau, H. Rabaud. Menuet fiir Streichorches- iter,
Boccherini. Aria Ah! Perfide, Beethoven. Pauze. Optreden van h.
■Obcr-Barmer Sangerhain' o. 1. v. Edrii. Stiefener. Gnadiig uns
barm- herzig, Orel). National Hymne. Auf dem Meere, Wilhelm
Heinermann. Lfntreue, Silcher. Du, dill Iiegst mir im Herzeii, F.
Wildt. Waldeinsam- keit, Sendel. Empor!, Kaun. Meine Heimatl,
Siefelier.
5.00—6.15. Dinermuziek door h. A.V.R.O.-kwartet.
■ 6.30. Uitz. uit het Kerkgebouw V.d. Ned. Prot. Bi/md te
Hilversum. Spr. Ds. J. D. v. d, Veen, Den Helder. F. Kloek, orgel.
Het V.P. R.O.-koor o. 1. van F. Kloek. Concert in Bes (lste en 2de
deel), Handel, (orgel). Votum. Voorlez. Ps. 103. Gebed. Gez. 4:1 en
4. Preek lste deel: Mijn God op U vertrouw ik, laat mij niet be-
schaamd worden. Ps. 25 :2. Gez. 273 : 1 en 2. Preek 2de deel. Im-
provisatie, Kloek, (orgel. Gebed. Gez. 180:5. Z'egen. Sluiting.
8.00. Tijdsein van de AVRO.- klok en Pers- en Sportberichten v,
Vaz Dias.
I 8.15. Aansluiting van het Kur- haus fe Scheveningen.
Uitzending v. het Russisohe Componisten Concert te geven door het
Residentie-
:Orkest o. I. v. Prof. Georg Schnee- voigt. Solisf: Stefan
Askenase, Piano. Programma: Ouverture So- lennelle, Glazounow.
Waisenlied u. de Opera Das Leben fiir dsn Zar, Glinka. Aclit
russische Volkswei- sen, A. Liadow. a. Geistliohe Strophe. b. Grass
am Weihnachtsfeier Koljada. c. Getragene Weise. d. Scherzlied1:
Miickchen war mein Tanzgenosse. e. Was die Sage von den Vogeln
ersahlt. f. Wiegenlied- chen. g. Tanzlied. h. Dorfreigen.
MEER EN MEER KOMT MEN TOT DE OVERTUIGING, DAT VOOR IDEALE
RADIO-ONTVANGSTVARTA- GLOEI- en PLAATSTROOM-ACCU’S ONMISBAAR
zijn
-
Danse des Pcrsartes de L'Opera Khovanehtohina, Mousso rgsky.
Pauze. In de pauze van het Kur- haus-avortdconcert.spreekt Ds.
Spel- berg als mede-auteur vah het open- luchtspel Didoler, dat
opgevoerd wordt in Bergen N.-H. Kommer Klein idraagt eenige
fragmented hiernit voor. Jack Jansen za) eenige brokstukken uit de
muzik. illustrate ten gehoore brengen. Klavier Konzert No. 2 c
moll, Rachmaninoff. a. Moderate, b. Andante so- stenuto. c. Allegro
scherzando-, d. Stefan Askenase.
10.15. Voordracht door Frans Hulleman.
Huizen, 340,9 M. (Na 6 aur 1870.)8.30— 9.30. KRO.
Morgenwijd.
Spr. J. de Wit, van het Gilde v. d. Klare Waarheid: De
barmhartige Samaritaan. Muziek en Zang.
9.40. NCRV. Dienst. in de Ned. Herv. Kerk te Dordrecht
(Augustij- nenkerk). Voorganger: Ds. A. W. j. van Ingen. Orgelspsl.
Klokken- gelui. Voorspel van den voorzang.
12.30— 1.30. KRO. Concert door het Trio Winkels.
3.00— 4.00. Wiener-progr. Het Arnhemsch Dubbelmannenkwartet,
O.I.V. A. Kettelary, afgewisseld met gramofoonmuziek. KRO.
4.00— 5.00. KRO. Ziekenlof.5.20. Dienst in de Geref. Kerk
t:e Soe$t. Voorganger: Ds. B. Al- kema. NRCV
7.45—8.15. KRO. Spr. J. A. H. Al: Het streven naar wereldvrede
en de katholieke studeerende jeugd.
8.15. KRO. Intenties van het Apostolaai des Gebeds.
8.20. Concert. Het KRO.-orkest o.l.v. M. v. d. Ende met medew.
v. M. Beusker, zang.
10.00. Persberichten.10.45. Epiloog. KRO. Klein-
Koor o. 1. van Jos. H. Pickkers.
Kalundborg, 1153 M.7.10—7.20. Weerbericht.7.20. Persberichten
etc.10.20. Kerkdienst in de Frede-
fi rlc11.50— 12.00. Weerbericht.2^20. Kerkdienst in de Oomkerk
3.35—4.30. Orkestconc. o. 1. v.
Olfert Jespersen.4.30—4.50. Voorlezing.4.50— 5.50. Vervolg
Orkestconc. 7.35. Tijdsein.7.50— 8.20. Voordracht.8.20. Uurslag van
h. Raadhuis.8.20— 9.35. Moderne Operette-
muziek door het Radio-Orkest o. 1. v. Emil Reesen. Daarna:
Persberichten.
9.50— 10.20. Voorlezing.10.20— 11.20. Orkestconcert d.
het Radio-Orkest.11.20— 12.50. Dansmuziek.12.20. Uurslag en
klokkenspel
van het Raadhuis.
Konlgswusterhausen, 1250 M.Zie hetl geheele programma ■ van
Berlijn tot 8.20.8.20. Zie Hamburg.10.50—12.50. Dansmuziek
van
Berlijn,
Langenberg, 469 M.9.20— 10.20. Kath. Mofgenwijd.
Pfarrer Henkel van de St. Kuni- bert. Kerkkoor van de St.
Nikolaus- parochie Bonn. .Koordirigent: Karfl Schnee. Robert Grte,
cello. Egbert Grape, piano.
11.20— 11.45. Fritz Worm; Wert und Ehre der deute'chen
Sprache,6.
11.45—12.20.. Eugen Albu: Matthias Claudius-uurtje.
12.20— 12.40. Dr. RosenhauBr: Das Kind in der
Landwirtschaft.
12.40— 1.201 Peter Schroder leest voor uit de novelle Daniel
Deck- nagel.
1.20— 2.50. Concert door de vereeniging van voo-rmalig mili-
taire muzikanten, o. 1. v. C. Weyler.
2.50— 3.10. Radiopraatje door Arnold Stecher.
3.10-^3.35. Schaakles.3.35—4.20. Willy Hiilser: Bach's
Wohltemperiertes Klavier (10). Pianaconcert en bespreking.
4.20— 6.20. Concert door de Wiener Schwal'ben-Schrammeln. E.
Berger, sopraan.
4.50— 5.30. Uitzending van den wed^triid om het waterbalkam-
pioenschap van den Duitschen turn- en sportbond.
6.20— 7.05. Vroolijke dieren-ge- dichten in woord en tioon.
Decla- maties, pianosoli en melodrama. Dr. L. Blass, declamatie.
Elsa Blass- Rauschenbusch, piano.
7.20— 7.40. Voor den Arbeider: H. Effelsberg: Ein Jahr Arbeits-
gerichtsgesetz (2).
7.40— 8.00. Dr, Pfennig: JWan- derfahrten im Faltboot.
8.05. Sportberichten.8.20. Die Czardasfiirstinn, ope-
rette Van Leo Stein en Bela Jen- bach. Muziek van Emmerich
Kalman. Voor den omroep in 2 acten bewerkt door Dr. Anheisser.
Dirig.: Kflhn; Regie: Anheiser. Koordirig.: Z'immermann. Daarna
nieuwsber. Vervolgens tot 12.20 dansmuziek o. I. v. Hr.
Rignalda.
Londen 361 M., Daventry 1604 M10.50. (alleen Dav.) Tijdsein
eh weerbericht.3.50. Militate Orkestconc. door
het Radio Militair Orkest o, I. v. P.S.G. O'Donnell. Megan
Thomas, sopraan, Lionel Tertis, viool.
5.35. Vocaalconcert d. Heddle Nash, tenor.
5.55. Liederen uit de Bijbel-V. David’s lijkzang over Saul en
Jonathan 2 Samuel i, vers 17, 19 —27.
6.05. Bach-Cyntate No. 46. Behold and See. Enid Cruickshank,
alt. Tom Pickering, tenor. Philip Malcolm, bas. Het Radio Koor en
Orkest o. 1. v. Herbert A. Carru- thers.
8.15. Klokkenspel van St. Mar- tin-in-the-Fields.
8:20. Kerkdienst, Zang How sweet the Name of Jesus sounds.
Danken. Psalm No. 23. Lezeti. Nunc Dimittis. Gebed. Zang The King
of Love my Shepherd is. Predikatie door Rev. H. R. L, Sheppard, C.
H. D. D. Zang Holy Father, in Thy Mercy. Zegen.
9.05. (alleen Dav.) Liefd. opr. ten bate van Wireless for
Hospitals, door Mr. J. C. Sfobart.
9.10. Weer- en nieuwsber. (alleen Dav.) Scheepsberichten.
9,25. Licht Orchestraal concert door he.t Radio Orkest o.l.v.
John Aiisell. Winifred Davis, mezzo-so- praan. Sincla ir Logan,
bariton.
10.50. Epiloog.11.'00—11.10. (Alleen Dav.) The
Silent .Fellowship.
Motala, 1380 M. (Stockholm 455).11.20. Kerkdienst.1.40.
Uitzending van de verwis*
.seling van de wacht voor het Ko*- liinklijk Paleis. Muziek van
de mi- litaire kapel.
5.20. Kinderuurtje.6.15. Carillonspel van de Stad
huistoren.7.35. Eeii stirk van Hjalmar
Bergman,8.20. Concert. Ouv. Der Frei-
schiitz, Weber. Aria uit Der Frei- schiitz, Weber, sopraan.
Fant. _He- rodiade, Massenet. Aria La boheme, Puccini. Twee
elegische melodien, Grieg. Sopraansoli. Vlaamsche schetsen,
Brusselmans. Bucchanale, uit Samson en Dali la, St. Saens.
10.05. Berichten van de Olym- pische Spelen te Amsterdam.
10.20. Oude dansmuziek.11.20. Sluiten.
Parijs (Ra^io), 1750 M.8.20. Nieuwsberichtlen.12.20. Religieuse
causerie door
Rev. Fere Guenin, directeur van de Missions Dominicaines: Ceux
qui sont loin — Nos Missionnaair.es. Religieuse muziek door La Vie
ca- tholique,. met medew. van het koor Cesaf Franck.
Nieuwsberichten.
1.05. Concert door het orkest Albert Locatelli.
4.50. Dansmuziek door de jazz- band van Grand Vatel.
Nieuwsber.
8.20. Landbouwberichtlen.8.35. Nieuwsberichten.8.50. Concert.
Hoffmann’s ver-
tellingen, fant., Offenbach. Orkest o. 1. v. E. Bigot. Carnaval
de Roma, Bizet. La Vague et la Cloche, Du- parc. MJle. Jeanne
Manceau en or- kest. Lestroyens. orkest, Berlioz. Aria uit De
ProfeetJ Meyerbeer. Mile. Jeaanne Manceau en orkest. Dans la Foret,
orkest.. Raff. Ouv. Les Diamants de ,1a Couronne, Auber
(orkest).
Toulouse, 392 M.' 8.50. Concert.'
9.20. Orkestconcert. Operafrag- menten.
10.35. Nienwsbericht.
Weenen, 517.2 M.11.20. Concert door het Ween-
sche Symphonie Orkest o. 1. van Adam Szpak.
4.20. Namiddagcon'cert door het Weensche Concertoirkest o. 1 van
J W. Ganglberger; Else Fall, so- 1-iste. Rudolf Walluer, begel.
6.20. Kamermuziek. Fritz Sed- /ak, viool; W. Winkler, cello;
Otto Schulhoff, piano.
7.20. Stefan George-herdenking tier gelegenheid van zijn 60e
ver- jaardag.
8.20. Opera-uitzending; Cosi fan futte, van W. A. Mozart.
Daarna: Dansmuziek door de Jazzband Hanns R. Korngold,
Maandag 13 Aug.Berlijn, 484 en 566 M.
5.20—6.50. Concert doqr de kapel Emil Roosz. Ouv. 11 re pastore,
Mozart. Abscheidslied, Tosti. Czardas, Niklas Kempner. Fant. Die
Hugenoten, Meyerbeer. Unter dent Linderibaum, u. d. operette Katz-
schen, Felix. Ich muss wieder eternal in. Grinzing sein, Benatzky'.
Fant. over het lied Alle Tage is kein Sonntag, Lindsay-Theimer.
Archibald Douglas, Loewe. Ave Maria
.Gounod. Friihlingsrauschen, Sin- ding. Donauweibchen,
Strauss.
8.50. Internationale programma- uitwisseling (Uitzending voor
Wee- hen, Praag en Warschau), Werken van tijdgenooten-componisten.
Or- kest o. 1, v. Prof. Dr. M. v. SchiL lings. Till Eulenspiegels
ustige Streiche op. 28, Rich. Strauss. Concert voor viool en orkest
op. 25, M. v. Schillings. M. v. d. Berg, viool. Der Geburtstag der
Infantin, Schreker.
Bern, 411 M.5.20. Tijdsein en weerbericht.8.20— 8.50. Voordracht
van Frl.
Dr. Marie Louise A jla veille de i’ouverture de la Saffa’.
8.50— 9.50. Orkestconc. m. in. v. Martha Stierlin, viool.
9.50— 10.05. Cone. d. tv. Sted. Orkest van Bern.
10.05—10.20. Weer- en nieuwsberichten.
10.20— 10.35. Concert door het Sted. Orkest van Bern.
Brussel, 509 M.5.20. Dansmuziek door de or-
kesten ivan het Palais de danse St. Sauveur Brussel.
6.20. Hr. C. Goebel: Les premiers Jours de lla Guerre en
Bel-
' g'que.6.35. Causerie door P. de Ron-
sard en Joachim du Bellay over Francois Villon.
'8.50. Concert door het Omroep- trio.
7.50. Nieuwsberichten.8.35. Gramofoonmuziek.8.50. Concert door
het Omroep-
orkest. Lindbergh, Fauchey. Die schone Galathe, Suppe. Ruse d’a-
mour, v. Linck. Carnaval, H. Weber. Fant. l’Etoile, Chabriers.
Romance (clarinet), d’Agreves. EJe- gie (viool), Delcroix. Sylvan
scenes, Fletcher. Bibelots, Tapp.
9.50. Dansmuziek door de dans- orkesten van het Casino te
Spa.
Daventry (Exper.) 492 M.4.20. Orgelconcert, gerelayeerd
van Messiah Kerk, door Gilbert Mills. Hilda Grundy, alt.
5.20. Het B.B.C.-dansorkest o. I. v. Jack Payne.
6.05. Kinderuurtje.6.50. Tijdsein, weerber., nieuws
berichten.7.05. Licht Concert door het
Birmingham Studio Orkest o. 1. v. Frank Cantell. Samuel Saul,
bariton
8.20. Ma Mie Rosette, romanti- sche Opera in twee .acten. Muziek
van Paul Lacome en Ivan Caryll.
10.05. Gedichten lezen door A. Wafson-Bain.
10.20. Weer- en nieuwsberichten
-
10.35. Dansmuziek door Charles Watson’s Band.
11.20—11,35. Dansmuziek door Frank Ashworth en zijn Band.
Frankfort, 428,6. M..4.55—6.25. Operaconcert d. net
Radio Orkest. o. 1. van R. Merten. Elly Weidmann-Manfred,
alt.
8.35. Operette-uitz.. ..Marietta”. Operette in drie acten ivan
Robert Bodanzky en Bruno Hardi-Warden. Muziek van Walter Kollo.
Muzikale leiding: Albert Mischel. Spetleider: Max Patschky.
Hamburg, 395 M.4.35. Kinderuurtje,6.20. Fopulair concert 6.50.,
ngelsche les.7.20. Vervolg concert.7.45. Dr. Neisser:
Kreditpolitik.8.20. Z'uid-Duitsche avond, met
medew. van Karl Remay en Rolf Formis. Daarna Kreis der Z'wolf,
Willi R. Fehse, door Erik Bradf in- geleid, leest uit eigen
werken
HILVERSUM, 1060 M.12.00. Politieberichten.12.30—2.00.
Luncbmuziek d. h.
Trio Courtel. Programma: Wir ge- hen ins Theater, Paganini,
Lehar. Seduccion, Tango, Noceti. Fantasie Sappho, Massenet-Alder.
Crescendo Larson. Flapperette, pianosolo, Greer. Pas de fleurs
Nai'la, Delibes. Douce souvenance, Waldteufel. Spanische Tanze,
Moszkowski. We, Sherman etc. Fantasie Traviata. Verdi-Tavan. Herzen
und- Bfumen, Czibulka. Die Lorelv, Egen.
6.0. Tijds. v. d. AVRO.-klok. 6.00—7.45. iDinerconcert door
het AVRO.-kwartet, Solist: S. v. l.eeuwen, viool.
7.45. Politieberichten.8.00. Tijds. v. d. AVRO.-klok. 8.00.
V.A.R.A. Uitzending van
de Intern. Meeting van de S.D.A.P. in heft Openluchttheater
Franken- dael te Amsterdam. Sprs.: Adelheid Popp, Oostenrijk;
Rudolf Breid' scheid, Duitschland; Pierre Renau- del, Frankrijk; G.
Werkhoven, Nederland. Medewerking van de Arb. Muziekver. De
Harmonie, o. 1. van S. Agsteribbe.
9.(X)—9.05. Verplicht stoppen v. de Bilt.
10.15. Persber. v. Vaz Dias.
Huizen, 340,9 M. (Na 6 uur 1870.)Uitsluitend
NCRV.-uitzendingen.12.30— 1.45. Orgelconcert door
Alb. Plantinga.4.C0—5.00. Ziekenuurtje.7.30— 8.00. Z'angcursus
door J.
Ph. Caro.8.00. Concert. Spr. Ds, K. Schil-
der: Het geloof in den Satan. Het Schu'bert-Kwartet te Haarlem
(L. Leger, le viool; Ant. SWchers, 2e viool; Adr. Nieman, altviool;
P. v. d. Steur, cello).
Daarna: Fersberichten.
Kalundborg, 1153 M.7.50—8.00. Ochtendgymnastiek.11.20— 11.30.
Weerbericht.3.20— 5.20. Namiddagconc. d. h.
Radio-Orkest o. I. v. Launy Gron- dahl. Nora Green,
recitaties.
6.40—7.10. Voordracht.
7.10—7.20. Weerbericht.7.20. Persberichten en Koersen.7.35.
Tijdsein.7.50—8.20. Voordracht,8.20. Uurslag v. h. Raadhuis.8.20—
9.20. iDeensche Dichter-
avond. Helge Rode. Per Knudsen, Concertzanger. Paul Rohde,
recila- ties. Folmer Jensen, piano. Daarna; Persberichten.
9.35— 10.05. Solistenconcert. 10.05—11.05. Populair Concert
door het Radio-Orkest o. 1, v. Emil Reesen.
Konigswusterhausen, 1250 M.12.20— 8.05. Lezingen.5.20— 6.20.
Concert.8.50. Zie Berlijn.
Langenberg, 469 M.12.30—1.10. Mechanische muz. 1.25—2.50.
Concert. Alice Habig,
piano. Dr. K. Bayer, tenor. Begel. Breuer.
2.50. Huishoudpraatje.4.35— 4.55. Voor de vrouw. M.
Gerbl: er Beruf der Gartnerin.•5.05—5.40. 'Dr. Steffen:.,
Aus
stiilen Stunden.5.45. Boekbespreking door Hanz
P Bruckner6.20— 7.15. Concert o. 1. v. Hr.
Graef.7.40—8.05. Dr. Beinhauer: Spaan-
sche les.8.05—8.25. Voor de quders. Fr.
Appel-Mobius: Die Erganzung der Schtde durch datl Elterhaus.
8.35. Concert, door het ver- sterkte orkest van den dierentuin
Diisseldorf. o. I. v. Jos. Neuhausen. M. G. V. Kwartet Beethoven,
o. 1. •V. Jos. Bahr. Daarna nieuwsber. en sportber. Vervolgens tot
12.20 concert van de. Breidenbacher Hof, Diisseldorf.
Louden 361 M., Daventry 1604 M.10.35. Kerkdienst.
>. 10.50. (alleen Dav.) Tijds. en weerbericht.
11.20. (alleen Dav.) Gramof.- platen.
12.20. Ballade Concert door May Slyne, sopraan en Paul Mortimer,
hariton.
12.50. Het B.B.C-dansorkest o. 1. v. Jaik Payne.
1.20— 2.20. Orgelconc. d. Edgar T. Cook. Sonate in C,
Rheinberger. Roy Foster, zang.
4.20. Alphonse du Clo en zijn . Orkest van Motel Cecil.
5.20. Miss Phoene Redington Casserole Cookery.
5.35. Kinderuurtje.6.20. Muzikaal tusschenspel. 6.40. Berichten
voor Jongens en
Meisjes.6.50. Tijds., weer, nieuwsber. 7.05. Muzikaal
tusschenspel.8.20. Mr. E. J. Strachey, Lite
rary Criticism.7.35. De grondslagen der Mu
ziek. Pianomuziek van Grieg, ge- speeld door Johanne
Stockmarr.
7.50. “Rex Evan’s Cabaret. Ano- na Winn. Law rence Anderson.
Basil Howes en Rex Evans. Het BBC.- dansorkest o. 1. v. Jack
Payne.
8.20. B.B.C.-Promenade Cone. Sir Henry J. Wood en het Symph.
Orkest. Bella Baillie, sopraan. Walter Widdop, tenor (gerelayeerd
van Queen’s Hall).
9.50. Weer- en nieuwsber.
10.05. 2e deel: B.B.C.-Promenade Concert.
10.50. Plaatselijk nieuws. (alleen Dav.) Scheepsberichten.
10.55. Mr. Paul Cavanagh Some Reminiscensen, from the West to
the West End.
11.10. Pianoconcert.11.20—12.20. (alleen Dav.)
Dansmuziek door Frank Ashworth eu zijn Band.
Motala, 1380 M. (Stockholm 455).6.50. Cabaret.7.20. Lichte
muziek.8.20. Romance’s en aria’s. Uit-
gezonden van Helsingborg.8.45. Causerie over de Buiten-
landsche politick.9.05. Causerie.10.00. Brahms: Trio op. 87 in
c.
.10.30. Sluiten.
Parijs (Radio), 1750 M.8.20. Nieuwsberic'hten.11.05. Nieuwsber.
en koersen.12.50. Orkestconcert.2.10. Koersen, o. m. opening
Parijs.4.05. Concert. Orkesti o .1. v. A'.
Locatelli. A. Locatelli, viool. Henri Ediriger, piano. Liicienne
Radisse, cello.
4.05. Koersen.8.20. Landbouwberichten.8.35. Koersen.8.50.
Concert. Scenes Alsacien-,
nes, orkest, Massenet. Ballet van Heiif Vllil, orkest, St.
Saens. Pieces espagnoles, Turina. Orkest o. 1. v. E. Bigot. Mona
Vanna, Fevrier. Met medew. van de H.H.Sullivan, Car- belly van de
Opera en Hr. Reginald, Mile. Marie Therese Holley.
Nieuwsberichten.
Toulouse, 392 M.8.50. Orkestconcert. Werken v.
•Massenet.9.50. Fragmenten van Mahon,
opera van Massenet. Daarna man- dolineconcert.
10.35. Nieuwsbericht.
Weenen, 517.2 M.11.20. Voormiddagconcert.4.35.
Namiddagconcert.7.50. Academie. Clotilde Wen
ger, zang; Mieczslaw Salecki, zang; Magda Szemere, viool; Prof,
Erich Meller, vleugel.
8.50. Uitz. :va,n Berlijn. Concert o.l.v. Prof. Dr. Max von
Schillings. Marits van den Berg, viool.
Dinsdag 14 Aug.Berlijn, 484 en 566 M.
8.50. Ludwig Wiillner (Ter ge- legenheid van zijn 70sten
verjaar- dag). Die Worte des Wahnes. 'Die Worfe des Glaubess. Die
Kraniche des Ibykus, Schiller. Uit Fasut. Middernachtscene. Faust
en de zorg Mephisfo Lemuren. Faust’s dood. Goeth’e. a. Jagers
Abendlied. b. Schafers Klagelied. c. Wanderers Nachtlied. d. An den
Mond. e. Neue Liebe, neues iLeben. f. Gefttnden. g. Willkommen und1
Abschied, Goethe. Uit Nathan der Weise, Lessing. Saladiu und
Nathan. Ring- Erzahlung. Ludwig Wiillner, decia-matif.il. ,i ,
-....~
Bern, 411 M.8.20. Tijdsien en weerber.8.20— 8.50. Voordracht
door Dr.
Troesch Skandinavisc'he Rieseerin- nerungen.
8.50—9.20. Concert.9.20— 10.05. Klucht in dialect.10.05—10.20.
Weer- en nieuws
berichten.10.20— 10.55. Concert door het
Sted. Orkest van Bern.Brussel, 509 M.
5.20. Gramofoonmuziek.5.50. Concert door het orkest
van cafe Metropole, 0. 1. v. Jan Vanderheide.
6.20. Voorlezing uit den, roman van de Balzac: Le Colonel
Chabert.
6.35. Hr. J. Dillen: l’Histoire de laJ Peinture et de la
Sculpture en Belgique.
6.50.. Concert in cafe Metropole.7.20. Vioolconcert.7.35.
Nieuwsberichten.8.20. Concert v. d. Soc. Royale
de Z'oologie te Antwerpen, 0. 1. v. Flor Alpaerts. Marche
festivale, Huybrechts. Cavalerie ilegere, ouv., Suppe. Le Cid,
balletmuziek, Massenet. Une Fete a Aranjuez, De- mersman. Pauze.
Nieuwsberichten. Le Tribut de Zamora, Gounod. Carmen, Bizet. Marche
au flambeaux no. 2, Meyerbeer. Noorsche rhap- sodie no. 2, Lalo.
Daarna nieuwsberichten.Daventry (Exper.) 492 M.
4.20. Militair Concert, gereia- yeerd van Pump Room Gardens,
Leamington Spa. o. 1. v. J. L. T. Hurd. Nora Desmond, sopraan.
Rupert O’Hea, conferencier.
6.05. Kinderuurtje.6.50. Tijdsein, weerber., nieuws
berichten.7.05. Het B.B.C.-dansorkest o.
1. v.. Jack Payne. Ethel en Burgess Soar in liedjes en duetten.
W. Dei- ler, komiek.
8.20 8.20. Husbands Unlimited d'ialoog door Stuart Ready. In de
pauze: Pianoconcert door het Midland Piano Trio.
8.50. Militair Concert door het Radio Militair Orkest o. 1. v.
Charles Leggett. Doroty Smithard, alt. Rene Cook, piano.
10.20. Weer- en nieuwsberichten10.35. Dansmuziek 'dopr Jay
Wh.idden’s .Band.11.20— 11.35. Dansmuziek door
Ambrose’s Band van May Fair Hotel.Frankfort, 428,6 M.
4.55—6.25. Moderne Dansmuz. door het Radio Orkest.
7.05— 7.35. Wettenschappelijke causerie.
7.35—8.05. Esperanto-onderr.8.05— 8.35. Schaakuurtje.8.35. Hans
Huckebein, klucht
van Schontahn en Kadelburg. Spel- leider: Ben Spanier.
Daarna: Gramaf.concert.
Hamburg, 395 M,3.20. De laatste hand word ge-
legd aan het s.s. Europa van de Noord-Duitsche Lloyd, voor het
van stapel loopen. Uitzending van de scheepswerf.
4.35. Pistonconcert. Herm. Pai- sel en het Norag-Trio.
5.20. Dr. Bogs: Vereinigungeh d;er Arbeitgeber und Arbeitnehmer
im Mittelalter.
-
5.50. Hr. Bottcher: August Bor- sig, der Begriinder des
deutschen Lokqmotivbaues.
6.20. Walsconcert.7.05. Voor de huisvrouw.7.20. Fr. F. Wiemann:
Der Ein-
fluss der. Frauen auf die Baugestal- tung.
7.45. Prof. Dr. Bromig: Ge- schichte.
8.20. De Too.verfluit, opera in 4 acten: van van Mozart. H.
Beyer, regie Dr. Rotteuberg, muz. leider. Daarna actueele
causerie.
HILVERSUM, 1060 M..12.00. Politieberichten.12.30—2.00.
Lunchmuziek door:
het trio Courtel. Programma: Heute Abend komm' ich, . Zare-
witsch, Lehar. Serenade andaloude Damaret. Soheiden lind Betden,:
Fetras. Invano; Tosti. IDainty Miss; pianosolo, Barnes.. Ich lielbe
dich,: Grieg. Fantasie Meisfersinger, Wagner-Alder. When you’re
away. Brown. Kleiner Wiener Marsch, Kreisler. Potpourri Puppenfee,
Bayer. Fiir dich, mein Schatz, Gra- niohstaedten. Panache rouge,
Grit.'
6.00. Tijdsein van de A.V.R.O.- klok.
6.00— 7.45. Dinerconeert door het A.V.R.O.-kwartet. Solist:
Willem, Schansman, tenor.
7.45. Politieberichten.8.00. Tijdsein van de A.V.R.O.-
klok.8.05—9.05. Solistenconicert. Else.
Nolthenius, piano. Clive Carey, zang, Sam Swaap, viool..
9.00— 9.45. Ver.plicht stoppen v. de Bilt.
9.30. Radio-Tooneel. Opwoering Het Turfschip van Breda.
10.15. Persberichten, van Vaz Dias.
Huizen, 340,9 M. (Na 6 uur 1870.)UitsJuitend
KRO.-uitzendingen.12.30—1.30. Lunchmuziek door
het Trio Winkels.6.00—7.00. Gramofoonmuz.7.45—8.15. Spr. J.
Andriessen:
Sloopen eh Bouwen.8.15. Concert in het Gebouw:
Amicitia, Dert Haag. He# Dames- koor Dayoli 'o.l.v. Jo;h. Iseke.
Het Mannenkoor St. Caecilia o. I. van P. Haring. Mej. V. van
Tiellandt, sopraan. Mej. Th. van Tilburg, mezzo sopraan. Mej. O.
Massart, sopraan. B. Alers, tenor. Het Strijk- ensemble Lidadihe,
o. 1. v. G. van Ysselstijn (G. W. van Ysselstijn, viool. G. G. van
Ysselstijn, cello. A. v. d. Mey, piano. J. J. v. Hou- weninge.
viool. F. A. v. Houwe- ninge, contra has. Louis van der Meuten, a.
d. vleugel,
10.00. Persberichten.
Kalundborg, 1153 M.7.50—8.00. Ochtendgvmnastiek.11.20— 11.30.
Weerberkht.3.20— 5.20. Namiddagconcert.
6.40—7.10. Vbordracht voor de. huisvrouw.
7.10—7.20. Weerbericht.7.20. Persberichten en koersen.7.35.
Tijdsein.7.50—8.20. Voordracht.8.20. Uurslag van het
Raadhuis.8.20—9.05. Concert door strijk-
orkest o. 1. v. Launy Grondahl.9.05— 9.50. Toon eeluitzen
ding:
Valbygaasen. spel in 1 acte van Erik Bogh. Daarna
persberichten.
10.05— 11.05. Moderne muziek door het Radio-orkest. Otto Fessel,
viool.
Kdmgswusterhausen, 1250 M.12.20— 8.05. Lezingen.5.20— 6.20.
Concert.8.50. ZSe Berlijn.9.50. Concert van Leipzig. Eem
muzikaal tuinfeest in den Rocoeo- tijd.
Langetiberg, 469 M.12.30— 1.10. Mechanische muz.I. 25—2.50.
Middagconcert door
de Kapel Clemens Spindler uit Han- delshof;
2.50. Wenken voor de huis-: vrouw.
4.30— 5.00. Kinderuurtje.5.00—5.35. Voor de jeugd.5.45—6.10. Dr.
Martin Rocken-
bach: Von der Balladendichtu'ng der Gegenwart.
6.20— 7.15. Vooravondconcert. Elisabeth Watermann, sopr.. Willi
Watermann, klaivier.
7.40—8.05. Dr. Pfennig: Wan- derfahrten im Faltboot.
8.05—8.30. Hermann Linden: Die Pariser Strasse.
8.35. Dansmuziek door het Werag Orkest o. 1. v. Buschkdtter.
aarna laatste beriehter. en sportber. Vervolgens siuiten.
Londen 361 M., Daventry 1604 M.10.35. Kerkdienst.10.50. {alleen
Dav.) Tijds. en
weerberjcht.II. 20. (alleen iDav.) Gramaf.-
platen. Symphonie in C, Schubert.12.20. Licht Concert door
Ber
tram Newstead, bariton, en het London Ensemble Kwinfet.
1.20— 2.20. Alphonse du Clos en zijn Orkest van Hotel Cecil.
1.20. William Hodgson’s Marble Arch Pavilion Orkest.
5.20. Miss Howard-Burleigh, Hedgerov Harvests.
5.35. Kinderuurtje.6.20. Gramofoonplaten.6.50. Tijds., weer-,
niettwsber.7.05. Gramafoonplaten.7.20. Mr. A. B. B. Valentine.
Londoners Country-1. Up the Chil- terns.
7.20. (alleen Dav.) Mr. Donald Maxwell The Countryman in Lon-
don-Il. Names in London.
7.35 .De grondslagen der Mu- ziek. Pianomuziek van Grieg, ge-
speeld door Johanne .Stockmarr.
7.50. Klassiek Concert (op ver- zoek). May Huxley. Het Radio
Symph. Orkest o. 1. v. Stanford Ro-‘ bmson.
8.50. Vaudeville. Dick Tubb,! komiek; Lily Burns en Norman
Parry, lichte Amerikaansche ballades. Joseph Burns en George Fos-;
ter, duettisten. One Word, door Jo-: seph Santley. Henry Oscar.
Florence Matthews. Mary O’Farrell.1 Herbert Lugg en Tommy Handley.
Het B.B.C.-dansorkest o. 1. v. jack Payne.
9.50. Weer- en nieuwsber.109)5. Plaatselijk nieuws. (al
leen Dav.) Scheepsberichten.10.10. Concert van werken van
Montague Phillips door het Radio Orkes.t o. 1. v. den Gomponist.
Arthur Beckworth, viool.
10.50-—12.50. Dansmuziek door Jay Whidden’s Band van Carlton
Hotel.
Motala, 1380 M. (Stockholm 455).5.35. Opening van het Espe-
rantocongres in Goteborg.6.50. Kinderuurtje.7.20. Vocaal
concert. Koorzaug,.
Uitzending uit Goteborg.7:50. iLiedjes met guitaarbegel.,
en guitaarmuziek. Uitzending van' Sundsvall'. Willst du dein
Herz mir schenken, Bach. An Clos, Mozart. Wiegenlied, Mozart.
Bourree, Bach. Minuet, Carcassi. Polonaise, Nava.; Etude, Mertz.
Spaansche aria’s.
8.20. Causerie.8.50. Causerie: Mars. Uitzend!
van Mal-mo.9.20. Landbouw.praatje.10.00. Siuiten.
Parijs (Radio), 1750 M.8.20. Nieuwsbericbten.11:05. Nieuwsber.
en koersen.12.50. Concert door h.et orkest;
Albert Locatelli.2.10. Koersen, o. m. operiingj
Parijs.3.50. Koersen, o. m. opening1
New-York.4.05. Concert. Orkest o. I. v. A.
Locatelli. H. Edinger, piano; L. Ra- dasse, cello.
8.20. Landbouwberichten.8.35. Koersen.8.50. Literaire
causerie.9.05. Concert. Ouv. De Stomme
van Portici, Auber; Ballet de la Maladetta, Vidal; Le Timbre
d’Ar- gent, suite, St. Saens; Orkest oi.v. E. Bigot; La Vie de
Boheme, Puccini. Met .medew. van de dames Jane Cros en Jane
Gatineau en de heeren Andre Ferret en Errberty. Orkest o.l.v. Hr.
de Fosse.
Nieuwsberichten.
Toulouse, 392 M.8.50. Concert. Dan,sen en bal-
letten.9.50. -Opera- en operettefrag-
menten. Daarna concert door de militaire kapel.
10.35. Nieuwsbericht.
Weenen, 517.Z M.11.20. Voormiddagconcert.
.4.35. Namiddagconcert.
8.20. Progr. bekendmaking.8,25. Koorconcert door Russ.
Koor o.l.v. Herrmann Gwillmann. Russisehe Volksliederen voor .
ge- mengd koor.
9.10. Russische aria’s .en. liede- ren. Malwine Szterenyi,
Operazan- geres; Ottoi Schulhof, vleugel.
9.30. Jazz-Symphonie, Concert d. het Eerste Weehsche
Jazz-orkest, o.l.v. Adolf Pauscher.
Daarna: Avond,concert en Dans^ muziek door het Eerste Weensche
Jazz-orkest o.l.v. Adolf Pauscher.
Woensdag 15 Aug.Berlijn, 484 en 566 M.
8.50. I.ezing:9.20. Hermann Lons. a. Das
Feuerschiff. b. Die rote Rune. Hans Miihlbofer, declamatie. a.
Verl.oren.b. Das bittersiisse Lied. c. Der Ko- nig. d. Erwartung
(Herman Lons), (Paul Graener). Marg. Corazoila, zang. De componist
a. d. vleugel. Der Langobarde. Hans Miihlhofer. a. Mannertreu. b.
Der Kuckuck.c. Konigin. d. Winter (Hermann Lons) (Paul Graener).
Marg. Co- razolla. a. Heidegespenster. b. Das feme Land. Hans
Miihlhofer.
10.50. Uit klassieke operetten. Marsch Boccacio, Suppe. Kerm-
bach-orkest. a. 0 Tag der Freude. Recitativ en lied van Otmar. b.
Mein Prinzipal ist Alchimist. Lied van Spatzle uit Die1 sieben
Schwa- ben, Millocker. A. Preuss, tenor. H. Steiner a. d. vleugel.
Potp. uit Caspar-one, Millocker. Orkest. a. Ach, ich, Kalb* * sie
ja nur, Lied van 01- iehdorf. b. Ich kntipfte manche Lie- besbande.
Rolenlied van Simon, uit Der Bettelstudent, Millocker. A. Preuss,
tenor. Offenbachiana, potp., Conradi. Orkest. a. Wo die wilde Rose
erblliht, uit ,Das Spitzentuch der Konigin. b. Dusch oner Mai, uit
Prinz‘Methusalem, Strauss. A.
’Preuss, tenor. Entr'acte iiit Pariser Leben, Offenbach.
Kermbach-orkest a. Sei mir gegrusst, du holdes Ve- netia. b. Treu
sein, das liegt mir nicht, uit Ein Nacht.in Venedig, Strauss. A.
Preuss, tenor, a. Trau- schau-Wem, wals uit Waldmeister. h. Marsch
riaar motieveh van Der lustige Krieg, Strauss. Orkest.• ■ \ ;Bern,
411 M.
8.20. Tijdsein en weerber. ■8.20—9.20. Vroolijk uurtje.8.20—
8.50. Handorgelconcert d.
Herrn en Frau Biihler.8.50-9-20. Wetenschapp. voor-
dracht.9.20— 10.05. Vioolconeert.10.05—10:20. Weer- en
nieuws-,
benchten.10.20— 10.55. .Concert door het
Sted. OrkfcsF van Bern.
Brussel, 509 M.5.20. Dansmuziek door de or-,
kesteirvan het Palais de danse St. Sauveur te Brussel.
41 HOPPECKE
ACCUMULATOREN
VOORALLE
DOELEINDEN
D 0 M 1 N I TLAAD- EN REPARATIE-INRICHTiNG
MARNIXSTR. 425 - AMSTERDAM-C. - TEL. 36948
-
ADIO WERELWeekblad voor Nederlandsche Radio-Amateurs en
Luisteraars
9 AUGUSTUS 1928 No. 32 VIJFDE JAARGANG
ABONNEMENTNEDERLAND / 7.50 PER JAAR
/ 4.- PER X JAARBUITENLAND EN N.O.-INDlfi:
/12.- PER JAARLOSSE NUMMERS / 0.25
(IN BELGlfi Frs. 4.—)
-J. J. LICHTENVELDT, Alg. Red.
MEDEWERKERS:Ir. A. v. SLUITERS - M. M. BIEDERMANN - MAX TAKA.
MEYER SCHWENCKE — Prof. Q. BAUMGARTNERR. OEHMKE - MANFRED v.
ARDENNE - W. JAMES
I. J. CITROEN — M. W. H. DE QORTER
RED ACT IE EN ADMINISTRATEENQERS & FABER
N.Z. Voorburgwal 250. AMSTERDAM (C.) TELEFOON 37121 - GIRONUMMER
41280
Abonnementen kunnen op elk tijdstip ingaan, doch eindigen op 30
Juni of December.Zonder opzegging, v66r een dezer data, worden
zij stilzwijgend verlengd
ALLE RECHTEN OP DEN INHOUD WORDEN VOORBEHOUDEN ----- NADRUK
VERBODEN
De toekomst der TelevisieEen vrijmoedige Analyse der Problemen,
welke de nieuwste Radio-kunst aankleven en der gevaren,
welke verbonden zijn aan een ontijdige Commercieele
Exploitatie
DE radio-ontvangst is „blind”. Zonder afbreuk te widen doen aan
de wonderen van den radio-
omroep en zonder in het minst te widen afdingen op den lot, die
aan de omroep- vereenigingen toekomt voor den geweldig grooten
dienst, dien zij de gemeenschap bewijzen door een wereld van
muziek, ontwikkedng en ontspanning te brengen in elk huis, dat een
radio-ontvangtoestel heeft, — het feit blijft bestaan, dat radio-
ontvangst „blind” is en blind zal blijven tot de omroep-techniek
televisie insluit, om haar ,,voorstelling” compleet te ma- ken.
Morgen zullen wij „afkijkers” heb- ben, evengoed als
„luistervinken”, want de televisie zal zorgen voor het
„zien”-effect ter completeering van het „hoor”-effect van de
radio.
Sommige voorstanders van televisie hebben beweerd, dat de
moeilijkste problemen, die moeten worden opgelost, ge- legen zijn
in de „voorstelling”. Dit ge- zichtspunt is er echter blijkbaar
volkomen naast, want met de geheele wereld ter dispositie, om
zoowel kijk als hoormate- riaal uit te putten, behoeft men niet
bang te zijn voor gebrek aan onderwerpen en
door AUSTIN C. LESCARBOURA,Memb. Inst, of Radio Eng.; Memb Am.
Inst, of
Electrical Eng. ;Oud-Hoofdredacteur ..Scientific American”
stof. Televisie-voorstellingen kunnen op dergelijke leest
geschoeid worden als de gewone journalen in de bioscoop, waar
nieuws uit de geheele wereld, sport- evenementen, portretten van
vooraan- staande mannen en vrouwen, enz. ver- toond worden, welke
dan eventueel van geluidsgolven kunnen vergezeld gaan. Wat zuiver
visueele onderwerpen betreft, daarvan zijn er oneindig veel.
Bovendien kan het televisiegedeelte in het gewone radio-program
opgenomen worden, zoo- dat dan de artisten, muziek-ensembles,
sprekers e. d. zuiver synchroon met de hoorbare uitzendingen op het
televisie- scherm geprojecteerd worden. Zulke problemen als zich
daarbij mogen voordoen met betrekking tot gecombineerde hoor- en
zichtbare uitzending, moeten spoedig opgelost worden onder de
leiding der studio-leiders.
Het tooneel, de revue, en muzikale co- medie, de vergaderzaal,
het concert- podium en ander beschikbaar materiaal, worden tot
gewettigde onderwerpen voor
609
den completen uitzendingsdienst der toekomst, behalve dan nog de
nieuwsberich- ten, die thans nog slechts als ruwe woord-
schildering en microfoonbeschrijvingen worden overgebracht.
Heel wat moeilijker problemen vertoo- nen zich aan den
technischen kant van de televisie. Laten wij eens eenige dezer
problemen beschouwen:
Daar voor de televisie-modulatie een breede frequentieband
noodig is, zijn we verplicht hooge frequenties of korte gol- ven te
gebruiken. De golflengten-band, die in de V. S. varieert van
200—550 M. en in andere landen soms eenige duizen- den meters
bedraagt, kan geen plaats bieden aan een televisie-golf, die ten-
100 Kper. groot is.
In de V. S. zijn de verschillende radio- golven op een
onderlingen afstand van 10 Kper. geplaatst, welke afstand als de
kleinst mogelijke wordt beschouwd, die met goede resultaten kan
worden aan- gewend.
Door de noodzakelijkheid dus om korte golven of hooge
frequenties te gebruiken, worden vanzelf verschillende belangrijke
vraagpunten van de kwestie naar voren
-
Liever dan z6lf den lof te verkondigen van het
„CRYSTALPHONE RADIO-APPARAAT”laten wij bekende Hollandsche
Experts aan het woordJ. CORVER in ..Radio-Expres” : ,,En we willen
direct beginnen met te zeggen, dat dit radio-ontvangst was van zoo
geperfectionneerde kwaliteit, als op dit moment nog behoort tot de
groote zeldzaamheden. Ook voor de kortegolf telefonie en zelfs voor
golflengten nog aanzienlijk daar beneden is deze ontvanger volkomen
geschikt. Alles ontvangst op antenne.De buitengewone kwaliteit der
weergave is echter hetgeen het meest treft. Daarvoor is door den
bouwer gerekend op gebruik van een Cones-luidspreker.Wat hier als
weergave der groote stations is bereikt, is meer dan de gemiddelde
luisteraar zich van radio ooit heeft kunnen voorstellen. De volheid
en rijke warmte dier weergave, ook in de laagste tonen, is in een
woord schitterend en de geluidsterkte is op kleine antenne reeds
veel meer dan men ge- woonlijk verlangt."
H. W. K. DE BREY & Co.Volgende week weer een expert aan het
woord. VGRAVENHAGE, TELEF.^54050
geschoven. Korte golven zijn, in tegen- stelling met langere
golven, geenszins van universeele toepassing. Dus kan een enkele
goiflengte of frequentie in het kortegolf-spectrum niet voor een
alge- meene televisiedienst gebruikt worden. Uit een analyse van
een goed werkende televisiedienst blijkt de noodzakelijkheid om
gelijktijdig drie korte golven te ge- bruiken, en wel als
voIgt:
1. Een kortegolf voor stads-dienst, waar men veel last onder-
•
♦vindt van absorbtie van radio- t golven. De juiste frequentie
zal ; door proefnemingen gevonden j moeten worden, teneinde een
goe- J den televisie-dienst te verzekeren j voor hen, die in
overbevolkte ste- den wonen.
2. Een goiflengte voor delandelijke bevolking, die op
verschillende afstanden van de groote steden woont. Daarde speciale
golflengten of fre- quenties, die voor stadsge- bruik worden
aangewend, mis- schien niet de vereischte draagkracht zouden
hebben, zullen zoowel die frequentie als die voor den stadsdienst,
door lange en zorgvuldige proefnemingen moeten worden
vastgesteld.
3. Een goiflengte voor den dienst op lange afstanden en
heruitzendingen. Deze goiflengte is het, die een uitwisseling van
televisiediensten tusschen de verschillende naties zal
bewerkstelligen en de zeeen met levende voorstellingen van belang-
rijke gebeurtenissen zal overbruggen.
Zij, die verdeeling van den dicht-bezet- ten aether regelen,
mogen de kwestie der breede golfbanden voor de televisie wel onder
het oog zien, vooral daar onze hui- dige radio-uitzendingen tot
betrekkelijk smalle banden begrensd zijn.
En het is juist de breedte van de golf,
uitgedrukt in kilo-perioden, die de af- metingen van het
televisie-beeld en de scherpte der onderdeelen beslist. Met een
golf van 10 Kper., zooals wij in de Ame- rikaansche radiopraktijk
gebruiken, zal Televisie beperkt worden tot „close-ups” van hoofden
of daarmede gelijk te stellen beelden, met een zeer ruwe afwerking
van details. En dit is, zooals vanzelf spreekt, niet het
uit-eindelijk ideaal van televisie.
Laten wij eens even stil staan bij de televisie-techniek in haar
ruwen, experi- menteelen vorm, zooals wij die heden kennen.
Aan de zendzijde wordt het over te brengen voorwerp voor een
batterij van foto-electrische cellen geplaatst, die meer of minder
stroom doorlaten naar gelang het licht, dat erop valt. Een
lichtstraal b.v., die er door gaatjes, welke in spiraal- vorm op
bepaalde afstanden in een draaiende schijf zijn aangebracht, op
valt, tast streep na streep het geheele voorwerp af. Het
teruggekaatste licht stelt de foto-electrische cellen in werking en
de afwisselende stroom dient, na de noodige versterking, tot het
moduleeren van de draaggolf. Aan de ontvangstzijde hebben wij b.v.
een neon-lamp, die met afwisse-
610
lende intensiteit kan gloeien, welk gloeien gelijken tredt houdt
met de modulatie van de inkomende golf. Het licht van deze bron
wordt eveneens door een schijf met gaatjes, die precies even snel
draait als de schijf aan de zendzijde, geprojecteerd. De
lichtstraal wordt dus ook weder streep na streep op het doek
geworpen en schil- dert als het ware het beeld daarop.
Nu is er op elk gegeven moment slechts een enkel lichtpunt op
het scherm en dit lichtpunt kan fielder, middelmatig of donker
zijn, al naar gelang de golfmodulatie op datzelfde oogenblik. Nu
heeft echter, in de korte tijdsruimte van i/1B seconde, het
licht-„potlood” het geheele scherm streep na streep bedekt. De
traagheid van ons oog, die ons een beeld ongeveer i/ie sconde doet
vast- houden, is er de reden van, dat wij alle puntjes, die op dat
oogenblik verschijnen, als een heel pa- troon zien. Op deze wijze
krijgen wij een illusie van de continui'teit,
terwijl er steeds nieuwe puntjes komen, die de uit het gezicht
verdwijnende ver- vangen en ons zoodoende het effect van een levend
beeld bijbrengen.
Ons televisiebeeld omvat derhalve een patroon van puntjes met
wisselende licht- sterkte. Dit patroon lijkt heel veel op een z.g.
half-toon cliche, dat bij het drukken gebruikt wordt en daat
bestaat uit puntjes van verschillende grootte, die in ho- rizontale
en verticale lijnen zijn gearran- geerd. Wij krijgen zwart, wanneer
de puntjes zoo groot zijn, dat zij in elkander loopen; grijs als de
puntjes van middel- matige grootte grootte zijn en er een aan-
zienlijke ruimte tusschen hen is; en wit, wanneer de puntjes heel
klein en bijna onmerkbaar zijn. In werkelijkheid zijn na- tuurlijk
de verschillende tinten grijs een
INHOUDBiz.
De toekomst der
Televisie.....................................................609De
amateur en
Televisie.....................................................612Over
eindversterking en eindversterkers............................
613Nog meer
wisselstroomlampen...........................................
615Nieuwe vorderingen in Televisie
................................. 615Het laboratorium van den
Radio^Amateur........................618Electrische
Gramophoonopnemers...................................... 620Op de
Korte
Golf...................................................................
621Op
Luisterpost........................................................................
623In en Om den
Aether.........................................................
624Correspondence van
Lezers................................................624
-
optisch bedrog, daar wij slechts met zwar- ten inkt en wit
papier werken.
Nij is een kranten„raster”, zooals het heet, meestal een
65-Iijns cliche, hetgeen beteekent, dat er 65 horizontale en 65
verticale streepen per vierkanten duim zijn, of een totaal van 4225
puntjes. Ieder- een weet uit de fotopagina’s van kranten in
hoeverre details van een beeld te re- produceeren zijn. Deze la-
ten veel te wenschen over.
In de televisie-praktijk echter moet men, om een nog ruwer beeld
te krijgen, b.v. een 50-lijns weefsel of 2500 puntjes per
vierkanten duim, deze 2500 puntjes in Vie seconde oftewel met een
snelheid van 40.000 puntjes per seconde, over- brengen. De cijfers
in de televisie-praktijk zijn over- weldigend en bovendien werkt
men met fracties van seconden.
De experimenten hebben geleerd, dat het met z.g.
single-side-band-uitzen- ding noodzakelijk is, dat de benoodigde
Kper.-frequentie side-band tenminste de helft bedraagt van het
aantal puntjes per seconde. Voor een 50-lijns beeld b.v. heeft men,
teneinde een gunstig resultaat te krijgen, een 20 Kper. band noodig
en voor een 100 lijns beeld een 80 Kper. band.
Komen wij nu terug op ons krantencliche, dan zul- len wij zien,
dat een beeld van 3X5 wel het minimum is om personen of
gebeurtenissen mede af te drukken. En dan nog zou het werkelijk een
heel klein venstertje zijn, waardoor wij de wereld bekeken! En toch
zou voor het overbrengen van zulk een beeld met, laten wij zeggen,
een 50-lijns raster 150 lijnen in de hoogte en 250 lijnen in de
breedte of 37.500 puntjes noodig zijn, die alle in 1/16 seconde
moeten worden over- gebracht.
Men heeft echter het 100-lijns beeld als het ongeveere maximum
voor de huidige techniek aangenomen. Daarmede kan men 2 of 3
personen ten voeten uit, alsmede eenigen achtergrond en nog
eenige regels tekst ter verduidelijking overbrengen.
Zelfs met een 100 Kper. band, kan men niet verwachten alle
zuivere, heldere details van den bioscoop, te genieten. Wij kunnen
niet verwachten alle afzonderlijke steenen van een steenen muur te
onder- scheiden. Wij kunnen niet verwachten alle soldaten
afzonderlijk te zien bij een pa
rade. Om zulke details duidelijk te doen uitkomen, zou een band
van duizende Kper. noodig zijn.
Ongelukkigerwijze worden er echter verschillende systemen
geexploiteerd met 20 of minder lijnen per beeld. Hoewel deze
misschien voldoende zijn om close- ups van gezichten met een
ruwheid van details en van schaduwing over te bren- gen, die meer
aan een slechte reclame- plaat dan aan een levend beeld doen den-
ken, zijn zij volkomen ongeschikt voor het ernstige doel, dat
beoogd moet wor-
611
den voor een vasten goeden televisiedienst. Dergelijke systemen
kunnen misschien zelfs samengeperst worden in een band van 4 of 5
Kiloperioden, teneinde ze te kunnen behandelen, tegelijk met de ge-
wone radio-golflengte, maar daarvan zijn de resultaten toch nog
slechts te be- schouwen en te betitelen als „voorloo- pige
experimenten”. Het spreekt toch van-
zelf, dat de radio-luisteraars geen zin zullen hebben om dag in,
dag uit, te kijken naar onthoofde personen, zonder dat er een
belofte is voor iets anders, iets beters.
Afgezien nog van de kwestie der scherm-afmetin- gen, is ook een
breede band noodzakelijk voor de details der beelden.
Hooge en lage frequen- ties zijn noodzakelijk. Dus, als wij de
lage frequenties uitschakelen, brengen wij geweldige schaduwen in
het beeld en veranderen den toon ervan. Schakelen wij de hooge
frequenties uit, dan vernietigen wij de scherpe lijnen en de
details, zooals wenkbrauwen in het geval van close-up portret- ten.
Het uitschakelen van hooge frequenties heeft eveneens ten gevolge,
dat wij aangewezen zijn op een langzame beweging, daar door snelle
overbrenging het beeld verdoezeld over- komt.
Om een, in vergelijking met radio, goed beeld over te brengen,
heeft men een band noodig, die ongeveer 20 maal zoo breed is, als
die welke voor het uitzenden van de allerbeste radio-
muziek noodig is.De leek beschouwt televisie als een
aanhangsel van den gewonen radio-ont- vanger. Aan den anderen
kant zijn er menschen, die aarzelen een radio-appa- raat aan te
schaffen, uit vrees, dat er morgen modellen te koop zullen zijn,
dietevens geschikt zijn voor televisie-ont-vangst. De waarheid is
echter, dat eentelevisiedienst hoogstwaarschijnlijk geheel apart
zou komen te staan van den om- roep. Weliswaar zouden beide
diensten
(Vervolg op biz. 612)
In verband met dit artikel is het interessant om te zien hoe Dr.
Alexanderson, over wiens werk wij reeds eerder uitvoerig
berichtten, zich de vormgeving van zijn televisie-ontvanger heeft
gedacht. Zooals bekend, loopt zijn televisie-
systeem vrijwel parallel aan dat van Baird.
-
_De amateur en Televisie__Gescheiden van de in het eerste
gedeelte van dit blad naar voren gebrachte stellingen,
beschouwt onze K.G.-medewerker het Televisie-vraagstuk met
denblik van den vorschenden amateur. *)
uitzenden op een golflengte van ongeveerIN verband met het feit,
dat dit on- derdeel der radio vooral den laat- sten tijd het
onderwerp vormt van menig gesprek, meen ik aan veler verlan-
gen te voldoen door hierover een enkel woordje te schrijven.
Met belangstelling hebben de lezers on- getwijfeid kennis
genomen van het bericht, volgens hetwelk door de Baird Television
Company in September a.s. toestellen in den handel zullen worden
gebracht, welke het mogelijk maken de Televisie-uitzen- dingen van
genoemde Maatschappij te ont- vangen. Hieruit voIgt dus
onmiddellijk, dat er tegen dien tijd ook een goed gei'n- stalleerd
Televisie-zendstation aanwezig moet zijn, hetgeen dan ook werkelijk
het geval zal zijn. De Heer Fox van de Baird Television Company
vertelde mij, dat men op het oogenblik druk bezig is met het
installeeren van den zender, welke in Lon- den gevestigd wordt. De
laatste hand werd juist aan de antenne gelegd en dan zou men gaan
proefstoomen. Hoewel aan- vankelijk de proeven tot op heden werden
gedaan op een golflengte van 45 M. pre- cies, ligt het in de
bedoeling om te gaan
*) Spoedig hopen wij in een redactioneel opstel op deze kwestie
uitvoeriger terug te komen. Red.
200 M.Het tweede punt is zeer zeker wel de
vraag, wat zal er worden uitgezonden. Vanzelfsprekend zal er nog
een groot ver- schil zijn, tusschen wat het groote publiek van
Televisie eischt als de meest doodge- wone zaak, en wat de
onderzoekers op dit gebied hebben bereikt. Het is hier pre- cies
eender als in het beginstadium van den radio-omroep. Bezien we een
ont- vangtoestel van vroeger en vergelijken we de resultaten
hiervan met die eener thans gebruikelijke installatie, dan zal een
ieder den in dit korte tijdsverloop verkregen grooten vooruitgang
kunnen en moeten constateeren. Hetzelfde is met de Televisie het
geval; we kunnen niet verlangen dat deze wetenschap, welke nog in
zijn be- gin-stadium verkeert, even volmaakt is als de
tegenwoordige muziekomroep.
Een ander punt is natuurlijk of het dan al de moeite loont om
hiervoor ontvangers in den handel te brengen. M.i. wel, want toen
de radio-omroep nog maar uiterst gebrekkig was, waren er al
ontvangers in den handel. En juist door de bezitters van die eerste
ontvangers is de radio-weten- schap met reuzenschreden vooruit
gegaan.
Ik behoef hier alleen maar te wijzen op de Ultra Korte Qolven,
welke door de amateurs zijn ontdekt. Ik twijfel er dan ook niet
aan, dat zoodra verschillende personen in het bezit zijn van een
televisie- ontvanger de verbeteringen in versneld tempo elkaar
zullen opvolgen.
Momenteel is het bijv. reeds mogelijk een vaas met bloemen te
reproduceeren en kan men aan de ontvangstzijde de bloemen in haar
natuurlijke kleuren waar- nemen. Doch ook levendige beelden kunnen
worden uitgezonden en bewegingen welke gemaakt worden zijn
duidelijk te herkennen, zooals mij door Mr. Fox werd verzekerd. Het
is echter nog niet mogelijk gebleken een geheelen persoon zichtbaar
te maken. Wanneer echter ook dit bereikt is, zal het zeer spoedig
mogelijk zijn om groepen uit te zenden en zullen we dus een
tooneelstuk niet alleen kunnen hooren, doch ook de handelingen
zien.
Oogenschijnlijk zal hiervoor nog een groot tijdvak moeten
verloopen, doch in de radio bestaan voor ons werkelijk geen
verrassingen meer, dus wie weet. Met belangstelling zien wij
intusschen de eerste demonstraties van de Baird Televisie-ap-
paraten tegemoet.
Vervolg van biz 611)misschien samengevoegd kunnen worden
voorzoover het gesynchroniseerde scherm- en luidspreker
uitvoeringen betreft: maar de televisiedienst zou zeer
waarschijnlijk met korte golven werken, terwiji de radio- omroep
vrijwel zeker zal blijven zooals die is. Daarom zal er een geheel
aparte televisie-ontvanger noodig zijn, terwiji de radio-ontvanger
onafhankelijk daarvan zal werken. Het zal technisch niet wensche-
lijk zijn, noch uit commercieel oogpunt nuttig om de beide diensten
op dezelfde golflengte uit te zenden. Daarvandaan zullen twee
geheel afzonderlijke ontvangers noodig zijn, hoewel het niet onmo-
gelijk zou zijn, en zelfs waarschijnlijk, dat deze in een kastje of
cabinet zullen worden ondergebracht, misschien met 66n knop voor
het gelijktijdig afstemmen, van beide ontvangers. Maar dit ligt nog
in de verre nevelachtige toekomst.
Het grootste obstakel, dat de ontwik- keling der televisie in
den weg staat, is
dat van een geschikte plaats in den radio-aether. In de V.S. is
het de vraag of de Federale Radio Commissie, die de controle heeft
over de toedeeling der golflengten, niet besluiten zal, dat het
korte golf terrein bewaard moet blijven voor organisaties, die het
doel nastreven de publieke belangen naar hun beste vermogen te
dienen, dan wel allerlei verschillende golflengten af te staan aan
in- dividueelen, die er allfien op uit zijn, hun
privfe-liefhebberijen bot te vieren. In het laatste geval bestaat
er groot gevaar, dat de korte golf overbelast zal worden, zoo- dat
er geen plaats zal zijn voor de breede banden, die voor de
televisie vereischt zijn.
De toekomst der televisie hangt dus voor een zeer groot deel af
van het in- nemen van en zich houden aan een ge- zond en verstandig
standpunt. Den in- genieur interesseert de huidige, nog ele-
mentaire, toestand der televisie. Hij weet hoeveel er nog gedaan
moet worden om
612
de techniek te verbeteren, hoewel hij voelt, dat de basis er is.
De ernstige radio-fabrikant weet, dat televisie in hoofdzaak nog
een experiment is, dat niet verder gaat dan het laboratorium en
daarom wacht hij op de toekomst om haar te exploiteeren. De
directies der zendstations weten, dat zij tenslotte televisie in
hun diensten voor het publiek zullen moeten opnemen, doch
intusschen zijn zij druk bezig de aurale-uitzendingen tot de
uiterste kwaliteit op te voeren.
Maar ongelukkigerwijze zijn er oppor- tunisten onder ons, die
televisie in het huidige stadium willen entameeren, met als eenig
doel groote winst te slaan uit de domheid en de nieuwsgierigheid
van het publiek. De toekomst der televisie moet dus gebaseerd zijn
op het resultaat van den strijd tegen de opportunisten, op het
conservatisme van hen, die belang hebben bij een voortbestaan der
radio- industrie en op het gezond verstand van het publiek. (Nadruk
verboden).
-
Over eindversterking en eindversterkersdoor MANFRED v.
ARDENNE.
Dit artikel, een der meest belangrijke publicalies van den
laatsten tijd, handelt over het onlwerpen van vervormingsvrije
eindversterkers, waarbij de schrijver tot geheet nieuwe
gezichtspunten komt. Bizonder waardevol zijn de bcschouwingen van
den auteur, waar het er om gaat
de stroomsterkte onafhanketijk te maken van de frequentie een
probleem, dat, zoo men weet, door Philips met de B 443 voor
kleinere installaties op bewonderenswaardige wijze is opgelost
Tenstolte wordt een, volgens het in deze artikelenrccks
onlwikkelde systeem geconstrueerde, krachtinstallatie aan de hand
van foto’s en schema's beschreven
DE laatste trap van den l.f. ver- sterker moet den luidspreker
een zoo groot mogelijke energie on-
vervormd kunnen toevoren. Dit is slechts dan tnogelijk, indien
de spanningen zoo gekozen zijn, dat aan de voorwaarden voor een
vervormingsvrij gebruik van de lamp is voldaan. Dit is het geval,
wanneer een voldoend groote plaatwisselstroom door een
roosterwisselspanning kan wor- den opgewekt, die niet in het gebied
van den roosterstroom reikt.
steilheid van de verhouding tusschen in- wendigen en uitwendigen
weerstand af- hangt.
Indien echter de uitwendige weerstand nog een capacitief of
inductief gedeelte bezit, dan treedt tusschen roosterspanning Eg en
plaatstroom la een phaseverschui- ving op. De arbeidskarakteristiek
wordt dan een ellips. Bij inductieve luidsprekers wordt de eindlamp
in hoofdzaak door een zeifinductie L en een weerstand Ra be- last.
De verliesweerstand Ra bestaat uit
duidelijk in fig. 2 te zien, waarin voor verschillende
frequenties de berekende ar- beidskarakteristieken zijn aangegeven.
Meestai is het niet noodzakelijk, de juiste ligging van de
elliptische arbeidskarakteristiek te kennen, maar is het voldoende
te rekenen met de diagonalen van den rechthoek, die om de ellips
beschreven is.
De steilheid van deze diagonaal, die als vereenvoudigde
arbeidskarakteristiek kan worden beschouwd, is, uitgedrukt in de
lengten der rechthoekszijden
lllllllll!ll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!!ll
Fig. 1 = Kromme van de RE 504 bij 'n anodespanning van 150
Volt.
Fig. 2 = Arbeidskarakteristiek der RE 504.
K = 38 Volt p = 4,5 Ri = 7500 Ohm Ra = 2000 „Ra = 3000 ,.L =
2,35 Hy Ea = 374 Volt
De grootste waarde van den anode- wisselstroom wordt uit de
karakteristiek bepaald. Bij de lamp, waarvan de karakteristiek in
fig. f is gegeven, loopt het rechtlijnige gedeelte van den stroom
la! tot Ia2. Een maximale wisselstroom kan onvervormd worden
afgegeven, indien het arbeidspunt ligt op het midden van dit rechte
stuk, d. w. z. bij la. De grootste waarde van den vervormingsvrij
af te geven plaatwisselstroom bedraagt dan '/, (la, — Ia2) —
la.
Om een overzicht over de dynamische verhoudingen in den laatsten
versterker- trap te verkrijgen, wordt hieronder de invloed van de
belasting in den plaatkring nader nagegaan. Bij zuiver Ohmsche
belasting is, zooals bekend, de arbeidskarakteristiek een rechte
lijn, waarvan de
twee deeien, de gelijkstroomweerstand Ra van de spoeltjes en de
bedrijfsweerstand Rb. Rb bestaat eveneens uit twee stukken, de
verliesweerstand Rav, overeenkomende met de ijzerverliezen en de
nuttige weerstand Rau, die aangeeft hoeveel energie voor de
mechanische trillingen gebruikt wordt. De nuttige weerstand is
echter zeer klein, vergeleken met de overige weer- standen en kan
daarom bij vele beschou- wingen worden verwaarloosd. Mocht dit
echter in sommige gevaallen ontoelaat- baar zijn, dan zal voor Rau
een gemid- delde waarde worden gebruikt, daar de waarden bij
verschillende luidsprekers en voor verschillende frequenties nogal
uit- eenloopen.
De invloed van de belasting door een luidspreker op de
arbeidskarakteristiek is
613
Ir = Ia/Eg = g/Z.Z is de totale impedantie in den plaatkring.
Dus bij verwaarloozing van de eigen capaciteit van den luidspreker
vindt men
Sr- g1/ (coL)2 + (Ri + Ra)2
Volgens deze formule neemt dus bij inductieve luidsprekers bij
grooter worden- de frequentie de steilheid af. Om aan de boven
opgestelde voorwaarden voor een volledig en vervormingsvrij gebruik
van de lamp te voldoen, is het noodzakelijk, dat voor een voor de
keuze der spanningen kritieke frequentie, de vereenvoudigde
arbeidskarakteristiek juist door het punt gaat, dat met de
stroomwaarde la, over- eenkomt. Dit is dus het eene eindpunt
van
-
het als rechtlijnig te beschouwen gedeelte der statische
karakteristiek. Bovendien wordt de andere grens gevormd door de
spanning, waarbij merkbare roosterstroo- men beginnen op te treden,
dat is dus on- geveer de roosterspanning 0 Volt. Op grond van
eenige eenvoudige wiskundige berekeningen, vindt men dan de
volgende waarde voor de spanning Ea der anode- stroombron:
Ea = K -(- la (Ri + Ra) -(- la1 Z.Hierin beteekent K een
variatiespan-
ning, die wordt ingevoerd om van een lineaire betrekking voor
den plaatstroom uit te kunnen gaan, K is gemakkelijk uit de
statische karakteristiek at te lezen (zie fig. 1). Ia is de
plaatgelijkstroom, la1 de plaatwisselstroom. Voor inductieve Iuid-
sprekers kunnen wij hiervoor ook schrij- ven:
Ea = K + la (Ri + Ra) + la'1/ (mi.)2 + (Ri + Ra)2
In woorden uitgedrukt zegt deze for- mule, dat de spanning van
de plaatstroom- bron, wanneer men een gegeven lamp volledig wil
benutten, minstens zoo groot moet zijn, als de som van een
variatie- spanning, de gelijkstroomspanningsafval en de
wisselstroomspanningsafval.
De spanning moet bij inductieve luid- sprekers dus des te
grooter zijn, naarmate men de kritieke frequentie, waarvoor men de
versterking wenscht te beoordeelen, hooger kiest. Zou men hiervoor
de boven- ste grens van het hoorbare gebied kiezen, dus ongeveer
10.000 perioden per secon- de, dan zou men tot zeer groote plaat-
spanningen komen. Dit is echter niet hin- derlijk, daar wij van een
veel lagere frequentie dienen uit te gaan. De reden hiervoor is,
dat zoowel bij spraak als muziek, de grootste geluidsvolumes en dus
ook de grootste wisselspanningen in het midden van de schaal
liggen. Op grond van me- tingen aan ontvangers mag men ongetwij-
feld aannemen, dat de sterkte der rooster- wisselspanningen vanaf
de frequentie 800 per sec. vlugger afnemen dan de steilheid der
arbeidskarakteristiek toeneemt. Voor inductieve luidsprekers kan
dus 800 als de kritieke frequentie worden be- schouwd *).
*) Voor capadtatieve luidsprekers en inductieve met
parallelcapaciteit vergelijke men:
M. v. Ardenne, Zur Theorie der Endverstaer- kung, Jahrbuch fuer
drahtlose Telegraphie, deel 30, aflevering 4, en
L. Muller en M. v. Ardenne: „Die Transfor- matoren verstaerker”,
pag. 110. (Uitgave R. C. Schmidt, Berlijn).
Met behulp van de betrekkingla Ea—K
Eg =---------------E g
komt men tot de formule
Ok in deze formule heeft men Z voor de frequentie 800 te
berekenen. Voor de lamp met de gegevens van fig. 2, die in
samenwerking met een luidspreker van het gebruikelijke type
onderzocht werd, geeft de berekening een vereischte plaat-
luidsprekers, die door een voormagneti- seering in de
symmetrische werkingswijze geschaad worden, noodzakelijk. Bij de
hieronder te beschrijven eindversterkers is het gebruik van een
dergelijke smoor- spoelschakeling steeds verondersteld.
Met behulp van onze formules laten zich een groot aantal vragen
vragen over eindversterkers beantwoorden.
Wordt de eindlamp inplaats van door een enkelen luidspreker,
door twee luidsprekers van hetzelfde type belast, dan
/~T 7uJ
7 f/ L 1/ 1 _ // 1 /
1 / s I /r~ IP' f.
11 ^ >p
-7 \ =h 731 olt F-4*=2sr
/ i /ilJ /
/ / / /p
c,f6 / //
/■fftY
ii±-0—
<
—
7“
30 10*Amp.
70 I. (I luidspreker) Ra =0Ra = 2000 Ohm L = 2.5 By
60
30
50 II. (2 luidsprekers) Ra = O Ra = 1000 Ohm L = 1,25 Hy
S = 2,2103 A./V. f7 = 3Ri = 1375 Ohm
2C la = 40 1 03 Amp. Ia = 28 10’ .,
30
10
4?
spanning van 374 Volt. Ook de hierbij behoorende roosterspanning
is uit de fig. af te leiden. De fig. 2 laat duidelijk zien het
vlakker worden van de arbeidskarakteristiek door het Ohmsche
gedeelte van den plaatkringweestand.
De plaatspanning moet, zooals de formule leert, met het bedrag
van den span- ningsafval aan den gelijkstroomweerstand in den
plaatkring vergroot woorden. De gelijkstroomweerstand van de
luidspreker- wikkeling is meestal aangegeven en kan bij de
constructie nauwelijks verminderd worden, wanneer men een grooten,
nut- tigen weerstand wenscht te bereiken. (>m echter de
plaatspanning niet onnoodig groot te behoeven te kiezen, is het
zeer gewenscht de smoorspoelschakeling te ge- bruiken, waarbij de
plaatgelijkstroom door een smoorspoel met kleinen
gelijkstroomweerstand en groote zelfinductie gaat en slechts de
wisselstroom van een voldoend grooten condensator door den
luidspreker gaat. Zooals men weet is deze schakeling niet alleen om
de bovengenoemde reden uiterst gunstig, maar bij alle moderne
614
gaat door elken luidspreker een stroom, die half zoo groot is
als de stroom, die door een enkelen luidspreker zou gaan. Bij een
enkelen luidspreker bedraagt de nuttig afgegeven energie
Ln = i/2 Ran la2.De grootste waarde van den anode-
wisselstroom der lamp, die door de beide luidsprekers kan gaan,
is dezelfde; daar- entegen is de nuttige weerstand half zoo klein
geworden en is
Ln = J4 Ran Ia2.Hieruit volgt, dat bij parallelschakeling
van twee luidsprekers de maximaal af te geven nuttige energie de
helft is van de maximale energie bij gebruik van 66n luidspreker.
Deze dingen worden voor een luidspreker en twee parallel
geschakelden door de figuur 3 nader toegelicht. Voor de gebruikte
lampen (het zijn hier twee parallel geschakelde B 403) en voor de
gegevens van den luidspreker komt men tot een plaatspanning van 470
Volt, ter- wijl bij twee parallel geschakelde de span, ning tot 300
Volt afneemt.
(Wordt vervolgd.)
-
Nog meer WisselstroomlampenDe 4-volts Telefunken-serie thans
eveneens compleet
NADAT enkele weken geleden door Telefunken een serie direct-ver-
hitte wisselstroomlampen is uit- gebracht, worden dezer dagen 2
nieuwe
wisselstroomlampen gelanceerd, en wel van het indirecte-verhitte
type. De constructs dezer lampen is geheel overeen- komstig die van
de bekende REN 1104, met indirect-verhitte kathode, welke thans
gedurende reeds meer dan een jaar gebleken is alleszins betrouwbaar
en doelmatig te zijn.
Deze twee lampen zijn de volgende:
REN 1004.Deze lamp is bestemd voor weerstands-
versterking en heeft een versterkingsfactor van 30, en een
steilheid van 0,5 milli- Ampere per Volt. De arbeidssteilheid bij
een uitwendigen weerstand van 1 Megohm bedraagt 0,02 milli-Ampere
per Volt. Deze lamp komt dus overeen met de ge- lijkstroomlamp RE
054 en de direct- verhitte wisselstroomlamp REN 501, en is dus ook
als H.F.-lamp in schema’s met afgestemde anodekring te
gebruiken.
De verdere gegevens dezer lamp zijn:Gloeispanning .............
3y2 Volt.Gloeistroom ................. 1,1 Ampere.Max.
anodespanning ... 200 Volt. Inwendige weerstand ... 60.000 Ohm.
REN 2204.Deze lamp is bestemd voor eindverster-
king en bestaat uit 2 parallel-geschakelde systemen REN 1104,
bezit alzoo dezelfde gloeispanning als deze, doch de dubbele
gloeistroom, dubbele emissie, en een steilheid van 3 Milli-Ampere
per Volt.
Daar de versterkingsfactor dezelfde is als van de bekende
gelijkstroomlamp RE 134, laat deze lamp zich in den eind- trap
zonder meer in plaats van de RE 134 gebruiken, indien men van
gelijkstroom- op wisselstroom-verhitting wil overgaan.
De gegevens der REN 2204 zijn:Gloeispanning ............. 3,5
Volt.Gloeistroom ................. 2,2 Ampere.Max. anodespanning
... 200 Volt.Steilheid ...................... 3 Milli-Ampere
per Volt.Versterkingsfactor ....... 10.Inwendige weerstand ...
3500 Ohm.
Met de REN 1104 vormen deze beide lampen dus een complete serie,
waar-
mede de volgende combinaties kunnen gevolgd worden:
3- lamps-toestel met weerstandsverster- king: REN 1104, REN
1004, REN 2204.
4- lamps-Koomans-toestel met transfor- matorversterking: REN
1004, REN 1104, REN 1104, REN 2204.
4-lamps-inductief-Koomans-toestel met weerstandsversterking: REN
1104, REN 1104, REN 1004, REN 2204.
Behalve met een gewonen 5-poligen sokkel worden deze lampen ook
met den W.-voet in den hande! gebracht. Deze W.-voet heeft
hetzelfde doel als de ver- loopsteker, welken Telefunken eveneens
binnenkort in den handel zal brengen, nl. het mogelijk te maken,
dat ieder bestaand toestel op zeer eenvoudige wijze in een
Oekleurde beelden.
IN een onderhoud, dat wij dezer da
gen hadden met een der heeren der Baird International Television
Co.,
werd ons medegedeeld, dat Mr. J. L. Baird er kortelings in
geslaagd is zijn systeem aanmerkelijk te verbeteren. Zoo is bij de
uitzending de sterke belichting van den persoon of het voorwerp,
wiens beeld door de foto-cel moet worden opgenomen, en waarvoor een
electrische lamp van 3000 kaars werd gebezigd, overbodig geworden
en kan nu het normale daglicht dienst doen. Dit impliceert, dat de
uitzendingen niet langer gebonden zijn aan een be-
Een van de nieuwe Televisor-modellen, zooals deze in September
a.s. in den handel komt.
615
wisselstroomtoestel wordt veranderd. Men heeft slechts de
gelijkstroomlampen uit het bestaande toestel te verwijderen en de
bovenstaande lampen met W.-voet of met gewonen huls met
tusschensteker daarin te plaatsen, een nieuwe gloeidraadleiding aan
te brengen en deze met den transfor- mator te verbinden, en de oude
gloei- draadleidingen aan een der zijden van den transformator of
een potentiometer te verbinden, om een wisselstroomtoestel te
hebben, hetwelk evengoed functioneert als het oude
geiijkstroomtoestel.
Het is dus thans iederen leek mogelijk, om op zeer eenvoudige
wijze van een bestaand toestel een wisselstroomtoestel te maken,
hetgeen ongetwijfeld in een bestaande vraag voorziet.
paalde plaats en karakter. Bovendien is het thans voor het eerst
mogelijk gebleken bewegende beelden in kleuren over te brengen. Bij
een onlangs gehouden proef zag onze zegsman in den „Televisor” hoe
Mr. Baird een blauwe papieren muts van zijn hoofd zette en verving
door een roode doek, hij kon constateeren, dat de kleur van zijn
tong normaal was, zag het opslaan der oogleden en het wit van de
oogen toen deze zich bewogen.
Wij vernamen voorts, dat de in uit- zicht gestelde demonstraties
op de ,,Ne- nyto” wel niet voor September zullen plaats hebben,
terwijl overwogen wordt in dit geval de demonstratie-apparaten —
die zich momenteel nog te Londen bevin- den — niet naar de „Nenyto”
doch naar de Rotterdamsche Radio-Tentoonstelling te dirigeeren.
Doktershulp per radio.Het eiland Juan Fernandez telt 287
inwoners,
doch heeft geen dokter.De inwoners hebben nu een klein
hospitaal
opgericht met medicijnen en instrumenten en daarbij bovendien
een radiostation gebouwd.
Indien nu iemand op het eiland ziek wordt, worden de symptonen
van de ziekte draadloos naar een arts te Valparaiso geseind, die
weer draadloos antwoordt wat met den patient ge- beuren moet.
Slechts in zeer ernstige gevallen reist de arts zelf naar het
eiland toe.
_Nieuwe vorderingen in Televisie__Komt Baird op de R.R.T.?
-
Soede muzieh eischl
geede wccrgavc
f)c Philips electpische gramofoonopnemepiCC5
is op eenvoudige wijze in plaats van den gewonen weergever op
iedere gramofoon aan te brengen, waarna op even gemakkelijke wijze
door aansluiting aan ieder goed ontvangtoestel via den luidspreker
een buitengewoon krachtige en zuivere weergave bereikt wordt.
Waar vooral in den laatsten tijd de z.g. electrisch opgenomen
platen met opnamen van de grootste toons kunstenaars en orkesten
der wereld, als Schaljapin, Kreisler, Heifetz, Paderewski,
Concertgebouworkest enz., in den handel zijn, geldt dus meer dan
ooit het devies:Goede muziek eischt goede weergave.
Prijs f 25,-Wanneer dit apparaat aangesloten wordt aan den
Philips gramofoon* versterker, kan het geluid tot ongekende sterkte
worden opgevoerd.
616
-
Hips Luidspreker
,,Schoon van blank, schoon van kleur”
De weergave van dezen volgens geheel nieuwe principes
geconstrueer- den luidspreker is on- vergelijkelijk schoon en van
een verrassende zuiverheid. Orkestmu- ziek, Zang en soli van alle
instrumenten weer- klinken zoo natuurge- trouw in Uw kamer, dat II
zich in de concert- zaal waant.
De Heer J. Corvcr schrijft over dezen luidspreker in Radio-Ex-
pres o. m.:„Wij hebben den nieu- wen PHILIPS luidspreker een paar
maan- den in gebruik gehad. Ons oordeel heeft zich derhalve rustig
kunnen vormen, na veelzijdigc vergclijking. Een prach- tige
weergever is het. Dat kan onomwonden en zonder eenige reserve
worden gezegd.”
ph n Li617
-
_Het laboratorium van den Radio-Amateur__door M. M.
BIEDERMANN.
De dric-electrodenlamp.
DE radiolamp heeft in de electri- sche meettechniek een geweldi-
gen vooruitgang gebracht. In de
eerste plaats kwam men tot geheel nieuwe meetinstrumenten, maar
bovendien, en dat is voor ons het belangrijkst, was men in staat
vele metingen buitengewoon veel eenvoudiger en met goedkooper
hulpmid- delen te verrichten. Voor ons doel zijn normale
ontvanglampen te gebruiken, na- dere gegevens over inwendigen
weerstand, steilheid en dergelijke zullen bij de diverse
instrumenten, die zeer eenvoudig zelf te bouwen en te ijken zijn,
nader worden aangegeven.
Eerst nog eenige algemeene opmerkin- gen over lampen voor
meetinstrumenten. Daar wij wenschen, dat de ijkingen vrij lang,
bijvoorbeeld een paar maanden gel- dig blijven, moet de lamp
constant werken, zoodat dus hoogvacuumlampen het meest geschikt
zijn. Verder moeten de plaat- en gloeispanningen, die eenmaal
gekozen zijn, steeds weer gebruikt worden. Bij sommige
instrumenten, bijv. den later te beschrijven lamp-golfmeter, is dit
niet ab- soluut noodzakelijk. Is men op een wissel- stroomnet
aangesloten, dan kan de gloei- Iamp over een transformator uit het
net gevoed worden, indien de 50 perioden- toon niet storend is. De
gloeispanning is dan vrijwel als constant te beschouwen. Een zeer
goede controle op de gloei- stroom bestaat daarin, bij bepaalde
plaat- en roosterspanning de plaatstroom, die bij het eerste
gebruik is bepaald, te meten. Door veranderingen in de gloeistroom
verandert de plaatstroom gewoonlijk veei sterker, dan door
procentueel dezelfde veranderingen van plaat- of roosterspanning.
Ook moet er voor gezorgd worden, dat plaat- en gloeidraad niet te
zeer worden verhit, daar anders gasresten vrij komen, die de
karakteristiek vrij aanzien- lijk kunnen veranderen. De door den
fa- brikant bij de lamp verpakte karakteristiek heeft slechts tot
doel de geschiktheid van de lamp te kunnen aflezen, maar kan niet
als grondslag voor onze metingen dienen. Hebben wij een
karakteristiek noodig, dan is het gewenscht deze zelf nog eens te
bepalen. Is het ons echter alleen om de
IV. Voortzetting van het artikel uit no. 29.
lainpgegevens (steilheid, versterkingsfac- tor en inwendige
weerstand te doen, dan kunnen wij deze direct door een wissel-
stroommeting vrij nauwkeurig bepalen.
Meting der lampconstanten.De schakeling voor het bepalen van
den
versterkingsfactor is in fig. 1A aangegeven, M is weer onze
meetdraad, Tr de scheltransformator of nog beter een I.f.-
generator van wat hoogere frequentie
(bijv. zoemer over transformator aangesloten), T de telefoon.
Het contact wordt dan zoo geplaatst, dat het gezoem in de telefoon
zoo zwak mogelijk is. Het minimum is gewoonlijk vrij scherp. De
versterkingsfactor is dan gelijk aan de ver- houding b/a.
Daar de versterkingsfactor meestal vrij groot is, wordt b veel
grooter dan a, zoodat de bepaling van b/a niet zeer nauwkeurig zijn
zal. Dan is echter de volgende kunstgreep toe te passen. Tusschen
de klemmen 1 en 2 wordt nog een weerstand geschakeld, die precies
tien keer zoo groot is als de weerstand van de meetdraad. Vinden
wij dan nu dat het stuk b van de meetdraad juist zoo groot is als
het stuk a, dan is de weerstand tusschen 2 en 3 juist 21 keer zoo
groot als de weerstand tusschen 3 en 4, zoodat de
versterkingsfactor 21 is. Veranderen wij plaat- of roosterspanning,
dan zullen wij zien, dat de versterkingsfactor dezelfde waarde be-
houdt.
De steilheid is volgens het schema van fig. IB te bepalen.
Hierbij is R een veran-
618
derlijke weerstand van 500—10 000 Ohm (dus van het type, dat
voor een detector- aftakking bij een plaatstroomapparaat wordt
gebruikt), die wij van te voren ge- ijkt hebben, en wel met duizend
ohm als eenheid, dus van 0.5 tot 10 (de ijking be- hoeft niet
verder te gaan, daar grootere weerstandswaarden niet voorkomen. De
weerstand R wordt zoo ingesteld dat het gezoem in de telefoon zoo
zwak mogelijk is, voor onze ij king is dan de steilheid S = '/R-
Voorbeeld: R' = 500 Ohm, dus in onze ijking 0.5, S = y0.5 = 2
m.A./V.
De inwendige weerstand is nu onmid- dellijk te berekenen uit de
formule R| = 1000 g/S.
De inwendige weerstand is echter ook wel direct in een
brugschakeling te meten. Met den voltmeter V in figuur IB is de
plaatspanning af te lezen. De steilheid, en dus ook de inwendige
weerstand is wel sterk van de plaat- en roosterspanning af-
hankelijk.
De lamp als voltmeter.Buitengewoon belangrijk is het voor
ons, dat wij met drie electrodenlampen wisselstroommetingen
kunnen uitvoeren, waarbij wij slechts een goed gelijkstroom-
instrument (draaispoelmeter) noodig hebben. Met de lamp zijn echter
ook gelijk-
stroommetingen uit te voeren, waarbij het stroomverbruik
practisch nul is.
De statische lampvoltmeter.Een voltmeter, die geen stroom
ver-
bruikt wordt wel eens een statische ge- noemd (zie het derde
artikel). Een radiolamp is nu zeer gemakkelijk in een der- gelijk
instrument te veranderen. Wordt de roosterspanning van een lamp
verandert, dan verandert ook de plaatstroom. Van
(Vervolg op biz. 620)
-
■
REN 1104
REN 1004
Nieuwe Telefunken FabrikatenIndirect verhitte
wisselstroomlampen: Weerstandlamp REN 1004 . . f 12.50 Eindlamp REN
2204 . . . . f 17.50
De prijs der beginlampREN 1104 bliift f 12.50
REN 2204
Tusschenstekker voor om- bouw gelijkstroom- inwissel-
stroomapparaten f 1.50transfor-
matoren . f 14.50
HRNS,140RQE6RCR
Oe indirect verhitte wisselstroomlampen worden geleverd met
normalen sokkel met 5 stiften (een extra stiff in het midden
waaraan de kathode is verbonden) en met W-sokkel d.i. een sokkel
met 4 stiften en 2 zijklemmen.Voor ombouw van een
gelijkstroom-toestel in een wisselstroom-toestel worden de lampen
met W-sokkel (REN 1104 W. enz.) gebruikt, dan wel de lampen met
normaal sokkel (REN 1104 enz.) en tusschenstekker.
BEPER KAN THAWSzijn gelijkstroom-toestel op zeer eenvoudige
wijze in een wisselstroom-toestel veranderen, waarbij aan de
verbindingen in het toestel niets behoeft te worden gewijzigd.Het
is slechts noodig de oude lampen te vervangen door indirecte
wisselstroomlampen van de W.-serie of door lampen met normalen
sokkel met 5 stiften onder tusschen plaatsing van een
tusschenstekker, en nieuwe gloeidraadleidingen aan te brengen
zooals in bovenstaande afbeelding aan- gegeven. De oude
gloeidraadleidingen worden dan tezamen verbonden met een zijde der
transformator.
Nadere inlichtingen worden verstrekt door:TELEFUNKEN - DEN
HAAG.
Vert, d SIEMENS
-
Electrische Gramophoonopnemers
NU in den Iaatsten tijd de electrische gramofoonopnemer den
mechanischen meer en meer ver- dringt en daardoor de gramofoon als
mu-
ziekinstrument weer in eere hersteld wordt, is het misschien
niet ondienstig oin op een bij gramofoon-weergave vaak voorkomend
euvel te wijzen. Want niet alleen schijnen de gebruikers van de
gramofoon hiervan niet op de hoogte te zijn, zooals de
gramofoonplaten-concerten van binnen- en buitenlandsche stations
inaar al te duidelijk verraden, naar zelfs de platenfabrikanten
verwaarloozen dit zeer belangrijke punt.
Het is n.i. voor een zuivere vveergave van gramofoonmuziek een
eerste ver- eischte, dat de plaat precies om het mid- delpunt van
zijn spiraal draait en niet om eenig ander punt. Stel n.l. eens,
dat het
Wat de ervaring leerde
middelpunt van de plaat 0.5 millimeter buiten het draaipunt
ligt, dan zal de weergever als hij onder normale omstan- digheden
10 c.M. van het draaipunt af- staat, onder deze omstandigheden
gedu- rende een omwenteling tusschen 9.25 en 10.05 c.M. van het
draaipunt afstaan. Daar de snelheid, waarmede de weergever over de
plaat beweegt evenredig is met zijn afstand tot het draaipunt, zal
er dus een snelheidsvariatie van 1 % optre- den als de afwijking
van middelpunt tot draaipunt V4 % van zijn afstand tot het
draaipunt is. Het aantal trillingen is weer evenredig met de
snelheid, we krijgen dus in het aangehaalde (geheel niet overdre-
ven) voorbeeld ook een toonverandering van 1 %. Dit is een
afwijking, die ook door tamelijk onmuzikale ooren als valsch
gevoeld wordt. Zij treedt bij electrische
opnemers even sterk te voorschijn als bij den normalen
weergever. Zooals uit bo- venstaande beschouwing is af te leiden,
hindert dit verschijnsel het meest aan het einde der plaat, hetgeen
de praktijk be- vestigt. Wie veel naar de gramofoonplaten-concerten
luistert, wordt even vaak door opvallend goede als door opvallend
slechte weergave getroffen. Ligt de plaat bij toeval goed, dan is
de weergave, dank zij de perfectie der electrische versterking een
genot, draait zij daarentegen om een verkeerd punt, dan is de
valschheid erger- lijk. Allen, die zich met gramofoonweer- gave
bezighouden, dienen er dus zorgvul- dig op te letten, dat de
opnemer niet schommelt. Aan dit punt mogen ook de
gramofoonplaten-fabrikanten wel eens hun aandacht schenken.
(Vervolg van biz 618)
dit principe inaken wij gebruik. Eerst wordt zorgvuldig de
karakteristiek van de lamp opgenomen, die het verband tusschen
roosterspanning en plaatstroom aangeeft, waarbij wij nauwkeurig de
plaatspanning en gloeispanning noteeren. Onze tabel kan nu ook
omgekeerd gelezen worden, zoo- dat een bepaalde plaatstroom ons de
grootte van de roosterspanning aangeeft. De beide aansluitklemmen
van onze voltmeter zijn het rooster en de min-gloei- draad.
Eigenlijk zou het gewenscht zijn altijd wat negatieve voorspanning
te ge- ven, om opladingen door de rooster- stroom te vermijden,
maar daar zien wij hier van af. Daar gewenscht wordt, dat deze
lampvoltmeter geen stroom verbruikt wordt het rooster met de
minpool, de min-accu met de pluspool van den gelei- der, waarlangs
wij den spanningsafval willen bepalen, verbonden. Als toepassin-
gen noemen wij:
le. spanningsmetingen, indien het stroomverbruik van den meter
zeer klein moet zijn. Dit is bijv. het geval indien negatieve
roosterspanning van het plaat- stroomapparaat wordt afgetakt,
alleen een dergelijke statische meter geeft absoluut betrouwbare
waarden. Met een B 403 zijn nog spanningen van 10—30 Volt zeer
goed te meten, voor kleinere spanningen gebruike men een
kleinere lamp.
2e. Weerstandsmetingen, Hoogohmige weerstanden zijn niet goed
volgens de in de beide eerste artikelen beschreven methode te
meten. Zeer goed voldoet ech- ter het volgende. De onbekende
weerstand X wordt in serie met ’n bekende, eveneens zeer groote
weerstand R op een batterij (accu) van bekende spanning V aange-
sloten. Met onzen lampvoltmeter, meten wij de spanningen E langs X,
dan wordt de grootte van X bepaald door de formule
Door R en V voldoende groot te nemen zijn zelfs zeer groote
weerstanden, bijv. isolatieweerstanden nog wel te bepalen:
Voorbeeld: Een reepje eboniet wordt in serie met een weerstand van
5 megohm op 100 V. aangesloten, de spanning langs de weerstand
blijkt 1 Volt te zijn, dan is de weerstand van het reepje eboniet
500 megohm. Deze waarde zal wel niet zeer nauwkeurig zijn, maar de
orde van grootte is goed en stelt ons tot een beoordeeling in
staat.
3e. Stroommetingen. Laten wij een zeer zwakke stroom door een
voldoend groo- ten weerstand gaan, dan wordt de spanningsafval zoo
groot, dat wij deze met onzen statischen lampvoltmeter kunnen
620
bepalen. Door dus tusschen de klemmen een hoogohmigen weerstand
te plaatsen, hebben wij een gevoeligen stroommeter, die echter
helaas meestal een veel te groo- ten inwendigen weerstand heeft.
Een meting waarvoor wij het instrument wel kunnen gebruiken is de
bepaling der statische antenne-ladingen. De stroommeter wordt in de
antenne opgenomen. Men meet dan de gelijkstroom, die door de
antenne gaat, niet de h.f.-storingen. Men zal echter dan wel
merken, dat op warme dagen, of tij- dens een hagelbui er een
merkbare gelijkstroom door de antenne gaat.
Het meten van groolere spanningen.Met den hierboven beschreven
stati
schen lampvoltmeter zijn spanningen van 0.1 tot 30 V., alnaar de
gebruikte lamp zeer goed te meten. Voor vergrooting van het
meetbereik kunnen wij of een span- ningsdeeler voorschakelen of een
ander principe gebruiken, n.l. de roosterspanning constant houden,
maar de plaatspanning laten varieeren. Het eerste is wel verreweg
het eenvoudigste en daarom voor ons het geschikste. Wij bepalen
eerst bij een lage spanning de verdeelingsverhouding, daar dit toch
wel tot nauwkeuriger resultaten voert, dan wanneer wij de
verhouding naar de opgegeven weerstandswaarden der hoogohmige
weerstanden berekenen.
-
Op de Lulsterpost der Korte Golvendoor en-R005.
WANNEER ik mijn aanteekenin-
gen van Zaterdag 28 Juli na- zie, dan zijn de ontvangst-
resultaten voor dien dag werkelijk bedroe- vend. ’s Middags
iuisterde ik voor afwis- seling weer eens naar Philips om te con-
stateeren, dat deze slechts R4 doorkwam, terwijl ik hem anders
zeker R6 ontvang. Fading was er echter nagenoeg niet. De ongunstige
ontvangst-condities zouden zich echter later op den avond blijven
handhaven. Even meende ik dat er een verbetering intrad, toen ik
omstreeks kwart voor twaalf het Fransche station ef-8BA ontving,
die met sterkte R7 bezig was den Franschman ef-8ROJ aan te roepen.
Er was echter veel luchtstoring, er dreigde namelijk een onweder,
doch de Franschman wist hier bovenuit te komen. Omstreeks 12 uur
komt en-OYW in de lucht en doet een oproep, welke beant- woord
wordt door en-OJS. Eerstgenoemd station blijft kwalitatief gelijk
aan de vorige uitzendingen, welke ik van hem hoorde, dus over het
geheel goed. Laatst- genoemd station gaat thans in stijgende lijn
en wordt geregeld beter en harder. Thans ontving ik hem zeker R6.
Om kwart over twaalf komt ook en-OLC in de lucht, die de beide
anderen gaat aanroepen en spoedig verbinding heef