ประชากร58 6.indd

ชวมณฑลนครานรกษ:

แนวคดภายใตความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมอง

ธเนศ กตศรวรพนธ*

บทคดยอ

การขยายตวของความเปนเมองสงผลตอการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม โดยเฉพาะเรองของความ

หลากหลายทางชวภาพ ท�าใหเกดค�าถามวาจะมวธการจดการความสมดลระหวางเมองกบความหลากหลายทาง

ชวภาพนไดอยางไร บทความนมวตถประสงคเพอน�าเสนอแนวคดดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

ในเขตเมอง โดยวเคราะหผานโครงการรเรมชวมณฑลนครานรกษทสนบสนนโดยองคกรยเนสโก การศกษาน

ใชกระบวนการวเคราะหเอกสารและเปรยบเทยบกรณพนทภายใตโครงการดงกลาว ทด�าเนนงานในตางประเทศ

ผลการวเคราะหและทบทวนกรณศกษา ชใหเหนโอกาสและขอจ�ากดทอาจเกดขน หากมการด�าเนนการโครงการ

ดงกลาวในระดบสถาบนการศกษาซงถอเปนกลไกหนงในแนวคดของโครงการเขตสงวนชวมณฑล นอกจากนปจจย

ทมสวนสงเสรมใหโครงการด�าเนนการได เชน การมสวนรวมของประชาชนในพนท และการสนบสนนดานนโยบาย

จากภาครฐ ซงมค�าถามทตองท�าความเขาใจกอนวา บทบาทของประชากรในเมองตอการมสวนรวมในเขตชวมณฑล

คออะไร และเราจะไดอะไรจากแนวคดดงกลาว

ค�าส�าคญ: ชวมณฑลเมอง ชวมณฑลนครานรกษ การจดการความหลากหลายทางชวภาพ

* นกวจยหลงปรญญาเอก สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

ชวมณฑลนครานรกษ: แนวคดภายใตความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมอง 113

114

Urban Biosphere Reserve:

A Concept Based on Biodiversity in Urban Areas

Thanate Kitisriworaphan*

Abstract

Urban sprawl directly affects environmental degradation, especially in terms of biodiversity

degradation. This phenomenon raises concern about how to manage population and the

environment in order to achieve a balance between urban area utilization and biodiversity

protection. This paper aims to introduce a strategy of biodiversity conservation in urban areas

under the concept of the Urban Biosphere Reserve supported by the UNESCO. This documentary

study compares similar projects in a number of countries. Analyzing cases in foreign countries leads

to the question whether this project can be applied in a university area. Furthermore, there are

some questions relating to supportive factors such as local people participation, government policy,

etc. Also, the role of urban people and potential benefits if this concept is applied are things that

need to be answered prior to implementation.

Keywords: Urban biosphere, Urban biosphere reserve, Biodiversity management

* Post-doctoral researcher, Institute for Population and Social Research, Mahidol University

บทน�า

มนษยเปนสงมชวตเพยงหนงเดยวทมอทธพลตอสงแวดลอมทงในระดบจลภาคและมหภาค การกระท�าตางๆ

ของมนษยสงผลตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทงทางตรงและทางออม (Vitousek, Mooney, Lubchenco,

& Melillo, 1997) และกจกรรมของมนษยกอใหเกดการเปลยนแปลงทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

รวมถงความหลากหลายทางชวภาพทมความส�าคญตอความเปนอยของมนษย โดยประมาณรอยละ 40 ของเศรษฐกจ

โลกและรอยละ 80 ของความตองการขนพนฐานของมนษย (ปจจย 4) เกยวของกบทรพยากรความหลากหลาย

ทางชวภาพ (Topfer, 2000) ในขณะทรอยละ 60 ของประชากรโลกตองพงพาความหลากหลายทางชวภาพ

จากการบรโภคพชและสตวทงในรปแบบยาและอาหาร (Chivian & Bernstein, 2010) ซงแมวามนษยตองพงพา

ความหลากหลายทางชวภาพ แตกจกรรมของมนษยสวนใหญกลบท�าใหความหลากหลายทางชวภาพดงกลาวลดลง

อยางตอเนอง หลายหนวยงานในระดบตางๆ จงไดมโครงการรณรงคจดการและแกไขปญหาสงแวดลอมภายใตกรอบ

แนวคดทเรยกวาการพฒนาทยงยน (Lele, 1991; Mebratu, 1998) และหนงในหนวยงานทมบทบาทในระดบ

นานาชาตวาดวยการผลกดนใหเกดการปรบเปลยนทศนคตของมนษยทมตอสงแวดลอม คอองคการการศกษา

วทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ซงมหนาทสนบสนนและผลกดนนโยบายไปสการปฏบต

เพอสรางจตส�านกของประชากรโลกตอสงแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพผานโครงการตางๆ รวมทง

โครงการเขตสงวนชวมณฑล (Biosphere reserve) ทจะกลาวตอไป

โครงการเขตสงวนชวมณฑล (Biosphere reserve) เปนโครงการทอยภายใตโปรแกรมมนษยและชวมณฑล

(Man and Biosphere Program: MAB) ซงเรมขนตงแตป 2513 (UNESCO, 2004) โดยมวตถประสงคเพอทบทวน

และสนบสนนใหเกดเครอขายการศกษาวจย และก�าหนดพนทเขตสงวนชวมณฑล ในปจจบนมการขนทะเบยนรบรอง

เขตชวมณฑลภายใตเครอขาย the World Network of Biosphere Reserves (WNBR) และมการก�าหนดกรอบ

ยทธศาสตร the Seville Strategy และ Madrid Action Plan ซงผลการด�าเนนการทผานมา กอใหเกดพนท

เขตสงวนชวมณฑลกระจายอย 621 แหงจาก 117 ประเทศ

ตอมาในป 2543 ไดมการขยายแนวคดจากเขตชวมณฑลเดม ใหมการสงเสรมแนวทางการอนรกษ ศกษาและ

เฝาระวงความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมองทเรยกวา โครงการ Urban Biosphere Reserve ซงผเขยน

ขอเรยกวา “ชวมณฑลนครานรกษ” ในระยะเวลาเกอบ 15 ปทผานมา พบวา ยงมผทศกษาและวจยในเรองดงกลาว

ในวงจ�ากด ซงถอเปนขอจ�ากดประการหนงทท�าใหบทความนท�าไดเพยงการวเคราะหและสงเคราะหจากเอกสาร

ทเกยวของ และจากกรณศกษาและขอคนพบในตางประเทศเปนหลก โดยบทความนมวตถประสงคเพอ 1) น�าเสนอ

และวเคราะหแนวความคดการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมองทเรยกวา ชวมณฑลนครานรกษ

และ 2) เปรยบเทยบกรณศกษาเขตชวมณฑลนครานรกษในพนทตางๆ เพอหาขอสรปวา ลกษณะชวมณฑลนครานรกษ

ดงกลาวควรประกอบดวยอะไรบาง และมแนวทางการจดการอยางไร โดยใชการวเคราะหเชงเอกสาร

เขตสงวนชวมณฑล

เขตสงวนชวมณฑล (Biosphere reserve) เปนโครงการภายใตการสนบสนนของยเนสโก ทด�าเนนการมากวา

44 ป โดยทพนทเขตสงวนประเภทนจะแตกตางจากพนทอทยานแหงชาต หรอพนทปาอนๆ ทมงเฉพาะการอนรกษ


116

แตพนทเขตสงวนชวมณฑลจะประกอบไปดวยการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศน เพอ

การศกษาวจยและตดตามเฝาระวง อกทงสนบสนนใหเกดการพฒนาทยงยนตอชมชนและพนทโดยรอบ (UNESCO,

2014a) โดยเขตสงวนชวมณฑลตงอยบนหลกการพนฐานสองประการ คอ 1) ควรเปนเขต (พนท) ทสรางระบบ

การจดการแบบเปดใหชมชนไดมสวนรวมในการสรางและดแลกจกรรมในพนท และ 2) ตองพจารณาถงความยดหยน

ปรบตว (Resilience) ของพนทอนรกษตอการใชประโยชนของชมชนในแตละพนท ผทมสวนไดเสยในพนทเขตสงวน

ชวมณฑลน อาจมตงแตเจาของพนททงภาครฐและเอกชน เจาหนาททองถน สถาบนการศกษา หรอสถาบนทถก

จดตงใหดแลพนทดงกลาวโดยเฉพาะ อาจกลาวไดวาเขตสงวนชวมณฑลในแตละพนทมลกษณะเฉพาะทสามารถ

น�ามาก�าหนดวตถประสงคและบทบาทของตนได

จากการทบทวนกรอบทน�าเสนอโดยคณะกรรมการโครงการมนษยและเขตสงวนชวมณฑล (UNESCO – Man

and Biosphere: UNESCO – MAB) พบวา หลกการของเขตสงวนชวมณฑลทผานมา ก�าหนดใหมการจ�าแนกพนท

เปน 3 สวน ไดแก 1) เขตแกนกลาง (Core area) เปนพนทอนรกษทไดรบการคมครองตามกฎหมาย 2) เขตกนชน

(Buffer zone) เปนพนทอนญาตใหมกจกรรมในทางสงคมและเศรษฐกจตอชมชน แตตองมการจดการพนทและ

ใชประโยชนทรพยากรอยางยงยน และ 3) เขตรอบนอก (Transition zone) เปนพนทมชมชนอาศยอยได เปนเขต

ทอนญาตใหมการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของชมชนโดยรอบพนท และตองจดใหมการฝกอบรมใหการศกษา

แกประชาชนในพนทใหรจกใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน (รป 1)

ชวมณฑลนครานรกษ

ปรากฏการณการขยายตวของชมชนเมองทมแนวโนมเพมขนในทกพนทของโลก โดยทรอยละ 54 ของ

ประชากรโลกอาศยในเขตเมอง โดยเฉพาะภมภาคเอเชยและแอฟรกาทมสดสวนประชากรเมองเพมขนอยางมาก

ซงมการคาดประมาณวาในป 2593 จะมประชากรทวโลกอาศยในเขตเมองเพมขนเปนรอยละ 66 โดยพนททม

การเพมขนถงรอยละ 90 คอ ทวปเอเชยและแอฟรกา (UNESCO, 2014b; United Nations, 2014) ท�าใหในอนาคต

พนททเคยมความเปนเมองต�าจะมความเปนเมองมากขนจากการพฒนา และการขยายกจกรรมทางเศรษฐกจ

ซงอาจสงผลกระทบตอระบบนเวศนทมความซบซอนและมคณคาตอมนษย

รป 1 ตวอยางการจดพนทเขตสงวนชวมณฑล

ทมา: ปรบปรงจาก UNESCO (2011)

เมอพจารณาแนวโนมดงกลาว คณะท�างาน UNESCO – MAB จงไดรเรมแนวคดการอนรกษสงแวดลอมและ

ชวมณฑลในเขตเมองทเรยกวาชวมณฑลนครานรกษ (Urban Biosphere Reserve: UBR) โดยปรบใชแนวทาง

ของเขตสงวนชวมณฑล (Biosphere Reserve: BR) บนแนวคดทวา เมองเปนสวนหนงของชวมณฑลหลก (โลก)

และการเขาถงธรรมชาตของประชากรเมองกไมควรถกท�าใหแยกจากพนทธรรมชาตดงเดม (Dogsé, 2004)

ยกตวอยางเชน การตงถนฐานในพนททกดขวางธรรมชาตทางไหลของน�า และการเปลยนจากพนทสเขยวเปนพนท

เมอง (คอนกรต) ท�าใหเกดการลดอตราการไหลซมของน�าผวดนลงสน�าใตดน ซงสงผลตอระดบน�าใตดน เรงใหเกด

การทรดตวและเสยงตอปญหาน�าทวม เนองจากขาดพนทสเขยวชวยในการดดซบน�าฝน ซงไมเพยงสงผลกระทบตอ

ภาวะน�าทวมในระดบพนท แตยงสงผลกระทบตออตราการระบายน�าของพนทตอนบนอกดวย (Tunstall, Johnson,

& Penning – Rowsell, 2004) หรอการก�าหนดสดสวนพนทสเขยวในเมองทไมเหมาะสม ท�าใหเกดปรากฏการณ

เกาะรอน (Urban heat island effect) ทสงผลตอการใชพลงงานทสงขนจากการใชอปกรณท�าความเยนในชวงเวลา

ดงกลาว (Cui & Shi, 2012) รวมไปถงการเกดปรากฏการณหมอกควนเทา (Grey – air smog) ในพนทเมอง

ทกระทบตอทศนวสยในการสญจรและสขภาพคนเมอง (Singh, Pandey, & Chaudhry, 2010) เปนตน ซงสงเหลาน

เกยวของกบการใชประโยชนทดนและกจกรรมการใชทดนทมงเนนดานใดดานหนงเพยงมตเดยว โดยไมไดค�านงถง

ความสมดลกบมตอนๆ การสรางความสมดลดงกลาวจงเปนสงจ�าเปน และความหลากหลายทางชวภาพของเมอง

เปนสงทควรใหความส�าคญและรกษาไวเชนเดยวกบพนทอนๆ ในโลก

ส�าหรบกรณของชวมณฑลนครานรกษ (URR) นน การจดจ�าแนกพนทจะมความแตกตางจากการจ�าแนกพนท

แบบเขตชวมณฑลเดม (BR) ทกลาวไปกอนหนาน เนองจากพนทเมองสวนใหญทมอยมกเนนกจกรรมดานเศรษฐกจ

และสงคมของประชากรเมองเปนหลก ในการจดจ�าแนกพนทของ UBR จะตองพจารณาตามลกษณะกลมพนทเมอง

แลวจงสามารถจ�าแนกพนทภายในเพอก�าหนดกจกรรม/หนาทตามหลกของ BR ตอไป

ชวมณฑลนครานรกษในประเทศไทย

ประเทศไทยไดเปนสมาชกในกลม UNESCO – MAB group โดยมพนทสงวนชวมณฑล 4 แหงทไดรบ

การรบรอง ไดแก พนทสงวนชวมณฑลสะแกราช จ.นครราชสมา พนทสงวนชวมณฑลแมสา – หวยคอกมา จ.เชยงใหม

พนทสงวนชวมณฑลหวยทาก จ.ล�าปาง และพนทสงวนชวมณฑลระนอง (Department of National Parks,

Department of Marine and Coastal Resources, Ministry of Natural Resources and Environment, &

Secretary to the MAB National Committee of Thailand, 2014) โดยมวตถประสงคใหเปนแหลงศกษาวจย

การเปลยนแปลงความเชอมโยงของคนกบระบบนเวศน อยางไรกตาม การศกษาเรองชวมณฑลนครานรกษ (UBR)

ในประเทศไทยยงคงเปนเรองใหม แตในตางประเทศพบวา มการรเรมด�าเนนการในประเทศจนและมาเลเซยไปกอน

หนาน

ทผานมา ความสมพนธของคนไทยกบธรรมชาตมกเปนไปในลกษณะทปาเปนตนก�าเนดของปจจย 4 อนไดแก

เปนแหลงอาหาร เสอผา ยารกษาโรค และเครองนงหม จากการศกษาทผานมาพบวา การใชประโยชนของชมชน

ไมไดมการจ�าแนกพนทการใช (Zonation) แตเปนการเขาใชประโยชนในทวทกพนทของปา โดยมการควบคมในรป

แบบความเชอและประเพณวฒนธรรม เชน พนทปาตองหามความเชอเรองผ หรอสงศกดสทธในเขตปาตนน�า เปนตน

ซงสงเหลานเปนไปตามลกษณะนเวศวทยาวฒนธรรม อนเปนภมปญญาทท�าใหมนษยอยกบปาอยางพงพาในอดต


118

(Salam, Noguchi, & Pothitan, 2006; ประมข และคนอนๆ, 2541) แตการพฒนาพนทและอตสาหกรรม ท�าให

เกดการคกคามปาจากปจจยตางๆ นอกพนท เชน สมปทานปาไม การท�าอตสาหกรรมเกษตรเชงเดยว หรอการเขา

มาดแลของหนวยงานภายนอกโดยละเลยบทบาทการมสวนรวมของชมชนในพนท ท�าใหส�านกหรอประเพณปฏบต

แบบเดมของชมชนในบรเวณโดยรอบถกทาทาย และเปลยนแปลงอนน�าไปสความสมพนธทเสอมถอยของชมชนและ

ปา ความเปนมาในความสมพนธดงกลาวกอใหเกดค�าถามวา การจดสรรพนทการใชประโยชนตามแนวทางปจจบน

มความเหมาะสมและสอดคลองกบความเปนจรงของชมชนในพนทหรอไม และการจดการทเหมาะสมควรด�าเนนการ

อยางไร (วภาดา, 2522)

บทบาทหนาทของชวมณฑลนครานรกษ

กอนจะท�าความเขาใจบทบาทหนาทของชวมณฑลนครานรกษ (UBR) จ�าเปนตองเขาใจหลกการพนฐานของ

UBR วาประกอบไปดวยหนาทหลกสามประการ คอ 1) หนาทในการอนรกษ (Conservation function) สงวนรกษา

ทรพยากรพนธกรรมและชนดพนธของสงมชวตทเปนพช สตว และแมกระทงจลนทรยในพนทนน เพอคงสภาพ

ภมทศนและความหลากหลายทางวฒนธรรมในพนท 2) หนาทพฒนา/สงเสรมการพฒนา (Development function)

อยางยงยนทางเศรษฐกจ สงคม ประเพณและวฒนธรรม และ 3) หนาทสนบสนนการสาธต การฝกอบรมและให

ความรเกยวกบสงแวดลอม (Logistic function) การศกษาวจยและตรวจสอบปญหาทเกยวกบการอนรกษและ

การพฒนาอยางยงยนในทกระดบ ทงระดบทองถน ระดบชาต และระดบนานาชาต (de la Vega – Leinert,

Nolasco, & Stoll – Kleemann, 2012)

จากหลกการหนาทของชวมณฑลนครานรกษทกลาวมา ไดน�ามาสการจดท�าเกณฑประเมนความเปนไปได

ในการก�าหนดพนทใดพนทหนงเปนเขตชวมณฑลนครานรกษ ซงคณะท�างาน The MAB Urban Group ของยเนสโก

ไดใชเมอง Sao Paulo City Green Belt Biosphere Reserve (บราซล) และ Kristianstads Vattenrike Biosphere

Reserve (สวเดน) เปนกรณศกษาเพอก�าหนดกรอบการประเมนพนทเขต UBR ซงผลจากการศกษาน�าไปส

แนวทางหลกๆ ในการประเมน 10 ประการ (the MAB Urban Group, 2006) ไดแก 1) เปนพนททคณคาของ

ระบบนเวศนเมองสามารถวดได 2) มการก�าหนดแนวทางอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในพนทอยางชดเจน

3) ชมชนมสวนรวมในการดแลพนทนนๆ 4) มกจกรรมหรอนวตกรรมทเกยวกบการใชคณคาของความหลากหลาย

ทางชวภาพ 5) มการศกษาวจยและ/หรอเผยแพรขอมลของพนทอนรกษตอผก�าหนดนโยบายในระดบตางๆ

6) มระบบการตดตามเฝาระวงการเปลยนแปลงดานสงแวดลอมอยางเหมาะสม 7) มการสงเสรมความเทาเทยม

ในการใชประโยชนสงแวดลอมในพนท 8) มการก�าหนดพนทเชอมตอกบพนทเมองหรอเขตสงวนชวมณฑลอนๆ

9) มการพฒนาการใชทดนทหลากหลายในพนท และ 10) มกจกรรมทสงเสรมการเขาถงทรพยากรธรรมชาตในพนท

เมองอยางเทาเทยม

โดยหลกการสวนใหญอยทการสรางการมสวนรวมกบประชากรในพนท และการสาธต การฝกอบรม และ

ใหความรเกยวกบสงแวดลอม รวมทงบรหารจดการสงแวดลอมใหตอบโจทยตามความตองการของคนในพนท

ซงจะท�าใหเกดการพฒนาและอนรกษไปพรอมๆ กน

ตวอยางในตางประเทศทมการน�าแนวคด UBR ไปด�าเนนการ อาทเชน การศกษาของ Matysek (2004)

ทศกษาพนท Mornington Peninsula – Western port ในเมอง Melbourne ประเทศออสเตรเลย ซงพบวา

ไดมการน�าแนวคด UBR ไปใชผสานความตองการรวมระหวางเศรษฐกจหลกของเมองทเปนแหลงทองเทยวพนท

ชมน�า มการผลตไวน สวนไมดอกไมประดบ และอตสาหกรรมผลตภณฑนม นอกจากนยงมตวอยางทพบไดในภมภาค

อนๆ เชน โครงการ Myeongdong UNESCO Green Rooftop ในกรงโซล ประเทศเกาหลใต ทจดการดานพลงงาน

การอนรกษและการพฒนาชวตคนเมองไปพรอมๆ กน (KIM, 2004) หรอโครงการพฒนาพนทรมน�าของมหานคร

นวยอรก ทมงลดผลกระทบจากภาวะน�าทะเลหนนสงในอนาคต ซงชวยเพมความสามารถของเมองในการยดหยน

ปรบตวตอการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ (Urban resilience) (Alfsen – Norodom et al.,

2004) และตวอยางพนทเมองในเขตทะเลสาบ Kandy ของประเทศศรลงกา กเปนอกกรณทไดประยกตแนวทาง

UBR ในกระบวนการวางผงเมองทก�าลงด�าเนนการอย (Gunatilleke, 2007) จะเหนวาการตนตวของการบรหาร

จดการความเปนเมองควบคกบการรกษาสงแวดลอมบนแนวคด UBR ก�าลงกระจายไปในหลายเมองทวโลก โดยม

การรวมกลมภายใตเครอขายทเรยกวา the International Council for Local Environmental Initiatives (ICLEI)

ทรวมตวจากตวแทน 43 ประเทศ ตงแตป 2553 (ปจจบนใชชอเปนทางการวา ICLEI – Local Governments for

Sustainability) โดยมสมาชกเครอขายกระจายไปมากกวา 1,000 เมองทวโลกรวมทงในประเทศไทย และท�างาน

รวมกนกบโครงการ UNESCO’s Man and the Biosphere Urban Group ภายใตวตถประสงคทจะใหเกด

ความรวมมอในการแลกเปลยนความร และประสบการณในการบรหารจดการสงแวดลอมเมอง เพอรองรบกระแส

การขยายตวของความเปนเมองในปจจบน (UNESCO, 2014a)

องคประกอบดานการศกษาและวจยในสวนของชวมณฑลนครานรกษ

ประเทศไทยไดมการเขารวมเครอขายภายใตโครงการชวมณฑลนครานรกษ ในกลมของ MAB Urban Group

โดยมการด�าเนนงานภายในกรอบการท�างาน Urban Connection ของยเนสโก ทศกษาโดยกรงเทพมหานคร

และมการส�ารวจคณภาพชวตของประชากรเมอง และการเชอมตอสงแวดลอมระหวางเขตเมองและชนบทไปแลว

(UNESCO, 2011) โดยน�าผลการศกษาไปเปรยบเทยบกบอก 20 โครงการทวโลก อาทเชน โครงการ Children in

the City of Toronto (แคนาดา), Urban Green Space in Dayton (สหรฐอเมรกา) และ Urban Green Space

in Soul (เกาหลใต) เปนตน อยางไรกตาม ในระดบองคกรหรอสถาบนการศกษานน มการศกษาวจยถงความสมพนธ

ระหวางเมองกบชวมณฑลนอยมาก เมอเปรยบเทยบกบสถาบนวจยในตางประเทศ ดงปรากฏในรายงานของกลม

เครอขาย Urban Futures Program ทมสมาชกจากสถาบนการศกษาในสหรฐอเมรกาและยโรป รวมทงในเอเชย

เชน จน สงคโปร และมาเลเซย

ทผานมาโครงการทเกยวของกบแนวทาง URB มกเปนการศกษาวจยของผวจยระดบบคคลในเรองสงแวดลอม

ภายในพนทเขตสงวนชวมณฑลเทานน ตวอยางเชน การศกษาของประมขและคนอนๆ (2541) ทพบวา การม

สวนรวมของคนทอาศยในชมชนโดยรอบพนทเขตสงวนชวมณฑลสะแกราช จงหวดนครราชสมา สมพนธกบเศรษฐกจ

ของชมชนโดยรอบ ทงในดานสงเสรมเศรษฐกจ และความสมดลของเศรษฐกจชมชนใกลเคยง (การมรายได

ทเพยงพอและตอเนอง) และมผลตอการอนรกษพนท เมอใดทเศรษฐกจชมชนไมดจะสงผลใหมการบกรกเกบเกยว

ทรพยากรปาไมเกนความเหมาะสม ซงกระทบตอการอนรกษทรพยากรในพนท และพบวาปจจยเสรมทสงผลตอ


120

การอนรกษในพนทเขตสงวนชวมณฑลคอ 1) การทประชากรในพนทมความร ตระหนกในความส�าคญของพนท

สงวนชวมณฑลในฐานะทสนบสนนเศรษฐกจในพนทดานแหลงทองเทยว และการศกษาวจยจากกลมคนภายนอกพนท

2) ความจรงใจและตงใจของตวแทนองคกรปกครองภาครฐในการก�าหนดนโยบาย และสนบสนนดานการใหความร

3) ดานอนรกษ มการอบรมอาชพและกจกรรมทสอดคลองกบการอนรกษสงแวดลอม 4) มการสอสารระหวาง

ผมสวนรวมทงหมดในรปแบบเครอขาย ทมกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง มการแลกเปลยนความร แหลงทนและ

อปกรณ ซงสอดคลองกบการศกษาของวภาดา (2522) ในเรองความสมพนธของเศรษฐกจของชมชนโดยรอบพนท

ทพบวาเมอรายไดของประชากรในพนทลดลง การบกรกพนทเขตสงวนจะเพมขน ซงจะสงผลตออตราการลดลงของ

ความหลากหลายในพชและสตวในพนท

ในสวนองคประกอบดานการศกษาและวจย ซงเปนหนงในองคประกอบตามหลกการของเขตสงวนชวมณฑลนน

พบวา นอกจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตรทมงานวจยในพนทเขตสงวนชวมณฑลมากทสดในประเทศ โดยเฉพาะ

ทเขตสงวนชวมณฑลสะแกราช นครราชสมา ยงพบความเปนไปไดส�าหรบสถาบนระดบอดมศกษาอนๆ ทมความพรอม

ในการน�าแนวคดดานชวมณฑลนครานรกษมาด�าเนนการ เชน จฬาลงกรณมหาวทยาลย หรอมหาวทยาลยราชภฏ

ตางๆ ทมหลกสตรดานการเรยนการสอนทางสงแวดลอมและชมชนเมอง รวมถงมหาวทยาลยมหดลทเคยไดรบ

การจดอนดบใหเปนมหาวทยาลยสเขยวอนดบ 1 ของประเทศไทยจากการจดอนดบ UI Green University World

Ranking (พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2556) ซงนาจะมความสามารถเพยงพอทจะเปนหนงในแรงสนบสนนใหเกด UBR

ขนในประเทศไทยได

ส�าหรบค�าถามทวา สถาบนการศกษาไทยทตงอยในเขตทมความหลากหลายทางชวภาพเขมขนทสดแหงหนง

ของโลกจะมบทบาทในฐานะองคประกอบตามหลกการในดานศกษา และวจยตามแนวทาง UBR ของ UNESCO –

MAB Urban Group นน คงตองท�าความเขาใจในหลกการจ�าแนกพนทแบบ UBR วา มคณลกษณะเชนใดรวมกบ

หนาท 3 ประการและหลกการประเมนเบองตน 10 ขอ ทกลาวมากอนหนาน ซงพนทในเขตเมองทจะเสนอใหเปน

เขต UBR นน สามารถจ�าแนกได 4 รปแบบหลก ไดแก (รป 2)

1) ชวมณฑลนครานรกษแบบท 1: Urban green belt biosphere reserve คอ พนทเมองทมลกษณะ

ลอมรอบดวยพนทเขตชวมณฑล มความส�าคญในการจดการปองกนการขยายตวเมองไมใหรกล�าพนท

อนรกษโดยรอบ หรอการขยายเมองโดยไรทศทาง

2) ชวมณฑลนครานรกษแบบท 2: Urban green corridor biosphere reserve คอ พนทเมองทม

ลกษณะของทางเชอมพนทสเขยวในลกษณะเปนทางผานภายในเมอง โดยเชอมตอไปยงพนทสเขยว

หรอเขตอนรกษอยางนอยสองพนท

3) ชวมณฑลนครานรกษแบบท 3: Urban green area cluster biosphere reserve คอ พนทเมอง

ทมลกษณะการกระจายของพนทสเขยวทงภายในพนทเมองและภายนอกเขตเมอง เชน สวนสาธารณะ

สวนสตว

4) ชวมณฑลนครานรกษแบบท 4: Urban region biosphere reserve คอ พนทเมองทมลกษณะเปน

สวนหนงของเขตสงวนชวมณฑลทไดรบการรบรองจาก UNESCO – MAB

รป 2 ตวอยางการจ�าแนกพนทชวมณฑลนครานรกษ

รปแบบท 1: Urban green belt biosphere reserve รปแบบท 2: Urban green Corridor biosphere reserve

รปแบบท 3: Urban green area cluster biosphere reserve รปแบบท 4: Urban region biosphere reserve

ทมา: UNESCO (2014a)

และเพอใหเหนภาพทชดเจนขน บทความนขอยกตวอยางเมองทไดรบการประเมนและอยระหวางด�าเนนการ

ขนทะเบยนเขต UBR คอเมอง Sao Paulo City Green Belt Biosphere Reserve ประเทศบราซล และเมอง

Kristianstads Vattenrike Biosphere Reserve ประเทศสวเดน ส�าหรบเมอง Sao Paulo นน จดไดวาเปนพนท

ชวมณฑลนครานรกษแบบท 1 เพราะมลกษณะพนททมพนทสเขยวขนาดใหญลอมรอบ มประชากรประมาณ 16 ลานคน

อาศยอยรวมกบระบบนเวศนบนบกและแหลงน�า (Victor et al., 2004) ในขณะท Kristianstads Vattenrike

เปนพนทชวมณฑลนครานรกษแบบท 3 เนองจากเปนพนทรอบแหลงน�าขนาดใหญและมพนทสเขยวกระจายแทรก

ตามพนทเมอง โดยพนทนเปนแหลงเกษตรกรรมทส�าคญของสวเดนและแหลงน�าใตดนทส�าคญแหงหนงของยโรป

ตอนเหนอ (Olsson, Folke, Galaz, Hahn, & Schultz, 2007) (รป 3)


122

รป 3 เปรยบเทยบ Sao Paulo City Green Belt Biosphere Reserve (บราซล)

และ Kristianstads Vattenrike Biosphere Reserve (สวเดน)

Sao Paulo City Green Belt Biosphere Reserve (บราซล) Kristianstads Vattenrike Biosphere

Reserve (สวเดน)

ทมา: Victor et al. (2004); Olsson et al. (2007)

ส�าหรบเมอง Sao Paulo City การเพมขนของประชากรเมองอยางตอเนองเฉลยรอยละ 1.63 ตอประหวาง

ครสตทศวรรษ 1990 – 2000 ท�าใหพนทปาโดยรอบลดลงอยางรวดเรว นอกเหนอจากผลกระทบทางสงแวดลอม

ทเกยวกบคณภาพอากาศ และแหลงน�าปนเปอน ทเพมขนจากการขยายตวของประชากรในเมองและชมชนแออด

ในสวนของเมอง Kristianstads Vattenrike มการจดการพนทสงวนชวมณฑลตงแต ค.ศ.1989 โดยการท�างาน

ประสานรวมมอทง 30 หนวยงานทงภาครฐและเอกชนในพนท และจ�าแนกบทบาทการอนรกษหลกเปน 3 สวน

คอ การดแลอนรกษนก คณภาพน�า และวฒนธรรมชมชน (Olsson, Folke, & Berkes, 2004) ซงผลลพธทเกดขน

ในภาพรวมของการบรหารจดการในพนททงสองคอ กระบวนการสรางความตระหนกใหกบชมชนในพนท ถงประโยชน

ทเมองจะไดรบจากระบบนเวศนทมอย การมจดตงตนของขอมลฐาน (Baseline data) และการบรณาการขอมล

ทเคยมอยอยางกระจดกระจายกอนหนาน

เมอพจารณาความเปนไปไดของพนทยอยลงมาจากระดบเมอง เชน สถาบนการศกษาทอยในเครอขาย

โครงการ URBIS – Urban Biosphere Initiatives คอ Universiti Tunku Abdul Rahman (มาเลเซย) โดย

เปรยบเทยบกบมหาวทยาลยมหดล ศาลายา จะพบวามลกษณะพนททสอดคลองตามแนวทางการจ�าแนกพนท UBR

ดงรป 4

รป 4 เปรยบเทยบการจ�าแนกพนท UBR ในเขตสถาบนการศกษาในเครอขาย URBIS

และมหาวทยาลยมหดล ศาลายา

Universiti Tunku Abdul Rahman (มาเลเซย) Urban Green Area Cluster Biosphere Reserve

ลกษณะพนทสเขยวกระจายปนกบพนทเมอง

มหาวทยาลยมหดล ศาลายา Urban Green Area Cluster Biosphere Reserve

ลกษณะพนทสเขยวกระจายปนกบพนทเมอง

ซงบทความนไดท�าการเปรยบเทยบพนททง 2 แหง พอสงเขปดงน

Universiti Tunku Abdul Rahman, Perak Campus ตงอยบนพนทคาบสมทรใกลแมน�า Perak (แมน�า

ทมความยาวเปนล�าดบทสองในคาบสมทรมาเลเซย) จดอยในลกษณะพนทชวมณฑลนครานรกษแบบท 3 และ

หางจากเขตสงวนชวมณฑล Chini Lake ทอยทางตะวนออกเฉยงใตเปนระยะทางประมาณ 355 กโลเมตร

ในดานหนาทหลกตามเกณฑชวมณฑล พบวา มศกยภาพดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในลกษณะ

แหลงน�าไหลและน�านง มหนวยงานทมความสามารถในการจดการเรยนการสอน การสาธตและอบรมในหลกสตร

ทเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศน (Center for Bio – diversity) และสามารถเพมศกยภาพ

ทางเศรษฐกจทเปนประโยชนตอพนทและชมชน เชน โครงการชวมณฑลส�าหรบผเสอและแมลง เปนตน ซงปจจบน

Universiti Tunku Abdul Rahman ไดรบการพจารณาเปนพนทสมาชกโครงการ Urban Biosphere Initiative

เชนเดยวกบ Cornell University (สหรฐอเมรกา), Stockholm Resilience Center (สวเดน) และ 30 สถาบนวจย

อนๆ ทวโลก โดยการสนบสนนของ the International Union for Conservation of Nature (IUCN) และ

UNESCO


124

มหาวทยาลยมหดล ศาลายา ตงอยบนพนทราบลมแมน�าทาจน สามารถจดอยในกลม Urban Green Area

Cluster Biosphere Reserve ในระดบพนท ในขณะทต�าแหนงทตงตดกบเขต Green belt ของกรงเทพมหานคร

(Bengston & Youn, 2006; Yokohari, Brown, & Takeuchi, 1994) ซงถอเปนพนทแนวกนชนการขยายตวของ

เมอง (Urban sprawl) จากกรงเทพมหานคร พนทศาลายามระยะทางหางจากเขตสงวนชวมณฑลสะแกราช ทอย

ทางตะวนออกเฉยงเหนอเปนระยะทางประมาณ 265 กโลเมตร ในดานหนาทหลกตามเกณฑชวมณฑล พบวา

มศกยภาพดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ เนองจากมสวนพฤกษศาสตรและสมนไพรในพนท อกทง

พนทโดยรอบยงเปนพนทเกษตรกรรมเขมขน อาท นาขาว นาบว พชสวน และเปนแหลงผลตกลวยไมทส�าคญของ

ประเทศ มหนวยงานทมความสามารถในการจดการเรยนการสอน การสาธตและอบรมในหลกสตรทเกยวกบประชากร

และสงแวดลอม และสามารถเพมศกยภาพทางเศรษฐกจอนเปนประโยชนตอพนทและชมชน เชน กจกรรมทองเทยว

เชงนเวศนในชมชน การอบรมดานสมนไพรและเภสชกรรมแผนไทย การสงเสรมการอนรกษและประหยดพลงงาน

ตามแนวทางมหาวทยาลยสเขยว เปนตน

จะเหนไดวา ในระดบพนทยอยสดสวนของพนทสเขยวหรอพนทตามธรรมชาตตอพนทเมองในแตละตวอยาง

มความใกลเคยงกน เมอเปรยบเทยบกบพนทในระดบเมองใหญแหงอนๆ โดยเฉพาะในเรองการมพนททตอเนอง

ไมไกลจากพนทสงวนชวมณฑลทไดขนทะเบยนไวกบ UNESCO ตามหลกการขอ 4 และขอ 8 (มกจกรรมหรอ

นวตกรรมทเกยวกบการใชคณคาของความหลากหลายทางชวภาพ และมพนททสามารถเชอมตอกบเขตเมองหรอ

เขตสงวนชวมณฑลอน) ส�าหรบประโยชนทหนวยงานศกษาวจยในระดบสถาบนการศกษาจะไดจากการด�าเนน

โครงการชวมณฑลนครานรกษนน อาจสามารถจ�าแนกไดดงน

1) ประโยชนระดบพนท เนองจากพนทสเขยวมอทธพลตอความสขของคนเมอง ซงหากคดอยาง

ไมซบซอน ประโยชนทไดรบทนทคอ ความสขของคนในพนททไดรบจากการมพนทสนทนาการเพมขน

แตอยางไรกตาม ยงคงพบวามหลายปญหาทรอการแกไขในดานระบบนเวศน เชน การคกคามจากแมลง

และนกทสงผลตอพชทเปนประโยชนทางอาหารและยา การขาดภมปญญาดานอาหารสมนไพรในเขต

เมองพนทสเขยวกบมลภาวะสงแวดลอม ฯลฯ สงเหลานเกยวของกบคณภาพชวตและสขภาพของ

ประชากรเมองทงทางตรงและทางออม ในขณะทองคกรระดบประเทศ ซงไดแก กระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม และส�านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตโครงการมนษยและชวมณฑล

ไดด�าเนนการสรางความรวมมอกบนานาประเทศไปบางสวนแลวนน การมโครงการในระดบพนทจะเปน

สวนเพมเตมความรความเขาใจของสงคมและบทบาทของมนษย ตอการจดการระบบนเวศนไดดยงขน

2) ประโยชนระดบประเทศ การมหนวยงานทศกษาในหลายพนท โดยการน�าองคความรมาเปรยบเทยบ

ความหลากหลายทมอย จะเปนแหลงขอมลพนฐานอางองทส�าคญเพอประกอบการตดสนใจเชงนโยบาย

ในการพฒนาเมอง ซงหนวยวจย/โครงการดงกลาวจะชวยยกระดบความรและความเขาใจถงวธการ

จดการพนทสเขยวในเมอง โดยแลกเปลยนเรยนรผานพนทเครอขายของโครงการทมอยหลากหลาย

ทวโลก

3) ประโยชนระดบภมภาค จะเหนไดวาความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมองเปนแนวคดใหม และยง

ไมมขอสรปทชดเจน การมเครอขายวจยในหลายพนทจงเปนสงทจ�าเปน เพอใหเกดความเขาใจทงระดบ

พนทและภมภาค โดยเฉพาะภมภาคเอเชยทมความหลากหลายมากทสดแหงหนงในโลก ทงนเพอให

การเตบโตของพนทเมองในภมภาคเหลานมความครบถวนทงมต เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม อยาง

แทจรงดงเจตนารมณของปฏญญา Shanghai Declaration on Urban Futures and Human and

Ecosystem Wellbeing ทไดระบไววา “…สนบสนนระบบเครอขายและความรวมมอกบผมสวนได

สวนเสย ... เมองทวโลกเพอความกาวหนาของการพฒนาเมองอยางยงยนทางสงคม วฒนธรรม

วทยาศาสตรและเทคโนโลย…” (UNESCO, 2010)

อยางไรกตาม ยงคงมองคประกอบปลกยอยทตองพจารณาอกพอสมควร อาทเชน ความพรอมในชมชนหรอ

ประชากรเมองในพนทนนๆ ทจะรวมด�าเนนกจกรรมกบสถาบน การมระบบด�าเนนการหรอสวนดแลในพนททตอเนอง

และเปนเอกภาพ การตระหนกถงคณคาและประโยชนระยะยาวทจะไดรบจากโครงการ ฯลฯ (Stoll – Kleemann,

2007) และยงมประเดนทนาสนใจอกประการหนงทพบจากการศกษาของ สโตลล – คลมานน และคณะ (Stoll –

Kleemann, Vega – Leinert, & Schultz, 2010) ทชวา ประเทศสวนใหญในแถบเขตรอนชนของเอเชย

ทมความอดมสมบรณดานความหลากหลายทางชวภาพสง แตประชากรในพนทกลบมความตระหนกถงคณคาดาน

ความหลากหลายทางชวภาพนอยกวาภมภาคยโรป โดยปจจยส�าคญคอ ความไมร การขาดการมสวนรวม และ

การขาดการสนบสนนจากกลไกภาครฐ และปญหาทางเศรษฐกจ ท�าใหคาดการณไดวา ในอนาคตความหลากหลาย

ทางชวภาพในประเทศเอเชยอยในภาวะเสยงทสงขนอยางหลกเลยงไมได หากไมมการจดการทด หรอเรมตน

จากการสรางส�านกของคนในพนทกอน (Stoll – Kleemann et al., 2010)

ขอสรปและเสนอแนะ

บทความนไดน�าเสนอความเปนมาของแนวคดในการด�าเนนงานของ UNESCO – MAB ภายใตโครงการ

Urban Biosphere Reserves หรอทผเขยนเรยกวา “ชวมณฑลนครานรกษ” โดยเชอวาเครอขายการวจยดงกลาว

นจะชวยขยายกรอบการท�างานดานการศกษาและการอนรกษสงแวดลอมใหแกประชากรเมองในอนาคต และอาจ

จะเปนกลไกหนงทส�าคญอนท�าใหการบรหารจดการสงแวดลอมเมองบรรลวตถประสงคของเมองนาอย (Livable

cities) ไดอกทางหนง

อยางไรกตาม ยงคงมอกหลายประเดนทควรมการศกษาตอไป เชน การศกษาคณคาและการใชประโยชน

ในดานตางๆ จากระบบนเวศนเมอง (Urban ecosystem services) อนไดแก ดานอาหาร แหลงพชสมนไพร

สนทนาการส�าหรบเดกและผสงอาย ฯลฯ การศกษาเปรยบเทยบการน�าแนวทางการประเมนคณคาพนท (Tangible/

intangible value) ของพนทชวมณฑลนครานรกษในมตเศรษฐกจ สงคมและการจดการ รวมถงการศกษาวา

กระบวนการขนทะเบยนเขตชวมณฑลนครานรกษนน จ�าเปนตองมผประสานงานระดบภมภาค หรอระดบทองถน

หรอไม เปนตน อยางไรกตาม ความหนาแนนของประชากรทเพมขนในเขตเมองอาจสงผลตอความตองการพนท

ใชสอยของประชากร ซงอาจท�าใหเกดผลกระทบกบการวางแผนจดการดานสงแวดลอม รวมถงการวางผงเมอง

ทถกคาดหมายวาเปนเครองมอหนงทส�าคญในการก�าหนดทศทางการพฒนาพนท (Andersson et al., 2014;

Chapin et al., 2010) ดงนน สงส�าคญทจะท�าใหการวางผงเมองเปนเครองมอทมประสทธภาพ คอ การไดขอมล

ระดบพนทจากชมชน ธรกจและองคกรทสะทอนถงความจ�าเปนทตองมการอนรกษ ศกษาและเฝาระวงความหลากหลาย

ทางชวภาพทมอยในพนท เพอจะน�าขอมลดงกลาวมาชวยก�าหนดทศทางการพฒนาของเมองในอนาคต เพราะหาก


126

ปราศจากขอมลดงกลาวจากประชากร ธรกจและองคกรในฐานะผมสวนรวมในพนท กอาจสงผลใหกระบวนการ

วางแผนผดพลาดและคลาดเคลอน และความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมองจะกลายเปนเรองถกละเลย

เหมอนทผานมา (Andersson et al., 2014; Colding & Barthel, 2013) การสรางความตระหนก ความร

การส�ารวจและรวบรวมขอมลอยางเปนระบบ จากผทมสวนไดเสยในพนททจะพฒนา จงเปนปจจยทส�าคญมากพอๆ

กบการไดรบการสนบสนนจากภาครฐและหนวยงานราชการในพนทในดานอปกรณและการสนบสนนทางงบประมาณ

(Stoll – Kleemann, 2007) กลาวไดวา การไดมาซงขอมลพนฐานจะชวยท�าใหการวางผงเมองกลายเปนกลไก

ทครอบคลมมตดานความหลากหลายทางชวภาพในเขตเมองในอนาคต เหมอนโครงการเขตสงวนชวมณฑลภายใต

การสนบสนนขององคการยเนสโก ทพยายามผลกดนใหเกดความรวมมอในระดบสถาบนการศกษา ดวยพจารณา

เหนวาจะเปนกลไกส�าคญในฐานะเปนศนยรวมองคความร และน�าความรทศกษาชใหสงคมเหน และตระหนกถง

ความจ�าเปนในการด�ารงรกษาความหลากหลายทางชวภาพในเมอง

เอกสารอางอง

ประมข แกวเนยม, ณรงค ศรสวสด, สญญา สญญาววฒน, สมศกด ศภรรตน, ฉตรศร ธรรมารมณ, เสรมพงศ ผาพนธ, และสมฤทธ

ทรพยพม. (2541). ผลกระทบทางเศรษฐกจสงคมและการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรปาไมของประชาชนในชมชน

ใกลเคยงสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช. กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.).

วภาดา ตงกจจาวสทธ. (2522). ความสมพนธระหวางปจจยทางเศรษฐกจกบอตราการลดลงของปาสงวนแหงชาตในบรเวณเขตสถาน

วจยสงแวดลอมสะแกราช. (วทยานพนธวทยาศาตรมหาบณฑต). มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพมหานคร.

Alfsen – Norodom, C., Boehme, S.E., Clemants, S., Corry, M., Imbruce, V., Lane, B. D., Peters, C.M. (2004).

Managing the megacity for global sustainability: the New York metropolitan region as an urban biosphere

reserve. Annals of the New York Academy of Sciences, 1023(1): 125 – 141.

Andersson, E., Barthel, S., Borgström, S., Colding, J., Elmqvist, T., Folke, C., & Gren, Å. (2014). Reconnecting

cities to the biosphere: Stewardship of green infrastructure and urban ecosystem services. Ambio, 43(4):

445 – 453.

Bengston, D.N., & Youn, Y.C. (2006). Urban containment policies and the protection of natural areas: The case of

Seoul’s greenbelt. Ecology and Society, 11(1): 1 – 15.

Chapin, F.S., Carpenter, S.R., Kofinas, G.P., Folke, C., Abel, N., Clark, W.C., Young, O.R. (2010). Ecosystem

stewardship: sustainability strategies for a rapidly changing planet. Trends in Ecology & Evolution, 25(4):

241 – 249.

Chivian, E., & Bernstein, A. (2010). How our health depends on biodiversity. Boston, Massachusetts: Center for

Health and the Global Environment, Harvard Medical School.

Colding, J., & Barthel, S. (2013). The potential of ‘Urban Green Commons’ in the resilience building of cities.

Ecological Economics, 86(1): 156 – 166.

Cui, L., & Shi, J. (2012). Urbanization and its environmental effects in Shanghai, China. Urban Climate, 2(1): 1 – 15.

de la Vega – Leinert, A.C., Nolasco, M.A., & Stoll – Kleemann, S. (2012). UNESCO Biosphere Reserves in an urban-

ized world. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 54(1): 26 – 37.

Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation, Department of Marine and Coastal Resources,

Ministry of Natural Resources and Environment & Secretary to the MAB National Committee of Thailand.

(2014). Country Report on MAB programme: Kingdom of Thailand. Bangkok: The MAB National Committee

of Thailand.

Dogsé, P. (2004). Toward urban biosphere reserves. Annals of the New York Academy of Sciences, 1023(1): 10 – 48.

Gunatilleke, N. (2007). City of Kandy and its hinterlands as an urban biosphere reserve. Retrieved June 3, 2015,

from http://archives.dailynews.lk/2007/10/04/fea01.asp

KIM, K. G. (2004). The application of the biosphere reserve concept to urban areas: The case of green rooftops

for habitat network in Seoul. Annals of the New York Academy of Sciences, 1023(1): 187 – 214.

Lele, S.M. (1991). Sustainable development: a critical review. World Development, 19(6): 607 – 621.

Matysek, K. (2004). Theory and planning for urban biosphere reserves: an Australian example. Paper presented at

Conference on “The Leading Edge 2004 The working biosphere. The Niagara Escapement Commission,

Quality Parkway Convention Center – St. Catharines, Ontario, Canada. Retrieved June 3, 2015, from http://

www.escarpment.org/_files/file.php?fileid=fileecwqZiGVvN&filename=file_Matysek.pdf

Mebratu, D. (1998). Sustainability and sustainable development: Historical and conceptual review. Environmental

Impact Assessment Review, 18(6): 493 – 520.

Olsson, P., Folke, C., & Berkes, F. (2004). Adaptive co – management for building resilience in social – ecological

systems. Environmental Management, 34(1): 75 – 90.

Olsson, P., Folke, C., Galaz, V., Hahn, T., & Schultz, L. (2007). Enhancing the fit through adaptive co –

management: Creating and maintaining bridging functions for matching scales in the Kristianstads

Vattenrike Biosphere Reserve, Sweden. Ecology and Society, 12(1): 1 – 17.

Salam, M.A., Noguchi, T., & Pothitan, R. (2006). Community forest management in Thailand: Current situation and

dynamics in the context of sustainable development. New Forests, 31(2): 273 – 291.

Singh, V.S., Pandey, D.N., & Chaudhry, P. (2010). Urban forests and open green spaces: lessons for Jaipur,

Rajasthan, India. RSPCB Occasional Paper, 1(1): 1 – 23.

Stoll – Kleemann, S. (2007). Success factors for biosphere reserve management: Model regions with a global

reputation. Journal of the German Commision for UNESCO, 2(1): 37 – 39.

Stoll – Kleemann, S., De la Vega – Leinert, A., & Schultz, L. (2010). The role of community participation in the

effectiveness of UNESCO Biosphere Reserve management: Evidence and reflections from two parallel

global surveys. Environmental Conservation, 37(3): 227 – 238.

the MAB Urban Group. (2006). Urban biosphere reserves—A report of the MAB Urban Group. Paris: UNESCO.

Topfer, K. (2000). Sustaining life on earth: How the Convention on Biological Diversity promotes nature and human

well – being. Paper presented at the Secretariat of the Convention on Biological Diversity and the United

Nations Environment Programme, Montreal, Canada.

Tunstall, S., Johnson, C., & Penning – Rowsell, E. (2004). Flood hazard management in England and Wales: From

land drainage to flood risk management. Paper presented at the World Congress on Natural Disaster

Mitigation, New Delhi, India.

UNESCO. (2004). Urban Biosphere Reserves in the context of the Statutory Framework and the Seville Strategy

for the World Network of Biosphere Reserves. Paris: UNESCO.

UNESCO. (2010). Shanghai Declaration on Urban Futures and Human and Ecosystem Wellbeing. Retrieved June

3, 2015, from http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/SC/pdf/sc_mab_shanghaiDec_EN.pdf

UNESCO. (2011). Urban connections: A world of science. Natural Science Quarterly Newsletter, 9(4): 3 – 5.

UNESCO. (2014a). A reinvigorated urban ecosystem initiative: Celebration of the Shanghai World Expo’s theme

“Better Cities, Better Life”. Paris: UNESCO,.


128

UNESCO. (2014b). World network of biosphere reserves 2013 – 2014. Germany: German Commission for UNESCO.

United Nations. (2014). World urbanization prospects: The 2014 revision (highlights). Retrieved May 28, 2015, from

http://esa.un.org/unpd/wup/Highlights/WUP2014 – Highlights.pdf

Victor, M., Braga, R.A., Neto, C., De Britto, J., Nacib AB’Saber, A., Serrano, O. (2004). Application of the biosphere

reserve concept to urban areas: The case of São Paulo City Green Belt Biosphere Reserve, Brazil—São Paulo Forest Institute. Annals of the New York Academy of Sciences, 1023(1): 237 – 281.

Vitousek, P.M., Mooney, H.A., Lubchenco, J., & Melillo, J.M. (1997). Human domination of Earth’s ecosystems.

Science, 277(5325): 494 – 499.

Yokohari, M., Brown, R.D., & Takeuchi, K. (1994). A framework for the conservation of rural ecological landscapes

in the urban fringe area in Japan. Landscape and urban planning, 29(2): 103 – 116.

ประชากร58 6.indd

Documents