ระเบียบพิธีการในการนำสืบพยานหลักฐาน

ระเบี�ยบีพิ�ธี�การในการน�าสื�บีพิยานหลั�กฐาน

1

9

9.1 9.1 หลั�กทั่��วไปหลั�กทั่��วไปการน�าพิยานหลั�กฐานมาสื�บี ตามปกต�

หมายถึ�ง พิยานหลั�กฐาน 3 ประเภทั่ คื�อ พิยานบี#คืคืลั พิยานเอกสืาร แลัะพิยานว�ตถึ#

(แต%ป&จจ#บี�นม�กฎหมายให)ยอมร�บีฟั&งข้)อม,ลัอ�เลั-กทั่รอน�กสื.เป/นพิยานหลั�กฐานด้)วย)

การน�าเสืนอพิยานหลั�กฐานกฎหมายก�าหนด้หลั�กเกณฑ์.แลัะพิ�ธี�การในการเสืนอพิยานหลั�กฐานต%อศาลั โด้ยม�ว�ตถึ#ประสืงคื.คื�อ

(1) เพิ��อให)ศาลัตรวจสือบีว%าพิยานหลั�กฐานน�5นเก��ยวข้)องก�บีข้)อเทั่-จจร�งหร�อประเด้-นทั่��จะสื�บีในเร��องน�5น

(2) เพิ��อให)คื,%คืวามทั่ราบีเก��ยวก�บีพิยานหลั�กฐานทั่��จะน�าสื�บี

(3) เพิ��อให)กระบีวนพิ�จารณาเป/นไปโด้ยม�ระเบี�ยบีแลัะตรวจสือบีได้)

9.2 อ�านาจศาลัในการทั่��จะร�บีหร�อไม%ร�บีพิยานหลั�กฐานใด้คืด้�แพิ%ง

ป.ว�.พิ. มาตรา 85 บี�ญญ�ต�ว%า “คื,%คืวามฝ่8ายทั่��ม�หน)าทั่��ต)องน�าสื�บีข้)อเทั่-จจร�งย%อมม�สื�ทั่ธี�ทั่��จะน�าพิยานหลั�กฐานใด้ๆ มาสื�บีได้) ภายใต)บี�งคื�บีแห%งประมวลักฎหมายน�5 หร�อกฎหมายอ��นอ�นว%าด้)วยการร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานแลัะการย��นพิยานหลั�กฐาน”

ป.ว�.พิ. มาตรา 86 บี�ญญ�ต�ว%า “เม��อศาลัเห-นว%าพิยานหลั�กฐานใด้เป/นพิยานหลั�กฐานทั่��ร�บีฟั&งไม%ได้)ก-ด้� หร�อเป/นพิยานหลั�กฐานทั่��ร�บีฟั&งได้) แต%ได้)ย��นฝ่8าฝ่:นต%อบีทั่บี�ญญ�ต�แห%งประมวลักฎหมายน�5 ให)ศาลัปฏิ�เสืธีไม%ร�บีพิยานหลั�กฐานน�5นไว)

เม��อศาลัเห-นว%าพิยานหลั�กฐานใด้ฟั# 8มเฟั:อยเก�นสืมคืวรหร�อประว�งให)ชั�กชั)า หร�อไม%เก��ยวแก%ประเด้-น ให)ศาลัม�อ�านาจงด้การสื�บีพิยานหลั�กฐานเชั%นว%าน�5น หร�อพิยานหลั�กฐานอ��นต%อไป

เม��อศาลัเห-นว%าเพิ��อประโยชัน.แห%งคืวามย#ต�ธีรรมเป/นการจ�าเป/นทั่��จะต)องน�าพิยานหลั�กฐานอ��นอ�นเก��ยวแก%ประเด้-นในคืด้�มาสื�บีเพิ��มเต�ม ให)ศาลัทั่�าการสื�บีพิยานหลั�กฐานต%อไป ซึ่��งอาจรวมถึ�งการเร�ยกพิยานทั่��สื�บีแลั)วมาสื�บีใหม%ด้)วย โด้ยไม%ต)องม�ฝ่8ายใด้ร)องข้อ”

คืด้�อาญาป.ว�.อ. มาตรา 226 บี�ญญ�ต�ว%า

“พิยานว�ตถึ# พิยานเอกสืาร หร�อพิยานบี#คืคืลั ซึ่��งน%าจะพิ�สื,จน.ได้)ว%าจ�าเลัยม�ผิ�ด้หร�อบีร�สื#ทั่ธี�? ให)อ)างเป/นพิยานหลั�กฐานได้) แต%ต)องเป/นพิยานชัน�ด้ทั่��ไม%ได้)เก�ด้

ข้�5นจากการจ,งใจ ม�คื�าม��นสื�ญญา ข้,%เข้-ญหลัอกลัวง หร�อโด้ยม�ชัอบีประการอ��น

แลัะให)สื�บีตามบีทั่บี�ญญ�ต�แห%งประมวลักฎหมายน�5 หร�อกฎหมายอ��นอ�นว%าด้)วย

การสื�บีพิยาน”

5

ข้)อสื�งเกต1. พิยานหลั�กฐานทั่��ร�บีฟั&งไม%ได้) หมายถึ�ง กรณ�ม�กฎหมายบี�ญญ�ต�ม�ให)ร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานน�5นซึ่��งม�ต�5งแต%กฎหมาย

- ร�ฐธีรรมน,ญ- ประมวลัร�ษฎากร

- ป.ว�.พิ. ป.ว�.อ. ฯลัฯ

2. พิยานหลั�กฐานทั่��ร�บีฟั&งได้) คื�อพิยานหลั�กฐานทั่��ไม%ต)องห)ามด้)วยบีทั่ต�ด้พิยาน

บีทั่ใด้บีทั่หน��ง

6

ฎ. 306/2485 เม��อศาลัเห-นว%าม�การประว�งคืวาม ก-ม�อ�านาจสื��งงด้การสื�บีพิยานได้) คืด้�ม�การ

ประว�งคืวามหร�อไม%น�5น เป/นป&ญหาข้)อเทั่-จจร�งฎ. 4549/2540 การเด้�นเผิชั�ญสื�บีเป/นการ

สื�บีพิยานหลั�กฐานอย%างหน��งซึ่��งอย,%ในอ�านาจข้องศาลัทั่��จะใชั)ด้#ลัพิ�น�จว%าสืมคืวรจะเด้�นเผิชั�ญสื�บีหร�อไม% หากข้)อเทั่-จจร�งทั่��ม�อย,%เพิ�ยงพิอแก%การว�น�จฉั�ยคืด้�แลั)วก-ไม%จ�าเป/นต)องเด้�นเผิชั�ญสื�บีอ�ก คืด้�น�5ม�ประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ว%าโจทั่ก.เป/นเจ)าข้องทั่��ด้�นพิ�พิาทั่หร�อไม% ไม%ม�ประเด้-นพิ�พิาทั่เก��ยวก�บีเน�5อทั่��ด้�นหร�อแนวเข้ตทั่��ด้�น ทั่�5งในการว�น�จฉั�ยข้)อเทั่-จจร�งเก��ยวก�บีประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ด้�งกลั%าว ได้)ม�คื�าพิ�พิากษาในคืด้�ก%อนว�น�จฉั�ยไว)แลั)ว กรณ�จ�งไม%ม�คืวามจ�าเป/นทั่��ศาลัจะต)องเด้�นเผิชั�ญสื�บีอ�ก

7

ฎ. 574/2543 การทั่��ศาลัชั�5นต)นจะสื%งหน�งสื�อสื�ญญาก,)เง�นฉับี�บีพิ�พิาทั่ไปให)ผิ,)เชั��ยวชัาญตรวจพิ�สื,จน.ลัายม�อชั��อผิ,)ก,)หร�อไม% เป/นด้#ลัพิ�น�จข้องศาลัชั�5นต)นทั่��ม�อ�านาจกระทั่�าได้)ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 86 วรรคืสือง เม��อศาลัชั�5นต)นเห-นว%าพิยานหลั�กฐานข้องโจทั่ก.จ�าเลัยทั่��น�าสื�บีมาเพิ�ยงพิอทั่��จะว�น�จฉั�ยได้)โด้ยไม%ต)องสื%งหน�งสื�อสื�ญญาก,)ด้�งกลั%าวไปให)ผิ,)เชั��ยวชัาญตรวจพิ�สื,จน.ลัายม�อชั��อผิ,)ก,)อ�ก คื�าสื��งข้องศาลัชั�5นต)นจ�งชัอบีแลั)ว ม�ใชั%เป/นการไม%ปฏิ�บี�ต�ตามกฎหมาย

9.3 พิยานหลั�กฐานต)องเก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งในคืด้� (relevancy) แลัะประเด้-นแห%งคืด้� (in

issue) 8

คืด้�แพิ%งคืด้�แพิ%งป.ว�.พิ. มาตรา 87 บี�ญญ�ต�ว%า “ห)ามม�

ให)ศาลัร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานใด้เว)นแต% (1) พิยานหลั�กฐานน�5นเก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งทั่��คื,%

คืวามฝ่8ายหน��งฝ่8ายใด้ในคืด้�จะต)องน�าสื�บี…”

แลัะมาตรา 104 วรรคืหน��งบี�ญญ�ต�ว%า “ให)ศาลัม�อ�านาจเต-มทั่��ในอ�นทั่��จะว�น�จฉั�ยว%า

พิยานหลั�กฐานทั่��คื,%คืวามน�าสื�บีมาน�5นจะเก��ยวก�บีประเด้-นแลัะเป/นอ�นเพิ�ยงพิอให)

เชั��อฟั&งเป/นย#ต�ได้)หร�อไม% แลั)วพิ�พิากษาคืด้�ไปตามน�5น”

บีทั่บี�ญญ�ต�ทั่�5ง 2 มาตราด้�งกลั%าวจ�งให)อ�านาจศาลัไม%ยอมร�บีการน�าเสืนอพิยานหลั�กฐานทั่��ไม%เก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งในคืด้�เสื�ยแต%ในชั�5นต)น หร�อในกรณ�ทั่��ศาลัอาจร�บีพิยานหลั�กฐานเชั%นว%าน�5นแลั)วในสื�านวน ศาลัก-ย�งม�อ�านาจเต-มทั่��ในอ�นทั่��จะว�น�จฉั�ยว%าพิยานหลั�กฐานทั่��คื,%คืวามน�าสื�บีมาน�5นไม%เก��ยวก�บีประเด้-น

หลั�กในเร��องการน�าสื�บีพิยานหลั�กฐานทั่��เก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งทั่��จะต)องน�าสื�บีน�5เป/นหลั�กสืากลัตรงก�บีกฎหมายคือมมอนลัอว. เร��อง relevancy

“ไม%ม�ระบีบีการพิ�จารณาคืด้�ใด้ในโลักทั่��ยอมให)คื,%คืวามน�าเสืนอพิยานหลั�กฐานต%อศาลัได้)โด้ยไม%จ�าก�ด้ ศาลัย%อมต)องการทั่��จะ

ร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานเฉัพิาะเร��องทั่��เก��ยวข้)องในคืด้�เทั่%าน�5น”

คืด้�อาญาพิยานหลั�กฐานทั่��จะร�บีฟั&งได้)ต)องเป/น

พิยานหลั�กฐาน ซึ่��งน%าจะพิ�สื,จน.ได้)ว%าจ�าเลัยม�ผิ�ด้หร�อบีร�สื#ทั่ธี�? ตาม ป.ว�.อ. มาตรา 226 ประเด้-นในคืด้�อาญาม�เพิ�ยงประเด้-นว%า

“ได้)ม�การกระทั่�าคืวามผิ�ด้แลัะจ�าเลัยเป/นผิ,)กระทั่�าคืวามผิ�ด้น�5นหร�อไม%”

อย%างไรก-ตามในการสื�บีพิยานหลั�กฐานในคืด้�อาญาน�5นม�บีทั่ต�ด้พิยานหลั�กฐานซึ่��งจะต)อง

น�ามาพิ�จารณา ด้�งน�5(1.) ป.ว�.อ. มาตรา 84 วรรคืทั่)าย (ห)ามร�บี

ฟั&งถึ)อยคื�าทั่��เป/นคื�าร�บีสืารภาพิว%าได้)กระทั่�าผิ�ด้ข้องผิ,)ถึ,กจ�บี)

(2.) ป.ว�.อ. มาตรา 134/4 วรรคืทั่)าย (ห)ามร�บีฟั&งถึ)อยคื�าข้องผิ,)ต)องหาแลัะพิยานในชั�5น

สือบีสืวน)

3( .) ป.ว�.อ . มาตรา 226 (ห)ามม�ให)ร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานทั่��เก�ด้ข้�5นโด้ยม�ชัอบี) (4.) ป.ว�.อ . มาตรา 2261/ (ห)ามม�ให)ร�บี

ฟั&งพิยานหลั�กฐานทั่��เก�ด้ข้�5นโด้ยชัอบีแต%ได้)มาเน��องจากการกระทั่�าโด้ยม�ชัอบี หร�อเป/นพิยานหลั�กฐานทั่��ได้)มา

โด้ยอาศ�ยข้)อม,ลัทั่��เก�ด้ข้�5นหร�อได้)มาโด้ยม�ชัอบี) (5.) ป.ว�.อ . มาตรา 2262/ (ห)ามม�ให)ร�บี

ฟั&งพิยานหลั�กฐานทั่��เก��ยวก�บีการกระทั่�าคืวามผิ�ด้คืร�5งอ��นๆ หร�อคืวามประพิฤต�ในทั่างเสื��อมเสื�ยข้องจ�าเลัย)

6( .) ป.ว�.อ . มาตรา 2263/ (ห)ามร�บีฟั&งพิยานบีอกเลั%า)

(7.) ป.ว�.อ . มาตรา 2264/ (ห)ามม�ให)จ�าเลัยน�าสื�บีด้)วยพิยานหลั�กฐานหร�อถึามคื)านอ�นเก��ยว

ก�บีพิฤต�กรรมทั่างเพิศข้องผิ,)เสื�ยหายก�บีบี#คืคืลัอ��นนอกจากจ�าเลัยในคืด้�คืวามผิ�ด้เก��ยวก�บีเพิศ)

จะได้)ศ�กษาโด้ยลัะเอ�ยด้เม��อถึ�งบีทั่ทั่��อธี�บีายในเร��องน�5นๆต%อไป

9.4 บีทั่สืร#ปในเร��องพิยานหลั�กฐานเก��ยวก�บีข้)อเทั่-จจร�งแลัะพิยานหลั�กฐานทั่��เก��ยวแก%ประเด้-น

12

ศาลัไม%เข้)มงวด้ในเร��องทั่��ว%า “พิยานหลั�กฐานน�5นเก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งทั่��คื,%คืวามจะต)อง

น�าสื�บี” ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 87(1)

แต%จะเข้)มงวด้ในเร��องข้อง “การเป/นประเด้-นในคืด้�หร�อไม%”

พิ�งระลั�กว%าแม)ศาลัได้)ร�บีพิยานหลั�กฐานทั่��ไม%เก��ยวแก%ประเด้-นมาในชั�5นสื�บีพิยาน แต%ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 104 ให)ศาลัม�อ�านาจเต-มทั่��ในอ�นทั่��จะว�น�จฉั�ยว%า พิยานหลั�กฐานทั่��คื,%คืวามน�าสื�บี

มาน�5นเก��ยวแก%ประเด้-นหร�อไม%

13

ฎ.1438/2524 ประเด้-นม�ว%าพิ�น�ยกรรมฉับี�บีพิ�พิาทั่ปลัอมหร�อไม% การทั่��ศาลัลั%างยกเอาเร��องคืวามสืมบี,รณ.ข้องพิ�น�ยกรรมว%าเจ)ามรด้กได้)ลังชั��อในพิ�น�ยกรรมต%อหน)าพิยานสืองคืนหร�อไม%มาเป/นข้)อว�น�จฉั�ย แม)เป/นข้)อ

กฎหมายอ�นเก��ยวด้)วยคืวามสืงบีเร�ยบีร)อยฯ ทั่��ให)อ�านาจศาลัหย�บียกข้�5นว�น�จฉั�ยได้)โด้ยทั่��ไม%ม�คื,%คืวามฝ่8ายใด้กลั%าวอ)างตามป.ว�.พิ.มาตรา 142(5) ก-ตามแต%จะต)องเป/นข้)อกฎหมายทั่��ได้)มาจากข้)อเทั่-จจร�งในการด้�าเน�นกระบีวนพิ�จารณาโด้ยชัอบีตามมาตรา 87 ข้)อเทั่-จจร�งทั่��เก�ด้จาก

พิยานนอกเร��องนอกประเด้-นไม%เก��ยวก�บีทั่��คื,%คืวามจะต)องน�าสื�บี หร�อ ม�กฎหมายบี�งคื�บีให)ต)องแสืด้ง ศาลัจะร�บีฟั&งมาว�น�จฉั�ยเป/นข้)อกฎหมายตาม มาตรา 142(5)

หาได้)ไม%

ฎ.3580/2525 จ�าเลัยไม%ได้)ให)การต%อสื,)ว%าจ�าเลัยไม%ใชั%ทั่ายาทั่ผิ,)ตาย ข้)อเทั่-จจร�งทั่��ว%าจ�าเลัยเป/นทั่ายาทั่ข้องผิ,)ตายหร�อไม% เป/นข้)อเทั่-จจร�งทั่��ปรากฏิข้�5นมาจากคื�าพิยานในทั่างน�าสื�บี ซึ่��งเป/นเร��องนอกข้)อต%อสื,)ในคื�าให)การแลัะนอกประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ทั่��ศาลัก�าหนด้ไว) จ�ง

เป/นข้)อเทั่-จจร�งทั่��ได้)มาโด้ยไม%ชัอบีด้)วยกระบีวนพิ�จารณาต)องห)ามตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 87 ศาลัจะร�บี

ฟั&งมาว�น�จฉั�ยเป/นข้)อกฎหมายตาม ป.ว�.พิ. 142(5) ไม%ได้)

14

ฎ.1000/2527 ป&ญหาทั่��ว%าสื�ญญาเลั�กก�นแลั)วหร�อไม% ก�บีการน�าเอาสื�ญญาทั่��เลั�กก�นแลั)วกลั�บีมาใชั)ใหม%ตามข้)อตกลังในสื�ญญาใหม%น�5น หาเหม�อนก�นไม%

ด้�งน�5น เม��อโจทั่ก.ไม%ได้)ต�5งเร��องการม�ข้)อตกลังในสื�ญญาใหม%ให)น�าสื�ญญาทั่��จ�าเลัยต%อสื,)ว%าเลั�กก�นแลั)วกลั�บีมาใชั)ใหม%แต%กลั�บีปรากฏิว%าม�สื�ญญาใหม%ด้�งกลั%าว

ในชั�5นสื�บีพิยานจ�ง ย%อมถึ�อได้)ว%าโจทั่ก.น�าสื�บีถึ�งสื�ญญาใหม%ด้�งกลั%าวนอกฟัDองนอกประเด้-นจะร�บีฟั&งน�ามา

ว�น�จฉั�ยคืด้�หาได้)ไม%

ฎ.7/2534 จ�าเลัยก,)เง�นโจทั่ก.จ�านวน 32,000 บีาทั่ตามเอกสืารหมาย จ.2 จ�าเลัยเบี�กคืวามยอมร�บีได้)ว%า

ทั่�าสื�ญญาก,)เง�นจ�านวน 32,000 บีาทั่ตามเอกสืารหมาย จ.2 จร�ง สื�ญญาก,)ตามฟัDองจ�งไม%เป/นเอกสืารทั่��โจทั่ก.กรอกข้)อคืวามเองโด้ยจ�าเลัยม�ได้)ย�นยอม ม�ใชั%เอกสืารปลัอมด้�งทั่��จ�าเลัยให)การ สื%วนทั่��จ�าเลัยน�าสื�บีว%าจ�าเลัยก,)เง�นโจทั่ก.เพิ�ยง 20,000 บีาทั่แลัะชั�าระหน�5ให)โจทั่ก.แลั)ว เป/นการน�าสื�บีในข้)อเทั่-จจร�งทั่��จ�าเลัย

ม�ได้)ให)การไว)แลัะม�ใชั%เป/นการน�าพิยานหลั�กฐานมาสื�บีเพิ��อสืน�บีสืน#นคื�าให)การ จ�งเป/นพิยานหลั�กฐานทั่��ไม%

เก��ยวถึ�งข้)อเทั่-จจร�งทั่��คื,%คืวามฝ่8ายหน��งฝ่8ายใด้จะต)องน�าสื�บี ต)องห)ามม�ให)ศาลัร�บีฟั&งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 87

15

ฎ.686/2535 ศาลัชั�5นต)นก�าหนด้ประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ไว)เพิ�ยงว%า (1) โจทั่ก.เชั%าทั่��พิ�พิาทั่จากจ�าเลัยหร�อไม% (2) โจทั่ก.ได้)สื�ทั่ธี�คืรอบีคืรองทั่��พิ�พิาทั่โด้ย

แย%งการคืรอบีคืรองหร�อไม% (3) โจทั่ก.ต)องชัด้ใชั)คื%าเสื�ยหายให)จ�าเลัยหร�อไม%เพิ�ยงใด้ โด้ยไม%ได้)ก�าหนด้ประเด้-นว%าทั่��พิ�พิาทั่เป/นสืาธีารณสืมบี�ต�ข้องแผิ%นด้�นหร�อไม% ด้�งน�5 โจทั่ก.ย%อมไม%ม�สื�ทั่ธี�น�าพิยานเข้)าสื�บีใน

ประเด้-นทั่��ว%าทั่��พิ�พิาทั่เป/นสืาธีารณสืมบี�ต�ข้องแผิ%นด้�นเพิราะจะเป/นการน�าสื�บีนอกประเด้-น

ฎ.3415/2535 โจทั่ก.จ�าเลัยพิ�พิาทั่ก�นว%าทั่��งอกร�มตลั��งเป/นกรรมสื�ทั่ธี�?ข้องโจทั่ก.หร�อจ�าเลัย ไม%ม�ประเด้-นพิ�พิาทั่ว%าเป/นทั่��ชัายตลั��งหร�อไม% การทั่��ศาลัเด้�นเผิชั�ญสื�บีทั่��ด้�นพิ�พิาทั่ในประเด้-นทั่��ว%าฝ่8ายใด้

คืรอบีคืรองทั่��ด้�นพิ�พิาทั่แลั)วว�น�จฉั�ยข้)อเทั่-จจร�งทั่��ปรากฏิข้�5นจากการเด้�นเผิชั�ญสื�บีว%าทั่��ด้�นพิ�พิาทั่ไม%ใชั%กรรมสื�ทั่ธี�?ข้องโจทั่ก.แลัะจ�าเลัย แต%เป/นทั่��ชัายเลันน�5าทั่%วมถึ�งจ�งเป/นทั่��ชัายตลั��ง เป/นสืาธีารณสืมบี�ต�ข้องแผิ%นด้�นโจทั่ก.ไม%ม�อ�านาจฟัDองน�5น เป/นข้)อเทั่-จจร�งทั่��ได้)มาโด้ยไม%ชัอบีด้)วยกระบีวนพิ�จารณาต)องห)ามตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 87 แลัะเป/นการว�น�จฉั�ย

นอกฟัDอง

16

ฎ.2808/2537 ตามคื�าให)การข้องจ�าเลัยแลัะตามประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ทั่��ศาลัชั�5นต)นก�าหนด้ในการชั�5สือง

สืถึาน ไม%ม�ประเด้-นข้)อทั่��ว%าจ�าเลัยได้)ชั�าระหน�5ตามฟัDองให)โจทั่ก.เสืร-จสื�5นแลั)วหร�อไม% เม��อคืด้�ไม%ม�ประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ก�นด้�งกลั%าว แต%จ�าเลัยข้อสื%งประเด้-นไปสื�บีพิยานจ�าเลัยทั่�5งสืองปากในประเด้-นน�5น ด้�งน�5 จ�ง

เป/นการข้อสื%งประเด้-นไปสื�บีพิยานจ�าเลัยทั่��ไม%เก��ยวก�บีประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ในคืด้� ทั่��ศาลัชั�5นต)นไม%อน#ญาตให)จ�าเลัยสื%งประเด้-นแลัะงด้สื�บีพิยานจ�าเลัยจ�งชัอบี

แลั)ว

ฎ.4607/2540 โจทั่ก.ฟัDองว%าจ�าเลัยเข้)าไปก%อสืร)างร�5วก�าแพิงคือนกร�ต สื��งปลั,กสืร)างแลัะปลั,ก

ต)นไม)ในทั่��ด้�นโจทั่ก. ข้อให)ร�5อถึอนออกไป จ�าเลัยให)การว%าจ�าเลัยม�ได้)ร#กลั�5าทั่��ด้�นข้องโจทั่ก. แต%จ�าเลัยกระทั่�าลังบีนทั่��ด้�นข้องจ�าเลัยทั่��ซึ่�5อมา หลั�งจากซึ่�5อมาแลั)วจ�าเลัยได้)คืรอบีคืรองโด้ยคืวามสืงบีแลัะโด้ยเปEด้เผิยด้)วยเจตนาเป/นเจ)าข้องเก�นกว%า 10 ปFแลั)ว ด้�งน�5น ร,ปคืด้�ตามทั่��โจทั่ก.ฟัDองแลัะจ�าเลัยให)การ ไม%ม�ประเด้-น

เร��องการคืรอบีคืรองปรป&กษ.ตาม ป.พิ.พิ. มาตรา 1382 เพิราะการคืรอบีคืรองปรป&กษ.จะม�ได้)ก-แต%ในทั่��ด้�นข้องผิ,)อ��นเทั่%าน�5น การทั่��ศาลัอ#ทั่ธีรณ.หย�บียกประเด้-นด้�งกลั%าวข้�5นว�น�จฉั�ยแลั)วพิ�พิากษายกฟัDอง

โจทั่ก.จ�งไม%ชัอบี

17

ฎ.4664/2543 โจทั่ก.ฟัDองเร�ยกคื%าจ)างก%อสืร)างคื)างชั�าระ จ�าเลัยให)การต%อสื,)เพิ�ยงว%าจ�าเลัยชั�าระคื%าจ)าง

คืรบีถึ)วนทั่�5งเก�นไปกว%าทั่��โจทั่ก.ฟัDอง ด้�งน�5 การทั่��จ�าเลัยน�าสื�บีว%าโจทั่ก.ก%อสืร)างไม%แลั)ว

เสืร-จแลัะไม%เร�ยบีร)อย จ�าเลัยต)องจ)างผิ,)ร�บีเหมาอ��นเข้)าทั่�างานแทั่น ทั่�5งต)องซึ่�5อว�สืด้#เคืร��องม�อก%อสืร)างให)โจทั่ก.

ด้)วย จ�าเลัยสืามารถึน�าคื%าใชั)จ%ายด้�งกลั%าวไปห�กออกจากคื%าจ)างทั่��จะต)องจ%ายน�5น เป/นการสื�บีนอกประเด้-นไปจากคื�าให)การหาใชั%เป/นการน�าสื�บีพิยานในรายลัะเอ�ยด้

เพิ��อข้ยายข้)อคืวามในคื�าให)การไม%ฎ.1048/2546 ป&ญหาว%าระเบี�ยบีตลัาด้หลั�กทั่ร�พิย.

เร��องก�าหนด้หลั�กเกณฑ์.การบี�งคื�บีข้ายหลั�กทั่ร�พิย.ก�าหนด้ไว)อย%างไร เป/นป&ญหาข้)อเทั่-จจร�งซึ่��งจ�าเลัยม�ได้)ให)การต%อสื,)แลัะศาลัไม%ได้)ก�าหนด้ประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่ไว)

การทั่��ระเบี�ยบีจะก�าหนด้ไว)เชั%นน�5นหร�อไม% จ�งเป/นข้)อเทั่-จจร�งนอกประเด้-นทั่��ไม%เก��ยวก�บีทั่��คื,%คืวามจะต)องน�าสื�บี ศาลัจ�งร�บีฟั&งข้)อเทั่-จจร�งด้�งกลั%าวมาว�น�จฉั�ยเป/นข้)อกฎหมายตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 142(5) ไม%ได้) เพิราะเป/นข้)อเทั่-จจร�งทั่��ได้)มาโด้ยไม%ชัอบีด้)วยกระบีวนพิ�จารณา

ต)องห)ามตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 87ทั่��ศาลัอ#ทั่ธีรณ.ยกป&ญหาว%าโจทั่ก.บี�งคื�บีข้ายหลั�ก

ทั่ร�พิย.โด้ยไม%ชัอบีข้�5นว�น�จฉั�ยเป/นการว�น�จฉั�ยนอกประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่

18

ฎ.812/2547 โจทั่ก.ฟัDองข้�บีไลั%จ�าเลัยออกจากทั่��ด้�นพิ�พิาทั่ซึ่��งเป/นสื�นสืมรสืระหว%างโจทั่ก.ก�บีภร�ยาซึ่��งตาม ป.พิ.พิ.มาตรา 1477 ถึ�อว%าการทั่��โจทั่ก.ฟัDอง

ข้�บีไลั%จ�าเลัยออกจากทั่��ด้�นพิ�พิาทั่เป/นการสืงวนบี�าร#งร�กษาสื�นสืมรสื หร�อ เพิ��อประโยชัน.แก%สื�นสืมรสื

โจทั่ก.จ�งม�สื�ทั่ธี�ฟัDองจ�าเลัยได้)โด้ยไม%ต)องได้)ร�บีคืวามย�นยอมจากภร�ยา จ�าเลัยฎ�กาว%าภร�ยาโจทั่ก.อน#ญาตให)จ�าเลัยอย,%ในทั่��ด้�นพิ�พิาทั่โด้ยให)จ�าเลัยชั�าระหน�5แก%โจทั่ก.ให)คืรบีถึ)วนน�5น จ�าเลัยไม%ได้)ให)การต%อสื,)คืด้�ในป&ญหาด้�งกลั%าวไว) แม)จะได้)น�าสื�บีในชั�5นพิ�จารณาก-

เป/นการน�าสื�บีนอกคื�าให)การต)องห)ามม�ให)ร�บีฟั&งตาม ป.ว�.พิ.มาตรา 87

ฎ. 670/2549 จ�าเลัยให)การเพิ�ยงว%า สื.น�าทั่��ด้�น 2 แปลัง ไปจด้ทั่ะเบี�ยนข้ายฝ่ากจ�านวน 715,000

บีาทั่ เพิ��อชั�าระหน�5ด้อกเบี�5ยทั่��คื)างชั�าระแก%โจทั่ก. แต%ม�ได้)ให)การถึ�งการข้ายฝ่ากทั่��ด้�นแปลังอ��นอ�ก การทั่��

จ�าเลัยน�าสื�บีว%า สื. น�าทั่��ด้�นแปลังอ��นจ�านวน 3 แปลัง ไปข้ายฝ่ากแก%บี#คืคืลัภายนอกแลั)วน�าเง�นทั่��ได้)จากการข้ายฝ่ากจ�านวน 200,000 บีาทั่ ไปชั�าระหน�5ให)แก%โจทั่ก. จ�งเป/นการน�าสื�บีนอกคื�าให)การ เป/นการไม%ชัอบี ต)องห)ามม�ให)ร�บีฟั&งตาม ป.ว�.พิ.

มาตรา 87

19

ฎ. 746/2552 คดี�มี�ประเดีนข้�อพิ�พิาทท�� ศาลชั้��นต้�นกำ�าหนดีไว้�เพิ�ยงว้!า โจทกำ$มี�สิ�ทธิ�ครอบครองท��พิ�พิาทหร(อไมี! โดียจ�าเลยยกำข้�อต้!อสิ)�ข้*�นเป+นประเดีนว้!า ป. แจ�งสิ�ทธิ�ครอบครองต้ามีสิ.ค.1 ในท��ดี�นพิ�พิาทซึ่*�งเป+นข้องล. มีารดีาจ�าเลยเท!าน��น กำารท��จ�าเลยฎี�กำา ป0ญหาอ(�นนอกำจากำน�� แม)จ�าเลัยจะได้)สื�บีพิยานหลั�กฐานด้)วย กำถื(อว้!าเป+นกำารน�าสิ(บนอกำประเดีน ศาลฎี�กำาไมี!อาจว้�น(จฉั�ยประเดีนดี�งกำล!าว้ไดี�

9.5 9.5 การอ)างพิยานหลั�กการอ)างพิยานหลั�กฐานฐาน

ต)องย��นบี�ญชั�ระบี#ต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานพิยานหลั�กฐาน

21

9.5.1 เหต#ผิลัทั่��ต)องม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน

(1) เพิ��อให)ศาลัแลัะคื,%คืวามทั่#กฝ่8ายทั่ราบีถึ�งพิยานหลั�กฐานทั่��จะน�าสื�บี โด้ยคื,%คืวามอ�กฝ่8ายจะ

ได้)เตร�ยมการต%อสื,)คืด้�ได้)ถึ,กต)อง

(2) เพิ��อให)ศาลัได้)คืวบีคื#มการน�าเสืนอพิยานหลั�กฐานข้องคื,%คืวามให)เป/นไปโด้ยชัอบี

ด้)วยกฎหมาย

(3) เพิ��อคืวบีคื#มการพิ�จารณาคืด้�ให)เสืร-จไปในเวลัาอ�นคืวร

22

หลั�ก การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานทั่�5งในคืด้�แพิ%งแลัะคืด้�อาญาใชั)บี�งคื�บีเฉัพิาะการสื�บีพิยานหลั�กฐานทั่��สืน�บีสืน#นข้)ออ)างข้)อเถึ�ยงในประเด้-นข้)อ

พิ�พิาทั่แห%งคืด้�เทั่%าน�5น เพิราะฉัะน�5น ถึ)าเป/นการด้�าเน�นกระบีวน

พิ�จารณาอ��นๆ ก-ไม%จ�าต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน เชั%น การไต%สืวนคื�าร)องทั่��ม�ได้)ม�การสื�บีพิยาน

หลั�กฐานเพิ��อใชั)สืน�บีสืน#นข้)ออ)างข้)อเถึ�ยงในประเด้-นข้)อพิ�พิาทั่แห%งคืด้� เชั%น

(1) การไต%สืวนคื�าร)องข้อให)พิ�จารณาคืด้�ใหม% การไต%สืวนคื�าร)องทั่��จ�าเลัยอ)างว%าโจทั่ก.ผิ�ด้สื�ญญา

ประน�ประนอมยอมคืวามตามคื�าพิ�พิากษาตามยอม (ฎ.6143/2531)

23

(2) กรณ�ทั่��คื,%คืวามถึามคื)านโด้ยอ)างสื%งเอกสืาร

หร�อว�ตถึ#เพิ��อประกอบีการถึามคื)าน (ฎ.798–799/2499, ฎ.850/2534 แลัะ

ฎ.2251/2536)(3) การพิ�สื,จน.ต%อพิยานตาม ป.ว�.พิ มาตรา 89

เป/นกรณ�ทั่��ศาลัอน#ญาตให)ม�การสื�บีพิยานเพิ��อทั่�าลัายน�5าหน�กพิยานข้องฝ่8ายตรงข้)ามโด้ยไม%จ�าต)องม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิราะ โด้ยสืภาพิคื,%คืวามไม%อาจทั่ราบีมาก%อนว%าจะม�การสื�บีพิยานในลั�กษณะน�5

(4) การทั่��ศาลัใชั)อ�านาจสื�บีพิยานเพิ��มเต�มตาม ป.ว�.พิ มาตรา 86 วรรคืสือง หร�อ ป.ว�.อ มาตรา 228 หร�อ กรณ�การสื%งพิยานหลั�กฐานไปให)ผิ,)เชั��ยวชัาญตรวจพิ�สื,จน.ตาม ป.ว�.พิ มาตรา 99 (ฎ.58/2531)

24

952. . การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานใชั)บี�งคื�บีก�บีพิยานหลั�กฐานทั่#กประเภทั่

ไม%ว%าจะเป/น พิยานบี#คืคืลั พิยานเอกสืาร พิยานว�ตถึ# รวมถึ�งการตรวจบี#คืคืลั ว�ตถึ# สืถึานทั่�� แลัะพิยานผิ,)

เชั��ยวชัาญ ผิ,)ม�คืวามร,)เชั��ยวชัาญ หร�อพิยานหลั�กฐานอ��นใด้ฎ. 3130/2523 จ�าเลัยไม%ได้)ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยาน จ�าเลัยอ)างต�วเอง

เป/นพิยานเข้)าสื�บีไม%ได้) จ�าเลัยจะอ)างว%าจ�าเลัยเป/นคื,%คืวามไม%จ�าเป/นต)องย��นบี�ญชั�ระบี#อ)างตนเองเป/นพิยานตาม ป.ว�.พิ. มาตรา

88 ไม%ได้)ฎ. 1972/2525 การเบี�กคืวามต%อศาลัเป/นก�จเฉัพิาะต�ว โด้ยสืภาพิ

ไม%อาจต�5งให)ผิ,)อ��นทั่�าแทั่นได้) ตามบี�ญชั�พิยานระบี#ว%าจ�าเลัยอ)างตนเองเป/นพิยาน โด้ยม�ได้)ระบี# สื. เป/นพิยาน ด้�งน�5 แม)ปรากฏิว%า สื. ได้)ร�บีมอบีอ�านาจจากจ�าเลัยให)ย��นคื�าให)การแลัะเบี�กคืวามแทั่นจ�าเลัย แลัะศาลัชั�5นต)นอน#ญาตให)จ�าเลัยน�า สื. เข้)าเบี�กคืวาม ศาลั

ก-จะร�บีฟั&งคื�าเบี�กคืวามข้อง สื. เป/นพิยานหลั�กฐานไม%ได้)

25

ข้)อสื�งเกตเก��ยวก�บีการอ)างสื�านวนคืวามในคืด้�อ��นโด้ยหลั�กการอ)างสื�านวนคืวามในคืด้�อ��นเป/นพิยานหลั�กฐาน

จะต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเชั%นก�น (ฎ. 1775/2500) แต%1. กรณ�ทั่��คื,%คืวามแถึลังร�บีก�นให)น�าสื�านวนคืวามมาประกอบี

การพิ�จารณาคืด้�แลัะศาลัได้)ม�คื�าสื��งให)น�าสื�านวนน�5นมาผิ,กต�ด้ไว)แลั)ว ศาลัย%อมม�อ�านาจร�บีฟั&งสื�านวนน�5นประกอบีการพิ�จารณาคืด้�ได้) แม)จะม�ได้)ม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานอ)างสื�านวนน�5นอ�กก-ตาม (ฎ. 445/2509 แลัะฎ. 997/2521)

2. เม��อโจทั่ก.อ)างสื�านวนในบี�ญชั�ระบี#พิยานแลั)ว หากเป/นสื�านวนในศาลัน�5นเอง โจทั่ก.ก-ไม%จ�าเป/นต)องย��นคื�าข้อโด้ยทั่�าเป/นคื�าร)องให)เร�ยกสื�านวนน�5นมารวมไว)ในคืด้�อ�ก (ด้, ฎ. 2728/2523)

3. เม��ออ)างสื�านวนคืด้�คืวามใด้ไว) ศาลัย%อมน�าเอกสืารทั่��ใชั)อ)างอ�งในสื�านวนทั่��ถึ,กอ)างน�5นมาเป/นพิยานหลั�กฐานได้)โด้ยไม%จ�าเป/นต)องม�การระบี#พิยานข้องเอกสืารทั่��อย,%ในสื�านวนอ�ก (ด้, ฎ. 3046/2523)

26

9.5.3 หลั�กเกณฑ์.การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน

(ป.ว�.พิ. มาตรา 88)ป.ว�.พิ. มาตรา 88 ได้)แก)ไข้เพิ��มเต�มคืร�5งสื#ด้ทั่)ายเม��อ

ปF พิ.ศ. 2550 โด้ยม�การแก)ไข้เพิ��มเต�มเฉัพิาะมาตรา 88 วรรคืแรก เพิ�ยงเลั-กน)อย ได้)แก%การเพิ��มเต�มให)ชั�ด้เจนว%า การอ)างคืวามเห-นข้องพิยานผิ,)ม�คืวามร,)เชั��ยวชัาญจะต)องม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานด้)วย แลัะม�การแก)ไข้ข้)อคืวามเลั-กน)อยให)ชั�ด้เจนว%า บี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานหมายถึ�งพิยานหลั�กฐานทั่#กประเภทั่ นอกน�5นย�งคืงหลั�กการตาม มาตรา 88 ทั่��ม�การแก)ไข้เพิ��มเต�มเม��อปF พิ.ศ. 2538

27

1) การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานคืร�5งแรก

(ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืแรก)ว�ธี�การ

(1) ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานต%อศาลั 2( ) พิร)อมสื�าเนาให)เพิ�ยงพิอแก%คื,%คืวาม

อ�กฝ่8ายระยะเวลัา

ก%อนว�นสื�บีพิยานไม%น)อยกว%า 7 ว�น

28

2) การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม

(ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสือง)ว�ธี�การ (1) ย��นคื�าแถึลังต%อศาลัพิร)อมบี�ญชั�ระบี#

พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม(2) พิร)อมสื�าเนาให)เพิ�ยงพิอแก%คื,%คืวามอ�ก

ฝ่8ายระยะเวลัาภายในก�าหนด้เวลัา 15 ว�นน�บีแต%ว�นสื�บี

พิยาน

29

3) การข้ออน#ญาตย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน

(ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืาม)เง��อนไข้

1( ) ระยะเวลัาในการย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานตามวรรคืหน��งแลัะวรรคืสืองสื�5นสื#ด้ลัง

(2 ) คื,%คืวามต)องแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวร ด้�งน�5

(ก ) ตนไม%ทั่ราบีว%าต)องน�าพิยานหลั�กฐานบีางอย%างมาสื�บีเพิ��อประโยชัน.แห%งคืด้� หร�อ

(ข้ ) ไม%ทั่ราบีว%าพิยานหลั�กฐานหลั�กฐานน�5นได้)ม�อย,% หร�อ

(คื ) ม�เหต#อ�นสืมคืวรอ��นใด้

30

ว�ธี�การ ย��นคื�าร)องข้ออน#ญาตต%อศาลัระยะเวลัา ก%อนศาลัพิ�พิากษาคืด้�

ถึ)าศาลัเห-นว%าเพิ��อให)การว�น�จฉั�ยชั�5ข้าด้ข้)อสื�าคื�ญแห%งประเด้-นเป/นไปโด้ยเทั่��ยงธีรรมจ�าเป/นต)องสื�บีพิยาน

เชั%นว%าน�5น ก-ให)ศาลัอน#ญาตตามคื�าร)อง

31

ข้)อสื�งเกต(1) การข้ออน#ญาตย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน

ตามมาตรา 88 วรรคืสืาม ทั่�าได้)เม��อก�าหนด้เวลัาย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานตามวรรคืหน��งแลัะวรรคืสือง

สื�5นสื#ด้ลังแลั)ว ซึ่��งอาจเป/นกรณ�ทั่��ไม%เคืยระบี#พิยานฯ ไว)เลัย หร�อ

เคืยย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานฯ ไว)แลั)ว แต%ศาลัสื��งไม%ร�บี ด้�งน�5 คื,%คืวามม�สื�ทั่ธี�ย��นคื�าร)องข้ออน#ญาตย��นบี�ญชั�ระบี#

พิยานฯ ตามมาตรา 88 วรรคืสืามได้)อ�ก (ฎ.3777/2542, ฎ.2032/2541) แต%ต)องแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวรทั่��ไม%สืามารถึย��น

บี�ญชั�ระบี#พิยานฯ มาด้)วย ม�ฉัะน�5น ศาลัชัอบีทั่��จะไม%ร�บีบี�ญชั�ระบี#พิยานฯ (ฎ.1471/2529,

ฎ.6520/2539)

32

(2) การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�มเป/นสื�ทั่ธี�ข้องคื,%คืวาม ไม%จ�า

ต)องข้ออน#ญาตศาลัก%อน

(3) ถึ)าม�ได้)ม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานคืร�5งแรกไว)โด้ยชัอบี จะย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�มไม%

ได้)

33

ข้)อพิ�จารณา

(1) “ว�นสื�บีพิยาน” หมายถึ�ง ว�นสื�บีพิยาน คืร�5งแรกทั่��ได้)ม�การน�าสื�บีพิยานจร�งๆ

ถึ)าศาลัน�ด้สื�บีพิยานไว) แต%ไม%ม�การสื�บีพิยาน ย�งไม%ถึ�อว%าว�นน�ด้น�5น เป/นว�นน�ด้สื�บีพิยาน

(ฎ.1813/2516)

(2) ระยะเวลัาทั่��ก�าหนด้ตามมาตรา 88 ไม%ว%าจะเป/น 7 ว�น หร�อ 15 ว�น จะต)องม�ชั%วงเวลัาอย%างน)อย 7 หร�อ 15 ว�นเต-ม

เชั%น ศาลัน�ด้สื�บีพิยานโจทั่ก.น�ด้แรกในว�นทั่�� 26 มกราคืม 2551 โจทั่ก.ต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานอย%างชั)าว�นทั่�� 18 มกราคืม 2551

(เทั่�ยบี ฎ.566/2540, ฎ.1066/2519 ซึ่��งว�น�จฉั�ยตามบีทั่บี�ญญ�ต�เด้�ม)

34

(3) การทั่��คื,%คืวามฝ่8ายทั่��ข้อเลั��อนคืด้�ไม%ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานภายในก�าหนด้เวลัา ศาลัจะถึ�อเป/นเหต#ทั่��จะไม%

อน#ญาตให)เลั��อนคืด้�ไม%ได้) (ฎ.456/2521, ฎ.994/2532) แต%ถึ)าเป/นกรณ�ทั่��คื,%คืวามไม%ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน

จนพิ)นก�าหนด้เวลัา ย%อมไม%ม�สื�ทั่ธี�น�าพิยานหลั�กฐานเข้)าสื�บีอย,%แลั)ว ศาลัม�อ�านาจงด้สื�บีพิยาน จ�งเทั่%าก�บีศาลัชั�5นต)นไม%

อน#ญาตให)เลั��อนคืด้�น��นเอง เพิราะ แม)ศาลัจะอน#ญาตให)คื,%คืวามเลั��อนคืด้�ได้)เน��องจากทั่นายคืวามป8วย ก-ไม%ทั่�าให)เก�ด้สื�ทั่ธี�

แก%คื,%คืวามทั่��จะน�าพิยานหลั�กฐานเข้)าสื�บีได้) (เทั่�ยบี ฎ.3717/2538)..

(4) ในชั�5นอ#ทั่ธีรณ./ฎ�กาคื,%คืวามอาจย��นคื�าร)องข้อระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม

ได้)หากม�เหต#ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืาม (ฎ.770/2520,

ฎ.3502/2532)

35

(5) ด้#ลัพิ�น�จข้องศาลั VS. ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืาม

ฎ.6501/2539 แม)ตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืามจะให)สื�ทั่ธี�แก%คื,%คืวามในการย��นคื�าร)องข้อระบี#พิยานเพิ��มเต�มได้) แต%ศาลัก-ม�อ�านาจพิ�เคืราะห.ว%าบี�ญชั�ระบี#พิยาน

เก��ยวก�บีประเด้-นหร�อไม% เป/นการประว�งคืด้�ให)ชั�กชั)าหร�อไม% หากเป/นเชั%นน�5นก-ชัอบีทั่��ไม%ร�บีบี�ญชั�ระบี#พิยานได้)คื�าสื��งศาลัตามมาตราน�5 เป/นคื�าสื��ง

ระหว%างพิ�จารณา เม��อคื,%คืวามเห-นว%าศาลัสื��งร�บีโด้ยไม%ชัอบีต)องโต)แย)งคื�ด้คื)านไว) ม�ฉัะน�5น จะยกข้�5นอ#ทั่ธีรณ. – ฎ�กาไม%ได้) (ฎ.6108/2531)

แต% การทั่��คื,%คืวามฝ่8ายตรงข้)ามม�ได้)คื�ด้คื)านน�5น ไม%ต�ด้อ�านาจศาลัทั่��จะเพิ�กถึอนคื�าสื��งเด้�มเองแลัะสื��งต�ด้พิยานหลั�กฐานตามบี�ญชั�ด้�งกลั%าว (ฎ.566/2540)

36

(7) เหต#อ�นคืวรตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืาม

ฎ.1416–1418/2508 โจทั่ก. จ�าเลัยร)องข้อต%อศาลัให)ไปเด้�นเผิชั�ญสื�บีตรวจด้,พิน�งทั่#%งป#ยราย

พิ�พิาทั่จะเป/นประโยชัน.ในการเพิาะปลั,กข้องจ�าเลัยหร�อไม% การทั่��ศาลัไปเด้�นเผิชั�ญสื�บีจ�งเป/นการไปสื�บีพิยานข้องทั่�5งสืองฝ่8าย แม)ไม%ม�คื,%คืวามฝ่8ายใด้

ย��นแสืด้งรายการว�ตถึ#พิยานก%อนตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 88 ก-ชัอบีทั่��จะระบี#เพิ��มเต�มได้)ตาม ป.ว�.พิ.

มาตรา 88 วรรคืสืาม ถึ�อว%าเป/นการอน#ญาตตามทั่��ศาลัเห-นว%าเพิ��อให)การว�น�จฉั�ยชั�5ข้าด้ข้)อสื�าคื�ญแห%ง

ประเด้-นเป/นไปโด้ยเทั่��ยงธีรรม

37

ฎ.5321/2531 อ)างว%าไม%ได้)ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยาน เพิราะทั่นายไม%ได้)อ%าน

หมายน�ด้สื�บีพิยาน โด้ยเข้)าใจว%าเป/นหมายน�ด้ชั�5สืองสืถึานน�5น เป/นข้)ออ)างทั่��ปราศจาก

เหต#ผิลั ไม%อาจร�บีฟั&งได้) หร�ออ)างว%าทั่นายจ�าเลัยลั�มย��นบี�ญชั�ระบี#

พิยาน โด้ยม�ได้)อ)างเหต#ตามมาตรา ป.ว�.พิ. มาตรา 88 วรรคืสืาม แต%อย%างใด้จ�งไม%ม�เหต#อ�นสืมคืวรทั่��จะอน#ญาตให)

จ�าเลัยย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานเพิ��มได้) (ฎ.4540/2536)

38

ฎ.2 5 0 0 /2 5 4 8 (ป.) แม)โจทั่ก.ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานเพิ��มเต�มพิ)นระยะเวลัาตามกฎหมาย แต%โจทั่ก.ย�งม�

สื�ทั่ธี�ทั่��จะย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานไม%ว%าเวลัาใด้ๆ ก%อนม�คื�าพิ�พิากษาได้)อ�ก หากโจทั่ก.ข้อ

อน#ญาตต%อศาลัโด้ยแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวรทั่��ต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานเชั%นน�5พิร)อมสื�าเนาเอกสืารทั่��อ)างในบี�ญชั�ระบี#พิยานแลัะสื�าเนาบี�ญชั�ระบี#พิยานด้�งกลั%าวมา

ด้)วย เม��อศาลัใชั)ด้#ลัพิ�น�จสื��งร�บีบี�ญชั�ระบี#พิยานข้องโจทั่ก.เป/นพิยาน จ�งร�บีฟั&ง

เอกสืารน�5นเป/นพิยานหลั�กฐานได้)

39

9.5.4 9.5.4 ผิลัข้องการไม%ย��นบี�ญชั�ระบี#ผิลัข้องการไม%ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานพิยานหลั�กฐาน

ม�ผิลัตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 87 คื�อ ห)ามม�ให)ศาลัร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานทั่��ไม%ได้)ย��น

บี�ญชั�ระบี#พิยานตามมาตรา 88 แต%ถึ)าศาลัเห-นว%าเพิ��อประโยชัน.แห%งคืวาม

ย#ต�ธีรรม จ�าเป/นจะต)องสื�บีพิยานหลั�กฐานอ�นสื�าคื�ญซึ่��งเก��ยวแก%ประเด้-นข้)อสื�าคื�ญในคืด้� โด้ยฝ่8าฝ่:นต%อบีทั่บี�ญญ�ต�ข้องอน#มาตราน�5 ให)ศาลัม�

อ�านาจร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานเชั%นว%าน�5นได้)(ด้, ฎ.2500/2548, ฎ.53/2552,ฎ.1289/2552, แลัะ

ฎ.5416/2552)

40

9.6 หลั�กเกณฑ์.การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานในคืด้�อาญา

แบี%งออกเป/น 3 กรณ� คื�อ1 กรณ�ทั่��ศาลัก�าหนด้ให)ม�ว�นตรวจ

พิยานหลั�กฐาน ตาม ป.ว�.อ. มาตรา 173/12 กรณ�ทั่��ศาลัไม%ได้)ก�าหนด้ให)ม�ว�น

ตรวจพิยานหลั�กฐาน ตาม ป.ว�.อ. มาตรา 229/1 วรรคืหน��ง

3 กรณ�ไต%สืวนคื�าร)องข้อคื�นข้องกลัางทั่��ศาลัสื��งร�บีหร�อข้อให)ร�บี ตาม ป.ว�.อ. มาตรา 229/1 วรรคืสือง

41

9.6.1 กรณ�ทั่��ศาลัก�าหนด้ให)ม�ว�นตรวจพิยานหลั�กฐานป.ว�.อ. มาตรา 173/1 วรรคืสืองแลัะวรรคืสืาม “ก%อนว�นตรวจพิยานหลั�กฐานตามวรรคืหน��งไม%

น)อยกว%า 7 ว�น ให)คื,%คืวามย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานต%อศาลัพิร)อมสื�าเนาในจ�านวนทั่��เพิ�ยงพิอ เพิ��อให)คื,%คืวามฝ่8ายอ��นร�บีไปจากเจ)าพิน�กงานศาลัแลัะถึ)าคื,%คืวามฝ่8ายใด้ม�คืวามจ�านงจะย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานเพิ��มเต�ม ให)ย��นต%อ

ศาลัก%อนว�นตรวจพิยานหลั�กฐานเสืร-จสื�5นการย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานเพิ��มเต�มเม��อลั%วงพิ)นระยะ

เวลัาตามวรรคืสืองจะกระทั่�าได้)ต%อเม��อได้)ร�บีอน#ญาตจากศาลั เม��อผิ,)ร)องข้อแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวรว%าไม%

สืามารถึทั่ราบีถึ�งพิยานหลั�กฐานน�5น หร�อ เป/นกรณ�จ�าเป/นเพิ��อประโยชัน.แห%งคืวามย#ต�ธีรรม หร�อเพิ��อให)

โอกาสืแก%จ�าเลัยในการต%อสื,)คืด้�อย%างเต-มทั่��”

42

เง��อนไข้ ศาลัก�าหนด้ให)ม�ว�นตรวจพิยานหลั�กฐานว�ธี�การ คื,%คืวามต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานพิร)อมสื�าเนาต%อศาลัก%อนว�นตรวจพิยานหลั�กฐานไม%น)อยกว%า 7 ว�น

การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม ย��นต%อศาลัก%อนว�นตรวจพิยานหลั�กฐานเสืร-จสื�5น

43

การข้ออน#ญาตย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม

พิ)นระยะเวลัาตาม แลัะ ผิ,)ร)องข้อต)องแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวรว%า

1. ไม%สืามารถึทั่ราบีถึ�งพิยานหลั�กฐานน�5น หร�อ

2. เป/นกรณ�จ�าเป/นเพิ��อประโยชัน.แห%งคืวามย#ต�ธีรรม หร�อ

3. เพิ��อให)โอกาสืแก%จ�าเลัยในการต%อสื,)คืด้�อย%างเต-มทั่��

44

9.6.2 กรณ�ทั่��ศาลัไม%ได้)ก�าหนด้ให)ม�ว�นตรวจพิยานหลั�กฐาน(บี�งคื�บีก�บีคืด้�ทั่��ต)องม�การไต%สืวนม,ลัฟัDองแลัะคืด้�อาญาทั่��วไป)

ป.ว�.อ. มาตรา 229/1 วรรคืแรก “ภายใต)บี�งคื�บีมาตรา 173/1 ในการไต%สืวนม,ลัฟัDอง หร�อการพิ�จารณา โจทั่ก.ต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน โด้ยแสืด้งถึ�งประเภทั่แลัะลั�กษณะข้องว�ตถึ# สืถึานทั่��พิอสื�งเข้ป หร�อเอกสืารเทั่%าทั่��จะระบี#ได้) รวมทั่�5งรายชั��อ ทั่��อย,%ข้องบี#คืคืลั

หร�อผิ,)เชั��ยวชัาญเทั่%าทั่��จะระบี#ได้) ซึ่��งโจทั่ก.ประสืงคื.จะน�าสื�บี หร�อข้อให)ศาลัไปตรวจหร�อแต%งต�5งต%อศาลัไม%น)อยกว%า

สื�บีห)าว�นก%อนว�นไต%สืวนม,ลัฟัDองหร�อว�นสื�บีพิยาน พิร)อมทั่�5งสื�าเนาบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานด้�งกลั%าวในจ�านวนทั่��เพิ�ยงพิอเพิ��อให)จ�าเลัยร�บีไป สื%วนจ�าเลัยให)ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานพิร)อมสื�าเนาก%อนว�นสื�บีพิยานจ�าเลัย”

45

(ก) กรณ�โจทั่ก.ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน - ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน โด้ยแสืด้งถึ�ง

ประเภทั่แลัะลั�กษณะข้องว�ตถึ# สืถึานทั่��พิอสื�งเข้ป หร�อเอกสืารเทั่%าทั่��จะระบี#ได้) รวมทั่�5งรายชั��อ ทั่��อย,%ข้องบี#คืคืลัหร�อผิ,)เชั��ยวชัาญเทั่%าทั่��จะระบี#ได้) ซึ่��ง

โจทั่ก.ประสืงคื.จะน�าสื�บี หร�อข้อให)ศาลัไปตรวจหร�อแต%งต�5ง

- ย��นพิร)อมสื�าเนาบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานในจ�านวนทั่��เพิ�ยงพิอเพิ��อให)จ�าเลัยร�บีไป

- ย��นต%อศาลัไม%น)อยกว%า 15 ว�นก%อนว�นไต%สืวนม,ลัฟัDองหร�อว�นสื�บีพิยาน

(ข้) กรณ�จ�าเลัยย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐาน - ย��นต%อศาลัก%อนว�นสื�บีพิยานจ�าเลัย

46

ฎ. 373/2553 พิน�กำงานอ�ยกำารโจทกำ$ย(�นบ�ญชั้�ระบ4พิยานโดียมี�ไดี�อ�างเอกำสิารแต้!ละฉับ�บ เพิ�ยงระบ4ว้!า บีรรด้าสืรรพิเอกสืาร แต้!มี�ข้�อคว้ามีในสิ�านว้นต้!อไปว้!า ในสิ�านว้นกำารสิอบสิว้นคดี�น�� จ*งพิอถื(อไดี�ว้!า โจทกำ$ไดี�ย(�นบ�ญชั้�ระบ4พิยานโดียแสิดีงสิภาพิข้องเอกำสิารท��อ�างแล�ว้ จ*งชั้อบดี�ว้ยปว้�พิ.มี. 88 ว้รรคหน*�ง ประกำอบปว้�อ.มี. 15หมายเหต# ฎ�กาน�5ว�น�จฉั�ยโด้ยอ)างกฎหมายเก%า ซึ่��งข้)อเทั่-จจร�งในข้ณะทั่��ม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานย�งอย,%ในบี�งคื�บีข้องกฎหมายเก%า ด้�งน�5นป&จจ#บี�นกฎหมายใหม%ม�ผิลัใชั)บี�งคื�บีแลั)ว การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานจ�งต)องบี�งคื�บีตามมาตรา 229/1

47

9.6.3 คืด้�ทั่��ม�การร)องข้อคื�นข้องกลัางหร�อกรณ�ร)องข้อให)ศาลัร�บีทั่ร�พิย.

ป.ว�.อ. มาตรา 229/1 วรรคืสือง “ในการไต%สืวนกรณ�ร)องข้อคื�นข้องกลัางทั่��ศาลัสื��งร�บี หร�อกรณ�ร)องข้อให)ศาลัร�บีทั่ร�พิย. ให)บี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�ก

ฐานต%อศาลัไม%น)อยกว%าเจ-ด้ว�นก%อนว�นไต%สืวนพิร)อมทั่�5งสื�าเนาบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานด้�งกลั%าวในจ�านวนทั่��เพิ�ยงพิอ เพิ��อให)

บี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องอ��น ถึ)าม� ร�บีไป”

48

การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม1) กรณ�ทั่��คื,%คืวามย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานไว)แลั)ว

ระยะเวลัาทั่��ก�าหนด้ (15 ว�นตาม ว.หน��ง หร�อ 7 ว�นตาม ว.สือง) ได้)สื�5นสื#ด้ลัง

ผิ,)ร)องข้อต)องแสืด้งเหต#อ�นสืมคืวรว%า 1. ไม%สืามารถึทั่ราบีได้)ว%าต)องน�าพิยานหลั�กฐานบีาง

อย%างมาสื�บี หร�อ 2. หร�อไม%ทั่ราบีว%าพิยานหลั�กฐานบีางอย%างได้)ม�อย,%

หร�อ3. ม�เหต#สืมคืวรอ��นใด้

ไม%ว%าเวลัาใด้ๆ ก%อนเสืร-จสื�5นการสื�บีพิยานข้องฝ่8ายน�5น ศาลัเห-นว%าจ�าเป/นจะต)องสื�บีพิยานหลั�กฐานด้�งกลั%าวเพิ��อให)การว�น�จฉั�ยชั�5ข้าด้ข้)อสื�าคื�ญแห%งประเด้-นเป/นไป

โด้ยเทั่��ยงธีรรม ให)ศาลัม�อ�านาจอน#ญาตให)สื�บีแลัะร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานเชั%นว%าน�5นได้)

49

2) กรณ�ทั่��คื,%คืวามไม%เคืยย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานไว)เลัยระยะเวลัาทั่��ก�าหนด้ (15 ว�นตาม ว.หน��ง หร�อ 7 ว�นตาม

ว.สือง) ได้)สื�5นสื#ด้ลังผิ,)ร)องข้อต)องแสืด้งให)เป/นทั่��พิอใจแก%ศาลัว%า ม�เหต#อ�น

สืมคืวรทั่��ไม%สืามารถึย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานตามก�าหนด้เวลัาได้) แลัะต)องแสืด้งเหต#ด้�งต%อไปน�51. ไม%สืามารถึทั่ราบีได้)ว%าต)องน�าพิยานหลั�กฐานบีาง

อย%างมาสื�บี หร�อ 2. หร�อไม%ทั่ราบีว%าพิยานหลั�กฐานบีางอย%างได้)ม�อย,%

หร�อ3. ม�เหต#สืมคืวรอ��นใด้

ไม%ว%าเวลัาใด้ๆ ก%อนเสืร-จสื�5นการพิ�จารณา ศาลัเห-นว%าจ�าเป/นจะต)องสื�บีพิยานหลั�กฐานด้�งกลั%าวเพิ��อให)การว�น�จฉั�ยชั�5ข้าด้ข้)อสื�าคื�ญแห%งประเด้-นเป/นไปโด้ยเทั่��ยงธีรรม ให)ศาลัม�อ�านาจอน#ญาตให)สื�บีแลัะร�บีฟั&งพิยานหลั�ก

ฐานเชั%นว%าน�5นได้)

50

9.6.4 ผิลัข้องการไม%ย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานในคืด้�อาญา

มาตรา 229/1 วรรคืทั่)าย “ห)ามม�ให)ศาลัอน#ญาตให)สื�บีแลัะร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานใด้ซึ่��งคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องซึ่��งอ)างพิยานหลั�กฐานน�5นม�ได้)แสืด้งคืวามจ�านงจะอ)างอ�งพิยานหลั�กฐานน�5นตามวรรคืหน��ง วรรคืสือง หร�อวรรคืสืาม แต%ถึ)าศาลัเห-นว%าจ�าเป/นทั่��จะต)องคื#)มคืรองพิยาน หร�อจะต)องสื�บีพิยานหลั�กฐานด้�งกลั%าวเพิ��อให)การว�น�จฉั�ยชั�5ข้าด้ข้)อสื�าคื�ญแห%งประเด้-นเป/นไปโด้ยเทั่��ยงธีรรม หร�อเพิ��อให)โอกาสืแก%จ�าเลัยในการต%อสื,)คืด้�อย%างเต-มทั่�� ให)ศาลัม�อ�านาจอน#ญาตให)สื�บีแลัะร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานเชั%นว%าน�5นได้)”

51

ข้)อพิ�จารณา

(1) ในคืด้�ทั่��ราษฎรเป/นโจทั่ก.ร%วมในคืด้�ทั่��พิน�กงานอ�ยการเป/นโจทั่ก. พิยานหลั�กฐานข้องพิน�กงานอ�ยการย%อมถึ�อเป/นพิยานหลั�ก

ฐานข้องโจทั่ก.ร%วมด้)วย แลัะโจทั่ก.ร%วมย%อมม�สื�ทั่ธี�ซึ่�กถึามพิยานบี#คืคืลัโด้ยไม%จ�าเป/นต)องย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานหลั�กฐานซึ่�5าอ�ก แต%ถึ)า

โจทั่ก.ร%วมประสืงคื.จะสื�บีพิยานอ��นนอกจากทั่��พิน�กงานอ�ยการได้)ย��นไว) ก-ชัอบีทั่��จะระบี#พิยานหลั�กฐานเพิ��มเต�ม (ฎ.568/2513)

ซึ่��งเม��อย��นแลั)วก-ถึ�อว%าบี�ญชั�ระบี#พิยานน�5นใชั)ได้)ทั่�5งเร��อง (ฎ.2409/2523)

(2) คืด้�ทั่��ม�การแยกฟัDองในภายหลั�งจากย��นฟัDองต%อศาลั

เชั%น ศาลัม�คื�าสื��งให)แยกฟัDองจ�าเลัยทั่��ให)การปฏิ�เสืธีตาม ป.ว�.อ. มาตรา 176 วรรคื

สือง เม��อโจทั่ก.ฟัDองคืด้�ต%อศาลัชั�5นต)นภายในก�าหนด้ คืด้�น�5จ�งเป/นคืด้�ใหม% ก-ต)องม�การย��นบี�ญชั�ระบี#พิยานในคืด้�ทั่��แยกฟัDองใหม%ด้)วย

(ฎ.2389/2522)

9.7 9.7 เอกสื�ทั่ธี�?ในพิยานเอกสื�ทั่ธี�?ในพิยานหลั�กฐาน หลั�กฐาน ((privilegeprivilege))52

53

เอกสื�ทั่ธี�?ในพิยานหลั�กฐาน หมายถึ�ง สื�ทั่ธี�พิ�เศษข้องคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัใด้ ซึ่��งจะต)องเบี�กคืวามหร�อน�าพิยานหลั�กฐานมาแสืด้งต%อศาลั ทั่��จะปฏิ�เสืธีไม%ยอมเบี�กคืวามหร�อน�าพิยานหลั�กฐานน�5นๆ มาแสืด้ง

เอกสื�ทั่ธี�?ในพิยานหลั�กฐานอาจพิ�จารณาแบี%งได้)เป/น 2 ประเภทั่ คื�อ

(1.) เอกสื�ทั่ธี�?ในเน�5อคืวามแห%งพิยานหลั�กฐาน

(2.) เอกสื�ทั่ธี�?ในต�วบี#คืคืลั

54

9.7.1 9.7.1 เอกสื�ทั่ธี�?ในเน�5อคืวามแห%งเอกสื�ทั่ธี�?ในเน�5อคืวามแห%งพิยานหลั�กฐานพิยานหลั�กฐาน

หมายถึ�ง พิยานหลั�กฐานน�5นเป/นคืวามลั�บีในต�วข้องม�นเอง บี#คืคืลัใด้ๆ จะน�ามาเปEด้เผิยไม%ได้) เชั%น

- คืวามลั�บีในทั่างราชัการทั่หาร- คืวามลั�บีข้องประเทั่ศในการด้�าเน�น

การตามนโยบีายต%างประเทั่ศ หร�อ- คืวามลั�บีทั่��เก�ด้จากการปร�กษาคืด้�

คืวามระหว%างทั่นายคืวามก�บีลั,กคืวาม เป/นต)น

55

คืด้�แพิ%ง ป.ว�.พิ. มาตรา 92 บี�ญญ�ต�ว%า “ถึ)าคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัใด้จะต)องเบี�กคืวามหร�อน�าพิยานหลั�กฐานชัน�ด้ใด้ๆ มาแสืด้ง แลัะคื�าเบี�กคืวามหร�อ

พิยานหลั�กฐานน�5นอาจเปEด้เผิย(1) หน�งสื�อราชัการหร�อข้)อคืวามอ�นเก��ยวก�บีงานข้องแผิ%นด้�นซึ่��งโด้ย

สืภาพิจะต)องร�กษาเป/นคืวามลั�บีไว)ชั��วคืราวหร�อตลัอด้ไป แลัะคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัน�5นเป/นผิ,)ร�กษาไว) หร�อได้)ทั่ราบีมาโด้ยต�าแหน%งราชัการ หร�อในหน)าทั่��

ราชัการหร�อก��งราชัการอ��นใด้(2) เอกสืารหร�อข้)อคืวามทั่��เป/นคืวามลั�บีใด้ๆ ซึ่��งตนได้)ร�บีมอบีหมาย

หร�อบีอกเลั%าจากลั,กคืวามในฐานะทั่��ตนเป/นทั่นายคืวาม(3) การประด้�ษฐ. แบีบี หร�อการงานอ��นๆ ซึ่��งได้)ร�บีคืวามคื#)มคืรองตาม

กฎหมายไม%ให)เปEด้เผิยคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัเชั%นว%าน�5นชัอบีทั่��จะปฏิ�เสืธีไม%ยอมเบี�กคืวามหร�อน�า

พิยานหลั�กฐานน�5นๆ มาแสืด้งได้) เว)นแต%จะได้)ร�บีอน#ญาตจากพิน�กงานเจ)าหน)าทั่��หร�อผิ,)ทั่��เก��ยวข้)องให)เปEด้เผิยได้)

เม��อคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัใด้ปฏิ�เสืธีไม%ยอมเบี�กคืวามหร�อน�าพิยานหลั�กฐานมาแสืด้งด้�งกลั%าวมาแลั)ว ให)ศาลัม�อ�านาจทั่��จะหมายเร�ยกพิน�กงานเจ)าหน)าทั่��หร�อบี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องให)มาศาลั แลัะให)ชั�5แจงข้)อคืวามตามทั่��ศาลั

ต)องการเพิ��อว�น�จฉั�ยว%า การปฏิ�เสืธีน�5นชัอบีด้)วยเหต#ผิลัหร�อไม% ถึ)าศาลัเห-นว%าการปฏิ�เสืธีน�5นไม%ม�เหต#ผิลัฟั&งได้) ศาลัม�อ�านาจออกคื�าสื��งม�ให)คื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัเชั%นว%าน�5นยกประโยชัน.แห%งมาตราน�5ข้�5นใชั) แลัะบี�งคื�บีให)เบี�กคืวามหร�อ

น�าพิยานหลั�กฐานน�5นมาแสืด้งได้)”

56

คืด้�อาญา ป.ว�.อ. มาตรา 231 บี�ญญ�ต�ว%า“เม��อคื,%คืวามหร�อผิ,)ใด้จะต)องให)การหร�อสื%งพิยานหลั�กฐาน

อย%างหน��งอย%างใด้ด้��งต%อไปน�5 (1) เอกสืารหร�อข้)อคืวามทั่��ย�งเป/นคืวามลั�บีในราชัการอย,%(2) เอกสืารหร�อข้)อคืวามลั�บี ซึ่��งได้)มาหร�อทั่ราบีเน��องใน

อาชั�พิหร�อหน)าทั่��ข้องเข้า(3) ว�ธี�การ แบีบีแผินหร�องานอย%างอ��นซึ่��งกฎหมาย

คื#)มคืรองไม%ยอมให)เปEด้เผิยคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัน�5นม�อ�านาจไม%ยอมให)การหร�อสื%งพิยานหลั�กฐาน เว)นแต%ได้)ร�บีอน#ญาตจากเจ)าหน)าทั่��หร�อบี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องก�บีคืวามลั�บีน�5น

ถึ)าคื,%คืวามหร�อบี#คืคืลัใด้ไม%ยอมให)การ หร�อไม%สื%งพิยานหลั�กฐานด้��งกลั%าวแลั)ว ศาลัม�อ�านาจหมายเร�ยกเจ)าหน)าทั่��หร�อบี#คืคืลัผิ,)เก��ยวข้)องก�บีคืวามลั�บีน�5นมาแถึลังต%อศาลั เพิ��อว�น�จฉั�ยว%าการไม%ยอมน�5นม�เหต#ผิลัคื�5าจ#นหร�อไม% ถึ)าเห-นว%าไร)เหต#ผิลั ให)ศาลับี�งคื�บีให)ให)การหร�อสื%งพิยานหลั�กฐานน�5น”

57

เม��อพิ�จารณาบีทั่บี�ญญ�ต�ทั่�5งตาม ป.ว�.พิ. แลัะ ป.ว�.อ. พิยานหลั�กฐานอ�นเป/นเอกสื�ทั่ธี�?ในต�วข้องม�นเองม�ลั�กษณะคืลั)ายก�น 3 ประเภทั่ใหญ%ๆ คื�อ

(1) คืวามลั�บีในทั่างราชัการ ปกต�แลั)วราชัการม�ระเบี�ยบีว%าด้)วยการร�กษาคืวาม

ปลัอด้ภ�ยก�าหนด้ชั�5นคืวามลั�บีข้องเอกสืารว%าเป/น ลั�บีทั่��สื#ด้ ลั�บีมาก ลั�บีแลัะปกปEด้ แต%ระเบี�ยบีก�าหนด้ชั�5นคืวามลั�บีด้�งกลั%าวไม%ผิ,กม�ด้ศาลัว%าจะต)องเห-นด้)วยตามน�5น เพิราะกฎหมายให)อ�านาจศาลัทั่��จะเร�ยกเจ)าหน)าทั่��ซึ่��งเก��ยวข้)องมาสือบีถึามด้,ว%าสืมคืวรจะให)สื%งพิยานหลั�กฐานเชั%นน�5นหร�อไม%

(ด้, ฎ. 1171/2514 ว�น�จฉั�ยว%า แม)พิน�กงานอ�ยการจะอ)างว%าสื�านวนการสือบีสืวนเป/นคืวามลั�บี แต%เพิ��อให)การด้�าเน�นคืด้�เป/นไปด้)วยคืวามเทั่��ยงธีรรม ศาลัม�อ�านาจสื��งให)พิน�กงานอ�ยการสื%งสื�านวนการสือบีสืวนได้))

58

(2) คืวามลั�บีระหว%างทั่นายก�บีลั,กคืวามแลัะคืวามลั�บีทั่��ได้)มาจากการประกอบีอาชั�พิหร�อหน)าทั่��

กฎหมายประสืงคื.ให)ทั่นายคืวามแลัะลั,กคืวามได้)ปร�กษาในเร��องทั่�เก��ยวก�บีคืด้�อย%างตรงไปตรงมาแลัะเปEด้เผิย ด้�งน�5น นอกจากต�วทั่นายคืวามจะได้)ร�บีเอกสื�ทั่ธี�?ในการทั่��ตนจะไม%เบี�กคืวามหร�อน�าหลั�กฐานใด้ๆ ซึ่��งตนทั่ราบีมาจากลั,กคืวามมาแสืด้งเป/นพิยานหลั�กฐานในศาลัแลั)ว ย�งหมายคืวามรวมถึ�งว%าต�วลั,กคืวามน�5นก-ม�เอกสื�ทั่ธี�?ทั่��จะห)ามม�ให)ทั่นายคืวามเปEด้เผิยด้)วย เอกสื�ทั่ธี�?ในข้)อน�5จ�งคื#)มคืรองทั่�5งทั่นายคืวามแลัะลั,กคืวาม

การประกอบีว�ชัาชั�พิอย%างอ��นๆ (ตาม ป.ว�.อ. )เชั%น น�กบี�ญชั� แพิทั่ย. ว�ศวกร ย%อมอาจลั%วงร,)คืวามลั�บีข้องลั,กคื)าตน แพิทั่ย.แลัะคืนไข้)ย%อมได้)ร�บีเอกสื�ทั่ธี�?ในทั่�านองเด้�ยวก�น

(3) ผิลัการประด้�ษฐ.หร�อการงานต%างๆ ทั่��ม�กฎหมายคื#)มคืรอง การประด้�ษฐ. การคื)นคืว)า ผิลังานต%างๆ ทั่��จะได้)ร�บีเอกสื�ทั่ธี�?ตามมาตราน�5น�5น ต)องม�กฎหมายคื#)มคืรอง เชั%น สื�ทั่ธี�บี�ตร ลั�ข้สื�ทั่ธี�? การงานอ��นๆ ทั่��ได้)ร�บีการคื#)มคืรองก-ม�เชั%นสื�ทั่ธี�ในการลังคืะแนนเสื�ยงเลั�อกต�5ง เป/นต)น

59

9.7.2 9.7.2 เอกสื�ทั่ธี�?ในต�วบี#คืคืลัเอกสื�ทั่ธี�?ในต�วบี#คืคืลัหมายคืวามว%า บี#คืคืลัน�5นม�เอกสื�ทั่ธี�?ทั่��จะไม%เบี�กคืวามเป/น

พิยานต%อศาลั หร�อทั่��จะไม%สื%งพิยานหลั�กฐานต%อศาลั ซึ่��งม� 2 ประเภทั่ คื�อ

(1) เอกสื�ทั่ธี�?ข้องพิยานบี#คืคืลัตาม ป.ว�.พิ. มาตรา 115“มาตรา 115 พิระมหากษ�ตร�ย. พิระราชั�น� พิระร�ชัทั่ายาทั่

ผิ,)สื�าเร-จราชัการแทั่นพิระองคื. หร�อพิระภ�กษ#แลัะสืามเณรในพิ#ทั่ธีศาสืนา แม)มาเป/นพิยานจะไม%ยอมเบี�กคืวามหร�อตอบี

คื�าถึามใด้ ๆ ก-ได้) สื�าหร�บีบี#คืคืลัทั่��ได้)ร�บีเอกสื�ทั่ธี�?หร�อคืวามคื#)มก�นตามกฎหมายจะไม%ยอมเบี�กคืวามหร�อตอบีคื�าถึามใด้ ๆ

ภายใต)เง��อนไข้ทั่��ก�าหนด้ไว)ตามกฎหมายน�5น ๆ ก-ได้)”แก)ไข้เพิ��มเต�มกฎหมายในปF พิ.ศ. 2550 โด้ยข้ยาย

เอกสื�ทั่ธี�?ข้องบี#คืคืลัให)กว)างข้�5น กลั%าวคื�อ บี#คืคืลัใด้ก-ตามทั่��ได้)ร�บีเอกสื�ทั่ธี�?หร�อคืวามคื#)มก�นตามกฎหมายอ��นก-ม�เอกสื�ทั่ธี�?ด้�ง

กลั%าวเชั%นก�น

60

(2) เอกสื�ทั่ธี�?ตามหลั�กกฎหมายระหว%างประเทั่ศ ได้)แก% สืถึานทั่,ต บี#คืคืลัในคืณะทั่,ต องคื.การระหว%างประเทั่ศ

แลัะบี#คืคืลัในองคื.การด้�งกลั%าว ด้�งน�5นบี#คืคืลัเหลั%าน�5ไม%อย,%ในบี�งคื�บีทั่��จะต)องมาเบี�กคืวามเป/นพิยานต%อศาลัหร�อสื%งพิยานหลั�กฐานใด้ๆ ต%อศาลั เว)นแต%บี#คืคืลัเหลั%าน�5นจะสืลัะเอกสื�ทั่ธี�?

9.7.3 ผิลัข้องการร�บีฟั&งพิยานหลั�กฐานในเร��องเอกสื�ทั่ธี�?- เอกสื�ทั่ธี�?ในเน�5อคืวามแห%งพิยานหลั�กฐาน เชั%นคืวามลั�บี

ทั่างราชัการ สื�ทั่ธี�บี�ตร หร�อลั�ข้สื�ทั่ธี�? น�5น ศาลัม�อ�านาจทั่��จะเร�ยกบี#คืคืลัทั่��เก��ยวข้)องมาไต%สืวน แลัะหากศาลัเห-นสืมคืวรก-ม�อ�านาจสื��งให)สื%งพิยานหลั�กฐานน�5นหร�อบี�งคื�บีให)ผิ,)อ)างเอกสื�ทั่ธี�?น�5นเบี�กคืวามได้) (ด้,วรรคืทั่)ายแห%ง ป.ว�.พิ. มาตรา 92 แลัะ ป.ว�.อ. มาตรา 231)

- สื%วนเอกสื�ทั่ธี�?ตามข้)อ 9.7.2 คื�อเอกสื�ทั่ธี�?ในต�วบี#คืคืลั เชั%น พิระมหากษ�ตร�ย. พิระราชั�น� พิระร�ชัทั่ายาทั่ ผิ,)สื�าเร-จราชัการแทั่นพิระองคื. พิระภ�กษ#แลัะสืามเณรในพิ#ทั่ธีศาสืนา คืณะทั่,ต เชั%นน�5 เป/นเอกสื�ทั่ธี�?เด้-ด้ข้าด้ ศาลัจะบี�งคื�บีให)ผิ,)น�5นเบี�กคืวามไม%ได้)