บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน

บทเรี�ยนคอมพิ�วเตอรี�ช่�วยสอน เรี��อง ปรีะว�ต�ความเป�นมาของนาฏศิ�ลป�

ไทย

จั�ดท#าโดย นางสาวพิวงช่มภู& ส�งหช่งค�

โรีงเรี�ยนอ(ดมดรี(ณี� อ. เม�อง จั.ส(โขท�ย

ต�วช่�*ว�ด          1 . ใช้�ทั�กษะการแสวงหาความร� � เพื่��อพื่�ฒนานาฏศิ�ลป์ ไทัยให�คงอย�#ต่#อไป์           2 . ม%ทั�กษะพื่�&นฐานทั%�จำ)าเป์*นสามารถน)าไป์เผยแผ#ให�คนร- #นหล�งได้�เร%ยนร� �

สารีะส#าค�ญ         นาฏศิ�ลป์ ไทัยเป์*นเอกล�กษณ์0ของไทัยทั%�ม%มาแต่#ช้�านานซึ่3�งเว4บไซึ่ต่0น%&ได้�แบ#งสาระส)าค�ญของนาฏศิ�ลป์ ไทัย ด้�งน%& บอกทั%�มาและความส)าค�ญของนาฏศิ�ลป์ ไทัยและป์ระเภทัของนาฏศิ�ลป์ ไทัย นอกจำากน%& ย�งอธิ�บายถ3งว�ธิ%การไหว�คร�ซึ่3�งเป์*นว�ธิ%การทั%�แสด้งถ3งความเคารพื่คร�บาอาจำารย0

จั(ดปรีะสงค�การีเรี�ยนรี&-          อธิ�บายเก%�ยวก�บการจำ)าแนกป์ระเภทัต่#าง ๆ ของนาฏศิ�ลป์ ไทัยให�ร� �

และเข�าใจำมากย��งข3&น จั(ดปรีะสงค�น#าทาง

          1 . บอกความหมาย ความส)าค�ญและป์ระว�ต่�ความเป์*นมาของนาฏศิ�ลป์ ไทัย          2 . จำ)าแนกป์ระเภทัของนาฏศิ�ลป์ ได้�ถ�กต่�อง

นาฏศิ�ลป� เป์*นศิ�ลป์ะแห#งการละคร ฟ้;อนร)า และด้นต่ร% อ�นม%ค-ณ์สมบ�ต่�ต่ามค�มภ%ร0นาฏะหร�อนาฏยะ ก)าหนด้ว#า ต่�องป์ระกอบไป์ด้�วย ศิ�ลปะ 3 ปรีะการี ค�อ การีฟ้0อนรี#า การีดนตรี� และการีข�บรี-อง รวมเข�าด้�วยก�น ซึ่3�งทั�&ง 3 ส��งน%&เป์*นอ-ป์น�ส�ยของคนมาแต่#ด้3กด้)าบรรพื่0 นาฏศิ�ลป์ ไทัยม%ทั%�มาและเก�ด้ข3&นจำากสาเหต่-ต่ามแนวค�ด้ต่#าง ๆ เช้#น เก�ด้จำากความร� �ส3กกระทับกระเทั�อนทัางอารมณ์0 ไม#ว#าจำะอารมณ์0แห#งความส-ข หร�อความทั-กข0 แล�วสะทั�อนออกมาเป์*นทั#าทัางแบบธิรรมช้าต่�และป์ระด้�ษฐ0ข3&นเป์*นทั#าทัางล%ลาการฟ้;อนร)า หร�อเก�ด้จำากล�ทัธิ�ความเช้��อในการน�บถ�อส��งศิ�กด้�<ส�ทัธิ�< เทัพื่เจำ�า โด้ยแสด้งความเคารพื่บ�ช้าด้�วยการเต่�นร)า ข�บร�อง ฟ้;อนร)าให�เก�ด้ความพื่3งพื่อใจำ เป์*นต่�น

นอกจำากน%& นาฏศิ�ลป์ ไทัย ย�งได้�ร�บอ�ทัธิ�พื่ลแบบแผนต่ามแนวค�ด้จำากต่#างช้าต่�เข�ามาผสมผสานด้�วย เช้#น ว�ฒนธิรรมอ�นเด้%ยเก%�ยวก�บว�ฒนธิรรมทั%�เป์*นเร��องของเทัพื่เจำ�า และต่)านานการฟ้;อนร)า โด้ยผ#านเข�าส�#ป์ระเทัศิไทัย ทั�&งทัางต่รงและทัางอ�อม ค�อ ผ#านช้นช้าต่�ช้วาและเขมร ก#อนทั%�จำะน)ามาป์ร�บป์ร-งให�เป์*นร�ป์แบบต่ามเอกล�กษณ์0ของไทัย เช้#น ต่�วอย#างของเทัวร�ป์ศิ�วะป์างนาฏราช้ ทั%�สร�างเป์*นทั#าการร#ายร)าของ พื่ระอ�ศิวร ซึ่3�งม%ทั�&งหมด้ 108 ทั#า หร�อ 108 กรณ์ะ โด้ยทัรงฟ้;อนร)าคร�&งแรกในโลก ณ์ ต่)าบลจำ�ทัร�มพื่ร�ม เม�องม�ทัราส อ�นเด้%ยใต่� ป์>จำจำ-บ�นอย�#ในร�ฐทัม�ฬนาด้� น�บเป์*นค�มภ%ร0ส)าหร�บการฟ้;อนร)า แต่#งโด้ยพื่ระภรต่ม-น% เร%ยกว#า ค�มภู�รี�ภูรีตนาฏศิาสตรี�

ถ�อเป์*นอ�ทัธิ�พื่ลส)าค�ญต่#อแบบแผนการส�บสาน และการถ#ายทัอด้นาฏศิ�ลป์ ของไทัยจำนเก�ด้ข3&นเป์*นเอกล�กษณ์0ของต่นเองทั%�ม%ร�ป์แบบ แบบแผนการเร%ยน การฝึAกห�ด้ จำาร%ต่ ขนบธิรรมเน%ยม มาจำนถ3งป์>จำจำ-บ�น อย#างไรก4ต่าม บรรด้าผ��เช้%�ยวช้าญทั%�ศิ3กษาทัางด้�านนาฏศิ�ลป์ ไทัยได้�ส�นน�ษฐานว#า อารยธิรรมทัางศิ�ลป์ะด้�านนาฏศิ�ลป์ ของอ�นเด้%ยน%& ได้�เผยแพิรี�เข-ามาส&�ปรีะเทศิไทยต�*งแต�สม�ยกรี(งศิรี�อย(ทธยาต่ามป์ระว�ต่�การสร�างเทัวาล�ยศิ�วะนาฎราช้ทั%�สร�างข3&นในป์C พื่.ศิ . 1800 ซึ่3�งเป์*นระทั%�ไทัยเร��มก#อต่�&งกร-งส-โขทั�ย ด้�งน�&นทั%�ร)าไทัยทั%�ด้�ด้แป์ลงมาจำากอ�นเด้%ยในคร�&งแรกจำ3งเป์*นความค�ด้ของน�กป์ราช้ญ0ในสม�ยกร-งศิร%อย-ทัธิยา และม%การแก�ไขป์ร�บป์ร-งหร�อป์ระด้�ษฐ0ข3&นใหม# ในสม�ยกร-งร�ต่นโกส�นทัร0 จำนน)ามาส�#การป์ระด้�ษฐ0ข3&นใหม#ในสม�ยกร-งร�ต่นโกส�นทัร0จำนน)ามาส�#การป์ระด้�ษฐ0ทั#าทัางร#ายร)าและละครไทัยมาจำนถ3งป์>จำจำ-บ�น

นาฏศิ�ลป� ค�อ การร#ายร)าทั%�มน-ษย0ได้�ป์ร-งแต่#งจำากล%ลาต่ามธิรรมช้าต่�ให�สวยสด้งด้งาม โด้ยม%ด้นต่ร%เป์*นองค0ป์ระกอบในการร#ายร)า นาฏศิ�ลป์ ของไทัย แบ#งออกต่ามล�กษณ์ะของร�ป์แบบการแสด้งเป์*นป์ระเภทัใหญ# ๆ 4 ปรีะเภูท ค�อ         1. โขน เป์*นการแสด้งนาฏศิ�ลป์ ช้� &นส�งของไทัยทั%�ม%เอกล�กษณ์0 ค�อ ผ��แสด้งจำะต่�องสวมห�วทั%�เร%ยกว#า ห�วโขน และใช้�ล%ลาทั#าทัางการแสด้งด้�วยการเต่�นไป์ต่ามบทัพื่ากย0 การเจำรจำาของผ��พื่ากย0และต่ามทั)านองเพื่ลงหน�าพื่าทัย0ทั%�บรรเลงด้�วยวงป์C� พื่าทัย0 เร��องทั%�น�ยมน)ามาแสด้ง ค�อ พื่ระราช้น�พื่นธิ0บทัละครเร��องรามเก%ยรต่�< แต่#งการเล%ยนแบบเคร��องทัรงของพื่ระมหากษ�ต่ร�ย0ทั%�เป์*นเคร��องต่�น เร%ยกว#าการแต่#งกายแบบ “ย��นเคร��อง” ม%จำาร%ต่ข�&นต่อนการแสด้งทั%�เป์*นแบบแผน น�ยมจำ�ด้แสด้งเฉพื่าะพื่�ธิ%ส)าค�ญได้�แก# งานพื่ระราช้พื่�ธิ%ต่#าง ๆ

2 . ละครี เป์*นศิ�ลป์ะการร#ายร)าทั%�เล#นเป์*นเร��องราว ม%พื่�ฒนาการมาจำากการเล#าน�ทัาน ละครม%เอกล�กษณ์0ในการแสด้งและการด้)าเน�นเร��องด้�วยกระบวนล%ลาทั#าร)า เข�าบทัร�อง ทั)านองเพื่ลงและเพื่ลงหน�าพื่าทัย0ทั%�บรรเลงด้�วยวงป์C� พื่าทัย0ม%แบบแผนการเล#นทั%�เป์*นทั�&งของช้าวบ�านและของหลวงทั%�เร%ยกว#า ละครโนราช้าต่ร% ละครนอก ละครใน เร��องทั%�น�ยมน)ามาแสด้งค�อ พื่ระส-ธิน ส�งข0ทัอง คาว% อ�เหนา อ-ณ์ร-ทั นอกจำากน%&ย�งม%ละครทั%�ป์ร�บป์ร-งข3&นใหม#อ%กหลายช้น�ด้ การแต่#งกายของละครจำะเล%ยนแบบเคร��องทัรงของพื่ระมหากษ�ต่ร�ย0 เร%ยกว#า การแต่#งการแบย�นเคร��อง น�ยมเล#นในงานพื่�ธิ%ส)าค�ญและงานพื่ระราช้พื่�ธิ%ของพื่ระมหากษ�ต่ร�ย0

3 . รี#า และ รีะบ#า เป์*นศิ�ลป์ะแห#งการร#ายร)าป์ระกอบเพื่ลงด้นต่ร%และบทัข�บร�อง โด้ยไม#เล#นเป์*นเร��องราว ในทั%�น%&หมายถ3งร)าและระบ)าทั%�ม%ล�กษณ์ะเป์*นการแสด้งแบบมาต่รฐาน ซึ่3�งม%ความหมายทั%�จำะอธิ�บายได้�พื่อส�งเขป์ ด้�งน%&           31. รี#า หมายถ3ง ศิ�ลป์ะแห#งการรายร)าทั%�ม%ผ��แสด้ง ต่�&งแต่# 1-2 คน เช้#น การร)าเด้%�ยว การร)าค�# การร)าอาว-ธิ เป์*นต่�น ม%ล�กษณ์ะการแต่#งการต่ามร�ป์แบบของการแสด้ง ไม#เล#นเป์*นเร��องราวอาจำม%บทัข�บร�องป์ระกอบการร)าเข�าก�บทั)านองเพื่ลงด้นต่ร% ม%กระบวนทั#าร)า โด้ยเฉพื่าะการร)าค�#จำะต่#างก�บระบ)า เน��องจำากทั#าร)าจำะม%ความเช้��อมโยงสอด้คล�องต่#อเน��องก�น และเป์*นบทัเฉพื่าะส)าหร�บผ��แสด้งน�&น ๆ เช้#น ร)าเพื่ลงช้�าเพื่ลงเร4ว ร)าแม#บทั ร)าเมขลา –รามส�ร เป์*นต่�น

3.2 รีะบ#า หมายถ3ง ศิ�ลป์ะแห#งการร#ายร)าทั%�ม%ผ��เล#นต่�งแต่# 2 คนข3&นไป์ ม%ล�กษณ์ะการแต่#งการคล�ายคล3งก�น กระบวนทั#ารายร)าคล�าคล3งก�น ไม#เล#นเป์*นเร��องราว อาจำม%บทัข�บร�องป์ระกอบการร)าเข�าทั)านองเพื่ลงด้นต่ร% ซึ่3�งระบ)าแบบมาต่รฐานม�กบรรเลงด้�วยวงป์C� พื่าทัย0 การแต่#งการน�ยมแต่#งกายย�นเคร��องพื่ระนาง-หร�อแต่#งแบบนางในราช้ส)าน�ก เช้#น ระบ)าส%�บทั ระบ)ากฤด้าภ�น�หาร ระบ)าฉ��งเป์*นต่�น

4 . การีแสดงพิ�*นเม�อง เป์*นศิ�ลป์ะแห#งการร#ายร)าทั%�ม%ทั�&งร)า ระบ)า หร�อการละเล#นทั%�เป์*นเอกล�กษณ์0ของกล-#มช้นต่ามว�ฒนธิรรมในแต่#ละภ�ม�ภาค ซึ่3�งสามารถแบ#งออกเป์*นภ�ม�ภาคได้� 4 ภาค ด้�งน%&           41. การีแสดงพิ�*นเม�องภูาคเหน�อ เป์*นศิ�ลป์ะการร)า และการละเล#น หร�อทั%�น�ยมเร%ยกก�นทั��วไป์ว#า “ฟ้;อน” การฟ้;อนเป์*นว�ฒนธิรรมของช้าวล�านนา และกล-#มช้นเผ#าต่#าง ๆ เช้#น ช้าวไต่ ช้าวล�&อ ช้าวยอง ช้าวเข�น เป์*นต่�น ล�กษณ์ะของการฟ้;อน แบ#งเป์*น 2 แบบ ค�อ แบบด้�&งเด้�ม และแบบทั%�ป์ร�บป์ร-งข3&นใหม# แต่#ย�งคงม%การร�กษาเอกล�กษณ์0ทัางการแสด้งไว�ค�อ ม%ล%ลาทั#าร)าทั%�แช้#มช้�า อ#อนช้�อยม%การแต่#งกายต่ามว�ฒนธิรรมทั�องถ��นทั%�สวยงามป์ระกอบก�บการบรรเลงและข�บร�องด้�วยวงด้นต่ร%พื่�&นบ�าน เช้#น วงสะล�อ ซึ่อ ซึ่3ง วงป์�เจำ# วงกลองแอว เป์*นต่�น โอกาสทั%�แสด้งม�กเล#นก�นในงานป์ระเพื่ณ์%หร�อต่�นร�บแขกบ�านแขกเม�อง ได้�แก# ฟ้;อนเล4บ ฟ้;อนเทั%ยน ฟ้;อนคร�วทัาน ฟ้;อนสาวไหมและฟ้;อนเจำ�ง

4.2 การีแสดงพิ�*นเม�องภูาคกลาง เป์*นศิ�ลป์ะการร#ายร)าและการละเล#นของช้นช้าวพื่�&นบ�านภาคกลาง ซึ่3�งส#วนใหญ#ม%อาช้%พื่เก%�ยวก�บเกษต่รกรรม ศิ�ลป์ะการแสด้งจำ3งม%ความสอด้คล�องก�บว�ถ%ช้%ว�ต่และเพื่��อความบ�นเทั�งสน-กสนาน เป์*นการพื่�กผ#อนหย#อนใจำจำากการทั)างาน หร�อเม��อเสร4จำจำากเทัศิการฤด้�เก4บเก4บเก%�ยว เช้#น การเล#นเพื่ลงเก%�ยวข�าว เต่�นก)าร)าเค%ยว ร)าโทันหร�อร)าวง ร)าเถ�ด้เทัอง ร)ากลองยาว เป์*นต่�น ม%การแต่#งกายต่ามว�ฒนธิรรมของทั�องถ��น และใช้�เคร��องด้นต่ร%พื่�&นบ�าน เช้#น กลองยาว กลองโทัน ฉ��ง ฉาบ กร�บ และโหม#ง

4.3 การีแสดงพิ�*นเม�องภูาคอ�สาน เป์*นศิ�ลป์ะการร)าและการเล#นของช้าวพื่�&นบ�านภาคอ%สาน หร�อ ภาคต่ะว�นออกเฉ%ยงเหน�อของไทัย แบ#งได้�เป์*น 2 กล-#มว�ฒนธิรรมใหญ# ๆ ค�อ กล-#มอ%สานเหน�อ ม%ว�ฒนธิรรมไทัยลาวซึ่3�งม�กเร%ยกการละเล#นว#า “เซึ่�&ง ฟ้;อน และหมอล)า” เช้#น เซึ่�&งบ�งไฟ้ เซึ่�&งสว�ง ฟ้;อนภ�ไทั ล)ากลอนเก%&ยว ล)าเต่�ย ซึ่3�งใช้�เคร��องด้นต่ร%พื่�&นบ�านป์ระกอบ ได้�แก# แคน พื่�ณ์ ซึ่อ กลองยาว อ%สาน ฉ��ง ฉาบ ฆ้�อง และกร�บ ภายหล�งเพื่��มเต่�มโป์งลางและโหวด้เข�ามาด้�วย ส#วนกล-#มอ%สานใต่�ได้�ร�บอ�ทัธิ�พื่ลไทัยเขมร ม%การละเล#นทั%�เร%ยกว#า เร�อม หร�อ เร4อม เช้#น เร�อมล�ด้อ�นเร หร�อร)ากระทับสาก ร)ากระเน4บต่�งต่4อง หร�อระบ)าต่�Iกแต่น ต่)าข�าว ร)าอาไย หร�อร)าต่�ด้ หร�อเพื่ลงอ%แซึ่วแบบภาคกลางวงด้นต่ร% ทั%�ใช้�บรรเลง ค�อ วงมโหร%อ%สานใต่� ม%เคร��องด้นต่ร% ค�อ ซึ่อด้�วง ซึ่อด้�วง ซึ่อคร�วเอก กลองก�นต่ร3ม พื่�ณ์ ระนาด้ เอกไม� ป์C� สไล กลองร)ามะนาและเคร��องป์ระกอบจำ�งหวะ การแต่#งกายป์ระกอบการแสด้งเป์*นไป์ต่ามว�ฒนธิรรมของพื่�&นบ�าน ล�กษณ์ะทั#าร)าและทั#วงทั)านองด้นต่ร%ในการแสด้งค#อนข�างกระช้�บ รวด้เร4ว และสน-กสนาน

4.4 การีแสดงพิ�*นเม�องภูาคใต � เป์*นศิ�ลป์ะการร)าและการละเล#นของช้าวพื่�&นบ�านภาคใต่�อาจำแบ#งต่ามกล-#มว�ฒนธิรรมไทัย 2 กล-#มค�อ ว�ฒนธรีรีมไทยพิ(ทธ ได้�แก# การแสด้งโนรา หน�งต่ะล-ง เพื่ลงบอก เพื่ลงนา และว�ฒนธรีรีมไทยม(สล�ม ได้�แก# รองเง4ง ซึ่)าแป์ง มะโย#ง (การแสด้งละคร )ล�เกฮู�ล� (คล�ายล�เกภาคกลาง ) และซึ่�ละ ม%เคร��องด้นต่ร%ป์ระกอบทั%�ส)าค�ญ เช้#น กลองโนรา กลองโพื่น กลองป์Kด้ โทัน ทั�บ กร�บพื่วง โหม#ง ป์C� กาหลอ ป์C� ไหน ร)ามะนา ไวโอล�น อ�คคอร0เด้%ยน ภายหล�งได้�ม%ระบ)าทั%�ป์ร�บป์ร-งจำากก�จำกรรมในว�ถ%ช้%ว�ต่ ศิ�ลป์าต่#างๆ เข#น ระบ)าร#อนแต่# การ%ด้ยาง ป์าเต่ต่Lะ เป์*นต่�น

1) ล�ลาท�ารี#า เป์*นทั#าทัางเย�&องกรายฟ้;อนร)าทั%�อ#อนช้�อยสวยงาม แสด้งออกของอารมณ์0 ส��อความหมายช้�ด้เจำน

2 ) ดนตรี�ปรีะกอบ ด้นต่ร%เป์*นส#วนป์ระกอบส)าค�ญทั%�ช้#วยเสร�มให�การแสด้งสมบ�รณ์0และ  สร�างบรรยากาศิในการแสด้งให�สมจำร�งอ%กด้�วย

3 ) บทรี-อง ส#วนใหญ#จำะเป์*นค)าป์ระพื่�นธิ0ป์ระเภทักลอนแป์ด้ ม%ความไพื่เราะสละสลวย คารม คมคายและม%คต่�สอนใจำ

4 ) เครี��องแต�งกาย ม%แบบอย#างเฉพื่าะต่�ว งด้งามป์ระณ์%ต่ และถ�กต่�องต่ามล�กษณ์ะการแสด้ง

แบบฝึ7กห�ด เรี��องปรีะว�ต�ความเป�นมาของนาฏศิ�ลป�ไทย

ค#าช่�*แจัง    กรี(ณีาเล�อกค#าตอบท��ถู&กต-องท��ส(ดเพิ�ยงค#าตอบเด�ยวเท�าน�*น

1 . นาฏศิ�ลป� ค�อ อะไรี ก . การร#ายร)าทั%�มน-ษย0ได้�ป์ร-งแต่#งจำากล%ลาต่ามธิรรมช้าต่�ให�สวยสด้งด้งามข . การร#ายร)าทั%�เก�ด้จำากการค�ด้ข3&นเองของมน-ษย0ค . การร#ายร)าทั%�มน-ษย0เล%ยนแบบมาจำากส�ต่ว0ง . การร#ายร)าของมน-ษย0ทั%�เก�ด้จำากการเล%ยนแบบธิรรมช้าต่�

2 . นาฏศิ�ลป�ของไทย แบ�งออกตามล�กษณีะของรี&ปแบบการีแสดงเป�นปรีะเภูทใหญ� ๆได-ก��ปรีะเภูท

ก .1 ป์ระเภทัข .2 ป์ระเภทัค .3 ป์ระเภทัง .4ป์ระเภทั

3 . การีแสดงนาฏศิ�ลป�ช่�*นส&งของไทยท��ม�เอกล�กษณี�ค�ออะไรี ก . ละครข . โขน ค . ระบ)าง . เพื่ลงพื่�&นบ�าน

4 . ศิ�ลปะการีรี�ายรี#าท��เล�นเป�นเรี��องรีาว ม�พิ�ฒนาการีมาจัากการีเล�าน�ทาน

ค�อศิ�ลปะช่น�ดใด ก . โขน ข . ละคร ค . หน�งต่ะล-งง . ร)าต่�ด้

5 . ละครีม�เอกล�กษณี�ในการีแสดงและการีด#าเน�นเรี��องด-วยกรีะบวนล�ลาท�ารี#า เข-าบทรี-อง ท#านองเพิลงและเพิลงหน-าพิาทย�ท��บรีรีเลงด-วยวงป;� พิาทย�ม�แบบแผนการีเล�นท��เป�นท�*งของช่าวบ-านและของหลวงท��เรี�ยกว�าละครีอะไรีบ-าง

ก . ละครโนราช้าต่ร% ละครนอก ละครใน ข . ละครด้3กด้)าบรรพื่0 ละครใน ค . ละครช้าต่ร% ละครด้3กด้)าบรรพื่0 ง . ละครนอก ละครใน ละครด้3กด้)าบรรพื่0

เฉลยแบบทดสอบ

1.ก2.ง3.ค4.ค5.ก

แหล�งท��มา

http://www.chaiwbi.nmm.ac.th/2552student/ms5/d525102/wbi/525113/unit01/index.html

http://www.chaiwbi.nmm.ac.th/2552student/ms5/525102d /wbi/525113/ 011001unit / .html

http://www.chaiwbi.nmm.ac.th/2552student/ms5/525102d /wbi/525113/ 011002unit / .html

http://www.chaiwbi.nmm.ac.th/2552student/ms5/525102d /wbi/525113/011003 .html

http://www.chaiwbi.nmm.ac.th/2552student/ms5/ 525102d /wbi/525113/test/testunit01.html