ยาต้านจุลชีพ

ยาตานจลชพ

(Antimicrobial agents)

ยาตานจลชพ

(Antimicrobial agents)

หมายถง สารประกอบเคมทไดจากธรรมชาตหรอจาก

การสงเคราะห ซงมผลตอตานหรอท าลายเชอ จลชพอนๆ

จลชพ (microorganism)

จลนทรย, จลชพ, จลชวน หรอ จลชวน เปนสงมชวตขนาด

เลกทไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลาจงจ าเปนตองใชกลองจลทรรศน

ไดแก แบคทเรย รา และ ยสต เปนตน

แหลงทมาของยาตานจลชพ

1. มาจากการสรางโดยจลนทรยโดยตรง เชน เชอรา ไดแก

Oxytetracycline และ Chloramphenicol

2. การสงเคราะห (Synthetic) : ไดแก Sulfonamide groups และ

Quinolone groups

3. กงสงเคราะห (Semi-synthetic): ไดแก Ampicillin และ

Amoxicillin

ยาตานจลชพ

ยาตานแบคทเรย (Antibacterial) ยาฆาเชอรา (Antifungal) ยาฆาเชอไวรส (antivirus) ยาฆาพยาธ (anthelminthic) อนๆ

ยาตานแบคทเรย (Antibacterial)

กลไกการออกฤทธของยาปฏชวนะ

โดยทวไป ไดแก

1. ท าลายเยอหมเซลล (Cell membrane)สงผลใหสมดลในการด ารงชวตของ

เชอโรคเสยไปและตายในทสด

2. ยบยงการสรางผนงเซลล (Cell Wall) ท าใหเช อแบคทเรยตางๆไมสามารถ

แพรพนธ จงหยดการเจรญเตบโต

3. กอกวนการสงเคราะหสารพนธกรรมในตวของเชอแบคทเรย ท าใหเชอแบคทเรย

ไมสามารถผลตลกหลานออกมาท าอนตรายตอรางกายคนเราไดอกตอไป

Amoxicillin

จดอยในกลม Penicillin

เดนในการฆาเชอททางเดนหายใจ

จงนยมใชเปนตวแรกในการรกษาโรคตด

เชอทางเดนหายใจ

มความปลอดภยในคนทองและใหนมบตร

เปนหนงในยาทใชฆาเชอ H.pylori ทเปน

สาเหตหนงของโรคกระเพาะ

Erythromycin กลม Macrolide

คนแพเพนนซลน สามารถใชกลมน ได

นยมใชในการรกษาโรคตดเชอทางเดนหายใจ

250-500 mg ทก 6 ชม. กอนอาหาร

อาการขางเคยงทพบบอย คอ ปวดทอง

มในรปแบบยาเจล เพอใชฆาเชอรกษาสว

Roxithromycin กลม Macrolide

คนแพเพนนซลน สามารถใชกลมน ได

นยมใชฆาเชอททางเดนหายใจ

ม half life ยาวกวา Erythromycin จงใหวนละ 2 เวลา เชา- เยน กอนอาหาร

Azithromycin กลม Macrolide

ใชเพอรกษาโรคตดเชอแบคทเรยทางเดนหายใจ เชน โรคปอดอกเสบ โรคหลอดลม

อกเสบ หรอ

โรคตดเชอทางเพศสมพนธ เชน หนองใน

ไมควรรบประทานพรอมยาลดกรด(Al-Mg containing antacids)

Metronidazole สามารถฆาเชอแบคทเรยชนดแอนแอโรบ (ไมใชออกซเจนในการหายใจ) เชน เชอทอยในบาดแผลผวหนงท

ลก หรอ เชอโปรโตซว เชน เชอบด(ทองเสย)

หามดมเครองดมทมแอลกอฮอลในขณะรบประทานยาน และหลงจากหยดยาอยางนอย 3 วนเนองจาก

สามารถเกดอาการขางเคยงทเรยกวา “disulfuram-like effect” ซงจะมอาการหนาแดง ผวแดง คลนไส

อาเจยน ใจเตนเรว ได

เปนหนงในยาทใชฆาเชอ H.pylori ทเปนสาเหตหนงของโรคทางเดนอาหาร

Norfloxacin เปนยาในกลมควโนโลน (Quinolones)

ใชรกษาโรคตดเชอแบคทเรย ชนดแกรมลบ (Gram-negative bacteria)

ใชรกษาการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะ และอวยวะสบพนธ เชน กระเพาะ

ปสสาวะอกเสบ, ตอมลกหมากอกเสบเฉยบพลน, กรวยไตอกเสบ, หนองใน

ใชรกษาการตดเชอของระบบทางเดนอาหาร เชน ทองเสย อหวาต บดชเกลลา

ไมใชในหญงตงครรภ และอายต ากวา 18 ป เพราะมผลตอกระดกและการเจรญเตบโตของ

เดก รวมถงมารดาใหนมบตรเชนกน

Clindamycin กลม Lincosamide

ฆาเชอแบคทเรยไดกวาง

นยมใชรกษาสว ในรปยาภายนอก โดยมฤทธตานเชอ P.acne ทเปนหนงในสาเหตการเกด

สว

ผลเสยจากใชยาปฏชวนะนานๆ หรอ พร าเพรอ

ทพบบอย คอ

เกดภาวะดอยา

เกดการท าลายจลนทรยทมประโยชนซงอาศยอยในทางเดนอาหาร สงผลให

การสราง และ/หรอ การดดซม วตามน บางกลมสญเสยไป เชน vitamin

K เปนตน

รบกวนการท างานของยากลมอน (ปฏกรยาระหวางยา) เชน การใชยา

ปฏชวนะบางกลม (เชน Erythromycin )พรอมกบยาคมก าเนด จะท า

ใหฤทธในการคมก าเนดลดลง จนอาจเกดการตงครรภตามมาได

ยาตานเช อรา

ยาตานเช อรา

รบกวนการสราง/ท างาน ของ plasma membrane

รบกวนการแบงเซลล

Ketokonazole กลม azole

มฤทธตานเชอรา กลาก เกลอน และแคนดดา

มทงรปแบบกน,ทา และแชมพ

แบบกนควรทานหลงอาหารทนท เพราะกรดในกระเพาะจะชวยในการดดซมยา

ผลขางเคยงทส าคญในการรบประทานคอ ภาวะตบอกเสบ

หามในคนทอง

Tonaftate ใชไดผลดในการตานเชอรา กลาก

ไมไดผลกบเชอรา แคนดดา, โรคเกลอน

ทาสองเวลา เชา-เยน

มในรปยาใชภายนอก

Fluconazole

กลม azole

มชนดรบประทานและชนดฉด

นยมใชในการรกษาการตดเชอ แคนดดาท

ชองคลอด (ตกขาว)

Clotrimazole เปนยารกษาเชอราทผวหนง เชน กลาก เกลอน สงคง ฮองกงฟต เชอราในปาก และเชอราในชองคลอด

มทงชนดครมใชทา และชนดใชสอด

Anti-virus

Acyclovir

Nucleoside analogues

โครงสรางคลายกรดนวคลโอไซดในการสงเคราะหเซลลของไวรส จงท าใหการ

สงเคราะหลมเหลว

Acyclovir ยานใชเพอบรรเทาอาการปวดและเพอรกษาอาการแผลเปอย หรอ ตมพอง ของผทเปน

โรคสกใสหรอ ผทตดเชองสวด ( herpes zoster) หรอเรมทอวยวะเพศ (genital

herpes)

นยมใชในการรกษาโรคเรม (Herpes simplex )

Antihelminthic Drugs

ยาถายพยาธ

ยาถายพยาธ (Antihelminthic Drugs)

Mebendazole (Benda 500) // Albendazole (ZENTEL)

ใชในการถายพยาธตวกลม ไสเดอน

Niclosamide (YOMESAN) ใชในการถายพยาธตวตด (ตวแบน) ตดหมและตดวว จากการกนอาหารไมสก เชน

ลาบ แหนม เปนตน

ตองกนยาระบายตาม เพอใหพยาธออกมา

THANK YOU