51M KFWMKBk 5&m1M KFWMKBk · u privredi, domaćinstvima, saobraćaju itd. Radna tijela, prijemniciiprenosiocitoplote u procesu energetske transformacije su voda ivodena para. Redosljed

TPP „Pljevlja“TE „Pljevlja“

TE „Pljevlja“

SADRŽAJ:

O nama 1TE "Pljevlja" 3 Izgradnja 5Tehničke karakteristike 9Proizvodnja 13ReRekonstrukcija i modernizacija 15Životna sredina 19Kontakt 21

Elektroprivreda Crne Gore A.D. Nikšić (EPCG) je nacionalna elektro-energetska

kompanija koja obavlja privrednu djelatnost u oblasti proizvodnje i snabdijevanja

električnom energijom. U portfoliju naših djelatnosti su i kupoprodaja električne

energije te izgradnja i održavanje elektro-energetskih objekata, projektovanje i

nadzor.

RRaspolažemo proizvodnim kapacitetima ukupno instalisane snage 874 MW. Od

toga 649 MW (74,3 odsto) odnosi se na hidroelektrane: “Perućica” i “Piva”, a

preostalih 225 MW (25,7 odsto) na termoelektranu “Pljevlja”.

Sjedište EPCG je u Nikšiću, ulica Vuka Karadžića br. 2.

O na

ma

1 2

3

TE "Pljevlja" je prva crnogorska kondenzaciona termoelektrana.

Akumulacija vode kao i svi pomoćni, tehnički i upravno-administrativni

objekti (izuzev dekarbonizacije i recirkulacionog rashladnog sistema)

izvedeni su za dva bloka od po 210 MW snage. Međutim, od početka u

funkciji je samo jedan blok čija je prva sinhronizacija na mreži izvedena 21. oktobra 1982. godine.

TTermoelektrana sagorijeva pljevaljski ugalj garantovane kalorične

vrijednosti 9211 kJ/kg (2200 Kcal/kg) i manjom količinom ugalj iz

rudnika u Beranama.

Za elektro-energetski sistem Crne Gore, čijem stabilnom radu daje

nemjerljiv doprinos, termoelektrana „Pljevlja" predstavlja baznu

elektranu koja najveći značaj ima u pokrivanju

konstantnog dijagrama opterećenja.

TTermoelektrana „Pljevlja“ je organizovana u četiri sektora:

-Sektor za operativnu kontrolu i planiranje,

-Sektor za eksploataciju i

-Sektor za održavanje i radove.

Sektor za održavanje i radove konstituišu:

-Služba za elektro radove,

-Služba za mašinske radove i

-S-Služba za operativnu podršku.

TE „Pljevlja“

4

Kamen-temeljac za izgradnju TE „Pljevlja“ postavljen je 20. novembra 1974.

godine.

SSredinom septembra 1978. godine radnici preduzeća „Vatrostalne“ iz Zenice počeli

su betoniranje 250 metara visokog dimnjaka, koji je bio najvisočiji u Crnoj Gori, a

nakon dimnjaka TE „Trbovlje“, najvisočiji u ondašnjoj Jugoslaviji. U osnovu dimnjaka

ugrađeno je 26 stubova, koji su 25 metara ukopani u zemlju. Prečnik dimnjaka u

osnovi je 22 metra, a u kruni 8 metara. Istovremeno, intenzivno se radilo na brani

Otilovići na Ćehotini i cjevovodu kojim je trebalo dovesti vodu iz akumulacionog

jezera za snabdijevanje i rashlađivanje postrojenja.

SSredinom marta 1979. godine završeni su radovi na glavnom pogonskom objektu i

najveći dio građevinskih radova na konstrukciji i mašinskoj hali.

U tom periodu na izgradnji TE „Pljevlja“ radilo je oko 30 preduzeća iz svih krajeva

Jugoslavije. Poslove uvoza za TE je obavljala „Industrijaimport“ iz Titograda, a

špediterske poslove „Zetatrans“.

U U martu 1979. godine investitor je potpisao ugovor s građevinskim preduzećem

„Crna Gora“ iz Nikšića o izgradnji brane oko deponije pepela i šljake. Posao je bio

vrijedan 135 miliona dinara, rok izgradnje 12 mjeseci, a u branu je trebalo ugraditi

450.000 metara kubnih materijala. Za normalan rad elektrane predviđena je

eksploatacija površinskog kopa „Borovica“, a radovi na otvaranju ovog kopa bili su

u završnoj fazi krajem jula 1979. godine. Predviđano je da će taj kop elektrani

isporučivati 1,2 miliona tona uglja godišnje.

Izgr

adnj

a

5 6

Brana u Otilovićima, visoka 59 metara, bila je u oktobru 1979. godine pri kraju izgradnje, a duž

cjevovoda od brane do termoelektrane sagrađen je moderan put. Radovi na 250 metara visokom

dimnjaku termoelektrane završeni su 8. juna 1979. godine. Na njemu je radilo oko 80 radnika i u

dimnjak su ugradili 3.100 m3 betona i 800 tona betonskog željeza.

SSljedeći zadatak je bio unutrašnje oblaganje dimnjaka vatrostalnom opekom, što je trebalo da

traje oko pet mjeseci. Radnici su se sa glavnog dimnjaka prebacili na gradnju rashladnog tornja,

koji je u osnovi širok sedam, a u kruni 55 metara. Njegova visina je 93 metra, a za njegovu gradnju

bilo je neophodno 5.000 m3 betona i 1.200 tona betonskog željeza.

NaNakon četiri odlaganja, zagrijavanje kotla u TE „Pljevlja“ počelo je 4. septembra 1982. godine. To je

trebalo da traje do početka oktobra, nakon čega su se iz TE „Pljevlja“ očekivali prvi kWh električne

energije. Termoelektrana je puštena u probni rad 21. oktobra 1982. godine kada su iz nje potekli

prvi kWh u elektroenergetski sistem Crne Gore. Tada je pušten u rad jedan blok instalisane snage

210 MW i planirane godišnje proizvodnje od 1146 GWh električne energije.

KRAJEM SEKRAJEM SEDAMDESETIH GODINA TE „PLJEVLJA“ BILA JE NAJVEĆA I NAJZNAČAJNIJA INVESTICIJA U CRNOJ GORI. VRIJEDNOST RADOVA PROCIJENJENA JE NA 4 MILIJARDE DINARA.7 8

Proces energetske tansformacije u Termoelektrani sastoji se u postupnom pretvaranju

hemijske energije goriva u toplotnu i električnu energiju, koja se predaje mreži i koristi

u privredi, domaćinstvima, saobraćaju itd.

Radna tijela, prijemnici i prenosioci toplote u procesu energetske transformacije su

voda i vodena para. Redosljed procesa je sljedeći:

1.Prvo se, sagorijevanjem goriva u ložištu kotla uz prisustvo kiseonika i vazduha,

hemijska energija goriva pretvara u toplotnu energiju dimnih gasova;

2.Zagrijani dimni gas2.Zagrijani dimni gasovi vodu pretvaraju u vodenu paru, koja se dalje zagrijava da bi

imala što veću radnu sposobnost (potencijalnu energiju);

3.Pregrijana para se uvodi u turbinu. Tu se potencijalna energija pare pretvara u

kinetičku, a ova pokrećući lopatice rotora u mehaničku;

4.Konačno, u električnom generatoru direktno pokrenutom od turbinskog vratila,

mehanička energija obrtanja pretvara se u električnu energiju na priključcima

generatora.

GGlavnu opremu Termoelektrane čine:

-Kotao;

-Turbina;

-Generator.

Svi pomenuti procesi transformacije hemijske energije u električnu odvijaju se upravo u

glavnoj opremi Termoelektrane. Tehn

ičke

kar

akte

rist

ike

9

Pomoćnu opremu čine:

-Kondenzator;

-Zagrijači vode;

-Rashladne i rashladno-redukcione stanice;

-Pumpe (napojne, kondenz, cirk);

-Ejektori;

-Cj-Cjevovodi.

Tehnološka struktura termoelektrane određuje se sistemom

cjevovoda svježe pare i cjevovoda napojne vode. Ona može biti

centralizovana (npr. jedan kotao snabdijeva dvije turbine) ili izvedena

u blok sistemu (jedan kotao – jedna turbina). Tehnološka šema TE

„Pljevlja“ je izvedena u blok sistemu.

TTehnički posmatrano parni blok je vrlo složen sistem sastavljen od

više stotina mehanizama, uređaja i desetina hiljada metara cijevi. Ovaj

parni blok od 225 MW ima više od 50 uređaja sopstvene potrošnje,

oko 250 ventila, klapni, zasuna sa elektro pogonima, preko 70

automatskih regulatora, više od 15 uređaja za zaštitu.

Kontrolisanih parametara je tri stotine, a za puštanje bloka

neophodno je dosljedno i bez greške izvršiti više hiljada

llogičkih operacija.

10

- Energetski kotlovski agregat E 670-140-1 jednobubanjski vertikalno

vodocijevni sa prirodnom cirkulacijom i sekundarnim pregrijavanjem pare

predviđen je za rad u bloku sa turbinom od 225 MW na lignitu, koji

sagorijeva u sprašenom stanju i sa tvrdim odvodom šljake.

Kotao je projektovan za rad po sljedećim parametrima:

-Nominalna produkcija – 700 t/h

--Radni pritisak u bubnju kotla 160 bara

-Pritisak u izlaznom kolektoru primarnog pregrijača pare 140 bara

-Temperatura primarne pare 543˚C

-Pritisak sekundarne pare na ulazu u kotao 27 bara

-Pritisak sekundarne pare na izlazu iz kotla 25,84 bara

-Temperatura sekundarne pare na ulazu u kotao 325˚C

-Temperatura sekundarne pare na izlazu iz kotla 543˚C

--Temperatura napojne vode 247˚C

-Zapremina ložišne komore je 6490 m3

-Vodena zapremina kotla 202 m3

-Parna zapremina kotla:

-Primarnog dijela 111 m3

-Sekundarnog dijela 157 m3

kotao

11

Turbina

Tip K-200-130 je jednoosovinski trocilindrični

agregat, nominalnog pritiska 130 bara,

snage 225 MW, sa protokom pare

od 680 t/h, temperature 540˚C.

Broj obrtaja turbine je 3000 o/min.

GeneGenerator

Tip TVV-200-2A Y3 – hlađen vodonikom

Snaga puna 250 MVA

Snaga aktivna 225 MW

Napon 15.75 kV

Struja statora 9164 A

Faktor snage 0.90

KKoeficijent korisnog dejstva 98.6%

Spoj faza namotaja statora dupla zvijezda

Broj obrtaja 3000 o/min

Frekvencija 50 Hz

12

Od početka rada 21.oktobra 1982.godine do 31. decembra 2016. godine na pragu

termoelektrane proizvedeno je 33.132.625 MWh električne energije.

Proizvodnja

Procenat učešća elektrana u ukupnoj proizvodnji EPCG

u 2016.godini

Male HE TE Pljevlja HE Perućica HE Piva

2,5

40,3

31

26,2

13

REKORDNE 2011. GODINE PROIZVEDENO JE 1.452,277 MWhELEKTRIČNE ENERGIJE, DOK JE MAKSIMALNA MJESEČNAPROIZVODNJA OSTVARENA U DECEMBRU 2016. GODINE

KADA JE PROIZVODENO 152.420 MWh ELEKTRIČNE ENERGIJE.14

15

Poslije 26 godina rada TE ''Pljevlja'', modernizovan je sistem za kontrolu i upravljanje.

Zamijenjeno je elektrofiltersko postrojenje, zatim 6 kV i 0.4 kV postrojenja, sistem

pobude i rotor niskog pritiska na turbini uz povećanje snage bloka sa 210 MW na 218.5

MW. Kasnijim rekonstrukcijama,

od 2012. do 2016. godine, snaga bloka dostigla je 225 MW.

Zamjenom elektrofiltera smanjena je emisija čestica prašine sa prosječnih 350 mg/Nm3

na oko 15 mg/Nm3.

SStara oprema sistema upravljanja je bila izgrađena u relejnoj tehnici sa nestandardnim

signalima. Pokazala se potreba za efikasnim automatskim upravljanjem tehnološkim

procesom u svim režimima rada, kao i potreba za podizanjem nivoa analize procesa.

Zbog toga, sistem upravljanja zamijenjen je sa jedinstvenim, mikroprocesorskim,

pprogramabilnim, distribuiranim, redundantnim, savremenim sistemom DCS. Ovaj sistem

u stanju je da realizuje funkcije mjerenja, upravljanja, regulacije, signalizacije, tehnoloških

zaštita, nadzora, praćenja ekonomičnosti rada bloka, razmjene potrebnih podataka sa

ostalim sistemima na bloku i pripreme podataka u DCS-u za prikaz na postojećoj

računarskoj mreži Elektroprivrede Crne Gore.

Na Na osnovu toga, kao i potrebe povećanja profitabilnosti, pouzdanosti i sigurnosti rada u

TE ''Pljevlja'', urađena je modernizacija. Tokom projekta modernizacije zamijenjena je

postojeća I&C oprema i pripadajući sistem zaštite, sa provjerenim, mikroprocesorski

baziranim, distribuiranim sistemom (DCS), sa ekranskom vizuelizacijom.

U okviru modernizacije zamijenjen je i dio opreme u polju, regulacionih i ON-OFF ventila

sa pogonima i podrazvodima za pogone ventila i klapni sa odgovarajućom modernom

opremom. Stanje opreme u polju je popravljeno nabavkom nove opreme (na istom ili

nnaprednijem tehnološkom nivou).

Rekontrukcija i modernizacija

16

Sa novim sistemom upravljanja, kao centralnom tačkom tehnološkog procesa,ostvareno je jednostavnije i pouzdanije vođenje bloka za same rukovaoce, povišen stepen automatizacije i regulacije, a mnogo je brža i preciznija dijagnostika kvarova. Dakle,inženjering je brži i sa više funkcija na mnogim nivoima, tako da se sa sigurnošću može reći da su postignuti svi ciljevi uvođenja novog sistema upravljanja, koji dozvoljava stalno unaprijeđenje i poboljšanja bez ikakvih dodatnih troškova. Uz to, uspješno jeppovezan sa ostalim IT sistemima, kao što su sistem za upravljanje mazutnim sistemom, sistem za uklanjanje gara, sistem za mjerenje vibracija, sistem za praćenje radaelektrofiltera itd.

Zbog visoke dostupnosti svih informacija sa istog mjesta, sistem je osoblju termoelek-trane omogućio potpuniju analizu same tehnologije i toka procesa proizvodnje, a krozredundantnost garantuje još veći nivo sigurnosti i pouzdanosti. Sistem zaštite jekonfigurisan tako da djeluje kod nastanka smetnji, radi spriječavanja opasnosti, i zaštite postrojenja, i ima zadatak da ga kontrolisano dovodi u mirno stanje. Takođe, zamjena određenog broja izvršnih elemenata - pogona u polju, značajno je doprinijela ukupnojgotovosti cijelog sistema.

Dakle, novi sistem automatizacije je realizovao sve pred njega postavljene zahtjeve i to prije svega visoku pouzdanost, sigurnost, raspoloživost, fleksibilnost pri proširenju po svim nivoima, komfornost u vođenju i primjenu najsavremenijih tehničkih rješenja.

VVrijedno je istaći i aktivnosti, posljednjih godina, koje su doprinijele ,,boljem“ radu bloka. Tako se hemijski tretman voda sada radi sa hemikalijama renomiranih svjetskihproizvođača uz punu automatizaciju procesa, zamijenjen je veliki dio cijevnog sistema kotla, prije svega pregrijački dio.Takođe, potpuno je zamijenjena izolacija na kotlovskom postrojenju, rekonstruisan sistem odšljakivanja pod kotlom te izvršene brojnetehnološke izmjene uz rekonstrukciju rashladnog sistema turboagregata u cilju podizanja efikasnosti bloka.

Reko

ntru

kcija

i mod

erni

zaci

ja

17

Urađena je modernizacija u pogonu HPV-a sa potpunom zamjenom linija demineralizacije. Izvršena je i zamjena sa određenim nivoom rekonstrukcije na oduzimnim šahtama na kotlu sa pripadajućim kanalima vazduha, dok je znatnim intervencijama na kotlu postignuta mnogo bolja zaptivenost gasovazdušnog trakta. Stavljen je u funkciju on-line analizator uglja na liniji prijema uglja, kao i izvršena priprema za primjenu novih standarda za obračun kvaliteta uglja po svim važećim EU standardima.

18

19

Kao društveno odgovorna kompanija Elektroprivreda Crne Gore nastoji dauspostavi optimalan nivo sinergije između energetskih objekata u svom sastavu i životnog okruženja. Montažom savremenog elektrofilterskog postrojenja, 2009.godine, unaprijedili smo sistem otprašivanja u termoelektrani, pa je emisija čestica prašine sa prosječnih 350 mg/Nm3 svedena na oko 15 mg/Nm3.

PrimjePrimjenom propisanih mjera vodimo računa i o uticaju na životnu sredinu deponije uglja i pepela „Maljevac“, a intezivno se pripremamo i za projekat ekološkesanacije prvog bloka termoelektrane, vrijedan oko 37 miliona eura. U okviru ovog projekta redukovaće se sumporni i azotni oksidi u izlaznim dimnim gasovima, prečišćavanje otpadnih voda biti efikasnije, uklonićemo azbest iz pogona,zamijeniti pomoćno gorivo-teški mazut sa lakim lož uljem, kao i modifikovatippostojeći hidraulični transport pepela i šljake njegovim prevođenjem na malovodni režim ili tehnologiju inertizacije otpada. Uporedo sa tim mjerama radićemo i napoboljšanju performansi energetske efikasnosti, kako bi procijenili tehničku iekonomsku opravdanost materijalnih ulaganja.

U strateškim planovima koji se odnose na mogućnost proširenja kapacitetatermoenergetskog kompleksa Pljevlja sa novim blokom (projekat TEP-II),Elektroprivredi Crne Gore je krajem 2016.godine odobren zahtjev za primjenummehanizma izuzimanja za TEP-I u skladu sa odlukom Ministarskog savjeta Energetske zajednice D/2013/05/MC-EnC o implementaciji Direktive 2001/80/EZ o velikim ložištima (LCP). Prema toj odluci, TEP-I u periodu 2018-2024.godina može da radi ukupno 20.000 časova (čime redukuje emisijeza cca 50 odsto). Nakon tog perioda može proizvoditi samo ako rad postrojenja bude prilagođen zahtjevima direktive IED 2010/75/EC.

IzgIzgradnjom drugog bloka TEP-a stvorili bi se uslovi za toplifikaciju grada kojom bi se znatno unaprijedilo stanje životne sredine u Pljevljima prouzrokovano, velikim dijelom, uticajem individualnih ložišta i toplana na ugalj.

Životna sredina

20

Kontakt

TE “Pljevlja”Kalušići bb Pljevlja

Telefon: +382 52 330 101Fax: +382 52 330 131Web: www.epcg.com

21