SZKO¸A TRENERÓW i DORADCÓW BIZNESU FUNDACJI ROZWOJU DEMOKRACJI LOKALNEJ i LABORATORIUM PSYCHOEDUKACJI Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapita∏ Ludzki, wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego 5. WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI MATERIA¸Y SZKOLENIOWE Jagoda Wàsowska WARSZAWA 2009
28
Embed
5. WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i … · CZYNNIKI WP¸YWAJÑCE NA KREATYWNOÂå ... „Mózg to mechanizm dà˝àcy do sukcesu.” ...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
SZKO¸A TRENERÓW i DORADCÓW BIZNESUFUNDACJI ROZWOJU DEMOKRACJI LOKALNEJ
i LABORATORIUM PSYCHOEDUKACJIProjekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapita∏ Ludzki,
wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
5. WARSZTATINNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA
i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJIMATERIA Y̧ SZKOLENIOWE
Jagoda Wàsowska
W A R S Z A W A 2 0 0 9
Warsztat InnowacyjnoÊç w pracy trenera i efektywne przetwarzanie informacjiMateria∏y szkoleniowe
Jagoda Wàsowska
Opracowanie graficzne: Tomasz Maniewski
Projekt SZKO¸A TRENERÓW I DORADCÓW BIZNESU FUNDACJI ROZWOJU DEMOKRACJI LOKALNEJ i LABORATORIUM PSYCHOEDUKACJIrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapita∏ Ludzki, wspó∏finansowany ze ÊrodkówUnii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego.
Publikacja wydana w ramach projektu „Szko∏a Trenerów i Doradców Biznesu FRDL i LaboratoriumPsychoedukacji” z II konkursu og∏oszonego przez Polskà Agencj´ Rozwoju Przedsi´biorczoÊciw ramach Projektu Systemowego PARP „Podnoszenie kompetencji kadry szkoleniowej”. ProgramOperacyjny Kapita∏ Ludzki, poddzia∏anie 2.2.2 „Poprawa jakoÊci Êwiadczonych us∏ug szkoleniowych– projekty systemowe” (umowa nr RZL/POKL 2.2.2-014/13/1/2/0024/2009 z dnia 29.09.2009r.).
Publikacja wyra˝a wy∏àcznie poglàdy autorów i nie mo˝e byç uto˝samiana z oficjalnym stanowiskiem Wydawcy ani instytucji wspierajàcych projekt.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„KreatywnoÊç polega na odpowiednim zintegrowaniu w∏asnych umiej´tnoÊci w celu zwró-cenia ich na drog´ dotychczas nieznanà i stworzeniu w ten sposób nowej wartoÊci.”
J. O. Connor
JEÂLI CHCESZ BYå KREATYWNY:
1. Wierz w to, ˝e jesteÊ kreatywny.
2. Pami´taj, ˝e logiki nie mo˝na udowodniç logicznie, wi´c nie mo˝e byç bardzo u˝ytecznabez wzgl´du na to, jak na nià patrzysz.
3. ¸am zasady.
4. Przestaƒ byç powa˝ny – baw si´.
5. Baw si´ dwuznacznoÊcià.
6. B∏´dy sà przydatne – traktuj je jako informacj´ zwrotnà.
7. Uwierz – jest bardzo wiele w∏aÊciwych odpowiedzi.
„TwórczoÊç to proces prowadzàcy do nowego wytworu, który jest akceptowany jakou˝yteczny lub do przyj´cia dla pewnej grupy w pewnym okresie”.
M. Stein
JEÂLI CHCESZ BYå KREATYWNY
3
„Oto tajemnica natchnienia. Powiedz sobie, ˝e tysiàce, dziesiàtki tysi´cy ludzi – wcale nie bardzo inteligentnych i na pewno nie inteligentniejszych od nas
– pokona∏o problemy równie˝ trudne jak te, z którymi ty si´ borykasz.”
William Feather
TRIADA KRYTERIÓW TWÓRCZOÂCI
CECHY WYTWORU
1. trafnoÊç
2. oryginalnoÊç
3. niezwyk∏oÊç
4. koniecznoÊç
5. wartoÊç estetyczna
REAKCJA PSYCHICZNA ODBIORCY
1. „skuteczne zdziwienie”
2. poczàtkowa nieufnoÊç
3. efekt powtórnej oceny
4. „Nigdy bym na to nie wpad∏!”
5. „Tak bym w∏aÊnie zrobi∏!”
CECHY PROCESU MYÂLENIA
1. ruchliwoÊç
2. synteza
3. aktywny stosunek do tworzywa
4. prze∏amanie bloku mentalnego
5. dzia∏anie w sytuacji niedoboru
Edward N´cka, 1994
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
4
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„UÊpione g∏´boko w cz∏owieku tkwià moce, które wprawi∏yby go w os∏upienie, o których istnieniu nawet nie marzy∏;
si∏y, które rozbudzone i zaprz´gni´te do dzia∏ania, zrewolucjonizowa∏yby jego ˝ycie.”
Orson Sweet Marden
CZYNNIKI WP Y̧WAJÑCE NA KREATYWNOÂå
ODPOCZYNEK I SEN
Osoby wypocz´te i wyspane majà znacznie wi´kszy potencja∏ twórczy. Mózg potrzebuje regular-nych przerw. Zapewnia to utrzymanie koncentracji na wysokim poziomie.
KONDYCJA FIZYCZNA
„W zdrowym ciele zdrowy duch”. Cz∏owiek jest ca∏oÊcià wspó∏dzia∏ajàcych ze sobà elementów;fizycznych i „duchowych”. SprawnoÊç cia∏a jest ÊciÊle zwiàzana z efektywnoÊcià pracy naszegomózgu. Utrzymywanie si´ w bardzo dobrej formie fizycznej wp∏ywa pozytywnie na skutecznefunkcjonowanie naszego mózgu, na rozwijanie myÊlenia twórczego.
STRES
Mo˝e mieç dwojaki wp∏yw. Czasami pod presjà dzia∏amy szybciej i skuteczniej. Stres d∏ugotrwa∏yogranicza nasze mo˝liwoÊci.
POCZUCIE HUMORU
Zawdzi´czamy je funkcji mózgu zwanej asymetrià. SekwencyjnoÊç schematów mo˝e odbywaç si´nielinearnie i niesymetrycznie. Humor sk∏ania do myÊlenia odbiegajàcego od nawyków i tradycyjnychschematów myÊlenia; mo˝e byç êród∏em nowych, niezwyk∏ych pomys∏ów.
CZYNNIKI WP Y̧WAJÑCE NA KREATYWNOÂå
5
„JeÊli pragnienie jest panià wynalazków, a koniecznoÊç jest matkà wynalazków, to czy˝ nie czas, aby powsta∏ pan kreatywnoÊç i da∏ o sobie znaç?”
Gerard Nierenberg
POZNAWCZE SK¸ADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO
MYÂLENIEInnowacyjne, twórcze, charakteryzujàce si´ aktywnym podejÊciem do rozwiàzywanego problemu,przezwyci´˝ajàcym dotychczasowe nastawienia i stare nawyki. Wa˝nà cechà twórczego myÊleniajest u˝ycie analogii.
WYOBRAèNIAZdolnoÊç umys∏u ludzkiego do tworzenia wyobra˝eƒ i pos∏ugiwania si´ nimi. Wyró˝nia si´ wyobraêni´odtwórczà i twórczà.
UWAGATo mechanizm odpowiedzialny za selekcj´ bodêców. Decyduje tak˝e o skutecznoÊci dzia∏aniaprzy wykonywaniu dwóch lub wi´cej czynnoÊci w tym samym czasie.
PERCEPCJAWszyscy ludzie spostrzegajà rzeczywistoÊç ca∏oÊciowo, niektórzy charakteryzujà si´ wyjàtkowodobrà organizacjà percepcji; sà oni spostrzegani jako bardziej twórczy.
KATEGORYZOWANIE I WIEDZA POJ¢CIOWATwórczoÊç wymaga tworzenia nowych kategorii poj´ciowych, które opisywa∏yby cz´Êci rzeczywistoÊcitrafniej i dok∏adniej ni˝ poj´cia u˝ywane wczeÊniej.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
6
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Najwi´kszym wynalazkiem dziewi´tnastego wieku by∏o wynalezienie metody wynajdywania.”
A. N. Whitehead
KREATYWNOÂå,PODOBNIE JAK ROZWIÑZYWANIE PROBLEMÓW,JEST SPOSOBEM ZMIANY PERSPEKTYWY.
ZMIE¡ POZYCJ¢ PERCEPCYJNÑ
Odpowiedz sobie na pytania: Jak sytuacja wyglàda z pierwszej pozycji? Jak o niej myÊlisz i cow zwiàzku z nià czujesz?
Jak to wyglàda z drugiej pozycji, z punktu widzenia drugiej osoby (autorytetu, zaufanego przyjaciela,mentora)?
Jest równie˝ trzecia pozycja – systemowa. Pozwala poznaç, jak ró˝ne elementy w problemie pa-sujà do siebie. Trzecia pozycja wprowadza tak˝e pewien dystans mi´dzy ciebie a problem(„Potrzebuj´ Êwie˝ego spojrzenia na t´ spraw´”).
ZMIE¡ HORYZONT CZASOWY
Spojrzenie na konsekwencje sytuacji lub problemu z perspektywy pi´ciu lat b´dzie ró˝ne odspojrzenia na konsekwencje z perspektywy dnia jutrzejszego. Planowanie strategiczne jest prze-ciwieƒstwem chwili bie˝àcej.
PRZE¸AM NAWYK
Nawyk jest najwi´kszà barierà ograniczajàcà kreatywne myÊlenie. KreatywnoÊç jest ciàg∏ym pro-cesem przedefiniowania sposobów myÊlenia.
Jednym z nich jest przemyÊlane wprowadzenie elementów losowych. Elementów, które sà „oczy-wiÊcie” nie zwiàzane z tematem. Jest to postawa wyroczni, snów i wró˝b.
ZMIANY PERSPEKTYWY
7
„To mo˝liwoÊç spe∏nienia marzeƒ sprawia, ˝e ˝ycie jest tak fascynujàce.”
Paulo Coelho
CZ¸OWIEK MYÂLÑCY
Edward de Bono twierdzi, ˝e aby móc w pe∏ni wykorzystaç umiej´tnoÊci kreatywnego myÊlenia,trzeba staç si´ tzw. cz∏owiekiem myÊlàcym. Wed∏ug niego cz∏owiek myÊlàcy:
• ma zaufanie do w∏asnej umiej´tnoÊci myÊlenia;
• potrafi Êwiadomie zabraç si´ do myÊlenia i skupiç na konkretnej sprawie;
• zawsze potrafi zdefiniowaç cel swojego namys∏u i okreÊliç, w jaki sposób zamierza ten celosiàgnàç;
• zdaje sobie spraw´ z tego, ˝e jakiekolwiek podejÊcie do okreÊlonej sprawy albo sposób wi-dzenia sytuacji jest tylko jednym z mo˝liwych podejÊç czy sposobów, z których wi´kszoÊçnie przysz∏a mu do g∏owy;
• potrafi doceniç to, co osiàgnà∏, nawet je˝eli jest to tylko ÊwiadomoÊç, ˝e problem wymagadalszego namys∏u;
• uwa˝a, ˝e myÊlenie jest sztukà, w której warto si´ doskonaliç i której trzeba si´ przyglàdaç;
• uwa˝a, ˝e myÊli si´ po to, ˝eby lepiej zrozumieç rzeczywistoÊç, ˝eby podejmowaç trafne decyzjei wypracowywaç lepsze sposoby post´powania.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
8
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Mózg to mechanizm dà˝àcy do sukcesu.”
Tony Buzan
MÓZG
Rys. wg: Tony Buzan, Genialny sprzedawca, Warszawa 2005, Wydawnictwo MUZA, s. 47.
MÓZG
9
„¸àczenie wiedzy jest najbardziej kreatywnym aktem ludzkiego umys∏u.”
Elwood Murray
FUNKCJE MÓZGU
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
10
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
PRAWA PÓ¸KULA MÓZGOWA:
pami´ç d∏ugoterminowa;
intuicja;
wizualizacja – informacje kodowane w posta-ci obrazów, a nie s∏ów;
metaforycznoÊç – rozumienie j´zyka przenoÊni;
przestrzennoÊç – dzi´ki niej uk∏adamy puzzle i znajdujemy drog´ do domu;
holistycznoÊç – absorbuje ró˝ne informacjerównoczeÊnie, postrzega ca∏oÊç i rozwiàzujeproblem;
Mózg ludzki wa˝y oko∏o 1,5 kg. Ma oko∏o 100 miliardów komórek aktywnych, a ka˝da z nich mo˝eutworzyç nawet 20 tysi´cy nowych po∏àczeƒ.
Mózg sk∏ada si´ z trzech cz´Êci, u∏o˝onych warstwowo od najstarszej do najm∏odszej. Sà to:mózg gadzi, b´dàcy oÊrodkiem naszych instynktów, mózg ssaczy – oÊrodek uczuç i emocji,oraz najwy˝ej rozwini´ta kora nowa, b´dàca oÊrodkiem myÊlenia. Mózg pracuje w zakresie czterechró˝nych rodzajów fal:
BETA• cz´stotliwoÊç 13 – 25 cykli/s,
• napi´cie – 25 mikrowoltów,
• dominujà w ciàgu dnia.
• wykorzystywane w szkole w czasie tradycyjnych metod nauczania.
ALFA• cz´stotliwoÊç 8 – 12 cykli/s,
• napi´cie – 50 mikrowoltów,
• stan medytacji,
• czujna relaksacja,
• szybkie zapami´tywanie faktów,
• wykorzystuje si´ je w czasie przyspieszonych metod uczenia.
TETA• cz´stotliwoÊç 4 – 7 cykli/s,
• g∏´boka medytacja,
• modlitwa,
• stan porównywalny do twórczego myÊlenia,
• przejaw geniuszu.
DELTA• cz´stotliwoÊç 0,5 – 3 cykli/s,
• emitowane w czasie g∏´bokiego snu.
STAN ALFA – DLACZEGO RELAKS?
11
„Krocz spokojnie wÊród zgie∏ku i poÊpiechu?Pami´taj, jaki spokój mo˝e byç w ciszy.”
Desiderata
RELAKS
DZI¢KI RELAKSOWI OSIÑGAMY NAST¢PUJÑCE CELE:
1. Mózg zaczyna pracowaç synchronicznie – zostaje wzbudzona prawa i lewa pó∏kula mózgu.Dzi´ki temu wi´ksza iloÊç neuronów (wi´ksza powierzchnia mózgu) jest zaanga˝owana w procesuczenia si´ (badania pokazujà, ˝e osoby majàce trudnoÊci w uczeniu si´ majà tendencj´ docz´stszego korzystania z jednej pó∏kuli mózgowej).
2. Zwi´ksza si´ udzia∏ procentowy w mózgu fal alfa – majà one wi´kszy potencja∏ elektryczny odfal beta (wyst´pujà w wi´kszoÊci podczas stanu czuwania), dzi´ki czemu Êlady pami´ciowe sàtrwalsze.
3. Obni˝amy poziom stresu – d∏ugotrwa∏y stres os∏abia si∏y witalne i narusza równowag´ organizmu.Obni˝a koncentracj´, spowalnia procesy myÊlowe, powoduje przecià˝enie serca i os∏abiauk∏ad odpornoÊciowy. W d∏ugotrwa∏ym stresie nadmiernie wydziela si´ kortyzol, hormon stresu,który powoduje kurczenie si´ komórek nerwowych, a tym samym spadek ich wydolnoÊci. Kortyzolszczególnie êle wp∏ywa na hipokamp, obszar mózgu, który odgrywa wa˝nà rol´ w uczeniu si´i zapami´tywaniu.
4. Zrelaksowane cia∏o pozwala ∏atwiej odpr´˝yç oczy – dzi´ki temu czytamy mi´kko. Zrelaksowaneoko ma szersze pole widzenia.
„Niewytrenowanemu umys∏owi Êwiat wydaje si´ nudny;umys∏ oÊwiecony postrzega Êwiat jako barwny i b∏yszczàcy.”
Maya Phillips, „Doskona∏oÊç emocjonalna”
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
12
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„˚onglowanie pozwala zrozumieç, ˝e proces uczenia si´ to nieunikniony ciàg wzlotów i upadków.”
Marek Szurawski
˚ONGLOWANIE
Jednym z prawdziwych sekretów osiàgania sukcesów w ˝yciu i biznesie jest stan zrelaksowanejkoncentracji. Jest to klucz otwierajàcy drzwi do pe∏nego potencja∏u twojego umys∏u. ˚onglowaniewprowadza umys∏ w stan zrelaksowanej koncentracji.
Co uzyskasz ˝onglujàc pi∏eczkami?
• Podniesiesz synergi´ lewej i prawej pó∏kuli mózgu.
• Pobudzisz twórcze myÊlenie.
• Wzmocnisz swojà zdolnoÊç do nauki.
• Uruchomisz wi´kszy potencja∏ swojego umys∏u (sprawnoÊç dzia∏ania, kreatywnoÊç).
• Zwi´kszysz ekspresj´, ekspansywnoÊç, zrelaksowanie oraz aktywnoÊç twórczà.
• WzroÊnie koordynacja twoich ruchów i wszelkich dzia∏aƒ.
• Rozwiniesz swoje umiej´tnoÊci organizacyjne (zarzàdzanie priorytetami i czasem).
• Osiàgniesz relaks i koncentracj´ jednoczeÊnie.
• Dzi´ki uniesieniu oczu ku górze twój mózg zacznie wytwarzaç tzw. hormony szcz´Êcia.
˚ONGLOWANIE
13
„Ruch jest drzwiami do uczenia si´.”
Paul E. Dennison
KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA
Najwi´ksze walory tkwiàce u podstaw kinezjologii edukacyjnej i dajàce szans´ na jakoÊciowezmiany w naszym ˝yciu:
• Cz∏owiek ma nieograniczone, indywidualne mo˝liwoÊci rozwoju – traktowanego na równiz procesami uczenia. Stanowisko to obala cz´Êç dotychczasowych teorii, wià˝àcych rozwójcz∏owieka i jego uczenie z wiekiem, mo˝liwoÊciami intelektualnymi, ograniczeniami fizycznymii zdrowotnymi.
• Cia∏o i mózg stanowià nierozdzielnà ca∏oÊç i znajàc zasady ich fizjologicznego funkcjonowania,szczególnie centralnego i obwodowego uk∏adu nerwowego, mo˝emy stymulowaç swój w∏asnyrozwój.
• Cz∏owiek ma wrodzonà potrzeb´ rozwoju (zdobywania nowych doÊwiadczeƒ – nowego uczeniasi´ w oparciu o mechanizmy naturalnego rozwoju), ale jest cz´Êciowo hamowany w procesachwychowania. Jednak mo˝liwy jest powrót do mechanizmów naturalnego rozwoju, niezale˝nieod wieku.
• Historia naszego ˝ycia jest w równym stopniu zapisana w mózgu, co w ciele. Pracujàc z cia∏em,mo˝emy zatem skutecznie likwidowaç zaburzajàce ˝ycie traumy, które tkwià w mózgu.
• Ruch jest naturalnà potrzebà ka˝dego organizmu i jednoczeÊnie warunkiem skutecznegofunkcjonowania psychicznego, a szczególnie myÊlenia.
• Cz∏owiek sprawnie funkcjonuje tylko w atmosferze bezpieczeƒstwa, ˝yczliwoÊci, sympatii.Skutecznemu uczeniu si´ powinny towarzyszyç jedynie pozytywne emocje.
Wchodzàca w sk∏ad kinezjologii edukacyjnej gimnastyka mózgu to program rozwoju ruchowego,ukierunkowany na ∏atwe uczenie si´.
1. Wypicie wody.
2. Punkty na myÊlenie.
3. Ruchy naprzemienne.
4. Pozycja Dennisona.
5. Leniwe (le˝àce) ósemki.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
14
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Umys∏ ludzki rozwini´ty nowym pomys∏em nigdy nie wraca do poprzednich wymiarów.”
Oliver Wendell Holmes
MAPY MYÂLI
Mózg pracuje w sposób koncepcyjny, integrujàcy i mi´dzypo∏àczeniowy. MAPY MYÂLI w pe∏ni uwzgl´dniajà ten mechanizm,
dzi´ki czemu mo˝esz notowaç zgodnie z naturà mózgu.
MAPY MYÂLI:
• u∏atwiajà rozumienie, zapami´tywanie i utrwalanie nowych informacji;
• u∏atwiajà koncentracj´ uwagi na odbiorze nowych informacji;
• pobudzajà twórcze myÊlenie;
• pobudzajà ca∏y potencja∏ intelektualny i stymulujà synergi´ pó∏kul mózgowych;
2. Temat mapy zaznaczaj na Êrodku kartki, najlepiej symbolem (skrótem literowym).
3. Od Êrodka mapy prowadê linie (nachylone pod kàtem nie wi´kszym ni˝ 45 stopni), zmniej-szajàc ich gruboÊç w miar´ oddalania si´ od centrum. Ka˝da linia powinna stykaç si´ zeswoim punktem wyjÊcia.
4. Linie podpisuj s∏owami-kluczami: jedno s∏owo na ka˝dej linii, nad i wzd∏u˝ ca∏ej jej d∏ugoÊci.
5. Linie ∏àcz ze sobà – nie powinno byç przerw w po∏àczeniach.
6. Stosuj ró˝nà wielkoÊç liter, linii i obrazów. Pisz literami drukowanymi, ró˝nicujàc ich wiel-koÊç i gruboÊç w zale˝noÊci od oddalenia od centrum.
7. Informacje na mapie ilustruj jak najwi´kszà liczbà rysunków, piktogramów, strza∏ek, symboli.
8. U˝ywaj ró˝nych kolorów – przynajmniej trzech.
9. Zostawiaj (dodawaj) wolne linie – pobudzi to twojà kreatywnoÊç (mózg nie lubi pustki).
10. Numeruj g∏ówne linie – stosuj hierarchi´ poj´ç.
MAPY MYÂLI
15
„Dokonanie rzeczy niemo˝liwych do wykonania zawsze niesie ze sobà radoÊç.”
Walt Disney
STRATEGIA WALTA DISNEYA
MARZYCIEL
Wybierz jakieÊ miejsce, gdzie mo˝esz stanàç, i bàdê marzycielem. Przywo∏aj w wyobraêni wszystkiete sytuacje, w których znajdowa∏eÊ si´ w Êwiecie niczym nieskr´powanej fantazji. Rejestruj ka˝dymarzycielski pomys∏, który ci przychodzi do g∏owy.
Etap „marzyciela” to „burza mózgów”; generowanie mo˝liwoÊci bez zwracania uwagi na to, czy-sà realistyczne.
Marzyciel nie zna limitów, ograniczeƒ; nie zastanawia si´, jak zrealizowaç pomys∏y. Zadaje nast´-pujàce pytania: jak byÊ to zrobi∏?, jaki pomys∏ przychodzi ci do g∏owy?, jak byÊ na to spojrza∏?,czy mo˝esz to sobie wyobraziç?
REALISTA
Wybierz inne miejsce przed sobà i zarezerwuj je dla „realisty”. Przypomnij sobie momenty, w którychpodejmowa∏eÊ konkretne decyzje, myÊla∏eÊ realistycznie i konstruktywnie, tworzàc w efekcie kon-kretny plan dzia∏ania.
Realista porzàdkuje wszystkie pomys∏y, proponuje realny do zrobienia plan dzia∏ania, w przypadkutrudnoÊci proponuje rozwiàzanie. Szuka odniesieƒ do rzeczywistoÊci, jest technokratà „czepiajàcymsi´” szczegó∏ów. Zadaje nast´pujàce pytania: po czym poznasz, ˝e osiàgnà∏eÊ swój cel?, co zrobisz?,a konkretnie, co zrobisz?
KRYTYK
Wybierz trzecie miejsce przed sobà dla „krytyka“. Przypomnij sobie sytuacje, w której by∏eÊ Êwietnymkrytykiem; potrafi∏eÊ wskazywaç s∏abe punkty pomys∏ów, trafnie ocenia∏eÊ b∏´dy innych, odnaj-dywa∏eÊ lepsze rozwiàzania. PrzenieÊ teraz t´ sytuacj´ na siebie. Pozwól, aby twój umys∏ znajdowa∏s∏abe punkty planu.
Krytyk (nie krytykant) ocenia stopieƒ ryzyka, weryfikuje plany, wskazuje zagro˝enia, problemy.Zadaje nast´pujàce pytania: czy zauwa˝y∏eÊ coÊ, co ci´ niepokoi?, czy widzisz jakieÊ zagro˝enia?
Aby stworzyç naprawd´ dobry plan, znaleêç najlepsze rozwiàzanie, potrzebujesz wszystkichtrzech rodzajów dzia∏ania. Muszà one byç wyraênie oddzielone od siebie, aby nie za-k∏óca∏y si´ wzajemnie.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
16
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Obowiàzuje moratorium na wszelkiego rodzaju oceny a˝ do chwili, gdy w grupie zostanàprzedstawione wszystkie pomys∏y.”
A.F. Osborne
BURZA MÓZGÓW (Brainstorming)
ETAPY BURZY MÓZGÓW:
1. GENEROWANIE POMYS¸ÓW
OkreÊlcie czas (np. 5 minut) i zapisujcie na tablicy wszystkie pomys∏y, mogàce rozwiàzaç problem,nad którym pracujecie.
UWAGA: W tym czasie nie oceniamy, nie analizujemy, nie krytykujemy, wszystkie pomys∏y sà dobre!Chodzi o pozbycie si´ zahamowaƒ i puszczenie wodzy fantazji przez wszystkich cz∏onków zespo∏u.
2. PRACA PODZESPO¸ÓW
Podzielcie zespó∏ na kilka grup. Ka˝dej grupie przydzielcie cz´Êç pomys∏ów wygenerowanychw etapie I. Zadaniem ka˝dego podzespo∏u jest wybranie np. dwóch pomys∏ów, które sà najcie-kawsze, najtrafniejsze bàdê naj∏atwiejsze do wprowadzenie (tu musicie ustaliç kryterium), orazprzemyÊlenie sposobu wprowadzenia w ˝ycie wyselekcjonowanych pomys∏ów. Znów okreÊlacieczas na prac´ w podzespo∏ach.
3. WSPÓLNA ANALIZA
Ponownie spotyka si´ ca∏y zespó∏, a poszczególne podzespo∏y przedstawiajà efekty pracy w etapie II.Na tym etapie decydujecie, które pomys∏y wcielicie w ˝ycie, które zostanà odrzucone. Mo˝e si´okazaç, ˝e warto wprowadziç w ˝ycie wszystkie pomys∏y, tylko w ró˝nym czasie.
BURZA MÓZGÓW
17
„Podstawowy b∏àd, który cz´sto pope∏niamy, krytykujàc cudze pomys∏y, polega na przyj´ciu nieomylnego i wszystkowiedzàcego autorytetu.”
• Przypadki zupe∏nego braku wspó∏pracy albo nawet niezwracania uwagi na wspó∏partnerów;
• Przypadki brutalnego przerywania cudzych wypowiedzi, lekcewa˝enia ich, zak∏adania z góryich nik∏ej wartoÊci i inne przejawy „warcholstwa” interpersonalnego;
• Przypadki nieskutecznej lub zafa∏szowanej komunikacji wewnàtrzgrupowej, nieuwa˝negos∏uchania, wypowiadania si´ bez troski o zrozumienie ze strony s∏uchaczy i tym podobne;
• Przypadki zdecydowanego, przedwczesnego i ostrego krytykowania pomys∏ów zg∏oszonychprzez wspó∏partnerów, na przyk∏ad mówienie: „Wiem, co chcesz powiedzieç, ale to i tak nieb´dzie dzia∏aç”;
• Inne przypadki stosowania tak zwanych idea killers, czyli zwrotów j´zykowych Êwiadczàcycho jawnym bàdê kamuflowanym niszczeniu cudzych pomys∏ów.
NAJCZ¢STSZE PRZEJAWY KATEGORYCZNEGO I AUTORYTATYWNEGO KRYTYKOWANIA:
• Traktowanie pomys∏ów jako niezró˝nicowanej ca∏oÊci, która nic nie jest warta, gdy tymczasemprawie ka˝dy pomys∏ ma swoje dobre i z∏e strony.
• Nieuzasadnione lub pozorne uzasadnianie krytyki.
• Szufladkowanie. Zabieg ten polega na u˝ywaniu magicznych formu∏ lub specyficznych ter-minów w celu zdyskredytowania nowego pomys∏u.
• BezosobowoÊç krytyki. Stwierdzamy, ˝e coÊ jest po prostu z∏e, zamiast powiedzieç, ˝e nam si´nie podoba.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
18
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Przejmij kontrol´ nad j´zykiem.”
Anthony Robbins
KILLERZY POMYS¸ÓW (IDEA KILLERS)
Killerzy pomys∏ów to zwroty j´zykowe, stosowane powszechnie w celu jawnego lub zakamuflo-wanego krytykowania cudzych pomys∏ów. Zabójcy sà szczególnie niebezpieczni, poniewa˝ nie tylkoprowadzà do odrzucenia nowego pomys∏u, lecz tak˝e zniech´cajà autora do kolejnych prób. Otolista killerów pomys∏ów:
• Tak, ale…
• Hmmm, no tak…
• Nigdy dotàd tego nie robiliÊmy.
• Ju˝ nad tym pracowaliÊmy.
• To nie b´dzie dzia∏aç!
• Nie jesteÊmy jeszcze do tego przygotowani.
• W teorii to si´ zgadza, ale czy b´dzie dzia∏aç w praktyce?
• Zbyt teoretyczne.
• Nie doÊç podbudowane teoretycznie.
• Co pomyÊli „góra” (zarzàd, rodzice, zwiàzki zawodowe)?
• Gdyby to by∏o dobre, ktoÊ musia∏by wpaÊç na to wczeÊniej.
• Zbyt oryginalne.
• Zbyt przestarza∏e.
• Trzeba si´ b´dzie nad tym zastanowiç przy innej okazji.
• Pan nie rozumie, w jakiej jesteÊmy sytuacji!
• JesteÊmy na to za mali.
• JesteÊmy na to za duzi.
• Mamy w tej chwili du˝o ró˝nych programów (projektów, planów).
• To si´ sprawdza∏o przez dwadzieÊcia lat, wi´c musi byç dobre.
• A któ˝ to wymyÊli∏?
• Po prostu wiem, ˝e to nie b´dzie dzia∏aç!
• Nigdy nie przekonamy do tego rady (dyrekcji).
• Nie walczmy z wiatrakami!
KILLERZY POMYS¸ÓW
19
• Bàdêmy realistami!
• Bàdêmy praktyczni!
• Poczekamy, zobaczymy…
• Nie widz´ ˝adnego zwiàzku…
• To nie b´dzie dzia∏aç w naszej firmie.
• Nie mamy na to przepisów.
• Szef chyba zemdleje!
• My za to nie odpowiadamy.
• To nie nasza sprawa.
• Nie po to tu jesteÊmy.
• Z tym b´dzie tylko k∏opot.
• Za∏o˝´ si´, ˝e to wymyÊli∏ jakiÊ przyg∏up.
• Tego nie ma w planie.
• Za wczeÊnie na to.
• Za póêno na to.
• To oznacza dla nas wi´cej pracy.
• Co sobie pomyÊli szef?
• Nasi ludzie tego nie przyjmà.
• No nie, ja nie mog´!
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
20
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Wyryj te s∏owa w swojej pami´ci: efektywniej uczysz si´ podczas zabawy.”
Peter Kline
MYÂLIMY OBRAZAMI
CECHY „˚YWEGO OBRAZU”
• AbsurdalnoÊç,
• GroteskowoÊç,
• Niezwyk∏oÊç,
• PlastycznoÊç,
• Wyolbrzymienie,
• Humor,
• Ruch (dynamizm),
• Erotyka,
• WyrazistoÊç (szczegó∏owoÊç),
• Obraz pozytywny,
• Pe∏en wra˝eƒ zmys∏owych.
„Obraz «˝ywy» jest ostry, barwny, wyraêny, szczegó∏owy i tak namacalny, ˝e mo˝e wp∏ynàçna nasz stan fizjologiczny (czyli jest w stanie wywo∏aç reakcje naszego cia∏a).”
Marek Szurawski, „Pami´ç”
MYÂLIMY OBRAZAMI
21
åwiczenie 1
Po∏àcz ka˝dà z poni˝szych par za pomocà niecodziennego, Êmiesznego zwiàzku. Unikaj po∏àczeƒlogicznych i nie wprowadzaj nowych elementów do swoich obrazów. W∏àczaj do ka˝dej scenyswojà osob´ wed∏ug regu∏y „ja (1) robi´ (2) coÊ Êmiesznego (3)”. Ka˝dy pomys∏ „wyÊwietl” (zobacz)w wyobraêni przez kilka sekund.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
22
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Nie ma z∏ej pami´ci, a tylko dobrze lub êle jà çwiczymy…”
Harry Lorayne
¸A¡CUCHOWA METODA ZAPAMI¢TYWANIA
WZÓR NA PAMI¢å:
PAMI¢å = OBRAZ + AKCJA + EMOCJE
Synestezja – ∏àczenie wra˝eƒ odbieranych przez jeden ze zmys∏ów z doznaniami zwiàzanymiz innym zmys∏em, np. przekszta∏canie wra˝eƒ wzrokowych w czuciowe.
åwiczenie 3
Korzystajàc z ¸MZ, zapami´taj nast´pujàcy ciàg wyrazów:
„Cz∏owiek, który zna dwa j´zyki, wart jest dwóch ludzi.”
Napoleon
TECHNIKA S¸ÓW ZAST¢PCZYCH
Technika S∏ów Zast´pczych (TSZ) pozwala wizualizowaç poj´cia abstrakcyjne, nazwiska, s∏owanieznane lub trudno brzmiàce. Jest szczególnie skuteczna, poniewa˝ obrazy zapami´tujemyszczególnie dobrze, a w trakcie zapami´tywania anga˝ujemy prawà i lewà pó∏kul´, kodujàc infor-macje w pami´ci werbalnej i wizualnej.
TSZ wymaga przejÊcia przez cztery etapy:
Etap I:S∏owo oryginalne dzielimy na cz´Êci lub sylaby.
Etap II:Wykorzystujàc j´zyk ojczysty, znajdujemy dla tych cz´Êci lub sylab blisko brzmiàce odpowiedniki,które majà byç obrazowe. Stuprocentowa zgodnoÊç brzmieniowa nie jest konieczna.
Etap III (kontrolny):Sprawdzamy podobieƒstwo brzmieniowe.
Etap IV:JeÊli nowych s∏ów jest wi´cej, wykorzystujemy ¸MZ, ∏àczàc je „˝ywym” skojarzeniem. W ten sposóblepiej i trwale zapami´tasz.
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
24
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego
„Przyspieszone uczenie jest jak przesiadka z hulajnogi w rakiet´ kosmicznà.”
Monika ¸ukasiewicz
SZYBKIE CZYTANIE
Do najbardziej typowych przeszkód, które powodujà, ˝e czytasz powoli, nale˝à:
• Niewiedza, ˝e mo˝esz czytaç szybciej, wynikajàca z tego, ˝e wi´kszoÊç z nas zakoƒczy∏aedukacj´ w zakresie czytania oko∏o 12 roku ˝ycia (wtedy stabilizuje si´ tempo czytania).
• L´k, ˝e jeÊli zaczniesz czytaç szybko, to mniej zrozumiesz.
• Czytanie s∏owa po s∏owie zamiast czytania ca∏ych zdaƒ, czyli niewykorzystanie w pe∏ni swojegopola widzenia.
• Regresje (czyli wsteczne ruchy ga∏ek ocznych) i w zwiàzku z tym kilkakrotne czytanie tegosamego tekstu.
• S∏aba koncentracja lub jej brak.
• Subwokalizacja, czyli powtarzanie po cichu lub w myÊlach czytanego tekstu.
• Brak motywacji, myÊlenie o „niebieskich migda∏ach”.
• S∏aba umiej´tnoÊç zapami´tywania.
• Czytanie bez jasno wytyczonego celu.
• Ma∏y zasób s∏ów.
• Niesprzyjajàce warunki zewn´trzne.
Na czym polega szybkie czytanie?
„Szybkie czytanie to czytanie Êwiadome, podczas którego maksymalnie wykorzystujeszpotencja∏ swoich oczu i mózgu. Aby uzyskaç jak najlepsze rezultaty, musisz mieç mo-tywacj´, jasny cel, czytaç z wykorzystaniem szerokiego, peryferyjnego pola widzenia,zapanowaç nad ruchami w∏asnych oczu – staraç si´ maksymalnie eliminowaç regresj´,skracaç do minimum czas rozpoznawania informacji graficznych, doskonaliç pami´çi koncentracj´, nauczyç si´ rozumieç tekst bez koniecznoÊci powtarzania go w myÊlach,a tak˝e ciàgle poszerzaç zasób s∏ów.”
Iwona Prokop, „1000 s∏ów na minut´”
SZYBKIE CZYTANIE
25
åwiczenie 4
WymyÊl siedem niezwyk∏ych, nowych zastosowaƒ ceg∏y.
Dokoƒcz znane przys∏owia, modyfikujàc je w sposób mo˝liwie najbardziej ˝artobliwy. Przedstawtyle zró˝nicowanych zakoƒczeƒ – dopowiedzeƒ, ile tylko jesteÊ w stanie:
1. ˚eby kózka nie skaka∏a………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………2. Gdzie kucharek szeÊç………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………….3. Gdzie diabe∏ nie mo˝e………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………4. Baba z wozu..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Kto rano wstaje............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
åWICZENIA
27
BIBLIOGRAFIA
Birkenbil V., Jak szybko i ∏atwo nauczyç si´ j´zyka, KOS, Katowice 1999
Bubrowiecki A., Popraw swojà pami´ç, MUZA, Warszawa 2006
De Bono E., Jak myÊleç sprawniej, Medium, Warszawa
De Bono E., Jak stosowaç myÊlenie lateralne, Medium, Warszawa 1999
De Bono E., Naucz si´ myÊleç kreatywnie, Prima, Warszawa 1998
De Bono E.,SzeÊç kapeluszy czyli szeÊç sposobów myÊlenia, Medium, Warszawa 1996
Buzan T., Mapy Twoich MyÊli, RAVI, ¸ódê 2003
Buzan T., Pami´ç na zawo∏anie, RAVI, ¸ódê 2003.
Buzan T., Rusz g∏owà, RAVI, ¸ódê 2003
Buzan T., Genialny sprzedawca, Muza, Warszawa 2004
Dryden G., Vos J., Rewolucja w uczeniu, Moderski i s-ka, Poznaƒ 2000
Gozdek-Michaelis K., Rozwiƒ swój genialny umys∏, Filar, Warszawa 2003
Gozdek-Michaelis K., Super mo˝liwoÊci twojego umys∏u, Comes, Warszawa 2003
Leviton R., Jak zwi´kszyç moc mózgu, Medium, Konstancin-Jeziorna 2001
Lorayne H., Sekrety super pami´ci, RAVI, ¸ódê 1997
Lorayne H., Super pami´ç dla uczàcych si´, RAVI, ¸ódê 1997
¸ukasiewicz M., Sukces w szkole, Rebis, Poznaƒ 2007
Szurawski M., Pami´ç. Trening interaktywny, RAVI, ¸ódê 2004
WARSZTAT INNOWACYJNOÂå w PRACY TRENERA i EFEKTYWNE PRZETWARZANIE INFORMACJI
28
Projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego