4

Багш мэргэжлээр суралцах сонирхолтой оюутны тоо, чанарын өөрчлөлтөд хийсэн судалгаа

Page 1

Сэдэв: Багш мэргэжлээр суралцах сонирхолтой оюутны тоо, чанарын өөрчлөлтөд хийсэн судалгаа

www.zaluu.comwww.zaluu.com


Page 2

ТОВЪЕОГ

1. Оршил

Сэдэв сонгосон үндэслэл

Зорилго

Зорилт

2. Онолын үндэс

3. Судалгааны арга, хэрэглэдэхүүн

4. Ажлын гол үр дүн

5. Дүгнэлт

6. Ном зүй



Page 3

1. ОРШИЛ

Сэдэв сонгосон үндэслэл

Манай орны хувьд сургуулийн өмнөх боловсролын сургуулийн багш,

ерөнхий боловсролын сургуулийн багш, дээд боловсрол эзэмшүүлэх

сургуулийн багш гэсэн төрлүүдээр багш мэргэжлээр ажиллаж амьдарч байна.

Өнөөгийн нийгэмд багш мэргэжлийн тодорхойлолт, багшийн ажилд

тавигдах шаардлага, хийх ажлын үүрэг зэрэг нь ихэд өөрчлөгдөн хувьсаж

байна.

Тодруулбал:

Багш нь судлаач байж сурагчдын хэрэгцээ шаардлага, хүсэл сонирхлыг

өөрийн заах гэж буй хичээлд тусгаж үзнэ.

Багш нь зөвхөн бэлэн мэдлэгийг сурагчдад олгох бус суралцагчдын

зааварлан зөвлөгч, тэдний туслагч нь байж шавь төвтэй сургалтын аргад

шилжсэн нийгэм болно.

Багш мэргэжил нь олон нийттэй байнга харилцаж, суралцагч хүүхдүүдийн

шуугиан, ажлын байрны хүндрэл бэрхшээл зэрэг олон асуудлыг агуулсан,

араасаа дагуулсан хүндхэн мэргэжил юм.

Багш мэргэжлийг сонгон суралцаж, ирээдүйн багш болох гэж буй хүүхэд

залуус өөрсдийн хүсэл сонирхол, авьяас чадварыг бусадтай хуваалцах, бусдад

түгээх чин эрмэлзэлтэй байдаг.

Манай орны хувьд багшийн ажлын нийгэмд эзлэх байр суурь өндөр биш,

авч буй цалин амьдралд хүрэлцэхүйц хангалттай биш байдаг нь өмнөх

жилүүдэд багш нар өөрсдийн цалинг нэмүүлэх шаардлага тавьдгаас,

шаардлагаа биелүүлэхийг хүсэмжлэн жагсаал цуглаан хийдэг байдлаас шууд

харагдана.



Page 4

Сэдвийн хүрээнд тавьсан зорилго:

Багш мэргэжлийг сонгон суралцагч оюутны тоо, тэдгээр оюутны тус мэргэжлийг

сонгосон шалтгааныг судлах

Зорилгыг хэрэгжүүлэх зорилтууд:

Багш мэргэжлээр сурч байгаа оюутаны тоог судлах

Багш мэргэжлээр төгссөн оюутнуудын тоог судлах

Зорилтыг гүйцэтгэх арга зүй

Оюутнуудаас асуулгын аргаар судалгаа авна.

2. ОНОЛЫН ХЭСЭГ



Page 5

Ш.Ичинхорлоо “Багшийн ном” 5-р тал:

Багш гэж хэн бэ?

Хүн бүрт багшийн талаар өөр өөрийн бодол байдаг. Зарим нь багш бол

хамгийн ихийг мэддэг, түүнийгээ харамгүй өгдөг буянтан гэж бодож байхад

нөгөө нь миний амьдралыг чиглүүлж өгсөн ачтан гэж бодох жишээтэй аж.

Хүүхэд залуу, үеийг сургаж хүмүүжүүлэх, тэднийг амьдралд бэлтгэх

хариуцлагатай үүргийг эртнээс эцэг, эх, овгийн ахлагч, гүн ухаантан, лам

хуварга нар хийж ирсэн ба сүүлийн хоѐр зуунд энэ ажлыг мэргэжлийн

бэлтгэлтэй багш хэмээх хүмүүс хийх болсон.

Багшийн тухай олон янзын ойлголт байдаг.

Жишээ нь: И.Г.Песталоцци: багш бол “хүүхдийн цэцэрлэгч” гэж тодорхойлсон

байдаг бол Ж.Ж.Руссо нь багш бол “хүүхдийг муу нөлөөнөөс хамгаалагч”

байх ба П.П.Блонский багш нь “хүн судлалын инженер” байна гэсэн ойлголттой

байжээ.

Манай ард түмэн дээр үеэс эрдэмтэй мэдлэгтэй хүнийг “багш” хэмээн

дээдэлж ирсэн уламжлалтай. Өнөө үеп нийгэм-эдийн засгийн өөрчлөлт,

сургалтын үзэл, онол өөрчлөгдсөн учир багшийн тухай ойлголт өөрчлөгдөж

эхэлсэн.

Тухайлбал: Өнөө үед сургалтанд прагматик сургалт, шавь төвтэй сургалт

хөгжиж эхэлсэн нь багшийн сургалтад гүйцэтгэх үүргийг өөрчилж эхэлсэн.

Жишээ нь: Уламжлалт сургалтанд багшийн гол үүрэг бол сурагчид

шинжлэх ухааны мэдлэг олгох, түүнийгээ шалгах явдал байсан бол шавь

төвтэй сургалтын үед сурагчид өөртөө хэрэгтэй мэдээлэл, арга туршлага

өөрөө олж авахад нь туслан зөвлөх, тэдэнтэй хамтран ажиллах, тэдэнд

сурах үйлийг чиглүүлэх явдал болсон.



Page 6

МУБИС-ИЙН ЗОРИЛГО

Манай сургуулийн vндсэн зорилго нь орчин vеийн нийгмийн хэрэгцээг хангахуйц

бvтээлч сэтгэлгээтэй, өөрийгөө хөгжvvлэх чадвартай,сурган хvмvvжvvлэх

авьяас сонирхолтой багш нарыг бэлтгэн гаргахад оршино.

Зорилго

• Нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн бага, суурь боловсролын багш

бэлтгэнэ.

• Бага насны хvvхдийн сэтгэл судлал, сурган хvмvvжvvлэх ухаан, боловсролын

судалгаа шинжилгээний ажил хийнэ.

• Бага боловсролын багш нарыг давтан бэлтгэнэ.

Дээрхи үндсэн 3 зорилгыг урдаа барин хэрэгжүүлж ажиллаж байна



Page 7

ОЮУТНУУДААС АВАХ СУДАЛГАА

Судалгааны арга: Тестийн арга

1. Багш мэргэжлийг яагаад сонгох болсон бэ?

a) Эцэг эхийн аль нэг нь багш учраас нөлөөлсөн

b) Өөрсдийн хувийн хүсэл сонирхлоор

c) Хэн нэгний шаардлагаар

d) Яг багш гэж сонгоогүй энэ аль нэг чиглэл нь таалагдсан

2. Багш мэргэжлийг сонгохоосоо өмнө тус мэргэжлийн талаар хэр зэрэг

мэдээлэлтэй байсан бэ?

a) Хангалттай сайн

b) Ерөнхий ойлголттой

c) Бага зэрэг

d) Хангалтгүй

3. Сургуулиа төгсөөд мэргэжлээрээ ажиллах сонирхолтой байна уу?

a) Тийм

b) Ажлын байрны санал ирвэл ажиллана

c) Үгүй

d) Өөр ажил олдохгүй бол хийх байх

3. АЖЛЫН ГОЛ ҮР ДҮНГИЙН ХЭСЭГ



Page 8

БАГШ МЭРГЭЖЛЭЭР СУРАЛЦАГСАД

Монгол улсын хэмжээнд багш мэргэжлээр суралцагсдын тоог авч үзвэл:

Хичээлийн жил 2005-2006 2006-2007 2008-2009 2009-2010

Багш мэргэжлээр

суралцагсдын тоо

12803 15094 18249 20506

БАГШ МЭРГЭЖЛЭЭР ТӨГСӨГЧДИЙН ТОО БА МЭРГЭЖЛЭЭРЭЭ АЖИЛЛАЖ

БАЙГАА БАЙДАЛ

0

5000

10000

15000

20000

25000

2005-2006 2006-2007 2008-2009 2009-2010

Багш мэргэжлээр суралцагч оюутан, сүүлийн жилүүдэд

Багш мэргэжлээр суралцагч оюутан



Page 9

Хичээлийн жил 2005-2006 2006-2007 2008-2009 2009-2010

Багш мэргэжлээр

ажиллаагүй

төгсөгчид /хувиар/

90.8

69.1

57.8

88.3

БАГШ МЭРГЭЖИЛ СОНГОСОН ШАЛТГААН

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

70.00%

80.00%

90.00%

100.00%

2005-2006 2007-2008 2008-2009 2009-2010

90.80%

69.10%57.80%

88.30%

Багш мэргэжлээр ажиллаагүй төгсөгчид

Төгсөгчид



Page 10

a) Эцэг эхийн аль нэг нь багш учраас мэргэжлийг нь өвлөх, өөрт дасал

учраас ямар нэг байдлаар нөлөөлөн сонгосон байна

b) ЕБС-д суралцаж байх үед сурагчдад таалагдсан, хэн нэгэнд өөрийн

мэддэг чаддагаа хуваалцах эсвэл хувийн зан чанарын хувьд

нийцтэй гэх зэргээр тус мэргэжлийг сонгон суралцаж байна

c) Бусды шаардлагаар, албан хүчээр суралцаж байгаа оюутнууд

d) Яг багш мэргэжлийг нь сонгоогүй тухайн чиглэлээр суралцах

сонирхолтой, цаашид тухайн чиглэлээрээ ажиллах сонирхолтой

учраас сонгосон

БАГШ МЭРГЭЖЛИЙГ СОНГОН СУРАЛЦАХААС ӨМНӨХ

МЭРГЭЖЛИЙН ТАЛААРХИ МЭДЭЭЛЭЛ

15

23

2

20

Оюутнууд

a

b

c

d



Page 11

Багш мэргэжлийг сонгон суралцаж буй оюутнууд тус мэргэжлийг

сонгохоосоо өмнө хангалттай сайн мэдээлэл олж авч чадаагүй байгаа нь

дээрхи судалгааны үр дүнгээс харагдаж байна.

Тухайн мэргэжлийг гэнэт сонгосон, тухайн чиглэлийг л сонгон суралцана

гэж бодож байснаас биш багшийн мэргэжлийг сонгоогүй байсан зэрэг нь

уг судалгааг хангалтгүй үр дүнтэй гарахад нөлөөлсөн байна.

Жишээ нь: Мэдээллийн технологийн чиглэлээр суралцаж, ажиллах

зорилготой оюутнууд МУБИС-ийн КМТС-г сонгон суралцаж байна. Энэ нь

тэд багш мэргэжлээр суралцана гэсэн мэдээлэлгүй, бэлтгэлгүй байж

болохыг харуулах юм.

515

10

30

Оюутнуудын талаархи мэдээлэл

Хангалттай сайн

Ерөнхий ойлголттой

Бага зэрэг

Хангалтгүй



Page 12

СУРГУУЛИА ТӨГСӨӨД БАГШ МЭРГЭЖЛЭЭР АЖИЛЛАХ

СОНИРХОЛТОЙ ЭСЭХ

1-р курс 2-р курс 3-р курс 4-р курс

Мэргэжлээрээ ажиллах

сонирхолтой оюутнууд

/хувиар/

25%

33.3%

75%

91.6%

Багш мэргэжлээр суралцаж буй оюутнуудын төгсөөд мэргэжлээрээ

ажиллах сонирхол нь оюутнуудын хэддүгээр курст суралцдагаас хамаарч

байна.

Энэ нь оюутнуудын хүсэл сонирхолд сургуулийн сургалт, орчин, хүрээлэл

зэрэг нөлөөлсний үр дүнд өөрчлөлт орж байна.

Курсс ахин суралцах бүрт суралцагч оюутнуудын мэргэжлээрээ ажиллах

хүсэл сонирхол нэмэгддэг нь харагдаж байна.



Page 13

ДҮГНЭЛТ

Багш мэргэжлээр төгсөж буй төгсөгчид гараад ажлын байран дээр

мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа тоо баримт маань маш ханглтгүй түвшинд гар

байна.

Үүнээс үзэхэд тус мэргэжлээр суралцах хүсэл сонирхолтой хүүхэд залуус

төгсөөд мэргэжлээрээ 23.5% нь л ажиллаж байна гэсэн тоо баримт судалгааны

дүнд гарч байгаа юм. Тэгэхлээр 4 хүн тутмын 3 нь ажилгүй шахуу эсвэл, дэмий

багш мэргэжлээр суралцаж өөр салбарт ажиллаж байна хэмээн үзэж болно.

Багш мэргэжлийг сонгохоосоо өмнө багш мэргэжлийн талаархи мэдээлэл

нь хангалтгүй, мэргэжлийн үнэ цэнийг гүйцэт таниагүй байсан хүүхэд залуус

оюутан болж суралцах явцад тус мэргэжлийг таньж цаашид мэргэжлээрээ

ажиллах хүсэл сонирхол нь нэмэгддэг байна.

Манай улсын хэмжээнд багш мэргэжлээр суралцаж буй оюутны тоо жил

ирэх бүр өсч нэмэгдэж байгаа нь сайшаалтай хэрэг боловч ажлын байрны

хангалттай байдал, баталгаа нь өөрчлөлтгүй хэвээр байгаа юм.



Page 14

НОМ ЗҮЙ

Ш.Ичинхорлоо ............“Багшийн ном” (2011)............... 5-р тал

Ш.Ичинхорлоо .......”Судалгааны ажлын үндс” .............. 35-р тал

МУБИС-КМТС-ийн эмхтгэл ...... “Эрдэм шинжилгээний бичиг” (2010) ....7-р

тал

/Цогтбаатар “эрдэм шинжилгээний бичиг”/


4

Documents

www

vvvvv

zaluu

page