3 Ispitivanje Prirodnih Ljekovitih Sredstava

7/23/2019 3 Ispitivanje Prirodnih Ljekovitih Sredstava

1/34

Ispitivanje prirodnih ljekovitih

sredstava


2/34

Analiza droga daje osnovne podatke o drogi

kao prirodnoj ljekovitoj supstanci. Da bi droga

mogla biti upotrebljena, neophodno je

poznavanje njenih enzima, analiza hemijskidefinisanih supstanci koje su nosioci

farmakoloko-biolokih uinaka, koje

odreena droga moe pokazivati i imati. Ovaispitivanja provode se putem raznihkvalitativnih i kvantitativnih metoda analize.


3/34

Kvalitativna analiza daje nam podatke da li se i

koje se hemijske supstance mogu nai ili senalaze u ispitivanoj drogi. Ako se analizira

droga poznatog sastava, kvalitativna analiza

ispitivane sirovine potvruje navedeni sastav.

Kod analize prirodnih biljnih sirovina, iji sesastav ne zna, dobiju se podaci koji govore koje

su supstance sadrane u ispitivanommeterijalu. Kvalitativna analiza daje podatkekoji omoguuju da se pojedine droge grupiuprema hemijskoj grai aktivne supstance.


4/34

Kvalitativnom analizom se utvruje u kojembiljnom organu se nalaze pojedine hemijske

supstance.

Toje znaajan podatak koji pomae da se znakoji e se biljni dio skupljati i obraivati i za

dobijanje kvalitetne droge. Kompletnepodatke o drogi daju rezultati kvantitativne

analize.


5/34

ISPITIVANJE PRIRODNIH LJEKOVITIH

SREDSTAVA

SA UGLJIKOHIDRATIMA

Ugljikohidrati su polihidroksilni aldehidi ilipolihidroksilni ketoni koji su veomarasprostranjeni u prirodi, a sastoje se odugljika, vodika i kisika. Dijele se na:

1. monosaharide (glukoza, fruktoza),

2. disaharide (saharoza= 1 molekula glukoze +1 molekula galaktoze)

3. polisaharide (krob, celuloza, pektin,

gume, sluzi)


6/34

Disaharidi nastaju spajanjem 2 molekulemonosaharida (saharoza). Saharoza jerasprostranjena u svim biljnim vrstama,

organima, sjemenu, stabljikama...

Polisaharidi su spojevi izgraeni od velikog brojamonosaharidnih jedinica.

Ukoliko u grai uestvuje 1 vrsta eera, to suhomopolisaharidi, a ako uestvuje vie vrsta,onda su heteropolisaharidi.

U grai polisaharida mogu uestvovati i uronskekiseline. Uronske kiseline nastaju oksidacijommonosaharida, gdje aldehidna skupina ostajenepromjenjena, a alkoholna skupina na 6 Catomu prelazi u karboksilnu kiselinu (COOH).


7/34

U biljci gume nastaju kao proizvod patolokogprocesa djelovanja bakterija, koje pretvaraju krobi i celulozu u gumu. Nakon prskanja, nagomilanaguma iscuri. Znaajni su za biljke kad rezervnahrana, kao zatita ozlijeene biljke odmikroorganizama, i od isparavanja vode kroz

ozlijeeno mjesto, ime se spreava suenje biljke. Sluzi su ugljikohidratne komponente koje sejavljaju kad normalan produkt metabolikihprocesa u biljnom organizmu. Za biljke, sluzi su

znaajne jer slue kao rezerve ugljikohidrata, neotapaju se u alkoholu, a u vodi bubre. Na osnovunjihove osobine bubrenja, zasniva se ispitivanjebroja bubrenja i viskoznost.


8/34

ODREIVANJE BROJA BUBRENJA

Broj bubrenja je veliina kojom se vrednuje droga sasluzima. Predstavlja volumen koji zauzima 1g. Drogeodreenog stepena usitnjenosti nakon 4 sata

bubrenja u vodi.

Postupak: 1g droge u prahu navlai je u graduisanojmenzuri sa 1ml koncentrovanog etanola i doda se

25ml vode. Taj sadraj menzure u toku prvog sata sepromuka svakih 10 minuta, i onda se ostavi jo 3 satada stoji. Nakon toga oitava se volumen istloenedroge, zajedno sa sluzi, npr. sjeme lana, koje slui kaolaksans, ili sljez protiv kalja.


9/34

ODREIVANJE VISKOZNOSTI

Viskoznost je jedna od karakteristika sluzi.

Nastaje kada se tenost nae u stanjugibanja i predstavlja trenje koje se deavaunutar same tenosti. Zavisi od gustine itemperature, to je temperatura veaviskoznost je manja. Mjeri se pomou

viskozimetra.


10/34

ISPITIVANJA MASTI I MASNIH

ULJA

Da bi se prirodna ljekovita sredstva moglakoristiti za dobivanje lijekova, moraju ispunjavatipotrebne zahtjeve za njihov kvalitet. Za droge seodreuje:

1. kiselinski stepen,

2. kiselinski broj,

3. esterski broj,4. broj saponifikacije,

5. jodni broj,

6. peroksidni broj


11/34

Odreivanje navedenih hemijskih vrijednostiprovodi se kod ispitivanja masti, masnih ulja,

voskova, balzama itd.

Tako se kod masti i masnih ulja moe odreivati

prisustvo slobodnih masnih kiselina. One suprisutne kao normalne hemijske konstante.Meutim, usljed nepravilnog uvanja, djelovanjatemperaturnih promjena, stvara se vea koliina

slobodnih kiselina. To rezultuje promjenomkiselinskog broja. Takva mast ima manjuvrijednost i ne moe se koristiti u farmaceutskesvrhe.


12/34

ODREIVANJE HEMIJSKIHKONSTANTI

1. Kiselinski stepen-oznaava broj ml NaOH potrebnih zaneutralizaciju slobodnih liselina u 100g preparata.

Postupak: Uzeti 5-10g ulja. Otopi se u smjesi

hloroforma i koncetracije etanola, doda se fenol ftalein(indikator) i titrira sa NaOH do pojave ruiaste bojestalno 15s.

Ks=a/c10

a = ml NaOH

c = odvaga preparata u g


13/34

Kiselinski broj - oznaava mg KOH potrebnih zaneutralizaciju slobodnih kiselina u 1g preparata.

Postupak:o Propisana koliina preparata otopi se u smjesi

etanola i etera u odnosu 1:1.

o Doda se 1ml fenol ftaleina i titrira sa NaOH do

pojave ruiaste boje stalne 15s.o Kb = a-b/c5,61

a = ml NaOH za titraciju

b = ml NaOH utroeni za slijepu probuc = odvaga preparata u g.

1ml NaOH~5,61 mg KOH

Fenolftalein je u kiseloj sredini bezbojan.


14/34

Saponifikacijski broj - oznaava mg KOHpotrebne za neutralizaciju slobodnih kiselina u 1gpreparata.

Postupak:

o Propisana koliina preparata otopi se uzzagrijavanje u etanolnom KOH, doda se 1ml

fenolftaleina i titrira sa HCl.o Sb=a-b/c 28,06

a = ml HCl za slijepu probu

b = ml HCl za titraciju

c = odvaga preparata u g

1ml HCl~28,06mg KOH


15/34

Jodni broj - oznaava mg joda koje adira 100g masti ili ulja(adira se na dvostruku vezu).

Postupak:

o Propisana koliina preparata se otopi u hloroformu,doda se odreena koliina jodo-bromida, zaepi se iostavi na tamnom mjestu. Nakon 30 minuta, doda se

kalijum-jodid (Kl), titrira sa natrij-dosulfatom

(Na2S2O3) do svijetloute boje. Onda se doda skrob.Kad se doda, dobije se plavo-ljubiasto obojenje.Nastavi se titrirat sa Na2S2O3 dok se plavo-ljubiastaboja ne izgubi.

o Jb=a-b/c1,27a=ml Na2S2O3za slijepu probu

b=ml Na2S2O3 za titraciju

c=odvaga preparata u g

1ml Na2S2O3~1 27m


16/34

Peroksidni broj - oznaava broj milimolovaperoksida izraenih na 1000g masti ili ulja.

Pb=a-b/c10


17/34

Esterski broj - oznaava mg KOH potrebnih zasaponifikaciju estera masnih kiselina u 1gpreparata.

Postupak:

o Propisana koliina preparata otopi se u conc.

etanolu i doda se fenolftalein kao indikator ietanolna KOH.

o Nakon toga se doda KOH, kuha se 30 minutana vodenom kupatilu uz povratno hladilo ivrue se titrira sa HCl.

o Eb=a-b/c28,06


18/34

Eterina ulja

Eterina ulja su prirodni isparljivi proizvodikarakteristinog mirisa. Topicost u vodi jeneznatna, ali se otapaju u organskimotapalima, eteru, hloroformu, benzenu.

Topivost u etanolu je specifina jer se uapsolutnom etanolu otapa, a u razblaenomne otapa.

Eterina ulja su produkti biljnog porijekla.Stvaraju se u elijskoj plazmi, a mogu se naiu svim biljnim organima, u korijenu, listovima(kod nane), cvjetovima (kamilica).


19/34

ISPITIVANJE ETERINIH ULJA

Voda ueterinim uljima

o Pomijea se 10 kapi eterinog ulja sa 1 ml

ugljendisulfida. Otopina ostaje bistra i

nakon stajanja.


20/34

Masna ulja ueterinim uljima

o 1 kap eterinog ulja kapne se na filter

papir. Kap ispari kompletno nakon 24 satabez zaostajanja bilo kakve prozirne ili

masne mrlje.


21/34

Miris i okuseterinih ulja

o Mjeavina 3 kapi eterinog ulja sa 5 ml

90%-tnog alkohola, rastrlja se u 10geernog praka.

o Miris i okus odgovaraju biljci ili dijelu biljke

iz kojeg je dobijeno eterino ulje.

Fi ik l

k t t k d i iti j


22/34

Fizikalne konstante kod ispitivanja

kvalitete i istoe eterinih ulja

Ispitivanje stupnja istoe provodi se odreivanjem niza fizikalnihkonstanti. Relativna gustoa je vaan kriterij istoe, a vrijednosti za eterina

ulja su 0,8421,070. Kut optikog zakretanja je karakteristino obiljeje i gotovo uvijek

se odreuje jer se vrijednosti u veine ulja kreu u izvjesnim

granicama (npr. za terpentinsko eterino ulje donja granica iznosi -40, a za eterino ulje slatke narane gornja granica iznosi +70). Indeks loma nije karakteristian za pojedino eterino ulje, ali je

karakteristian za odreene sastavnice eterinog ulja i kree se od1,4551,614.

Krutite se odreuje samo kod nekih ulja (npr. koja sadre anetol). Kod anievog eterinog ulja i eterinog ulja zvjezdastog ania iznosi od +15 do +19 C. Topljivost upuuje na istou, primjerice, zamuenje pri otapanju u

petroleteru ukazuje na prisutnost vode u eterinom ulju.


23/34

Odreivanje fizikih i hemijskihkonstanti eterinog ulja

o Osim prethodno opisanih osobina, ispitivanje

kvaliteta pojedinih eterinih ulja, zahtijevaodreivanje izvjesnih osobina koje se kaokonstante navode za odreeno ulje i naosnovu kojeg se odreuje njihov kvalitet.

o Tako se odreuje taka kljuanja, relativnagustina i ugao skretanja. Od hemijskih

konstanti se odreuje kiselinski broj estera,aldehida, ketona.


24/34

Taka kljuanja - kod ove vrijednosti ne dobijase tano odreena vrjednost take kljuanja,ve je to temperaturni interval u koje se

estersko ulje predestilie.S obzirom na kompleksan sastav eterinih ulja,temperaturni interval zavisi od tog hemizma

(destilie se na temperaturi od 150C-preko300C).


25/34

Relativna gustinaje odnos mase odreenogvolumena eterinog ulja i mase istog volumenavode kod temperature od 20C, odreuje se

pomou piknometra.Ova konstanta odreuje kvalitet i istoueterinog ulja. Oznaava se na tri decimale.

Piknometar je staklena posuda krukastogoblika, zatvara se staklenim zatvaraem kroziju sredinu prolazi kapilarni otvor.


26/34

Ugao skretanja - je sposobnost supstanceda zakree ravan polarizovane svjetlosti udesnu i u lijevu stranu (na temperaturi od

20C).


27/34

Odreivanje hemijskih supstanciu eterinom ulju

o Mnoga eterina ulja sadre izvjesnu koliinuslobodnih kiselina iji se sadraj odreuje iizraava preko vrijednosti kiselinskog broja.

o Sadraj estera moe se odrediti i izraziti pomouesterskog broja.

o Alkoholni sastojci 1 eterinog ulja odreuju se

acetiliranjem ulja sa anhidridom acetatnekiseline, pa se odredi sadraj estera, iz ijevrijednosti se moe izraunati procenat alkoholau ulju.


28/34

Kemijske vrijednosti

Kemijske vrijednosti eterinih uljaukljuuju odreivanje kiselinskog broja iperoksidnog broja.

Te se vrijednosti poveavaju starenjem inepravilnim skladitenjem eterinih ulja,ime se umanjuje njihova kakvoa.


29/34

Ostala ispitivanja

Za ispitivanje istoe eterinih ulja vanoje ispitivanje masnih ulja i smolastih

eterinih ulja. Njihova prisutnost ukazuje

na lou kvalitetu ili patvorenje eterinogulja.

U ispitivanja istoe ubraja se i ostatak

nakon isparavanja eterinog ulja, straniesteri u eterinim uljima, voda u eterinimuljima.


30/34

o Prethodno izneseno predstavljajufarmaceutska ispitivanja kvaliteta koja se

primjenjuju i kod lijekova.

o Neke druge materije i prirodna ljekovita

sredstva ispituju se posebnim pravilnicima


31/34

o PRAVILNIK O DIJETALNOJ HRANI ZA POSEBNE

MEDICINSKE POTREBE (Objavljeno u "Sl.glasnik BiH", br. 71/11)

o

PRAVILNIK O METODAMA ZA KONTROLUMEDA I DRUGIH PELINJIH PROIZVODASlubeni glasnik BiH, broj 37/09

o PRAVILNIK O PRIRODNIM MINERALNIM IPRIRODNIM IZVORSKIM VODAMA Slubeniglasnik BiH, broj 26/10


32/34

o Z A K O N O ZDRAVSTVENOMNADZORU IVOTNIH NAMIRNICA IPREDMETA OPTE UPOTREBE ''Slubeni

list SR BiH'' broj: 43/86, 18/90

o lan 5


33/34

o lan 5.

o Organizacije udruenog rada koje proizvode ivotne namirnice ipredmete opte upotrebe na industrijski nain dune su da:

1. prije poetka proizvodnje ivotnih namirnica i predmeta opte

upotrebe za trite vre ispitivanje sirovina namijenjenih zaproizvodnju ivotnih namirnica radi provjeravanja njihove zdravstvenispravnosti;

2. prije stavljanja u promet ivotnih namirnica i predmeta opte

upotrebe vre njihovo ispitivanje radi utvrivanja zdravstveneispravnosti;

3. vode evidenciju o izvrenim ispitivanjima.

o Organizacije iz prethodnog stava mogu da vre za svoje potrebeispitivanja iz ta. I. i 2. prethodnog stava, a ispunjavaju uslove u

pogledu prostorija, opreme i kadrova.

o Na zahtjev organizacije iz stava 1. ovog lana ispitivanje iz stava' 1. ta1. i 2. ovog lana mogu vriti i ovlaene organizacije udruenog radaako ispunjavaju uslove u pogledu prostorija, opreme i kadrova.

o Rjeenje o ispunjenju uslova iz st. 2. i 3. ovog lana donosi predsjedni


34/34

o ZAKON O PREDMETIMA OPTE UPOTREBE"Sl. glasnik RS", br. 50 od 04 juna 2010.

o PRAVILNIK O KRITERIJUMIMAMIKROBIOLOKE ISTOE "Sl. glasnikuRS", br. 20 od 06 marta 2012.

3 Ispitivanje Prirodnih Ljekovitih Sredstava

Documents