2git

Guitar DuoGoran Krivokapić & Danijel Cerović

Montenegrin

Nova glazba za gitaruUmjesto ulaska u gnostičke, posvećene

prostore Nove muzike, pristupačan gitaristički program ovog CD-a nudi pitku muziku 20. vijeka, atraktivnu i «običnimð zaljubljenicima u muziku, ali i muziku koja u sve tri kompozicije poznatim muzičkim uzorcima pridodaje nova značenja. Pridjev nova ovdje govori o jednostavnom, ali ipak novom oblikovanju melodijskih, harmonskih, ritmičkih, interpretacijskih i drugih ćelija, te muzičkih stilova i pravaca koji su sastavni dio odrastanja i života savremenog čovjeka. Stoga kompozicije s ovog CD-a mogu savremenim kompozitorskim praksama i danas poslužiti kao primjeri muzike okrenute konzumaciji publike.

Trostavačna Tango svita br. 1 za dvije gitare neprikosnovenog «kralja tangað Astora

Pjacole (Astora Piazzolle, 1921-1992), objavljena je 1985. godine, i posvećena poznatim gitaristima ð braći Serđu i Odairu Asadu (Sérgiu i Odairu Assad). O širokoj popularnosti kompozicije svjedoče

mnogobrojne obrade, koje su tokom prethodnih 25 godina nastajale za različite izvođačke sastave. S obzirom da za Pjacolu gitara nije uobičajen instrument, umjesto kompozitorskih nedorečenosti koje bismo ovdje mogli očekivati, ovu kompoziciju odlikuje majstorski rukopis do granice koja muziku čini svime onim što je široj publici poznato kao jedinstveni Pjacolin stil. Virtuozna, rascvjetana, senzualna dramatika, naglašena sinkopiranim ritmovima ispunjenim energijom, sentimentalnošću i emotivnošću koje otkrivaju melodije lunghe drugog stava i nestalna horizontalna polimetrija poput one između 4/4 i 6/8 (u prvom stavu) ili 4/4 i 5/4 (u drugom stavu) pripadaju do tada već dobro razvijenom i utvrđenom Pjacolinom stilu tango nuevo. Inovativnost stila tog novog tanga, kojeg su ranijih godina napadali zagovornici konzervativnijih struja, na izrazit je način označena harmonskim specifičnostima. Jedna od njih je visok stepen prisutnosti hromatskih kretanja, skokova i sekvenci, što kompoziciju čini prototipom Pjacolinog zrelog stila. Zanimljivo je i zgušnjavanje harmonskog jezika u kodi 3. stava, koje prevazilazi očekivana Pjacolina

harmonska rješenja. Muzička tradicija primjećuje se u učestalom korišćenju ostinatnih harmonskih struktura, čija se zvučna upečatljivost postiže ritmičkim usitnjavanjem. Tome se pridružuje i razrada cjelokupnog tonskog materijala u vertikalnom i horizontalnom smislu. Uticaj kontrapunktskih tehnika na Pjacolin stil vidljiv je u fragmentarnim kompozicijskim principima pasakalje u 1. stavu koje ne percipiramo kao takve - oni nestaju i prije nego što su se razvili. Gledajući iz širih istorijskih perspektiva, sve su to postupci uočljivi i u djelima majstora devetnaestog (katkad i osamnaestog) vijeka, ali i utemeljivača Nove muzike.

Muzika za cirkus op. 54a (komponovana 1992. godine) Karla Domenikonija

(Carlo Domeniconi), jedna je od najizvođenijih kompozicija ovog italijanskog kompozitora. Domenikoni u sedam od devet stavova koristi melodijske uzorke i tempa popularnih i narodnih pjesama i igara, poput tanga, valcera, sirtakija, pasodoblea, kan-kana, svinga...Stavovi su s jedne strane zamišljeni kao programska muzika čije je vanmuzičko značenje podcrtano deskriptivnim naslovima u cilju zvučnog «oslikavanjað cirkusa i njegovih karakterističnih likova na nivou asocijativnosti. S

druge strane, sama zvučna realizacija je muzička parodija. Izazovi interpretacije ove kompozicije ili pojedinih njenih djelova počivaju u izuzetnoj pjevnosti, jednostavnosti i transparentnosti notnog zapisa većine stavova. Ipak, ova fiktivna jednostavnost u sebi nosi nešto od međuprostora između umjetničkog i trivijalnog, koje je u prvoj polovini 20. vijeka majstorski inaugurisao Erik Sati (Erik Satie). Dokaz tome su i dva stava (“Pačja trka” i “Jogi koji je nestao kroz ključaonicu”) koji izlaze iz područja parodiranja i dotiču područje Nove, ali i indijske muzike.

Posljednja kompozicija na CD-u je Sonata fantasia za dvije gitare, koju je Dušan

Bogdanović komponovao između 1991. i 1992. godine. Poput Pjacoline Tango svite, i ova je kompozicija posvećena braći Asad. U svojih desetak minuta ona predstavlja bogati zvučni imaginarij, nastao vještim spajanjima tradicijom naslijeđenih muzičkih formi i savremenih kompozitorskih pristupa. Tri stava (Allegro ritmico, Adagio rubato, Allegro molto) u notnom su zapisu spojeni u jedinstvenu cjelinu, a izvođenjem stavova bez uobičajene pauze postižu se poseban unutrašnji doživljaj i kohezija. Prvi stav u izuzetno jasnom formalnom okviru sonatnog oblika spaja se pomoću meditativnog

drugog stava s trećim, brzim stavom u obliku ronda. Pored elemenata džeza, nailazimo tu i na efekte svojstvene električnoj gitari, afričke ritmove i prizvuke indijske muzike, melodijske orijentalizme i pentatonske obrasce... No, time se ne iscrpljuje imaginarij: gotovo brutalna vertikalna sazvučja stravinskijevog i bartokovog prizvuka, kao i debisijevski crtež notnog zapisa u 3. stavu ukazuju na velik broj podsvjesnih kompozitorskih postupaka. Te unutrašnje slojeve naziremo i u području tempa. Rezultat je nevjerovatna vitalnost ove muzike: u prvi mah ona nam se čini jednostavnom, dijelom svakodnevnice, gotovo muzikom kojom smo neprestano okruženi. Istovremeno, njenu složenost možemo prepoznati svakim novim slušanjem, otkrivajući uvijek nove elemente. Komunikativnost ove sonate drugačijeg je karaktera od one Pjacoline. No, obije posjeduju iskonsku iskru koja se u istoriji muzike najčešće imenuje kao spoj nadarenosti i poznavanja tradicija klasične muzike, etno-muzike u širem smislu, ali i savremene popularne muzike. Ipak, naglasimo da se ne radi o danas popularnom “cross-overu”. Ovdje su predstavljene kompozicije koje su sastavni, pa i reprezentativni dio sveukupnog muzičkog repertoara za dvije gitare. Jer - kvalitetna umjetnička muzika uvijek je nastojala sintetizovati višestruke muzičke pojave.

Helena Novak Penga

DusanDusanD B.*