Η Διεθνής Σύμβαση για τα Άτομα με Αναπηρίες συναντά την ελληνική πραγματικότητα. Προβληματισμοί και προκλήσεις Η εποχή της αυτονομίας και οι προ(σ)κλήσεις της για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας Αρσενία Μαλακόζη Μαρία Λαζαρίδου Αλεξανδρούπολη, 14/4/2016
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Η Διεθνής Σύμβαση για τα Άτομα με Αναπηρίες
συναντά την ελληνική πραγματικότητα.
Προβληματισμοί και προκλήσειςΗ εποχή της αυτονομίας και οι προ(σ)κλήσεις της για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας
Αρσενία ΜαλακόζηΜαρία Λαζαρίδου
Αλεξανδρούπολη, 14/4/2016
Πρώτη Συνθήκη και πλέον σύγχρονη συνθήκη για
τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 21ου αιώνα Τέθηκε σε ισχύ το 2006 Μέχρι το 2013, όπου έληγε το δικαίωμα
υπογραφής των χωρών, την είχαν υπογράψει 155 χώρες.
Η Ελλάδα υπέγραψε 2007 και έγινε νόμος το 2012 Υπογραφή προαιρετικού πρωτοκόλλου της
Σύμβασης.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με
Αναπηρία
Αποτελείται από 50 άρθρα Δεσμεύει τις χώρες:
«για την προώθηση, την προστασία και τη μέριμνα, με στόχο την πλήρη και ίση απόλαυση
όλων των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών
για όλα τα άτομα με ειδικές ανάγκες και για τον σεβασμό στην εγγενή αξιοπρέπεια τους.
Λίγα λόγια για τη Σύμβαση
Άρθρο 1 Σκοπός Άρθρο 2 Ορισμοί Άρθρο 3 Γενικές Αρχές Άρθρο 4 Γενικές Υποχρεώσεις Άρθρο 5 Ισότητα- Μη-Διάκριση Άρθρο 6 Γυναίκες με Αναπηρία Άρθρο 7 Παιδιά με Αναπηρία Άρθρο 8 Ευαισθητοποίηση Άρθρο 9 Προσβασιμότητα Άρθρο 10 Δικαίωμα στη ζωή
Τα άρθρα
Άρθρο 11 Καταστάσεις κινδύνου και ανθρωπιστικών
κρίσεων Άρθρο 12 Ισότητα ενώπιον του νόμου Άρθρο 13 Πρόσβαση στη δικαιοσύνη Άρθρο 14 Ελευθερία και ασφάλεια του ατόμου
Άρθρο 15 Απαλλαγή από βασανιστήρια ή σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία
Άρθρο 16 Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακομεταχείριση
Άρθρο 17 Προστασία της ακεραιότητας του ατόμου
Άρθρο 18 Ελευθερία μετακίνησης και ιθαγένειας Άρθρο 19 Ανεξάρτητη διαβίωση και ένταξη στην
κοινωνία Άρθρο 20 Κινητικότητα του ατόμου
Τα άρθρα
Άρθρο 21 Ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης και
πρόσβαση στην πληροφορία Άρθρο 22 Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής Άρθρο 23 Σεβασμός της κατοικίας και της
οικογένειας Άρθρο 24 Εκπαίδευση Άρθρο 26 Αποκατάσταση και επανάκτηση Άρθρο 27 Εργασία και Απασχόληση Άρθρο 28 Ανεκτό βιοτικό επίπεδο και κοινωνική
προστασία Άρθρο 29 Συμμετοχή στην πολιτική και δημόσια ζωή Άρθρο 30 Συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή,
τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό
Τα άρθρα
Άρθρο 31 Στατιστικές και συγκέντρωση δεδομένων Άρθρο 32 Διεθνής Συνεργασία Άρθρο 33 Εθνική εφαρμογή και παρακολούθηση Άρθρο 34 Επιτροπή για τα δικαιώματα των Ατόμων
με Αναπηρίες Άρθρο 35 Εκθέσεις από τα Συμβαλλόμενα Κράτη Άρθρο 36 Εξέταση των εκθέσεων Άρθρο 37 Συνεργασία μεταξύ των Συμβαλλόμενων Κρατών
και της Επιτροπής Άρθρο 38 Σχέση της Επιτροπής με άλλους φορείς Άρθρο 39 Έκθεση της Επιτροπής Άρθρο 40 Διάσκεψη των Συμβαλλόμενων Κρατών
Η CRPD δεν κατοχυρώνει νέα δικαιώματα αναδιατυπώνει θεμελιώδη δικαιώματα υπό
την ιδιαίτερη οπτική της αναπηρίας και οριοθετεί τη μετάβαση από κοινωνίες
οργανωμένες στη βάση των αναγκών συγκεκριμένων ομάδων σε κοινωνίες ανοιχτές σε όλους τους πολίτες
Βασικά στοιχεία
Δεν δίνεται σαφής ορισμός Αλλά η αναπηρία είναι
«μια εξελισσόμενη έννοια και … προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ των εμποδιζόμενων προσώπων και των
περιβαλλοντικών εμποδίων και των εμποδίων συμπεριφοράς που παρεμποδίζει την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην
κοινωνία, σε ίση βάση με τους άλλους»
Ορισμός αναπηρίας
Νομικά δεσμευτική για τα κράτη μέλη
Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή
Σύμβαση του Οβιέδο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική
Νόμος του κράτους Υπερισχύει του εκάστοτε εθνικού νομοθετικού πλαισίου
Βασικά στοιχεία
Εκφράζει: την «αλλαγή παραδείγματος» τη μετάβαση από το ιατρικό μοντέλο προσέγγισης
της αναπηρίας στο κοινωνικό μοντέλο και τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας
Επιφέρει ριζοσπαστικές αλλαγές: στις έννομες τάξεις στον τρόπο αντίληψης και λειτουργίας των
δημόσιων πολιτικών
Βασικά στοιχεία
συντάχθηκε με την ενεργή συμμετοχή: οργανώσεων για την αναπηρία συλλόγων οικογενειών και φίλων ψυχικής υγείας συλλόγων χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας
η πρώτη Σύμβαση
αποτυπώνεται στη φιλοσοφία, στις κατευθυντήριες
αρχές, στη «γλώσσα» που χρησιμοποιείται
&έχει θεωρηθεί ως μεγάλο ιστορικό γεγονός
έχει γίνει δεκτή ως το παγκόσμιο πρότυπο για τα ανθρώπινα δικαιώματα
όλων των ατόμων με αναπηρίες
Η συμπερίληψη των κινημάτων
Είναι η πρώτη Σύμβαση που ορίζει: μηχανισμούς υποστήριξης για την
παρακολούθηση της εφαρμογής της στα κράτη μέλη διαδικασίες σύμφωνα με τις οποίες οι ίδιοι οι
πολίτες μπορούν να εκφράσουν τα παράπονα και τις δυσκολίες τους ή να καταγγείλουν σχετικές παραβιάσεις
τη διάσκεψη των κρατών μελών, με αρμοδιότητα τη μελέτη ζητημάτων σχετικά με την εφαρμογή της
μηχανισμοί υποστήριξης
Σημείο αναφοράς, για την εφαρμογή της
Σύμβασης, το οποίο μπορεί να βρίσκεται εντός του διοικητικού μηχανισμού αλλά σε υψηλό επίπεδο
Μηχανισμός Συντονισμού για τη διευκόλυνση των δράσεων σε διαφορετικούς τομείς και διαφορετικά επίπεδα
Μηχανισμός παρακολούθησης, με ανεξαρτησία, για την τήρηση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τη Σύμβαση
Σε κάθε χώρα χρειάζεται να οριστούν οι παρακάτω
μηχανισμοί:
Εστιάζει στην άμεση και ενεργητικό συμμετοχή των
ατόμων με αναπηρία σε όλα τα θέματα «τίποτα για εμάς, χωρίς εμάς»
Απορρίπτει το μοντέλο της κοινωνικής πρόνοιας και το ιατρικό μοντέλο -τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι αντικείμενα φιλανθρωπίας ή ιατρικής περίθαλψη-
Υιοθετεί το κοινωνικό μοντέλο, υποστηρίζοντας ότι οι διαφορές που απορρέουν από την αναπηρία, πρέπει να αναπληρώνονται με την παροχή κατάλληλων υποστηρικτικών συστημάτων, ώστε τα άτομα να μπορούν να απολαύσουν κάθε δικαίωμα
Κοινωνικό Μοντέλο
Το άτομο δεν χρειάζεται να «θεραπευτεί» από την αναπηρία του αντίθετα η κοινωνία χρειάζεται να
προσαρμοστεί στις ανάγκες των ατόμων
&Οι κοινωνικές αδικίες προέρχονται από τις
κοινωνικές δομές και οι άνθρωποι είναι «ανάπηροι»επειδή το κοινωνικό περιβάλλον δεν κατάφερε να
προσαρμοστεί στις ανάγκες τους
Κοινωνικό Μοντέλο
Η Σύμβαση είναι συμβατική και στιγματιστική Οι ψυχικές διαταραχές δεν μπορούν να συγκριθούν με
τις σωματικές (κινήματα χρηστών) Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας δεν είναι το ίδιο
για την ψυχική υγεία καθώς αποτυγχάνει:
να λάβει υπόψη του θέματα που αφορούν την προσωπικότητα ή τα συναισθήματα και
να ενισχύσει τον ασθενή ώστε να καταφέρει να διεκδικήσει «τη μοναδικότητα της εμπειρίας τους», που, όπως υποστηρίζεται, έχει μεγάλο νόημα για τον ίδιο
Οι πρώτες αντιρρήσεις….
προχωρώντας στους προβληματισμούς που
εγείρει η Σύμβαση, σκεπτόμενοι την ελληνική πραγματικότητα και
όλο το διάλογο που γίνεται γύρω από αυτή και
εστιάζοντας στα άτομα με ψυχικές διαταραχές
ΣΔΑΑ- εισαγωγή στην ελληνική πραγματικότητα
5 ισότητα και μη διάκριση 12 ισότητα απέναντι στο νόμο 13 πρόσβαση στη δικαιοσύνη 10 δικαίωμα στη ζωή 14 δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια
του ατόμου 15 απαλλαγή από βασανιστήρια ή σκληρή,
απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία,
16 απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακομεταχείριση και
17προστασία της ακεραιότητας του ατόμου
η προβληματική γύρω από τη Σύμβαση αφορά κυρίως στα
άρθρα:
δικαιοπρακτική ικανότητα δικαστική συμπαράσταση ακούσια νοσηλεία περιοριστικά μέτρα κατά τη
νοσηλεία φύλαξη των ποινικά
ακαταλόγιστων παραβατών πρόσβαση του ασθενή στον
ιατρικό του φάκελο
Συνάφεια με καίρια θέματα που άπτονται των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές
διαταραχές
αποτελεί τον «πυρήνα» της Σύμβασης απορρίπτει την αντίληψη πως τα Άτομα με Αναπηρία
μπορούν να στερούνται του δικαιώματος να ενεργούν και να αποφασίζουν
Αναγνωρίζει δύο συνιστώσες: τη νομική προσωπικότητα, δηλαδή ικανότητα
να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και
τη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλαδή ικανότητα άσκησης των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων
Το άρθρο 12 ισότητα απέναντι στο
νόμο
Ισότητα ενώπιον του νόμου (παρ. 1) Ίση ικανότητα για δικαιοπραξία (παρ. 2) Πρόσβαση σε υποστήριξη για την άσκηση της