22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 1 Kennslu- og upplýsingartækni. Hvert stefnum við á nýrri öld? Sólrún B. Kristinsdóttir Forstöðumaður gagnasmiðju KHÍ Erindi flutt á vegum Rannsóknarstofnunar Kennaraháskóla Íslands 22. maí 2001
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 1
Kennslu- og upplýsingartækni.Hvert stefnum við á nýrri öld?
Sólrún B. KristinsdóttirForstöðumaður gagnasmiðju KHÍ
Erindi flutt á vegum Rannsóknarstofnunar Kennaraháskóla Íslands
22. maí 2001
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 2
Kennslutækni, miðlar, nemandinn, Kennslutækni, miðlar, nemandinn, skólinn, kennarinn, framtíðinskólinn, kennarinn, framtíðin..
• Kennslutækni (e. educational technology) er fræðigrein þar sem fyrst og fremst er fjallað um hvernig nota má vél- og hugbúnað til miðlunar. Hugmyndafræði greinarinnar byggir á kenningum og aðferðum kennslufræði atferlissinna, en þróun tölvutækninnar og möguleikar til gagnkvæmra samskipta hefur fært greinina nær anda hugsmíðahyggjunnar. Í þessum fyrirlestri verður fjallað um þróun og áhrif kennslutækni og miðla m.a. á nemandann, skólann, hlutverk kennarans, fjarkennslu og dreifnám
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 3
Þróun kennslutækninnarÞróun kennslutækninnar
Kennslutækni er samsett úr tveimur hugtökum sem skarast:
• Tækninni í námi og kennslu - tækin (technology in education)
• Tækninni/aðferðum sem beitt er við nám og kennslu- kennslufræði(technology of education)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 4
Þróun kennslutækninnarÞróun kennslutækninnar
Hægt er að greina þrjár megin stefnur á síðustu öld.
• Kennslutækja – tækni hreyfinguna (Instructional technology/audiovisual movement)
• Atferlis eða ný-atferlishreyfinguna (Behaviourist and neo-behavourist movments)
• Hugsmíðahyggjuna(Constructivist science approach)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 5
Þróun kennslutækninnarÞróun kennslutækninnar
Kennslutækja – tækni hreyfingin (Instructional technology)
Vinsæl í byrjun 20.aldarinnar
Áherslan lögð á áhrif véla, tækja, efnis og aðferða frekar en nemandann sjálfann.
Hugmyndafræðin leggur áherslu á að: “nýir miðlar leiða til að nám verður varanlegra, nemandinn hefur betra vald á að sjá hluti í samhengi og dýpka skilning sinn” (Dale, 1954).
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 6
Þróun kennslutækninnarÞróun kennslutækninnar
Tækin og tæknin – vélbúnaðurinn er tengdur notkun tækjanna í kennslutækninni, s.s. hljóð og myndnotkun (audiovisual aids) – tæknin í námi og kennslu
Kennslutæknin á rætur sínar í þróun atferlis-sálfræðinnar
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 7
AtferlisfræðinAtferlisfræðin
Atfelisfræðileg nálgun er byggð á tilraunum sálfræðinga sem vísvitandi og afdráttarlaust höfnuðu því að skoða hvernig hugurinn vinnur heldur lögðu áherslu á að skoða einungis sjáanlegar breytingar í atferli.
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 8
HugsmíðahyggjanHugsmíðahyggjan
•Greinir á við atferlissinna og halda því fram að með því að skoða svör einstaklings til mismunandi áreitis megi draga ályktun um vitsmunalegt ferli sem leiði til svaranna.
•Kenningar Piaget hafa haft mikil áhrif á hugmyndir og rannsóknir í þróunarsálarfræðinni.
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 9
BrunerBrunerJerome Bruner byggir kenningar sínar á hugmyndum
Piaget. Nám virðist samsett af þremur þáttum sem vinna saman:
• öflun nýrra upplýsinga• umbreyting þessara upplýsinga til að nýtast
viðkomandi viðfangsefni• mat á því hvort upplýsingarnar hæfi viðfangsefninu
Bruner aðhyllist kenningar Vygotskys um félagsleg menningartengsl (socialculturism)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 10
VygotskyVygotsky
Vygotsky skoðaði hvernig verkfæri samfélagið notar til að stuðla að þroska einstaklinganna og hvernig börnin tileinka sér þessi verkfæri á þroskabraut sinni.
• Verkfæri sem tákn s.s. tungumál• Verkfæri sem áþreifanlegt tæki
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 11
Verkfærin/tækinVerkfærin/tækin
• Í seinni heimstyrjöldinni er farið að nota kvikmyndir við að þjálfa hermenn.
• Einnig eru kvikmyndir notaðar í áróðursskyni• Upp úr 1960 fer sjónvarp að verða
almenningseign• Upplýsingasamfélagið
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 12
MiðlarMiðlarHerbert Marschall MacLuhan:
“Samfélagið hefur alltaf mótast meira af því hvaða miðla fólk notar heldur en hvernig það notar þá... Það er útilokað að skilja samfélagslegar og menningarlegar breytingar án þess að hafa þekkingu á því hvenig miðlar vinna”. “The Medium is the message”
(McLuhan, 1964)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 13
Þróun myndmiðlaÞróun myndmiðlaÞróun myndmiðla á:– Daglegt líf
• Kvikmyndir• Sjónvarp á hvert heimili
– Miðlar og markaðssetning• Ný aðferð við að auglýsa• Aðgangur að almenningi• Aðferðir við að ná athygli/stutt myndskeið/hraði• Ímyndunarsköpun/markaðssetning
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 14
MyndmiðlarMyndmiðlar
Samfélagsleg áhrif sjónvarpsins
• Félagslegt atferli• Leitar alltaf nýrra leiða við að ná athygli• Gengur nærri ríkjandi gildum t.d. sýning á
ofbeldi, kynlífi....
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 15
Börn og miðlarBörn og miðlar
• Sjónvarp– Börn eyða miklum hluta tómstunda í að
horfa á sjónvarp• Tölvur
– Aðgengi barna að tölvum eykst – Gagnkvæmur samskiptamiðill
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 16
Digital WonderlandDigital WonderlandKidhood in The Information AgeKidhood in The Information Age
Mind and Mood er markaðsrannsóknafyrirtæki sem heimsótti foreldra og börn víða um lönd til að forvitnast um áhrif tækninnar:
– Tölvur og veraldarvefinn– Leiki og raftæki– Kynslóðamun
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 17
Í þá gömlu og góðu þá.......Í þá gömlu og góðu þá.......
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 18
Börn og hraðinnBörn og hraðinn
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 19
Hraðinn / áreitiðHraðinn / áreitið
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 20
KynslóðamunurKynslóðamunur
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 21
VeraldarvefurinnVeraldarvefurinn• Þróaðist seint á sjöunda áratugnum sem
samskiptaform hjá bandaríska hernum og háskólum lokað kerfi – innra net (LAN) (ARPANet 1969)
• Innri netin tengdust á milli með WAN (Wide Area Networks) og mynduðu Internet – Veraldarvefinn
• Upp úr 1990 eykst aðgengi almennings að Veraldarvefnum WWW
• Um 1995 eru notendur um 30 milljónir, árið 2001 um 380 milljónir
• Óheft aðgengi að upplýsningum og miðlun efnis
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 22
Börn og VeraldarvefurinnBörn og Veraldarvefurinn
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 23
Börn og VeraldarvefurinnBörn og Veraldarvefurinn
Kidhood in The Information Age. Mind&Mood. 2000
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 24
Ný kynslóðNý kynslóð
• Ný kynslóð þarf leiðsögn í flóknu og mjög tæknilegu umhverfi– Færni í að breyta upplýsingum í þekkingu– Færni í að “læra að læra”
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 25
Hvernig .....Hvernig .....
• Hvernig bregst skólinn við?• Hvernig bregðast kennarar við?• Hvernig bregðast foreldrar við?
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 26
SkólinnSkólinnHefðbundnar aðferðir Nýjar aðferðirHefðbundnar aðferðir Nýjar aðferðir
Kennaramiðað námÖrvun eins skilningarvitsEinn miðill Einangruð verkefni
Miðlun upplýsinga
Viðtökunám
Staðreynda/þekkingar nám
Afmarkað/gervi samhengi
Nemendamiðað námÖrvun margra skilningarvitaMargmiðlunSamvinnuverkefniSkiptast á upplýsingumVirkni/rannsóknar/könnunar nám
Gagnrýnin hugsun/ákvörðunartaka
Raunveruleg vandamál
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 27
Nauðsynlegir þættir innan Nauðsynlegir þættir innan menntastofnanamenntastofnana
• Samræmi við opinbera stefnu í menntamálum• Sameiginleg sýn og stefna• Aðgengi að tækni• Starfsfólk með lágmarksfærni • Símenntun starfsfólks• Tækni- og kennslufræðileg aðstoð • Námsefni og námskrá • Nemendamiðað nám• Námsmat
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 28
KennarinnKennarinn
• Kennarinn er ábyrgur fyrir því að:• Námsumhverfið mæti þörfum nemandans • Fjölbreyttari leiðum til náms • Nýta tæknina til náms, samráðs og samskipta • Upplýsingar verði að þekkingu
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 29
KennarinnKennarinnHlutverk:• Hefur samstarf við nemendur• Hefur yfirsýn yfir verk• Hefur samstarf við aðra sem hafa
sérþekkingu• Leggur minni áherslu á miðlun þekkingar –
verkstýrir öflun
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 30
Nám og tölvurNám og tölvur
• Nemendamiðað nám (Learner-centred)• Lausnaleitar nám (Problem based)• Aðstæðubundið (Situated learning)• Verkefnamiðað nám (Project based)• Herminám (Simulation)• Fjarnám (e-learning/distant-learning)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 31
Stuðningur við kennaraStuðningur við kennara
Skilgreina þarf:• tækni- og kennslufræðilegan stuðning• símenntun• stoðþjónustu
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 32
ForeldrarForeldrar
• Vera meðvitaðir um breytt þjóðfélag– miðlar, samkeppni, markaður -
• Samstarf við skóla og kennara– gæðakröfur, réttur til menntunar, þátttaka -
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 33
Dreift og sveigjanlegt námDreift og sveigjanlegt nám
• Upplýsingatæknin býður upp á nýjar leiðir í
námi og kennslu:– Fartölvuvæðingu– Dreift og sveigjanlegt nám– Fjarnám
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 34
Hver er munurinn á fjarkennslu Hver er munurinn á fjarkennslu og staðkennslu?og staðkennslu?
• Nemendur dreifðir um allt • Tækni til að ná til nemenda• Tengsl nemenda og kennara• Námssamfélagið - námskeiðsbúnaður• Brottfall meira en úr staðnámi• Kennsluhættir
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 35
FjarnámFjarnám
• Aukin eftirspurn eftir menntun og þjálfun fólks hefur kallað á viðbrögð skóla á efri stigum skólakerfisins:– Starfsmiðuð menntun– Símenntun– Nám og vinna
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 36
FjarnámFjarnám
• Fjarfundabúnaður - rauntími• Námskeiðsbúnaður – ekki háð stað og stund• WebCt, Vefsíða með WebBoard, LearningSpace,
BlackBoard.....
• Kennsluhættir• Framhald fyrirlestrarformsins• Myndun námssamfélaga
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 37
DreifskóliDreifskóli• Krefst ekki nauðsynlega hefðbundinna bygginga, er ekki með fasta
stundatöflu og þar eru kennarar og nemendur ekki alltaf samtímis á sama stað.
• Nemandinn miðpunktur og sækir nám sitt eftir ýmsum leiðum og úr ólíkum áttum.
• Ekki er gerður greinarmunur á staðbundinni kennslu og fjarkennslu • Nemandi getur stundað dreifnám við einn skóla eða marga í senn,
verið í staðbundnu námi og fjarnámi eða blöndu af þessu tvennu.• Sækir stærstan hluta af námi sínu í staðbundinn skóla sem notar
ýmist staðbundna kennsluhætti eða fjarkennslu í ákveðnum þáttum námsins.
• Aðra hluta námsins sækir hann í fjarkennslu frá einhverjum tilteknum skólum eða frá dreifskólanum sjálfum.
(www.menntagatt.is)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 38
SímenntunSímenntun
• Atvinnulífið kallar eftir símenntun• Menntastofnanir bregaðast við með tilboði um
fjarnám• Dæmi um skóla sem býður upp á símenntun
Símenntunarstofnun KHÍ
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 39
Þriðja kynslóðinÞriðja kynslóðin
SýndarveruleikaskólarSýndarveruleikaskólar
• Þriðja kynslóð sveigjanlegra menntastofnana• Menntastofnanir sameinast um námsframboð
á Vefnum – Sýndarveruleikaskólar (Virtual Universities)
22.maí 2001 Sólrún B. Kristinsdóttir 40
Og svo gengur það bara einhvern veginn Og svo gengur það bara einhvern veginn svona......svona......