206a - Przemysł wysokiej technologii...Łączyon na jednym obszarze instytucje naukowo-badawcze, biznes, instytucje finansowe, wysoko rozwiniętą infrastrukturękomunikacyjną,wysoki

III. Globalna gospodarka

6. Przemysł wysokiej technologii

Nowoczesne rozwiązania w przemyśle

Struktura gałęziowa przemysłu na świecie nieustannie się zmienia.

Początkowo w procesie produkcji wykorzystywano dużą ilość surowców.

Niezbędne były także znaczne zasoby siły roboczej.

Rewolucje przemysłowe przyczyniły się do zmniejszenia roli tradycyjnych gałęzi przemysłu na rzecz nowoczesnychrozwiązań.

Każdy dziś jest świadom jak nowoczesne technologie skracają czas potrzebny do wykonania czegokolwiek.

Świat bez wynalazków nie dałby tak rozwiniętej cywilizacji jak mamy obecnie – gdzie każdy kolejny dzień wnosi cośnowego…

Restrukturyzacja przemysłu

Postęp technologiczny, przemiany gospodarcze, a także zmieniające się potrzeby konsumentów doprowadziły dorestrukturyzacji przemysłu.

Proces ten polega m.in. na dostosowaniu struktury gałęziowej (odejście od degradującego środowisko przyrodniczeprzemysłu wydobywczego) i wielkości produkcji przemysłowej do wymagań globalnego rynku oraz indywidualnychpotrzeb konsumentów, a także na wprowadzaniu technologii mniej uciążliwych dla środowiska przyrodniczego.

Produkcja uciążliwych dla środowiska wyrobów przenoszona jest do krajów o mniej restrykcyjnym prawie – krajówrozwijających się.

Produkcja oparta jest o mniej szkodliwe surowce energetyczne (zastąpienie węgla ropą naftową i gazem ziemnym).

Restrukturyzacja przemysłu wymaga dużych nakładów finansowych, dlatego najszybciej rozpoczęła się w krajachwysoko rozwiniętych gospodarczo (często wymagała zamykanie wielu nierentownych zakładów przemysłowych),

np. w Wielkiej Brytanii (okręg Yorkshire-Humberside), Niemczech (część Nadreńsko-Westfalskiego OkręguPrzemysłowego) czy w Stanach Zjednoczonych (Okręg Przyjeziorny).

W państwach byłego bloku wschodniego, m.in. w Polsce, proces ten został zainicjowany przemianami polityczno-gospodarczymi, które zaszły na przełomie lat 80. i 90. XX w.

Modernizacja przemysłu

Restrukturyzacji przemysłu bardzo często towarzyszy jego modernizacja, czyli unowocześnianie produkcji oraz zmiana organizacji pracy.

Zazwyczaj wiąże się to ze spadkiem zatrudnienia w tym sektorze gospodarki.

Restrukturyzacja Zagłębia Ruhry

Jednym z przykładów restrukturyzacji przemysłu są zmiany, które zaczęto wprowadzać w latach 60. XX w. wZagłębiu Ruhry - części Nadreńsko-Westfalskiego Okręgu Przemysłowego.

Zmniejszenie opłacalności wydobycia węgla i produkcji stali oraz postęp technologiczny spowodowały, że zamiastdominujących tam dotychczas tradycyjnych gałęzi przemysłu, m.in. górnictwa, hutnictwa, przemysłu maszynowego,chemicznego i energetyki, zaczął rozwijać się przemysł high-tech.

Zmianom tym towarzyszył wzrost znaczenia usług.

Jednym z jego skutków było adaptowanie dawnych zakładów przemysłowych na centra rekreacyjno-kulturalne.

Wiodące gałęzie przemysłu1960 r. 1995 r.

utrata ponad 500 tys. miejsc pracy w przemyśle od 1960 roku

górnictwo węglowe- 349 tys. Zatrudnionych(35% zatrudnienia w okręgu)

zamknięto większość kopalń, np. w 1987 r. w Essen i w Dortmundzie nie było już żadnej kopalni (8% zatrudnienia w okręgu)

hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych – 180 tys. zatrudnionych

zamykanie szkodliwych dla środowiska wydziałów (zmiana profilu produkcji)86 tys. zatrudnionych

maszynowy (ciężkie maszyny i urządzenia górnicze i hutnicze –13% zatrudnienia okręgu)

zmniejszenie liczby zakładów

elektromaszynowy(40% ogółu zatrudnionych w okręgu)środków transportu (samochodowy)elektroniczny(269 firm innowacyjnych)precyzyjny

karbochemia spadek liczby zakładówchemiczny (barwniki, tworzywa sztuczne)

petrochemia

chemiczny, oparty na biotechnologiachfarmaceutycznypoligraficzny

włókienniczy w zaniku

Restrukturyzacja Zagłębia Ruhry

Pozytywne skutki restrukturyzacji

Restrukturyzacja w przemyśle wiąże się przede wszystkim z pozytywnymi skutkami:

następuje zmiana dominujących gałęzi przemysłu:

przemysł wydobywczy, ciężki zastępowany przez przetwórczy, wysokich technologii:

jest dużo mniej szkodliwy dla środowiska,

umożliwia osiąganie dużo lepszych wyników finansowych,

zwiększa się rola małych i średnich firm,

Jednostki takie są bardziej elastyczne, szybciej wprowadzają nowe rozwiązania technologiczne oraz łatwiej mogąnawet zmienić profil działalności,

w wyniku wprowadzenia nowoczesnych technologii i zmian w sposobie organizacji pracy (dzięki lepszemuzarządzaniu) następuje wzrost wydajności produkcji,

inwestorzy zagraniczny chętnie inwestują w gałęzie przemysłu przynoszące zyski,

pozyskiwane środki przeznaczane są na ciągłe unowocześnianie profilu działalności,

środki są także wykorzystywane na poszerzanie asortymentu,

wzrost produkcji umożliwia nawet zatrudnianie nowych pracowników.

Negatywne skutki restrukturyzacji

Restrukturyzacja w przemyśle wiąże się także z negatywnymi skutkami, które występują przede wszystkim na początku i mają zwykle charakter okresowy.

Jednak są one konieczne aby mogła nastąpić poprawa.

Do negatywnych skutków restrukturyzacji należy:

zwiększenie degradacji środowiska w krajach do których przenoszona jest produkcja przemysłowa (kraje te z reguły nie dbają o ochronę środowiska),

masowe zwolnienia w restrukturyzowanych firmach,

w ich wyniku dochodzi do manifestacji, protestów i strajków (zwiększa to okresowo straty finansowe),

zwolnienia przyczyniają się do konieczności ponoszenia wydatków, m.in. na odprawy,

Osoby zwolnione chcąc znaleźć zatrudnienie w zmodernizowanych okręgach muszą się przekwalifikować (nabyć nowe umiejętności konieczne do wykonywania innej pracy),

wysokie koszty ogólne restrukturyzacji, ponoszone przez firmy, które często muszą się mocno zadłużać lub szukać inwestorów (często z obcych krajów).

Deglomeracja przemysłu

Restrukturyzacja produkcji przemysłowej niejednokrotnie wiąże się z deglomeracją przemysłu (rozpraszaniem produkcji przemysłowej).

Proces ten polega na podejmowaniu świadomych i celowych działań, zmierzających do rozproszenia nadmiernie rozbudowanego przemysłu w danym okręgu przemysłowym czy aglomeracji.

Aby zachęcić inwestorów do lokowania nowych zakładów poza najsilniej zurbanizowanymi obszarami, proponuje się im liczne ulgi inwestycyjne i podatkowe oraz nisko oprocentowane kredyty na uruchomienie działalności gospodarczej.

Poza ulgami stosowane są także utrudnienia w działaniu w obrębie takich struktur:

podwyższone podatki, wysokie ceny działek budowlanych, ostre rygory w zakresie ochrony środowiska.

W ten sposób wymusza ona lokalizowanie zakładów na obszarach słabo uprzemysłowionych lub przenoszenie tam nadmiernie skoncentrowanego przemysłu.

Prowadzi to do aktywizacji gospodarczej tych terenów oraz minimalizuje szkodliwy wpływ przemysłu na środowisko przyrodnicze.

Tego rodzaju działania powiodły się np. w przypadku Londynu, zaś w znacznym stopniu fiaskiem zakończyło się to w przypadku GOP-u (obecnie Okręgu Śląsko-Krakowskiego), czy Warszawy.

Zmiany w przemyśle w krajach uprzemysławianych

XIX-wieczny model uprzemysłowienia jest jednak nadal aktualny na tzw. „obszarach nowo uprzemysławianych”.

Świadczą o tym okręgi o identycznej strukturze gałęziowej przemysłu rozwijające się w ostatnich czasach bardzo dynamicznie,

np. Minas Gerais,

Witwatersrand,

Shaba,

Damodar,

liczne okręgi węglowe w Chinach.

W okręgach tych rozwija się przede wszystkim: górnictwo, hutnictwooraz przemysł chemiczny, maszynowy i elektrotechniczny.

Współcześnie powstający w Indiach okręg przemysłowy Damodar

Przemysł high – technology (wysokiej technologii)

Rozwój myśli naukowo-technicznej spowodował, że w wielu krajach, przede wszystkim wysoko rozwiniętychgospodarczo, zaczął rozwijać się przemysł wysokiej technologii.

Ma on ogromny wpływ na globalną gospodarkę, ponieważ dostarcza nowoczesnych rozwiązań technologicznych,materiałów i produktów innym gałęziom przemysłu, a także pozostałym sektorom gospodarki (rolnictwu i usługom).

Łączy on na jednym obszarze instytucje naukowo-badawcze, biznes, instytucje finansowe, wysoko rozwiniętąinfrastrukturę komunikacyjną, wysoki potencjał przedsiębiorczości.

Wykorzystuje rządowe, regionalne i lokalne programy wspierania przedsiębiorczości, transferu technologii, aby wten sposób odkryć i rozwinąć nowe rozwiązania technologiczne.

Działy przemysłu wysokiej technologii

Przemysł wysokiej technologii wykorzystuje najnowsze osiągnięcia naukowe i technologiczne do wytwarzaniaproduktów.

Przyczynił się on do zupełnie nowych gałęzi przemysłu high-tech, jak na przykład elektronika użytkowa, przemysłlotniczy i kosmiczny.

Wpływa on na dalszy intensywny rozwój innych znanych już we wcześniejszych rewolucjach przemysłowych gałęziprzemysłu:

przemysł elektroniczny, środków transportu, zbrojeniowy i chemiczny.

Przemysł wyrobów elektronicznych

W produkcji:

elektroniki użytkowej przodują Chiny,

m.in. komputerów, sprzętu RTV i AGD czy żarówek,

elektroniki precyzyjnej Stany Zjednoczone,

np. półprzewodników, układów scalonych, mikroprocesorów.

Największym dostawcą sprzętu telekomunikacyjnego w Europie jest Szwecja.

Przemysł środków transportu

Obejmuje produkcję m.in. statków, samochodów, a nawet samolotów powietrznych i kosmicznych.

Do najbardziej zaawansowanych należy natomiast przemysł lotniczy.

Liderami w tej dziedzinie są europejski Airbus i amerykański Boeing.

Elementy, takie jak silniki czy podwozia, dostarczane są m.in. przez takie firmy, jak Rolls-Royce i Goodrich.

Nasz na początku prawie a obecnie już doskonały Boeing 787-8 Dreamliner w służbie LOT

Przemysł precyzyjny

Obejmuje m.in. produkcję sprzętu medycznego, optycznego (np. obiektywów, lunet, teleskopów) oraz urządzeńpomiarowych.

Przemysł ten wymaga wysoko kwalifikowanej kadry pracowniczej:

najczęściej koncentruje się więc w pobliżu ośrodków naukowych.

Prawie kieszonkowy obiektyw Sigma 200-500 F/2.8

Przemysł farmaceutyczny

Zaliczany jest do przemysłu chemicznego.

Zajmuje się produkcją leków opartą m.in. na biotechnologii i rozwija głównie w państwach wysoko rozwiniętych,gdyż wymaga znacznych nakładów kapitału.

Ponad 35% światowej produkcji leków pochodzi ze Stanów Zjednoczonych.

Cechy przemysłu wysokiej technologii

Czynniki lokalizacji przemysłu wysokiej technologii

Czynnik lokalizacji Charakterystyka

Wykwalifikowana siła robocza

➢ Kadra z wyższym wykształceniem projektuje i konstruuje urządzenia, a także opracowuje i wdraża nowe, innowacyjne i rewolucyjne projekty

➢ Badania naukowe prowadzone są przez kraje bogate i szybko rozwijające się – ciągłe szkolenia umożliwiają dalszy rozwój pracowników

Zaplecze naukowo-badawcze ➢ Sąsiedztwo wyższych uczelni oraz instytucji naukowo-badawczych umożliwia kształcenie kadry i prowadzenie prac badawczych nad nowymi technologiami i produktami

➢Umożliwia to szybkie zastosowanie odkryć i wynalazków technologicznych w konkretnych produktach.➢ Zyski z produkcji nowinek technicznych finansują dalsze badania.

Walory krajobrazowe i środowiskowe

➢Do produkcji półprzewodników jest potrzebne czyste powietrze, a do wytwarzania krystalicznego krzemu niezanieczyszczona woda.

➢ Atrakcyjny krajobraz dodatkowo motywuje pracowników i sprzyja wypoczynkowi po aktywnej pracy umysłowej

➢Dzięki bardzo dobrym warunkom można pozyskać najlepszych - wykształconych i ambitnych pracowników.

Rozbudowana infrastruktura komunikacyjna

➢Dobrze rozwinięta infrastruktura transportowa, zwłaszcza bliskość autostrad i lotnisk, ułatwia współpracę, handel i wymianę informacji z firmami na całym świecie.

➢ Produkty high-tech, z uwagi na niewielkie rozmiary, najczęściej transportowane są drogą lotniczą

Kapitał ➢Nakłady finansowe są niezbędne do prowadzenia badań naukowych, realizacji nowych projektów oraz ciągłego unowocześniania produkcji

Sąsiedztwo firm o podobnym profilu działalności

➢ Sąsiedztwo firm zajmujących się podobną działalnością umożliwia współpracę i wymianę doświadczeń➢Wpływa jednocześnie na konkurencję przyczyniającą się do rozwoju.

Fazy produkcji w przemyśle wysokich technologii

Proces produkcji w przemyśle wysokiej technologii obejmuje dwie fazy:

w fazie innowacji – w której tworzone są nowe produkty,

w tym celu prowadzi się badania naukowe, opracowuje i testuje produkty będące jeszcze tzw. prototypami, w którychzastosowane są nowe, innowacyjne rozwiązania technologiczne.

w fazie produkcji masowej – w której następuje produkcja masowa półproduktów oraz po ich montażu, także igotowych produktów.

Faza produkcji w przemyśle wysokich technologii: innowacji

W fazie innowacji ogromną rolę odgrywają badania naukowe i zaplecze naukowo-badawcze oraz kapitał iwykwalifikowana siła robocza, a także walory krajobrazowe i środowiskowe i sąsiedztwo firm o podobnymprofilu działalności.

Opracowuje się nowe koncepcje technologiczne i testuje produkty.

Dlatego ośrodki przemysłowe lokuje się w pobliżu uniwersytetów i instytutów rozwojowo-badawczych oraz w czystymśrodowisku naturalnym.

Ponadto lokalizacja tych zakładów w atrakcyjnym krajobrazowo środowisku ma przyciągać wysokiej klasy specjalistówi fachowców.

Faza produkcji w przemyśle wysokich technologii: produkcji masowej

W fazie produkcji masowej decydującą rolę odgrywają niskie koszty pracy i z tego względu montownie wyrobów wysokich technologii z reguły zakłada się w krajach zasobnych w tanią siłę roboczą, np.:

w Azji Południowo-Wschodniej – będąca dziś montownią elektroniki użytkowej,

w krajach Europy Środkowej (w Polsce, Czechach i na Węgrzech).

Kraje znajdujące się w tej fazie zwykle stosują długoterminowe ulgi podatkowe dla inwestorów zagranicznych, upatrując w tym szansę na większy zysk.

Dodatkowo ważne są następujące czynniki:

stabilna sytuacja polityczna i fiskalna państwa,

brak ostrych wymagań w zakresie ochrony środowiska, szczególnie w przypadku przemysłu farmaceutycznego i chemicznego,

niski stopień biurokracji.

Obecnie część z tych krajów obecnie rozwija także własny sektor badań i rozwoju.

W rezultacie nie tylko importują, ale także eksportują wysokie technologie.

Kraje high-tech

Przemysł zaawansowanych technologii wpływa na rozwój gospodarczy państwa. Wymaga jednak dużychnakładów finansowych na wsparcie ośrodków prowadzących badania nad nowymi technologiami.

Dlatego najwięcej ośrodków high-tech mieści się w krajach wysoko rozwiniętych, np. Stanach Zjednoczonych,Kanadzie i Japonii.

Europejskie technopolie znajdują się m.in. w Wielkiej Brytanii, Francji i w Niemczech.

Wydatki na badania naukowe w 2014 r.

Największe firmy w rankingu innowacyjności na świecie z 2015 r.

Miejsce Nazwa firmy Państwo BranżaWydatki na badania i rozwój w 2014

roku (w mln euro)1 Volkswagen Niemcy Samochody i części zamienne 13 120,02 Samsung Korea Płd. Sprzęt elektroniczny i elektryczny 12 187,03 Microsoft USA Informatyka 9 921,74 Intel USA Informatyka 9 502,55 Novartis Szwajcaria Farmaceutyka i biotechnologia 8 217,66 Google USA Informatyka 8 098,27 Roche Szwajcaria Farmaceutyka i biotechnologia 7 422,18 Johnson & Johnson USA Farmaceutyka i biotechnologia 6 996,19 Toyota Japonia Samochody i części zamienne 6 858,4

10 Pfizer USA Farmaceutyka i biotechnologia 6 844,611 General Motors USA Samochody i części zamienne 6 095,012 Merck US USA Farmaceutyka i biotechnologia 6 056,313 Ford USA Samochody i części zamienne 5 683,214 Daimler Niemcy Samochody i części zamienne 5 650,015 Huawei Chiny Usługi finansowe 5 441,216 Cisco Systems USA Informatyka 5 112,417 Robert Bosch Niemcy Samochody i części zamienne 5 042,018 Apple USA Informatyka 4 975,719 Sanofi Francja Farmaceutyka i biotechnologia 4 812,020 Honda Japonia Samochody i części zamienne 4 576,621 BMW Niemcy Samochody i części zamienne 4 566,022 Oracle USA Informatyka 4 549,923 Qualcomm USA Informatyka 4 511,224 Siemens Niemcy Sprzęt elektroniczny i elektryczny 4 377,025 IBM USA Informatyka 4 335,7

Zróżnicowanie regionalne przemysłu wysokich technologii

Pod względem rozwoju przemysłu wysokich technologii Unia Europejska odstaje od najlepszych - wciąż przeważają tu bardziej tradycyjne, choć stale modernizujące się branże:

samochodowa,firmy z Niemiec:

Volkswagen – 1 miejsce pod względem wydatków na innowacje w UE w 2015 r.,

Daimler AG – 2 miejsce pod względem wydatków na innowacje w UE,

BMW,

Fiat Chrysler z Holandii,

Peugeot i Renault z Francji,

Volvo ze Szwecji,

w której na badania przeznacza się ok. 5% dochodów,

chemiczna, a z niej branża farmaceutyczna i biotechnologiczna:

Sanofi-Aventis z Francji,

Glaxosmithkline i Astrazeneca z Wielkiej Brytanii,

Bayer z Niemiec,

elektrotechniczna i elektroniczna (Bosch i Siemens z Niemiec, Nokia z Finlandii, Ericsson ze Szwecji, Alcatel z Francji),

lotnicza:

Airbus z Holandii.

Zróżnicowanie regionalne przemysłu wysokich technologii

Słabość Europy bierze się m.in. z niechęci do finansowania ryzykownych przedsięwzięć.

W Stanach Zjednoczonych jest więcej przedsiębiorców gotowych opłacać pionierskie technologie, które wymagająjeszcze wielu lat badań.

Pieniądze trafiają tam często do małych spółek zakładanych przez odważnych naukowców, którzy potrafiąwykorzystać swój talent w tworzeniu zupełnie nowych rozwiązań.

W Stanach Zjednoczonych najwięcej inwestuje się w biotechnologie, farmaceutyki i przemysł informatyczny - nabadania przeznacza się 10-20% dochodów.

Podobnie jest w Japonii, która jednak przekazuje rocznie na ten cel mniejszą sumę.

Nakłady na badania i działalność rozwojową ogółem

Na świecie największe nakłady na badania i działalność rozwojową przeznaczają:

USA, Chiny, Japonia, Korea Płd., Indie i kraje UE (zwłaszcza Niemcy i Francja).

473

370

171

10792

58 48 44 43 35 32 27 26 23 19 16 15 14 13 12 12 11 11 9 9 8 8 7 6 6 6 5 5 4 40

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

USA

CH

INY

JAP

ON

IA

NIE

MC

Y

KO

REA

PŁD

.

FRA

NC

JA

IND

IE

WIE

LKA

BR

YT

AN

IA

RO

SJA

BR

AZ

YLI

A

TA

JWA

N

WŁO

CH

Y

KA

NA

DA

AU

STR

ALI

A

HIS

ZP

AN

IA

HO

LAN

DIA

TU

RC

JA

SZW

ECJA

SZW

AJC

AR

IA

BEL

GIA

MEK

SYK

IZR

AEL

AU

STR

IA

PO

LSK

A

SIN

GA

PU

R

DA

NIA

MA

LEZ

JA

FIN

LAN

DIA

CZ

ECH

Y

EGIP

T

NO

RW

EGIA

AR

GEN

TY

NA

RP

A

IRLA

ND

IA

PO

RT

UG

ALI

A

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

mld

USD

NAKŁADY NA B+R PAŃSTW ŚWIATA W MLD USD W 2014 ROKU

Nakłady na badania i działalność rozwojową w relacji do PKB

Na świecie największe nakłady na badania i działalność rozwojową w relacji do PKB przeznaczają:

Korea Płd., Izrael, Japonia, USA i kraje UE (zwłaszcza kraje skandynawskie).

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

4,5%

5,0%

KO

REA

PŁD

.

IZR

AEL

JAP

ON

IA

FIN

LAN

DIA

SZW

ECJA

DA

NIA

TA

JWA

N

AU

STR

IA

SZW

AJC

AR

IA

NIE

MC

Y

USA

BEL

GIA

SŁO

WEN

IA

FRA

NC

JA

AU

STR

ALI

A

CH

INY

SIN

GA

PU

R

CZ

ECH

Y

HO

LAN

DIA

ISLA

ND

IA

NO

RW

EGIA

WIE

LKA

BR

YT

AN

IA

KA

NA

DA

IRLA

ND

IA

EST

ON

IA

WĘG

RY

WŁO

CH

Y

PO

RT

UG

ALI

A

LUK

SEM

BU

RG

HIS

ZP

AN

IA

RO

SJA

NO

WA

ZEL

AN

DIA

BR

AZ

YLI

A

MA

LEZ

JA

TU

RC

JA

LIT

WA

PO

LSK

A

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

rel

acji

do

PK

B (

w %

)

NAKŁADY NA B+R PAŃSTW ŚWIATA W RELACJI DO PKB W 2014 ROKU

Rozwój high technology w Polsce

W Polsce tempo rozwoju sektora wysokich technologii nie jest duże, a jego dynamika różnicuje się przestrzennie.

Najwolniej nowe technologie są wprowadzane we wschodnich województwach.

Polska pełni głównie rolę konsumenta wysokich technologii bądź odtwórcy osiągnięć innych państw, zwłaszcza w dziedzinie sprzętu mikroelektronicznego, komputerowego i telekomunikacyjnego.

Jest to w dużej mierze konsekwencją wieloletniego opóźnienia technologicznego, charakterystycznego dla krajów postsocjalistycznych.

W 2015 roku żadna z polskich firm nie załapała się rankingu 2000 najbardziej innowacyjnych firm świata.

Na liście 1000 najlepszych firm pod względem innowacyjności w Unii Europejskiej w 2015 roku znalazły się jedynie 2 firmy z Polski:

Asseco Poland (627 miejsce),

Netia (876 miejsce).

Mimo niewielkich nakładów na badania i rozwój, Polska jest krajem, atrakcyjnym dla zagranicznych firm, które lokalizują liczne centra badawczo rozwojowe,

W Polsce działają m.in. Centra badawczo rozwojowe: Intel, Google, Nokia Solutions & Networks i Samsung.

Nakłady Polski na badania i prace rozwojowe

Wg danych GUS nakłady wewnętrzne na badania i prace rozwojowe w Polsce w 2015 r. wyniosły 18,1 mld zł.

W przeliczeniu na 1 mieszkańca stanowiły one około 469,1 zł.

118,0 119,0 135,0 146,0 154,6175,1

202,2237,7

270,4303,3

372,5 374,6420,1

469,1

0

100

200

300

400

500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

zł/

os.

Lata

NAKŁADY NA B+R W POLSCE NA 1 MIESZKAŃCA (DANE WG. GUS)

4,5 4,6 5,2 5,6 5,96,7

7,79,1

10,411,7

14,4 14,416,2

18,1

0

5

10

15

20

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

mld

zł

Lata

NAKŁADY NA B+R W POLSCE OGÓŁEM (DANE WG. GUS)

Nakłady Polski na badania i prace rozwojowe

Intensywność prac B+R, czyli udział nakładów wewnętrznych na badania i prace rozwojowe w PKB, w 2014roku wyniosła 0,94% (ponad dwa razy mniej niż średnia Unii Europejskiej, która wynosiła 1,94%).

Polska klasyfikowana była na 37. pozycji na świecie pod względem wskaźnika intensywności prac B+R (jesteśmyjednym z ostatnich państw z UE, za nami są: Słowacja, Malta, Grecja, Chorwacja, Bułgaria, Cypr i Rumunia).

Przed nami znajdują się m.in.: Turcja, Malezja, Brazylia, Rosja i Chiny.

0,58 0,56 0,56 0,57 0,56 0,570,60

0,670,72

0,75

0,89 0,870,94

1,00

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wie

lko

ść n

akła

dó

w w

rel

acji

do

PK

B (

w %

)

Lata

NAKŁADY NA B+R W POLSCE W RELACJI DO PKB (DANE WG. GUS)

Polskie sukcesy w przemyśle high technology

W Polsce duże szanse na rozwój ma produkcja chemikaliów dourządzeń elektronicznych, a zwłaszcza biotechnologia.

Szczególnie dobrze w naszym kraju rozwinęły się badania wdziedzinie biotechnologii klasycznej oraz weterynaryjnej.

Zacieśnia się także współpraca przemysłu z placówkami badawczymi,a wiele osiągnięć naukowych realizowanych jest w praktyce.

Rozmieszczenie przemysłu wysokiej technologii na świecie

Rozmieszczenie przemysłu high-tech na świecie jest mocno zróżnicowane.

Wynika to przede wszystkim z faktu konieczności zaangażowania dużego kapitału.

Największe nagromadzenie firm z tego działu występuje:

w państwach najlepiej rozwiniętych gospodarczo, w szczególności USA, Kanadzie, Japonii, Korei Płd. i krajach UE(głównie faza innowacji),

w Chinach (zarówno faza produkcji masowej, jak i innowacji),

w krajach rozwijających się, w szczególności w Azji Południowo-Wschodniej (głównie faza produkcji masowej).

Rozmieszczenie przemysłu wysokiej technologii na świecie

Poniższa mapa przedstawia wyraźnie dużą dysproporcję w rozmieszczeniu przemysłu wysokiej technologii naświecie – szczególnie pomiędzy półkulą północną i południową.

Formy organizacji przestrzennej przemysłu high-tech

Ze względu na duże znaczenie współpracy, wymiany doświadczeń i bezpośrednich kontaktów pomiędzypracownikami firm zakłady przemysłu high-tech występują w bliskim sąsiedztwie.

Tworzą w ten sposób TECHNOPOLIE – nowoczesne okręgi przemysłowe, dzielące się następnie na różne formyprzestrzenne, m.in. parki naukowe i parki technologiczno-przemysłowe.

Panorama Singapuru

Technopolie

TECHNOPOLIE to obszary (odmiana okręgów przemysłowych), naktórych skupiają się zakłady produkcyjne, instytucje naukowo-badawcze(uczelnie wyższe) związane z przemysłem wysokich technologii orazinstytucje finansowe i małe firmy usługowe dla wielkich przedsiębiorstw.

Są to kompleksy zlokalizowane na terenach o bardzo dobrze rozwiniętejinfrastrukturze.

Technopolie, których najwięcej rozwinęło się w Stanach Zjednoczonych,są zalążkami nowoczesnych okręgów przemysłowych:

ich rozwój często sprzyja powstawaniu miast skupiających innowatorów,którzy potrafią porzucić modele działania z przeszłości.

W 2016 roku 95 technopolii z 47 państw było zrzeszonych w ŚwiatowymStowarzyszeniu Technopolii (World Technopolis Association, WTA).

Najbardziej znana - Dolina Krzemowa (Silicon Valley) - jest położona wpółnocnej części Kalifornii i zatrudnia ponad milion pracowników.

Z terenu Polski zrzeszona była jednostka hi-tech z Gliwic.

TECHNOPOLIE dzieli się na:

parki naukowe (miasta naukowe),

parki technologiczno-przemysłowe (kompleksy technologiczno-przemysłowe).

Panorama San Francisco

Parki naukowe (miasta naukowe)

Parki naukowe – ściśle naukowe kompleksy badawcze (kompleksy laboratoriów), które nie mają terytorialnego związku z produkcją przemysłową (występują one w obrębie uczelni wyższych lub ich otoczeniu), np.:

Akademgorodok (dzielnica Nowosybirska),

Daedeok Innopolis (dzielnica Daejeon w Korei Południowej),

Cambridge Science Park i Advanced Manufacturing Park (Sheffield, Wielka Brytania),

Tsukuba (Japonia),

Research Triangle Park w Karolinie Płn. i NASA Research Park w Kalifornii (USA).

W tych innowacyjnych jednostkach badawczych tworzy się i testuje prototypy produktów oraz prowadzi badania laboratoryjne (zwłaszcza związane z biotechnologią).

Panorama Tsukuba – miasta specjalnie zaprojektowanego i zbudowanego jako tzw. „Miasteczko naukowe Tsukuba”. W tym ponad dwustu tysięcznym

miasteczku istnieją liczne instytuty naukowo-badawcze oraz dwa uniwersytety ukierunkowane na działalność badawczo-rozwojową.

Parki technologiczno-przemysłowe (kompleksy technolog.-przemysłowe)

Parki technologiczno-przemysłowe są obszarami o najbardziej złożonej działalności.

Na ich terenie prowadzi się badania, wdraża nowe technologie i prowadzi produkcję przemysłową.

Kompleksy mogą powstawać:

w starych okręgach przemysłowych, które przechodzą transformację,

np. Droga 128 w Bostonie,

tworzyć się od podstaw, z dala od działalności przemysłowej, jak:

np. Dolina Krzemowa.

Wśród obecnie istniejących w Polsce parków technologiczno-przemysłowych można wymienić:

Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny,

Kwidzyński Park Przemysłowo-Technologiczny.

Dolina Krzemowa

Najstarszy i jednocześnie najważniejszy ośrodek przemysłu zaawansowanych technologii - Dolina Krzemowa (SiliconValley) - znajduje się w Stanach Zjednoczonych, w północnej Kalifornii.

Zajmuje ona obszar ponad 4 tys. km2, czyli ok. 10 razy większy niż powierzchnia Warszawy.

Pierwszy człon nazwy wiąże się z położeniem tego ośrodka w dolinie Santa Clara, natomiast drugi pochodzi od krzemu, który jest podstawowym surowcem do produkcji elektroniki.

Rozwój Doliny Krzemowej

Początki Doliny Krzemowej sięgają lat 40. XX w., kiedy to Uniwersytet Stanforda podjął się realizacji zamówienia rządu amerykańskiego na opracowanie nowych technologii dokonywania obliczeń w celu szyfrowania informacji.

Powstawaniu oraz rozwojowi przedsiębiorstw wysokiej technologii, zajmujących się zwłaszcza mikroelektroniką, sprzyjały państwowe fundusze i dogodna lokalizacja (bliskość autostrad i dużych miast).

W następnych latach ważnym czynnikiem okazało się sąsiedztwo innych firm o podobnej działalności.

Dolina Krzemowa posiada świetną lokalizację:

Obszar jej leży w ciepłym i łagodnym klimacie podzwrotnikowym,

Większość miast leży w bardzo bliskim sąsiedztwie dających odprężenie i relaks plaż,

Od gór dzielą mieszkańców najczęściej 2-3 godziny drogi.

znajduje się tu wiele uznanych szkół wyższych,

zapewnia to dostęp do badań naukowych.

Ranga Doliny Krzemowej

Na obszarze Doliny Krzemowej zlokalizowanych jest ponad 700 firm informatycznych i teleinformatycznych.

Należą do nich m.in.:Google,

Hewlett Packard,

Apple,

Intel.

Korytarz M4

Korytarz M4 – to technopolia położona w południowej części Anglii - między Bristolem a Londynem.

Rozwój przemysłu high-tech rozpoczął się tu w latach 70. XX w.

Obecnie działają tu przedstawicielstwa wielkich korporacji międzynarodowych z:

branży elektronicznej i informatycznej:

m.in. Microsoft, Hewlett Packard, Voda-fone, Cisco, Oracle, Dell, Nvidia, Symantec.

motoryzacyjnej - Honda.

Dzięki małej gęstości zaludnienia, blisko położonemu uniwersytetowi w Oksfordzie i czystemu środowisku jest to atrakcyjny inwestycyjnie teren, na którym licznie powstają kompleksy biurowe i centra biznesowe.

Silicon Bawaria

Wśród europejskich technopolii na uwagę zasługuje również Silicon Bawaria w Niemczech.

To tu mieści się m.in. Denkfabrik, czyli fabryka pomysłów Siemensa (Monachium, Stuttgart).

Swoje siedziby mają tam również inne ważne niemieckie przedsiębiorstwa, takie jak Daimler czy Bosch.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu Bawaria była pozbawionym istotnych surowców naturalnych, biednym rolniczymlandem.

Dzisiaj jest jednym z najbogatszych.

Przemianom towarzyszyła intensywna rozbudowa infrastrukturytechnicznej i zakładanie ośrodków naukowych, jak np. uniwersytet w Pasawie.

BAWARIA

Chińskie ośrodki high-technology

„Dolina Czterech Matych Tygrysów" - miasta okalające Hongkong i Makao:

centrum produkcji urządzeń akustycznych, urządzeń elektrycznych dla gospodarstw domowych oraz ośrodekbadawczo wdrożeniowy i duże centrum wystawowe,

Changchun (stolica prowincji Jilin):

produkcja wagonów do pociągów, samochodówosobowych, ciężarówek i traktorów, ośrodki badawcze,

Jiujiang (w prowincji Jiangxi):

przemysł lotniczy, petrochemiczny i nawozów sztucznych,

Ningbo (obok Szanghaju):

cztery strefy ekonomiczne z licznymi uczelniami,przemysł maszynowy, biomedyczny, energetyczny, papierniczy,

Kunming (prowincja Yunnan):

przemysł farmaceutyczny, produkcja części do samochodów,

Xi'an (stolica prowincji Shaanxi):

maszyny oraz urządzenia elektryczne i elektroniczne, oprogramowanie dla przemysłu, technologie kosmiczne;

obejmuje liczne uczelnie wyższe oraz strefy rozwoju ekonomicznego,

Wuhan (stolica prowincji Hubei):

centrum badawcze, przemysłowe, komunikacyjne, finansowe środkowych Chin;

przemysł elektromaszynowy bioinżynierii, farmaceutyczny, optyczny.

Struktury okręgów przemysłowych

Ze względu na organizację działalności przemysłowej, okręgi przemysłowe mogą tworzyć:

DYSTRYKTY PRZEMYSŁOWE – tworzą je głównie starsze okręgi przemysłowe,

KLASTRY PRZEMYSŁOWE – ich skupiska tworzą nowoczesne okręgi przemysłowe – technopolie.

Klastry przemysłowe

Klaster przemysłowy to koncentracja na określonym obszarze:

uczelni i ośrodków badawczo-rozwojowych,

instytucji państwowych,

organizacji pozarządowych,

których działalność jest ukierunkowana na innowacyjność oraz powiązana jest z firmami zarazem konkurującymi iwspółdziałającymi (kooperującymi ze sobą).

Kontakty między partnerami inicjuje i ułatwia wyspecjalizowana firma, tzw. broker sieciowy.

Klastry przemysłowe

Klastry powstają we wszystkich działach gospodarki, a na świecie funkcjonuje ich już ponad 2500.

Przeszło 1200 klastrów zlokalizowano w Europie, z czego najwięcej w:

Badenii-Wirtemberdze (Niemcy),

Lombardii (Włochy),

regionie Rodan-Alpy (Francja),

Katalonii (Hiszpania).

Ze względu na stopień nowoczesności klastry dzielimy na:

technologiczne,

np. klastry tworzące Dolinę Krzemową,

tradycyjne (historyczne),

np. winnice regionu Bordeaux we Francji czy szwajcarski przemysł zegarmistrzowski.

Przykład klastru z Saskatoon – największego miasta z prowincji Saskachewan w Kanadzie.

Klastry przemysłowe w Polsce

W Polsce najwięcej innowacyjnych klastrów znajduje się na południu kraju (woj. śląskie, małopolskie i podkarpackie) - najbardziej znane to:

rzeszowska Dolina Lotnicza (przemysł lotniczy):

występuje tu prócz koncentacji firm przemysłu lotniczego zaplecze edukacyjne dla pilotów,

Plastikowa Dolina – Tarnowski Klaster Przemysłowy (tworzywa sztuczne),

zrzeszająca wiele firm wschodniej Polski Dolina Ekologicznej Żywności.

Rozmieszczenie klastrów w Polsce

Dystrykt przemysłowy

Dystrykt przemysłowy ma koncepcję zbliżoną do klastra.

Jest to obszar, na którym stosunkowo małe przedsiębiorstwa tworzą łańcuch produkcyjny, specjalizujący się wokreślonej dziedzinie wytwórczości.

Ścisła współpraca jest koniecznym warunkiem sukcesu wszystkich firm.

W formie tej na ograniczonej przestrzeni skupiają się wzajemnie powiązane przedsiębiorstwa pokrewnych działówgospodarki.

Korzyści w tym wypadku polegają na:

przepływie wiedzy pomiędzy przedsiębiorstwami,

obecności sektora usług i czynników produkcji wspomagających działalność przedsiębiorstw,

istnieniu wyspecjalizowanego rynku wykwalifikowanej siły roboczej.

KONIEC

Materiały pomocnicze do naukiOpracowane w celach edukacyjnych (niekomercyjnych)

Opracowanie i redakcja: Sławomir DmowskiKontakt: [email protected]

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE- KOPIOWANIE ZABRONIONE -