2020 оны сонгуульд зориулж ШИлДЭГ Бондуудын ханшийг … · эрсдэл, шинэ технологид хөрөнгө оруулах шаардлага

2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997) YНЭ: 1000₮~ Соёлт хүНий өГлөө СоНиН уНшихААС ЭхЭлдЭГ ~

ЗГМ

Монгол ардын сургаал үг

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2566.33 371.46 38.33

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАй БОНД

110.040.00%

95.9460.79%

61731.86%

ГЭРЭГЭ БОНД

97.1700.01%

2020 оны сонгуульд зориулж хөөсөрсөн төсөв өргөн барьсан гэв

Бондуудын ханшийг унагах гадаад эрсдэл нэмэгдэж байна

Засгийн газрын бон дуу дын ханш зургаа хүр тэл хувиар буурчээ. > 12

Ирэх оны төсвийн төсөлд тусгаснаар 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцэх гадаадын зээл, тусламжийг манай улс ашиглана. Үүний тодорхой хэсгийг санхүүжилт маш ихээр дутагдаж байгаа ипотекийн зээлд зарцуулах шаардлагатайг эдийн засагчид сануулж байна. 3

онцлох

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

УЛААНБААТАР2018.10.09

БАгАвТАР үүЛТэй

6° -8°

УЛс ТөРЕрөнхийлөгч хүүхэд хамгаал­лын талаар төрийн байгууллагын удирдлагуудтай уулзав.нөхөн болон дахин сонгуу лийн ирц хүрээгүй хоёр тойрогт дахин санал хураалт болно.Ерөнхий сайд У.хүрэлсүх тариалангийн бүс нутагт ажиллаж байна.Эхчүүдийн тэтгэврийг нэмэг­дүүлэх хуулийн хэлэлцүүлэг Төрийн ордонд боллоо.

эдийН зАсАгДархан­Уул, Баяхонгорт энэ сард үнэт металлын сорьцын лаборатори нээлтээ хийнэ. "Эрдэнэс Тавантолгой" компани ТУЗ-ийн гишүүдээ шинэчлэв. Ирэх таван жилд сэргээгдэх эр­чим хүчний суурилагдсан хү чин чадал нэг их наяд ваттаар өснө. Топ 20 индекс 20511.17нэгж болж, 0.55 хувиар өсөв.

Топ 20 индекс(нэгжээр)

20,511.1710,00015,00020,00025,00030,000

НийгэмШатахууны үнэ нэмэгдэж, АИ-92-ыг 1910, АИ-95-ыг 2220 төгрөгөөр худалдаалж байна.хүүхдийг улсын хил давуулан худалдсан гэмт хэрэгтнүүдэд5.6 жилийн ял оноов. Шарын голын уурхай иргэдэд худалдах нүүрсний үнээ40 хувиар бууруулахаар болжээ. Автобусаар үнэгүй зорчдог ир­гэ дийн тоо цөөрсөн ч компа ниу-дад олгодог татаас нэмэгджээ.

дэЛхийБнСАУ­ын удирдагч Ким Жон Ун ноён Трамптай ойрын үед уулзахыг зөвшөөрсөн байна. Төв банкны зөөлрүүлэх алхмыг үл харгалзан Хятадын CSI 300 индекс 3.7 хувь унажээ.Токиогийн эртний цукижи за­гас ны захыг баасан гарагт хааж, олимпийн цогцолбор барих аж. хятадаас авсан $273 саяын зээл Замбийн телевизийн хя нал тыг алдахад хүргэснийг анхааруулав. хэрэглэгчийн мэйл хаягийг өөр компанид өгсний учир Ama-zon нэг ажилтнаа халжээ.

ЦАГ АГААР

Төсвийн зардлыг 11 их наяд бол госон нь эдийн засгийг улам хүндрүүлнэ гэв. > 2

С.Батсайхан / ЗГМ©

НИйГЭМ

> 9

Тариа ургахдаа түрүү нь бөхийнө, хүн баяжихдаа тэргүүн нь гэдийнэ

0 0 9 9 7

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7

ШИлДЭГ нИЙТлЭлҮҮД ТАнД хҮРЧ БАЙнА

6

Хүүхэд хамгааллын төсвийг гурав дахин танах нь

өнгөрсөн хоёр жилийн хуга­цаанд Монгол улс хүүхдүүдээ хам гаалахад багагүй ахиц гарга­сан. 2017 оны хоёрдугаар сараас Гэр бү лийн хүчирхийллийн эсрэг хууль хэрэгжиж эхэлс­нээр орон даяар Засаг дарга, эмч, цагдаа, нийгмийн ажилтан нараас бүрдсэн 609 хамтарсан баг ажиллаж байна. түүнчлэн 2018 онд анх удаа хүүхэд хамгаалалд 6.4 тэрбум төгрөгийн төсөв хуваарилсан. үүний үр дүнд хүчирхийлэлд өртсөн, өртөх эрсдэлтэй хүүхдүүдийг илрүүлэх, хамгаалалтад авах, нөхөн сэргээх эрүүл мэнд болон сэтгэлзүйн

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

үйлчилгээ үзүүлж эхлээд байгаа. Гэвч ирэх оны улсын төсвийн тө­сөлд хүүхэд хамгаалалд зар цуулах төсвийг бараг гурав дахин танаж, 2.4 тэрбум болгон бууруулахаар тус гасан нь олны дургуйцлыг хүр­гээд байна. Монгол улс хүүх дээ хамгаалж чаддаг болсон гэж Сан ­гийн яам дүгнэв үү, аль эсвэл үр ашиггүй зарцуулалт гэж үзэв үү.

Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгж лийн газар (ГБхЗхГ)­ын зард лын тайланг харвал энэ оны ес дүгээр сарын байдлаар 17486 хүүх дэд хамгааллын үйлчилгээ үзүүлж, төсвийнхөө 25 хувийг, хөгж лийн үйл чилгээг 99750 хүүх­дэд үзүүлж, төсвийнхөө 37.5 ху­вийг зарцуулжээ.

1203.630.31%

9

Питер КемпбэллЭнэ долоо хоногт Парисын

авто шоунд цугларсан авто үйлд вэрлэгчдийн хувьд ирээ дүйг чиглэсэн зам энхэл дон хол той харагдаж байна. Борлуулалт саарсан, зохицуу лалтад ний­цүү лэх өртөг өссөн, худал дааны эрсдэл, шинэ технологид хөрөнгө оруулах шаардлага зэргийн улмаас тэдний үйл ажиллагаанд хязгаарлалт үүслээ. Цаг зуурын зарим бэрхшээл арилж байгаа хэдий ч зарим нь томорсоор бай гаа. хоёр долоо хоногийн хуга цаанд сая гаруй хүнд үзүү­

лэхээр тавигдсан машинууд тус салбарын гол асуудлыг тодхон харуулна.

Jaguar, Mercedes, BMW­гийн гя лалзсан цахилгаан ма ши нуу­даас гадна энгийн ху дал дааны яармагт оролцохоос зайлс хийдэг Tesla хүртэл энд бү тээг дэхүүнээ авчирчээ. Эдгээр бат а рейтэй загварууд Европын аж үйлд­вэрийн шинэ найдвар бөгөөд ирэх арван жилээс хэрэгжих Со2 ялгаруулалтын хамгийн хатуу шалгуурыг ч давах боломжтой.

Авто үйлдвэрлэгчид ногоон төлөвлөгөөгөө эрчимжүүлнэ

ГАДНААС ИРЭХ САНХүүжИЛТИйГ 8%-ИйН ЗЭЭЛД ЗОРИУЛъя

Улс төр

2 2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

еРөНХИйЛөГЧ

Зөвхөн бага насны хүүхдийг хүчирхийлсэн тохиолдолд цаазаар авах санал гаргасан

Г.БилгүүнЗГМ

МАН­ын бүлгийн хурал даанаар зөвхөн Валютын зохицуулалтын тухай хуулийн төслийг хэлэлц­жээ. МАН­ын бүлгийн дарга д.хаянхярваа сэтгүүлчдэд хийсэн мэдээлэлдээ “шинэ чилсэн най­руул гаар гадаад, дотоод төлбөр тооцоотой холбоотой үйл ажил­лагааг олон улсын стандартад нийцүүлэх зохицуулалтыг тусгасан. МАН­ын бүлгийн гишүүдийн зүгээс гаднын санхүүжилттэй

томоохон төсөл, хөтөлбөрийн хөрөнгийг Монголбанкаар дамжуулдаг байх, валютын ханшийн өсөлтийг хязгаарлах зохицуулалтыг тусгах зэрэг санал хэлсэн. Мөн энэ хуулийг хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуультай хамт хэлэлцэх нь зөв гэж үзсэн. хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төслийг ирэх долоо хоногт чуулган, байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэнэ” гэлээ.

түүнээс валютын ханш яагаад өссөн талаар асуухад “Монгол улсад 6­8 дугаар сард бүтээн байгуулалт өрнөдөг. импортод түшиглэдэг улсын хувьд эдгээр саруудад ам.долларын эрэлт нэмэгдэж, ханш өсдөг. хоёрдугаарт, дэлхий нийтэд өрнөж буй “худалдааны дайн”­аас үүдэн ам.долларын ханш өсч байгаа. Цаашид ам.долларын ханшийг тогтвортой барина гэдгийг Монголбанкны удирдлагууд

хэлсэн” гэсэн юм. Мөн бүлгийн хуралдаанаар НөАт болон онцгой албан татварын тухай хуулиар шатахууны үнийг зохицуулах боломжтой эсэхийг судлах, гаднын томоохон компаниудтай гэрээ байгуулж, тодорхой хэмжээний төлбөр төлөх замаар шатахууны үнийг тогтвортой байлгадаг туршлагыг нарийн судлахыг Засгийн газарт үүрэг болгосон байна.

АН­ын бүлэг 2019 оны нэгд­сэн төсвийн хэлэлцүүлэгээс тав хоногийн завсарлага аваад бай­гаа. үүний хүрээнд Сангийн сайд, яамны төсөв боловсруулсан ажилтнуудыг бүлгийн хуралдаанд дуудаж байцаажээ. АН­ын бүлгийн дарга д.Эрдэнэбат хэлэхдээ “төсөв хуульд нийцсэн байх ёстой. төсвийн тухай хуулийн 22­р заалтад “Гадаадын зээл тусламжийн хөтөлбөр, төслийг төсвийн ерөнхийлөн захирагчаар дамжуулж хэрэгжүүлнэ” гэсэн байхад бүх зээл тусламжийг ганц сайдад төвлөрүүлсэн нь хууль зөрчсөн үйлдэл гэдгийг сануулсан. Мөн ирэх жилийн төсөв орлого, зарлага, алдагдал талаасаа өндөр болсон. Ялангуяа хөрөнгө оруулалтын ажил нэмэгдэж,

төсвийн зардлыг 11 их наяд бол­госон нь эдийн засгийг улам хүндрүүлнэ. Энэ төсөв үндсэндээ 2020 оны сонгуульд зориулагдсан төсөв гэж АН­ын бүлэг үзэж байна” гэв. Мөн төсөвт Ждү­ийг дэмжих мөнгө тусгагдаагүй нь өм­нөх жилүүдээс ялгаатай болсныг тэрбээр нэмж хэлэв.

АН­ын бүлгээр валютын ханшийн хэлбэлзэл, шатахууны үнийн өсөлтийн талаар мөн хэлэлцжээ. тэд ганц сарын дотор ам.долларын ханш 22 төгрөгөөр нэмэгдсэн, шатахууны үнэ төрөл тутамдаа 65­120 төгрөгөөр нэмэгдсэн нь ард түмний нуруунд өргөн хэрэглээний бараа бүтээг­дэхүүний үнийн өсөлт болж бууж байна гэж үзэж байгаа юм.

АН­ын дарга С.Эрдэнэ “Сангийн

яам, Монголбанк уялдаа муутай ажилласнаас инфляц долоон ху­виар өслөө. 2016 онд бид 1.2 хувийн инфляцтай эдийн засаг хү­лээлгэн өгсөн бол өнөөдөр бараг 9 хувьд хүрэх гэж байна. Монгол улсын гадаад өр 27.7 тэрбум ам.дол ларт хүрч, 2016 оныхоос

3.5 тэрбумаар өссөн байна” гэсэн юм. Энэ үеэр уих­ын гишүүн д.Пүрэв дорж “Валютын ханш, шата хууны үнэ өссөнтэй холбог­дуулж Монголбанкны ерөнхий­лөгчид хариуцлага тооцох асууд­лыг Засгийн газар, уих хэлэлцэх ёстой” гэв.

Ерөнхий сайд у.хүрэлсүх төв, дархан­уул, Сэлэнгэ аймгийн газар тариалангийн бүс нутагт ажиллаж байна. Цас орж тариа хураалтын ажилд хүндрэл учруулж байгаа ч самнаж авах техник ашиглаж байгаагаа тариаланчид Ерөнхий сайдад тайлбарлав. Мөн Засгийн газраас газар тариалангийн бүс нутгийг зарласан нь малчид, тариаланчидын ойлголцолыг бий болгож, бие биенээ харилцан дэмжихэд ач холбогдолтой ажил болсон гэж тариаланчид ярьж байна.

Засгийн газраас энэ оны тавдугаар сард газар тариа­лангийн бүс нутгийг тогтоон, долоон аймгийн 66 сумын 113 багийг эхний ээлжинд

хамруулсан юм. Монгол улсын хэмжээнд дотоодын улаан­буудай, хүнсний ногоогоор бүрэн хангах тариалангийн бүс нутаг нь нийт газар нутгийн 0.5 хувийг эзэлдэг бөгөөд иргэдээ эрүүл хүнсээр тогтвортой хангах нь чухал гэдгийг Ерөнхий сайд тариаланчдад хэлэв. Мөн тэр­бээр “Монгол улсад атар газар эзэмшиж, газар тариаланг бие даасан салбар болгон хөгжүүлсний 60 жилийн ой ирэх онд тохионо. Салбарын яам түүхт ойг угтан “Атар 60” бүтээлч ажил өрнүүлж байгаа” гэв. Ерөнхий сайд өнөөдөр Сэлэнгэ аймгийн Eрөө, хүдэр суманд ажиллан ургац хураалт, хадлангийн явцтай танилцаж, шаардлагатай шийдвэрийг гаргах юм.

Монголбанк валютын ханшийг тогтвортой барина

2020 оны сонгуульд зориулж хөөсөрсөн төсөв өргөн барьсан гэверөнхий сайд ургац хураалтын ажилтай танилцаж байна

ЗАСГИйН ГАЗАР БүЛЭГ

Ерөнхийлөгч х.Баттулга хүүхэд хамгааллын асуудлаар төрийн байгууллагын удирд­лагуудтай хоёрдахь уулзалтаа хийв. Наймдугаар сард болсон эхний уулзалтын төгсгөлд Ерөнхийлөгч х.Баттулга уул­залтаар яригдсан зөрчил, дутагдлуудыг арилгах, хамтарч ажиллах санал авах зэрэг асуудлаар эргэн уулзах тов гаргаад байв. Ерөнхийлөгч өнгөрсөн уулзалтын мөрөөр төрийн байгууллагууд ямар ажил хийсэн тухай тайлантай танилцсанаа хэлж, тодруулах олон асуулт байгааг дуулгав. уулзалт асуулт хариулт хэл­бэрээр явагдсан бөгөөд Ерөн­хийлөгч х.Баттулга уулзалтад оролцож буй хүүхэд хамгааллын асуудал хариуцсан байгууллагын удирдлагаас нэг бүрчлэн хариулт нэхлээ.

Зургаан настай 1335 хүүхэд суралцах боломжгүйгээс

элсэлтээ хойшлуулжээЕрөнхийлөгч: ­БСшуСЯ­

нд хүүхэд хамгааллын орчны стандартыг боловсруулах, хяналт, шалгалт зохион бай­гуу лах үүрэг, чиглэл өгсөн. Стандартыг яагаад одоо хүртэл боловсруулж дуусахгүй байгаа юм бэ?

бсшусЯ-ны тнбд б.баярсайхан:

­НүБ­ын хүүхдийн сантай хамтраад сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын сургалтын орчны стандартыг баталсан. хэрэгжүүлэх зөвлөм­жийг улсын хэмжээнд бүх цэцэрлэгийн удирдлагуудад болон аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Боловсролын газарт хүргүүлсэн. Энэ ажил ирэх сард дуусна.

Х.Баттулга: Хүүхэд хамгааллаар төрийн байгууллагууд хангалтгүй ажиллажээ

2018 оны есдүгээр сарын байдлаар зам тээврийн ослын улмаас 1000 гаруй хүн хөгжлийн бэрхшээлтэй болж, 700 орчим хүн нас баржээ. Зам тээврийн ослоос хохирогсдын 40 орчим хувь нь хүүхэд байна.

Ерөнхийлөгч: ­орчны аюулгүй байдлын үнэлгээгээр ЕБС­ийн 11 хувь нь их эрсдэлтэй, 31 хувь нь дунд эрсдэлтэй, 57 хувь нь бага эрсдэлтэй гэсэн дүн гарчээ. Эрсдэлгүй сургууль гэж алга. Эрсдэл байгаа бол гол хохирогч нь хүүхдүүд болно. Эрсдэлгүй байлгах боломж байгаа юу?

­улсын хэмжээний 571 сургуулиас нийслэлийнхэн 100 хувь, орон нутагт гурван аймгаас бусад нь эрсдэлийн үнэлгээ хийж бидэнд ирүүлсэн. их эрсдэлтэй үнэлэгдсэн сургууль 65 байгаа. үүнээс 15 нь нийслэлд, 50 нь орон нутагт бий. одоо үйл ажиллагаа явуулж буй сургуулиудын дийлэнх нь 1970 оноос хойш баригдсан барилгатай. Эхнээсээ насжилт нь 50 жил болж байгаа. Бид эрсдэлийн үнэлгээний дагуу дээвэр, цахилгаан, сантехник зэргийг шинэчлэн засварлахад түлхүү анхаарна.

Ерөнхийлөгч: ­орон нутагт зургаан настай хүүхдүүдийн сургуулийн асуудал тулгамдсан хэвээр байна. хөдөөгийн малчид хүүхдээ сумын төвд сургуульд нь хүргэж өгөхөөс үүдсэн маргаан их байгаа. үүнийг яаж шийдэж байна вэ?

бсшусЯ-ны ахлах мэргэ-жилтэн ж.мягмар:

­Боловсролын тухай хуульд

зайлшгүй шаардлагын улмаас сургуульд элсэх боломжгүй малчдын хүүхдийг эцэг, эхийнх нь гаргасан үндэслэлийг харгалзан шийдвэрлэхээр тусгасан байдаг. ийм хүсэлтийн дагуу зургаан настай хүүхдийг нэг жилийн хугацаанд сургуульд орохыг нь хойшлуулж байгаа. өнгөрсөн жил 1335 хүүхэд энэ маягаар элсэлтээ хойшлуулсан.

Ерөнхийлөгч: ­Энэ бол шийдэл биш. Зургаан настай хүүхдүүд бүгд дотуур байранд орно гэж байхгүй. Энэ асуудлыг хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх шаардлагатай. Мөн өдөр өнжүүлэхийн асуудал яригдаж байгаа. Стандартад нь хэн шаардлага тавих ёстой вэ?

­Сургууль дээр нь өдөр өнжүүлэх ажиллуулах шийдэл гаргасан. Сургуулиас гадуур бол Боловсролын яам хяналт тавьж чадахгүй. хүүхдийн төлөө газар, Засгийн газарт сана лаа хүргүүлсэн. одоо стандарт, шаардлагыг шинэчлэн боловсруулж байгаа.

цэцэрлэг бүрт уртасгасан цагаар

ажиллах бүлэг нээнэЕрөнхийлөгч: ­өмнөх

уулзалт дээр цэцэрлэгийн тарах цаг нь эцэг эхийн ажлаа тарах цагтай давхцаж байгаа

асуудал яригдсан. үүнийг яаж шийдвэрлэсэн бэ?

­уртасгасан цагийн бүлэг ажиллуулахаар шийдэлд хүрсэн. одоогоор эцэг, эхээс мөнгө гаргаж, багшийн илүү цагийн хөлсийг өгч байгаа. харин бид Боловсролын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж төсөвт тусгах талаар ярьж байна.

Ерөнхийлөгч: -үдийн цай хөтөлбөрөөр нэг хүүхдэд 600 төгрөгт багтаж амин дэм өгч байгаа. Ам.доллар 1400 орчим төгрөг байхад 600 төгрөг гэж баталсан. Гэтэл одоо ам.доллар 2500 төгрөг давчихлаа. дээр нь ААН­ээс түрээсийн мөнгө суутгадгаас нэг хүүхдэд ногдож байгаа 600 төгрөг чинь 300­400 төгрөг рүү буурч, үүнийг дагаад шим тэжээл нь багасаж байна. үүнийг холбогдох байгууллагууд анхааралдаа авч ажиллаарай.

шалгалт хийнэ гэдгээ мэдэгдэж очдог

болохоор үр дүнгүй болдог

Ерөнхийлөгч: ­түЦ болон зарим худалдааны төвд хугацаа нь дууссан, эсвэл үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр нь тодорхойгүй хүнсний бүтээгдэхүүн ихээр зарж байна. МхЕГ очиж шалгаад зохицуулах боломжгүй гэсэн байна. Гэнэтийн шалгалт гэж

байдаггүй юм уу?мхЕг-ын тусгай хяналтын

газрын дарга л.төгсбаяр: ­төрийн хяналт, шалгалтын

тухай хуульд зааснаар бид төлөвлөгөөт болон төлөвлөгөөт бус гэсэн хоёр шалгалт хийдэг. төлөвлөгөөт шалгалтыг өмнөх жилийн сүүлээр олон нийтэд зарладаг. төлөвлөгөөт бус шалгалтыг өргөдөл, гомдол, хүсэлтийн дагуу хийдэг. ингэхдээ урьдчилан мэдэгдэж шалгалт явуулах хуулийн заалттай. тав хоногийн өмнө мэдэгдчихээр ийм төрлийн зөрчил илрэхгүй байна.

Ерөнхийлөгч: ­Мэдээлэл өгч байгаад шалгадаг нь ямар ч үр дүнгүй зүйл. хуулийг эргэж харах хэрэгтэй.

­Манай байгууллагад тул­гамдаж байгаа асуудал яах аргагүй энэ мөн. Ялангуяа хяналт шалгалтаар очно гэдгээ урьдчилаад мэдэгдчихээр эмийн сангууд хугацаа дууссан эмээ, түЦ чанар, стандарт хангахгүй бүтээгдэхүүнээ нуудаг. ийм тохиолдолд зөрчил илрэх боломжгүй. хэрэв хуульд өөрч­лөлт орвол гэнэтийн хяналт, шалгалт хийхэд бэлэн байгаа.

он гарснаас хойш 700 хүн Зам тээврийн ослоор нас барсны 40 хувь нь хүүхэд байна

Ерөнхийлөгч: долоо хоног орчмын өмнө цахим орчинд маш ноцтой хэрэг гарлаа. Цахим орчинд гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажил хэр явагдаж байна вэ?

цЕг-ын тэргүүн дэд дарга, хурандаа р.отгонжаргал:

­Цахим гэмт хэргээс урьд­чилан сэргийлэх “Unfriend” хөдөлгөөн давхардсан тоогоор 6.1 сая хүнд хүрсэн. харилцаа холбооны газартай хамтран ирэх сард нөлөөллийн аян зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлаа хангаж байгаа. Мөн цахим орчинд гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор ЦЕГ Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх нэгж байгуулсан.

Ерөнхийлөгч: ­тээврийн цагдаагийн алба зарим байгууллагатай хамтран зам тээврийн ослын талаар үзүүлэх тоглолт амжилттай хийсэн байна. өнгөрсөн есдүгээр сарын байдлаар зам тээврийн ослын улмаас 1000 гаруй хүн хөгжлийн бэрхшээлтэй болж, 700 орчим хүн нас баржээ. үүний 40 орчим хувь нь хүүхэд байсан. тиймээс дээрх арга хэмжээг заавал үргэлжлүүлэх ёстой шүү.

тца-ны урьдчилан сэр-гийлэх хэлтсийн дарга э.бөхбат:

­Энэ үзүүлэх сургалтыг ЕБС­иудаас зохион байгуулж өгөөч гэж хүсэлт ирүүлж байна. Нийслэлийн 134 сургуульд энэ арга хэмжээг зохион байгуулахад 276.3 сая төгрөг шаардлагатай.

Ерөнхийлөгч хүүхэд хам­гаал лын асуудлаар төрийн байгууллагын удирдлагуудаас ирүүлсэн тайланг ийн дүгнэн, тодруулж ярилцлаа. тэрбээр уулзалтын төгсгөлд хНхЯ, ГБхЗхГ, БСшуСЯ, Нийслэлийн боловсролын газрыг хангалтгүй ажилласан гэж дүгнэлээ. харин өнгөрсөн уулзалтаас хойш МхЕГ, ЦЕГ, тээврийн цагдаагийн алба бодитой, шуурхай ажиллалаа хэмээн сайшаав.

Мөн бага насны хүүхдийг хүчирхийлэх хэрэг буурахгүй байгааг онцолж, өдөрт 2­3 удаа ийм төрлийн хэрэг гарч байгаад анхаарахыг хатуу сануулав. тэрбээр “Зөвхөн бага насны хүүхдийг хүчирхийлж байгаа тохиолдолд л цаазаар авах санал гаргасан. харин энэ саналын хариуг Засгийн газар одоо хүртэл ирүүлээгүй байгаа” гэв.

president.mn©

Засгийн газар нийгмийн олон асуудлыг нэг дор шийдэх боломжтой

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997) 3ЗАСГийН ГАЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

нийтлэлчийн буланМонгол Улсын насанд хүрсэн

хүн ам дотор 25-29 насныхан

хамгийн их хувийг эзэлж

байгаагаас гадна 216

мянган өрх гэр хороололд

амьдарч байгаа. Эндээс харахад,

ирэх таван жилд орон

сууцны эрэлт өснө гэж үзэх

боломжтой юм.

Манай улс зах зээлийн харилцаанд шилжсэн цагаас хойш Азийн хөгжлийн банк, дэлхийн банк тэргүүтэй олон улсын санхүүгийн донор байгууллагууд гараа сунгаж, харамгүй дэмжлэг үзүүлж ирсэн. АНу болон Япон, БНСу, швейцар, БНхАу зэрэг улс тэднээс дутахгүй хөнгөлөлттэй зээл, тусламж өгч, бид түүнийг нь авсаар байгаа. тэдний өгсөн мөнгө төсөл, хөтөлбөр болон хэрэгжиж, эрчим хүч, дэд бүтэц, боловсрол, эрүүл мэнд, хөдөө аж ахуй гээд нийгмийн олон салбарт хүрдэг. тэгвэл 2019 онд Сангийн яам гадаадын нийт зээл, тусламжийн 78 хувийг хөрөнгө оруулалтад зарцуулахаа саяхан мэдэгдсэн.

ирэх оны төсвийн төсөлд тусгаснаар 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцэх гадаадын зээл, тусламжийг манай улс ашиглахаар байгаа. үүний гуравны нэг буюу 581 тэрбум төгрөгийг АхБ­наас авна. Гадаадын зээл, тусламжийн 21 хувийг байгаль орчныг хамгаалах, цэвэрлэх байгууламж барих, агаарын бохирдлыг бууруулахад төлөвлөсөн. Мөн эрчим хүч болон нефтийн үйлдвэрт үлдсэн тодорхой хэсгийг нь зарцуулахаар тооцоолжээ. Эдгээртэй ач холбогдлоороо гар цаа гүй дүйцэх боловч санхүүжилт маш ихээр дутагдаж байгаа хөтөлбөр бол ипотек. Агаарын бохирдлыг бууруулахад найман хувийн хүүтэй ипотек чухал үүрэг гүйцэт гэж, олон хүний амьдрах нөхцөлийг сайжруулсан. уг зээ­лийн хөтөлбөр тогтвортой, тууш­тай хэрэгжээсэй гэсэн хүлээлт нийгэмд хэдийнэ үүсээд байна.

иргэдэд олгож байгаа ипо­текийн санхүүжилт сар тутам хумигдаж, жил ирэх тусам танаг дах болсон. үүний шалт­гаан нь санхүүжилтийн эх үүсвэрийн хомсдол. Засгийн газар болон Монголбанкны уг зээлд төсөвлөсөн мөнгөний хэмжээ агших хэрээр ипотекийн хүртээмж хэд дахин багасч байна. тухайлбал, гурван жилийн өмнө буюу 2015 онд сард 1500 гаруй иргэний зээлийн хүсэлт шийдэгдэж, орон сууцны түл хүү­рээ гардан авч байсан бол өнөө дөр дөнгөж 200 орчим иргэний зээл удаан хүлээсний эцэст нааштай хариу сонсож байна.

Монголбанк энэ оны есдүгээр сард гэхэд ипотект зориулж 16 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт банкуудад олгосноор 239 иргэн уг зээлд шинээр хамрагджээ. тэгвэл 2016 оны арваннэгдүгээр сард банкууд 64.7 тэрбум төгрөгийг нийт 1072 иргэнд олгож байсан билээ. Энэ үед эдийн засаг тийм ч таатай байсангүй. төсвийн алдагдал, валютын ханшийн

Гаднаас ирэх санхүүжилтийг 8%-ийн зээлд зориулъя

дарамт аль аль нь нүүрлэчихсэн байсан цаг. хэдий тийм боловч ипотекийн зээлийн хүртээмж одоо гийнхоос хавьгүй дээр байлаа.

2013 оноос хойш хэрэгжиж буй ипотекийн санхүүжилт ховордох тусам сар болгон энэхүү зээлд хамрагдах иргэдийн тоо буурч байгаа. үүнийг дагаад агаар болон хөрсний бохирдол, ундны усны эрүүл ахуй, иргэдийн эрүүл мэнд ч хөндөгдөхөөс аргагүй болж байна. Засгийн газар эдгээрийг шийдэх гэж төсвийн хөрөнгөө их, багаар тарамдуулж ирсэн нь бий.

Нийслэлд орон сууц худалдан авах хүсэлтэй өрхийн эрэлт, хэрэгцээ өндөр хэвээр байгаа. үүнийг илтгэх судалгаа ч цөөнгүй. Гэвч ипотект төсөвлөх мөнгөний хэмжээ энэ онд 320 орчим тэрбум төгрөгөөс цааш хэтрээгүй. үүнийг задалж харвал, Засгийн газраас гарах мөнгөний хэмжээ 120­хан тэрбум. үлдсэн нь Монголбанкнаас зээлийн үндсэн төлөлтөөс гарч байгаа. угтаа иргэдээ орон сууцжуулах нь Засгийн газрын үүрэг, хийх ёстой ажил нь. Зөвхөн үүнд нэр төдий оролцох бус, орон сууцны зах зээлд томоохон тоглогч байх цаг үе нь ирээд байна.

Гэтэл ирэх оны төсөвт гэхэд эдийн засгийн хүндрэлтэй байсан 2017 оныхтой ижил хэмжээний санхүүжилт тавьж өгсөн байгаа юм. Энэ нь 115 тэрбум төгрөг. өөрөөр хэлбэл, 2019 онд ердөө 2000 иргэний орон сууцны зээлийг Засгийн газар шийдэхээр байна.

АхБ болон дэлхийн банк, оуВС­гийн тооцооллоор ирэх онд дНБ ойролцоогоор зургаан хувиар тэлэхээр байгаа. Сангийн яам ч өөдрөг төсөөллөөр улсын

тоог цөөрүүлж, агаарын бохирдлыг бодитой бууруулахад хамгийн үр дүнтэй шийдэл бол ипотек гэдэг нь нэгэнт тодорхой болчихсон. үүнийг сүүлийн таван жилийн тоон үзүүлэлтээс ч харж болох юм. ипотекийн зээлд 2013 оноос хойш өдийг хүртэл 90 гаруй

төсвөө зохиосон атлаа ипотекийн санхүүжилтээ энэ оныхоос таначихсан. Банкууд зээлийн шаардлага хангаж байгаа иргэдэд найман хувийн ипотекийн зээл олгох гэхээр санхүүжилт саад болж байна.

хэрэв Засгийн газар санхүү­жилтээ нэмээд өгвөл илүү олон өрх байртай болох боломжтой. Монгол улсын насанд хүрсэн хүн ам дотор 25­29 насныхан хамгийн их хувийг эзэлж байгаагаас гадна 216 мянган өрх гэр хороололд амьдарч байна. Эндээс харахад, ирэх таван жилд орон сууцны эрэлт өсөх нь дамжиггүй. улсын төсвийн өнөөгийн чадал чансаа хүрдэггүй юм бол гадаадын орнуудаас ирж байгаа хямд өртөгтэй зээлийн санхүүжилтийн тодорхой хэсгийг яагаад найман хувийн зээлд зарцуулж болохгүй гэж. Энэ бол иргэддээ зориулж буй хамгийн үр дүнтэй бодлогын дэмжлэг мөн.

Эдийн засагч л.оюун “ипо­текийн зээлийн санхүүжилтийг аль болох тасралтгүй нэмэгдүүлэх хэрэгтэй. ингэснээр өнөөдөр нийслэлд болон аймгуудад тулгарч байгаа агаар болон хөрсний бохирдлыг нэг мөр шийдэж чадна. иргэдээ орон сууцжуулахад найман хувийн зээл чухал үүрэг гүйцэтгэж ирсэн. олон хүн үр шимийг нь хүртэж байна. Засгийн газар уг зээлийн санхүүжилтийг нэмэгдүүлснээр маш олон зардлыг хэмнэх боломжтой. Гаднын орнуудаас манай улсад үзүүлж байгаа маш бага хүүтэй хөнгөлөлттэй зээл болон буцалтгүй тусламжаас ипотекийн зээлд нэмэрлэхэд буруудахгүй. Энэ бол иргэдийнхээ эрүүл мэнд, тав тухтай ажиллаж,

С.Батсайхан / ЗГМ©

Захиалга авч буй 31.9

Ашиглалтад орсон 19.2

Ашиглалтад ороогүй 12.7

Захиалга аваагүй 28.9

Нийт 60.8

Банкны салбарын нийт зээлийн хэмжээ14.5 их наяд төгрөг байгаагаас 29.9%- гипотекийн зээл эзэлж байна.

НИЙТЗЭЭЛИЙНХЭМЖЭЭ

ИПОТЕКИЙНЗЭЭЛ

БУСАДЗЭЭЛ

29.9% 76.3% 61.6%

70.1% 23.7% 38.4%

Банкны салбарын нийт ипотекийнзээлийн 76.3% - г хөтөлбөрийн хүрээндолгогдсон зээл эзэлж байна.

ИПОТЕКИЙНЗЭЭЛИЙНХЭМЖЭЭ

ИПОТЕКИЙНЗЭЭЛИЙНХЭМЖЭЭ

8% болон5% ЗЭЭЛ

БУСАД ЭХҮҮСВЭРИЙНЗЭЭЛ

Банкны салбарын нийт ипотекийнзээлийн 61.6% - г МИК-ийн худалданавсан зээл эзэлж байна.

МИК АВСАНЗЭЭЛ

БУСАДЗЭЭЛ

Улаанбаатар хотын өрхийн тоо, орон сууцны төрөл

500400300200100

0

4544434241403938

%

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Гэр хороолололд амьдардаг өрхийн тоо, мянгаОрон сууцанд амьдардаг өрхийн тоо, мянга

190

128

197

136 149

204 219

158 165

216 215

171

ҮСХ©

амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхэд зориулж байгаа хөрөнгө оруулалт” хэмээн өгүүлсэн юм.

тухайлбал, БНСу­аас зээлэх 700 сая ам.доллараас 500 саяыг нь агаарын бохирдлын эсрэг зарцуу­лахаар Засгийн газар шийдчихээд байгаа. Гэр хорооллын яндангийн

буурсан байдаг. 2013­2016 онд нийт борлогдсон орон сууцны 60­аас дээш хувь нь ипотекийн зээлээр борлуулагдаж байсан бол 2017 онд тус үзүүлэлт 44 хувь болж буурсан. Энэ оны хагас жилийн байдлаар дээрх үзүүлэлт бүр 39 хувь руу орж ирлээ. тэгвэл санхүүжилт ирэх онд дахиад хумигдвал барилга, түүнийг дага сан салбарууд ч доголдох эрсдэлтэй. хамгийн гол нь, иргэдийн орон сууцтай болох итгэл үнэмшил алдарч, хөдөлмөрийн бүтээмж унах аюул ойрхон байна. Засгийн газар болон эрх баригч намын хувьд сонгуулийн өмнөх жил оноо цуглуулах, иргэдийн итгэ лийг дахин олох боломж нь ипо тек гэвэл дэгсдэхгүй болов уу.

Улаанбаатар хотын шинэ орон сууцны нийлүүлэлт

2018.06 сар орон сууцны тоо /мянга/

мянган өрх хамрагдаж, зээлийн үлдэгдэл нь 4.3 их наядад хүрээд байна.

ипотекийн санхүүжилт нэмэг дэх хэрээр орон сууцны борлуулалт сайжирч, царцсан төслүүд амилж эхэлнэ. үүний цаана ажлын байр шинээр бий болж, барилгын салбар сэргэнэ. урьдчилгаа 30 хувиа бүрдүүлсэн өрхийн амьдралд ч шинэ хуудас нээгдэнэ. одоо утаагүй зуух, сайжруулсан түлш гэж цаг алдах хайран байна. АНу­аас Монгол улсад олгож буй 350 сая ам.долларын буцалтгүй тусламжаас ипотекийн зээлд илүүчлэх л хэрэгтэй.

ипотекийн зээлийн хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсэн эхний жилүүдэд орон сууцны борлуулалт хоёр дахин нэмэгдэж байсан. харин санхүүжилт багасах хэрээр орон сууцны борлуулалт ч огцом

Судлаачийн үг

4 2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

Аллах бурхан аугаа, Америкт үхэл, из раильд үхэл, Жүүдүүд хараал идмэрүүд, ислам ялна.

Сири­иракт тулалдаж буй “лалын улс” бүлгийн дайчид долоон жил энэ уриаг шүлэглэ­жээ. Ерөөсөө Арабын орнуудад дэгдсэн “Арабын хавар”­ын гол уриа болох шахсан. исламистууд ингэж хөөрцөглөхийг шууд буруушааж болохгүй. учир нь тэгэх шалтгаантай. Америкийн Pew Research Center гэх төвийн хийсэн судалгаа бий. XXI зууны төгсгөл гэхэд дэлхийн хамгийн түгээмэл шашин нь лал болж, христийн шашинтныг тоогоор гүйцнэ гэсэн таамаг тэнд нь байна.

2010 оны байдлаар даян дэлхийн нийт хүн ардын 23 хувь буюу 1.6 тэрбум нь мусульманчууд, 31 хувь нь христийн шашинтнууд байсан ба энэ тоо зарчмын хувьд айхтар өөрчлөгдөөгүй. Гэвч хүн амын өсөлтийн хандлага юу хэлэх вэ гэвэл, исламын талынхан энэ эрчээрээ өсч үржсээр хэдэн арван жилийн дараа гэхэд христийг ардаа орхино. лалын шашинт аль ч улсад хүн ам өсч байна. Бүр дайн байлдаан хямралтай, эрчүүд нь дайнд мордсон, алагдсан, үрэгдсэн Афганистан, йемен, Сирид хүртэл хүн ам зогсолтгүй өсөж, улам залуужиж байна.

Эдүгээ нийт мусульманчуудын олонх нь (62 хувь) Азид аж төрдөг. 2050 он гэхэд Энэтхэг лалын хамгийн том улс болох

ба 300 саяас давна. Европын хүн амын 10 хувь исламд сүсэглэдэг ч өсөлт саарахгүй, Европын уугуул хүн амыг буланд шахтал нь үржинэ. Эдүгээ Францад оршин суугчдынх нь 31 хувь мусульман гэсэн албан бус статистик байна. Гэвч ислам бол даян дэлхийд сайн нэрээ дуудуулахын сацуу “лалын терроризм” гэдгээсээ болоод муу нэрийг багагүй дуурсгаж буй. индонезийн дэд ерөнхийлөгч Юсуф Калла гэдэг хүн лалын ертөнцөд тулгарсан ноцтой гурван бэрхшээлийг хөнджээ.

1. лалын орнууд дахь аж амьд­ра лын доройтол, элдэв хувьс галт үймээн мөргөлдөөн, шаш ны дайнаас үүдсэн хохирол хэлмэг­дэл, эх орноо орхиж дүрвэсэн аргагүй байдал.

2. Эдгээр улс орнууд байга­лийн асар их баялагтай ч шинж­лэх ухаан­техникийн хоцрогд­лоосоо болж бусад бүс нутгаас, мусульман биш улсуудаас ихээхэн хоцрогджээ.

3. хэдэн зууны өмнөх лалын сур гаал ном, шүтлэг бишрэл өнөө гийн цаг үетэйгээ илт зөр­чилдөх болсон гэх мэт.

шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлөөр дорой, шашных нь сургаал ном, бишрэл нь цаг үеэсээ хоцрогдсон нь хөгжлийн чөдөр болсон шашны тухай өгүүлээд байх шиг. шашны мунхруулга, хэт хуучинсаг ёс жаяг, исламыг бүх ертөнцийн дээр гаргаж тавих гэдэг нь зөрчил үүсгээд буй тухай лалын орнуудад ярьдаг, сэтгэдэг, заримыг нь хориглодог болж байна.

Эмэгтэйчүүдийг өмч мэт үздэг, гэрлэсний дараа хар гивлүүр, хар нөмрөг, бүр хар бээлий, хар оймсоор биеийг нь хучаад, гэртээ суулгадаг. Гэрээс гаргахгүй, ажил хийлгэхгүй, хэрэв эрх шаардвал элдэв хэлбэрээр гэсгээдэг (Саудын Арабад), эрчүүдийг үс сахлаа хусахгүй, засахгүй, цагаан нөмрөг, нөмгөн дээл бүхий мөргөлчин байлгах гэдэг. Афганистан, йемен, иракт насанд хүрээгүй бяцхан (бүр 6­10 насны)

охидыг 30, 40, 50, 60­тай эрчүүдэд хүчээр гэргий болгож өгдөг. Амьд жишээн дээр яривал Пакистаны хүний эрхийн төлөө тэмцэгч Юсуфзай Малала охиныг буу­даж шархдуулсан, эх орноос нь дүрвүүлсэн, байнга заналхийлдэг, Эмиратад хүчиндүүлсэн швед бүсгүйг гэр бүлийн бус бэлгийн харьцаанд орсон хэргээр 18 сар гянданд хорьсон, Багдадын миссээр шалгарсан 22­той загвар өмсөгч, блогер тару Фаресыг барьцаалаад хэрцгийгээр буудаж алсан гээд даруй өөрчлөхгүй бол болохгүй олон зуршил амь бөхтэй. Алагдсан ирак бүсгүйг гэмтэн байсан мэтээр “Бид Аллахаас түүнийг өршөөхийг гуйя, түүнд аугаа их энэрэл уучлалаа үзүүлээч” хэмээн араас нь эмгэнэх нь шашны ёс уу, юу вэ?

Аялал жуулчлалаар ихээхэн ашиг олж, улсын сан хөмрөгөө баяжуулж байгаад зогсоолгосон Египет “Арабын хавар”­ын хар дарсан зүүднээсээ одоо л сэрж байх шиг. лалын бус бүх юмс үзэгдэл, хүн ардыг жигшээх шинжтэй хувьсгал хийсний харгайгаар 2011­2013 онд аялал жуулчлал нь бүр зогссон. исламистуудаа дарж авах тэмцэл одоо ч үргэлжилж байна. улс төрийн дээд түвшинд шийдвэр гаргах дээрээ тулж, лалын мухар ёс заншлыг халж эхэлжээ. Египетийн дээд шүүхээс цагдаа хүн урт сахалтай байж болохгүйг хуульчилж дэлхийг дэлдийлгээд байна. Зургаан жил тойрч тэмцэлдсэний эцэст ийм

шийдвэр гаргажээ.Цагдаа бол шашинжаагүй

иргэний байгууллага тул лалын шашны бэлгэдэл болсон сахал­тай тэмцэх нь зөв хэмээн Засгийн газар нь үзжээ. хориотой улс төрийн ба террорист байгуулла­гад цагдаа хамааралтай гэдгийг урт сахал самбаа нь илтгэх тул хуссугай гэсэн заалттай. Ерөөсөө дотоод яамны харьяанд бай­гаа л бол сахал үсээ ургуулах эрхгүй, цаашдаа төрийн бусад байгууллагад ч нэвтрүүлбэл таарна хэмээн дээд шүүхийн шүүгч Мухаммед Махер Абдул­инеин мэдэгджээ.

“Арабын хавар”­ыг хүртэл цагдаа нар эрүүндээ урт сахалтай явахыг хориглодог байв. Гэтэл хувьсгал дэгдэж, “лалын ахан дүүс” засгийн эрх авч, түүний удирдагч Мухаммед Мурси Ерөнхийлөгч болмогц сахал самбааны эрх чөлөө хэрэгжиж, тус улсын цагдаа нь сахал үсэндээ баригджээ. 2013 онд цэргийн эргэлтээр Мурсиг хөөж буулгаад, баривчлан хэдэн жил байцаасны эцэст 2015 онд Каирын эрүүгийн хэргийн шүүхээс түүнийг террорист хэмээн зарлаж цаазын ял сонсгосон ба “лалын ахан дүүс”­ийг нь Египетэд хориглож, бусад орнуудад терро­рист байгууллагын жагсаалтад бас оруулжээ. террористуудын жаг саал тад нийт 35 хүн байгаа­гийн дотор “лалын ахан дүүс”­ийн лидер Мухаммед Бадиа, Египетийн парламентын спикер асан Саад аль­Кататни гээд дээдчүүл жагсаж байна.

Мурси нь цаазаар авахуулах ялаа бүс насаараа хоригдох бол­гуул сан бол 2016 онд Катарын тагнуулч байсан хэргээр нэмж 15 жил авчээ.

терророор “ахан дүүс” болсон нөхдийг Араб даяар ангуучилж эхэллээ. йорданы нийслэл Амман дахь “лалын ахан дүүс”­ийн төв байрыг хааж, лацадсан. “Ахан дүүс” нь йорданы дэмжлэгтэй, түүний улс төрийн жигүүр “исламын үйл ажиллагааны

Фронт” нам тус улсад алдаршаад, төрөөс исламизмын талаар хатуу бодлого явуулан байж парламентын сүүлийн хоёр сонгуулиас хасуулжээ.

йорданы эрх баригчид үе үе “Ахан дүүс”­ийн эсрэг ажилла­гаа явуулдаг. Эмират улсын хү­сэл тээр эл байгууллагын даргыг ба рив чилж гянданд хорьсон. Сау дын Арабад мөн хялайж үздэг. үс сахалтай тэмцэхийг йорданд өөгшүүлдэг. Булангийн орнуу д мөн дагалдаж байна. хамар доорх жирвэгэр сахал болно, эрүүнээсээ доош хэт их ургуу лахыг таашаахгүй. лалын консерватизмын бэлгэдэл учраас.

Нэгэнт урт сахалтай тэмцээд ирэхийн цагт исламистуудыг жинх нээсээ өөгшүүлдэг сала физм руу халдах ёстой болдог. Арабын гэгээлэг хэсэг нь яг энэ тэмцлийн зааг үе дээр ирээд байна.

тэртээ 1939 онд “Ахан дүүс”­ийн V бага ху рал дээр Аль­Бан­на гэдэг нөхөр исла мист бай­гууллагынхаа гол үзэл сурт лыг салафизм хэмээн зар ла жээ. Салафитууд гэдэг нь мусуль­маны фундаменталист жигүүр, хүсэл нь “халифуудын өмнөх эрин үе рүү” дэлхийг буцаах. тэр нь зөнч Мухаммедын яг дараах үе буюу лалын шашин нь суннит­шиитээрээ салаагүй VII зууны дунд үе. тэр үед ядуурал байгаагүй, хэн нэгнээ дарлаж байгаагүй, бүх мусульман адил тэгш эрхтэй, Аллахын шударга элч нар дэлхийг (яг үнэндээ тэднийг) захирч байсан цаг. “өчигдрөөс өнөөдөр хүртэл” (1939) гэх гарчиг бүхий Аль­Баннагийн бүтээлд хонзогнолын утга санаа нэвт шингээстэй. исламыг үнэнээр нь ойлгож таниагүй араб бишчүүд, эхлээд персүүд, дараа нь дейлемитүүд, түрэгүүд, мамлюкуудад улс төрийн эрх мэдэл шилжсэнээр мусульманчуудын бүх гай эхэлсэн. дейлемитүүд 945 онд Багдадыг эзэгнээд, 1055 онд турк­сельжүкүүд тэднийг хөөж гаргасан, мамлюкүүд 1250 онд

Египетэд засгийн эрх авсан. Перс­шиитүүд 750 онд омейядын халифат­хаант улсыг нураасан гэх мэт эртний түүх хөврөөд байх нь тэр. дан гомдол хорсол.

лалын ертөнцийн бүх түүх сүүлийн 1000 жилдээ дан буруу замаар явжээ. түүнийг засч залруулахын тулд 1939 онд нэгэн сект байгуулсан нь салафизм болж алдаршжээ. “лалын ах дүүс” бол жинхэнэ “ислам”. 1936 онд Египетэд жинхэнэ лалын гишүүд нь 20 мянга байсан ба нацистын Германы Рейх тэдний анхны гадаад дэмжигч болсон нь бүр ч гайхалтай. Ертөнцөд немцийн цус гүйж байгаа бүх газар нутгийг Рейх өмгөөлнө. түүн шиг мусульман мусульманаа дэмжинэ, өмгөөлнө. Германы түүхч Матиас Кютцель 2007 онд “Жихад ба жүүдийг үзэн ядахуй” гэх ном хэвлүүлсэн ба түүнд өгүүлснээр бол “Ах дүүс”­ийн анхны хөлгөн судар нь Коран бус араб хэлээр маш ихээр нь хэвлэсэн “Майн кампф” (Гитлерийн “Миний жихад” гэж орчуулагдсан) ном болжээ. Нацизмын үзэл суртлыг Корантай хослуулан сонгож авсан нь ч санаандгүй учрал биш. Германы элдэв сангуудаас лалын исламист хөдөлгөөнүүд санхүүжиж, “Ах дүүс” энэ дунд хамгийн ихээр санхүүгийн дэмжлэг авсан, хэвлэх үйлдвэр олныг авсан, Каирт Германы төлөөлөгчийн газрын харьяаны байгууллага болтлоо бэхжсэн хэмээн Норвегийн түүхч Бриньяр лиа 1998 онд Америкт хэвлүүлсэн номдоо бичжээ.

дорнод иерусалим дахь Палестины автономит нутаг дэвсгэрт 1999 онд хэвлэж худал­даанд гаргасан “Миний жихад” ном 10 орчим ам.дол лар тай дүйцэх израиль шеке лиэр гялалзтал зарагдаад бүр бестселлер болсон ба одоо ч арабуудын дунд тун эрэлттэй, араб залуусын мөн­хийн дуудлага аятай. өмнөх үг нь “Адольф Гитлер хэзээ ч мар таг дахгүй, тэр герман үндэс­тэнд үл хамаарна, учир нь тэр дэлхийн хүн учраас дэлхийд ха­маатай” гэсэн өгүүлбэрээр эхэл­жээ. Бүх дэлхийн түүхэнд хувь нэм рээ оруулсан энэ түүхэн хү нийг ойлгох хэрэгтэй гэсэн уриалга дагалджээ. ойлгохын тулд “үндэсний Социализмын Еван гел”­ыг судлагтун, уншиг­тун, Гитлер үхсэнээр үндэсний со циа лизм огтхон ч мөхөөгүй юм гэсэн мөрүүд дурайж харагдана. тэр оршил үгэнд бичсэнээр бол, Гит лер нь эмгэнэлээр дүүрэн, хамаг юмаа устгуулсан, домог бол сон жирийн цэрэг, үзэл сурт­лын асар их өв сан, өв сан нь улс төр, нийгэм, шинжлэх ухаан, соёл тэр чигтээ байх аж. түүний өдүүл­сэн дайн бол мөн л тэр чигтээ шинжлэх ухаан, соёлын өв гэнэ.

ингэхээр салафизм, нацизм хоёр ижилсээд төрөлсөөд явчи­хав аа. Ганц дайсантай, тэр нь жүүдүүд ба тэдний соёл шашин. дэлхийн II дайны үед Германы бөөнөөр хорих лагериудад Араб, ойрх дорнод, бүр иерусалимын муф ти­лам нар олноороо очиж, байн га байрлаж, жүүд нарыг там руу илгээх аллагын явцыг харж судалж, дүгнэж, буцахдаа Берлин орж Гит лер, Гиммлер, Гебельс нар тай уул заж учирч явсан тухай эл дэв таа гүй баримт илэрсээр байна.

ойрх дорнод ойгомжтой бол­лоо. Жүүдийн төр улсын эсрэг араб уудын экстремизм нь нациз­мын үзэл суртлаар тэжээг дэн амилсаар байдаг ажээ.

Нэг нь алга болчихсон үзэл суртал. Нөгөөх нь Араб дахинд амь бөх тэй оршиж байна. Бүр дэл гэ рүүл бэл Араб, Перс даяар тархсан Суннизм, шиизм, исмаи­лизм, Зейдизм, ибадизм, Суфизм, Салафизм, Ваххабизм, Ашаризм, Матуридизм дот роо Салафизм нь үлэмж их дэмжлэгтэй, амьдрах хөрстэй, түүхэн уг сурвалжтай, өмгөөлөх хамгаалах дайчидтай гэсэн үг...

Лалтай тэмцэхийн тулд эхлээд сахалтай нь тэмц

Хэдэн арван жилийн дараа исламын шашин христийг ардаа орхино

Олхонуд Баярхүүсудлаач-проф.

египетийн дээд шүүх цагдаа хүн

урт сахалтай байж болохгүйг

хуульчлаад байна

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАвААДОРж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Энхжаргал

Утас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581 99903578 99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 7010606

zgm.mn

ubinfo.mnДугаарын удирдагч

Г.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКц

зАР СУРТАлЧИлГАА

хАЯГ

цАхИм хУвИлБАР

0 0 9 9 7

Гитлер үхсэнээр үндэсний социа-

лизм огтхон ч мө хөө гүй гэсэн мө рүүд дурайж

харагдана

2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997) 5ЗАСГийН ГАЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

Сурталчилгаа

УДИРДЛАГЫН ХАРИУЦЛАГЫН МЭДЭГДЭЛ

Банкны удирдлага нь санхүүгийн тайланг бэлтгэж, тайлагнах үүрэгтэй.

ТээвэрТээвэр Хөгжлийн Банк ХХК (цаашид “Банк” гэх)-ийн завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайлан нь НББОУС 34 Завсрын Үеийн Санхүүгийн Тайлан-ийн дагуу бэлтгэгдсэн. Удирдлага нь энэхүү завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайлан нь Банкны 2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөрх санхүүгийн байдал, тухайн өдрөөр дуусгавар болсон хагас жилийн санхүүгийн үр дүн болон мөнгөн гүйлгээг үнэн зөв илэрхийлсэн болохыг баталгаажуулах үүрэгтэй.

БанкныБанкны удирдлага нь Банкны завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг тодруулга 2-т дурдсан шаардлагуудад нийцсэн гэдгийг баталгаажуулах боломжийг хангах, санхүүгийн байдлыг үндэслэлтэй, үнэн зөвөөр илэрхийлж чадах зөв зохистой нягтлан бодох бүртгэлийг хөтөлж бэлтгэсэн гэдгийг баталгаажуулах үүрэгтэй.

Мөн удирдлага нь Банкны эд хөрөнгийг хадгалан хамгаалах, аливаа залилан ашиглал, зүй бус үйлдлээс сэргийлэх, ийм үйлдэл гарвал илрүүлэхэд шаардлагатай арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлэх ерөнхий үүрэгтэй.

БанкныБанкны удирдлага нь завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг бэлтгэхдээ тохиромжтой нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг сонгон, тууштайгаар даган мөрдөж, үндэслэлтэй, нягт нямбай тооцоолол, үнэлгээ хийн, холбогдох бүх нягтлан бодох бүртгэлийн стандартыг мөрдсөн гэж үзэж байна.

Банкны удирдлагаас Тээвэр Хөгжлийн Банк ХХК-ийн 2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөр дуусгавар болсон хагас жилийн завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг зөвшөөрч батлав.

ХАРААТ БУС АУДИТОРЫН ЗАВСРЫН ҮЕИЙН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН НЯГТЛАХ ГЭРЭЭТ АЖЛЫН ТАЙЛАН

Тээвэр Хөгжлийн Банк ХХК-ийн Хувьцаа эзэмшигчид болон Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлд:

Оршил

БидБид Тээвэр Хөгжлийн Банк ХХК (цаашид "Банк" гэх)-ийн 2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөрх завсрын үеийн санхүүгийн байдлын тайлан, тухайн өдрөөр дуусгавар болсон хагас жилийн ашиг, алдагдал болон бусад дэлгэрэнгүй орлогын тайлан, өмчийн өөрчлөлтийн тайлан, мөнгөн гүйлгээний тайлан, мөн тодруулгуудаас бүрдсэн завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг нягтлан шалгалаа.

ЭнэхүүЭнэхүү завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Стандарт ("НББОУС") 34 буюу "Завсрын Үеийн Санхүүгийн Тайлан"-ийн дагуу бэлтгэх нь удирдлагын үүрэг хариуцлага юм. Бидний үүрэг хариуцлага нь гүйцэтгэсэн нягтлах ажилдаа тулгуурлан завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланд дүгнэлт гаргах явдал юм.

Нягтлах ажлын цар хүрээ

БидБид нягтлах ажлаа Нягтлах Гэрээт Ажлын Олон Улсын Стандарт 2410 Байгууллагын Хараат Бус Аудиторын Гүйцэтгэх Нягтлах Ажил-ын дагуу гүйцэтгэсэн. Завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайланг нягтлах ажил нь санхүү болон нягтлан бодох бүртгэлийн хариуцсан ажилтнуудтай ярилцлага хийх, шинжилгээний болон бусад нягтлах ажлын горимуудыг гүйцэтгэх зэргээс бүрдэнэ. Нягтлах ажлын цар хүрээ нь Аудитын Олон Улсын Стандартын дагуу хийгддэг аудитаас харьцангуй бага тул аудитын үр дүнд илэрч болох байсан нөлөө бүхий асуудлуудыг бүрэн олж илрүүлсэн гэсэн баталгаажуулалт олж авах боломжоор хангадаггүй. Тиймээс бид аудитын дүгнэлт илэрхийлээгүй болно.

Дүгнэлт

Бидний нягтлах ажлын үр дүнгээр, завсрын үеийн санхүүгийн хураангуй тайлан нь Банкны 2018 оны 6 дүгаар сарын 30-ны өдрөөрх санхүүгийн байдал, тухайн өдрөөр дуусгавар болсон хагас жилийн санхүүгийн үр дүн, мөнгөн гүйлгээг бүх материаллаг зүйлсийн хувьд НББОУС 34 буюу "Завсрын Үеийн Санхүүгийн Тайлан"-ийн дагуу үнэн зөв, бодитой илэрхийлээгүй гэж үзэх үндэслэл болох аливаа зүйл ажиглагдаагүй болно.

Завсрын Үеийн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын Хураангуй Тайлан (аудитлагдаагүй)2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөр дуусгавар болсон хагас жил

Завсрын Үеийн Санхүүгийн байдлын Хураангуй Тайлан (аудитлагдаагүй)2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөрх

Завсрын Үеийн Өмчийн Өөрчлөлтийн Хураангуй Тайлан (аудитлагдаагүй)2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөр дуусгавар болсон хагас жил

Завсрын Үеийн Мөнгөн Гүйлгээний Хураангуй Тайлан (аудитлагдаагүй)2018 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдрөөр дуусгавар болсон хагас жил

Тухайн тайлант жилд мөрдөгдөж эхэлсэн Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Стандартын Зөвлөлөөс шинээр гаргасан болон шинэчилсэн стандартууд

СТОУС 9 Санхүүгийн хэрэглүүр

СТОУССТОУС 9 Санхүүгийн Хэрэглүүр нь 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлсэн ба НББОУС 39 Санхүүгийн Хэрэглүүрийн хүлээн зөвшөөрөлт, хэмжилтийг орлох болсон. Банк СТОУС 9-ийн ангилал, хэмжилт болон үнэ цэнийн бууралтын шаардлагуудыг буцаан мөрдүүлэх горимоор 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөрх балансын эхний үлдэгдэл болон хуримтлагдсан ашгийн эхний үлдэгдлийг тохируулах байдлаар хэрэгжүүлсэн ба харьцуулагдах тайлант хугацааг дахин илэрхийлээгүй.

СТОУССТОУС 9 Санхүүгийн Хэрэглүүрийг нэвтрүүлснээр нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогод өөрчлөлт орсон. Шинэ нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг Тодруулга 5 “Нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогын өөрчлөлт”-д тусгасан. 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөрх болон 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөрх санхүүгийн байдлын тайлангуудын тохируулгыг Тодруулга 6 “СТОУС 9-ийн хэрэгжилтээс үүссэн гол нөлөөллүүд” хэсгээс харна уу. Банк нь СТОУС 9-ийг нэвтрүүлсэнтэй холбоотойгоор нягтлан бодох бүртгэлийн үйл явц, дотоод хяналт болон засаглалын тогтолцоогоо нягталж, боловсронгуй болгосоор байна.

СТОУС 15 Харилцагчтай байгуулсан гэрээний орлого

БанкБанк нь СТОУС 15-ыг 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн хэрэгжүүлсэн. СТОУС 15 нь НББОУС 11, 18, СТОУСТХ 13, 15, 18 болон СТХ 31 зэргийг орлох болсон. Уг стандарт нь орлого хүлээн зөвшөөрөлтийн зарчимд суурилсан арга хандлагыг танилцуулсан бөгөөд үүрэг хариуцлага биелэгдсэн тохиолдолд орлого хүлээн зөвшөөрөх шаардлагыг бий болгосон. Энэхүү стандарт санхүүгийн хэрэглүүр, даатгалын гэрээ болон түрээсийн гэрээнд хамаарахгүй.

СТОУССТОУС 15 нь орлогыг ямар дүнгээр, хэзээ хүлээн зөвшөөрөхийг тусгасан дан ганц бөгөөд дэлгэрэнгүй тогтолцоот хандлагыг танилцуулсан. Стандартын гол зарчим нь байгууллага харилцагчид үзүүлэхээр тохиролцсон үйлчилгээгээ үзүүлсний хариуд хүлээн авах төлбөрийн дүнгээр орлогоо хүлээн зөвшөөрөх явдал юм. Уг стандарт нь дараах 5 алхамт арга хандлагыг танилцуусан:

1 дүгээр алхам: Харилцагчтай байгуулсан гэрээг (гэрээнүүдийг) тодорхойлох. 2 дугаар алхам: Гэрээнд тусгагдсан бие даасан гүйцэтгэлийн үүргүүдийг тодорхойлох. 3 дугаар алхам: Хэлцлийн үнийг тодорхойлох. 4 дүгээр алхам: Хэлцлийн үнийг бие даасан гүйцэтгэлийн үүргүүдэд хуваарилах. 4 дүгээр алхам: Хэлцлийн үнийг бие даасан гүйцэтгэлийн үүргүүдэд хуваарилах. 5 дугаар алхам: Гүйцэтгэлийн үүрэг бүрэн хангагдсан үед орлогыг хүлээн зөвшөөрөх.

СТОУС 15-ын нөлөөллийн шинжилгээний үр дүнд одоогийн нягтлан бодох бүртгэлийн практик болон СТОУС 15-ын шалгууруудын хооронд зөрүү үүсгэх асуудал тодорхойлогдоогүй.

Кэй Пи Эм Жи Аудит ХХК Монгол Улс, Улаанбаатар хот 2018 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдөр

Хаяг: Транс Банк, Шангри-Ла оффис, 15-р давхар, Олимпын гудамж 19А,Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо, Улаанбаатар 14243, Монгол Улс, Утас: 7716-9999

Кэй Пи Эм Жи Аудит XXКМонгол Улс, Улаанбаатар-14240, Сүхбаатар дүүрэг, 1-р хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө 17 Блю Скай Тауэр, 602 тоотУтас : +976 70118101, Факс: +976 70118102www.kpmg.com/mn

М. ОтгонбаярГүйцэтгэх Захирал

Ч. СайнбилэгСанхүү Эрхэлсэн Захирал

нийгэм

6 2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

Төсвийг хасвал хүүх­дийн туслам жийн 108 төв ч сан хүү­жилтгүй болно

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

1Эдгээрийг задалж харвал

өн гөрсөн хоёр жилд хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд, олон нийтийн шахаж шаарддаг байсан чухал асуудлуудыг шийдэж эхэлснийг харж болно. тухайлбал, 12 аймаг, нийслэлийн хан­уул дүүрэг хүүхэд хамгаалах байртай болсон. Сонгинохайрхан дүүрэгт удахгүй ийм байр ашиглалтад орно. түүнчлэн, ГБхЗхГ­аас төрийн бус байгууллагуудтай хамтарч хүчирхийлэлд өртсөн хүүх дүүдэд эрүүл мэнд болон сэтгэл зүйн үйлчилгээ үзүүлж эхэлсэн. Мөн 21 аймаг, нийс­лэлийн хам тар сан багийн гишүү­дэд арга зүйн туслалцаа үзүүлэх сургалтын төв ажилладаг болсон. Энэ онд орон гэргүй, тэнэмэл хүүхдүүдийг байрлуулах, сургаж, нийгэмшүүлэх “Нарт хангай” төв байгуулсан гээд алдаа, сул тал цөөнгүй ч гэсэн хүүхэд хамгаал­лын үндэс ний хэмжээний бүтэц бий болгож чадсан. харин хүүхэд хамгааллын төсвийг Сангийн яамны саналаар гурав дахин тана­чихвал энэ салбарт гарсан маш олон дэвшил гацаанд орох гэж байна.

“өнгөрсөн онд 889 хүүхдэд хам гааллын үйлчилгээ үзүүлснээс 420­г нь хүчирхийлэлд өртөж буй газар дээр нь очиж хамгаалсан. хэрэв мөнгөгүй байсан бол 400 гаруй хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн хэвээр, зарим нь амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирох байлаа. хэрэв 2019 онд төсвийг 2.4 тэрбум болгож бууруулбал энэ жил нээсэн “Нарт хангай төв”, хэд хэдэн хамгаалах байр, хамтарсан багийн гишүүдийг чадавхжуулах сургалтын төвөө шууд хаах шаардлагатай болно. Нийгэм, иргэдийн дунд хүчирхийллийг үл тэвчих хандлага нэмэгдэж байгаа учраас ирэх жил хүүхдийн эрх зөрчсөн тохиолдол, дуудлага улам нэмэгдэх төлөвтэй. уг нь өнгөрсөн жилийн төсөвтэй тэнцэх хэмжээний буюу 6.4 тэрбум төгрөг төсөвлөвөл байгууллагууд хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлэх боломж бий” гэж ГБхЗхГ­ын Захиргаа, санхүү, удирдлагын газрын дарга ш.Чинбат учирлалаа.

Энэ онд ГБхЗхГ­аас Эрээн хотод эрсдэлд орсон гурван хүүх дийг эх оронд нь авчирчээ. үүнд ажилчдын замын зардал,

Монгол Улс хүүх дээ хамгаалж чаддаг болсон гэж Сан гийн яам дүгнэв үү, аль эсвэл үр ашиггүй зарцуулалт гэж үзэв үү.

хүүхэд хамгааллын үйлчилгээ, гадаад пасспортны барьцаа, шүүх шинжилгээний төлбөр, визийн хугацаа хэтрүүлсэн торгууль зэрэгт 13.3 сая төгрөг зарцуулсан байна. хэрэв тус газрын төс­вийг танавал мөнгөгүй гэсэн шалтгаанаар ийм тохиолдлуулыг нүдээ аниад өнгөрөөх болох нь.

хүүхэд хамгааллын төсөвт тусгасан 6.4 тэрбум төгрөгийн төсвөөс 2.4 тэрбум төгрөгийг нь нийслэлийн 21 аймаг, есөн дүүргийн төсөвт шилжүүлсэн. харин үлдсэн 3.7 тэрбум төгрөгийг тавилга, эд хөрөнгө болон бусад үйл ажиллагаанд үр ашиггүй зарцуулсан гэж Сангийн яам үзжээ. шүүмжлэлд өртөөд буй энэ 3.7 тэрбум төгрөгийн зардал нь ГБхЗхГ­ын хүүхэд хамгаалалд зарцуулсан бүх үйл ажиллагааны төсөв аж (задаргааг инфографикаас харна уу). тайлангаас харахад салбар дундын хамтын ажиллагаа буюу төрийн бус байгууллагуудаас хохирогч хүүхдүүдэд эрүүл мэнд, хууль эрх зүй, хамгаалал, сэтгэл зүйн үйлчилгээ авахад 1.4 тэрбум төгрөг зарцуулжээ. үүнд мөн Зөрчлийн хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулах, хохирогч хүүхдүүдэд стратегийн өмгөөлөл хийх, хүүхэд хамгааллын мэдээл­лийн сангийн программ шинээр

хийх зэрэг ажлууд багтсан байна. 3.7 тэрбум төгрөгийн зардалд

хүүхдийн 108 утас, түр хамгаалах байрууд, “Нарт хангай” төвийн зардал мөн орсон. харин тавилга, эд хогшлын зардлын талаар ГБхЗхГ­ын дарга о.Алтансүх “шинээр байгуулагдсан сургалт, судалгаа мэдээллийн төв, техник хэрэгс лийн хангамж хүрэлцээгүй зарим нэг орон нутгийн залуу­чуудын хөгжлийн төвүүдэд 50 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж тавилга авч өгсөн. Мөн “өнөр бүл” хүүхдийн асрамжийн төвд архивын тоног төхөөрөмжид 23 сая төгрөг, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд үйлчилгээ үзүүлдэг төрийн болон төрийн бус байгууллагад нөхөн сэргээх тоног төхөөрөмжийн зардалд 75 сая төгрөг зарцуулсан. түр хамгаалах байрны хүүхдийн ор дэвсгэр, гал тогоо, тоглоомын өрөөний тохижилтод зориулж 44.5 сая төгрөг гээд нийт 192.5 сая төгрөг зарцуулсан. Гэхдээ

бид албан тасалгаандаа тавилга аваад тавьчихаагүй, хэрэгтэй газарт нь хэрэгтэй зүйлийг нь авсан” гэж тайлбарлалаа.

уг нь НүБ­ын хүүхдийн сангаас манай улсын хүүхэд хамгааллын салбарт хэдэн төгрөгийн төсөв хэрэгтэйг тооцож, судалсан байдаг. Монголын 1.1 сая хүүхэд, тэр тусмаа эрсдэлт нөхцөлд амьдарч буй 200 мянган хүүхдийг бүгдийг нь хамгаалъя гэвэл 22 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэж тооцжээ. Гэтэл ирэх оны төсөвт үүний ердөө 10 хувьтай тэнцэх мөнгө төсөвлөж, хүүхэд хамгааллаас гар татах гэж байгаа нь хэдэн алхам ухарсан явдал болох нь. Ерөнхийлөгч х.Баттулга ч хүүхэд хамгаалалд төсөвлөсөн 6.4 тэрбум төгрөгийг багасгах ёсгүйг чухалчлан хэлсэн.

Монголд хүүхдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг бүрэн хангаж чадахгүй байгаа. тэглээ гээд энэ салбарын төсвийг танах

нь хамгийн оновчгүй, харалган шийдвэр болно. төсвийн зар­цуулалтыг чамбайруулж, хяналтаа сайжруулах ёстойгоос биш хасаж, танаж, хүүхдүүдийг хохироох ёсгүй. хүүхэд хам­гааллын салбараас хасах гэж буй дөрвөн тэрбум төгрөг бол ердөө дөрвөн км зам тавих л мөнгө. Сангийн яамны төсвийн төсөл энэ хэвээрээ батлагдвал хүүхдийн тусламжийн 108 төв, түр хамгаалах байр, хамтарсан багийг чадавхжуулах сургалтын төв зэрэг эрсдэлтэй хүүхдүүдтэй тулж ажилладаг төвүүд ямар ч төсөвгүй болно гэсэн үг. НүБ­аас хүүхэд хамгаалалд 22 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэж тооцсон байхад үүнээс гурав дахин бага мөнгийг ч улсын төсвөөс гаргаж чадахгүй, харин ч өмнөх төсвийг нь ахин гурав дахин хасахаар зэхэж байна. Наанаа хүүхдийн эрхийг хамгаална гэж ярьдаг төр цаанаа хүүхдээс гар татаж буй нь харамсалтай.

НүБ хүүхэд хамгаалалд 22 тэрбум төгрөг

шаардлагатай гэж тооцсон

2.4

700

667

21 аймаг, нийслэлийн есөн дүүргийн төсөвт

ХНХЯ

ГБХЗХГ

хҮҮхЭД хАмГААлАлД зАРцУУлСАн ТөСөв

1.4

103

Салбарын дундын үйл ажиллагаа

Харьяа байгууллага

rilsp.gov.mn©

6.4 Нийт тэрбум ₮

тэрбум ₮тэрбум ₮

сая ₮

сая ₮

789 сая ₮ сая ₮

“Найрамдал” зуслан, “Нарт Хангай” ТББ

“Өнөр бүл” төв

ЧиГлЭлЭЭРхҮҮхЭД хАмГААллын ҮЙлЧИлГЭЭ

хөГЖлИЙн ҮЙлЧИлГЭЭ

17483 хүүхэд 25%

99750 хүүхэд 37.5%

ТЕнДЕР ШАлГАРУУлАлТын нЭР: 883-300-Э Задвижка (цахилгаан) Ду300 Ру 13.7 МПа хаалт нийлүүлэхТЕнДЕР ШАлГАРУУлАлТын ДУГААР: МС-121/2018

“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос “883­300­Э задвижка (цахилгаан) Ду300 Ру 13.7 мПа хаалт” нийлүүлэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүйгээр татан авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендер илгээхийн өмнө 50.000 /тавин мянга/ төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна. Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн жил бүрийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн

дүнгээс багагүй байна.,2016, 2017 он тус бүрээр2. Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал болгож

буй үнийн дүнгээс багагүй байна. 3. Сүүлийн 2 жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн

туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: 2016,2017 тус бүрээр /нотлох баримтын хамт/ сүүлийн 2 жилийн дүн Тендерт санал болгож буй үнийн дүнгээс багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй гэрээт ажил гүйцэтгэсэн байна.

Тендерийн хамт тендерт санал болгосон үнийн дүнгийн 2%-тай тэнцэх дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Засгийн газрын бондоор ирүүлсэн тендерийн баталгааг хүлээн зөвшөөрнө. Тендерийг 2018 оны 11 дугаар сарын 8­ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд

оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 11 дугаар сарын 08­ны өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй. Монгол улсын гарал үүсэлтэй бараанд давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20 дугаар хороо, Эрчим хүчний гудамж, “ДцС­4” ТөхК­ийн захиргааны байр, 3 дугаар давхар, 312, 313 тоот өрөө худалдан авах ажиллагааны хэлтэс Утас 7018­

1309, 7000­1357, 7017­1357, Факс 7018­13097000­1357

ТЕнДЕР ШАлГАРУУлАлТын нЭР: Техникийн давс нийлүүлэхТЕнДЕР ШАлГАРУУлАлТын ДУГААР: МС-2018/101

“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Техникийн давс нийлүүлэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг үнэ төлбөргүйгээр татан авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендер илгээхийн өмнө 50.000 /тавин мянга/ төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна. Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: 1. Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн аль нэг жилийн борлуулалтын орлого нь тендерт санал

болгосон үнийн дүнгээс багагүй байна. /2016 он, 2017 он/2. Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Тендерт санал

болгосон үнийн дүнгээс багагүй байна. 3. Сүүлийн 2 жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажил: Сүүлийн 2 жил буюу 2016, 2017 онд ижил төстэй

гэрээт ажил гүйцэтгэсэн байна. Тендерийн хамт 2% үнийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Засгийн газрын бондоор ирүүлсэн тендерийн баталгааг хүлээн зөвшөөрнө. Тендерийг 2018 оны 11 дугаар сарын 08­ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө цахим системээр илгээх ба

нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 11 дугаар сарын 08­ны өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй. Монгол улсын гарал үүсэлтэй бараанд давуу эрх тооцохгүй. Сонирхсон этгээд бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20 дугаар хороо, Эрчим хүчний гудамж, “ДцС­4” ТөхК­ийн захиргааны байр, 3 дугаар давхар, 312, 313 тоот өрөө худалдан авах ажиллагааны хэлтэс Утас 7018­

1309, 7000­1357, 7017­1357, Факс 7018­1309 7000­1357

ТЕнДЕРИЙн УРИлГАОгноо : 2018.10.08 Огноо : 2018.10.08ТЕнДЕРИЙн УРИлГА

Хүүхэд хамгааллын төсвийг гурав дахин танах нь

ОРОН НУТАГ» зАвхАнДөрвөлжин суманд 100 хүүхдийн багтаамжтай цэцэрлэг барьж байна. Одоогоор барилгын суурийг цутгаж байгаа бөгөөд ирэх оны наймдугаар сард ашиглалтад оруулахаар төлөвлөжээ. Үүнд улсын төсвөөс нийт нэг тэрбум төгрөг төсөвлөсөн аж. Өнөөдрийн байдлаар тус сумын цэцэрлэг сумынхаа сургуулийн актлагдсан байранд үйл ажиллагаа явуулж байна.

» БУлГАнБулган аймагт ургац хураалт 45,7 хувьтай байна. Аймгийн хэмжээнд 19,3 мянган га талбайгаас 26,5 мянган тонн үр тариа хураан аваад байна. Аймгийн дунджаар нэг га талбайгаас 13,7 центнер ургац хураажээ.

Тус аймгийн нэгдсэн эмнэлгийг өргөтгөхөөр боллоо. Эмнэлгийн барилгыг гурван давхар болгож өргөтгөх бөгөөд “Эрүүл мэндийн даатгалын хяналт” төрийн бус байгууллага санаачилж, олон улсын байгууллагуудын зээл тусламж болон нутгийн иргэдийн хандив, орон нутгийн төсвийн хөрөнгөөр барих юм байна.

» БАЯн-өлГИЙ Бугат сумын нутаг Саят толгой хэмээх газарт "Бүргэдийн баяр" арга хэмжээ боллоо. Тус арга хэмжээг гадаадын 700 гаруй, дотоодын 1000 орчим жуулчин үзэж, сонирхжээ.

» СҮхБААТАРЭрдэнэцагаан суманд тоосго болон өнгөт хавтангийн үйлдвэрийг Сум хөгжүүлэх сангийн 80 сая төгрөгийн санхүүжилтээр байгуулж байна. Тус үйлдвэр нь 42 төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бөгөөд өдөрт 480-500 ширхэг замын боржур, 15 мянган ширхэг өнгөт хавтан, 25-30 мянган тоосго, 10 мянган блок үйлдвэрлэх аж.

» ховДХовд аймгийн Жаргалант сумын Төв цэвэрлэх байгууламжийн хаягдал бохир усны орох, гарах цэгээс усны сорьцын шинжилгээ хийхэд гарч байгаа хаягдал бохир ус 46 хувийн цэвэршилттэй байгааг шинжилгээгээр тогтоожээ.

2005 оны зөв талдаа жолоотой, 2-евро Приус-20 машин, мөн Жийп машины 2-давхар дулаан хучлага.

Утас: 8899­3579, 8811­2289

зАРнА

С.Батсайхан / ЗГМ©

ZGM DAILY2018.10.09, TUESDAY ~ №198 (997) 7ThE offICIAl gAzETTE

ZGM: HIGHLIGHtS

Ett holds irregular meeting of shareholders

President meets stakeholders of child protection

Appointment of four independent board members postponed.

He criticized the Cabinet's lack of response to reviving capital punishment on child abusers.

BoM forecasts 5­8.5 percent GDP growth in 2019

BoM purchases 1.3 tons of gold in the first week of October

BoM said they considered the monetary and fiscal measures agreed under IMF program.

Experts expect gold delivery to increase in the fourth quarter of this year.

PoliticsPresident of Mongolia Battulga Khaltmaa extends a birthday greetings to President of the Russian Federation Vladimir Putin, expressing his confidence in strengthening the traditionally friendly relations and mutually beneficial cooperation in all sectors between Mongolia and Russia.

Prime Minister Khureluskh Ukhnaa departs to Tuv, Darkhan-Uul and Selenge aimags to get an au fait with the current situation of harvesting.

Development Policy Cooperation Talks between the Governments of Mongolia and Federal Republic of Germany kicks-off in Ulaanbaatar. During the talks, sides will discuss a potential grants and soft-loan to be rendered by the Government of Germany to Mongolia in the coming three years.

EconomyPrice of washed natural-white wool reached a record-high, growing 2.5 times in the first nine months, to MNT 5530 per kg at the Mongolian Commodity Exchange.

Mongolian organic skincare brand Lhamour receives the special prize from the Open to Export competition among SME startups around the world initiated by the World Trade Organization and International Chamber of Commerce.

The 6th Expo Mongolia 2018 Multi-Sector and Mining Trade Fair and Conference to take place between October 9-11 at Misheel Expo Center.

Top 20 Index grows 0.55 percent, to 20,511.17 points. MSE A Index rises 0.4 percent, to 9,832 points. MSE B Index falls 0.3 percent, to 9,142.66 points. Market cap stands at MNT 2.41 trillion.

sociEtyMongolian judoka Temuujin Ganburged wins a silver medal from the 2018 Summer Youth Olympics, taking place in Buenos Aires, Argentina on October 6-18.

Monitoring the implementation of child protection actions, Pre­sident of Mongolia Battulga Khaltmaa held the second meeting with the related officials yesterday as scheduled during the previous meeting on August 30. After studying their reports, the President inquired the related agencies for faults and delays.

1335 six-year olds were unable to enroll into

school

President: -i ordered the Ministry of education, culture, science and sport (Mecss) to prepare the standards for child protection and conduct safety inspections. what has been done

President holds the 2nd meeting on child protec­tion with related officials

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Tugs.BZGM

in this regard and why hasn’t the standards prepared yet?

MECSS: ­We have approved the standards of preschool education institutions in cooperation with the UNICEf. The implementation guidelines have been sent to every kindergartens nationwide. They have started sending their ability to install the standard with their own assets. The study is expected to finalize next month.

President: -11 percent of se-con dary schools have high risk, 31 percent - medium risk and 57 percent - low risk according to the environmental safety assess ment. there are no risk-free schools. the potential vic tims to the risk is children. are there any opportunity to make them risk-free?

MECSS: ­There are 65 secon dary schools under high risk, of which 15 are in the Capital and the rest being in local areas. Majority of the current secondary schools were constructed in the 1970’s. Some buildings are aged over 50 years. We will focus on renovating constructions under the risk assessment.

President: -enrollment of six-years olds is becoming a growing problem in local areas. several parents have already issued

complaints on school accessibility. how are you planning on solving this?

MECSS: ­As stated by the law on Education, we are delaying the enrollment of six­year old children by one year. The enrollment of a total of 1335 children were postponed in this regard.

President: -this is not a solution. every single six-year old child will not live in dormitories. this has to be settled within legal frames. another problem is day-care centers. who is responsible for their standards?

MECSS: ­There was a decision to operate day­care centers at schools. The ministry cannot monitor private day­care centers. We have submitted a request to the National Authority for Children and the Cabinet and are revising the standards and requirements.

Prior notices cause ineffective insPections

President: -i have received several complaints about re tail stores selling expired and/or unidentified products. Gene ral agency for specialized inves-tigation (GASI) inspection conc­luded that they were “unable to

settle”. aren’t there any surprise inspections?

gASI: ­law on State Inspection and Examination identifies planned and unplanned inspections. The planned inspection has to be notified near the end of the previous year, while the unplanned inspections require complaints or requests, as well as five-days of prior notice.

President: -Prior notices will result in ineffective inspections. the law has to be reviewed.

gASI: ­This is also our facing issue. It is impossible to find any violations with prior notices. our inspectors are willing to conduct unplanned inspections if the law is revised.

700 PeoPle becaMe victiMs of car accidents since

January, of which 40 Percent were children

President: -a serious incident occurred on social media last week. how is the action on cybercrime prevention?

National Police Agency (NPA): ­The UNfRIEND movement against cybercrime reached over 6.1 million people in a double counting. In cooperation with the Communication and Information

Technology Authority, the preparatory works of an influence campaign is currently underway. Also, the NPA has established a unit to fight against cybercrime.

At the end of the meeting, the President concluded the reports of Ministry of labor and Social Protection, Authority for family, Child and Youth Development, MECSS and Education Department of the Capital as inadequate and complimented the gASI, NPA and Traffic Police Authority for their effective actions.

he then highlighted the growing numbers of child abuse and its recurrence, which is around 2­3 cases per day, and warned to focus on the issue. he remarked, “I submitted a request to revive capital punishment on child abusers; however, the Cabinet did not respond yet.”

President Battulga: Child protection remains inadequate

The Bank of Mongolia (BoM) predicted Mongolia’s economy to grow 5­8.5 percent in 2019 on the 2019 Monetary Policy guidelines. This includes 6­10 percent growth for non­mining sectors and 0­4 percent for mining sector.

In comparison, the government forecasted the economic growth at 8 percent, while the Asian Development Bank foresaw 6.1 percent growth and World Bank group ­ 6.6 percent.

The BoM said they considered the monetary and fiscal measures agreed under the International Monetary fund’s Extended fund facility program, continuation of mining development and salary raise of public and private sector workers in the prediction. They also estimated the increasing gold components in copper ores and stable coal price will boost mining revenue next year.

however, “The potential risk of commodity prices decline in 2019 may diminish mining production,” noted a spokesperson of the BoM. he added, “Starting from 2020, some commodity prices are expected to grow and boost mining

Erdenes Tavan Tolgoi (ETT) JSC held an irregular meeting of shareholders yesterday and ap­proved the revision to rules and regulations, as well as discussing the implementation of the Cabi­net’s 245th resolution of 2018 on privatizing ETT.

The ETT is currently preparing for the public offering of its 30 percent stake at the Mongolian Stock Exchange and other foreign exchanges. New York (NYSE)

and hong Kong (hKEX) Stock Exchanges have been selected as potential markets and are current­ly under a research. The company issued open bids for internation­al consultants and according to gankhuyag Battulga, CEo of ETT, the company is focusing on improving its governance and transparency.

During the shareholders’ meeting, government repre­senting seven board members

were assigned. however, the appointment of four independent members have been postponed indefinitely.

The ETT JSC mined a total of 7.78 million tons of coal and sold 10 million tons as of August 10. The company is planning to in­crease its output to 13 million tons this year, 15 million tons in 2019 and 20 million by 2020. As of September, the net profits of ETT stood at MNT 483 billion.

ouTlookmining

moneTary PoliCy

Bom expects mongolia’s economy to grow 5-8.5 percent in 2019erdenes Tavan Tolgoi renews

board members

president.mn©

President Bat-tulga Khaltmaa highlighted the growing numbers of child abuse and its recurrence, which is around 2-3 cases per day, and warned to focus on the issue.

gold purchase jumps by 1.3 tons in october

President criticizes Cabinet's lack of

response to capital punishment

The Bank of Mongolia (BoM)’s gold purchase grew by 1.3 tons in the first week of october. Accordingly, the total gold purchase of this year reached 15.6 tons, over 300 kg

higher compared to the same period of last year.

following the sudden surge, the BoM informed that gold delivery is expected to rise further in the last quarter of this year. “This is mainly driven by the BoM’s gold purchase price,” noted the BoM spokesperson.

Since the beginning of october,

the gold spot price increased by 1 percent, to USD 1203. The bank also have a plan to grow gold purchase to 22 tons this year, which is 10 percent higher than last year’s record amount. This is expected to expand Mongolia’s foreign exchange reserves by USD 760 million by the end of the year.

production.” The BoM has decided to

maintain the inflation under the eight percent target in 2019­2020 and stabilize at six percent in the mid­term. “In relation to the surge in economic growth, the inflation is expected to rise and global oil price may affect fuel price; however, the shortening impact of supply­side and one­off factors can stabilize inflation at the target level,” explained the BoM.

Another key objective of the

BoM for 2018 is intensively increasing the foreign exchange reserves. for instance, the BoM stated that fX reserves has to reach USD 6.5 billion in the mid­tem.

As of August, Mongolia’s fX reserves stood at USD 2.85 billion. The 2019 State Budget highlighted that fX reserves reached USD 2.98 billion in the first half of 2018, which is 43 percent less than the amount set on the National Securi­ty Concept and 10.4 percent lower than international benchmark.

Batsaikhan.S / ZGM©

өдрийн хэмнэл

8 ЗАСГийН ГАЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

“Би эндээс явахгүй” драмын жүжигхэзээ: 2018.10.12-14-ндхаана: УДЭТТасалбарын үнэ: ^ 10-25 мянга

морин хуурын чуулгын шинэ улирлын нээлтхэзээ: 2018.10.13-14-ний 19.00 цагтхаана: Улсын филармониТасалбарын үнэ: ^ 25 мянга

ЗУРХАй

Билгийн тооллын 30Намрын дунд цагаагчин тахиа сарын гурван хөх мэнгэтэй хөх нохой өдөрҮс засуулбал: Эрлэг лугаа учирнанаран ургах, шингэх: 07.03-18.16 Барилдлага: Хүчин төгсөхШүтэн барилдлага: ХүрэлцэхүйСуудал: Төмөр

Аргын тооллын аравдугаар сарын 9, Ангараг гараг. Билгийн тооллын битүүн, Тэргүүн дагуул одтой, хөх нохой өдөр. Өдрийн наран 07.03 цагт мандан, 18.16 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр буян номын абшиг авах, шинэ гэр ба байр авах, лус тахих, хүүхэд үрчлэн авах, тангаргаа буцаахад сайн. Нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийх, цөөрөм байгуулах, хүүхэд хөлд оруулахад муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун урагш мөрөө гаргавал зохистой. 17.38 цагт хүйтэн шүүдэр буух улирал эхэлнэ. 11.48 цагт сар битүү болно.

ЦАГ АГААР

фОТО АГШИН

УВС15o

1o

ХОВД 15o

0o

ЗАВХАН 11o

-2o

БАЯНХОНГОР 12o

-6o

ГОВЬ-АЛТАЙ 9o

-5o

ӨВӨРХАНГАЙ 10o

-5o

АРХАНГАЙ 9o -4o

ХӨВСГӨЛ 12o

-3o

БУЛГАН 11o

-9o

ТӨВ 6o

-10o

ДУНДГОВЬ 9o -8o

ӨМНӨГОВЬ 11o

-4o

ГОВЬ-СҮМБЭР 8o

-8o

ДОРНОГОВЬ 10o

-4o

СҮХБААТАР 8o -5o

ХЭНТИЙ 9o

-9o

СЭЛЭНГЭ 11o

-3o

ОРХОН 9o

-3o

ДАРХАН-УУЛ 10o

-4o

ДОРНОД 8o

-3o

БАЯН-ӨЛГИЙ14o

-1o

УЛААНБААТАР

Тв ХөТөЛБөР

10.20

14.00

15.05

16.00

19.20

22.10

“Шинжлэх ухааны цаг” хөтөлбөр

“Ухаарч амьдрах хорвоо” ОАК 32-р анги

“12:15” өсвөр насныханд зориулав

“Буэнос Айрес -2018” залуучуудын зуны олимпийн III наадам

“Урлаг” теле сэтгүүл

“Өөдрөг залуус” ОАК 1-р анги

14.40

15.30

10.00

17.30

21.00

00.30

“Хүүхдийн ертөнц” хүүхэлдэйн кино 16-р анги

Монгол тулгатны 100 эрхэм-Ш.Чоймаа

“Гранд зочид буудал” Испанийн ОАК 16-р анги

“Мөрдөгч хүүхдүүүд” ОАК /season-1/ 33,34-р хэсэг

“Ороод гараач” /season-2/ 13-р анги

“Өмнө зүгийн хатан хаан” /season-1/ 3-р анги

07.30 “Амжилтад хязгаар үгүй” нэвтрүүлэг

11.00

14.00

17.00

20.30

“Сая долларын суутан” нэвтрүүлэг

“Бүрэн тайлбар” нэвтрүүлэг

“Bloomberg Surveillance”

“Америкийг бүтээсэн автомашинууд” нэвтрүүлэг

22.30 “Хариуцлага ба үнэ цэнэ” нэвтрүүлэг

11.20

14.05

17.00

20.25

22.00

Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ?

“Та 5 дугаар ангийн хүүхдээс ухаантай юу?” шоу нэвтрүүлэг

“Яагаад” хүүхэлдэйн кино 13, 14-р анги

“Үүргэвчтэй аялал” нэвтрүүлэг

“Ээж” ОАК 29-р анги

08.05 “Тобот” хүүхэлдэйн кино 2-9, 10-р анги

ЗГМ: үГИйН СүЛжЭЭ

БоСооГооР:1. Дэлхийн хамгийн том арал2. Олон жилийн турш монголчуудыг хооронд

нь хагалан бутарган дайтаж байсан урд хөршийн улс3. Манай сүмогийн нэгэн аваргын хуучны

9 8 5 2 6 3 4 7 1

8 1 4 7 3 9 2 6 5

1 4 3 5 8 7 6 2 9

3 9 2 6 5 8 1 4 7

7 5 6 4 2 1 8 9 3

5 6 8 3 9 2 7 1 4

6 2 7 9 1 4 5 3 8

2 7 9 1 4 5 3 8 6

4 3 1 8 7 6 9 5 2

5 4

4 9 8 3

6 7

1

3 2 7

1 3 8 6

8 4

5 2

1 3 2

(өмнөх дугаарын хариу)

ЗГМ: СүДОКү

X.13 7o

-7o 6 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

ОНЦЛОХ үЗвЭР

Б.Хасуй / ЗГМ©

өмнөх дугаарын хариу / 10.08

Гамшгаас хамгаалах сургалтад иргэн бүр идэвхтэй оролцох ёстой.

хуулийг нээсэн эрдэмтэнхөнДлөнГөөР:2. Давсархаг хөрс4. Нэрт продюсер, хөгжмийн найруулагч6. Геометрийн дүрс

10. Цагаан идээ11. Латин Америкийн ихэнх оронд хэрэглэдэг мөнгөн тэмдэгт14. Царс модны үр15. Уртын нэгжийг хэмжих хэмжүүр

X.10 13o

-3o7 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

X.09 6o

-8o6 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй Багавтар үүлтэй

X.11 13o

-1o 5 м/с

6 м/с

6 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

X.12 14o

-0o

нэр. Японоор морь гэсэн үг.4. Ногоон өнгөт эрдэнийн чулуу5. Баянхонгор аймгийн төвөөр урсдаг гол6. Бүтэн хоног7. Хүннүчүүдэд цохигдон бутарсан Европын эртний хүчирхэг гүрэн8. Туулах чадвар сайтай суудлын автомашин9. Их, агуу12. Хонзон, өшөө13.Цахилгаан хэлхээний үндсэн

УБ-МОСКВА 13.50 14.28МОСКВА-УБ 21.35 07.30УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ-СҮХБААТАР 21.15 05.12СҮХБААТАР-УБ 20.55 05.03УБ-ЗАМыН-ҮҮД 17.20 07.05ЗАМыН-ҮҮД-УБ 17.35 08.55УБ-ЭРДЭНЭТ 20.30 07.45ЭРДЭНЭТ-УБ 19.10 05.48

“Кармен” дуурьхаана: УДБЭТхэзээ: 2018.10.13-ндТасалбарын үнэ: ^ 10-30 мянга

“Чамайг тойрон эргэлдэнэ” тоглолтхаана: UB Palaceхэзээ: 2018.10.12-ндТасалбарын үнэ: ^ 20 мянга

“миний дуунууд­20 жил” тоглолтхаана: Улаанбаатар паласхэзээ: 2018.10.27-нд 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 30-50 мянга

Б.Шарав “Чингис хаан дуурь”хаана: УДБЭТхэзээ: 2018.10.26-27-нд 17.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 10-20 мянга

Б

Ө

Н

Ө

Р

Г

Б

Ө

М

У

А

Н

Х

Г

Л

Й

А

А

О

С

У

Ө

В

Н У

А

Ш

И

Ц

Б

Ө

Н

Х

М

Я

Н

А

А

А

И

Р

Е

Р

Б

Й

Я

И Г

Г

У

Ө

З

А

У У

Г

В

Н

И

Р

Ө

Л

Р

Х

И

Э

И

Б Б ОР

Ч

А

УБ-БЭЭЖИН 17.55 20.10БЭЭЖИН-УБ 21.10 23.40УБ-ХОНКОНГ 06.25 10.55ХОНКОНГ-УБ 12.05 16.45УБ-СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ-УБ 14.20 17.00УБ-БУСАН 08.35 11.40БУСАН-УБ 12.50 17.00УБ-БИШКЕК 11.05 13.30БИШКЕК-УБ 14.30 17.25УБ-ӨЛГИЙ 11.00 13.20ӨЛГИЙ-УБ 13.40 14.30

1

2

4

6 7 8

10 11

12 13

1514

9

5

3

П.И.Чайковскийн “Хунт нуур” балет нь сонгодог урлагийг үнэлэн үздэг бүх л улс орны тайзнаа хэдэн мянган удаа тоглогдсон гайхамшигт бүтээл. Гурван бүлэг, дөрвөн үзэгдэлт энэхүү балетыг 1975 оны зургадугаар сарын 28-нд

Монголын тайзнаа анх тавьж байв. Тэгвэл УДБЭТ-ын хамт олон энэ сарын 14-ний 17.00 цагт ганц удаа тоглохоор болжээ. Балетын удирдаачаар Ж.Бүрэнбэх, Н.Туулайхүү, балетмейстерээр Б.Жамъяандагва, туслах найруулагчаар Ц.Чинзориг,

ерөнхий зураачаар Ч.Гунгаасүх ажиллах юм. Тасалбарын үнэ суудлаасаа хамаараад 10-30 мянган төгрөг байна. Чайковский энэхүү бүтээлээ 1875-1876 онд туурвиж, 1877 онд Москвагийн Большой театрт анхлан тоглож байв.

Балетын гайхамшгийг “Хунт нуур”-аас мэдрээрэй

Аср

ан х

амга

алаг

чийн

зөв

шөө

рөлт

эй н

ийтл

эв©

Андрес ЧипаниАрмийн ахмад асан Жэйр Болсонаро Бразилын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дуулиан шуугиантай эхний шатанд ялалт байгууллаа. Ингэснээр авлига, уналтад нэрвэгдсэн улс орныг хэт барууны үзэл рүү хөтлөх үүд хаалга нээгдэж болзошгүй байна. Гэмт хэргийг нухчин дарж, гэр бүлийн уламжлалт үнэт зүйлийг сэргээхийг амласан ноён Болсонаро саналын 46 хувийг авсан нь Бразилын өнөөгийн удирдлагыг эсэргүүцсэн хэрэг юм. Тэрбээр facebook хуудсандаа “Бид хамтдаа Бразилыг сэргээн босгоно” хэмээн бичжээ. Энэ сарын 28-нд болох сонгуулийн хоёрдугаар шатанд Болсонаро 50 хувиас дээш санал авч чадвал Ерөнхийлөгчөөр сонгогдоно.

Бразилын сонгуулийн эхний шатанд Болсонаро яллаа

Хятадын Төв банк арилжааны олонх банкны нөөцийн босгыг доошлуулж, 750 тэрбум юанийн сул капитал бий болгосноор банкны системд мөнгө оруулах зохицуулалт хийлээ. Энэхүү зөөлрүүлэх арга хэмжээг хөрөнгө оруулалт ба үйлдвэрлэлийн сул үзүүлэлт болон АНУ-ын худалдааны шахалт нэмэгдэж, өсөлтийг сааруулах хандлага ажиглагдсаны улмаас хэрэгжүүлжээ. Хятадын Ардын банкны мэдэгдэлд нөөц хөрөнгийн харьцааг нэг хувиар бууруулсан нь “зохистой хэмжээ бөгөөд ханш уналтад хүргэхгүй” гээд мөнгөний ерөнхий бодлого ба банкуудын төлбөрийн чадварт өөрчлөлт орохгүй гэж тэмдэглэсэн байна.

Японы Ерөнхий сайд Шинзо Абэ Брекситийн асуудлаар тохиролцоонд хүрэхийг уриалаад Британийг Номхон далайн чөлөөт худалдааны гэрээнд гар дэлгэн баяртайгаар угтан авна гэж мэдэгдэв. Тэрбээр Токио дахь ордондоо Financial Times-ын сэтгүүлчтэй ярилцахдаа Брекситийн дараа Британи улс Европын үүд хаалга болж байсан байр сууриа алдана гэв. Гэвч тус улс дэлхийн хэмжээнд тоглох хүч чадалтай хэвээр байгаа хэмээн үнэлжээ. Японы Ерөнхий сайдын хэлсэн үг Британи ЕХ-ноос гарах хэлэлцээнд дэмжлэг өгч, Брюссель, Лондоны хооронд тохиролцоонд хүрэхэд гаднын шахалт болох байх гэж ажиглагчид тэмдэглэв.

хятадын зохицуулагчид банкны нөөцийн босгыг багасгав

Британийг номхон далайн гэрээнд баяртайгаар угтана

аж үйлдвэрийг олборлодог түлшнээс цахилгаан эрчим хүч рүү үндсэнд нь шилжүүлнэ. одоогийн болон илүү хатуу зорилт үйлдвэрлэгчдийг ямар ч эргэлзээгүйгээр цахилгаанжуулах төлөвлөгөөгөө түргэсгэхэд хүргэнэ” гэж дүгнэсэн байна.

үүний зэрэгцээ бензинээс тавны нэгээр бага ялгаруулалттай учир Европт түгээмэл байсан дизелийн хөдөлгүүр цөөрөх хандлагатай боллоо. Volkswa­gen­ы Seat брэндийн захирал лука де Мео “Бүх зүйлд Со2­ыг тооцдог болсон өнөөгийн сорилт бол дизелийн эрэлт буурч, улмаар Со2­ын шалгуур дээшилж байгаагаас үүдсэн нөхцөл юм” гэжээ. Машин үйлдвэрлэгчид зах зээлд баттарейтэй машин гаргаж, борлуулалтаа нэмэгдүүлж чадлаа ч баттарейд ордог лити, кобальт болон бусад ховор материалын эрэлтийг нэмэгдүүлнэ.

Цахилгаан машины борлуу­лалтаар дэлхийд тэргүүлж буй Renault, Nissan, Mitsubishi­гийн гурвалсан нэгдлийн удирдагч

2030 оны зорилт хавьгүй чанга бөгөөд авто үйлдвэрлэгчдээс цахилгаан машины борлуулалтаа эрс өсгөх, дизелийн технологийг шинэчлэхэд нэн даруй хөрөнгө оруулалт хийхийг шаардаж байна.

Карлос Гон тус групп материал хангамжийн доголдлын улмаас нэмэгдсэн эрэлтийг гүйцэж чадахгүй байна гэж хэлсэн. тэрбээр “Бидэнд машин угсрах хүчин чадлын хувьд асуудал байхгүй. харин баттарей болон хөдөлгүүр хангалтгүй байна. Бид одоо эрэлтийг хангаж чадахгүйд хүрээд байна” гэжээ.

түүний удирддаг гурвалын дизелийн багц буурч эхэлжээ. Nissan уг түлшийг Европт гаргах зорчигч тээврийн бүх машинаасаа хасах бол Renault дизель машиныхаа тоог тал хувиар цөөрүүлэхээр төлөвлөжээ. Ноён Гон Парисын автошоуны өмнөхөн ярихдаа зохицуулагчид дизелийн технологийг ихэд шүүмжилсэн тул ийм машиныг худалдан авагчид ирээдүйд худалдаж чадахгүй гэсэн түгшүүр үүсгэсэн хэмээн анхааруулсан юм. Гэхдээ үйлдвэрлэгчид энэ технологид оруулсан хөрөнгөөс их алдагдал хүлээхгүй. АНу, Японоос ялгаатай нь Европ дизелийг Со2­ыг бууруулдаг

Авто үйлдвэрлэгчид ногоон төлөвлөгөөгөө эрчимжүүлнэ

1өнгөрсөн лхагва гарагт

Европын парламент 2030 он гэхэд Со2­ын ялгаруулалтыг 2020 оны түвшнээс 40 хувиар бууруулахыг авто үйлдвэрлэгчдээс шаардсан шийдвэр баталсан нь урьд үзэгдээгүй хатуу шалгуур юм. Заавал мөрдөх ёстой уг журмыг оны эцэс гэхэд Ех­ны гишүүн орнууд эцэслэн батална.

уг шалгуурыг хэрэгжүүлээгүй үйлдвэрлэгчдэд торгууль ног­дуулахаар тусгажээ. Toyota­гийн Европын салбарын захирал дидье лерой “түүхэнд ямар ч аж үйлдвэрт ийм хэмжээгээр бууруулах даалгавар өгч байгаагүй” гэв. ойрын жилүүдэд гол үйлдвэрлэгчид янз бүрийн цахилгаан болон хосолмол хөдөлгүүртэй машин гаргахаар төлөвлөсөн нь зарим талаар 2020 оноос Ех­ны Со2­ын шалгуурыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн юм. тухайлбал, 2015 онд Со2­ын ялгаруулалт километр тутамд 130 гр байсан бол 2020 он гэхэд 95 гр/км болгон багасгах зорилт тавиад буй.

Гэвч 2030 оны зорилт хавьгүй чанга бөгөөд авто үйлдвэрлэгчдээс цахилгаан машины борлуулалтаа эрс өсгөх, дизелийн технологийг шинэчлэхэд нэн даруй хөрөнгө оруулалт хийхийг шаардаж байна. Evercore ISI фирмийн шинжээч Арндт Эллингхорст “Ялгаруулалт багасгах ийм түрэмгий зорилт машины

BBM©

хэмээн эхэндээ дэмжиж байсан нь гол үйлдвэрлэгчдэд түлхэц болсон. Гэвч одоо бодлогоо тэдний эсрэг эргүүлээд буй.

иймээс үйлдвэрлэгчдийн хувьд ганц сонголт нь цахилгаан машины гаргалтаа нэмж, илүү бохирдолтой машинаас татгалзах. Гэхдээ Ех­ны хатуу зорилт дотоод шаталтат хөдөлгүүрийг устгана гэсэн үг биш. тухайлбал, гибрид буюу хосолмол хөдөлгүүртэй машиныхаа тал хувийг Европт борлуулдаг Toyota 2030 онд ч гэсэн уламжлалт хөдөлгүүртэй машинаа худалдсаар байх болно гэж ноён лерой хэллээ.

тэрбээр “Бид гибридийн стра­тегийг олон жилээр тооцсон боловч 2030 он гэхэд 100 хувь гибрид машин гаргана гэж бодохгүй байна” хэмээн өгүүлсэн юм. Эднийх хорт хий ялгаруулалтыг багасгах стратегийн хүрээнд бүрэн цахилгаан ба гибрид машин боловсруулахаар төлөвлөж байгаа ажээ.

Үйлдвэр-лэгчдийн

хувьд ганц сонголт нь цахилгаан

машины гаргалтаа

нэмж, илүү бохирдолтой

машинаас татгалзах.

Трампын засаг захиргаа ЕХ, Британи болон Японыг Хятадтай тусдаа худалдааны гэрээ байгуулахыг зогсоохыг эрмэлзэж байна. > 10

вашингтон, Бээжингийн аль нэгийг сонгохыг тулгажээ

Дэлхийн өсөлт шинэ зах зээл дэх эмзэг байдлыг халхалж, үүсэх цохилтын эсрэг арга хэмжээг саатуулж байна гэж үзлээ. > 10

Дэлхийн өсөлт шинэ зах зээлийн эмзэг байдлыг далдлав

60

50

40

30

20

10

200

150

100

50

0

Европын замаас дизель машин хасагдаж эхэллээ(Нийт борлуулалтад эзлэх хувь)

Европын Со2­ын ялгаруулалтын шалгуур чангарлаа(Нэг км-т гаргах СО2-ын дундаж хэмжээ)

1990 1995 2000 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 20302005 2010 2015

ЕХ-ны шинэ машины ялгаруулалт

ЕХ-ны зохицуулалт

1рт, ЕХ-ны машины СО2-ын шалгуур 130 гр/км биелэгдсэн

2-рт, ЕХ-ны машины СО2-ын

шинэ шалгуур 95 гр/км

VW-ны дизелийн хуурамч

үзүүлэлтийн дуулиан

вашингтон, Бээжингийн аль нэгийг сонгохыг тулгажээ

Дэлхийн өсөлт шинэ зах зээлийн эмзэг байдлыг далдлав

“Энэ бол Иракийн дайны үед Жорж Бушийн хэлсэн ‘Та нар нэг бол бидэнтэй хамт эсвэл бидний эсрэг гэдэг үгний Трампын хувилбар” гэв.

BBM©

FT©

жеймс Полититрампын засаг захиргаа

Европын холбоо, Британи болон Японыг хятадтай тусдаа худалдааны гэрээ байгуулахыг зогсоож, Азийн гол өрсөлдөгчөө эдийн засгийн тусгаарлалтад оруулахыг эрмэлзэж байна. Саяхан Канад, Мексиктэй шинэчлэн байгуулсан NAfTA­гийн гэрээнд “зах зээлийн бус ямар ч эдийн засагтай” худалдааны хэлэлцээ хийх тохиолдолд АНу­д мэдэгдэх ёстой гэсэн заалт оруулжээ. уг заалт ёсоор хэлэлцээний нарийн зүйлийг мэдээлэх ба хэрэв тусдаа гэрээ байгуулвал Вашингтон NAfTA­гаас гарах хүртэл арга хэмжээ авах эрхтэй байх юм.

ийм заалт Канадад шүүмж­лэлтэй тулгарч, оттава тусгаар байд лаа алдлаа, өөрийн худал­дааны бодлогоо хязгаар лалаа гэсэн яриа үүсчээ. Гэвч Цагаан ордны өндөр албаны хүн хэлэхдээ

АНу уг заалтыг бусад хэлэлцээрт оруулахыг эрмэлзэж байгаа хэмээв. тухайлбал, Ех ба Японтой эхлээд буй худалдааны хэлэлцээ, Британи Ех­ноос гарсны дараа хийх хэлэлцээ зэргийг энд дурдсан байна. уг эх сурвалж “энэ заалт ирээдүйд давтагдах уу гэвэл мэдээж. Бидний оролцож буй ямар ч гэрээ хэлэлцээрийг бусниулах буюу хятад улс гэрээний цоорхойгоор АНу­ын зах зээлд нэвтрэхээс сэргийлэх нь маш чухал” хэмээн тайлбарлав.

АНу, Канад, Мексикийн гэрээ буюу шинэчлэгдсэн NAfTA­гийн 32.10­р заалт нь АНу­ын холбоотнуудад Вашинг­тон ба Бээжингийн аль нэгийг сонгох боломж олгож буйгаараа сонирхолтой юм. оттавагийн их сургуулийн олон улсын харилцааны профессор Роланд Парис “улс төрийн мессеж нь хуулийн үр дүнгээс хавьгүй

чухал ач холбогдолтой. Канадад илгээсэн мессеж бол хятадтай харилцахдаа өөрийгөө хяна, хятадад өгөх дохио бол хойд Америкаас гараа тат гэсэн утгатай” хэмээн тайлбарлав.

Канадын Ерөнхий сайд Жастин трюдо Бээжинтэй худалдааны туршилтын хэлэлцээ хийж эхэлсэн. трампын засаг захиргаа үүнд сэтгэл түгшиж буйгаа илэрхийлэхийн сацуу зах зээлийн бус эдийн засгийн тухай сануулжээ. Бээжин дэх Мексикийн Элчин сайд асан, одоо Вашингтонд ажиллаж буй хорхе Гуахардо тус улс хятадтай ойрын ирээдүйд хэлцэлд орох бодолгүй байгаа тул уг заалтыг нааштай хүлээн авсан гэж ярилаа. тэрбээр “Энэ бол иракийн дайны үед Жорж Бушийн хэлсэн ‘та нар нэг бол бидэнтэй хамт эсвэл бидний эсрэг гэдэг үгний трампын хувилбар” гэв.

Жоржтауны их сургуулийн профессор Артур донг АНу бусад улсыг хятадтай харилцахыг хязгаарлах оролдлого нь өмнөх байр сууриас ихээхэн ялгарч байгааг онцлоод “дэлхийн худал дааны урьдын дэглэмээс санаатайгаар ухрах стратеги” гэсэн байна. тэрбээр “хэрэв Ех, Япон хоёр хятадтай худалдааны шууд гэрээ байгуулахыг бодож байгаа бол маш хянуур байх ёстой бөгөөд ийм үйлдэлд хариу үр дагавар гарна” хэмээн анхаа­руулав.

Бээжин ийм бодлогод зэвүүцэх нь мэдээж. оттава дахь хятадын Элчин сайд Канадын сэтгүүлч­дэд хэлэхдээ улс үндэст нүүдийн тусгаар тогтнолыг зөрчсөн шударга бус хандлага гээд зах зээлийн ба зах зээлийн бус гэх хуурамч тодор хойлолтыг тусгасан зүйл хэмээн шүүмжилжээ.

Крис жайлздэлхийн эдийн засгийн өсөлт

хүчтэй байгаа нь шинэ зах зээл дэх эмзэг байдлыг халхалж, хөгжиж буй орнуудад үүсэх цохилтын эсрэг арга хэмжээг саатуулж байна гэж Брукинсийн хүрээлэн болон financial Times сонины хамтран гаргасан индекст тусгажээ. дэлхийн эдийн засгийн өсөлт эрчтэй хэвээр боловч оны эхний таамгаас арай сул байгаа бөгөөд Аргентин, турк зэрэг улсад хэдийнэ хямрал ажиглагдаж, бусад шинэ зах зээл рүү нэвтэрч болзошгүй юм.

Брукинсийн профессор Эсвар Прасад “олонх улсын хувьд энгийн өсөлтийн үзүүүлэлтүүд харьцангуй эрүүл байгаа. Гэхдээ олон оронд, ялангуяа шинэ зах зээлүүдэд бизнес суларч, өсөлтийн төлөвт итгэл буурч байна” хэмээн дүгнэв.

Эдийн засгийн албан ёсны өргөн хүрээтэй өгөгдлүүд, сан­хүү гийн зах зээлийн үнэ болон итгэлийн үзүүлэлтийг цуглуулж, томоохон эдийн засгуудын түүхэн өгөгд лүүдтэй харьцуулдаг Tiger индекс дэлхийн өсөлтийн халуун жаахан буураад байгааг харууллаа. оуВС­гийн захирал Кристин лагард өнгөрсөн долоо хоногт хэлэхдээ индонезийн Балид болох жил бүрийн уулзал­таар дэлхийн өсөлтийн төлөвийг бага зэрэг бууруулах байх гэсэн. Tiger индекс саяхны дээд цэгээс өнгөрч, Европ болон шинэ эдийн засгуудын үзүүлэлт уруудах дохио өглөө.

АНу­ын эдийн засаг мэдэг­дэхүйц хүчтэй байгаа нь ажил­гүйдлийг бараг 50 жилийн доод түвшинд хүргэсэн ба бусад хөгжингүй орнууд урт хугацааны дунджаас дээгүүр өсөлттэй байгаа тул дэлхийн эдийн засгийн талаар богино хугацааны түгшүүр шинэ зах зээлүүдэд төвлөрөөд байна. Эдгээр орнуудад мөнгө гадагш урсах, дотоодын валютын ханш унах зэрэг үзэгдлээс улбаалан

гадаад валютаар нэрлэгдсэн өрийн ачаалал нэмэгдэж байгааг ноён Прасад онцолжээ. тэрбээр “урьдын адил тэдний гадаад ба дотоод эмзэг байдал нь дэлхийн санхүүгийн нөхцөл болон ам.долларын чангаралтыг дагаад улам бүр тодорч байна” гэв. Ноён Прасадын хэлснээр худалдааны дайн эдийн засгийн өсөлтөд хэрхэн нөлөөлөхийг хэлэхэд эрт байгаа ч Азийн хамгийн том эдийн засагт бодлогын сонголт тулгаж, өсөлтийг сааруулж магадгүй юм. Энэтхэг улс дэлхийд хамгийн түргэн өсөж байгаа томоохон

эдийн засаг боловч шинэчлэлийг хойшлуулснаас шалтгаалан шинэ зах зээлүүдийн итгэл буурах хандлагад мөн өртөөд буй.

хөгжингүй эдийн зас­гуудад өсөлт дээшилсэн нь ажилгүйдлийг хямралын өмнөх түвшинд хүртэл бууруулсан сайн талтай ч хямралын хохирлыг бүрэн засаж чадаагүй нь шинэ цохилтод эмзэг байдал үүсгэж байна. Ноён Прасад цааш нь “Эдийн засаг, худалдаа, геополитикийн тодорхойгүй нөхцөл дунд дэлхийн эдийн засгийн тэлэлтийн мөчлөг өнгөрч байгаа тул бодлого боловс­руулагчид өсөлт удаашрахын эсрэг идэвхтэй арга хэмжээ авах орон зай хомс байна” гэжээ.

оуВС жил бүрийн уулзалтаа ашиглан улс орнуудад хандаж, худалдааны дайны замаас гарахын сацуу бүтээмжийг дээш­лүүүлэх шинэчлэл хийх, улмаар инфляцыг хөөрөгдөлгүйгээр тэлэл тийг үргэлжлүүлэхийг уриа лах бодолтой байна. хатагтай лагард өнгөрсөн онд явагдсан протекционист бодлогыг шүүм жилж, бодлогын шилжилт хийхийг санал болгосон. Балийн уулзал тын нэг сэдэв нь дэлхийн эдийн зас гийн гол тоглогчдын дунд хамтын ажиллагаа, урам зориг, итгэлц­лийг сэр гээн шинэ олон урьгалч үзэлд хөтлөх асуудал байх юм.

нийлмэл индекс

Шинэ зах зээлүүдэд итгэл түргэн буурч байна

(индикаторуудыг харьцуулсан индекс)

(Итгэлийн индикаторуудын харьцуулсан индек)

Хөгжилтэй орнууд

Хөгжилтэй орнууд

Шинэ зах зээлүүд

Шинэ зах зээлүүд

10

1

2012

2012

2013

2013

2014

2014

2015

2015

2016

2016

2017

2017

2018

2018

5

0

0.5

0

0.5

-5

-1

2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОвЧХОН

АНУ-ын доллар 2,515.22

Евро 2,943.44

Японы иен 22.41

ОХУ-ын рубль 37.89

БНХАУ-ын юань 367.09

БНСУ-ын вон 2.25

вАЛЮТыН ХАНШ

» хөРШ

175Тэрбум ам.доллар. БНХАУ-ын Төв банк арилжааны банкуудын заавал байлгах нөөцийн хэмжээг нэг нэгж хувиар буурууллаа. Шийдвэрийн дүнд тус улсын зээл олголтын хэмжээ 175 тэрбум ам.доллараар нэмэгдэж, үүний 25 хувь нь компаниудыг дэмжих дунд хугацааны санхүүжилтийн хөтөлбөрт зориулагдах аж. » ГАзРын ТоС

73.6Ам.доллар. WTI төрлийн газрын тосны ханш нэг хувиар унаж, 73.6 ам.долларт хүрчээ. » ЭРЧИм хҮЧ

1Их наяд ватт. Ирэх таван жилд дэлхий даяар сэргээгдэх эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадал нэг их наяд ваттаар нэмэгдэх төлөвтэй байна. Олон улсын эрчим хүчний агентлагийн тайланд усны эрчим хүч 2023 он гэхэд 12 хувиар өсч, сэргээгдэх эрчим хүчний хамгийн том эх үүсвэр хэвээр байх тооцоо гарчээ. Мөн салхины эрчим хүчний гарц 30 хувиар, нарны эрчим хүчний гарц гурав дахин нэмэгдэх төлөвтэй байгаа аж. » АРИлЖАА

19Компани. Монголын хөрөнгийн бирж баасан гарагт 19 компанийн 517,756 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр есөн компанийн хувьцааны ханш өссөн бол есөн компанийнх буурч, нэг компанийн ханш тогтвортой байлаа. Үүнээс “Мах импекс” болон “ЛэндМН” компаниудын хувьцааны ханш хамгийн өндөр өсөлттэй байлаа. » ИнДЕКС

2.4Их наяд төгрөг. Топ 20 индекс 20,511.17 нэгж болж, 0.55 хувиар өслөө. Ингэснээр зах зээлийн үнэлгээ нь 2.4 их наяд төгрөгтэй тэнцэв.

» УРГАц хУРААлТ

151Мянган тонн. Улсын хэмжээнд ургац хураалтын ажил 54 хувьтай байна. Харин үр тарианы 35.5, төмсний 92, хүнсний ногооны 85 хувийг тус тус хураан аваад байгаа аж. Үүнээс хамгийн их хэмжээгээр хураасан нь төмс бөгөөд 151 мянган тоннд хүрээд байна.

ЗАСГийН ГАЗРыН МЭдЭЭ СоНиН

Ирэх жилүүдэд төсвийн алдагдлыг бууруулахын тулд ямар арга хэмжээ авах ёстой талаар эдийн засагч Н.Энхбаяртай ярилцлаа. Тэрбээр төрийн зарим үйлчилгээг цахим болгон хялбаршуулах, бусад байгууллагад шилжүүлэх зэргээр төрийн үүрэг оролцоог багасгах шаардлагатайг ярилцлагадаа онцлов.

-Зах зээлд түүхий эдийн ханш хэлбэлзэж байгаа. үүнээс сэр-гийлэх ямар боломж байна вэ?

­2008 онд зах зээлийн өөрч­лөлтийг урьдчилан таамаглаж чадаагүйгээс болоод хөрөнгийн зах зээл уруудаж, цочролд орсон. тухайн үед энэ талаар таамаглаж байсан шинжээч ч байгаагүй. тэр үетэй харьцуулахад бид хаана, ямар эрсдэл байж боло­хыг тооцоолж чаддаг болсон. Нөгөөтэйгүүр, дэлхий дахинд мэдээллийн урсгал ил тод, чөлөөтэй болоод буй нь их нөлөөлж байна.

дэлхийн аль ч улсын мэдээлэл түгээмэл хэлээр орчуулагдаж байгаа. 10 жилийн өмнө Арабын орнуудын мэдээллийг олж авахад хэцүү байсан бол одоо нөхцөл байдал өөрчлөгдсөн. иймд бид энэ их мэдээлэлд дүгнэлт хийж чадвал эрсдэлээс сэргийлэх бүрэн боломжтой. Жишээлбэл, тавдугаар сараас хойш ираны эсрэг тавьж байгаа хориг арга хэмжээнүүд эрсдэлийн дохио өгсөөр байна. үүнээс улбаалан Япон улс оху­аас худалдан авдаг нефтийн экспортоо нэмэгдүүллээ. ираны газрын тосны экспортын 40 гаруй хувийг бүрдүүлдэг гол хэрэглэгч улс нь Энэтхэг, хятад. Гэтэл хятадын газрын тосны “Синопек” хэмээх томоохон компани ираны хоригийг дагаж мөрдөнө гэсэн дохио өгч эхэлсэн. Энэ мэтчилэн ирэх

сард хэрэгжиж эхлэх хориг арга хэмжээ дэлхийн зах зээлд хэр ямар эрсдэл учруулах дохиог хангалттай өгч байна. ийм үед бид урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч чадахгүй хохирол амсвал харамсалтай. Манай улсын судалгааны байгууллагууд ч энэ тал дээр санамж өгч байгаа.

-ирэх жилүүдэд төсвийн алдагд лыг нөхөх ямар хувил-барууд байгаа вэ. цаашдаа манай улс орон зайн алдагдлаа бууруулснаар нэмэх баланс руу шилжих боломж хэр байгаа бол?

­Алдагдал гэдэг нь бидний төлөвлөсөн ажлыг улс төсвийн санхүүжилтээр хариуцаж хийх үйлчилгээнийх нь хөлс юм. үүнээс эдийн засаг дахь төрийн оролцоог бууруулах тухай асуудал гарч ирж байна. Эрүүл мэнд болон боловсролын үйлчилгээг төлбөргүй олгоно гэж заасан учраас төр үүнийг хариуцдаг. Гэхдээ төрийн оролцоо шаардлагагүй ажил үйлчилгээнүүд бий. иргэдэд үзүүлдэг төрийн зарим үйлчилгээг

цахим болгон хялбаршуулах, бусад байгууллагад шилжүүлэх гэх мэтээр зарим ажлыг төр зайлшгүй оролцох шаардлагагүй болгох хэрэгтэй.

Манай улсын зорьж, тэмүүлж буй гол зүйл бол илүү нээлттэй зах зээлийн эдийн засагтай болох. тийм болохоор боломжтой ажил, үйлчилгээг зөвхөн өмч хувьчлалын асуудлаар биш, хувийн компаниар гүйцэтгүүлэх нь зүй. ингэснээр төсвийн зарлагын ачаалал буурна. Мөн төсвийг төлөвлөхдөө тухайн жил ямар зорилго тэргүүлэх ач холбогдолтой байна вэ гэдгийг маш сайн бодох ёстой. Жишээлбэл, хөрөнгө оруулалтын тэргүүнд боловсролын салбар байдаг ч өнөөдрийн байдлаар гурван ээлжээр хичээллэдэг сургууль байсан хэвээр. 2010 оноос өмнөх боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалт байгаа онож чадаагүй. хөдөө орон нутаг, сумдад л сургууль бариад байсан. Гэтэл эсрэгээрээ шилжилт хөдөлгөөн нийслэл рүү чиглэж, жил тутам 30 мянга иргэн улаанбаатар хотод шилжин ирж байна. хөдөө орон нутагт 640 хүүхдийн суудалтай сургуульд 400, 500 хүүхэд нэг ээлжээр сурч байхад нийслэлд 2­3 мянган хүүхэд гурван ээлжээр хичээллэж байна.

үүнийг анх төлөвлөхдөө тэнцвэртэй хөрөнгө оруулалт хийх боломж байсан ч урт хугацааны судалгаагүй, зөвхөн орон нутгийн гишүүдийн хүсэлтийн дагуу төсвийн хуваарилалт хийснээр

ийм асуудал үүссэн хэрэг. иймд Засгийн газрын дэргэд мэргэжлийн байгууллагуудын дуу хоолой дутаж байна. Ахиад шинэ сургууль барих асуудал бий болж, төсвийн алдагдал нэмэгдсээр л байх болно. тиймээс зөвхөн нэг жилийг харсан бус дунд, урт хугацаанд төсвийг оновчтой, зөв төлөвлөх нь маш чухал.

-Өмнөх үеийн алдаагаа дав-тахгүйн тулд юунд анхаарах нь зүйтэй вэ?

­олон улсын байгууллагууд гол зөвлөмжүүдийг өгдөг. тэдэнд олон жилийн туршлагаас гадна олон улсыг харьцуулсан судалгаа, мэдээлэл байдаг учраас бидэнд сайн жишээ болдог. үүнээс нь суралцаж, цаашдаа хэрэгжүүлэх ажлууд их бий.

Сүүлийн үед төсвийн менеж­ментэд нэлээн ахиц гарлаа. Гэхдээ бага зардлаар их үр дүнтэй ажил хийж болох менежментэд чиглүүлэх ёстой. Байгууллагын төсөв жил бүр өсч байх ёстой гэсэн ойлголт байдаг ч оногдсон төсвөөрөө хийх боломжтой ажлаа хийх ёстой. технологи ашиглан зардлаа хэмнэж, цөөн хүнтэйгээр их ажил хийж болж байна. Жишээлбэл, орон тооны гомдол хамгийн их гаргадаг цагдаа, байгаль орчны байгууллага байна. тусгай хамгаалалттай газар шинээр бий болоход байгаль хамгаалагч хэрэгтэй. үүнийг заавал шинэ орон тоо гаргаж шийдэх албагүй. технологи хөгжсөн өнөө үед байгаль хамгааллыг

маш олон аргаар шийдэж болно. Мэдээллийн технологи өндөр түвшинд хүрснийг банк санхүүгийн салбар харууллаа. тээврийн маршрут, санхүүгийн гүйлгээний маршрут гэх мэт бүхий л хөдөлгөөнийг хянаж болж байна. Яг үүнтэй адилаар шийдэж болох ажлуудад орон тоо гаргаад байх шаардлагагүй. Манай улс шиг аж үйлдвэрийн дараах үе рүү шилжээгүй, технологи өргөн нэвтрээгүй улсын хувьд багахан технологийн дэвшил хийхэд асар их өөрчлөлт гарах боломжтой.

-оувс-гийн хөтөлбөр тун удахгүй дуусна. үүний дараа-гаар бид эргээд дээлийнхээ бүсийг тайлаад гараа алдлаад унах вий гэсэн болгоомжлол байна. үүний зохицуулалт, шийдэл нь юу байна вэ?

­Монгол улсын хөрөнгө оруулалтын орчны талаар олон улсын байгууллага судалгаа дүгнэлт гаргасан. үүнд Монгол улсыг гаднын хөрөнгө оруулагчид хэрхэн дүгнэдэг талаар бий. Манай улс ямар түвшинд жагсаж байгаа нь дэмий тоон үзүүлэлт биш. харин эдийн засгийн эрх чөлөөний үзүүлэлт, хөрөнгө оруулалтын орчны судалгаагаар манай улсын тогтолцооны хаана нь сул тал байгааг хэлж буй явдал юм. Жишээлбэл, эдийн засгийн эрх чөлөөний үзүүлэлтэд хамгийн бага оноо авсан нь засаглалын үзүүлэлт байсан. иймд энэ үзүүлэлтээр манай улс бусад орноос сул байна гэсэн үг. хэдийгээр олон улсын дундаж түвшинд байгаа ч ахиц нь удаан байна. тэгэхээр үүнтэй адил “өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” дуусахаар зарлагаа дураараа нэмж болохгүй. хэрэв тэгвэл өмнөх алдаагаа ахин давтана гэсэн үг. түүнчлэн төв банк арилжааны банк биш учраас гаргасан шийдвэр нь хэзээ ч маргаашийн дотор үр дүнгээ өгөхгүй. Аливаа улсын төв банкны бодлого үргэлж урьдчилсан байдаг шиг Сангийн яам ч мөн урьдчилан харж, ирээдүйд гарч болох үр дагаварт нийцсэн бодлого боловсруулахыг зорьж буй. 2020 онд гарч болох эрсдэлийг тодорхойлоод түүнд нийцсэн бодлого гаргаж байвал алдаагүй явах болно.

БАйР СУУРЬ

Технологи зах зээлийн эдийн засагт хүргэнэТөрийн оролцоог багасгах шаардлагатай

Б.Хасуй / ЗГМ©

Ч.БаатарЗГМ

УУЛ УУРХАй

"Эрдэнэс Тавантолгой” ХК ТУЗ-ийн гишүүдээ шинэчлэв

“Эрдэнэс тавантолгой” хК­ийн хувьцаа эзэмшигчдийн ээлжит бус хурал болж өнгөрлөө. хурлаар компанийн дүрмийн шинэчилсэн найруулгыг баталж, Засгийн газрын 2018 оны 245 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангахтай холбоотой зарим асуудлыг хэлэлцсэн бөгөөд холбогдох чиг үүргийг туЗ­ийн гишүүдэд өгөв. түүнч­лэн “Эрдэнэс тавантолгой” хК­ийн 30 хүртэлх хувийг Монголын хөрөнгийн биржээр арилжаалахаар бэлтгэл ажил хийгдэж буй аж. Мөн гаднын биржүүдээс Нью­йорк болон хонконгийн хөрөнгийн биржийг сонгон судалж буй.

тус компани олон улсын зөвлөх шалгаруулж авахаар тендер

зарласан бөгөөд компанийн засаглалыг сайжруулах, ил тод нээлттэй байлгах, санхүүгийн ил тод байдлаа хангах зэрэгт анхаарч байгааг тус компанийн гүйцэтгэх захирал Ч.Ганхуяг онцолж байлаа. хувьцаа эзэмшигчдийн ээлжит бус хурлаар “Эрдэнэс тавантолгой” хК­ийн туЗ дэх төрийн төлөөлөл долоон гишүүний бүрэлдэхүүнийг шинэчлэн баталлаа. харин туЗ­ийн хараат бус дөрвөн гишүүнийг томилох асуудлыг хойшлуулсан юм. өчигдрийн байдлаар тус компани 7.78 сая тонн нүүрс олборлосон бөгөөд 10 сая тонныг борлуулаад байна. Энэ онд нүүрсний олборлолтоо 13 сая тонн, ирэх онд 15 сая тоннд хүргэхээр төлөвлөжээ. харин 2020 онд 20 сая тоннд хүргэх аж. өнгөрсөн сард тус компанийн цэвэр ашиг 483 тэрбум төгрөг болсон юм.

АЖлын БАЙРны нЭР: ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ ХАРИУЦСАН МЭРГЭЖИЛТЭН /ТҮР АЖИЛЛАХ/

ҮнДСЭн ЧИГ ҮҮРЭГ, ТҮҮнИЙ хҮРЭЭнД хИЙГДЭх АЖлУУД: ­ Хөрөнгийн зах зээлийн, мэдээллийн дүн шинжилгээ хийж, санал дүгнэлт боловсруулах чадвартай;­ Хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө боловсруулах (шаардлагатай хөрөнгө оруулалт, түүний үр ашгийн тооцоолол);­ Хөрөнгийн үнэлгээ, өгөөжийг дээшлүүлэх эдийн засгийн тооцоолол хийж санал дүгнэлт боловсруулах;­ Хөрөнгийн үр ашигтай байдал, зардлыг бууруулах, алдагдсан боломжийн өртгийг нөхөх боломжит байдлын судалгаа хийх;­ Хувьцааны хөрөнгийн зохистой удирдлагыг хэрэгжүүлэх, хяналт тавьж ажиллах.

ТАвИГДАх ШААРДлАГА:­ Санхүү, Нягтлан болох бүртгэлээр мэргэшсэн магистр болон түүнээс дээш зэрэгтэй;­ СРА, CFA, CIMA, ACCA зэрэг авсан байх;­ Англи хэлний бичгийн болон ярианы өндөр мэдлэг чадвартай байх;­ Үнэт цаасны зах зээл, Хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр эрх олгох, аттестатчилах сургалтад хамрагдсан; ­ Мэргэжлээрээ ажилласан туршлагатай;­ Хариуцлагатай, хувийн зохион байгуулалт сайтай;­ Багаар болон бие даан ажиллах чадвартай;­ Ажлын ачаалал даах чадвартай.

БҮРДҮҮлЭх мАТЕРИАл:1. Төрийн албан хаагчийн анкет бөглөх2. Иргэний үнэмлэх эх хувь хуулбарын хамт3. Боловсролын гэрчилгээ эх хувь хуулбарын хамт4. Цээж зураг /1 хувь/

Шалгаруулалтад оролцохыг хүсэгчид дээрх материалыг бүрдүүлэн “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн Хүний нөөцийн хэлтэст авчирч өгөх эсвэл [email protected] хаягаар холбогдох материалаа явуулна уу. Материалаа өгсөн хүсэгчдээс мэргэжлийн шалгалт авна.

материал хүлээн авах сүүлийн хугацаа: 2018 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр. Ирүүлсэн материалыг буцаахгүй бөгөөд зөвхөн урьдчилсан шалгаруулалтад тэнцсэн

хүмүүстэй буцаж холбоо барих тул харилцах утас, хаягаа төрийн албан хаагчийн анкетад тодорхой бичнэ үү.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг 75553399 утсаар авна уу.

“ЭРДЭнЭС монГол” ххК

Аливаа улсын төв банкны бодлого үргэлж урьдчилсан байдаг шиг Сангийн яам ч мөн урьдчилан харж, ирээдүйд гарч болох үр дагаварт нийцсэн бодлого боловс-руулахыг зорьж буй.

Т.Элиса Шинжээч

ЗГ-ын дэргэд мэргэжлийн

байгууллагуудын дуу хоолой дутаж

байна

BBM©

хугацаатай “хуралдай” бондуудын өөрчлөлт ч мөн ижил зүй тогтол харуулж байна. Bloomberg­ийн мэдээлснээр Монгол улсын Засгийн газрын олон улсын зах зээлд арилжаалж буй дөрвөн бондын ханш он гарснаас хойш 4­6 хувиар унаад буй. оуВС­ийн “өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”­ийн эхний хоёр шатны үнэлгээний дараа бондуудын ханш харьцангуй өссөн хэдий ч энэ өсөлтөө эргээд алдаж байгааг тус суваг онцоллоо. хэдийгээр энэ оны эхний хагаст бондын ханш уруудахад “Эрдэнэт үйлдвэр”­ийн 51 хувийг “Стандарт” банкинд барьцаалсан асуудлаар гаргасан арбитрын шүүхийн шийдвэр, “оюутолгой”­н хөрөнгө оруулалтын гэрээг тойрсон маргаан тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн ч түр зуурын шинжтэй байсан. харин суурь шалтгаан нь АНу­ын холбооны нөөц бодлогын хүүгээ нэмэгдүүлж, ам.долларын ханш чангарсан явдал гэдгийг зах зээлийн судалгааны MICC компанийн шинжээч Б.Зулбаяр тайлбарлалаа. тэрбээр “хэдийгээр бондуудын ханш уруудахад нөлөөлсөн олон шалтгаан байгаа ч ам.долларын ханш чангарсан нь хөрөнгийн зах зээл дээрх мөнгөний урсгалыг жолоодож байна” гэв.

холбооны нөөц энэ он гарснаас хойш гурван ч удаа бодлогын хүүгээ өсгөсөн бөгөөд хамгийн сүүлд өнгөрсөн сарын 26­нд 2.25 хувь болгоод буй. үндсэндээ

сүүлийн хоёр жилд бодлогын хүү бараг гурав дахин нэмэгдсэн байна. financial Times сонины онцолж буйгаар сүүлийн хоёр жилд хөгжиж буй орнуудад ам.доллараар нэрлэсэн өрийн хэмжээ хоёр дахин өсөж, 3.7 их наядад хүрээд байгаа аж. АхА хөрөнгийн сангийн менежер Марк тинкер “Зах зээлд одоо бидний ажиглаж буй зүйл бол АНу мөнгөний бодлогоо чангатгасны үр дүн” хэмээж байна. Ам.долларын ханшийн өсөлтийг дагаад шинэ зах зээлүүдийн хувьцаа унасан нь мөнгөн тэмдэгтийг нь сулруулж, ам.доллараар нэрлэгдсэн олон тэрбумын өрөө төлж чадах эсэхэд нь хөрөнгө оруулагчдыг эргэлзэхэд хүргэж буйг шинжээчид тэмдэглэжээ. тухайлбал, Аргентин, туркийн валютын ханш оны эхэн үетэй харьцуулахад эрс доогуур хэ­вээр байгаа аж. харин манайд ам.долларын ханш дөрөвдүгээр сараас хойш огцом чангарсаар өдгөө түүхэн дээд түвшиндээ хүрээд байна. Мөн өмнөд Африк, индонези, Бразил гэх мэт орноос ч хөрөнгө оруулагчид зугтаж эхлэх вий гэсэн болгоомжлол байгаа аж. дүгнэж хэлбэл, ам.долларын ханш чангарахад АНу­ын эдийн засаг өсөж, эерэг үр дүн гарч буй ч нөгөө талд бусад бүс нутгийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүд харьцангуй суларч байна.

үүнээс гадна, оПЕК нийлүү­лэлтээ танаж, иранд тавьсан АНу­ын хориг, Венесуэлийн

12 ЗАСГийН ГАЗРыН МЭдЭЭ СоНиН 2018.10.09, МЯГМАР ~ №198 (997)

Эдийн засаг

Shanghai ComPoSiTe

hang Seng koSPiS&P 500 ToPiXDow JoneS FTSe 100 nikkei 225

1.06% 0.26%0.18%

0.04%0.52%0.08%0.07%0.00%

Засгийн газрын бон дуу дын ханш зургаа хүр тэл хувиар буурчээ

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Бондуудын ханшийг унагах гадаад эрсдэл нэмэгдэж байна

Экспортын гол түүхий эдүү­дийн ханшийн савлагаа ирэх онд тогтворжиж, Монгол улсын 2019 оны дНБ­ий өсөлтийг олон улсын байгууллагууд болон Сангийн Яам, Монголбанк өөдрөг төсөөлж буй ч гадаад зах зээл дээр Засгийн газрын бондуудын ханш он гарснаас хойш тасралтгүй буурч байна.

2012 онд гаргаж байсан таван жилийн хугацаатай “Чингис” болон “дим Сам” бондын өрийг барагдуулахаар жилийн өмнө гаргаж байсан “Гэрэгэ” бондын ханш нэгдүгээр сараас хойш 5.7 нэгжээр уруудаж, даваа гарагт 97.063 нэгж болсон байна. Энэ нь нэгдүгээр сард 102.75 нэгж хүрсэн хамгийн өндөр дүнгээс даруй 5.5 хувиар багассан үзүүлэлт юм. харин хамгийн өндөр өгөөжтэй, 2021 онд эргэн төлөгдөх “Мазаалай” бонд 112.8 ам.доллар болж, нэгдүгээр сараас хойш 3.6 нэгжээр уруудаад байна. 2022 онд эргэн төлөх 10 жилийн хугацаатай “Чингис” болон 2024 онд эргэн төлөх, долоон жилийн

XXXXXXXXX©

X X X X2017.XI 2017.XI 2017.XI 2017.XIXII XII XII XIII I I III II II IIIII III III IIIIV IV IV IVV V V VVI VI VI VIVII VII VII VIIVIII VIII VIII VIIIIX IX IX IX

94

96

38

100

102101

116100

11499

11298

110

97

108

96

109

95

94

93

119

118

117

116

115

114

113

112

111

$112.8 $97.063 $96.161 $109.250

"мазаалай" бонд "Гэрэгэ" бонд "Чингис" бонд "хуралдай" бонд

ЗГМ©

ЗАХ ЗЭЭЛИйН ГОЛ үЗүүЛЭЛТ:

Өдөр 0.73% Сар Жил

АПУ ХК

570580590600

VIII/24 IX/13 IX/23

ТАвАН ТОЛГОй ХК

Өдөр 2.47% Сар Жил

ГОвЬ ХК

Өдөр 0.19% Сар Жил

VIII/24 VIII/24 VIII/24IX/13 IX/13 IX/13IX/23 IX/23 IX/23

8.5k30k28k26k 7.5k

6.5k24k

Сүү ХК

Өдөр 0.75% Сар Жил

215220

205210

200

эдийн засгийн хямралаас үүдэн түүхий эдийн зах зээлд газ­рын тосны үнэ 80 ам.дол ла­рыг давснаар сүүлийн дөр вөн жилийн дээд түвшинд хүр сэн нь хөрөнгийн урсгалыг татаж буй. түүнчлэн хөрөнгө оруу лагч банкууд, тэтгэврийн сан гууд зэрэг бүтцийн хөрөнгө оруу­лагчид уламжлалт үнэт цаас­наас илүүтэй үнэлгээ өндөртэй хувийн үнэт цаасны зах зээлд дурлах болжээ. тухайлбал, Мон­голын Засгийн газрын бондын гол худалдан авагчдын нэг зур­гаан тэрбум ам.долларын зах зээлийн үнэлгээтэй BlackRock банк гэхэд хувийн үнэт цаасанд хө рөнгө оруулахад анхаарч, тэр гүүн зэргийн зорилтоо болгосныг тус банкны Актив, үнэт цаас хариуцсан захирал Марк Вайсмэн сар орч мын өмнө мэдэгдэж байсан. уламж лалт үнэт цаасны хөрөн гө оруулалтад тэтгэврийн сан гуудын эзлэх хувь сүүлийн 20 жилд 10 орчим хувиар буурсан бол хувийн үнэт цаасны зах зээлд эзлэх хувь нь 20 хувиар өссөн гэдгийг JP Mor­gan­ы шинжээчид тооцоолоод байгаа юм.

ийнхүү ам.долларын ханшийн өсөлт, хөөрөх чиглэлд орсон газрын тосны зах зээл хийгээд хөрөнгийн зах зээлд гарч ирж буй шинэ чиг хандлагуудын нөлөөгөөр Засгийн газрын бондуудын ханш уруудаж, эргэн төлөх өр төлбөрт ханшийн дарамт нэмэгдэх эрсдэл улам тэлж байна.

2550

2500

2450

2400

Төгрөгтэй харьцах ам.долларын ханш(төгрөгөөр)

2018.IV 2018.VI 2018.VII 2018.VIII2018.V 2018.IX

монголбанк©

2015.XII

0.5

2017.VI

1.25

2016.XII

0.75

2017.XII

1.5

2018.VI

2.0

2017.III

1.0

2018.VII

1.75

2018.IX

2.25

АнУ­ын бодлогын хүүгийн өсөлт(хувиар)

Bloomberg©

02018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

200

400

600

800

900

1200

Хүүгийн төлбөр Үндсэн төлбөр

Үнэт цаасны үндсэн төлбөрийн эргэн төлөлт(сая ам.доллар)

Сангийн яам©

2017

хүү: 10.88% хүү: 5.625% хүү: 5.13% хүү: 8.75%

Bloomberg©