2014-2015 ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ÇALIŞMALAR · PDF filesesli dinleyebilecek, iki defa tıkladığınızda aynı kelime tam sayfa olacak, gerektiğinde ... *Öğrenciye ezber...

2014-2015 ÖĞRETİM YILI

MESLEKİ ÇALIŞMALAR KUR’AN-I KERİM DERSİ

TEBLİĞLERİ

Bu dosyadaki metinler, 2015 Haziran döneminde yapılan mesleki çalışmalardan seçilmiştir.

Bilindiği gibi Haziran döneminde; İHL/İHO Meslek Dersleri, DKAB ve Kültür Dersleri

öğretmenlerimizin katılımıyla komisyonlar oluşturuldu. Bu komisyonlarda, belirlenen ana

başlıklar çerçevesinde isteyen öğretmenlerimiz tebliğler/bildiriler sundular ve katılımcı

öğretmenlerimiz tarafından müzakere edildi. Bildiriler ve dile gelen görüşler raportörler

tarafından bir araya getirildi. İllerde birleştirilerek Genel Müdürlüğümüze gönderilen bu

dosyalardan uygun görülüp seçilen bazı bildiriler (müzâkere metinleri hariç) “Eylül-2015

Mesleki Çalışmalarda” öğretmenlerimizin görüş alışverişine ve tekrar müzâkeresine

sunulmaktadır. Bu dosya, içindeki bildiriler veya sunum metinleri, yayımlanmış bir eser,

salt akademik bir çalışma veya Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce hazırlanan bir kitap ve

rapor değildir. Ortaöğretim kurumları yönetmeliğinde belirtilen mesleki çalışmalar

çerçevesinde, alan öğretmenlerinin görüşlerinden oluşan, birbirinden farklı görüşleri ve teklifleri

içeren, akademik olan veya olmayan, tartışmaya açık, uygulamaya yönelik önerileri olan

metinlerdir. Bağlayıcılığı yoktur. İçerik sorumluluğu, kaynakça bildirimi ve metin içeriklerinin

tamamı, bildirileri/metinleri hazırlayan öğretmenlere aittir. Derslerin öğretiminde kullanılacak

yöntem-teknik önerileri öncelenerek metinlerden, derslerin öğretiminde doğrudan kullanması ile

ilgili olmayan bazı hususlar çıkarılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerimizden gelen diğer çalışmalar ve

müzakere metinleri daha ayrıntılı bir çalışmada kullanılacağından bu dosyaya alınamamıştır.

Emeği geçen öğretmenlerimize teşekkür ederiz.

1

KIYMETLİ ÖĞRETMENLERİMİZ

Kur’an-ı Kerim derslerinde Bakanlıkça hazırlanan öğretim materyalinden istifade etmek için

TIKLAYINIZ

http://www.eba.gov.tr/kuranuygulamasi

KUR’AN-I KERİM DERSLERİ İNTERAKTİF ÖĞRETİM MATERYALİ

KUR’AN-I KERİM DERSLERİ

İNTERAKTİF ÖĞRETİM MATERYALİ KULLANIM KILAVUZU

Kur’an-ı Kerim okumayı öğrenmenin ve öğretmenin kendine özgü özel yöntemleri vardır. Kur’an-ı Kerim’i

Arapça’nın fonetiğine uygun olarak öğrenmek ve okumak ancak bu yöntemlerin iyi bilinip uygulanmasıyla

mümkündür. Kur’an öğreniminde okunuş şeklinin görülmesi ya da kulağa hitap çok önemlidir. Bu nedenle, Kur’an

harflerinin mahreçlerinin ve kelimelerinin telaffuzlarının iyi bir öğreticiden/okuyucudan dikkatli bir şekilde dinlenilmesi

ve kavranılması gerekir.

Kullanacağınız bu interaktif öğretim materyali, Ortaokullar, İmam Hatip Ortaokulları, Ortaöğretim

Kurumları ve İmam Hatip Liselerinde okutulan her sınıf düzeyindeki bütün Kur’an-ı Kerim dersleri öğretim

programlarına uygun olarak hazırlanmıştır. Her sınıf düzeyinde, sınıf ortamında ve bireysel çalışmalarda öğretmen ve

öğrencilerimizin yararlanması için tasarlanan Kur’an-ı Kerim dersi interaktif öğretim materyali, gerek örgün eğitimde

gerekse yaygın eğitimde kullanılabilecektir.

Bu interaktif öğretim materyali, Kur’an-ı Kerim’i, “Fem-i Muhsin” (iyi bir okuyucu) diye vasfedilen bir

öğretmenden dinleyerek, onun okuyuş şeklini kavrayarak, müşâfehe usûlü ile ve telakkî yoluyla ders alarak

öğrenmeye katkıda bulunmak için hazırlanmıştır. Bu materyalden en iyi şekilde yararlanmak için dinlenilen bölümlerin

dikkatli bir şekilde tekrarlanması, okuyan hafızların okuyuşuna uygun bir okumanın gerçekleştirilmesi gerekir.

Millî Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü ve

Akser Yayınları ile ortaklaşa olarak okullarımızdaki Seçmeli Kur’an-ı Kerim dersleri ve imam hatip ortaokulları /

liseleri için her sınıf düzeyine göre ayrı ayrı hazırlanan bu interaktif öğretim materyalinden yararlanmak için lütfen

aşağıdaki bilgileri okuyunuz.

Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü ve Akser

Yayınlarının Ortak Çalışmasıdır.

2

İNTERAKTİF KUR’AN-I KERİM ÖĞRETİM MATERYALİNDEN NASIL YARARLANACAKSINIZ?

“Anasayfa”dan aktif olan sınıfa giriş yapınız. Sonra da ünite ve konuyu seçiniz. Burada, ilgili başlıklara tıkladığınızda aktif olacaktır. Her bir cümle tıklandığında konuların açılımı gelecektir.

Size açılan kitabın PDF sayfasının üzerine tıkladığınızda tam ekran olacaktır. Gerektiğinde sayfa büyütülebilecektir.

“Uygulamalı Ders”butonuna ve önünüze açılan butonlara veya yazılara tıkladığınızda sesli veya görüntülü okuyuşlardan yararlanabileceksiniz.

Elif-bâ bölümünde “Uygulama” butonuna ve ekrana gelen kelimelere tıkladığınızda sesli dinleyebilecek, iki defa tıkladığınızda aynı kelime tam sayfa olacak, gerektiğinde kelimenin üzerine tıklayarak tekrar imkanı veya ileri-geri işaretleri ile bir önceki ya da sonraki kelimeyi okutabileceksiniz. Hemen sol alt köşedeki işarete tıkladığınızda tekrar sayfaya dönebilirsiniz.

“Mahreç” butonuna tıkladığınızda Arap alfabesindeki harflerin mahreçlerinden telaffuzunu, video simgesine tıklayarak harflerin (harekeli, cezimli, şeddeli veya medli) okunuşunu izleyebileceksiniz.

“Uygulama” butonu ile aktif olan bölümde “okuyan ismin” solundaki rakamlara tıkladığınızda kitabın aynı bölümündeki uygulama bölümünün de seslendirildiğini fark edeceksiniz.

3

Yüzünden okunan bölümlerde okuyan hafızın isminin üzerine tıkladığınızda farklı hafızların okuyuşlarının olduğunu, aynı ayetin üzerine tıklayarak defalarca okutabileceğinizi, gerektiğinde mealini de dinleyebileceğinizi göreceksiniz.

Dua ve sûrelerle ilgili bölümde istediğiniz duayı ve sûreyi sesli, görüntülü ve iki farklı hafızdan dinleme imkânına sahip olacaksınız. Dilediğiniz bölümü veya ayeti her tıklayışınızda defalarca dinleyebileceksiniz.

Görüntülü okumaların tamamında ekrana çift tıkladığınızda görüntü tam ekran olacaktır. Üzerine tekrar tıkladığınızda ekran küçülecektir.

Dua ve sûrelerin metni üzerinden okuma yapmak veya koro çalışması yapmak için PDF sayfasına tıklamanız gerekir. İstendiğinde büyük-küçük işareti ile tam ekran ayarlanması mümkün olacaktır.

“Aktivite, Alıştırma” butonlarını aktif hale getirdiğinizde ekrandaki metne tıklamanız dinlemek için yeterli olacaktır.

• Dua ve sûrelerin anlamını okumak ve dinlemek için okuyan hafızın isminin solundaki rakamları tıklamanız gerekmektedir. Sonra da ekrana çıkan Türkçe metni tıklamanız gerekir. Arapça bölüme geçmek için tekrar önceki rakam seçilmelidir.

“Tecvit Bilgisi” bölümünde “Konu Anlatımı” butonunu ve sonra da ekrandaki metnin üzerini tıkladığınızda Türkçe anlatım ve konuda geçen diğer örneklerin okunuşunu dinleyebileceksiniz.

“Tecvit Bilgisi” bölümünde konuda geçen tecvit örneklerini hem sesli hem de görüntülü olarak dinleyip izleyebileceksiniz. Bunun için yapmanız gereken,“Uygulamalı Ders” bölümündeki “Uygulama” butonuna ve dinlemek istediğiniz örnek kelime üzerine tıklamanızdır.

“Tecvit Bilgisi” bölümünde aynı örneği görüntülü olarak dinlemek için “video” butonunu, diğer örnekleri dinleyip izlemek için de video simgesinin olduğu yerdeki rakamları tıklamanız gerekmektedir.

Kur’an-ı Kerim derslerine yönelik hazırlanan interaktif öğretim materyalini indirmek için www.eba.gov.tr/kuranuygulamasi web adresini ziyaret ediniz.

4

HAZİRAN 2015 MESLEKİ ÇALIŞMALAR TEBLİĞLER

Tekirdağ Ergene Anadolu İmam Hatip Lisesi

Tebliğ: SEMANUR AKPINAR- Müzakere: SEBİHA OKKAN

Kur’an-ı Kerim İmam Hatip Liselerinde öğrencinin İslam dinini öğrenebileceği ilk ve en

temel kaynaktır. İbadet ve din hizmetlerinin yürütülmesi için Kur’an’ın tecvit kurallarına göre okunması

ve bu becerinin kazanılması önem arz etmektedir. Kur’an sadece asıl metninden okumanın ibadet olduğu

bir kitap değildir. O aynı zamanda inanç, ibadet, ahlak ve bir çok değerlerinde ana kaynağıdır. Bu nedenle

sadece okuma ve ezber üzerine yapılacak dersler hedeflenen tam öğrenme kavramını karşılamaz.

İmam Hatip Liselerinin misyonlarından en önemlisi din hizmetlerini yürütecek yetkili,

donanımlı ve liyakatli bireyler yetiştirmektir. Görev alanları ve görevleri farklı olsa da bu hizmetlerde

bulunan bireylerin hepsinde bulunması gereken temel öğe Kur’an-ı Kerim ile ilgili eğitim kısmıdır. Bu

nedenle bu dersin önemini diğer mesleki derslerden bir adım daha öne çıkarmaktadır.

KUR’AN-I KERİM DERSİ İÇİN YAPILANLAR VE YAPILMASI ÖNERİLEN KONULAR

*Kur’an eğitimi ülkemizde hem formal eğitim kapsamında örgün ve yaygın olarak hem de informal

eğitim olarak çevreden alınan farklı şekillerde verilmektedir.

*Bize bakan kısmıyla İmam Hatip Liseleri Kur’an Kerim dersinin en verimli geçtiği, kazanımların bol ve

bu kazanımlara en üst seviyede ulaşıldığı yerler olması gerektiğidir.

*Ders saatinin haftalık dört saat olması hedeflere ulaşmada tam yeterli olmaması yanı sıra yine de iyi ve

keyfiyetli eğitim içinde az bir zaman da değildir. Zamanı iyi kullanma, öğrenciyi tanıma, günlük ders

planları bu konuda yardımcı olabilecekler arasındadır.

*Kalabalık sınıflar için muhakkak farklı uygulamalar düşünülmelidir. Başarı, çalışma isteği ve azim gibi

öğrencilerde bulunan ayırt edici özellikleri sene başında tespit edip buna göre her öğretici kendine has

uygulamalar yapmalıdır. Gruplar oluşturma, günlük ders takip çizelgeleri oluşturma vs.

*Kur’an-ı Kerim dersine girecek olan öğretici öncelikle dersinin önemine kendi samimi şekilde

inanmalıdır. Meslek dersleri temel derslerden farklı olmak zorundadır. Öğretici meslek derslerini verirken

aslında öğrencinin hem bu dünyasına hem diğer dünyasına etki edecek bilgileri de aktarmaktadır.

*İlk derslerde Kur’an-ı Kerim’in ne olduğu, niçin gönderilmiş olduğu, temel kavramların(inanç, kutsallık,

iman vs) anlamları, hayatımızdaki yeri veya olması gereken konumu hakkında bilgilendirme yapılmalı.

İsteğe göre öğretim ilke ve tekniklerde kullanılarak(beyin fırtınası, kavram haritaları,

görsellikler)pekiştirmeler sağlanmalı. Yani öğrenci ben Kur’an-ı Kerim’i niçin okumalıyım, niye bu dersi

almalıyım? Sorularını sene başında cevaplayabilmeli.

*Tabi ki en önemlisi de sevgi faktörü. Önce öğreticinin ve buna bağlı olarak da dersinin sevilmesi

başarıyı muhakkak etkilemektedir. Tabi aksini de düşündüğümüzde meslek dersleri için hiç istenmeyen

tabloyla karşılaşılır ki buna muhakkak çok dikkat edilmeli.

5

*Genel olarak kazanımlara bakıldığı zaman görülecektir ki Kur’anı Kerim dersi bireyde önce

Yaratıcısıyla, sonra kendiyle, çevresiyle sağlıklı ilişkiler kurmasında önemli bir etken. Buda dersin

önemiyle birlikte uygulanan yöntem ve tekniklerin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu sağlıklı

ilişkiyi ortaya çıkaracak ve kuvvetlendirecek öğreticilere ihtiyaç çok fazla vardır.

Öncelikle Kur’an-ı Kerim’in orijinal metninin öğretilme süreciyle ilgili görüşlerimi bildirip daha

sonra meal çalışmaları hakkında neler yapılabilineceği ile ilgili önerilerimi sunacağım.

*Kur’an öğretiminde kabul görmüş, genel olarak uygulanan bizlerinde yıllık planlarında da yer alan

yöntem ve tekniklerin kullanılması

Arz (sunma) ,sema(dinleme) ve koro

ELİF BA ÖĞRENİYORUM

Harflerin tanıtılması; Öğreticinin en çok yorulacağı emek harcayacağı kısım olmalı. Temel taşları

doğru döşedikten sonra üstüne sağlam bilgiler koymak kolaylaşır. Asla geçiştirme yapılmamalı sabırlı

olup bu aşamayı başarıyla sonuçlandırmalı. Bilenler sınıfta muhakkak olacağı için onlarında bu

zamanlarda sıkılmamaları için onlara yönelikte farklı kazanım ve etkinlikler ayarlanmalıdır.(akran

yardımcı öğretmenliği etkili olmaktadır)Görsel eğitim araçları sonuna kadar kullanılmalı yoksa tedarik

edilmesi için idareden, müftülükten, varsa yakın diğer imam hatip liselerinden destek istenmeli.

Etkileşimli tahtalar bunun için kullanılabilecek en iyi araçtır.

Hareke öğrenimi ve okumada kullanılan işaretlerin sırasıyla ders kitabı kullanılarak verilmesi ve yine

öğreticinin kendine ait günlük planları, çizelgeleri kullanarak doğru öğretim sağlaması gerekir. Öğretici

mahreç çalışmalarını muhakkak materyal kullanarak bol tekrarlarla koro, grup ve tek okuyuşlarla

eğlenceli olacak şekilde öğretmeli; güzel, doğru okuyuş için bunun önemi ve gerekliliği benimseterek

kazanımlara ulaşılmayı hedeflemelidir.

*Yüzüne okuyuşlarda az yer verip bol tekrarlar yaptırılmalı

*Seri okuma çalışmaları yapmalı.(öğrencilere dakika tutup doğru ve seri okuma yarışmaları

yaptırılabilinir. Ödüllendirmeler etkili olmaktadır)

*Okunacak kısımlar muhakkak öğretici tarafından veya video, cd, etkileşimli tahta kullanılarak başka

karilerden dinletilmeli.

*Okuma esnasında yapılan yanlışlıklara anında düzeltmeler yapılmalı yanlış okunan yerler tespit edilip

aynı yer başka zaman yine okutulup aynı yanlışların yapılıp yapılmadığına bakılmalıdır. Öğretici

öğrencisini notlar tutarak, çizelgeler kullanarak muhakkak iyi takip etmeli ve ondaki ilerleme ve

gerilemeleri bilmelidir. Bu tür takipler öğrenciye değerli olma hissi yanında, çalışır ve azimli olursa neler

başarabileceğini fark etmesine de yardımcı olacaktır.

EZBER YAPIYORUM

*Öğrenciye ezber yapmaya başlamadan teşvik edici, güdüleyici bilgiler aktarılmalı. İnsana bütün

hayatı boyunca yoldaşlık edecek olanın hafızası olduğunu, oraya Yaratıcıya ait cümleler depolamanın

muhakkak önemli olduğunu, yazılı metine ihtiyaç duymadan da bunları kullanabilmenin gereklilikleri

6

anlatılmalı.(ibadetlerde, yolculukta, uyumaya başlamadan, çeşitli duygu durumlarında, her zaman, her

ortamda)

*Öncelikle kolay ve kalıcı ezber yapma yöntem ve teknikleri öğretilmeli.(Öğrenciye göre farklı

uygulamalarda yaptırılabilinir)

*Kısa cümlelerle başlanılır.(tevhit, şehadet, tekbir vs).Yıllık planlar buna göre oluşturulur.

*Özellikle namaz ibadetinde gerekli olan kıraat için Fatiha suresi ve kısa sureler tecvit kurallarına

uygun öğretilir. Ezber

yapılacak dua ve sure tahtadan açılır. Diğer tahtaya ezber yapılacak dua ve surenin Türkçe okunuşu

yazılır. Bu çalışma Arapça aslından okuyamayanlar için faydalı olmaktadır. Muhakkak Türkçe de

bulunmayan harflerin altı çizilerek hangi harf olduğu yazılmalı. Tecvit kuralları altları çizilerek

gösterilmeli. Ve öncelikle öğretmen tertil ile okuma yapmalı. Başka okuyuculardan dinletmeli. İstekli

öğrenciler okutmalı. Daha sonra herkese okutup hatalarında anında düzeltme yapıp yanlış ezberlemelerin

önüne geçilmeli.

*Ezber yöntemlerinden saf ve duru zihinle birlikte parçadan bütüne,bol bol yüzüne okuma,dinleme gibi

yöntemler öğrenciye anlatılmalı herkes kendine uygun yöntemi uygulayarak ezber çalışması yapmalıdır.

KUR’AN-I KERİM’İ KURALLARINA GÖRE OKUYORUM

*Tecvit bilgisi verilirken uygulama bol bol yapılmalı.

*Kavram ezberletmek yerine uygulama yaptırmak daha faydalıdır.

*Cd veya video gibi teknolojik araçlar kullanılarak çeşitli okuyuşlar dinlettirip özenti oluşturulmalıdır.

*Müftülük ile birlikte bazı çalışmalar yapılarak, öğrenciler imam ve müezzinlerle, makamlı okuyuşlar

yapan insanlarla buluşturulup birebir dinleme sağlanması etkili olacaktır.

*Sınıf içinde doğru ve seri okuma yarışmaları yapılmalıdır. Gerekirse sınıflar arasında da yarışmalar

yapılabilinir.

*Kur’an sayfalarından fotokopi çekilir ve öğrencilere öğrendikleri tecvit kurallarını göstermeleri istenir.

OKUDUĞUMU VEYA EZBERLEDİĞİMİ ANLIYORUM

*Okullarımızda ihmal edilen veya geçiştirilen bir konu meal çalışması…

*Ayetlerde belirtildiği gibi Kur’an okuyup anlaşılsın diye oradaki halkın dilinde inmiştir. Bu nedenle ne

okuduğunu bilmeden yapılacak okumalar tam bir okuma değildir.

*İmam Hatip Liseleri klasik öğrenmelerden farklı eğitimler verebilmeli. Arapça derslerinin de

birlikteliğinde güzel çalışmalar ortaya çıkabilmeli.

*Meal çalışmalarına ezberlenen kısa dua ve surelerin anlamını da ezberleterek başlanılabilinir.

*Verilen mesajlar öğrenciyle birlikte tespit edilerek geçen konular hakkında çalışmalar yapılır. Bize

bakan yönleri ışığında beyin fırtınası yapılır. Maddelendirilerek yazılır. Hem orijinal metinler hem de

mealleri yazılarak sınıf veya okul panoları hazırlanır. Her haftaya ait yıllık planda da geçen dua ve sureler

o haftanın pano konusu olur.

7

*İleriki sınıflarda tefsir derslerine ön hazırlık ve tecrübe sağlanır.

*Ders kitabına yardımcı olarak Elmalılı Hamdi Yazır’ın Renkli Meal çalışmasından muhakkak

faydalanılmalıdır. Her öğrenci bu mealli Kur’an’dan edinir. Yüzüne okumalarda buradan yapılır. Okurken

ne okuduğunun en azından içeriği hakkında bilgi sahibi olması önemlidir. Gereken yerlerde kelime

kelime anlamlara bakılır. Arapça dersi içinde faydalı olur.

*Haftalık dört saat sadece orijinal metin okuma ve ezberi yapma istenilen hedef olmamalıdır. Bu nedenle

meal çalışmalarını her öğretici kendi planlamaları doğrultusunda zevkli ve faydalı şekilde hazırlamalıdır.

ÖĞRENME ORTAMIMI DEĞİŞTİRİYORUM

*Öğrenciler bütün dersleri aynı sınıf ortamında işlemekten gün boyunca sıkılırlar. Değişiklik hem

öğrenciye hem öğretmene iyi gelir. Kur’an-ı Kerim dersi için okulun mescidi, kütüphanesi sık sık

kullanılmalı. Gerektiğinde dinlenme araları yapılıp namaz kılma, kitap okuma,varsa farklı tefsirlerden

haftanın suresinin tefsirini okuma yapılabilinir.

*Meal çalışmalarında bahçeye çıkarılıp Allah(cc) yaratması, güzelliği, kudreti hakkında tabiattan

örnekler vererek görsel ders işlenebilinir. Okulun kimya, fizik öğretmenlerini tabiat kanunlarından örnek

vererek açıklamalar yapması istenebilinir.(toprağın oluşumu,mineraller,fotosentez,yerçekimi,güneşin

konumu vs.)bir çok konu ayetler kapsamında değerlendirilir.

*Konferans salonları da ders işlemede etkili mekanlardan biridir. Öğrencilere hazırlık yaptırıp ders

sunumları yaptırma, sahneyi kullanarak öz güven sağlama, mikrofonla Kur’an okutarak farkındalık

oluşturma, küçük yarışmalar yaptırma(ezber,okuma,meal) muhakkak eğitim sürecini olumlu

etkileyecektir.

ÖZEL DERS ve ÖZEL SINIF İSTİYORUM

* Dersler dışında yapılan kurslar, daha çok o dersten zayıf olan öğrencilerin,ders saatinde

öğrenemediğini orada öğreneceğini düşünen veya evden uzak arkadaşlarına yakın olmak isteyen

öğrencilerin talep ettiği yerler halini almaktadır.

*Kanaatimce hafta içi ders saatinde etkin çalışma ve takiple orta düzeyde başarı elde etmek

mümkündür.Bu yüzden açılan kurslar veya artı olarak yapılan dersler hafta içi yapılanın tekrar tekrar

anlatıldığı klasik kurs ortamından çıkarılmalıdır. Kur’an-ı

Kerim dersi için düşünürsek şöyle bir uygulamanın etkili olacağını düşünüyorum.

* İmam Hatip Lisesine her gelen öğrencinin imam,hatip,hatibe olacağını düşünürsek hem yanılmış

hem haksızlık etmiş oluruz.Bundan dolayı yıllık planda da yer alan bazı ezberlerin abartılı olduğunu

düşünüyorum.Ben öğrenciden namaz sureleri dediğimiz sureleri bile ezber aldıktan kısa bir süre sonra

tekrar dönüş yaptığımda genelinin unuttuğunu veya eksik okumalar yaptığının şahidi olarak o an verdiği

çabaya rağmen öğrencinin unutmuş olmasına üzülüyorum.Tabi ki ezberlenen dua ve surelerin tekrar

edilmesi veya namaz kılarken kullanılması unutmanın önüne geçecektir ama namaz kılan kaç kişi tekrar

8

yapan kaç kişi ? önce bu soru cevaplanmalı ve neler yapılabilineceği ayrıca değerlendirilmeli. Bu

tespitten yola çıkarak ezber surelerin azaltılması onun yerine bol tekrarlar konulması az ama etkili

öğrenme sağlayacaktır.

*Nitelikli öğrenci yetiştirmek

Öncelikle öğretmenin yapacağı öğrenciler arası elemeler..Öğretmen bir yılın ilk başında birde sonunda

olmak üzere iki defa kendinin hazırlayacağı öğrenciyi tanıma ve değerlendirme formu hazırlamalı.Bu

formda; sene başında tanıma formunda Kur’an okuma,tecvit bilip bilmeme,ezber kuvveti,istek ve

merakı,niçin ve nedenli sorularla hem yazılı hem uygulamalı sınavlara tabi tutup öğrenci elemesi

yapmalı.Yapılan bu ilk değerlendirmeden sonra ders dışı özel sınıf (kursta diyebiliriz) oluşturulmalı.Bu

sınıfı kesinlikle bu dersi başarabilecek,istenilen hedeflere ulaşılabilecek,ilerde mesleki alanlar da bu işi

istekli ve nitelikli yapacak öğrenciler oluşturacak.Bu öğrenciler için farklı yıllık plan hazırlanacak ve ders

kitabının yanında bol kaynaklarla ders işlenebilecek. Ve şu an müfredatlarda yer alan ezber çalışmaları ve

kazanımlar istenilen seviyede işlenecektir.

Diğer yandan ders planı ve müfredat konuları hafifletilerek en azından az konuyla kalıcı

bilgiler(ezber,okuma)sağlanacak.Şu an çoğu ders saati ezbere gitmekte ve Kur’an dersleri ezber derslerine

dönüşmekte.Ama bir imam hatip mezunu olarak şunu söylemeliyim ki mezun olduğumda not için

ezberlediğim sureleri unutmak ve sonradan ezberlemek bana bu duyguları kazandırdı.

Oluşturulacak bu sınıfta artık profesyonel anlamda çalışmalar yapılabilinir.Çünkü muhatap öğrencin

istekli,kapasiteli,bu işe hazır geleceğin meslek dersleri öğretmeni,bilinçli ve işini sevgiyle yapan Kur’an

öğreticisi,imamı,hatibi,hatibesi…aşır okumalarını bu sınıf planına almalı diğer hafta içi öğrencilerinin

planından çıkartılmalı.Bu sınıf hafta sonu kursu olarak açılabildiği gibi okul çıkışı da her gün bir saat

olarak ta yapılabilinir.Öğreticisi okulun öğretmeni olabildiği gibi hafızlık eğitimi almış,Arapça bilgisi

olan(meal çalışmaları için) makam uygulayabilen salahiyetli kişilerde olabilir.Maksat keyfiyetli

öğrencilerin ziyan olmadan mesleki anlamda yetiştirilmesi.Son değerlendirme sene sonu yapılarak

yeniden eleme yapılabilinir veya hafta içi öğrencilerinden sınıfa geçişler sağlanabilinir.

ÇANAKKALE BAYRAMİÇ ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ

Şüphesiz ki Kur’an, anlaşılsın ve yaşansın diye Rabbimizin bize gönderdiği ilahi mesajdır. Bu

mesajın gönderiliş gayesi, insanın kendisini ve Allah’ı tanıması, görev ve sorumluluklarını bilmesi,

kendisi, çevresi ve Yaratıcısıyla uyumlu bir hayat yaşamayı başarabilmesidir. Kısacası Kur’an, biz

Müslümanlar için ilahi rehberdir.

Arapça bilmeyen halklar için Kur’an’ın metnini okumayı(Elif-Ba)öğrenme çok önem verilen bir

husustur. Ülkemizde özellikle yaz Kur’an kurslarına gidip Kuran okumayı öğrenen çocuklar için özel

9

merasimler düzenleme geleneği vardır. Elbette ki Kelamullahın lafzını okuyabilmek önemli bir husustur.

Ancak esas olanın Rabbimizin mesajını anlamak ve yaşamak olduğu özellikle vurgulanmalıdır.

2012-2013 yılından itibaren uygulanan 4+4+4 eğitim sistemiyle ciddi rahatlama sağlanmış, Kuran-ı

Kerim dersi seçmeli olarak okulların müfredatına girmiştir. Geldiğimiz noktanın öneminin farkında

olmalıyız. Kur’anı sevdirme, onunla irtibata geçmesini sağlamada bu ders çok önemli bir

fırsattır/araçtır. Sıkıntı ve eksiklikler elbette var. Bunların zamanla azalacağı ve dersin daha

verimli hale geleceği hususunda iyimser olmalıyız.

Kur’an öğretmeni olarak bize çok önemli sorumluluk düştüğünün farkında olmalıyız. Dersin

verimliliği ve etkili olması en başta bize bağlı: Öğrencilerle iyi iletişim kurmak, kendimizi sevdirmek,

Kur’an’la kendimizi sürekli güncellemek, davranışlarımızla örnekliğimizi sergilemek, Kuran öğretimi ile

ilgili teknikleri bilmek v.s

Kur’an-ı Kerim dersini sadece 9. Sınıf öğrencilerine verme fırsatı buldum.

Karşılaştığım sıkıntı/sorunlar şunlar oldu:

Farklı düzeyde Kur’an bilgisine sahip öğrencilerin bir sınıfta olması sorunlara yol açabilmektedir.

Uyaranların çok olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Tv, telefon, internet, oyun v.b şeyler öğrencilerin

zamanlarının önemli kısmını çalmaktadır. 2 saatlik dersten sonra öğrenci bir hafta dersle ilgili hiçbir şey

yapmadan geldiğinde öğrendiklerini unutabilmektedir. Kur’an öğrenimi pekiştirme yapılmadan zor

olmaktadır. Ailelerin desteği de bu anlamda önemlidir.

Benim karşılaştığım aklıma gelen temel sıkıntılar bunlar. Dersle ilgili görüş ve önerilerimle

tebliğimi tamamlamak istiyorum:

1.Kelime okuma düzeyine geçildiğinde kelimelerin anlamlarını da söyleme faydalı oluyor. Öğrenci

okuduğu şeyin rastgele sesler olmayıp anlamlı kelimeler olduğunun farkına varıyor.

2. Yazarak öğrenmenin de öğretim programına dahil edilmesinin, harflerin kavranması konusunda

faydalı olacağını düşünüyorum. Bu konuda derste yazmaya alıştırmak amaçlı yardımcı bir kaynak

kullandım. Ama çok da zorlamadım tabi

3. . Kur’an dersinin amaçlarından birisinde topluluğa Kur’an okuma cesareti ve yeteneği kazandırmak

olmalıdır. Çekingen öğrenciler mutlaka oluyor-ki ben de öyle bir öğrenciydim-, onları cesaretlendirmek

gerekiyor.

4. Ezber sureler, yüzünden öncelikle doğru okutulmasının sağlanması ve daha sonra ezberlemenin

gerçekleştirilmelidir. Önceden yanlış ezberlenmiş surelerin düzeltilmesi çok zor olmaktadır.

5. Müfredat, temel iki kısımdan oluşmaktadır. Kur’an ve içeriğiyle ilgili bilgiler ihtiva eden kısım ve

Kuran lafzını okumayı öğrenmeye ve ezberlemeye yönelik kısım. Kur’an bilgisi içeren kısım bana göre

usul olarak güzel hazırlanmış, 2. Kısım Kuran okuma kısmı yeterli gelmemektedir.Örnekler, alıştırmalar

arttırılmalıdır.

6. Müfredatı girdiğim sınıfta karışık uyguladım. Diğer türlü yapsaydım 2. Dönem Kur’an Okumayı

öğrenme kısmına başlamak gerekecekti ki bu öğrencilerin beklentileriyle de örtüşmemektedir. O yüzden

10

haftalık dersin bir kısmını bilgi bölümüne, diğer kısmını Elif-Ba öğrenme bölümüne ayırmayı tercih

ettim.

7. Arapça rakamları da öğretmek faydalı olmaktadır. Öğrenci Kur’anı Kerim den kaçıncı sayfa, ayet

okuyabilmesi onun için güzel olmaktadır.

8. Kur’an mealinden sure/ayet bulma uygulaması veya yarışması öğrencilerin Kur’anla irtibatını

arttırıcı önemli bir uygulama olduğunu düşünmekteyim.

9.Kısa surelerin anlamlarının öğretiminde işaret dili ile öğretilmesi hem daha eğlenceli hem daha

kalıcı olabilmektedir.

10. Yüzünden okunacak sureler önce öğretmen tarafından okunmalı sonra koro halinde Bilen

öğrencilerin bilmeyenlere destek vermesi sağlanmalı, akran desteği mutlaka alınmalıdır.

11. Tecvid kaideleri öğretiminde çalışma kağıdı, bulmaca afişler ile görsel malzemelere

yerverilmelidir.

12. Kur’an okumayı öğrenen, olumlu bir gelişme gösteren öğrencilerin maddî ya da manevî

pekiştireçlerle ödüllendirilmesi öğrenme motivasyonunu artırma konusunda önem taşımaktadır.

13. Okumayı geliştirmek için hafıza tekniklerinin kullanılması mümkün olabilir.

14. Yüzüne okuma derslerinin başında, okunacak sahifeye hazırlanmaları için öğrencilere birkaç

dakikalık hazırlık süresi verilebilir. Bu uygulama hem öğrenciye güven verir, hem de dersin verimini

arttırır.

15. Kur’ân-ı Kerim öğretim yöntemi dinleme ve tekrar ettirme üzerinedir. Her öğrenci tek tek

dinlenmeli yanlışları tespit edilmeli ve düzeltilmelidir.

16. Öncelikli olarak Kur’an’a ilk başlayan öğrencilere Kur’an okumanın temel taşı olan harflerin

mahreçleri doğru bir şekilde öğretilmeli bunun için de; her harfin önüne harekeli bir elif getirerek bütün

harfleri önce cezim sonra da şeddeli halleriyle okuma çalışmaları yapılmalı ve mümkünse bu her ders

tekrar edilmelidir.

17. Benzer ses gruplarındaki harflerin her birinin aslında mahreçlerinin farklı olduğu mutlaka

kavratılmalı ve bu sesler öğrenciler tarafından okuyuşta ayrıştırılabilmelidir ( s- se, sin, sad / z-ze, zel, zı/

h-he, ha, hı/ d- de,tı, dad gibi.)

18. Öğrenciler okumaya geçtikten sonra; önceleri ilk sayfalardan birkaç satır, daha sonra öğrencilerin

durumuna göre yarım sayfa, bir zaman sonra da bir sayfaya çıkarılarak okutulmalıdır.

19. Her ders bir sayfayı geçmeyecek şekilde fazla okumak yerine aynı sayfayı tekrarla okumak tercih

edilmelidir.

20. Dersi eğlenceli hale getirebilmek için zaman zaman ders içi Kur’an okuma yarışmaları

yapılmalıdır.

21. Zaman zaman Kur’an’dan bir sayfanın fotokopisi öğrencilere dağıtılarak bu sayfada geçen tecvit

kurallarını bulmaları ödev olarak verilmelidir.

22. Tecvit hatası yapan öğrencilerin o konuyla ilgili tecvit konusunun kendisine sorulup

anlattırılması, bilinmiyorsa diğer öğrencilere sorularak o konunun sınıfta tekrar edilmesi gerekir.

11

23. Yüzünden okumalarda okunan ayetlerden bir kaçının öğrenci tarafından tecvit tahlili yaptırılarak,

tecvit kaidelerinin unutulması sağlanmalıdır.

24. Ezber alınacak sürelerin önceden defterlerine yazdırılıp, ezber alınırken defterden takip edilerek

hatalı okuyuşların defter üzerinde işaretlenerek hataların düzeltilmesi sağlanmalıdır.

25. Öğretmen, her öğrenci için başlangıçta Kur’an okuma seviyesini belirlemeli, öğrencinin genel

eksiklerini belirleyerek, önem sırasına göre çalışma planı sunmalı ve takip etmelidir.

26. Okuma ve kendini ifadede rahatlık için doğru nefes almayı öğretmeli ve bunun Kur’an’a

uyarlaması yapılmalıdır.

27. Müzik kulağı olan öğrencilere makamlı okuma çalışması yaptırılabilir.

28. Harflerin özelliklerini ve ezberlenecek sure ve duaları gösteren bir tablonun / afişin derste

bulunması iyi olur.

29. Öğrencilerin kulak dolgunluğu ve okuyuş güzelliğinin geliştirilmesi için farklı hafızların

okuyuşörneklerinin dinletilmesi önemlidir.

30. Güzel Kur’an okuma işi bir yetenek olduğundan, bu hususta çok gayret etmesine rağmen istenilen

düzeyde okumakta zorlanan öğrencilere sınavlarda biraz daha müsamaha ile davranmak gerekir.

31. Yüzünden okuma sırasında dikkat çabuk dağıldığından, liste üzerinden sırayla değil de rastgele

öğrenci seçilerek ‘tamam-devam et’ tekniğiyle yaptırılmalıdır. Öğrencinin dikkatini sürekli uyanık tutma

ve sınıf yönetiminin kolay sağlanması açısından bu çok faydalıdır.

32. Kazanımlara yönelik etkinlikler, bulmacalar, duygulara hitap eden anekdotlar ile

zenginleştirilmiş, çocuğun dünyasına uygun bir şekilde resimlendirilmiş ders kitapları öğretim

programının hedeflerine daha iyi hizmet edecektir.

33. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Kur’an öğretimi ile ilgili hazırlanmış olan CD yada benzeri

materyallerin MEB ile işbirliğine gidilerek okullarda da kullanımına gidilmesi uygun olacaktır.

34. Dersin kazanımlarına yönelik hazırlanmış slaytlar, videolar, çalışma yaprakları, bulmacalar,

oyunlar, sınıf panoları, kavram haritaları…vb. materyallerin kullanılması, hem sıkıcılığı ve monotonluğu

önleyecek, hem de verimi artıracaktır.

35. Derslerde, Diyanet İşleri Başkanlığının sitesinde yer alan Kur’ân-ı Kerim portalından veya Millî

Eğitim Bakanlığı “EBA” dan istifade edilebilir.

36.Son olarak da ölçme değerlendirme yaparken dersin seçmeli olduğunu da dikkate alarak, cömert

davranmalıyız. Peygamberimizin dediği gibi: “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız; müjdeleyiniz, nefret

ettirmeyiniz.” Emir ERDEM-ÇANAKKALE İMAM HATİP ORTAOKULU

II- KURAN ÖĞRETİMİNDE METOD :

A) GİRİŞ :

12

1- Kur’an öğretimi, Müslümanlar üzerine farz-ı kifayedir. Bir toplum içinde bir grup Müslümanın Kur’an

öğrenmesi, okuması, ezberlemesi ve öğretmesi gerekir.

2- Kur’an-ı Kerim dersin’ dede iyi bir müfredat ile ders saatlerinin yeterli olması yanında, idareci

öğretmen-öğrenci-veli ve ders araç gereç ilişkisi ve işbirliği büyük önem taşır. Üstün başarı ancak bu

zinciri oluşturan hakların mükemmel olmasına bağlıdır.

B) OKUL İDARESİNİN GÖREVLERİ :

1- Kur’an derslerinin rahatlıkla yapılabileceği özel sınıfların düzenlenmesi, bu sınıfın sıra ve kitaplarla

birlikte, imkân ölçüsünde araç gereç donatıların bir laboratuvar haline getirilmesi çok faydalı olur. Eğer

böyle bir düzenleme imkânı bulunmuyorsa, her dershaneye bir Mushaf dolabı ve yeteri kadarı Mushaf

temin edilmelidir.

2- Kur’an dersleri için, bu konuda daha başarılı ve hâfız öğretmenleri görevlendirmeli.3- Ders

dağılımında, öğretmenler arasında eşitliği sağlamayı düşünmek yerine, bu derse, mutlaka ehil kimseleri

görevlendirmek gerekir.

4- Kur’an dersleri, mümkün olduğu kadar, her güne birer saat serpiştirilmeli ve özelikle sabah saatlerine

konulmalıdır.

5- Yine imkânlar ölçüsünde sınıf mevcutları az tutulmalı öğrenci sayısının 25-30’u geçmemelidir.

6- Aynı sınıflara giren Kur’an öğretmenleri sık sık bir araya getirilmeli, metot ve uygulama birliği

sağlamalarına yardımcı olunmalıdır.

7- Bir ön elemeden sonra, velilerin de davet edileceği bir toplantıda, öğrenciler arasında Kur’an okuma

yarışmaları düzenlemek ve bunu her yıl tekrarlayarak gelenek haline getirmek de faydalı olur.

C) KUR’AN ÖĞRETMENİNİN GÖREVLERİ :

Kur’an öğretiminde öğretmenlerimizin başarılı olması için şu hususlara dikkat etmeleri uygun olur.

1- Öğretmen, kendisini iyi yetiştirmeli ve dersteki yeterliliğiyle öğrencisine güven vermelidir.

Bu dersi yazılısı olmayan, hazırlık gerektirmeyen, kolay ve dinlendirici bir ders olarak görmek en doğru

değildir. Aslında bu, en zor ve yorucu derslerden biridir. Kur’an dersinde yorulmayan bir öğretmen,

dersi hakkıyla işlemiyor demektir.

2- Öğretmenin, kendisini ve dersini öğrenciye sevdirmesi gerekir. Kendisini sevdirmek için ihlâslı,

ağırbaşlı, güler yüzlü, dürüst, âdil ve güvenilir bir kişiliğe, örnek bir hayata sahip olmalıdır.

3- Öğretmenin kılık kıyafeti de düzgün olmalıdır. Ayrıca öğretmen aksi, huysuz, yüzü gülmez ve alaycı

olmamalıdır. Kibirli ve öğrencisinin kişiliğine saygı göstermeyen öğretmen sevilmez. Sınıfa saygı telkin

edemeyen, bir hali bir halini tutmayan sözünde durmayan, plansız ve programsız başarılı olamaz.

4- Öğretmen, her öğrencisine değer vermeli ve onlara bunu hissettirmelidir. Öğrencilerin en küçük

başarıları bile takdir edilmelidir.

Başarısız öğrencilere daha çok ilgi göstermeli, mümkünse, bu işin manevi ecri düşünülerek, ders

dışında yetiştirici kurslar düzenlenmelidir.

13

5- Öğretmen, sınıfın disiplininden kendisi sorumlu olmalı, çok zaruri olmadıkça ve idarenin bilgisini

gerektirecek bir durum bulunmadıkça, disiplinsizlikleri okul yönetimine havale etmemelidir. Öfkeli iken

not vermekten ve öğrenciyi cezalandırmaktan kaçınmalı, adaletten ayrılmamalı, herkese eşit

davranmalıdır.

6- Öğretmen, sürekli olarak kendisini yetiştirmelidir. İlim ve kültürünü artırmalıdır. Metodunu her yıl

yeniden gözden geçirmelidir.

7- Öğretmen, öğrenci velileriyle de irtibat kurmalı, bilhassa başarısız öğrencilerin velileriyle mutlaka

görüşmelidir.

8- Öğretmen, okul idaresi ve diğer meslektaşlarıyla iyi ilişkiler ve uyum içinde olmalıdır.

D) KUR’AN ÖĞRETİM TEKNİKLERİ :

- Kur’an-ı Kerim, “semâ” ve “arz” yoluyla öğrenilir ve öğretilir. “semâ” işitmek, dinlemek

demektir. Kur’an-ı, hocanın okuyup, öğrencinin dinlemesidir. “Arz” ise sunmak demektir. Öğrencinin

hocaya okuması anlamındadır. Ayrıca ezber çalışmalarında sınıfta “koro” okuyuşu da yapılabilir.

a) Yüzünden Okuma :

1- Kur’an-ı Kerimi yüzünden okuma, bu dersin temelidir ve baraj olarak düşünülmelidir.

2- Her öğrencinin, derse Mushaf’la gelmesi sağlanmalıdır, öğrencilere mealli Mushaf okumaları tavsiye

edilmelidir.

3- Kur’an’a ilk başlayan öğrencilere, tecvîd kaidelerinden bahsedilmeli, ancak, okuyuşu tecvide uygun

olarak öğretilmelidir. (Meselâ kalkale, ,ihfa, idgam, iklab vb. yaptırılmalıdır. Öğrencinin yanlışı,

alışkanlık haline gelmeden düzeltilmelidir. Ayrıca namazda okunan dualarla, kısa sûrelerin tedrici bir

şekilde tâlim üzerine okutulmasında fayda vardır.

4- Kıraati, sınıf seviyesine yüksek olan öğrencilere, nasıl olsa bunların durumu iyidir, deyip geçmek

yerine, onlardan da tilavetin inceliklerini (ses vurgusu, dudak talimi vb.) istemek daha faydalı olur.

5- Yüzünden okutulacak yer önce öğretmen tarafından okunmalı, telaffuzu zor olan kelimeler birkaç defa

okunup tekrarlanmalı, daha sonrada önce kıraati düzgün olan öğrencilere, zaman ölçüsünde de diğer

öğrencilere okutulmalıdır.

6- Ertesi gün, o sayfayı öğretmen yeniden okumalı ve belli bir sıra gözetmeden, öğrencilere okutmalıdır.

7- Sınıfı dikkatli tutmak için, mümkünse hatalar, dinleyici öğrencilere tespit ettirilmeli; ancak öğretmen

tarafından doğru okunuşu gösterilmelidir.

8- Okunan sayfa üzerinde, o zaman kadar gösterilen tecvid konularının tahlili ve tekrarı yaptırılmalıdır.

9- İşlek ve sürekli bir okuyuş kazanmak için, öğrenci sürekli ve çokça Kur’an okumaya teşvik edilmeli,

bilhassa onuncu sınıftan itibaren ev ödevi olarak yılda bir hatim indirmeleri sağlanmalıdır.

10- Fırsat buldukça ve tercihen (okuyuşta üslup birliğini sağlamak için) Türk hafızlardan dinletilmelidir.

b) Ezber :

14

1- Ezberde, kemiyetten çok keyfiyet önemli olmalıdır; yani öğrencinin, çok fakat çürük ve hatalı ezber

yapması yerine, az ama sağlam ezber yapmasına dikkat edilmelidir. Ezberlerin, namazda okunabilecek

şekilde sağlam ve yanlışsız olması esas alınmalıdır.

2- En az bir gün önceden, ezber yeri, öğretmen tarafından ezbere okunmalı, telaffuzu zor olan yerlere de

yapılması muhtemel hatalara dikkat çekilmelidir.

3- Ezber yerinin tecvid tahlilleri yaptırılmalı, bilhassa tutulması veya çekilmesi gereken yerlere ayrıca

işaret edilmelidir.

4- Öğrenciye ezber tekniğini de önceden anlatmak gereklidir.

5- Ezber yapılacak yerin metin ve meali, bir deftere, ev ödevi olarak önceden yazılmalıdır. Ezberlenecek

yerin mushaf’tan ezberlenmesi tavsiye edilmelidir.

6- Mümkünse bütün ezberler, her öğrenciden teker teker dinlenmelidir. Gerekirse, öğretmen fedakarlık

yaparak, ders dışında da bu konuya zaman ayırabilmelidir.

7- Dinlemede zaman kazanmada kolaylık sağlamak için ezberler hadr tarzıyla alınabilir. Ancak bu tarz

okuyuşta tecvid kurallarından taviz verilmemelidir.

8- Öğrencilerin, öğretmene dinletmeden önce, sınıf içinde iyi okuyanlara ve birbirlerine ezberlerini

dinletmeleri de tavsiye edilmelidir.

9- Sıhhatli bir değerlendirme için, not defterinden ayrı olarak, düzenlenecek bir sınıf listesinde, her ezberi

puanlamasını yapmak uygun olur.

10- Eski ezberlerin, yeni, ezberlerin arasına serpiştirilerek tekrar ettirilmesi faydalı olur.

c) Tecvid :

1- Tecvid bahisleri, öğrencilere, öncelikle çok kullanış sırasına göre öğretilmelidir.

2- Yeni bir tecvid konusu anlatılmadan önce, bir önceki konunun, öğrencilere sorular yöneltilerek tekrar

ettirilmesi uygun olur.

3- Yeni konuyu önce öğretmen anlatmalı; daha sonra da öğrencilere tekrar ettirilmelidir.

4- Ezber ve yüzüne okunan yerlerde, öğrencilere, yeni anlatılan konuyla ilgili tecvidler tespit ettirilmelidir

ve uygulaması yaptırılmalıdır.

5- Konular, kendi ıstılahları ile öğretilmelidir.

6- Klâsik tecvid bilgilerinin yanında, öğrenciye Kur’an tarihi, Kur’an dili, yazısı, secâvendler, hizib, cüz

vb. konular hakkında da bilgi vermek gerekir.

7- Her dönemde bir defa olmak üzere, nazarî tecvid bilgilerinden yazılı imtihan yapmak da faydalı olur.

DİĞER BAZI ÖNERİLER :

- Kur’an-ı güzel okuyabilmek için, önce Kur’an-ı iyi bilen bir hocanın rehberliğine ihtiyaç vardır ki buna

tecvid ilmine de “Fehm-i Muhsin” denir.

- Tecvid kurallarına uyarak Kur’an okuyan herkes Kur’an-ı güzel okumuş olur.

15

- Güzel Kur’an okuyabilmek için tilaveti güzel olan kimselerden bol bol Kur’an dinlemek gerekir.

- Kur’an tilavetinde “Dudak talimi” ve “Temsili okuma esasları” nı iyice öğrenip uygulamak lazımdır.

- Kur’an-ı öğrenmek ve ezberlemek, farz-ı kifaye olarak değerlendirmiştir.

III- TECVİD İLMİ :

a) Tecvidin tarifi :

- Tecvid, sözlükte, birşeyi güzel ve iyi yapmak manasına gelir.

- Tecvid, Kur’an harflerinin mahreç ve sıfatlarının konu edildiği bir ilimdir.

- Tecvid, genel olarak, Kur’an kelimelerini oluşturan harflerin mahreç ve sıfatlarını inceler.

- Tecvid, hem ilmî (nazarî, teorik) hem de amelî (pratik, sanat) yönü olan bir ilimdir.

- İbn-i cezerî tecvidi, harfleri, (ifrat ve tefride kaçmadan) sıfât-ı lâzime ve sıfât-ı ârızalarına uygun olarak

kendi mahrecinden çıkarmaktır, şeklinde tarif edilmiştir.

- Tecvidin konusu Kur’an-ı Kerim harfleridir.

- Tecvidin gayesi Yüce Allah’ın, Kur’an-ı Kerim’in tecvid ile okunmasına dair emrinin yerine

getirilmesini sağlamaktır.

- Tecvid ilmi, Kur’an-ı Kerim ile doğrudan meşgul olması bakımından, dini ilimlerin en değerlilerinden

birisidir.

- Tecvid, Kur’an-ı usulüne uygun olarak doğru okumayı öğreten bir ilimdir.

- Kur’an-ı hatasız okumayı sağlayan da tecviddir. Tecvidi bilmeden, Kur’an’ın doğru okunması mümkün

değildir.

- Kur’an-ı Kerim, tecvid üzere nazil olmuştur. Cebrail, Peygamberimize Kur’an-ı tecvid ile okumuş,

Peygamberimizde ümmetine öylece tebliğ etmiştir. Ashab-ı Kiram ve Tabiûn da, kendisinden sonra gelen

nesillere Kur’an-ı bu şekilde nakletmişler ve günümüze kadar da bu şekilde gelmiştir. Demek ki, tecvid,

“Tevâtür” yoluyla bize ulaşmıştır.

- Tecvidin lüzumu, kitap, sünnet ve icma ile sabittir.

- Tecvidi ilim olarak öğrenmek ve bilmek Müslümanlar üzerine farz-ı kifayedir.

- Kur’an okuyan bir Müslümanın, kıraatını, lâhn-i celîden (açık hatadan) kurtaracak kadar tecvide riayet

ederek okuması farz-ı ayn’dır.

- Lâhn-i hafi’den (gizli hatadan) kurtaracak kadar tecvide riayet etmesi ise farz-ı kifayedir.

- Kur’an öğretmeni ve din görevlisi olanların tecvid kurallarını hem teorik hem de tatbiki olarak bilmeleri

zorunludur.

(Kur’an Öğretiminde Metod konusu Prof. Dr. Abdurrahman ÇETİN’ in Kur’an Okuma Esasları

Kitabından faydalanılarak özetlenmiştir.)

IV- KUR’AN ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN TEMEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM

ÖNERİLERİ :

16

1- Sınıfları, öğrencilerin Kur’an-ı Kerim seviyelerine göre düzenleyip müfredatın, her sınıfta

öğrenci seviyesine göre işlenmesi sağlanmalıdır.

2- Farklı sınıflara Kur’an dersine giren öğretmenlerin, not değerlendirmeleri de farklı olabilir. Bu da

öğrenciler arasında eşitsizliklere sebep oluyor.

Bu problem öğrenci zekâ ve kabiliyet seviyelerinden kaynaklanıyor ise de aynı sınıf seviyelerine derse

giren öğretmenlerin sürekli görüş alış verişinde bulunmaları ile giderilir.

3- Öğretmenlere iyi bir okuyuş üslubu kazandırılamıyor. Ezber surelerin dinlenmesinde genelde tecvid

kurallarına dikkat edilemiyor. Yukarıda belirtildiği gibi ezberlerde kemiyetten çok nitelikli okuyuşa

dikkat edilmeli. Azda olsa kaliteli ezber alınmalıdır.

4-Öğrencilerin Kur’an-ı Kerim dersine abdestli girmeleri tavsiye edilmelidir. Eğitim öğretimin

aksamaması için kız öğrencilerin maliki mezhebi görüşüne göre derslere katılabileceği belirtilmeli, bu

konu öğretmenler arasında tartışılarak ortak uygulama yapılmalıdır.

Çorum AİHL

2014-2015 ÖĞRETİM YILI SONU

YAZ DÖNEMİ KUR’AN-I KERİM DERSİ TEBLİĞİDİR

Şükür

Farklı okullarda derslere girmediğimden, farklı tecrübelerim de yoktur. Sadece çalıştığım okulda

edindiğim tecrübelerimle yetineceğim. Bunun anlamı, Ortaöğretime geçiş puanı 230- 320 aralığında olan

öğrencilere hitap ettiğimden, daha üst ve daha alt puan aralıklarında öğrencisi bulunan okullarda çalışan

arkadaşların, değişik tecrübeleri elbette olabilecektir.

Öncelikle, Rabbime, Kelamını gençlere öğretme ulvî bahtiyarlığını bahşettiği için, sonsuz

şükürler olsun.

İkinci olarak, daha düne kadar İmam-Hatipler dışında tahtaya bir ayetin metnini yazmak

sıkıntılıyken, son üç yıldır Kur’an öğretimi yapıyoruz. Anlaşılıyor ki, 15. Sure Hicr Suresinin 9.

Ayetinde: “Şüphesiz ki, Zikr’i biz indirdik, O’nun koruyucusu da elbette biziz.” 18. Sure Kehf Suresinin

27. Ayetinde: “Rabbinin kitabından sana vahyedileni oku. O’nun kelimelerini değiştirebilecek hiçbir

kimse yoktur. O’ndan başka asla bir sığınak ta bulamazsın.” İlâhî fermanlarının tahakkukuna bir nevî

hem müstahdemlik hem de şahitlik ettiğimize inanıyorum.

İstihdam edildiğimiz alan, inşallah katındaki yerimize bir işarettir.

Durum Tespiti

1-Kur’an-ı kerim dersleri okutmanın üçüncü yılını tamamladık. Üç yıldır her yıl yedi veya sekiz

şube 9. Sınıfa yeni kayıt yapıldı. Bunlardan beşer şube Kur’an-ı kerim dersini seçti. Bu da her sene

yaklaşık 130-150 öğrenci demektir.

Her sınıfta, ortalama, Kur’an okumayı hiç bilmeyen üç-dört kişi, Kur’an okumayı öğrenmiş ama

unutmuş yirmi iki-yirmi üç kişi, düzgünce okuyan da iki-üç kişi olmaktadır. Düzgünce okuyanlardan

bazen biri, Yasin suresini ezberleyecek kadar ilerlemiş durumdadır.

17

Böyle homojen bir sınıfta ders yapmak elbette kolay olmamaktadır. Hiç bilmeyenlerle

ilgilenirken, daha önce öğrenip unutmuş olanlar, daha önce öğrenip unutmuş olanlarla ilgilenirken,

düzgünce okuyabilenler tabiî olarak sıkılmaktadırlar. Bu da sınıf hakimiyetini zorlaştırmaktadır.

2- Öğrenciler, teorik olarak ‘sure, sure ismi, ayet, ayet numarası’ gibi kavramları bilmekle

beraber, önüne Kur’an-ı Kerimi koyduğunuzda bunları ayırdedememektedirler.

3-Meal okumaları, Kur’an-ı kerimin mesajını kavramakta tek başına yeterli olmamaktadır.

Öğrenci Kur’an-ı Kerimin bu günlerde yazılan bir kitap olduğu hissiyatına kapılabilmektedir.

4-Ezberlenecek sure ve ayetleri, daha önceden edindiği alışkanlıklarla Latin Alfabesiyle yazıp,

oradan ezberlemeye çalışmaktadır.

Uygulama

Bu bölümde ‘yapılmalıdır- edilmelidir’ ifadeleri, aynı zamanda benim uyguladığım ameliye yani

aktivitelerdir.

1-Her öğrenciyle her ders gününde mutlaka bir defa iletişim kurulmalıdır. Şöyle ki,

a)Daha önceden, namaz surelerinden başka ezberi bulunanlardan, en az yarım sayfa ezber

dinlenmelidir. Hem o öğrencilerin ezberlerini unutmaları önlenmiş, hem de diğer öğrencilere örneklik

sunulmuş olacaktır.

b)Daha önce Kur’an okumayı öğrenip unutmuş olanlara, uzunluk-kısalığına göre bir-iki-üç ayet

okutulmalıdır. Sonraki hafta okuyacakları yerler bildirilmelidir. Sonra bu öğrenciler eşleştirilerek, bir

sonraki haftaya hazırlık olmak bakımından birbirlerini dinlemelidirler. Bu sırada hiç bilmeyenler bir araya

toplanarak onlarla çalışılmalıdır. Ayrıca bu öğrenciler, kendilerinden daha iyi okuyan diğer öğrencilerle

eşleştirilmeli, ve her ikisine de sorumluluk yüklenmelidir.

2-Bir Kur’an-ı Kerim sınıfı oluşturulmalı ve bu sınıfta bir raflı dolap bulundurulmalıdır. Ortalama

sınıf mevcudu sayısınca mealli Kur’an-ı Kerim konulmalıdır.

3-Her öğrencinin kendisine ait, üzerinde çalışacağı bir mealli Kur’an-ı Kerim edinmesi tavsiye ve

teşvik edilmelidir. Bu Kur’an-ı Kerimler, Sınıfa ait Kur-‘an-ı Kerimler yoksa sürekli taşınmak yerine,

sınıftaki raflı bir dolapta bırakılabilir. Sınıfa ait Kur’an-ı Kerimler varsa, sınıfta bunlar üzerinde, evde de

kendine ait olanlar üzerinde çalışmaları sağlanabilir.

4-Mealli Kur’an-ı Kerimlerden, sonlarındaki sure fihristi yoluyla sureleri ve ayetleri bulma en

kısa sürede öğretilmelidir. Ayrıca konu fihristleri de öğretilmelidir. Böylece hem Kur’anda araştırma

yapmayı, hem de ‘sure’ ve ‘ayet’ kavramlarını daha iyi öğrenmiş olacaklardır.

5-Sınıfta Kur’an-ı Kerimin mesajları işlenirken, (ki, dokuzuncu sınıflarda Mü’minûn suresi

vardır.), O’nun, bin dört yüz otuz iki yıl önce tamamlanan bir ilâhî kitap olduğu, bu günün bilimsel

verilerinin o zamanlarda bilinmediği, mutlaka vurgulanmalıdır. Bu hususu bütün öğrencilere kavratmaya

itina göstarilmelidir.

6-Ezberlenecek sure ve dua ayetleri ikinci yarıyıla bırakılmalıdır.Birinci yarıyılın sonunda, hemen

herkes Kur’an-ı Kerim okumayı başarmaktadır. Böylece ezberlerin Latin harfleri üzerinden değil,

18

doğrudan asıl metinlerden yapılması sağlanabilmektedir. Ayrıca ezberlenen sure ve ayetlerin anlamları

mealden daha ileri seviyede işlenmelidir.

Sure ve dua ezberleri çok dikkatli dinlenmelidir. Bazen, eskiden öğrenilen yanlış okuyuşlar fark

edilememekte, bunlardan bazıları, namazda okunduğunda namazı bozacak seviyede olabilmektedir.

METOD

Şahsen, öğretimde en iyi metodun, bilginin kullanım alanlarıyla ilgili ihtiyacın bilinmesi,

öğrenilebilirliğin kavranması, yani cesaret, ve de öğretici ile öğrenici arasındaki sevgi temelli ilişki

olduğuna inanıyorum.

Sınıfa “ben bu konuyu sınıftaki herkese öğretebilirim” hissiyatıyle girilmelidir.

Öğrencilerin, öğrenecekleri konuyu nerelerde kullanacaklarını bilmeleri sağlanmalıdır. Mesela

Kur’an-ı Kerim Okuma hakkında; 35. Sure Fatır Suresi 29. Ayet: “Allah'ın kitabını okuyanlar, namazı

kılanlar ve kendilerine verdiğimiz rızıktan (Allah için) gizli ve açık sarfedenler, asla zarara uğramayacak

bir kazanç umabilirler.” 17.Sure İsra Suresi 82. Ayet: “Biz, Kur'an'dan öyle bir şey indiriyoruz ki o,

müminler için şifa ve rahmettir; zalimlerin ise yalnızca ziyanını artırır.” tefsir edilerek öğrenciler

heveslendirilebilir.

Ayrıca Buhari ve Müslimde yer alan Hadis-i Şerifler aktarılabilir. Mesela:

“Kur'ân okuyunuz; çünkü Kur'ân, Kıyâmet Günü'nde, okuyanlara şefâatçi olarak gelir.”

“Sizin en hayırlınız, Kur'ân'ı öğrenen ve onu öğretendir.” bunlardan yalnız ikisidir.

Kur’an okumayı biraz öğrenmiş olanlar, unutmuş olsalarda öğrenilebileceğini tecrübe

ettiklerinden problem olmamaktadır. Daha önce hiç Kur’an öğrenmemiş olanlar, bazen öğrenemeyeceği

endişesine kapılabilmektedir. Bu öğrenciler cesaretlendirilmeli ve her ders mutlaka kendilerine zaman

ayrılmalıdır. Böyle sıkı bir takiple çoğunlukla hiç Kur’an okumayanlar birinci yarıyıl bitmeden okumaya

başlamaktadır.

Aslında, Kur’anı yeni öğrenenler daha avantajlı konumdadır bile denebilir. Çünkü önceden

öğrenilen yanlış telaffuz ve mahreçleri düzeltmek, yeni öğretmekten daha zor olmaktadır. Bu konuda

öğretmen arkadaşların son derece titiz olmaları, öğrencilerin daha sonra güçlük çekmelerini önleyecektir.

Bir kısım öğrenciler ebeveynlerinin talebi ile Kur’an-ı Kerim dersini seçiyorlar. Daha çok kendini

kapatanlar, bu öğrenciler arasından çıkıyor. Burada öğrenciyle kurulan iletişim bir kat daha önem

kazanıyor. Bizim bilerek-bilmeyerek itici bir tutumumuz, öğrencinin duvarlar örmesine neden olabiliyor.

Doğrusu, şahsen böyle bir yapım olduğu için, bundan son derece korktuğumu itiraf etmeliyim. Diğer

taraftan bunu bilmek, hataya düşmemek açısından tedbiri de beraberinde getiriyor, ama yine de bu

korkuyu taşıyorum.

Öğrenciyle kurulacak sıcak, sevgiye dayalı ve samimi iletişim, Kur’an öğretimi açısından son

derece verimli neticeler vermektedir. Küçük başarıları takdir etmek, öğrenme sürecini hızlandırmaktadır.

Bu sene kendini kapatan, birinci dönem Kur’an okumaya geçemeyen bir öğrenci vardı. İçten içe

üzülüyor ama ne yapacağımı da bilemiyordum. Sınıfta arkadaşları tarafından takdir edilen ve Kur’an

okumayı önceden öğrenen bir başka öğrenciyle, öğrenemeyen öğrenciyi eşleştirdim. Her gün bir teneffüs

19

ayırarak çalışmalarını tembihledim. Sonra da her gün çalışıp çalışmadıklarını kontrol ettim. Bir hafta

sonraki derste, kaydettiği ilerlemeden dolayı çenesinden tutup, “Aferin sana, doğrusu beni şaşırttın.

Tebrik ederim. Bu iş bitmiştir... Haydi hayırlı olsun... Böyle devam edersen bir aya varmaz Kur’an

okursun.” dedim. Sonraki ikinci haftanın sonunda Kur’an okumaya başladığı gibi, kendisinden önce

Kur’an okuyanları da bir hayli geride bıraktı.

Yıllar sonra iyice emin oldum ki, lise birinci sınıf seviyesinde de, öğrenciye gösterilen somut

sevgi ve şefkat en iyi teşvik yöntemidir. Kocaman insanlar dememek lazım. Kim bilir belki bizim de

böyle çocuksu taraflarımız vardır.

Onuncu sınıflarda, yüzünden okumayı her dönem ayrı metodla yapıyorum. Birinci yarıyıl her

hafta yarım sayfa veriyorum. Bu yarım sayfayı önce ya elektronik ortamda bir okuyucuya okutarak veya

bizzat okuyarak takip ettiriyorum. İkinci hafta sırayla okutuyorum. Tüm öğrencilerin okuması

yetişmeyebiliyor. Hangi öğrencide kaldığımı not ediyor, sonraki hafta verilen yeri o öğrenciden

başlatarak okutuyorum. Herkes yerinden okuyor ve diğerleri takip ediyor.

İkinci yarıyılda ise, Herkese okumasına göre bazılarına bir sayfa bazılarına üç satırlık yer

okutuyorum. Bunları bireysel dinliyorum. Böylece herkes kabiliyetine göre ilerliyor.

Teknoloji Kullanımı

Diyanet İşleri Başkanlığının Kur’an öğretimi ile ilgili CD leri flaş belleklere aktarılarak

etkileşimli tahtalarda kullanılabilir.

Mürşid adıyla bilinen bir program var. Hepimiz biliriz. Ben bu proğramı Kur’an sınıfındaki

etkileşimli tahtaya kurdum ve kullanıyorum.Hem elif ba kısmı hem mealler ve tefsirler elinizin altında

oluyor. Ezberlenecek sure ve ayetleri gösterip çoğunlukla yanlış telaffuz edilebilen yerleri tek tek

göstererek dikkatleri çekiyorum. Sonra da, önce öğrencilere iki-üç defa dinletiyorum. Sonra ben okuyor

öğrencilere toplu olarak üçer kez tekrar ettiriyorum.

Bir sonraki hafta ezberleri dinlerken, herkesin yerinden okumasını sağlıyor, hataları

düzeltiyorum. Böylece diğer öğrencilerin aynı hatayı tekrar etmelerini önlemeye çalışıyorum. Ayrıca her

öğrencinin hatalarını not ediyor, düzeltmeleri halinde dinleyeceğimi söylüyorum. Hata düzeltmelerini

aynı gün dinlemiyorum. Çünkü düzeltme kalıcı olmuyor.

Öneriler

Sene başında, sınırsız olarak, isteyen her öğrencinin, Kur’an konusunda dilediği bir proje

yapabileceğini ve bunların değerlendirileceğini duyurmak faydalı olabilir. Meselâ, elektronik ortamda,

tezhipli sayfalara orijinal Kur’an metni ve meali yazdırılıp, renkli çıktıları alınabilir.

Camilere yakın olanların, istekli ve kabiliyetli öğrencilere, Cuma müezzinliği yapmaları halinde

bu performanslarının değerlendirileceği söylenebilir. Bayan arkadaşlar, takip açısından cumaya giden

erkek arkadaşlardan yardım alabilirler.

Kutlu Doğum haftası etkinliklerinde görev alan öğrencilerin, performanslarının

değerlendirileceğinin söylenmesi de iyi bir teşvik olabilir.

Avni ÇAKIR

20

Farabi Anadolu Lisesi

21

MEHMET ÖZARSLAN

İSTANBUL/SULTANGAZİ/CUMHURİYET ORTAOKULU

ÖZET

İmam Hatip Ortaokulu ve Ortaokullarda verilmekte olan Kur’an-ı Kerim eğitimi için verimliliği

artırmak adına yapılacak çalışmaların önemi gün geçtikçe artmaktadır. Öğrencilere kazanımları daha iyi

bir şekilde iletmek için farklı yöntemlere ve olanaklara ihtiyaç vardır.

Her geçen gün teknolojinin ilerlemesi Kur’an eğitimini hem kolaylaştırmakta hem de

zorlaştırmaktadır. Bu iki durumu dengede tutarak Kur’an eğitiminin nasıl gerçekleştirileceğinin eğitimci

tarafından bilinmesi gerekmektedir.

Öğretmenin Kur’an eğitiminde neleri nasıl gerçekleştireceğine dair önüne çıkan engeller ve buna

karşı neler yapabileceğine ışık tutabileceği düşünülen bu çalışmada; Kur’an-ı Kerim öğretiminde

karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları değerlendirilmeye çalışılmıştır.

NİÇİN KUR’AN-I KERİMİ ÖĞRENMELİ VE ÖĞRETMELİYİZ

Kur’an-ı kerim, insanlığın kurtuluşu için, kulların ihtiyaçlarına göre rehber olarak gönderilen ve

kıyamete kadar da hükmü geçerli olan en son ilahi kitaptır. İslam dinini temel iki kaynağının birincisidir.

Kur’an İslam dininde merkezi bir yere ve öneme sahiptir. Kur’an insanlara doğru yolu gösteren ve

insanların hem dünyada hem de ahirette mutlu olmalarını sağlar. Ayrıca biz inanlar olarak ta Peygamber

efendimizin “Sizin en hayırlınız, Kur’an’ı öğrenen ve onu öğretendir.” müjdesine nail olmak için ve

yukarıda kısaca bahsedilen nedenlerden dolayı Kur’an-ı hem öğrenmeli hem de öğretmeliyiz.

KUR'ÂN-I KERÎM ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI

Kur’an-ı Kerîm öğretiminin hedeflerinden söz ederken; bizim perspektifimizden bakıldığında, bu

konunun, altı çizilmesi gereken iki noktası vardır: Birincisi, bunun dinî inanca dayalı olması (itikadı

boyut); ikincisi ise, öğretimle ilgisinin bulunmasıdır (eğitimle alakalı yönü). Yüce Allah’ın, kendilerini

Kitabı’nı öğretme ve öğrenmeyle onurlandırdığı kişilerin bu iki hususu birlikte gerçekleştirebilmeleri,

Yüce Allah’ın kendilerini arzularına ulaşmada muvaffak kılması ve onların amellerine karşılık ecirlerini

(kat kat) artırması için bu işin tam şuurunda olmaları lazım gelir. Kur’an öğretiminin amaçlarından

bahsederken, şunu da hatırlatmamız faydalı olacaktır: Hedefler alanı üçtür. Bunlar; okuma ile ilgili alan,

aklî/zihinsel alan ve kalbî hissî/duygusal alan. Kur’an-ı Kerîm öğretiminden güdülen amaçlar, bunların

tümünü kapsar. Aşağıda bu hedeflerin başta gelenlerinin açıklaması yapılmaktadır:

1. Tecvid kaidelerine riayet ederek iyi bir tilâvette bulunmak, harfleri mahreçleri (tam yerleri)nden

çıkarmak ve onları sıfatlarıyla telaffuz etmek. Bu amaç, okuyucunun dilinin, Kur’an ayetlerini güzel

okuyabilmesi için alıştırma (talim), çalışması (egzersiz yapması) ile eğitilmesini gerektirir. Böylece o kişi,

Allah’ın; “Kur’an’ı tertîl üzere oku!” şeklindeki emrini yerine getirmiş olacaktır.

2. Ayetlerin anlaşılması ve manalarının düşünülmesi. Bu hedef, okuyucunun, okuduğunu anlayan, ayet ve

surelerin manalarını idrak eden biri olabilmesi için, Kur’an’ın tek tek kelime ve bileşik (cümle halindeki

22

terkibî) ifadelerinin anlamlarının bilinmesini gerektirir. Bu takdirde o kimse, Yüce Allah’ın aşağıdaki

ayetleriyle kastettiği şeyin bilincinde olacaktır: “Kur’an’ı düşünmezler mi? Yoksa kalpleri kilitli midir?

Kur’an’ı öğüt almak için kolaylaştırdık. Hani ibret alan yok mu?”31.

3. Kur’an(’ın) ayet ve surelerinin ezberlenmesi. Bu da önce iyi bir tilâvet, sonra da ilgili ayetlerin

ezberlenmesini zorunlu kılar. Böylece okuyucu, Allah’ın kendisine farz kıldığı görevi yerine getirmiş

olur. Ezberlediklerini namazlarında okur ve Resûlüllah’ın; ‘içinde/hafızasında Kur’an’dan bir şey

bulunmayan kişi, harap ev gibidir’ hadisiyle uyardığı kötü akıbetten kurtulmuş olur.

4. Kalbin huşû ve huzur bulması. Bu, Allah’ın Kelâmı’nı sevmeyi ve onu sıkça okumayı gerektirir.

Böylece (bunu yapan şahıs) Yüce Allah’ın şu sözünün altına girer: “Allah en güzel sözleri, Rablerinden

korkanların bedenlerinin kendisinden ürperdiği ve sonra dışları ve içleri Allah’ı zikretmeye karşı

yumuşadığı, içinde benzerlikler ve çift/ikilikler bulunan kitap olarak indirmiştir.

5. Sevap ve O’nun rızasını kazanmak için Yüce Allah’a yaklaşmak. Bu da Yüce Allah’ın, Kitabı’nın

kıraat edilmesini sevdiğine ve (bunun) mukabilinde ödül vereceğine olan inancın sağlamlığını

gerektirmektedir. Bu hususta Resulullah (s.a.v.) şöyle buyuruyor: ‘Kıskançlık (haset) ancak şu iki konuda

olabilir: Allah’ın kendisine Kur’an öğrettiği ve gece-gündüz onu okuyan kişi ile Allah’ın kendisine varlık

verdiği ve onu hak yolda harcayan kimse hakkında’.

6. Kur’an’ı anlamak isteyen herkesin ihtiyaç duyduğu Kur’an ilimlerinin öğrenilmesi ve hükümlerinin

bilinmesi. Bunlardan bazıları şunlardır: Nâsih-mensûh, Mekkî-Medenî vd. el-Hâfız Ebu Ya’lâ’nın tahriç

ettiği bir hadiste Ebu Hureyre (r.a.)’den naklen şöyle rivayet edilir: Resûlüllah (s.a.v.) buyurdu ki;

‘Kur’an’ı i’râb edin ve irabını tam yapın (yani harf ve kelimelerinin hakkını ve müstahakkını vererek

okuyun).

7. Yüce Allah’ın Kelâmı’nı yüceltmek. Bu, onu okuma ve ayetlerini dinleme esnasında edepli

davranmakla gerçekleşir. Ayrıca kişi onu ancak temiz olarak eline almalı ve kirli iken onu okumamalıdır.

HAZİRAN 2015 SEMİNER DÖNEMİ KUR’AN-I KERİM DERSİ

TEBLİĞİ

DERSİN ÖĞRETİM PROGRAMI VE KAZANIMLARIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. Kur’an-ı Kerim’in haftalık ders saati sayısının öğretim programında yer alan bu kazanımları

gerçekleştirebilmek için diğer derslerin dağılımına göre imkan dâhilinde arttırılmalı ve sınıf mevcutlarının

fazla olduğu sınıflarda sınıflar teknoloji tasarım dersinde olduğu gibi ikiye bölünmeli,sınıf mevcutlarının

15-20 aralığını geçmemelidir.

2. Kur’an dersinin amaçlarından birisinde topluluğa Kur’an okuma cesareti ve yeteneği kazandırmak

olmalıdır.

3. Ezber sureler, yüzünden öncelikle doğru okutulmasının sağlanması ve daha sonra ezberlemenin

gerçekleştirilmelidir.

23

4. Tecvidli kıraatin sağlanabilmesi için, tecvit konuları tamamen 5.ve 6.sınıf müfredatına alınmalıdır.

5. Yüzünden okuma bölümlerinin mealleri de verilirse öğrenciler okudukları bölümün anlamını öğrenme

imkânı kazanırlar.

6. Sınıflarda okutulan konuların yeniden gözden geçirilerek özellikle 5.ve 6. sınıflarda ezber sureler

artırılmalıdır.

7.Ders kitaplarındaki yüzünden okunacak sayfalar artırılmalıdır.

8.Öğretim programlarında Kur’an öğrenmenin anlam ve önemini ifade eden büyük şahsiyetlerin hayat

hikâyelerinden örnekler verilebilir.

9. İmam Hatip Ortaokulu ve Seçmeli Kur’an derslerinin mevcut öğretim programında, müfredatın yıl

boyunca sadece iki üniteye bölündüğü görülmektedir. Bunun yerine, içeriğin daha fazla üniteye

bölündüğü bir öğretim modelinin daha faydalı olabileceği kanaatindeyiz.

10. Müfredatta belirtilen ezberlerin yıllık planda belirtilen zamanlarda öğrenciden alınmasına ve ileri

tarihlerde biriktirilmemesine dikkat edilmelidir.

11. Kitaplarda değinilen “Kur’an’ı Doğru ve Güzel Okumanın Önemi’ temasının yanında, bir anne-

babanın evlatlarına Kur’an-ı Kerim’i öğretme vazifesine işaret eden ve bu konuda övgüler içeren nas’lara

değinilmesi, velileri motive edecektir. Ayrıca, Kur’an-ı Kerim’in niçin okuması ve öğrenilmesi

gerektiğine dair daha geniş içerik konulması gerekir.

12. Kur’an-ı Kerim yıllık planındaki kazanım ve amaçlar gerçekleştirilmiş olup genel olarak

öğrencilerin ezber yönünde zorlandıkları, ezberledikten sonra ise çabuk unutma problemi çektikleri

görülmüştür. Ayrıca harflerin mahreçleri konusunda öğrencilerin zorlandıkları görülmüştür. Bu sorunların

aşılması için öğrencilerin daha çok dinleyerek okuma ve ezberleme yoluna gidilmesi gerektiği

düşünülmektedir.

13. Üst sınıflarda ezberden ziyade Kur-an’ı Kerim’i anlamaya yönelik müfredat oluşturulmalı. Meal ve

tefsir çalışmaları metodolojiye boğulmadan öğrenci seviyesine uygun hale getirilebilir.

B. DERSİN ÖĞRETİMİNDE UYGULANAN ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİYLE

İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. Bütün sınıflarda özellikle de 5. ve 9. Sınıflarda Kur’an dersinin önemine farkındalık oluşturmakla

başlanmalıdır.

2. Öğretmen muhakkak talim yaptırmalı öğrenci hocanın okuyuşunu duymalıdır.

3. Yazarak öğrenmenin de öğretim programına dahil edilmesinin, harflerin kavranması konusunda faydalı

olacağı düşünülmektedir. Ezberlenecek surelerin öğrenciye yazdırılması gerekir. Bunun Arapça dersi için

de faydası olacaktır.

4. Yüzünden okumayı pekiştirme için birkaç satır üzerinde durulmalı, yani az yeri çok okutmak usulü

benimsenmelidir.

24

5. Öğrencilerin latin harfleri ile Kur’an okumasının önüne geçilmeli, yüzüne okuma üzerinde daha fazla

durulmalıdır. Yüzüne okumayı beceremeyen öğrenciye ezbere ağırlık verilmemelidir.

6. Başlangıçta talime ağırlık verilmeli, harf ta’limi yaptırılmalı sonraları ağırlıklı olarak yüzüne okumaya

yer verilmelidir.

7. Yüzünden okunacak sureler önce öğretmen tarafından okunmalı sonra koro halinde öğrencilere

tekrarlatılmalıdır.

8. Etkileşimli tahtalar vasıtasıyla da tecvit ve mahreç çalışmaları faal ve etkin bir şekilde kullanılmasıyla

bunun çok olumlu neticeler verdiği görülmüştür.

9. Kur’an öğretmede en önemli hususlardan birisi öğrenciyi tanımak, seviye sınıfları oluşturmak,

görselliğin etkin kullanılmasıdır. Öğretmenin harfleri mahreçlerinden iyi telaffuz etmesi ve öğrencilerin

dikkatli dinlemesi gerekir.

10. Kur’an-ı Kerim dersinde kısa sûreleri anlamları ile birlikte Arapçasını yazdırmak başarı açısından iyi

olacaktır.

11. Bilen öğrencilerin bilmeyenlere destek vermesi sağlanmalı, akran desteği mutlaka alınmalıdır.

12. Kur’an-ı Kerim’i yüzünden ve ezberden okurken liste halinde takip çizelgesi sisteminin kurulması

faydalı olacaktır.

13. Kur’an öğretiminde ilk olarak okuyuş kuralları veya tecvit kaideleri tüm sınıflara verilir. Daha sonra

öğrenciler gruplara ayrılır. Gruplar halinde koro çalışması yapılır. En son aşamada bireysel olarak geri

dönüt alınır.

14. Öğrencilere sıra ile okutmamak, az bir bölümü okutmak ve etkileşimli tahtaların kullanımı ile tüm

sınıfın katılımı sağlanacak ve disiplin sorunu çözülecektir.

15. Ezberlenecek kısa surelerin mealleriyle birlikte ezberletilmesi düşünülebilir.

16. Ders müfredatının uygulanmasında, yüzünden okuma ve ezber konularında öncelikle Diyanet İşleri

Başkanlığı’nın internet sitesinden ve Kur’an’ı güzel okuyan Üstatlardan Kur’an dinletilerek dersin

işlenmesine katkı sağlanmalıdır.

17. Tecvid kaideleri öğretiminde çalışma kağıdı, bulmaca afişler ile görsel malzemelere yer verilmelidir.

18. Kur’an harflerin mahreçlerinden telaffuzu belirli aralıklarla tekrar edilmelidir.

19. Ödev olarak verilen sayfalar önceden derste okunmalı hatta çalıştırılmalıdır ki öğrenci doğru bir

şekilde evde çalışıp pekiştirsin.

20. Kur’an derslerinde sınıf içinde seviye gruplarının yapılması ve her grup için diğerlerine göre daha

önde olan bir öğrencinin öğretici olarak görevlendirilmesi, hem akrandan öğrenmeyi sağlayacak, hem de

sınıf disiplinine olumlu katkılar sağlayacaktır.

21. Derslerde zaman zaman hafız ve kuralardan Kur’an tilavetleri dinletmenin öğrenciler açısından

güdüleyici bir rolü olacaktır.

22. Sınıf içinde ya da sınıflar arası Kur’an okuma yarışmaları düzenlenmesi derslere hareket katarak,

öğrencilerin motivasyonunu artıracaktır.

23. Kur’an okumayı öğrenen, olumlu bir gelişme gösteren öğrencilerin maddî ya da manevî

25

pekiştireçlerle ödüllendirilmesi öğrenme motivasyonunu artırma konusunda hayatî önem taşımaktadır.

24. Okunacak bölümler, öncelikle akıllı tahtadan dinletilebilir, sonra öğretmen tarafından okunur, daha

sonra ise iyi okuyan öğrencilerden başlamak üzere tüm öğrencilere okutulur.

25. Okumayı geliştirmek için hafıza tekniklerinin kullanılması mümkün olabilir.

26. Yönetici görevi olan öğretmenler Kur’an-ı kerim dersini aksatmamalıdır.

27. Harflerin mahreç çalışmalarında, mahreci iyi olan öğrenciler görevlendirilerek mahreci iyi olmayan

öğrencileri birebir çalıştırmaları sağlanabilir. Bu durum mahreci iyi olan öğrencinin bilgisini

pekiştirirken, mahreci iyi olmayan öğrencinin de daha hızlı öğrenmesini sağlar.

28. Yüzüne okuma derslerinin başında, okunacak sahifeye hazırlanmaları için öğrencilere birkaç

dakikalık hazırlık süresi verilebilir. Bu uygulama hem öğrenciye güven verir, hem de dersin verimini

arttırır.

29. Öğrencilere daha fazla ezber yaptırmaktansa ezberleme yöntem ve tekniklerinin kazandırılması

gerekir. O isterse sonra da ezberleyebilir. Onlara balık tutmayı da öğretmeliyiz.

30. Kur’ân-ı Kerim öğretim yöntemi dinleme ve tekrar ettirme üzerinedir. Her öğrenci tek tek dinlenmeli

yanlışları tespit edilmeli ve düzeltilmelidir.

31. Kur’an’ın ehemmiyetiyle ilgili ayet ve hadisler öğrencilere yazdırılarak, bu ayet ve hadisler üzerinden

Kur’an’ın önemi anlatılmalıdır.

32. Öncelikli olarak Kur’an’a ilk başlayan öğrencilere Kur’an okumanın temel taşı olan harflerin

mahreçleri doğru bir şekilde öğretilmeli bunun için de; her harfin önüne harekeli bir elif getirerek bütün

harfleri önce cezim sonra da şeddeli halleriyle okuma çalışmaları yapılmalı ve mümkünse bu her ders

tekrar edilmelidir.

33. Benzer ses gruplarındaki harflerin her birinin aslında mahreçlerinin farklı olduğu mutlaka kavratılmalı

ve bu sesler öğrenciler tarafından okuyuşta ayrıştırılabilmelidir ( s- se, sin, sad /z-ze, zel, zı/ h-he, ha, hı/

d- de,tı,dad gibi.)

34. Öğrenciler okumaya geçtikten sonra; önceleri ilk sayfalardan birkaç satır, daha sonra öğrencilerin

durumuna göre yarım sayfa, bir zaman sonra da bir sayfaya çıkarılarak okutulmalıdır.

35. İlk sayfalara çalışırken en fazla üç satır, kelime kelime veya birkaç kelime önce öğretmen

tarafından okunup sonra da öğrenci tekrar ederek koro halinde okunmalıdır.

36. Yüzüne okunacak sayfada bulunan önemli tecvidler ve mahreçleri zor olan harflerin altılı çizdirilip

öğrencilerin çalışırken buralara ayrıca dikkat etmeleri istenmelidir.

37. Her ders bir sayfayı geçmeyecek şekilde fazla okumak yerine aynı sayfayı tekrarla okumak tercih

edilmelidir.

38. Dersi eğlenceli hale getirebilmek için zaman zaman ders içi Kur’an okuma yarışmaları yapılmalıdır.

39. Her tecvit kuralından sonra yüzüne okunacak sayfada o tecvit kuralını öğrencilerin bularak altını

çizmeleri istenmelidir.

40. Zaman zaman Kur’an’dan bir sayfanın fotokopisi öğrencilere dağıtılarak bu sayfada geçen tecvit

kurallarını bulmaları ödev olarak verilmelidir.

26

41. Etkileşimli tahta üzerinde; okunan ayetler tüm öğrencilerin görebileceği şekilde büyültülerek ilgili

kelimeler seçilip hangi tecvit kuralının olduğu sırasıyla öğrencilere sorularak tecvit uygulama çalışması

yapılmalıdır.

42. Öğrencinin ezberini zamanında ve doğru bir şekilde yapabilmesi için ezberle ilgili şu temel hususların

mutlaka uygulanması gerekir:

a. Ezber yapılacak dua veya sureleri önce öğrencilerin düzgün bir şekilde yüzüne okumaları

sağlanmalıdır.

b. Yüzüne okunacak dua ve sureler önce öğretmen sonra koro halinde öğrenciler tarafından

tekrar tekrar okunmalı ve varsa yanlışlar mutlaka düzeltilmelidir.

c. Kolay ezber yapma yöntemleri öğrencilere ders öğretmeni tarafından anlatılmalıdır.

d. Ezberlerini yapmak için sabah namazını kıldıktan sonraki zamanı tercih etmeleri öğrencilere

söylenmelidir.

e. Öncelikle ezberler sık sık tekrar edilmek suretiyle iyice sağlamlaştırılmalıdır.

f. Fırsat buldukça boş kaldıkça ezberler okunmalıdır.

g. Ezberlenen sûreler namaz kılarken okunmalıdır.

43. Tecvit hatası yapan öğrencilerin o konuyla ilgili tecvit konusunun kendisine sorulup anlattırılması,

bilinmiyorsa diğer öğrencilere sorularak o konunun sınıfta tekrar edilmesi gerekir.

44. Yüzünden okumalarda okunan ayetlerden bir kaçının öğrenci tarafından tecvit tahlili yaptırılarak,

tecvit kaidelerinin unutulması sağlanmalıdır.

45. Ezber alınacak sürelerin önceden defterlerine yazdırılıp, ezber alınırken defterden takip edilerek hatalı

okuyuşların defter üzerinde işaretlenerek hataların düzeltilmesi sağlanmalıdır.

46. Kuran-ı Kerim’i güzel okuyan ve bu alanda iyi olan öğretmenler ağırlıklı olarak Kur’an dersine

girmelidir. Okul idareleri bu yönde tedbirler almalıdır.

47. Ezberlemede; önce ezberlenmesi gereken dua-sure deftere, kelime ve satır aralıklı olarak yazdırılmalı,

fem-i muhsin olan örnek okuyucuların sesinden aynı zamanda görüntülü olarak dinletilmeli ve ağız

hareketleri izletilmelidir. Sonraki izleyerek dinlemelerde tüm öğrencilerin eşlik etmesi istenmelidir. Daha

sonra ders öğretmeni ve önceden sağlıklı Kur’an eğitimi almış öğrencilerden başlamak üzere tüm

öğrencilere birer kere yüzünden okutulmalı, öğrenilmiş yanlışlar varsa bu sırada düzeltilmeli ve bundan

sonra ezberlenmesi istenmelidir. Bunun için Diyanet İşleri Başkanlığı/Vakfı yayınlarından olan CD’li

elif-bâ’dan yararlanabilir.

48. Ezber almada; öğrenci ezber konusunu yazdığı defteriyle birlikte ders vermeye gelmeli, öğrenci

ezberden okurken öğretmen kesinlikle müdahale etmemeli, yanlışlarını anlaşılır şekilde, gerekli

açıklamaları deftere belirtmeli ve öğrenciye de anlatmalıdır. Yanlışın boyutuna göre belirli sayıda yazarak

veya tekrarlama şeklinde çalışarak düzeltme yapması gerektiğini öğrenciye bildirmelidir.

Öğrenci, yanlışını düzelttiğinde ezberini vermiş kabul edilmeli, düzeltilmeyen yanlış öğretmen tarafından

takip edilerek düzeltilmesi sağlanmalıdır. Yanlışın sonraki yıllara taşınması böylece önlenmiş olacaktır.

27

49. Öğretmen, her öğrenci için başlangıçta Kur’an okuma seviyesini belirlemeli, öğrencinin genel

eksiklerini belirleyerek, önem sırasına göre çalışma planı sunmalı ve takip etmelidir.

50. Öğretmen, her sınıftan, iyi okuyan öğrencileri seçerek, dersin verimliliğini en az birkaç katına

çıkarabilir. Bu öğrenciler, kendilerine yönlendirilecek arkadaşlarını, öğretmenin vereceği konularda

çalıştırmakla, öğrenci ve sınıf başarısına ciddi katkılarda bulunabilirler. Ezber ya da yüzünden okuyacağı

dersi yukarıdaki çalışmalardan sonra- önce kalfaya okur ve yanlışlarını düzeltme çalışması yaparsa,

öğretmenine okuduğunda daha başarılı olacaktır.

51. Okuma ve kendini ifadede rahatlık için doğru nefes almayı öğretmeli ve bunun Kur’an’a uyarlaması

yapılmalıdır.

52. Müzik kulağı olan öğrencilere makamlı okuma çalışması yaptırılabilir.

53. Kur’an-ı Kerim dersinin haftada bir günde olması öğrenimi zorlaştırmaktadır. Bunun için “Haftalık

Takip Çizelgesi” olmalı ve öğrenci her hafta en az dört gün Kur’an okumalıdır. Buna göre ödev

verilmelidir.

54. Derslerde sûre ve duâların meali işlenirken geçen kavram ve değerlerin üzerinde durulmalıdır.

55. Koro çalışması yapılan yeri öğrenci sınıfta veya ders dışında yaklaşık 15-20 defa okumalıdır.

56. Harflerin özelliklerini ve ezberlenecek sure ve duaları gösteren bir tablonun / afişin derste bulunması

iyi olur.

57. Dersleri meal katkılı İşlemenin gerek ezber gerekse yüzüne okunacak ayetler üzerindedurup, ayet

tefsirlerini yapmanın öğrenciye dersi sevdirmek açısından mühimdir.

58. Öğrencilerin kulak dolgunluğu ve okuyuş güzelliğinin geliştirilmesi için farklı hafızların okuyuş

örneklerinin dinletilmesi önemlidir.

59. Güzel Kur’an okuma işi bir yetenek olduğundan, bu hususta çok gayret etmesine rağmen istenilen

düzeyde okumakta zorlanan öğrencilere sınavlarda biraz daha müsamaha ile davranmak gerekir.

60. Kuran-ı Kerimi öğretiminde istekli öğrencilerin çok olması halinde ders dışı egzersiz çalışmaları yolu

ile takviye ders yoluna gidilebilir. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığ’nın ihtiyaç odaklı Kur’an Kursu

programı kapsamında müftülüklerle irtibata geçilerek öğrencilere kurs imkanı sağlanabilir. Ya da halk

eğitim merkezleri ile bu minvalde çalışmalar yapılabilir.

61. Yüzünden okuma sırasında dikkat çabuk dağıldığından, liste üzerinden sırayla değil de rastgele

öğrenci seçilerek ‘tamam-devam et’ tekniğiyle yaptırılmalıdır. Öğrencinin dikkatini sürekli uyanık tutma

ve sınıf yönetiminin kolay sağlanması açısından bu çok faydalıdır.

C. DERS KİTAPLARI VE ÖĞRETİM MATERYALLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. 5. Sınıflardaki kitap yazı yazma, yazı alfabeyi öğrenme etkinliklerinin daha fazla olması

gerekmektedir.

2. Kazanımlara yönelik etkinlikler, bulmacalar, duygulara hitap eden anekdotlar ile zenginleştirilmiş,

çocuğun dünyasına uygun bir şekilde resimlendirilmiş ders kitapları öğretim programının hedeflerine

daha iyi hizmet edecektir.

28

4. Zümre öğretmenleri olarak her bir öğretmenin elindeki görsel materyallerin daha verimli bir şekilde

paylaşımı için bu materyallerin belirli bir havuzda toplanılarak tüm zümre öğretmenlerinin istifadesine

sunumu sağlanabilir.

5. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Kur’an öğretimi ile ilgili hazırlanmış olan CD yada benzeri

materyallerin MEB ile işbirliğine gidilerek okullarda da kullanımına gidilmesi uygun olacaktır.

6.Kur’ân ezber sureleri ve okunan ayetlerin farklı hafızlar tarafından seslendirildiği dijital –sesli ve

görüntülü- materyallerin öğrencilere ulaştırılması ya da tanıtılması önemlidir.

7. Kur’an-ı Kerim dersinde öğrencilerin iyi bir okuyucu “fem-i muhsin”den duyarak öğrenmeleri için

akıllı tahtalardan azami ölçüde faydalanılmalı.

8. Dersin kazanımlarına yönelik hazırlanmış slaytlar, videolar, çalışma yaprakları, bulmacalar, oyunlar,

sınıf panoları, kavram haritaları…vb. materyallerin kullanılması, hem sıkıcılığı ve monotonluğu

önleyecek, hem de verimi artıracaktır.

9. Derslerde, Diyanet İşleri Başkanlığının sitesinden faydalanılabilir.

10. Tecvid tablosu hazırlanmalıdır ve bu Tecvid tablosu her öğrencinin elinde bulunmalıdır. Sınıflara

asmak için büyük bir tablo da yapılabilir.

D. OKUL İÇİ VE DIŞI SOSYAL- KÜLTÜREL ETKİNLİKLERLE İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. Camilerde imamlık ve müezzinlik uygulamaları ile ezberlenen sürelerin pekiştirilmesi faydalı olacaktır.

2.Okuma bayramı yapılabilir ve öğrencilere Kur’an hediye edilebilir.

3.Hem sınıf içinde okul kapsamında Kuran-ı Kerim’i güzel okuma yarışmaları düzenlenebilir.

4. Ezber surelerin meallerinden yarışma düzenlenebilir.

5. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü tarafından Kur’an-ı Kerim meali ile ilgili genel kültür bilgi yarışmaları

düzenlenebilir. Kur’an-ı Kerim mealini bitirme etkinlikleri yapılabilir.

6. Sınıflara hafızlık yapan kimseler davet edilebilir. Kuran’ın anlam ve önemi ile ilgili ilahiyat fakülteleri

ve il müftülükleriyle koordineli bir şekilde çalışılabilir. Konferanslar verilebilir. Öğrenciler Kur’an

kurslarını ziyaret edebilirler.

7. Kur’an’a geçen öğrenciler için kutlama programlarının olması öğrencileri ve velileri memnun

edecektir. Müftülük ile işbirliği yapılarak, yetkililerce Kur’an öğrenmenin önemi ile ilgili konferans,

söyleşi vb. etkinlikler düzenlenmesi öğrencilerin ve velilerin derse ilgisini sağlayacaktır.

8. Okul içinde ve okullar arasında yapılacak Kur’an-ı Kerim okuma yarışmaları dersin hedeflerini

destekleyecektir. Yıl sonunda velilerin de davetli olduğu “Kur’an Okuma Programı”nın sunulması,

Kur’an sınıfları öğrencilerinin bu programda aktif olarak görev alması derse ilgiyi artıracaktır.

9. Okullarda, Kur’an-ı Kerim’i doğru ve güzel okuma kulübü kurulmalıdır.

10. Yarışmalara katılacak öğrenciler sene başından itibaren belli bir plan dahilinde hazırlanmalıdır.

11. Başarılı öğrenciler, Yaz Kur’an kurslarında yardımcı öğrenci/eğitici olarak bulunabilirler.

12. Kur’an kültürü ile alakalı yarışmalar ve her aya bir hatim etkinliği düzenlenebilir.

29

13. Kur’an-ı Kerim okumanın geliştirilmesi için öğrencilere verilen Kur’an-ı Kerim performans

ödevlerine veliler de dâhil edilebilir. Örneğin; daha önceden öğretmenlerin belirledikleri sûre ve aşırların

ailede okunulması ve konuşulması ile ilgili bir ödev olabilir.

14. Kız öğrenciler arasında da Kur’an-ı Kerim’i güzel okuma yarışmaları yapılmalıdır.

15.Camilerde öğrencilerin sınıfça Kur’an ziyafeti programı düzenlemesine öncülük edilmelidir.

16. Merkezi ve Selâtin camileri imam ve müezzinleriyle röportaj ve ses kaydı istenerek öğrencilerin

sosyal gelişimleri desteklenebilir.

17. Kur'an eğitimi verilen kurumlar, camileri hat sergileri ziyaret edilip buradaki görevlilerle Kur'an

üzerine yapılan söyleşiler faydalı olabilir.

18. Kur'an-ı Kerime geçen öğrencilere tören düzenlenebilir, belgeler verilebilir, hediyeler alınabilir.

19. Sınıflarda Kur’an-ı Kerim’in mesajlarına dayalı “kısa film” projesi uygulanabilir. Öğrencilerin Kur’ân

kaynaklı kısa filmler hazırlayıp arkadaşlarına sunmalarının ve bunun bir yarışma havasında

gerçekleştirmelerinin onların Kur’an dersine olan ilgilerini arttıracaktır.

20.Kuran-ı Kerim güzel okuma, ezan ve hafızlık, 40 ayet ve meali gibi yarışmalar yapılarak öğrencilerin

Kur’an’a ilgileri daha da artırılabilir.

21.Değerler eğitimi ile ilgili aylık çeşitli güncel konularda ayet metinleri ve meallerinin panolara asılması

faydalı olacaktır.

22.Okullarda birer ilahi gurubu olmasında ve bu gurubun çeşitli etkinliklerde görev yapmaları okul çevre

kaynaşmasına yardımcı olacaktır.

23. Derslerin zaman zaman uygulama mescidinde yapılması ve öğrencilerin halka halinde oturup derse

katılımı sağlanması gerçekleştirilebilir. Öğrencilere kürsüde ve sahnede mikrofonla okuma etkinliği

yaptırılabilir.

E. SINIF YÖNETİMİ, ÖĞRENCİLERLE İLETİŞİM VE AKADEMİK BAŞARININ

ARTTIRILMASIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. 5. ve 9. sınıflarda Kur’an-ı Kerim derslerinde öğrencilerin seviyelerine göre sınıflar oluşturulmalıdır.

2. Derslerde vakit sınırlı olduğu için öğrenciler arasında gruplar oluşturup kendi içlerinde birlikte

çalışmaları ve birbirlerini dinlemeleri sağlanmalıdır. Öğretmen, zamanı dikkate alarak öğrencilerin bir ya

da yarım sayfa okuyuşunu tamamen dinlemek yerine bir miktar dinlemeyi tercih etmelidir. Bu dinleme

okuma seviyelerini ve derse hazırlık durumlarını ölçmek için yeterli olacaktır. Bu nedenle, sınıflarda,

Kur’an-ı Kerim dersinde seviye grupları oluşturulmalıdır. Seviye gruplarına bağlı olarak ezber aralıkları

değişebilir.

3. Günümüz teknik imkânlardan faydalanarak ezberler bir şekilde yapılıyor fakat yüzünden okuma

üzerinde daha fazla durmak gerektiği düşünülmektedir. Bir de, öğrenciler “anlık” ezber yapıyorlar.

Bunu kalıcı hale getirebilmek için yapılan ezberlerin arada bir yoklama suretiyle pekiştirilmesinin

sağlanması gerekmektedir.

4. Ezber dinlerken öğrencinin hatalarının onun kitabında kurşun kalem ile işaretlenmesi, hataların

giderilmesinde etkili bir yöntem olacağı kabul edilmiştir.

30

5. Tüm öğrencilerin bu konuda istenilen seviyeye ulaşması için Kur’an-ı Kerim’i Okuma Becerisi

Gözlem Formu” kullanılabilir.

8. Tahtaya çizilen ağız şemasına göre harflerin mahreçlerinin öğretilmesi daha kolay olacaktır.

9. Öğrencilerin kişilik özellikleri dikkate alınarak, kendilerini ifade edebilecekleri etkinliklere yer

verilmelidir. Öğrenci başardığını hissetmeli, başarı umudunu kaybetmemelidir. Bireysel farklılıklara

önem verilmelidir.

10. Sınıf ortamında çok yönlü bir iletişim söz konusudur. Bazen bir öğrenciye gönderilen mesaj bir başka

öğrenci üzerinde daha etkili olabilir. Ayrıca öğrenci-öğrenci iletişimi de çok yoğundur ve bu aynı anda

birçok duygu ve düşünce harekete geçtiği için dersin akışını etkiler. Bu açıdan etkili iletişim becerilerinin

neler olduğu üzerinde durulmasında yarar görülmektedir.

11. Öğretmenlerin eğiticilik özelliği kadar yöneticilik özelliklerinin de geliştirilmesi önem kazanmaktadır.

Sınıf yönetimi konusunda geliştirilmiş ilkeler öğretmenin grup yönetimi başarısına katkı sağlayıcı

olabilir. Aynı şekilde öğrenme etkinliklerinin düzenli bir şekilde planlanması, sınıf içi kurallara uyulması

ve sınıftaki işleyişin açık seçik belli olması da öğretmenin sınıf yönetimine katkı getirebilir; doğabilecek

disiplin sorunlarını en aza indirebilir. Öğretmenin bireysel özellikleri, ders verirken kullandığı

stratejileri,yöntem ve teknikleri de sınıf yönetimini etkilemektedir.

12. Kur’an öğretiminde istenen hedefin gerçekleşmesi için hocanın vasıflı bir kârî olması ve en doğru

okuyuşu kavratması gerekir. Kur’an öğreten hocaların kıraati çok iyi olmalıdır.

13. Öğrenciler, kendilerine yakın cami ve Kur’an kurslarına ehil öğreticilerden tashih-i huruf, telaffuz,

mahreç ve fem-i Muhsin kazandırabilmek için yönlendirilebilir.

14. Akademik başarıyı elde etmek için özellikle meslek dersleri arasında branşlaşmaya gidilmesi ve

öğretmenin başarılı olacağı dersi okutması başarıyı etkileyecek faktör olarak değerlendirilmektedir.

15. Okunan Kur’an metinleri etkileşimli tahtadan yansıtılmalı ve öğretmen sınıfın kontrolünü sağlamak

için sıra aralarında dolaşmalıdır.

16. Kur’ân dersinde öğretmen, genellikle ezber dinleme esnasında sınıfın yönetimini kontrol etmekte

zorlanmaktadır. Bu sebeple sınıftan ezber veren öğrencilerin kısa kısa farklı öğrencilere sorularak aynı

anda dinlenilmesi veya diğer öğrencilerin de arkadaşlarını dinleyerek kendi yanlışlarını kontrol etme

imkânının sağlanması gerekir.

17. Okullarda ayrı bir Kur’an-ı Kerim sınıfının oluşturulması, öğrencilerin kullandığı tablet

bilgisayarların Kur’an-ı Kerim dersine uygun materyallerle donatılması, öğrencilerin grup çalışması

şeklinde ezberlerini etkileşimli tahtadan dinleyerek çalışması dersin işlenişine ve öğrencilerin ezber

çalışmalarına katkı sağlayacağı değerlendirilmiştir.

18. Akademik başarının artması için öğretmen-öğrenci ve veli diyaloğunun sağlanması, veli ev

ziyaretlerinde bulunulması, verilen ödev ve görevlerin veliler tarafından da takip edilmesinin

sağlanmasının faydalı olacağı ifade edildi.

31

19. Ders esnasında okuyan öğrenciyi takip etmek için sınıfa hâkim bir sesle okumaları ve öğrencilerin

okuyan öğrenciyi takip etmelerini sağlanması, yapılan tecvit ve okuma hatalarının sınıfın tamamının

anlamalarının sağlanması gerekir.

20. Dersleri son derece basit düzeye indirgemek, örnek başarı hikâyeleri anlatmak, rol model insanların

hayatlarından kesitler sunulması, teknik imkânlardan olabildiğince yararlanmak, öğrencilerin

sosyalleşmesi üzerinde durmak, rehber öğretmen gözetiminde yardım almak, öğrenciyle birebir görüşme

yapmak, gelecekle ilgili planlama adına aile ziyaretleri yapmak gibi konularda kararlar alındı.

21. Sınıfların U düzeni şeklinde düzenlenmesi motivasyonu arttıracaktır.

22. Kur’an-ı Kerim, Hitabet ve Mesleki Uygulama dersi egzersiz programında yer almalıdır.

F. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. Seçmeli din derslerinin notla değerlendirilmemesi öğrenciyi not kaygısından kurtardığı için olumlu

görülmekle birlikte alternatif maddi ve manevi isteklendirme araçlarının kullanılması gerekmektedir.

2. Dönem içerisinde en az bir kez tecvid ve mahreç üzerine sınav yapılması, öğrencilerin

eksikliklerinin belirlenmesi ve uygulamalı olarak öğrencilerin eksiklerini görüp tamamlamasının

sağlanması.

3. Kur’an dersinde not baskı unsuru olarak kullanılmamalıdır.

4. Verilen notların belli aralıklarla öğrenciye söylenmesi ve öğrencinin bu şekilde motive edilmesi

gerekir.

5. Ders değerlendirme ölçütlerinin öğretim yılı başında öğrencilere ayrıntılı olarak açıklanması gerekirse

velilerin bilgilendirilmesinin öğrencilerin motivasyon ve akademik başarısını artıracağı ifade edilmiştir.

6. Değerlendirmelerin standart yapılması da bu noktada önem arz ediyor. Öğrencinin özellikle ezber

değerlendirmeleri standart olmalıdır. Öğrencinin ezberlediği her satır için bir not takdir edilebilir. Kuran-ı

Kerim dersi ile ilgili değerlendirmenin de ortak sınava dâhil olması gerekir. Ayrıca, yıl sonunda bir

komisyon tarafından öğrencinin durumu değerlendirilerek öğretmenler arası farklılıkların önüne

geçilebilir.

7. Kur’an-ı Kerim derslerinde ölçme ve değerlendirme yapılırken, bilgiden ziyade uygulama esas

alınmalıdır.

8. Ders değerlendirmesinde sınıf içerisinde öğrencinin yüzünden ve ezber her okuduğuna not verilmesinin

faydalı olduğu tespit edildi. Ayrıca ezberlerin alınması konusunda ezberlerin yıl içerisinde zaman

dilimlerine bölünmesi ve o zaman diliminde ezberlerin alınmasının verimliliği arttırdığı görüldü.

9. Kur’an-ı Kerim derslerinde öğrencilerin başarılarının ölçülmesi ve değerlendirilmesinde ortak bir

anlayış ortaya konmalıdır. Bu konuda ortak anlayışta Kur’an-ı Kerim değerlendirme çizelgesi

oluşturulmalı ve bu çizelge uygulamalı değerlendirmelerle kullanılmalıdır.

10. Tecvit kurallarıyla ilgili her dönem bir tane yazılı sınav yapılmalıdır. Ezberlerin değerlendirilmesinde

ayrı bir değerlendirme formu oluşturulmalıdır.

11. Ölçme ve değerlendirme yapılırken yüzüne okuma, tecvid ve ezber şeklinde not verilmektedir.

32

12. Verilen notların öğrencilere devamlı bildirilmesi ve bir sır gibi saklanmaması gerekir. Öğrenci notunu

bilmeli ve ona göre çalışmalıdır. Onun motivasyonunu düşürecek bir not ise bazen söylenmemelidir.

13. Öğrencinin ilk okuyuşu notla değerlendirilmemeli, okuyuşunu düzeltmesi için zaman verilmelidir.

Eğitimde sürece önem verilmelidir. Ayrıca son okumaları dikkate alınarak sonuç notu verilmelidir. Çünkü

artık öğrenci istenen seviyeye gelmiştir. Geçmişi ile yargılanmamalıdır. Uygulama becerisini elde

etmiştir.

14. Öğrenci değerlendirilirken artı (+) eksi (-) verilmemeli, öğrencinin seviyesine göre not verilmeli ve bu

not öğrenciye de bildirilmelidir.

15. Öğrenci her yarıyıl yüzünden ve tevcid uygulaması bakımından en az üç kere değerlendirilmelidir.

16. Kur’an-ı Kerim dersinde ölçme ve değerlendirme yapılırken kullanılacak ölçme ve değerlendirme

etkinlikleri öğrencilerin ilgili Yüzüne okumaları ezber okumaları tecvid kaidelerini ve uygulamalarını,

temel kavram ve ilkeleri anlama düzeylerini ölçmenin yanında, aktif katılım becerilerini de ölçmeye

yönelik olmalıdır. Yani öğrencinin bilgi becerisi akademik düzeyinin yanı sıra cehdi ve gayreti asla

gözden kaçırılmamalıdır. Ayrıca öğrenciyi aktif olarak derse katmak için her okuyuşu değerlendirmeye

tabi tutulmalıdır. Kur’an-ı Kerim dersine giren bütün öğretmenlerde aynı not çizelgesinin olması adaletli

not verilmesi açısından önemlidir.

17. Ezberlerini zamanında ve tam veren öğrenciler kendilerini teşvik edici olunmasını diğer öğrencilerin

kendileri gibi değerlendirilmemesi gerektiği yönünde şikayetlerde bulunmaktadırlar. Bu sebeple ezberlere

belli bir takvim verilerek bu süre içerisinde vermeyenlerin notlarının da buna göre değerlendirilmesi daha

uygun ve hakkaniyetli olur.

18. Kur’ân-ı Kerim dersinde ölçme ve değerlendirmede genellikle gözlem formu, yüzüne ve ezber takip

listeleri kullanılmaktadır. Buralarda kullanılan değerlendirme ölçütleri genel puanlama kriterleri

çerçevesinde olmakla birlikte ders öğretmeninin öznel kanaatleri ölçüsünde şekillenmektedir.

19. Ölçme ve değerlendirme sene başı zümresinde alınan karar doğrultusunda öğrencinin yüzüne

okuyuşu, ezberi, tecvidi, mahreç ve telaffuzu aynı zamanda anlam bilgisi, derse hazırlıklı gelişi verilen

ödevleri yapmış olması ve sınıf içi performansının da değerlendirmede esas alınması yararlı olacaktır.

20. Sene başında her sınıf düzeyi için ezber yerleri, tarihleri, puanları tespit edilerek puan cetveli

oluşturulmalı ve bu bilgiler öğrencilere ilan edilmeli, ezber kabulünde ortak hata payı tespit edilmeli

yüzünden okuma ve tecvit içinde puantaj cetveli oluşturulmalı.

21. Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programı üç öğrenme alanı halinde yapılandırılmıştır. Bunlar; okuma,

ezberleme ve anlamadır. Tecvit kurallarının da okuma ve ezberde uygulanarak öğretilmesi hedeflenmeli

ve bu öğrenme alanları hepsi kendi içinde gözlem ve uygulama formlarıyla değerlendirilmelidir.

22. Öte yandan Kur’an-ı Kerim derslerinde ortak sınav uygulanmıştır. Bu uygulama sınıflar arasındaki

başarı seviyesi eşit olmadığı için bazı sınıfların değerlendirmesinde sorunlar yaratmıştır. Öğrencilerle ne

kadar üst düzeyde ilgilenilse de başarısızlığın kaçınılmaz olduğu sınıfların varlığı ortak sınavda %50

limitinin aşılamamasına ve telafi sınavları yapılmasına neden olmuştur. Uygulama sınavlarında ezber

33

unutma riskine karşın, bu uygulama sınavları dönem içine yayılarak yapılmıştır. Bu tarzda yapılması

olumlu sonuçlar doğurmuştur.

23. Yüzünden okuma becerisi konusunda haftalık değerlendirme yapılırken öğrencilerin seviyesi ayrı ayrı

ele alınmalıdır. Kur’an-Kerim okuma becerisini her hafta ne kadar geliştirdiğine dikkat edilmelidir. Her

öğrenci kabiliyetine göre değerlendirilmelidir. Öğrenciler değerlendirilirken, derse başladığı dönemdeki

durumu ile sene sonundaki durumu arasındaki başarı durumuna göre değerlendirilmeli, her öğrenci aynı

şekilde değerlendirilmemelidir.

24. Her dönem sonunda farklı öğretmenlerden oluşan bir Kur’an-ı Kerim ortak komisyonu kurularak

öğrencilerin sınıflar bazında sözlü sınava tabi tutulmasının hem öğrenciyi çalışmaya sevk ettiğini hem not

açısından objektifliği sağladığı gözlemlenmiştir.

MÜZAKERECİNİN GÖRÜŞLERİ

1. Mevcut teknolojik imkânlardan öğretmen ve öğrenciler olarak istifade etmek mümkündür. İnternetten

meşhur hafızlar takip edilerek öğretmenler kendilerini geliştirirken öğrencilerin kendilerini çok güzel

yetiştirmeleri mümkündür. Ayrıca öğrencilerimiz bulundukları mahalde güzel Kur’an-ı Kerim okuyan

kişiler veya okutulan çevrelerden faydalanarak kendilerini mesleğe çok güzel hazırlayabilirler.

2. İl milli eğitim müdürlükleri, öğretmenlerle ilgili kişisel ve mesleki gelişim etkinliklerini daha sık

aralıklarla organize edebilir.

3. Bakanlık mesleki ve kişisel gelişim için yerel boyutta etkili seminerler düzenleyebilir ve

öğretmenlerin bunlara katılımını zorunlu hale getirebilir.

4. Eğitim denetmenlerinin kendi branşlarında denetim yapması konusunda hassas davranılabilir ve eğitim

denetmenleri daha etkili dönütler verebilir. Kişisel ve mesleki gelişim için gerekli olan etkinliklere

katılımın kolaylaşması için gereken maddi iyileştirmeler yapılabilir.

5. İl içinde öğretmenler arası mesleki paylaşımı arttıracak platformlar oluşturulmalıdır.

6.İl milli eğitim müdürlükleri ve milli eğitim bakanlığınca daha sık ve etkili hizmet içi seminerleri

düzenlenmelidir.

7. Mesleki Çalışmalar kapsamında gerçekleştirilen mesleki seminerlere öğretmenlerimizin katılmalarının

faydalı olduğu görülmüştür. Bu seminerlerden elde edilen her türlü eğitim materyallerinin okul içerisinde

paylaşılmasının verimliliği arttırdığı tespit edildi. Bu sebeple öğretmenlerin bu seminerlere daha fazla

katılımlarının sağlanması mesleki gelişimde önemli olduğu belirtildi.

8. Öğretmenlerin mesleki gelişimleri ile ilgili olarak görsel medyayı kullanmaları ve takip etmeleri ayrıca

okul mesleki tatbikat camii ve civar camilerde hutbe ve vaaz uygulama yapmaları uygun görülmüştür.

9.Yapılan müzakerede öğretmenlerin ihtiyaç duyduğu kaynak ve materyalleri elde etmelerinde bir sorun

olmadığı, ihtiyaç hissedildiğinde hizmet içi seminer programlarına katılabildikleri, iletişimin ve bilgiye

ulaşmanın günümüzde kolaylaştığı gerçeğinin ortaya çıktığı görüldü.Öğrencilere mesleki gelişimlerini

artırabilmeleri için onlara bilgiye ve materyallere ulaşmada rehberlik yapmanın önemli olduğu görüşü

paylaşıldı.

34

10. Diyanet İşleri Başkanlığı teşkilatıyla olan işbirliğinin daha etkin ve verimli bir sisteme kavuşturulması

gerekir. İlahiyat fakültelerinde çıkarılan dergi ve makalelerin okul kütüphanelerine kazandırılarak mesleki

gelişimin pekiştirilmesi gerekir.

Halil ÇEVİK

Bitlis Adilcevaz AİHL

Meslek Dersleri Öğretmeni

Yararlanılan Kaynaklar: Kur’an Öğretiminde Yöntem ve Teknikler- Nazif YILMAZ

Kur’an Öğretim Teknikleri: Yard. Doç. Dr. Fatih Çollak

Kur’an Okuma Esasları: Abdurrahman Çetin

KEMAL AYYILDIZ- İSTANBUL AİHL

Kur’an lafzıyla ve manasıyla Kur’andır. Bu kural Akait ilmi kurallarındandır. Kur’an’ı okumak ve

anlamak her çağın temel sorunudur. Kur’an’ın okunmasına verilen önemden daha fazlası anlaşılmasına

verilmelidir. Bugün konumuz Kur’an’ın öğretilmesi konusudur. ‘’Günümüz şartlarında insanımıza

Kur’an’ı nasıl doğru öğretebiliriz. Okullarımızda, camilerimizde, kurslarımızda bu eğitimi en ideal

şekilde nasıl verebiliriz’’ derdi hepimizin ortak derdidir. Bu husustaki tavsiyeler teorik olmaktan ziyade;

tecrübeye dayalı ve uygulanabilir olmalıdır. Altmışına yaklaşmış, kırkbeş yılını yazıyla-kışıyla bu

mesaide harcamış bir kardeşiniz olarakşunları arz ederim:

Öğrencilere varıncaya kadar; insanların mesailerinin, meşguliyetlerinin ve sayılarının yoğun olduğu bir

dönemi yaşıyoruz… Okullarda genelde otuz-kırk kişilik sınıflarda kırk dakikamız vardır. Toplam

zamanımız haftada 5x40 ikiyüz dakikadır. Bu kısa zamanda sorunu çözücü bir metodu bulamazsak

çalışmalarımız boşa gidecektir.

Öğretilecek harfin, kelimenin; öğretici tarafından bir kere okunması; öğrencilerin tekrarını

sağlanması, Bir satır üzerinde bu tekrarın üç-beş defa tekrar edilmesi, ikinci aşamada bu satırın

kelimelerinin; öğrenci ve öğretici ile üç-beş tekrarının yapılması, Hem bu satırın kavranıp kavranmadığını

test; hem de dinlenmeyi sağlamak için bir iki öğrenciye okutulması ve ikinci, üçüncü dördüncü satıra

geçilmesi, her satır çalışıldıkça sayfanın eski satırlarının koro halinde tekrarının ihmal edilmemesi

yöntemiyle elif çalışmasının sürdürülmesi gerekir…

Kur’an’ı kerime geçen öğrencinin okumasını geliştirme çalışmasının ise; Kur’an’ı kerimin başından,

Yasin-i Şerif, Mülk, Nebe’ veya orta sureler üzerinde başlamak kaydıyla şu şekilde yapılmalıdır:

Öğretici bir ayeti-uzunun değilse- düzenli, makamlı ve ahenkli olacak şekilde iki defa okur. Koro

halinde beş defa okunur. Anormal okuyuşlar düzelmemişse o bölümler irdelenir. İkinci ayet aynı tarzda

tekrar edilir ve iki ayet koro halinde tekrar yapılır. Sayfanın yarısına kadar inilince; bir iki öğrenciye tek

tek okutulurken hem dinlenilir hem de öğrencinin takip edip etmediği test edilmiş olur. Başka bir derste

35

ikinci sayfa çalışılırken mutlaka eski çalışmalar baştan sona koro halinde bir veya iki tekrar edildikten

sonra yeni sayfa çalışmasına geçilir.Böylece beş sayfa bitirilir.

İkinci beş sayfa çalışması da bu tarzda yapılırken eski çalışılan beş sayfa bazı günler tekrar

edilebilir. Her gün tekrar edilmez. Çünkü çok zaman zayiatı olur… Bu çalışmalar yapılırken tecvit

kuralları da uygulama ağırlıklı verilir. On sayfa bitirildiği zaman öğrencide kendi başına hatim indirme

cesaretinin doğduğuna şahit olacaksınız. Bu olmasa bile; canı Kur’an okumak isteyen öğrencinin en

azından; rahatlıkla, zevkle okuyabileceği on sayfası daima yanındadır…

Sure ve sayfaların ezberlenmesi veya ezberlettirilmesi sistemi ise şu şekilde olabilir: Bir ayet öğretici

tarafından iki veya üç defa düzenli bir şekilde okunur. Ardından ayete bakarak koro halinde beş defa on

defa okunur. Ardından beş defa daha ezbere okunur. İkinci ayette aynı tarzda okunup ezberlenir. İkisi

beraberce beş defa ezbere okunur. Bu tarzda sayfanın yarısına inilir. Ondan sonraki yarısında da aynı tarz

uygulanır ve sayfa bitirilmiş olur. Bu çalışma sonunda sayfayı öğrencinin çoğu ezberlemiştir.

Ezberleyemeyenler de kısa bir özel çalışmayla ezberler hale gelmişlerdir. Bunun dışında öğrenciye: ‘’git

evde yap gel dinleyeyim’’ dediğimiz zaman; öğrenci çalışıyorsa bile yanlış okumalarla, ezberlemelerle

karşımıza geliyor; bütün mesaimizi yanlışları düzeltmekle geçirmemize rağmen düzelmiyor. Yanlış

ezberlenen ayet ve surelerin düzeltilmesi için dört kat daha çalışılsa yine düzelmiyor.

‘’Git evde yap gel dinleyeyim’’ tarzında öğretici; yıl boyu sınavla Kur’an dersini geçiriyor. Her

hangi bir ders öğretmeni bir ay ders işler sonra sınavını yapar. Kur’an öğretmeni yıl boyunca günlerini

sınavla geçirmesi saçmalık değil de nedir. Dersleri sürekli toplu ve ferdi çalışma yapan; sınavları ne

zaman yapacak diye sorulabilir? Ona da deriz ki; bu yoğun çalışma yapılınca öğrenci zaten yüzünden ve

ezber sorununu çözdü. Ortak sınav haftalarında öğrencilerle düzenli ders işlenemiyor. Onlar sınava

hazırlanırken tek tek ezberler dinlenebilir. Sınıfa girdiniz ki herhangi bir sebepten dolayı sınıfın epey

kısmı yok; bu anda da sınav yapılabilir. Veya haftalık bir dersi sınava ayırabiliriz.

Toplu ve sesli okumanın öğrencide anlatılmaz bir özgüven sağladığına defalarca şahit oldum.

‘’Hocam Allah senden razı olsun sayende toplum huzurunda din hizmetlerini çekinmeden

yapabiliyorum’’ itirafını farklı zamanlarda farklı insanlardan şahadet-i amme şeklinde duydum.

Bolca eskiyi tekrar yeniyi çalışmanın; öğrenilenin unutulmaz şekilde bilinçaltında kaydedilmesini

sağladığına da şahit olmuşumdur.

Saygılar Sunarım….

KUR’AN-I KERİM DERSİ

(Derslerin öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri)

1. Öğretim Programları ve Kazanımları

Kur’an’ı Kerim derslerinin 9.10.11. ve 12. sınıflarda 4 saate indirilmesinin yanında ders

müfredatının aynı kalması öğretim programları ve kazanımlarına ulaşılmasında önemli bir engel

teşkil etmektedir.

36

Tüm lise kademelerinde Kur’an’ı Kerim ezberlerinin müfredatın büyük bir kısmını

kaplaması öğrencilerin Kur’an’ı Kerim’i doğru ve tecvitli bir şekilde yüzüne okuma yapabilmeleri

hususunda zorlanmalarına ve bunun da doğal bir sonucu olarak istenilen hedef davranışlara

ulaşılmamasına neden olmaktadır. Bunun akabinde öğrencilerin derse karşı olumsuz tutum

sergilemelerine ve öğrenilmiş çaresizliğe yol açmaktadır.

9. sınıf müfredatında sadece medlerin olması ve dolayısıyla ezberlerin tecvidsiz olarak

verilmesi bir eksikliktir.

Tecvid kuralları 9.sınıfa yayılmalı ve Kur’an-ı Kerim’in 9.sınıfta tecvid kurallarına uygun

bir şekilde okunması sağlanmalıdır.

2. Öğretim Yöntem ve Teknikleri

Okunacak sayfanın veya ezbere verilecek surenin dersin başında, ders öğretmeni veya akıllı

tahtalardan öğrencilere dinletilmesi, öğrencilerin dikkatlerini toplamalarını ve daha güzel

okumalarını sağlayacaktır.

9.sınıflarda ezberlenecek surelerin ders öğretmeni tarafından en az beş kere, beş defada

koro halinde ayet ayet okunması faydalı olacaktır.

Ezberlenen ayetlerin ayet ayet meali yanında, ayetlerde ne anlatılmak istendiğinin

anlaşılmasının sağlanması daha faydalı olacaktır.(Bu da ancak ders saatlerinin artırılması ve

Kur’an’ı Kerim dersleri için özel Kur’an’ı Kerim sınıflarının oluşturulmasıyla sağlanacaktır.)

Yüzünden okuma ve ezberlerin öğrenciye, sınıfın önünde yaptırılması öğrencinin kendine

güveni açısından faydalı olacaktır.

3. Öğretim Materyalleri

Akıllı tahtalar mümkün mertebe her derste usulüne uygun ve gerekli şekilde

kullanılmalıdır.

Özellikle 9.sınıflarda harflerin mahreçleri öğretilirken, Kur’an-ı Kerim alanında dudak

talimi ile ilgili hazırlanan cd.lerin harf talimi için kullanılması tavsiye edilir. Kur’an’ı Kerim

odalarının olmadığı okullarda, her sınıfın kendine ait bir Kur’an-ı Kerim dolabının olması ve

öğrenci sayısı kadar Kur’an- Kerim bulunması gerekmektedir.

Ezberlenecek yerlerin yazdırılması ezber yapmayı kolaylaştırır.

4. Sosyal-Kültürel Etkinlikler

- Önemli gün ve gecelerde düzenlenecek etkinliklere (müftülük işbirliğiyle) öğrencilerin

gönderilmesi önerilmektedir. İmam hatip liselerinin kendilerine ait bir cami ve bir konferans

salonunun bulunması öğrencilerin, yapacakları faaliyetleri daha istekli ve sistematik bir düzen

içerisinde yürütmelerine yardımcı olacaktır. Ayrıca uygulama derslerinde öğrencilerin çevre ile

işbirliği kurabilecekleri ortamlar hazırlanmalıdır.

5. Sınıf Yönetimi ve Akademik Başarı

İmam Hatip liselerinde akademik anlamda başarının sağlanamamasının en büyük nedeni 9.

sınıfa başlayan bir öğrencinin 15 farklı dersi aynı anda görmesidir. Bu 15 dersin hazırbulunuşluluk

37

düzeylerine bakılmaksızın yoğun bir müfredat yüklemesi yapılmaktadır.Binaaleyh İmam hatip

liselerinde Kur’an-ı Kerim gibi bire bir öğrenciyle ilgilenilmesi gerekilen bir ders 4 saat iken;

yabancı dil ve matematik gibi kültür derslerinin 6 saat olması , Kur’an- Kerim dersinin 2. plana

itilmesine neden olmakta bu durumda akademik başarının sağlanmamasına yol açmaktadır.

Öğrenci dikkatinin Kur’an-ı Kerim dersinde çabuk dağılması, bu dersin temel bir

sorunudur. Bu sorunun en büyük nedeni de akademik başarı düzeyi düşük ve hatta sıfır olan

öğrencilerin imam hatip liselerine yönlendirilmesidir. Bunun yanında imam hatip liselerinde

öğrenci kayıtlarında kontenjan sınırlandırması ve kayıtlarda belli bir ölçütün bulunmaması da

Kur’an- Kerim dersinde akademik anlamda başarının sağlanmamasına yol açmaktadır.

Yüzünden okuma sırasında dikkat çabuk dağıldığından, liste üzerinden sırayla değil de

rastgele öğrenci seçilerek ‘dur-devam et’ tekniğiyle yaptırılması, öğrencinin dikkatini sürekli

uyanık tutma ve sınıf yönetiminin kolay sağlanması açısından faydalıdır.

Tüm bunların yanında Öğrencilerin geçmişte öğrenmiş oldukları yanlış bilgilerini doğru

olarak diretmeleri doğru bilgileri öğrenmelerine engel olmaktadır. Bölge olarak kültürel bir din

olgusunun bulunması, öğretmen- imam kıyaslamasına gidilmesi öğrencilerin akademik bilgi

düzeylerine ket vurmaktadır.

6. Ölçme-Değerlendirme

Kur’an-ı Kerim dersine giren bütün öğretmenlerde aynı not çizelgesinin olması adaletli not

verilmesi açısından önemlidir.(Öğretmenin kendini sevdirme kaygısı gütmeksizin)

Kur’an-ı Kerim’i yüzünden okuyamayan öğrencinin ezber vermesine izin verilmemelidir.

Aksi taktirde, yüzünden okuma yapamayan öğrenci, ezberlenecek yerleri Latin harfleriyle yazıp

ezberlediği için harfleri mahreçlerine uygun çıkarmadan ve tecvid kurallarına uymadan

ezberlemektedir. Bu da Kur’an-ı Kerim öğretimine aykırıdır.

İmam Hatip Liselerinde Kur’an-ı Kerim dersinin değerlendirilmesi uygulamalı olarak

yapılır. Tecvid konularından yazılı yoklama yapılıp yapılmayacağı zümre öğretmenler kurulunda

belirlenir. Yapılmaya karar verilmesi halinde yazıl yoklama her dönem en fazla bir kez yapılabilir.

Bu dersin değerlendirilmesinde Kur’an-ı Kerim’i Yüzünden okuma esastır. Yüzünden okumada

başarısız olan öğrenci ezberlerin tamamını vermiş olsa dahi başarılı sayılmaz. Değerlendirmede 9.

Ve 10. Sınıflarda yüzünden okuma % 40 mahreç %15 tecvit%25 ezberler % 20, 11. Ve 12.

Sınıflarda yüzünden okuma ve tecvit bilgisi % 60, ezbere okuma % 40 ı alınarak dönem puanı

belirlenmelidir.Kur’an-ı Kerim derslerine giren meslek dersi hocalarının ölçme ve değerlendirme

hususunda okul idareleri tarafından kontrol edilmeleri gerekmekte olup yukarıda beyan edilecek

örnek puanlandırma zümre toplantısında karara bağlanılıp tüm hocalar tarafından titizlikle

uygulanmalıdır. Bu hem Kur’an-ı Kerim derslerinin akademik anlamda başarısını artıracak hem de

öğrenciler arasında adaletli olunmasını sağlayacaktır.

38

7. Mesleki Gelişim

Öğretmenin Kur’an-ı Kerim pc programlarını kullanarak hazırlıklı olarak derse gelmesi.

İl müftülüğü ile işbirliği yapmak suretiyle Haseki Eğitim Merkezi’nden mezun olan imam -

hatiplerin gönüllülük esasına dayalı olmak üzere okulumuz kız-erkek öğrencilere Halk Eğitim

aracılığıyla tashih-i huruf dersinin verilmesi sağlanmalıdır.

Son sınıf öğrencilerinin mesleki gelişimleri 11. sınıfta başlamalıdır. Bunun için

öğrencilerin okul ders saatlerinin dışında meslek hocalarıyla irtibat halinde bulunup uygulama cami

vb yerlerde görev almaları sağlanmalıdır.

ÇÖZÜM ÖNERLERİ

İmam Hatip Liselerine hazırlık sınıfının getirilmesi.

Sene başında 9. Sınıfa gelen öğrencilerin seviye sınavına tabi tutularak homojen

sınıflar oluşturulmalıdır (Kur.an okuyanlar ayrı şubelere, cüz okuyanlar ayrı şubelere alınmalıdır)

Kur’an-ı Kerim dersliklerinin oluşturulması.

Kur’an-ı Kerim ders müfredatının 9. ve 10 .sınıflarda öncelikle yüzüne okuma ve

tecvit bilgisini kapsayacak şekilde hazırlanması gerekmektedir.

Okulumuzda yapılan K. Kerim okuma yarışmasının öncelikle sınıf içi ve sınıflar arası

olacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ve dünyada ün yapmış hafız ve kurralar getirtilerek Kur’an Ziyafeti

programları düzenlenmeli ve öğrencilerin katılımı sağlanmalıdır

Sınıflardaki K. Kerim toplanmalı okul kitaplığına konulmalı, öğrenci kendi K.

Kerim’ini veya tabletini getirmeli ki üzerinde işaretleme yapabilsin. Böylece kendi hatalarını

görme imkanı bulabilir.

Öğretmenler bilgisayar, akıllı tahta, tablet ve iletişim teknolojilerini etkin olarak

kullanmalıdırlar ( Diyanet Kur’an Portalı, K. Kerim, Tecvit videoları, ses dosyaları vs.)

Sınıf mevcutlarının en fazla 20 kişi olması aksi halde sınıfların Kur’an-ı Kerim

derslerinde uygulama dersleri şeklinde 2 ye ayrılarak 2 hoca tarafından dersin işlenmesi

sağlanmalıdır.

Kur’an-ı Kerim ders saatlerinin 9. 11 ve 12. sınıflarda en az 6 saat 10. sınıflarda 7 saat

olacak şekilde düzenlenmesi öğrencinin akademik başarısını artıracak ve dersin kazanımlarına

istenilen düzeyde ulaşılacaktır.

Yıl içerisinde Kur’an-ı Kerim derslerinin ölçme ve değerlendirilmesinde yılda en az

2kez tecvit ortak sınav yapılması gerekmektedir.

Eğitim-öğretim yılı içinde ortak sınavlar Kur’an-ı Kerim ders saatlerinin

dışında yapılmalıdır.

Selvinaz YILDIZ Meslek Dersleri Öğr.

MUŞ MERKEZ ANADOLU İ.H.L