-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
STANBUL TEKNK NVERSTESFEN BLMLERENSTTS
2007 DEPREM YNETMELNN 1998 DEPREMYNETMELLE KARILATIRILMASI
VE
SAYISAL RDELEMES
YKSEK LSANS TEZn. Mh. Turgay YAVUZARSLAN
HAZRAN 2007
Anabilim Dal : NAAT MHENDSL
Program : YAPI MHENDSL
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
STANBUL TEKNK NVERSTESFEN BLMLERENSTTS
2007 DEPREM YNETMELNN 1998 DEPREMYNETMELLE KARILATIRILMASI
VE
SAYISAL RDELEMES
YKSEK LSANS TEZn. Mh. Turgay YAVUZARSLAN
(501031910)
HAZRAN 2007
Tezin Enstitye Verildii Tarih : 7 Mays 2007Tezin Savunulduu
Tarih : 11 Haziran 2007
Tez Danman : Prof.Dr. Nesrin YARDIMCI
Dier Jri yeleri Prof.Dr. Glay ALTAY (B..)
Do.Dr. Cavidan YORGUN (.T..)
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
ii
NSZ
Bilindii zere lkemizin nemli bir blm deprem kuanda yer
almaktadr.Deprem riski altnda yaayan dier lkelerde de olduu gibi,
bu riski azaltmak iinlkemizde yaplan almalarn banda, depreme
dayankl yaplarn nasl inaedileceini tanmlayan ynetmeliklerin
hazrlanmas ve uygulanmas gelmektedir.
Hazrlam olduum bu yksek lisans tezinde, 1998 Afet Blgelerinde
YaplacakYaplar Hakknda Ynetmelik ile 2007 Deprem Blgelerinde
Yaplacak BinalarHakknda Ynetmeliin elik yaplarla ilgili olarak
ierdikleri koul ve esaslararasndaki farkllklar belirtilmi; ve yeni
ynetmelie gre tek katl bir elik endstriyaps zlmtr.
stanbul Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits naat Mhendislii
BlmYap Anabilim Dal Program yksek lisans renimim sresince,
deerli
fikirlerinden ve tecrbelerinden yararlanma ans bulduum, yaptm
almada beniynlendiren tez danmanm deerli hocam Sayn Prof. Dr.
Nesrin YARDIMCIyave yardmlarn esirgemeyen Ara. Gr. Cneyt VATANSEVER
hocama en itenteekkrlerimi sunarm.
Haziran 2007 Turgay YAVUZARSLAN
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
iii
NDEKLER
KISALTMALAR vTABLO LSTES viEKL LSTES viiSEMBOL LSTES viiiZET
xSUMMARY xi
1. GR 12. 2007 DEPREM YNETMELNN 1998 DEPREM YNETMEL
LE KARILATIRILMASI SAYISAL RDELENMES 2
2.1. Kapsam 2
2.2. Depreme Kar Gvenlik 3
2.3. elik Tayc Sistemlerin Snflandrlmas 3
2.3.1. Sneklik Dzeyi Yksek ereveler 4
2.3.2. Sneklik Dzeyi Normal ereveler 15
2.3.3. Merkezi ve Dmerkez elik aprazl Perdeler 17
2.3.4. Sneklik Dzeyi Yksek Merkezi elik aprazl Perdeler 18
2.3.5. Sneklik Dzeyi Normal Merkezi elik aprazl Perdeler
222.3.6. Sneklik Dzeyi Yksek DMerkez elik aprazl Perdeler 25
2.4. lgili Standartlar 34
2.5. Malzeme Koullar ve Emniyet Gerilmeleri 35
2.6. ArttrlmDeprem Etkileri 38
2.7. Kuvvet Kapasiteleri ve Gerilme Snr Deerleri 39
2.8. Moment Aktaran erevelerde Kiri- Kolon Birleim Detaylar
40
2.8.1. Kapsam ve Genel Hususlar 40
2.8.2. Kiri- Kolon Birleim Detaylar 41
2.8.2.1. Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay 412.8.2.2. Takviyeli
Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay 42
2.8.2.3. Aln Levhasz Bulonlu Birleim Detay 43
2.8.2.4. Kaynakl Birleim Detay 44
2.8.2.5. Ek Balk Levhal Kaynakl Birleim Detay 45
2.8.2.6. ZayflatlmKiriEnkesiti Kaynakl Birleim Detay 46
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
iv
3. SAYISAL UYGULAMA 48
3.1. Tek Katl elik Yaplar 48
3.2. Bir Dorultuda Sneklik Dzeyi Yksek Kafes Kirili erevelerden,
Dier
Dorultuda Sneklik Dzeyi Yksek elik aprazl Perdelerden Oluan Tek
Katl
elik Endstri Binas 50
3.2.1. Dey Ykler 53
3.2.2. Deprem Karakteristikleri 53
3.2.3. Rzgr Ykleri 54
3.2.4. Kar Ykleri 55
3.2.5. Trapez Sac Yk 55
3.2.6. Ak Ykleri 55
3.2.7. Deprem Ykleri 56
3.2.8. Ak Hesab 56
3.2.9. st Balk Hesab 57
3.2.10. Alt Balk Hesab 57
3.2.11. (y) Dorultusundaki Merkezi apraz Sisteminin Analizi
58
3.2.11.1. Merkezi apraz Sisteminin Rzgr Ykleri in Hesab 58
3.2.11.2. Merkezi apraz Sisteminin Deprem Ykleri in Hesab 60
3.2.12. Kolonlarn Boyutlandrlmas 62
3.2.13. at ve Dey Dzlem apraz Sistemi Elemanlarnn
Boyutlandrlmas 64
3.2.14. at ve Dey Dzlem apraz Sistemi Birleim Detaylarnn
Tasarm 66
3.2.15. Kolonlarn Temel Balant Detaynn Tasarm 69
3.2.16. Bir Dorultuda Sneklik Dzeyi Normal erevelerden, Dier
Dorultuda Sneklik Dzeyi Normal elik aprazl Perdelerden Oluan
Tek
Katl elik Endstri Binas 73
3.2.16.1. Deprem Karakteristikleri 74
3.2.16.2. Dzensizliklerin Kontrol 75
3.2.16.3. Yk Birleimleri 75
3.2.16.4. Sistem Analizleri 76
4. DEERLENDRME VE SONULAR 78
KAYNAKLAR 84
ZGEM 85
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
v
KISALTMALAR
ABYYHY: Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda
YnetmelikDBYBHY: Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda
Ynetmelik
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
vi
TABLO LSTES
Sayfa no
Tablo 2.1:Enkesit koullar........ 5Tablo 2.2: DaArttrma
Katsaylar.. 37Tablo 2.3: Bytme Katsaylar.. 38Tablo 2.4: Aln Levhal
Bulonlu Kiri Kolon Birleim
Detaylarnn Uygulama Snrlar .. 42Tablo 2.5: Takviyeli Aln Levhal
Bulonlu Kiri Kolon
Birleim Detaynn Uygulama Snrlar 43
Tablo 2.6: Aln Levhasz Bulonlu Kiri KolonBirleim Detaynn
Uygulama Snrlar 44
Tablo 2.7: Kaynakl Kiri Kolon Birleim DetaynnUygulama Snrlar.
45
Tablo 2.8: Ek Balk Levhal Kaynakl Kiri KolonBirleim Detaynn
Uygulama Snrlar 46
Tablo 2.9: ZayflatlmKiriEnkesiti KaynaklKiri Kolon Birleim
Detaynn Uygulama Snrlar. 47
Tablo 3.1:Kafes KiriMetraj 72Tablo 3.2:Ak Metraj... 72Tablo
3.3:at apraz sistemi Metraj... 72Tablo 3.4:Dey Dzlem Merkezi apraz
Sistemi Metraj... 73Tablo 3.5:Kolon Metraj 73Tablo 3.6:ereve
Kirilerinin Metraj.. 76Tablo 3.7:ereve Kolonlarnn Metraj 76Tablo
3.8:at apraz Sistemi Metraj.. 76Tablo 3.9:Dey Dzlem Merkezi apraz
sistemi Metraj ... 77
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
vii
EKL LSTES
Sayfa no
ekil 2.1 : Kolonlarn Kirilerden Gl Olmas Koulu.. 6ekil 2.2 :
Kolon KiriBirleim Detay.. 9ekil 2.3 : Takviye Levhalar. 10ekil 2.4
: elik aprazlar. 18ekil 2.5 : BaKirii Dnme As 29ekil 2.6 : Aln
Levhal Bulonlu Birleim Detay.. 41ekil 2.7 : Takviyeli Aln Levhal
Bulonlu Birleim Detay.. 42
ekil 2.8 : Aln Levhasz Bulonlu Birleim Detay 43ekil 2.9 :
Kaynakl Birleim Detay. 45ekil 2.10: Ek Balk Levhal Kaynakl Birleim
Detay46ekil 2.11: ZayflatlmKiriEnkesiti Kaynakl Birleim Detay.
47ekil 3.1 : Tek Katl elik Yaplar. 49ekil 3.2 : Genel Sistem Grn
50ekil 3.3 : at Sistem Plan... 51ekil 3.4 : Tipik ereve Enkesiti..
52ekil 3.5 :Cephe Sistem Grn 53ekil 3.6 :Rzgar Yklemesi. 54ekil 3.7
:Cephe Kolonlarnn Rzgar Ykleri ve Mesnet Tepkileri 59ekil 3.8 :at
ve Dey Dzlem aprazlarna Etkiyen Rzgar Ykleri.. 60ekil 3.9 :at ve
Dey Dzlem aprazlarna Etkiyen Deprem Ykleri 61
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
viii
SEMBOL LSTES
Aadaki simgelerin kullanld boyutlu ifadelerde, kuvvetler Newton
[N],uzunluklar milimetre [mm], alar radyan [rad] ve gerilmeler
MegaPascal[Mpa]=[N/mm2] birimindedir.
A :Enkesit alanAk :Kesme alanAnet : Net enkesit alanB
:Genilikbcf :Kolon kesitinin balk genilii
bbf :Kirikesitinin balk geniliiD :Dairesel halka kesitlerde
dapDa :Akma gerilmesi arttrma katsaysdb :Kirienkesit yksekliidc
:Kolon enkesit yksekliiE :Deprem yk simgesiEs :Yap elii elastisite
modlE :Bakirii boyuG :Sabit yk simgesiHort :Dm noktasnn stndeki ve
altndaki kat yksekliklerinin ortalamash :Gvde levhas yksekliihi
:Binann iinci katnn kat yksekliilb :Kiriin yanal dorultuda
mesnetlendii noktalar arasndaki uzaklkln :Kiriularndaki olas
plastik mafsal noktalar arasndaki uzaklkMd :Dey ykler ve deprem
yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eilmemomentiMp :Eilme
momenti kapasitesiMpa :Kolonun alt ucunda hesaplanan moment
kapasitesiMpi :Kiriin sol ucu ide hesaplanan pozitif veya negatif
moment kapasitesiMpj : Kiriin saucu jde hesaplanan pozitif veya
negatif moment kapasitesiMpn :ndirgenmemimoment kapasitesiMp
:Kolonun st ucunda hesaplanan moment kapasitesiMvi : Kiriin sol ucu
ideki olas plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolay
kolon yznde meydana gelen ek eilme momentiMvj : Kiriin sa ucu
jdeki olas plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolaykolon yznde
meydana gelen ek eilme momentiNbp :Eksenel basn kapasitesiNp
:Eksenel ekme kapasitesiNd :Dey ykler ve deprem yklerinin ortak
etkisi altnda hesaplanan eksenelkuvvetQ :Hareketli yk simgesiR
:Tayc sistem davrankatsays
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
ix
ry : Kiribalnn ve gvdenin 1/5inin yanal dorultudaki atalet
yarapt :Kalnlktbf :Kirikesitinin balk kalnltcf :Kolon kesitinin
balk kalnltmin :Kayma blgesindeki en kk levha kalnltp : Takviye
levhalar dahil olmak zere, kayma blgesindeki toplam levha
kalnltt :Takviye levhas kalnltw :Gvde kalnlu :Kayma blgesi
evresinin uzunluuVd : Dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi
altnda hesaplanan kesmekuvvetiVdy :Kiriin kolona birleen yznde dey
yklerden meydana gelen basit kirikesme kuvvetiVe :Kolon-kiribirleim
blgesinin gerekli kesme dayanmVke :Kayma blgesinin gerekli kesme
dayanmVik : ereveli veya perdeli-ereveli sistemlerin erevelerinde,
binann iincikatndaki tm kolonlarda, gz nne alnan deprem
dorultusunda hesaplanan kesme
kuvvetlerinin toplamVis : ereveli veya perdeli-ereveli
sitemlerin erevelerinde, binann iincikatnda Denklem 2.1in hem
alttaki hem de stteki dm noktalarnda salandkolonlarda, gz nne alnan
deprem dorultusunda hesaplanan kesme kuvvetlerinintoplamVp :Kesme
kuvveti kapasitesiVpn :ndirgenmemikesme kuvveti kapasitesiWp :
Plastik mukavemet momentii : Herhangi bir iinci katta hesaplanan
Vis/Vikorani :Binann iinci katndaki greli kat telemesip :Bakirii
dnme aso :Bytme katsaysa :Yap eliinin akma gerilmesibem : Elemann
narinliine bal olarak, TS-648e gre hesaplanan basn
emniyetgerilmesiem :Emniyet gerilmesip : Greli kat telemesi as
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
x
2007 DEPREM YNETMELNN 1998 DEPREM YNETMELLEKARILATIRILMASI VE
SAYISAL RDELEMES
ZET
Yksek lisans tezi olarak sunulan bu almann temel amac, 1998
ABYYHY ile2007 DBYBHY lerin elik yaplar ile ilgili ierdikleri
kavram ve kabuller asndanfarkl yanlarn ortaya koymak; ve bu
farkllklar tek katl bir elik yap zerinde
irdelemektir.almann ilk blmlerinde, her iki ynetmelik genel
olarak incelenmi, ve yeniynetmelikte yer alan fakl kavramlar
karlatrmal olarak irdelenmitir.
elik tayc sistemler her iki ynetmelie gre snflandrlm; birbirine
denk gelensistemler arasndaki benzerlik ve farkllklar ortaya
konmutur.
Her iki ynetmelikte, verilen deprem ykleri ve hesap kurallarnda
kullanlanstandartlar belirtilmi, birleim elemanlar ile ilgili
olarak belirtilen kurallarn dndaverilen dier hususlar iin TS 648 ve
TS 3357deki kurallara uyulaca ifadeedilmitir.
Malzeme koullar ve emniyet gerilmeleri, arttrlm deprem etkileri,
i kuvvet
kapasiteleri ve gerilme snr deerleri balklar altnda her iki
ynetmelik arasndakifarklar belirtilmitir.
almann ilerleyen blmlerinde, 1998 Afet Blgelerinde Yaplacak
YaplarHakknda Ynetmelikte olmayan fakat yeni ynetmelikte kapsaml
bir ekildedeinilen Moment Aktaran erevelerde Kiri Kolon Birleim
Detaylarirdelenmitir.
almann son blmnde tek katl elik yaplar hakknda genel bir bilgi
verilmi,ve bir endstri yaps 2007 Deprem Blgelerinde Yaplacak
Binalar HakkndaYnetmelik esas alnarak zlmtr. Yapnn tasarm ve
zmlenmesi srasndaSAP 2000 bilgisayar program kullanlm ve sonulara
ilikin deerlendirmeleryaplmtr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
xi
COMPARISON OF TURKISH EARTHQUAKE DESIGN CODE IN 2007 ANDTHAT IN
1998 AND NUMERICAL INVESTIGATION
SUMMARY
The main purpose of this study, which is presented as M.Sc
thesis, is to find out thedifferences in concepts, and assumptions
of the existing design specifications forstructures built in
disaster areas (i.e Turkish Earthquake Design Code in 1998 and
Turkish Earthquake Design Code in 2007). And the behaviour of a
single-storey steelstructures, using these design codes has been
investigated.
At the beginning of this study, both design code have been
examined in a generalmeaning. And new concepts in Turkish
Earthquake Design Code in 2007 have beeninvestigated in an
comperative way.
Steel frames are classified according to the both
specifications; similarities anddifferences are mentioned.
Seismic loads and the standarts which are used in calculation
rules are given in bothspecifications. It is also mentioned that
except teh rules about connection elements,TS 648 and TS 3357 rules
are used.
The differences between specifications in material conditions,
allowable stresses,modified earthquake effects, internal load
capacity and tension limits are mentioned.
Moreover; the details of beam column connection in moment
distributed frameswhich is not mentioned specifications for
structures to be built in disaster areas in1998 is
investigated.
Finally, comprehensive information is given about single storey
steel suructures andan ndustrial steel structure is solved
according to specifications for structures to bebuilt in disaster
areas in 2007. While designing and solving the structure SAP2000
isutilized; and evaluations are made accordingly.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
1
1. GRBu almada 1998 Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda
Ynetmelik ve
2007 Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelikte
elik binalar
iin depreme dayankl tasarm kurallar incelenmitir.
1995 ylnda oluturulan bir komitenin youn almalar sonucu, Mays
1996da
yeni ABYYHY Resmi Gazetede yaynlanm ve bir yl boyunca
tartmaya
almtr.
1998 Deprem Ynetmelii (ABYYHY) gerek bilim adamlarndan
gerekse
mhendislik kamuoyundan gelen youn tepkilere hedef olmu, bunun
zerine
ynetmelik yeniden ele alnm, belirli blmleri, dzeltilmi, ve son
ekli Eyll
1997 de yaynlanarak 1 Ocak 1998de yrrle girmitir.
Ynetmelik, dnyadaki ve yurdumuzdaki Deprem Mhendislii
gelimelerinin pek
ounu kapsayan adave olumlu yaklamlar iermektedir.
Ancak 1996 taslanda olduu gibi, 1998 Deprem Ynetmeliinde de bir
ok
maddede ileriki veya gerideki blm, alt ksm ve maddelere ardk
gndermeler
yaplmakta, bu olumsuz zellik ynetmeliin anlalabilir olma
niteliine genilde zarar vermektedir.
2007 Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmeliin
(DBYBHY)
hazrlanmasnda 1999 Marmara depreminin olumsuz etkileri gz nne
alnm,
yabanc ynetmeliklerden de faydalanlarak kapsaml bir deprem
ynetmelii
hazrlanmtr.
Yeni ynetmeliin elik yaplar ile ilgili olan ksmnda, yapy
oluturacak
elemanlarn enkesit koullarndan birleim elemanlarnn detaylarna
varncaya kadar
yap pek ok ynden irdelenmi ve ihtiyalara cevap veren bir
ynetmelik olduu
ispatlanmtr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
2
2. 2007 DEPREM YNETMELNN 1998 DEPREM YNETMELLE KARILATIRILMASI
VE SAYISAL RDELEMES
Bu blmde 2007 Deprem Ynetmelii ve 1998 Deprem Ynetmeliinde yer
alan
yapsal nitelikli temel kavram ve kurallar karlatrlm, ayrca 2007
Deprem
Ynetmeliinin baz nemli maddelerinin AISC 2002 ve AISC 2005 ile
benzerlik ve
farkllklar ele alnmtr.
2.1Kapsam2007 Deprem Ynetmeliinde, deprem blgelerinde yaplacak
tm elik binalarn
tayc sistem elemanlarnn boyutlandrlmas ve birleimlerinin
dzenlenmesi, bu
konuda yrrlkte olan ilgili standart ve ynetmeliklerle birlikte,
belirtilen zel
kurallara uyularak yaplaca aka vurgulanmve kapsam iindeki elik
binalarn
yatay yk tayc sistemlerinin sadece elik erevelerden, sadece
merkezi veya d
merkez elik aprazl perdelerden veya erevelerin, elik aprazl
perdeler ya da
betonarme perdelerle birleiminden olabilecei belirtilmitir.
Ayrca betonarme
demelerin elik kiriler ile kompozit olarak alt elik tayc
sistemler de bu
blmn kapsam iine alnmtr.
Bu maddede bahsedilen elik binalar 2007 DBYBHYte Tablo 2.5ksmnda
verilen
elik binalardr. Bunlar:
Deprem yklerinin tamamnn erevelerle tand binalar Deprem
yklerinin tamamnn stteki balantlar mafsall olan kolonlar
tarafndan tand binalar
Deprem yklerinin tamamnn aprazl perdeler veya yerinde
dkmebetonarme perdeler tarafndan tand binalar
aprazlarn merkezi olmas durumu aprazlarn dmerkez olmas
durumu
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
3
Betonarme perdelerin kullanlmas durumu Deprem yklerinin ereveler
ile birlikte aprazl elik perdeler veya yerinde
dkme betonarme perdeler tarafndan tand binalar
aprazlarn merkezi olmas durumu aprazlarn dmerkez olmas durumu
Betonarme perdelerin kullanlmas durumu
Buna karn, 1998 Deprem Ynetmeliinde merkezi veya dmerkez elik
aprazl
perdeler yerine elik aprazl perdeler denilmekte olup kompozit
yaplara ise hi
deinilmemitir. Dier tayclarda ise herhangi bir farkllk
yoktur.
2.2Depreme Kar GvenlikHer iki ynetmelikte de, tm dnyada kabul
gren, yapnn sk ve kk iddetteki
depremleri elastik snrlar iinde kalarak, orta iddetteki
depremleri tayc sistemde
kolayca onarlabilecek nemsiz hasarlarla, ok seyrek ve iddetli
depremleri de can
kaybna yol amadan atlatmas ilkesi benimsenmi, belirli bir
gvenlik daima
amalanmtr.
2.3elik Tayc Sistemlerin Snflandrlmas2007 Deprem Blgelerinde
Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelikte elik tayc
sistemler:
1. Sneklik Dzeyi Yksek ereveler2. Sneklik Dzeyi Normal
ereveler3. Sneklik Dzeyi Yksek Merkezi elik aprazl Perdeler4.
Sneklik Dzeyi Normal Merkezi elik aprazl Perdeler5. Sneklik Dzeyi
Yksek Dmerkez elik aprazl Perdeler
olmak zere besnfa ayrld halde;
1998 Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikte
(ABYYHY)
elik tayc sistemler:
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
4
1. Sneklik Dzeyi Yksek ereveler2. Sneklik Dzeyi Normal
ereveler3. Sneklik Dzeyi Yksek elik aprazl Perdeler4.
Sneklik Dzeyi Normal elik aprazl Perdeler
olmak zere drt snfa ayrlmtr.
2.3.1 Sneklik Dzeyi Yksek ereveler Enkesit koullar Sneklik dzeyi
yksek erevelerin kiri ve kolonlarnda, balk
genilii/kalnl ve gvde ykseklii/kalnl oranlarna ilikin
kurallar
Tablo 2.1de verilmitir.
Sneklik dzeyi yksek erevelerin, yerel burkulmasnn nlenmesi,
ve
sismik yklere maruz kaldnda inelastik deformasyonlara kar
koyabilmesi gerekmektedir. nk, yerel burkulma kolon, kiri
gibi
tayc elemanlarn yk tama kapasitelerinde nemli kayplara yol
amaktadr. nelastik deformasyonlarn byk ksmnn, az miktarda
kolonun kayma blgesinde ve kirite plastik mafsal ad verilen
blgelerde
dnme eklinde olmas beklenmektedir.
Ayrca, kolonlar, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan
eksenel kuvvet
ve eilme momentleri altnda gerekli gerilme kontrollerini
salamalar yannda,
birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde arttrlm ykleme
durumlarndan
oluan eksenel basn ve ekme kuvvetleri altnda da (eilme
momentleri gz nne
alnmakszn) yeterli dayanm kapasitesine sahip olacaklar
belirtilmitir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
5
Tablo 2.1 : Enkesit Koullar
Snr Deerler
Eleman TanmNarinlikOranlar Sneklik Dzeyi
Yksek SistemSneklik DzeyiNormal Sistem
Eilme etkisindekiIKesitleriUKesitleri
b/t asE /3.0 asE /5.0
Eilme etkisindekiI kesitleriU kesitleri
h/tw asE /2.3 asE /0.5
Basn etkisindekiT kesitleri
L kesitleri
h/tw asE /3.0 asE /5.0
10.0/ AN ad iin
A
NE
a
d
as
7.11/2.3
10.0/ AN ad iin
A
NE
a
d
as
7.11/0.5 Eilme ve eksenelbasn etkisindeki
I kesitleriU kesitleri
h/tw10.0/ >AN ad iin
A
NE
a
d
as
1.2/33.1
10.0/ >AN ad iin
A
NE
a
d
as
1.2/08.2
Eilme veya eksenelbasn etkisindeki
dairesel halkakesitler (borular)
D/ta
sE
05.0
a
sE
08.0
Eilme veya eksenelbasn etkisindekidikdrtgen kutu
kesitler
b/tveyah/tw
asE /7.0 asE /2.1
Tanmlar
b : Ikesitlerde yarm balk geniliiI,Ukesitleri ve dikdrtgen kutu
kesitlerde balk genilii
h : I, U, T, kesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde gvde
yksekliiLkesitlerinde byk kenar uzunluu
D : dairesel halka kesitlerde (borularda) dapt : I, U,
Tkesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde balk kalnl, halka
kesitlerde (borularda) kalnlktw : I, U, T, Lkesitleri ve
dikdrtgen kutu kesitlerde gvde kalnl
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
6
Kolonlarn kirilerden daha gl olmas koulu ereve tr sistemlerde
veya perdeli ereveli sistemlerin
erevelerinde, gz nne alnan deprem dorultusunda her bir
kolon-kiri dm noktasna birleen kolonlarn moment
kapasitelerinin
toplam, o dm noktasna birleen kirilerin moment kapasiteleri
toplamnn 1.1Dakatndan daha byk olacaktr.
(Mpa+Mp) 1.1Da(Mpi+ Mvi+ Mpj+ Mvj) (2.1)
Bu denklemdeki Mvive Mvjterimleri, zayflatlmkirienkesitleri
kullanlmas
veya kiriularnda guseler oluturulmas halinde, kiriularndaki olas
plastik
mafsallardaki kesme kuvvetlerinden dolay, kolon yznde meydana
gelen ek
eilme momentlerini gstermektedir. Plastik momentlerin kirilerin
kolon
yzndeki kesitlerinde olumas halinde, bu terimler sfr deerini
almaktadr.
ekil 2.1 : Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulu
Gl kolon zayf kiri prensibi, yapda oluacak plastik mafsallarn
ncelikle
kirilerde olumasn salayarak, yapnn gmeden nce byk
deformasyonlar
yaparak can gvenlii asndan zaman kazanlmasn salamak iin
uygulanan
bir prensiptir.Depremin her iki yn iin elverisiz sonu verecek
ekilde ayr ayr
uygulanacaktr. Kolon eilme momenti kapasitelerinin hesabnda,
depremin yn
ile uyumlu olarak bu moment kapasitelerini en kk yapan tasarm
eksenel
kuvvetleri gz nne alnacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
7
Depremin x ve y dorultusundan etkimesine bal olarak Denklem
(2.1)e gre
korunumlu tarafta kalmak iin kolon eilme momenti kapasitesini en
kk
yapan normal kuvvete gre kontrol yaplr. Kolon eilme momenti
kapasitesini
en kk yapan normal kuvvet Denklem (2.1)i salarsa kolon eilme
momenti
kapasitesinin daha byk olduu durumda bu koul salanmolur.
Tek katl binalarda ve ok katl binalarn kolonlar st kata
devametmeyen dm noktalarnda Denklem (2.1)in salanp salanmadna
baklmayacaktr.
Kolonlarn kirilerden daha gl olas koulunun baz
kolonlardasalanamamas durumunda, sadece erevelerden veya perde
ve
erevelerin birleiminden oluan tayc sistemlerde, gz nne alnan
deprem dorultusunda binann herhangi bir iinci katnda
i = Vis/Vik0.70 denkleminin salanmas koulu ile, ilgili katn alt
veya
stndeki baz dm noktalarnda Denklem (2.1)in salanamam
olmasna izin verilebilir.
i = Vis/Vik 0.70 denkleminin salanmas durumunda 0.70< i<
1.00aralnda, Denklem (2.1)in hem alttaki, hem de stteki dm
noktalarnda saland kolonlara etkiyen eilme momenti ve kesme
kuvvetleri (1/ i) oran ile arplarak arttrlacaktr. Denklem
(2.1)i
salamayan kolonlar, kesitlerinde oluan dey yk ve deprem
etkileri
altnda hesaplanacaktr.
Herhangi bir katta i = Vis/Vik 0.70 denkleminin
salanamamasdurumunda, sadece erevelerden veya perde ve
erevelerin
birleiminden oluan tayc sistemlerdeki tm ereveler Sneklik
Dzeyi Normal ereve olarak gz nne alnacak ve tayc sistem
davrankatsays deitirilerek hesap tekrarlanacaktr.
Kiri-Kolon Birleim Blgeleri Sneklik dzeyi normal erevelerin
moment aktaran kiri-kolon
birleimlerinde aadaki koulun bir arada salanmas
gerekmektedir:
1. Birleim en az 0.04 radyan greli kat telemesi asn (greli
kattelemesi/kat ykseklii) salayacaktr. Bunun iin, deneysel
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
8
ve/veya analitik yntemlerle geerlilii kantlanm detaylar
kullanlacaktr.
2. Birleimin kolon yzndeki gerekli eilme dayanm, birleen
kiriineilme momenti kapasitesinin 0.80x1.1Da katndan daha az
olmayacaktr. Ancak bu dayanmn st limiti, dm noktasna
birleen kolonlar tarafndan sz konusu birleime aktarlan en
byk
eilme momenti ile uyumlu olacaktr. Ayrca dey ykler ve
deprem yk azaltma katsaysnn R=1.5 deeri iin hesaplanan
deprem yklerinin ortak etkisi altnda meydana gelen ek eilme
momentini amayacaktr. Zayflatlm kiri enkesitleri kullanlmas
veya kiriularnda guseler oluturulmas halinde, kolon yzndeki
eilme momenti kapasitesi, kiriplastik momenti ile
kiriucundaki
olas plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolay kolon yznde
meydana gelen ek eilme momenti toplanarak hesaplanacaktr.
Bu madde ile ilgili olarak AISC 2002 ve AISC 2005de birleimin
kolon
yzndeki gerekli eilme dayanmnn, balanan kiriin 0.04 greli
kat
telenmesi as ile plastik eilme dayanmnn en az %80ine eit
olmas gerektii belirtilmitir.
3. Birleimin gerekli Vekesme kuvveti dayanm
n
pjpi
adyel
MMDVV
)(1.1
+= (2.2)
ile hesaplanacaktr.
Birleimin tama kapasitesinin hesabnda 2007 Deprem YnetmeliiMadde
4.2.5te verilen gerilme snr deerleri kullanlacaktr.
Kiri-kolon birleim detaynda, kolon ve kiri balklarnn snrladkayma
blgesi, aadaki koullar salayacak ekilde
boyutlandrlmaldr:
1. Kayma blgesinin gerekli Vke kesme kuvveti dayanm, dmnoktasna
birleen kirilerin kolon yzndeki eilme momenti
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
9
kapasiteleri toplamnn 0.80 katndan meydana gelen kesme
kuvvetine
eit olarak alnacaktr.
=
ortb
pkeHd
MV11
8.0 (2.3)
ekil 2.2 : Kolon KiriBirleim Detay
2. Kayma blgesinin Vpkesme kuvveti kapasitesi
+=
pcb
cfcf
pcaptdd
tbtdV
2316.0 (2.4)
denklemi ile hesaplanacaktr. Kayma blgesinin yeterli kesme
dayanmna sahip olabilmesi iin
VpVke (2.5)
koulunun salanmas gerekmektedir. Bu koulun salanmamas
halinde, gerekli miktarda takviye levhas kullanlacak veya
kayma
blgesine kegen dorultusunda berkitme levhalar eklenecektir.
Kolon gvde levhasnn ve eer kullanlm ise takviye levhalarnn
herbirinin en kk kalnl
tminu/180 (2.6)
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
10
koulunu salamaldr.
Bu koulun salanmad durumlarda takviye levhalar ve kolon
gvde levhas birbirlerine kaynakla balanarak birlikte almalar
salanacak ve levha kalnlklar toplamnn Denklem 2.6y salad
kontrol edilecektir.
takviye levhalar
tmin= min (t,tmin)
(a) (b)ekil 2.3 : Takviye Levhalar
Burada (a) kesitinde kaynak gsterilen yerde kaynak yapmak uygun
deildir.
nk profilin boyun blgeleri profilin entik dayanmnn olduka dk
olduu blgelerdir. AISC 2002de de belirtildii zere genibalkl ve
balk
gvde birleiminde ovallik olan elemanlarda belirli bir blgede
dayanmda
azalma olduu fark edilmi, bu durum deneysel almalarla
kantlanmtr.
Kayma blgesinde takviye levhalar kullanlmas halinde, bu
levhalarnkolon balk levhalarna balanmas iin tam penetrasyonlu kt
kaynak
veya ke kayna kullanlacaktr. Bu kaynaklar takviye levhas
tarafndan karlanan kesme kuvvetini gvenle aktaracak ekilde
kontrol
edilecektir. Bu hesapta 2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.2.5te
verilenkaynak gerilme kapasiteleri kullanlacaktr.
Moment aktaran kiri-kolon birleim detaylarnda, kolon gvdesinin
heriki tarafna, kiribalklar seviyesinde sreklilik levhalar
konularak kiri
balklarndaki ekme ve basn kuvvetlerinin kolona (ve iki tarafl
kiri-
kolon birleimlerinde komu kirie) gvenle aktarlmas
salanacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
11
Buradaki sreklilik levhalar, moment kuvvet iftine dntrldnde
elde
edilen ekme ve basn kuvvetlerini kolonda herhangi bir yerel
burkulma ve
buruma olmadan kolona aktarabilmek iin gereklidir.
1. Sreklilik levhalarnn kalnlklar, tek tarafl kiri
birleimlerindebirleen kiriin balk kalnlndan, kolona iki taraftan
kiri
birlemesi durumunda ise birleen kirilerin balk kalnlklarnn
bynden daha az olmayacaktr.
Srekliliin salanmasnda problem yaanmamas, kuvvet aktarmnn
sorunsuz salanabilmesi ve kayma blgesinde herhangi bir yerel
burkulma yaanmamas iin sreklilik levhalarnn minimum kalnl
kiribalk kalnlna eit olmaldr.
2. Sreklilik levhalarnn kolon gvde ve balklarna balants iin
tampenetrasyonlu kt kaynak kullanlacaktr. Sreklilik levhasnn
kolon
gvdesine balants iin ke kayna da kullanlabilir. Ancak bu
kaynan, sreklilik levhasnn kendi dzlemindeki kesme
kapasitesine eit bir kuvveti kolon gvdesine aktaracak boy ve
kalnlkta olmas gereklidir.
3. Kolon balk kalnlnnbfbfcf tbt 54.0 (2.7)
ve
6bf
cf
bt (2.8)
koullarnn her ikisini de salamas durumunda sreklilik
levhasna
gerek olmayabilir.
Kolon ve KiriEkleri Tam penetrasyonlu kt kaynakl veya bulonlu
olarak yaplan kolon
eklerinin kolon-kiribirleim yerinden en az net kat yksekliinin
1/3
kadar uzakta olacaktr. Ke kayna ile veya tam penetrasyonlu
olmayan
kt kaynakla yaplan eklerde bu uzaklk 1.20mden az
olmayacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
12
1. Kolon kesit tesirleri dnld zaman (moment diyagram)ekin,
momentin kk olduu yerlerde yaplmas en uygun zm
olmaktadr.
2. AISC 2002de ve AISC 2005te bu snr deerler ayn
olarakverilmitir. Ayrca bunlara ek olarak AISC 2002 ve AISC
2005te
kolon temiz yksekliinin 2.4mden az olmas durumunda ekin
ortaya yaplabileceinden bahsedilmektedir.
3. Ayrca AISC 2002de ve AISC 2005te bu snrlarn yan sraekme
etkisindeki tam penetrastonlu olmayan kt kaynakla
yaplan eklerin dizayn dayanmnn gerekli dayanmn %200ne
eit olmas gerektii belirtilmitir.
Kiri ekleri, kolon-kiribirleim kesitinden en az kiriyksekliinin
ikikat kadar uzakta yaplmaldr.
Kiri eklerinde de kolon eklerindeki duruma benzer olarak
momentin
kk olduu yerlerde ek yapmak en uygun zm olmaktadr.
Kolon ve kiri eklerinin eilme kapasitesi, eklenen elemann
eilmekapasitesinden, kesme kuvveti kapasitesi ise Denklem (2.2)de
verilen
deerden az olmayacaktr. Ayrca, birinci ve ikinci derece
deprem
blgelerinde, kolon eklerinin eksenel kuvvet kapasiteleri 2007
DepremYnetmelii Denklem 4.1a ve Denklem 4.1b ile hesaplanan
eksenel
basn ve ekme kuvvetleri altnda da (eilme momentleri gz nne
alnmakszn) yeterli olacaktr. Ek elemanlarnn tama glerinin
hesabnda 2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.2.5te verilen kaynak
ve
bulon gerilme snr deerleri kullanlacaktr.
KiriBalklarnn Yanal Dorultuda Mesnetlenmesi Kirilerin st ve alt
balklar, yanal dorultuda mesnetlenecektir.
Kirilerin yanal dorultuda mesnetlendii noktalar arasndaki
lbuzakl
a
sy
b
Erl
086.0 (2.9)
koulunu salamaldr. Ayrca tekil yklerin etkidii noktalar,
kiri
enkesitinin ani olarak deitii noktalar ve sistemin dorusal
olmayan
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
13
ekildeitirmesi srasnda plastik mafsal oluabilecek noktalar da
yanal
dorultuda mesnetlenecektir.
Kirilerin yanal dorultuda mesnetlenmesinin amac, yanal
burkulmay
nlemektir. Elemann tekrarl ykler altnda yanal burkularak devre
d
kalmasn nlemek iin ve daha fazla enerji yutmasn salamak iin
kirilerin
belli aralklarla yanal dorultuda mesnetlenmesi gerekmektedir.
Ayrca tekil
yklerin etkidii ve ani kesit deiimi olan zel noktalarda nlem
olarak
kirilerin yanal dorultuda mesnetlenmeleri gerekmektedir.
AISC 2002 ve AISC 2005te de kiribalklarnn yanal mesnetlenmesi
ile ilgili
olarak ayn snr deerler verilmitir.
Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli basn ve ekme dayanm,
kiribalnn eksenel ekme kapasitesinin 0.02sinden daha az
olmayacaktr.
Betonarme demelerin elik kiriler ile kompozit olarak alt
eliktayc sistemlerde, kirilerin betonarme demeye balanan
balklarnda
yukardaki koullara uyulmas zorunlu deildir.
Kompozit demelerde, demenin yatayda ok byk rijitlie sahip
olmas
nedeniyle kiribalklarnn tutulmasnda yeterli gelmektedir.
1998 ABYYHYte Sneklik Dzeyi Yksek erevelerin kesit
hesaplarnn
TS 648e gre emniyet gerilmeleri yntemiyle yaplsa bile, tm
ereveelemanlarnda balk genilii/kalnl ve gvde derinlii/kalnl oranlar
iin
TS 4561e uyulaca belirtilmitir.
Bu ynetmelikte de, Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulu
bal
bulunmakta ancak, 2007 DBYBHYte Denklem (2.1)de tanmlanan Da
arttrma
katsaylar tanmlanmamaktadr. Kolonlarn kirilerden daha gl olmas
koulunun
baz kolonlarda salanamamas durumunda:
Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden
oluantayc sistemlerde, gz nne alnan deprem dorultusunda binann
herhangi bir iinci katnda, i = Vis/Vik 0.70 denkleminin
salanmas
koulu ile, ilgili katn alt veya stndeki baz dm noktalarnda
Denklem (2.1)in salanmamolmasna izin verilebilir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
14
i = Vis/Vik 0.70 denkleminin salanmas durumunda, 0.70< i
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
15
Her iki ynetmelikte de yer alan gl kolon zayf kiri prensibi
yapda oluacak
plastik mafsallarn nce kirilerde yer almasna ynelik
nlemlerdir.
2007 DBYBHYte, FEMA 350, AISC 2002, AISC 2005den de
yararlanlarak
sneklii arttrc ilave koullar getirilmekte ve konstrktif kurallar
verilmektedir.
Tayc sistem davrankatsaylar arasnda fark yoktur.
2.3.2 Sneklik Dzeyi Normal ereveler Enkesit koullar Sneklik
dzeyi normal erevelerin kiri ve kolonlarnda, balk
genilii/kalnl ve gvde ykseklii/kalnl oranlarna ilikin
koullar
Tablo 2.1de verilmitir. Ancak, en ok iki katl binalarda, gerekli
yerel
burkulma kontrollerinin yaplmas koulu ile, bu snrlarn almasna
izin
verilebilecei belirtilmitir.
Sneklik dzeyi normal erevelerde de yerel burkulmann nlenmesi
gerekmektedir. nk yerel burkulma kolon, kiri gibi tayc
elemanlarn
yk tama kapasitelerinde nemli kayplara yol aar. Ancak sneklik
dzeyi
yksek olan erevelerde olduu kadar sismik enerji yutma
kapasitesine sahip
olmadklar iin ve inelastik deformasyonlara fazla kar koyamadklar
iin
sneklik dzeyi yksek erevelere gre snrlar belirlenirken daha
esnek
davranlmtr. Sneklik dzeyi yksek erevelerin kolonlar iin verilen
koullar
sneklik dzeyi normal ereveler iin de geerlidir.
Sneklik dzeyi normal erevelerde, sneklik dzeyi yksek ereveleriin
geerli olan kolonlarn kirilerden daha gl olmas koulu ve
kolonlarn kirilerden daha gl olmas koulunun baz kolonlarda
salanamamas durumundaki koullara uyulmas zorunlu deildir.
Kiri-Kolon Birleim Blgeleri Sneklik dzeyi normal erevelerin
moment aktaran kiri-kolon
birleimlerinde dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan
i
kuvvetler altnda gerekli gerilme kontrolleri yaplacaktr.
Ayrca
birleimin tama kapasitesi, aada tanmlanan i kuvvetlerden kk
olanlarn da salayacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
16
1. Kolona birleen kiriin daha nce tanmlanan eilme
momentikapasitesi ve Denklem (2.2) ile hesaplanan gerekli kesme
kuvveti
dayanm
2. Arttrlm ykleme durumlarndan dolay kolon yznde meydanagelen
eilme momenti ve kesme kuvveti
Birleimin tama kapasitesinin hesabnda 2007 Deprem YnetmeliiMadde
4.2.5te verilen gerilme snr deerleri kullanlacaktr.
Kiri-kolon birleim detaynda kolon ve kiri balklarnn snrladkayma
blgesi aadaki koullar salayacak ekilde boyutlandrlacaktr:
1. Kayma blgesinin Vkegerekli kesme kuvveti dayanmnn
hesabnda2007 Deprem Ynetmelii Denklem 4.1a ve Denklem 4.1bde
verilen arttrlm deprem yklemesinden meydana gelen kesme
kuvveti ve Denklem (2.3) ile hesaplanan kesme kuvvetinden kk
olan kullanlacaktr.
2. Kayma blgesinin Vp kesme kuvveti dayanm Denklem (2.4)
ilehesaplanacaktr. Kayma blgesinin yeterli kesme dayanmna sahip
olmas iin Denklem (2.5)in salanmas gerekmektedir.
3. Sneklik dzeyi yksek erevelerin kayma blgesi hesab iin
2007Deprem Ynetmelii Madde 4.3.4.3(c) ve Madde 4.3.4.3(d)deverilen
kurallar sneklik dzeyi normal ereveler iin de aynen
geerlidir.
Sneklik dzeyi yksek erevelerin kiri-kolon birleim blgeleri
iinverilen kurallar sneklik dzeyi normal ereveler iin de aynen
geerlidir.
Sneklik dzeyi yksek erevelerde sreklilik levhalarnn hesab
iin2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.3.4.4te verilen kurallar
sneklikdzeyi normal ereveler iin de aynen geerlidir.
Kirive Kolon Ekleri Sneklik dzeyi yksek erevelerde kolon ve kiri
ekleri iin 2007
Deprem Ynetmelii Madde 4.3.5te verilen kurallar sneklik
dzeyi
normal ereveler iin de aynen geerlidir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
17
KiriBalklarnn Yanal Dorultuda Mesnetlenmesi Kirilerin st ve alt
balklar, yanal dorultuda mesnetlenecektir.
Kirilerin yanal dorultuda mesnetlendii noktalar arasndaki
lbuzakl
a
syb
Erl
124.0 (2.10)
koulunu salamaldr. Ayrca, tekil yklerin etkidii noktalar
kiri
enkesitinin ani olarak deitii noktalar ve sistemin lineer
olmayan
ekildeitirmesi srasnda plastik mafsal oluabilecek noktalarda
yanal
dorultuda mesnetlenecektir.
Sneklik dzeyi yksek olan sistemlere benzer olarak yanal
burkulmann
nlenmesi iin kirilerin belli aralklarla yanal dorultuda
mesnetlenmesi
gerekmektedir.
Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli basn ve ekme dayanm
kiribalnn eksenel ekme kapasitesinin 0.02sinden daha az
olmayacaktr.
Betonarme demelerin elik kiriler ile kompozit olarak alt
eliktayc sistemlerde, kirilerin betonarme demeye balanan
balklarnda
yukardaki koullara uyulmas zorunlu deildir.
1998 ABYYHYte Sneklik Dzeyi Normal erevelerin kesit
hesaplarnn
TS 648e gre emniyet gerilmeleri yntemiyle yaplsa bile, tm
ereve
elemanlarnda balk genilii/kalnl ve gvde derinlii/kalnl oranlar
iin
TS 4561e uyulaca belirtilmitir.
Ayrca bu ynetmelikte, 2007 DBYBHYte, Sneklik Dzeyi Normal
erevelere ait
kiri-kolon birleim blgeleri, kolon ve kiri ekleri, kiri
balklarnn yanal
dorultuda mesnetlenmesi balklar altnda anlatlan blmler yer
almamaktadr.
Her iki ynetmelikte Tayc Sistem DavranKatsays ayndr. 2007
DBYBHYte
yanal burkulmay nleyici kurallar bulunmaktadr.
2.3.3 Merkezi ve Dmerkez elik aprazl Perdelerelik aprazl
perdeler, mafsall birleimli veya moment aktaran ereveler ile
bunlara merkezi ve dmerkez olarak balanan aprazlardan oluan
yatay yk tayc
sistemlerdir. Bu tr sistemlerin yatay yk tama kapasiteleri,
eilme dayanmlarnn
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
18
yannda, daha ok veya tmyle elemanlarn eksenel kuvvet dayanmlar
ile
salanmaktadr. elik aprazl perdeler, aprazlarn dzenine bal olarak
ikiye
ayrlrlar:
1. Merkezi elik aprazl Perdeler (ekil 2.3)2. Dmerkez elik aprazl
Perdeler
aprazlarn ereve dm noktalarna merkezi olarak baland Merkezi
elik
aprazl Perdeler, sneklik dzeyi yksek veya sneklik dzeyi normal
sistem olarak
boyutlandrlabilirler. Buna karlk, aprazlarn ereve dm
noktalarna
dmerkez olarak baland Dmerkez elik aprazl Perdeler sneklik
dzeyi
yksek sistem olarak boyutlandrlacaklardr.
ekil 2.4 : elik aprazlar
1998 Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikte
(ABYYHY) bu
blm, Sneklik Dzeyi Normal elik aprazl Perdeler ve Sneklik Dzeyi
Yksek
elik aprazl Perdeler balklar alnda incelenmitir.
2.3.4 Sneklik Dzeyi Yksek Merkezi elik aprazl PerdelerSneklik
dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler, basn elemanlarnn
bazlarnn burkulmas halinde dahi, sistemde nemli lde dayanm kayb
meydana
gelmeyecek ekilde boyutlandrlrlar. Bu sistemlerin boyutlandrlmas
aada
verilen kurallarla yaplr.
Enkesit Koullar Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl
perdelerin kiri, kolon
ve aprazlarnda, balk genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl
ve ap/kalnlk oranlarna ilikin koullar Tablo 2.1de
verilmitir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
19
Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdelerde inelastik
deformasyonlara kar koymak iin yerel burkulmann nlenmesi
gerekmektedir. nk yerel burkulma kolon, kiri, apraz gibi
tayc
elemanlarn yk tama kapasitelerinde nemli kayplara yol aar.
at ve dey dzlem apraz sistemlerinin tm basn elemanlarndanarinlik
oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap) asE /0.4
snr deerini amayacaktr.
Narinliin belli bir snr amas durumunda, tekrarl evrimsel
ykler
altnda apraz elemanlarnda yerel burkulma yaanmamas iin
sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdelerde bir
narinlik
snr konulmutur.
ok paral aprazlarda ba levhalarnn aralklar, iki ba
levhasarasndaki tek elemann narinlik oran tm ubuun etkin
narinlik
orannn 0.40 katn amayacak ekilde belirlenecektir. ok paral
aprazn burkulmasnn balevhasnda kesme etkisi oluturmadnn
gsterilmesi halinde, ba levhalarnn aralklar, iki ba levhas
arasndaki tek ubuun narinlik oran ok paral ubuun narinlik
orannn 0.75 katn amayacak ekilde belirlenecektir. Ba
levhalarnn toplam kesme kuvveti kapasitesi, her bir ubuk
elemann
eksenel ekme kapasitesinden daha az olmayacaktr. Her ubukta
en
az iki ba levhas kullanlacak ve ba levhalar eit aralkl
olarak
yerletirilecektir. Bulonlu balevhalarnn, ubuun temiz aklnn
orta drtte birine yerletirilmesine izin verilmez.
Yatay Yklerin Dalm Binann bir aks zerindeki dey merkezi apraz
elemanlar, o aks
dorultusundaki depremde ve her bir deprem ynnde etkiyen
yatay
kuvvetlerin en az %30u ve en ok %70i basnca alan aprazlar
tarafndan karlanacak ekilde dzenlenecektir.
Bu konuda AISC 2002de, apraz elemanlarnn burkulma ve
burkulma sonras basn dayanmlarnn ekme dayanmlarna gre az
olabilecei iin yap genilii boyunca basn ve ekme dayanmlarn
dengeli bir biimde ayarlamay hedefledii belirtilmektedir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
20
aprazlarn Birleimleri aprazlarn birleim detaylarnda, dey ykler
ve depremin ortak
etkisinden oluan i kuvvetler altnda gerekli gerilme
kontrolleri
yaplacaktr. Ayrca, birleimin tama kapasitesi aada tanmlanan
i kuvvetlerden kk olann da salamaldr:
1. aprazlarn eksenel kuvvet (ekme veya basn) kapasitesi2. Dm
noktasna birleen dier elemanlarn kapasitelerine bal
olarak, sz konusu apraza aktarlabilecek en byk eksenel
kuvvet
3. 2007 Deprem Ynetmelii Denklem 4.1a ve Denklem 4.1bdeverilen
arttrlm ykleme durumlarndan meydana gelen apraz
eksenel kuvveti
Birleimin tama kapasitesinin hesabnda, 2007 Deprem
YnetmeliiMadde 4.2.5te verilen gerilme snr deerleri
kullanlacaktr.
aprazlar kolonlara ve/veya kirilere balayan dm noktaslevhalar
aadaki iki koulu da salamaldr:
1. Dm noktas levhasnn dzlemi iindeki eilme kapasitesi,
dmnoktasna birleen aprazn eilme kapasitesinden daha az
olmayacaktr.
Yklerin aprazlardan elemanlara aktarlmas srasnda dm noktas
levhasnn eilme kapasitesinin aprazn eilme kapasitesinden az
olmamas, ykn apraz elemanlarndan dier elemanlara herhangi
bir
burulma veya burkulma olmadan aktarlabilmesini salamak
asndan
gereklidir.
2. Dm noktas levhasnn dzlem dna burkulmasnn nlenmesiamacyla,
aprazn ucunun kiri veya kolon yzne uzakl dm
levhas kalnlnn iki katndan daha fazla olmayacaktr. Buna
uyulmad durumlarda, ilave berkitme levhalar kullanlarak, dm
levhasnn dzlem dna burkulmas nlenecektir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
21
zel apraz Dzenleri in Ek Koullar V veya ters V eklindeki apraz
sistemlerinin salamas gereken ek
koullar aada verilmitir.
1. aprazlarn baland kiriler srekli olacaktr.2. aprazlar dey
yklerin ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda
boyutlandrlacaktr. Ancak aprazlarn baland kiriler ve u
balantlar, aprazlarn yok saylmas durumunda, kendi zerindeki
dey ykleri gvenle tayacak ekilde boyutlandrlacaktr.
3. Sneklik dzeyi yksek erevelerin kirileri iin 2007
DepremYnetmelii Madde 4.3.6da verilen koullar aprazlarn baland
kiriler iin de aynen geerlidir.
aprazlarn baland kiriler aprazn yok saylmas durumunda bile
kendi zerlerine gelen ykleri gvenle tamak zorundadrlar.
aprazlarn baland kirilerde de yerel burkulma olmamas iin
kirilerin yanal dorultuda mesnetlenmesi gerekmektedir.
Burada verilen maddeler AISC 2002de ve AISC 2005de de ayn
ekilde yer almaktadr.
Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdelerde Keklindeki
(aprazlarn kolon orta noktasna baland) apraz
dzenine izin verilemez.
AISC 2002 ve AISC 2005te de belirtildii gibi Keklindeki
aprazlar
kolonlarda dengesiz bir yatay kuvvete neden olurlar. Bu
dengesiz
kuvvetler kolonun gmesine neden olabilmektedir.
Kolon Ekleri
Kolon ekleri kolon serbest yksekliinin ortadaki 1/3lk
blgesindeyaplacaktr.
Kolon kesit tesirleri dnld zaman (moment diyagram)ekin,
momentin kk olduu yerde yaplmas en uygun olandr.
Kolon eklerinin eilme dayanm eklenen elemanlardan knneilme
kapasitesinin %50sinden, kesme kuvveti dayanm ise eklenen
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
22
elemanlardan knn kesme kapasitesinden daha az olmamaldr.
Ayrca, birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, kolon
eklerinin
eksenel kuvvet tama gleri 2007 Deprem Ynetmelii Denklem
4.1ave Denklem 4.1bde verilen arttrlmdeprem yklemelerinden
oluan basn ve ekme kuvvetleri altnda da (eilme momentleri gznne
alnmakszn) yeterli olacaktr. Ek elemanlarnn hesabnda,
2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.2.5te verilen kaynak ve bulon
gerilme kapasiteleri kullanlacaktr.
Bu madde ile ilgili olarak AISC 2002de de kolon eklerinin
eilme
dayanm eklenen elemanlardan knn eilme kapasitesinin
%50sinden, kesme kuvveti dayanm ise eklenen elemanlardan
knn kesme kapasitesinden daha kk olmayacaktr eklinde
yer almaktadr.
1998 Deprem Ynetmeliinde bu sisteme kar gelen bir sistem
tanmlanmamtr.
AISC 2002 VE AISC 2005te bu snflandrma yaplmtr. Bu
ynetmeliklerden
yararlanlarak konulan koullar, enkesitin ve apraz elemanlarn
yanal burkulmalarn
nlemekte ve yk tama kapasitelerini arttrmaktadr.
2.3.5 Sneklik Dzeyi Normal Merkezi elik aprazl PerdelerSneklik
Dzeyi Normal Merkezi elik aprazl Perdelerin
boyutlandrlmasndauygulanacak kurallar aada belirtilmitir:
Enkesit Koullar Sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl
perdelerin kiri, kolon
ve aprazlarnda balk genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl
ve ap/kalnlk oranlarna ilikin koullar Tablo 2.1de
verilmitir.
Ancak en ok iki katl binalarda, gerekli yerel burkulma
kontrollerinin
yaplmas koulu ile, bu snrlarn almasna izin verilebilir.
Sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl perdelerin de snrl
miktarda inelastik deformasyonlara kar koyabilmesi
gerekmektedir.
Bu nedenle de sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl
perdeler
kadar olmasa da sneklik dzeyi normal elik aprazl perdelerde
de
yerel burkulmann nlenmesi gerekmektedir. nk yerel burkulma
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
23
kolon, kiri, apraz gibi tayc elemanlarn yk tama
kapasitelerinde nemli kayplara yol aar.
at ve dey dzlem apraz sistemlerinin tm basn elemanlarndanarinlik
oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap) asE /0.4 snr
deerini amayacaktr.
Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler kadar
enerji
yutma kapasitesine sahip olmasada sneklik dzeyi normal
merkezi
elik aprazl perdelerde de, narinliin belirli bir snr ap
tekrarl
evrimsel ykler altnda apraz elemanlarda yerel burkulma
yaanmamas iin bir narinlik snr belirlenmitir.
AISC 2002de de bu snr ayn deer olarak verilmitir.
ok paral aprazlarda, TS 648in ba levhalarna ilikin
kurallargeerlidir. Her ubukta en az iki balevhas kullanlacaktr.
Sadece ekme kuvveti tayacak ekilde hesaplanan aprazlardanarinlik
oran 250yi amayacaktr. Ancak en ok iki katl binalardaki
apraz elemanlarn, 2007 Deprem Ynetmelii Blm 2ye gre
hesaplanan ekme kuvvetinin Tablo 2.3te ki 0 katsays ile
arpmn tayacak ekilde boyutlandrlmalar halinde bu kural
uygulanmayabilir.
Sadece ekme kuvveti tayacak ekilde boyutlandrlmolsalar bile
aprazlarda 250 narinlik snrnn almamas gvenlik olmas
asndan konulmubir maddedir.
aprazlarn Birleimleri aprazlarn birleim detaylarnda, dey ykler
ve depremin ortak
etkisinden oluan i kuvvetler altnda gerekli gerilme
kontrolleri
yaplacaktr. Ayrca, birleimin tama kapasitesi aada tanmlanan
i kuvvetlerden kk olann salamaldr:
1. aprazlarn eksenel kuvvet (ekme veya basn) kapasitesi2.
Arttrlmyklemelerden meydana gelen apraz eksenel kuvveti
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
24
3. Dm noktasna birleen dier elemanlar tarafndan sz konusuapraza
aktarlabilecek en byk kuvvet
4. Birleimin tama kapasitesinin hesabnda, 2007 Deprem
YnetmeliiMadde 4.2.5te verilen gerilme snr deerleri
kullanlacaktr.
5. Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler iin
2007Deprem Ynetmelii Madde 4.6.3.3te verilen koullar, sneklik
dzeyi normal merkezi elik aprazl perdeler iin de geerlidir.
zel apraz Dzenleri in Ek Koullar Sneklik Dzeyi Yksek Merkezi
elik aprazl Perdeler iin 2007
Deprem Ynetmelii Madde 4.6.4.1(a) ve Madde 4.6.4.1(b)de
verilen koullar, sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl
perdeler iin de geerlidir.
Sneklik dzeyi normal erevelerin kirileri iin Madde
4.4.4teverilen koullar, aprazlarn baland kiriler iin de aynen
geerlidir.
1998 Deprem Ynetmeliinde Sneklik Dzeyi Normal elik aprazl
Perdeler bal altnda incelenen bu blmde, nce sistemin tanm
yaplm,
daha sonra bu elemanlara uygulanacak koullar drt madde de
sralanmtr:
1) aprazlarn sadece ekmeye almak zere hesaplanmas
durumunda,apraz rg ubuklarnn narinlik oran 250yi aamaz.
2) Basn kuvveti de alacak ekilde hesaplanan rg ubuklarnn
narinlikoran 100den fazla olamaz.
3) Birden ok paral olup basn kuvveti de alan rg
ubuklarnda,TS-648in ara balantlara ilikin tm kurallar
geerlidir.
4) rg ubuklarnn birleimlerinde kaba bulon kullanlmas
durumunda,bulonlarn emniyet gerilmeleri azaltlacaktr.
2007 DBYBHYte yanal burkulmay nleyici koullar getirilmitir;
getirilen koullar
AISC 2002 ve AISC 2005 ynetmeliklerindekilere benzer
koullardr.
Tayc Sistem DavranKatsays 1998 ABYYHYe gre arttrlmtr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
25
2.3.6 Sneklik Dzeyi Yksek Dmerkez elik aprazl PerdelerSneklik
dzeyi yksek dmerkez elik aprazl perdeler, deprem etkileri
altnda
ba kirilerinin nemli lde dorusal olmayan ekildeitirme
yapabilme
zelliine sahip olduu yatay yk tayc sistemlerdir. Bu sistemler,
bakirilerinin
plastik ekildeitirmesi srasnda, kolonlarn, aprazlarn ve ba kirii
dndaki
dier kirilerin elastik blgede kalmas salanacak ekilde
boyutlandrlrlar.
Sneklik dzeyi yksek d merkez elik aprazl perdelerin
boyutlandrlmasnda
uygulanacak kurallar aada verilmitir:
Enkesit Koullar Sneklik dzeyi yksek dmerkez elik aprazl
perdelerin ba
kirileri, dier kirileri, kolon ve aprazlarnda balk
genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl ve ap/kalnlkoranlarnda Tablo
2.1deki koullara uyulacaktr. Ba kirilerine
ilikin ek koullar 2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.8.2de
verilmitir.
D merkez elik aprazl perdelerin inelastik davrann
gerekletirebilmesi iin yerel burkulmann nlenmesi
gerekmektedir.
Yerel burkulma kiri, kolon, ve aprazlarn tama kapasitesini
ve
snekliini byk oranda drmektedir. Bu nedenle balk
genilii/kalnl ve gvde ykseklii/kalnl ve ap/kalnlk
oranlarna snrlamalar getirilmitir.
aprazlarn narinlik oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap)as
E /0.4 snr deerini amamaldr.
Ba kirii dnda kalan ereve elemanlarnn elastik snrlar iinde
kalmas ngrldnden narinlik orannn snr deeri elastik
blgede kalacak ekilde verilmitir.
ok paral aprazlar iin 2007 Deprem Ynetmelii Madde4.6.1.3te
verilen koullar dmerkez elik aprazl perdeler iin de
aynen geerlidir.
ok paral aprazlarda ba levhalarnn aralklar, ardk iki ba
levhas arasndaki tek elemann narinlik oran tm ubuun narinlik
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
26
orannn 0.40 katn amayacak ekilde belirlenecektir. ok paral
aprazn burkulmasnn balevhasnda kesme etkisi oluturmadnn
gsterilmesi halinde, ba levhalarnn aralklar, iki ba levhas
arasndaki tek ubuun narinlik oran ok paral ubuun etkin
narinlik orannn 0.75 katn amayacak ekilde belirlenebilir.
Balevhalarnn toplam kesme kuvveti kapasitesi, her bir ubuk
elemannn eksenel ekme kapasitesinden daha az olmayacaktr.
Her
ubukta en az iki balevhas kullanlacak ve balevhalar eit
aralkl
olarak yerletirilecektir. Bulonlu ba levhalarnn, ubuun temiz
aklnn orta drtte birine yerletirilmesine izin verilmez.
BaKirileri
Sneklik dzeyi yksek dmerkez elik aprazl perdelerde, herapraz
elemann en az bir ucunda bakirii bulunacaktr.
AISC 2002de ve AISC 2005te bakirii gvdesinin tek para olmas
gerektii ve takviyeye izin verilmedii belirtilmitir.
Ba kiriinin boyu, 2007 Deprem Ynetmelii Madde 4.8.8.1dekizel
durumun dnda, aadaki ekilde belirlenebilir:
1.0 Mp/Vpe 5.0 Mp/Vp (2.11)
Bu bantdaki Mpeilme momenti ve Vpkesme kuvveti kapasiteleri2007
Deprem Ynetmelii Denklem 4.2(a) ve Denklem 4.2(b) ile
hesaplanacaktr.
Bakirileri, dey ykler ve 2007 Deprem Ynetmelii Blm 2yehesaplanan
deprem etkilerinden oluan tasarm i kuvvetleri (kesme
kuvveti, eilme momenti, ve eksenel kuvvet) altnda
boyutlandrlacaktr.
Ba kiriinin Vd tasarm kesme kuvveti, aadaki koullarn herikisini
de salamaldr.
Vd Vp (2.12)
Vd2 Mp/e (2.13)
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
27
Bakirii tasarm eksenel kuvvetininNd/aA > 0.15 (2.14)
olmas halinde Denklem (2.12) ve Denklem (2.13)te Mpve
Vpyerine
=
ANMM
a
dppn
118.1 (2.15)
2)/(1 ANVVadppn
= (2.16)
deerleri kullanlacaktr.
Bu deerler AISC 2002 ve AISC 2005te de benzer ekilde yer
almaktadr.
Ba kiriinin akma limitinin belirlenmesinde Denklem (2.15) ve
Denklem (2.16)nn olduka iyi sonular verdii deneylerle
belirlenmitir.
Bakiriinin gvde levhas tek paral olacak, gvde dzlemi
iindetakviye levhalar bulunmayacaktr. Gvde levhasnda boluk
almayacaktr.
Gvde levhasnn iki paral olarak takviye edildii durumlarda
inelastik deformasyonlarn hedeflendii gibi kiri ve takviye
levhastarafndan tam anlamyla paylam salanamaz. ift tarafl ba
kiriinde elemann plastiklemesi srasnda kaynaklarn beraber
almas g gzkmektedir.
Gvde levhasna boluk almas durumunda zellikle kesme ba
kirilerinde yksek kayma kuvveti nedeniyle gerilme ylmalar
olumaktadr. Hedeflenen enerji yutumu gerekleemeden ba kirii
gevrek ekilde krlacaktr. Ayrca deneysel almalarda, bulonla
balanm kiri-kolon birleimlerinin kaynakla balanm detaylara
oranla daha az enerji yuttuu gzlenmitir.
BaKiriinin Yanal Dorultuda Mesnetlenmesi Bakiriinin st ve alt
balklar kiriin iki ucunda, kolon kenarnda
dzenlenen ba kirilerinde ise kiriin bir ucunda, yanal
dorultuda
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
28
mesnetlenecektir. Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli
dayanm,
kiri balnn eksenel ekme kapasitesinin 0.06sndan daha az
olmayacaktr.
Yanal mesnet balant kirii ve apraz elemannn stabilitesini
salamak amacyla balant kiriinin her iki tarafnda
uygulanmaldr.
Uygulanacak mesnet, balant kirii ve kat kiriinin dier ksmnn
yanal burkulmaya, ayrca apraz elemannn dey dzleminin o
noktada yanal deplasmana kar tutulmasn salayacaktr.
aprazlarn
basnca alt durumlarda, apraz ucunun dzlem d herhangi bir
hareketi sonucunda balant kirii ve kat kiriinin dier ksm
dnecektir.
AISC 2002de yanal mesnetlerin balant kiriinin alt ve st baln
tutacak ekilde tasarlanmas gerektii belirtilmitir. Yanal
dorultudaki mesnetlerin dayanmnn kiri balnn eksenel ekme
kapasitesinin %6s olduu belirtilmektedir.
Ayrca, ba kirii dnda kalan kiri blm de, asbf Eb /45.0 aralklarla
yanal dorultuda mesnetlenecektir. Bu mesnetlerin gerekli
dayanm, kiri balnn eksenel ekme kapasitesinin 0.01inden
daha az olmayacaktr.
Betonarme demelerin elik kiriler ile kompozit olarak altelik
tayc sistemlerde yukardaki koullara uyulmas zorunlu
deildir.
BaKiriinin Dnme As Ba kiriinin bulunduu iinci katn 2007 Deprem
Ynetmelii
Blm 2de tanmlanan igreli kat telemesine bal olarak
i
ip
hR= (2.17)
denklemi ile bulunan greli kat telemesi asndan dolay,
bakirii
ile bu kiriin uzantsndaki kat kirii arasnda meydana gelen p
ba
kirii dnme as aada verilen snr deerleri amayacaktr:
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
29
ekil 2.5 : BaKirii dnme As
1. Ba kirii uzunluunun 1.6 Mp/Vpye eit veya daha kk olmashalinde
0.10 radyan
2. Ba kirii uzunluunun 2.6 Mp/Vpye eit veya daha byk
olmashalinde 0.03 radyan
Ba kirii uzunluunun bu iki snr deer arasnda olmas halinde
dorusal interpolasyon yaplacaktr.
Dmerkez ereve sistemleri iin yaplan aratrmalarda iyi
berkitilmi
kesme bakirilerinin evrimsel yklemeler altnda 0.10 radyan
plastik
dnmeye dayand; yine iyi berkitilmi uzun ba kirilerinin
evrimsel
yklemeler altnda 0.015 ile 0.09 radyan deerleri arasnda
plastik
dnme yapabildikleri gzlenmitir. AISC 2002 ve AISC 2005te
kesme
bakirileri iin plastik dnme st snr deeri 0.08 radyan, moment
bakirileri iin ise 0.02 radyan olarak verilmitir.
Rijitlik (Berkitme) Levhalar apraz elemanlarn ba kiriine ve
uzantlarna dorudan yk
aktard ularnda rijitlik levhalar dzenlenecektir. Rijitlik
levhalar,
aksi belirtilmedike, ba kirii gvde levhasnn her iki tarafna
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
30
konulacak, gvde levhas yksekliinde ve (bbf tw) / 2
geniliinde
olacaktr. Rijitlik levhalarnn kalnl, gvde levhas kalnlnn
0.75inden ve 10mmden az olmayacaktr. Rijitlik levhalarn ba
kiriinin gvdesine balayan srekli ke kaynaklar, rijitlik
levhasnn enkesit alan ile malzeme akma gerilmesinin
arpmndanoluan kuvvetleri aktaracak kapasitede olmaldr.
Deneysel almalarda grlmtr ki, zellikle kesme ba
kirilerinde berkitme levhalarnn kullanlmas gvde burkulmasn
geciktirmektedir. Bunun sonucu olarak ba kiriinin plastik
dnme
kapasitesi artmaktadr.
Uzun ba kirilerinde ounlukla karlalan stabilite bozulmas
durumu, yanal burulmal burkulmadr. Ba kirii bitiminin yaknna
konulan berkitmeler, yanal burulmal burkulmaya kar mesnet
grevi
grmektedir.
AISC 2002 ve AISC 2005te belirtildii gibi uzun ba kirileri
iin
yaplan deneylerde numune performanslarna dayanarak, balk
yerel
burkulmasn ve yanal burulmal burkulmay nlemek amacyla ba
kirii bitiminden balant kirii balk kalnlnn 1.5 kat kadar
uzakla berkitme konulmas gerektii belirtilmektedir.
Balant kirii ularndaki rijitlik levhalarna ek olarak,
aadatanmlanan ara rijitlik levhalar konulacaktr:
1. Boyu 1.6 Mp/Vpden daha ksa olan ba kirilerinde, ara
rijitliklevhalarnn ara uzaklklar, ba kirii dnme asnn 0.10
radyan
olmas halinde (30 tw db/5)ten, ba kirii dnme asnn 0.03
radyandan daha kk olmas halinde ise (52 tw db/5)ten daha
fazla
olmayacaktr. Dnme asnn ara deerleri iin dorusal
interpolasyon yaplacaktr.
2. Boyu 2.6 Mp/Vpden byk ve 5 Mp/Vpden kk ba kirilerinde,ba
kirii ularndan 1.5bbf uzaklkta birer rijitlik levhalar
konulacaktr.
3. Boyu 1.6 Mp/Vpve 2.6 Mp/Vp arasnda olan ba kirilerinde, (1)
ve(2)de belirtilen ara rijitlik levhalar birlikte
kullanlacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
31
aprazlar, Kat Kirileri ve Kolonlar Ba kiriinin plastiklemesine
neden olan ykleme, 2007 Deprem
Ynetmelii Blm 2ye gre hesaplanan deprem etkilerinden oluan
i kuvvetlerin, ba kiriinde kesit seimi sonucunda hesaplanan
Mp/Mdve Vp/VdTasarm Bytme Katsaylarnn k ile uyumlu
olacak ekilde arttrlmas suretiyle belirlenecektir.
aprazlar, ba kiriinin plastiklemesine neden olan
yklemenin1.25Dakatndan oluan i kuvvetlere gre
boyutlandrlacaktr.
Yaplan deneyler sonucunda doru ekilde tekil edilmi dmerkez
ereve sistemlerinde ba kirii akma dayanmnn 1.5 katna varan
pekleme gerilmelerine ulaabildii grlmektedir. Ancak
ynetmelikte pekleme katsays yaklak ve ortalama bir deer
olarak1.25 verilmitir.
Kat kiriinin ba kirii dnda kalan blm, ba kiriininplastiklemesine
neden olan yklemenin 1.1Da katndan oluan i
kuvvetlere gre boyutlandrlacaktr.
Ba kiriinin kesme dayanm peklemeden dolay yaklak 1.25
katna kmaktadr. Ancak ynetmeliklerde kat kiriinin ba kirii
dnda kalan blmnn tasarmda kullanlan dayanm, balanteleman
dayanmnn yaklak 1.1 kat olarak verilmektedir.
Ama, ba kirii dnda kalan kiri blm ile aprazlarn elastik
olarak kalmasn salamaktr.
Kolonlarda, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan
ikuvvetler altnda gerekli gerilme kontrolleri yaplacaktr.
Ayrca,
kolonun tama kapasitesi aada tanmlanan i kuvvetlerden kk
olanlarn da salamaldr:
1. Bakiriinin plastiklemesine neden olan yklemenin
1.1Dakatndanoluan i kuvvetler
2. 2007 Deprem Ynetmelii Denklem 4.1a ve Denklem 4.1bdeverilen
arttrlmyklemelerden meydana gelen i kuvvetler
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
32
apraz, kat kirii ve kolon enkesitlerinin i kuvvet kapasiteleri
2007Deprem Ynetmelii Denklem (4.2)de verilen bantlar ile
hesaplanacaktr.
apraz BaKirii Birleimiaprazlarn ba kirii ile birleim detay 2007
Deprem Ynetmelii
Denklem (4.8.6.2)de belirtilen ekilde hesaplanan arttrlm i
kuvvetlere gre boyutlandrlacaktr.
BaKirii Kolon Birleimi Kolona birleen bakiriinin boyu
e 1.6 Mp/Vp (2.18)
koulunu salamaldr.
Deneysel almalar uzun bakirilerinde plastik dnme
kapasitesinin
dkten marjinale doru deitiini gstermitir. Bu nedenle byk
bir depremde balantnn gmeden yeterli sneklii gstermesi
pheli gzkmektedir. Ayrca bakirii kolon balantsnn gmesi
tahmin edilebilir gvenilirlikte deildir; son derece gevrek
ekildedir.
Sonu olarak, d merkez ereve sistemlerinde uzun balant
kirilerinin kolon kenarnda tekil edilmemesi gerektii
belirtilmitir.
Birleimin kolon yzndeki gerekli eilme ve kesme dayanmlar,srasyla
bakiriinin Mpeilme momenti kapasitesinden ve Vpkesme
kuvveti kapasitesinden daha az olmayacaktr. Bakirii
balklarnn
kolona balants iin tam penetrasyonlu kt kaynak
uygulanacaktr.
Kiri Kolon BirleimiKat kiriinin ba kirii dnda kalan blmnn kolon
ile birleim detay
kiri gvde dzlemi iinde mafsall olarak yaplabilir. Ancak bu
balant,
kiribalklarnn eksenel ekme kapasitesinin 0.01ine eit, enine
dorultuda
ve ters ynl kuvvetlerin oluturduu burulma momentine gre
boyutlandrlacaktr.
AISC 2002 ve AISC 2005te de kat kiriinin ba kirii dnda kalan
blmnn, kolon ile birleim detay kiri gvde dzlemi iinde
mafsall
olarak yaplabileceinden bahsedilmektedir.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
33
1998 (ABYYHY)de Sneklik Dzeyi Yksek elik aprazl Perdeler bal
altnda incelenen bu blmde, nce sistemin tanm yaplm, daha sonra
da
bu elemanlara uygulanacak koullar bemadde de anlatlmtr.
Bu maddelerden birincisinde, rg ubuklarnn kolon-kiri birleim
noktasna ya da iki rg ubuunun bir kiri zerindeki ortak
birleim
noktasna gre dmerkezlii, perde kolonlar arasndaki akln
1/5ile
1/10u arasnda seilmesi gerektii belirtilmitir.
Ayrca, rg ubuklarnn kolonlara baland aprazl perdelerde,
balantnn
kolon kesitinin balna yaplaca, basn kuvveti de alacak ekilde
hesaplanan
rg ubuklarnn narinlik oranlarnn 100den fazla olmayaca, birden ok
paral
olup basn kuvveti de alan rg ubuklarnda TS-648in ara balantlara
ilikin tm
kurallarnn geerli olduu ve rg ubuklarnn birleimlerinde kaba
bulon
kullanlmas durumunda, bulonlarn emniyet gerilmelerinin %33
azaltlaca da
belirtilmitir.
2007 DBYBHYte bu sistemler iin ayrntl hesap esaslar ve
konstrktif kurallar
getirilmitir. Elemanlarn enkesiti ve snekliini arttrmak iin
yanal burkulmalarn
nlenmesi istenmektedir. Ba kirilerinin boyutlandrlmasna ok
nem
verilmektedir.
Burada ele alnan iki tip elik aprazl ereve sistemlerdir.
Birincisi, Merkezi elik
aprazl ereveler (Konsantrik Olarak Berkitilmi ereveler),
ikincisi ise D
Merkez elik aprazl erevelerdir.(Eksantrik Olarak
Berkitilmiereveler)
Konsantrik Olarak Berkitilmiereve SistemleriBu tip sistemlerin,
berkitilmemisistemlere gre olduka byk elastik yatay
rijitlii vardr. Diyagonal berkitme elemanlar ve bunlarn
birleimleri
konsantrik olarak berkitilmi ereve sistemlerinin ana
unsurlarn
olutururlar. ok kullanlan bu sistemler ekil (2.3)te
verilmitir.
ekil (2.3)te verilen Konsantrik Berkitilmi ereve Sistemlerinin
ou,
rzgar yklerini lineer elastik blgede kalarak tayabilmesi
amacyla
gelitirilmitir. Diyagonal berkitme elemanlar daima ekme kuvveti
altnda
alacak ekilde tasarm yaplan bu sistemler, genellikle yaplarda
rzgar
yklerinin tanmas iin kullanlr. Bu tip sistemlerde diyagonal
berkitme
elemanlar X formunda yerlemiolur, her bir berkitme elemannn
narinlii
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
34
olduka yksektir. (>300) Bu zellikteki berkitme elemanlar
genellikle
korniyer, yuvarlak elik ubuk veya elik lama elemanlardr.
Eksantrik Olarak Berkitilmiereve SistemleriEksantrik Olarak
Berkitilmi ereve Sistemleri, yksek elastik rijitlie,
evrimsel yatay ykler altnda stabil bir inelastik davrana,
mkemmel bir
dktilite ve enerji yutma kapasitesine sahiptir. Bu nedenle,
yksek sismik
aktivitesi olan blgeler iin olduka uygun tayc sistemlerdir.
Eksantrik Olarak Berkitilmiereve Sistemleri, eitli geometrik
formlarda
oluturulabilir. Ancak bunlarn sneklik dzeyi yksek elik
aprazl
ereveler olarak deerlendirilebilmeleri iin berkitme elemanlar
kiri-kolon
birleim noktasndan belirli uzunlukta eksantrik bir noktaya
balanmaldr.
Birleim noktas ile bu balant arasndaki kiri paras byk
plastikdeformasyonlar yapabilmelidir. Bu fikrin altnda yatan
prensip, berkitme
elemanlarnn, deprem dizayn ykleri zerine kan dykler halinde
(byk
depremlerde olduu gibi) burkulmasn nlemektir. Bylece;
kolon-kiri
birleim noktas ile berkitme eleman arasnda kalan kiriparasnn,
plastik
kayma deformasyonu yapmasna imkn verilerek enerji yutmas salanr.
Bu
kiriin plastik deformasyon yapmasn salayacak teorik yk
hesaplamak
mmkndr. Bu ekilde, berkitme elemanna etkiyecek eksenel ykn
deerini bulmakta mmkndr.
Uygun ekilde dizayn edilmi bir berkitilmi ereve sistemi, rzgr
ve
standartlarca tariflenen deprem yklerine kar koyacak kadar
rijittir ve
standartlarn tanmlad deprem yklerini aan kuvvetli deprem
ykleri
halinde ise olduka dktil davrangsterir.
2.4lgili StandartlarBu blmn kapsam iinde bulunan elik tayc
sistemlerin tasarm, 2007 Deprem
Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik (DBYBHY) Blm
2de
verilen deprem ykleri ve hesap kurallar, TS-498de ngrlen dier
ykler,
emniyet gerilmeleri yntemine ilikin olarak TS-648de verilen
kurallara gre
yaplacaktr. lgili standartlarda verilen kurallarn farkl olduu
zel durumlarda, bu
blmdeki kurallar esas alnacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
35
Bu blmde verilen kurallarn dnda kalan dier hususlar iin TS-648
ve TS-
3357deki kurallara uyulacaktr. Bu standartlarda ve ynetmeliin bu
blmnde yer
almayan hususlar iin, uluslar aras dzeyde kabul grm standart
ve
ynetmeliklerden yararlanlabilir.
2.5Malzeme Koullar ve Emniyet Gerilmeleri Bu Ynetmelik
kapsamnda, TS-648de veya uluslararas dzeyde
kabul grm dier standartlarda tanmlanan ve kaynaklanabilme
zelliine sahip olan tm yap elikleri kullanlabilir. Balklarnn
et
kalnlklar en az 40mm olan hadde profillerinde, kalnl en az
50mm olan levhalar ve bu levhalarla imal edilen yapma
profillerde,
ASTM A673 veya edeeri standartlar uyarnca yaplan testlerde
minimum Charpy-V-Notch (CVN) dayanm (entik Dayanm)
deeri 218oCde 27 Nm (27J) olacaktr.
AISC 2002 ve AISC 2005te balklarnn et kalnl en az 38 mm
olan hadde profillerinde, kalnl en az 50 mm olan levhalar ve
bu
levhalar ile imal edilen yapma profillerde, minimum
Charpy-V-Notch
(CVN) dayanm (entik Dayanm) deerinin 218 C0de 27 Nm (27J)
olmas gerektii verilmitir.
Bu snrlarn yan sra, inelastik davran gstermesi istenilen
elemanlarda kullanlan yap eliklerinde minimum akma gerilmesi
deerinin malzemenin uygunluunun test veya rasyonel
ifadelerle
ispat edilmedii srece AISC 2002de 345 MPa, AISC 2005te ise
bu deerin sneklik dzeyi normal moment erevelerinde ve
sneklik
dzeyi normal merkezi elik aprazl perdeli sistemlerde 380
MPa,
dier sistemlerde ise 345 MPa gememesi gerektii belirtilmitir.
Bu
limitlerin inelastik davrann kolon tabanndaki akma olarak
dnld sistemlerde uygulanmasna gerek olmad
vurgulanmtr.
Ayrca, AISC 2002de sismik dizaynda kullanlacak elemanlarn
yap
eliklerin seilmesi ile ilgili olarak baz kriterler verilmitir.
Bunlar:
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
36
i. Akma gerilmesinin ekme gerilmesine oran 0.85igememelidir.
ii. Akma gerilmesinde gerilme- ekildeitirme platosu olmaldr.iii.
Byk bir ekil inelastik ekildeitirme kapasitesi olmaldr.
Deprem ykleri etkisindeki elemanlarn birleim ve
eklerindekullanlacak bulonlar ISO 8.8, 10.9 veya daha yksek
kalitede
olacaktr. Bu bulonlar, moment aktaran birleimlerde
kendilerine
uygulanabilecek ngerme kuvvetinin tm ile, dier birleimlerde
ise
en az ngerme kuvvetinin yars ile ngerilecektir. Deprem
ykleri
etkisinde olmayan elemanlarn birleim ve ekleri ile temel
balant
detaylarnda ISO 4.6 ve 5.6 kalitesinde bulonlar
kullanlabilir.
Sismik ykler tekrarl ve yn deien ykler olduklar iin tekrarl
ve
iddetli yk etkisi altnda bulonlarn yeterli dayanma sahip
olmalar
gerekmektedir. Bu yzden ISO 8.8, 10.9 kalitesinde veya daha
yksek
kalitede bulonlar kullanlmaldr.
AISC 2002 ve AISC 2005te sismik yklere maruz kalan btn
bulonlarn ngermeli ve yksek dayanml olmas gerektii
belirtilmitir.
Kaynakl birleimlerde elik malzemesine ve kaynaklama
yntemineuygun elektrot kullanlacak ve elektrotun akma dayanm
birletirilen
malzemelerin akma dayanmndan daha az olmayacaktr. Moment
aktaran erevelerin kaynakl kolon-kiri birleimlerinde tam
penetrasyonlu kt kaynak veya ke kayna dikileri
kullanlacaktr.
Bu kaynaklarda kullanlan elektrotun minimum Charpy-V-Notch
(CVN) dayanm (entik Dayanm) 298oCde 27 Nm (27J)
olacaktr.
Birleimlerde kullanlacak elektrotun minimum entik dayanm ile
ilgili ayn deerler AISC 2002 ve AISC 2005te de verilmitir.
Deprem ykleri etkisindeki elemanlarda, ayn birleim
noktasnda,kaynakl ve bulonlu birleimle bir arada kullanlamaz.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
37
1998 ABYYHYte malzeme ile ilgili bir bilgi bulunmamaktadr.
Malzeme ve birleim aralarnn kalitesi, yaplacak deneyler ile
ilgili
bilgiler, deprem ykleri etkisinde burkulmadan oluacak
olumsuzluklar giderme amacyla verilmitir; ve benzerleri AISC
2002
ve AISC 2005te de bulunmaktadr.
Dey ykler ve depremin ortak etkisi altnda Emniyet
GerilmeleriYntemine gre yaplan kesit hesaplarnda, emniyet
gerilmeleri en
fazla %33 arttrlacaktr. Birleim ve eklerin emniyet
gerilmeleri
esasna gre tasarmnda ise bu arttrm %15i gemeyecektir.
Birleim ve ekler ayrca, bu blmn ilgili maddelerinde
belirtildii
ekilde, emniyet gerilmeleri esasna gre ve/veya eleman
kapasitelerine ya da arttrlm deprem etkilerine gre kontrol
edilecektir.
elik yap elemanlarnn ve birleim detaylarnn
gereklikapasitelerinin hesabnda, a akma gerilmesi yerine Daa
arttrlm
akma gerilmesi deerleri kullanlacaktr.
Arttrlm akma gerilmesinin hesabnda uygulanacak Da katsaylar,
yap eliinin snfna ve eleman trne bal olarak, Tablo 2de
verilmitir.
elikteki gerilme peklemesi ksmnn da gz nne alnmas iin Da
arttrma katsaylar kullanlmaktadr.
Tablo 2.2 : DaArttrma Katsaylar
Yap elii Snf ve Eleman Tr Da
Fe 37 eliinden imal edilen hadde profilleri 1.2
Dier yap eliklerinden imal edilen hadde profilleri 1.1
Tm yap eliklerinden imal edilen levhalar 1.1
1998 ABYYHYte Emniyet Gerilmeleri, Yk ve Malzeme Gvenlik
Katsaylar
bal altnda aadaki hususlara deinilmitir:
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
38
1) Emniyet Gerilmeleri Yntemine gre yaplan kesit hesaplarnda,
birleim veekler dnda, emniyet gerilmeleri iin TS-648deki EY ykleme
durumunda
izin verilen %15 arttrm, deprem durumunda en fazla %33e
kabilir.
2) Btn deprem blgelerinde kaynak emniyet gerilmesi veya tama gc
%25orannda azaltlacaktr. Birinci ve ikinci derece deprem
blgelerinde,
antiyede kaynakl birleim ve eklerin sertifikal kaynak
tarafndan
yaplmas zorunludur.
Yukardaki maddelerden de anlalaca gibi, 1998 Deprem Ynetmeliinde
Da
arttrma katsaylar tanmlanmam, kullanlacak yap eliklerinin
zelliklerine
deinilmemi, birleim detaylar zerinde durulmamtr. 2007 DBYBHYte
Da
arttrma katsaylar ile malzeme snf da hesaplarda gz nne
alnmaktadr.
2.6ArttrlmDeprem EtkileriBu blmde gerekli grlen yerlerde, elik
yap elemanlarnn ve birleim
detaylarnn tasarmnda, aada verilen arttrlm deprem etkileri gz
nne
alnacaktr. Arttrlmdeprem etkilerini veren yklemeler;
1.0 G + 1.0 Q oE (2.19)
veya daha elverisiz sonu vermesi halinde
0.9 G oE (2.20)
eklinde tanmlanmtr. 2007 Deprem Ynetmelii Blm 2ye gre
hesaplanan
deprem yklerinden oluan i kuvvetlere uygulanacak o Bytme
Katsaysnn
deerleri, elik tayc sistemlerin trne bal olarak, Tablo 3de
verilmitir.
Tablo 2.3 : Bytme Katsaylar
Tayc Sistem Tr o
Sneklik Dzeyi Yksek ereveler 2.5
Sneklik Dzeyi Normal ereveler 2.0
Merkezi elik aprazl Perdeler (sneklik dzeyi yksek veya normal)
2.0
Dmerkez elik aprazl Perdeler 2.5
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
39
1998 Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikte
(ABYYHY),
Tama Gc Yntemine gre yaplan kesit hesaplarnda, deprem etkisini
ieren
ykleme durumlar;
1.0G + 1.0Q 1.0E
veya daha elverisiz sonu vermesi durumunda
0.9G 1.0E
eklinde tanmlanmtr. Bu ifadelerde, 2007 DBYBHYte tanmlanan ve
tayc
sistem trne gre deien obytme katsaylar tanmlanmamtr.
Ayrca, 1998 ABYYHYte Tama Gc Yntemi ile TS 4561e gre
yaplacak
hesaplarda elik akma snrna uygulanacak malzeme gvenlik katsays
1.15,
betonarme-elik kompozit demelerde beton karakteristik basn
dayanmna
uygulanacak malzeme gvenlik katsays ise 1.5 olarak
alnacaktr.
1998 ABYYHY Tama Gc Yntemine gre kesit hesab yaplabileceini
ifade
etmive yk katsaylar vermitir. 2007 DBYBHY ise tayc sistemin tmne
bal
olarak kullanlan yk arttrma katsaylar tanmlayarak ykleme
yapmaktadr ve
tama gc yntemine gre hesaba deinmitir. Benzer katsaylar AISC
2002de de
kullanlmaktadr.
2.7 Kuvvet Kapasiteleri ve Gerilme Snr DeerleriGerekli
durumlarda kullanlmak zere, yap elemanlarnn i kuvvet kapasiteleri
ve
birleim elemanlarnn gerilme snr deerleri aada tanmlanmtr.
Yap elemanlarnn i kuvvet kapasiteleri:
Eilme momenti kapasitesi: Mp= Wpa (2.21)
Kesme kuvveti kapasitesi: Vp= 0.60 aAk (2.22)
Eksenel basn kapasitesi: Nbp= 1.7bemA (2.23)
Eksenel ekme kapasitesi: Np= aAn (2.24)
Birleim elemanlarnn gerilme snr deerleri:
Tam penetrasyonlu kaynak: a
Ksmi penerasyonlu kt kaynak veya ke kayna: 1.7em
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
40
Bulonlu birleimler: 1.7em
Burada, em ilgili birleim elemanna ait emniyet gerilmelerini
(normal gerilme,
kayma ve ezilme gerilmeleri) gstermektedir.
1998 Deprem Ynetmeliinde Emniyet Gerilmeleri, Yk ve Malzeme
Gvenlik
Katsaylar bal altnda incelenen bu blmde, Emniyet Gerilmeleri
Yntemine
gre yaplan kesit hesaplarnda, birleim ve ekler dnda, emniyet
gerilmeleri iin
TS-648deki EY ykleme durumunda izin verilen %15 arttrmn
deprem
durumunda en fazla %33e karlabilecei belirtilmitir.
Ayrca Denklem (2.19) ve Denklem (2.20)de verilen bytme katsaylar
1998
Deprem Ynetmeliinde tanmlanmamtr. Ayn ekilde, elik yap
elemanlarnn
ve birleim detaylarnn gerekli kapasitelerinin hesabnda, a akma
gerilmesinin Da
arttrma katsaylar ile arplarak arttrlmasna deinilmemitir.
2.8Moment Aktaran erevelerde Kiri-Kolon Birleim Detaylar2.8.1
Kapsam ve Genel Hususlar2.8.1.1 Bu blmde, 2.3.1de Kiri-Kolon
Birleim Blgeleri maddesinde
ngrld ekilde, en az 0.04 radyan Greli Kat telemesi Asn (greli
kat
telemesi/kat ykseklii) salayabilecek kapasitede olduu deneysel
ve/veya analitik
yntemlerle kantlanmolan eitli bulonlu ve kaynakl birleim
detaylar rnekleriverilmitir.
2.8.1.2 Bu detaylar, sneklik dzeyi yksek erevelerin moment
aktaran kiri-
kolon birleimlerinde, kendilerine ait uygulama snrlar
erevesinde
kullanlabileceklerdir.
2.8.1.3 Sneklik dzeyi normal erevelerin moment aktaran
kiri-kolon
birleimlerinde ise, sz konusu detaylar koulsuz olarak
kullanlabilirler.
2.8.1.4 Birleim detaylarnn dayanm hesaplar ve kapasite kontrol
tahkikleri,sneklik dzeyi yksek ve normal ereveler iin, srasyla
2.3.1 ve 2.3.2de Kiri-
Kolon Birleim Blgelerimaddesinde yer alan esaslara uygun olarak
yaplacaktr.
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
41
2.8.2 Kiri Kolon Birleim DetaylarAada, bulonlu ve kaynakl moment
aktaran kiri-kolon birleim detaylar ile bu
detaylarn sneklik dzeyi yksek erevelerde kullanlma koullarn
ieren
uygulama snrlar verilmitir.
2.8.2.1 Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay
Aln levhal, bulonlu kiri-kolon birleim detay ekil (2.6)da
verilmitir. Detayda,
Fe 37 eliinden yaplan aln levhas kiriin balk levhalarna tam
penetrasyonlu kt
kaynak ile, gvde levhasna ise ift tarafl ke kayna ile
birletirilmektedir. Aln
levhasnn kolona balants iin, en az ISO 8.8 kalitesinde tam
ngermeli bulonlar
kullanlacaktr.
Bu detayn sneklik dzeyi yksek erevelere uygulanabilmesi iin,
birleim detay
parametrelerinin Tablo 2.4te verilen uygulama snrlarn salamas
gerekmektedir.
ekil 2.6 : Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
42
Tablo 2.4 : Aln Levhal Bulonlu Kiri Kolon Birleim
Detaylarnn Uygulama Snrlar
Birleim Detay Parametreleri Uygulama Snrlar
Kirienkesit ykseklii 750 mm
Kiriakl / enkesit ykseklii oran 7
Kiribalk kalnl 20 mm
Kolon enkesit ykseklii 600 mm
Bulon snf 8.8 veya 10.9
Bulon ngerme koullar Tam ngerme
Aln levhas malzeme snf Fe 37
Balk levhas kayna Tam penetrasyonlu kt kaynak
2.8.2.2 Takviyeli Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay
Rijitlik levhalar ile takviye edilmialn levhal, bulonlu
kiri-kolon birleim detay
ekil (2.7)de verilmitir. Detayda, Fe 37 eliinden yaplan aln
levhas kiriin
balk levhalarna kt kaynak ile, gvde levhasna ve rijitlik
levhalarna ise ift tarafl
ke kayna ile birletirilmektedir. Aln levhasnn kolona balants
iin, en az ISO
8.8 kalitesinde tam ngermeli bulonlar kullanlacaktr.
Bu detayn sneklik dzeyi yksek erevelerde kullanlabilmesi iin,
birleim detayparametrelerinin Tablo 2.5te verilen uygulama snrlarn
salamas gerekmektedir.
ekil 2.7 :Takviyeli Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay
-
5/24/2018 2007 Deprem Y netmeli i Nin 1998 Deprem Y netmeli i
Ile Kar la t r lmas Ve Say sa...
http:///reader/full/2007-deprem-yoenetmeliginin-1998-deprem-yoenetmeligi-ile-karsi
43
Tablo 2.5 : Takviyeli Aln Levhal Bulonlu Kiri Kolon
Birleim Detaynn Uygulama Snrlar
Birleim Detay Parametreleri Uygulama Snrlar
Kirienkesit ykseklii 1000 mm
Kiriakl / enkesit ykseklii oran 7
Kiribalk kalnl 25 mm
Kolon enkesit ykseklii 600 mm
Bulon snf 8.8 veya 10.9
Bulon ngerme koullar Tam ngerme
Aln levhas malzeme snf Fe 37
Balk levhas kayna Tam penetrasyonlu kt kaynak
2.8.2.3 Aln Levhasz Bulonlu Birleim Detay
Aln levhasz, bulonlu kiri-kolon birl