2003 - 04 - Spinner Magazine

De Spinner is een uitgave van de Nederlandse Flipper Verenigingen verschijnt vier maal per jaar in een oplage van 950 stuks:

-maart nummer 1, deadline voor de copij half februari-juni nummer 2, deadline voor de copij half mei-september nummer 3, deadline voor de copij half augustus-december nummer 4, deadline voor de copij half november

Redactionele bijdragen:

Artikelen en fotomateriaal zijn zeer welkom op het redactieadres. Er mogen geen rechten van derden oprusten. Door inzending geeft de auteur of fotograaf toestemming tot publikatie in de SPINNER.Artikelen kunnen schriftelijk (bij voorkeur getypt/geprint) of digitaal (diskette of e-mail) worden aangeleverd.Teksten (zonder opmaak) in DOS/Windows formaat (Rich Text Format of Word).Artikelen, advertenties, vragen, columns en ingezonden brieven opsturen naar:

Hoofdredactie Spinner, Martijn van AkenJacob Jordaensplein 54

2526 KT Den Haage-mail: [email protected]

fax: 0842-217208

Advertentie tarieven Spinner:

Voor bedrijven en handelaren: 1/4 pagina € 35,00 (1x) € 105,00 (jaarcontract,4x)1/2 pagina € 70,00 (1x) € 210,00 (jaarcontract,4x)1 pagina € 120,00 (1x) € 360,00 (jaarcontract,4x)achterkant (kleur) op aanvraag

commerciële Spinnertjes/visitekaartjes € 12,50 (1x) € 37,50 (jaarcontract,4x)

Niet-commerciële Spinnertjes van leden zijn gratis. Per Spinnertje kunnen maximaal drie flipperkastenworden aangeboden. Geef uw Spinnertje (bij voorkeur schriftelijk/elektronisch) door aan de redactie ofhet secretariaat. Faxen kan ook op nummer 0842-217208.Nadere inlichtingen over de advertentie mogelijkheden op het secretariaat (zie colofon).

Aansprakelijkheid:

De redactie werkt met grote zorgvuldigheid aan de samenstelling van de SPINNER. De redactie en/ofNederlandse Flipper Vereniging aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke schade (direct of indirect,van welke aard of omvang dan ook) die het gevolg is van onjuiste vermelding en/of zetfouten.

Copyright:

Niets uit de SPINNER mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie.De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden bijdragen in te korten, op onderdelen te wijzigen of teweigeren.

Lidmaatschap van de Nederlandse Flipper Vereniging:

Je kunt lid worden van de Nederlandse Flipper Vereniging door een aanmeldingsformulier aan te vragenbij het secretariaat. Het is ook mogelijk lid te worden via onze homepage (www.nfvpinball.nl).

Lidmaatschap kost € 27,50 per kalenderjaar.Bankrekeningnr. 69.34.40.759 (ING) of giro 7233926 t.n.v. NFV, De Mui 42, 3823 TT te Amersfoort.Betaling voor Belgische leden: neem contact op met de Ledenadministratie of Coördinator België (zie colofon).

Gezinslidmaatschap: voor mensen die op hetzelfde adres wonen bestaat de mogelijkheid om per gewoon lidtot maximaal 3 gezinsleden extra op te geven. Per adres wordt dan slechts één Spinner ontvangen.De contributie voor deze duo-leden is € 5,- p.p.

Opzeggingen: schriftelijk uiterlijk 2 maanden voor het einde van het kalenderjaar bij de penningmeester.

PTT periodiek: 69345ISSN: 1382-4066KVK: 40482631

LOSSE NUMMERS: € 8,00

1

jaargang 12nummer 4

Hèt blad voor de flipperliefhebberDe Spinner verschijnt driemaandelijks voor/door de leden

van de Nederlandse Flipper Vereniging.

INHOUD

De NFV op internet: www.nfvpinball.nl

COLOFONBESTUURSLEDEN

VoorzitterGeert-Jan de Vries

De Heuvel 117413 AX Deventertel: 0570-623688

[email protected]

Evenementen / Vice-VoorzitterBas Vis

Klijne Meer 43645 WP Vinkeveen

tel: [email protected]

Penningmeester / LedenadministratieRob Adamsde Mui 42

3823TT Amersfoorttel: 033-4570136 (19:00-21:00 uur)[email protected]

Wedstrijd OrganisatieAd Jonker

Weissenbruchstraat 262596 GJ Den Haagtel: [email protected]

EindredactieMartijn van Aken

Jacob Jordaensplein 542526 KT Den Haag

tel: 070-3884431/ fax: [email protected]

Bestuurslid AlgemeenTheo van Vroenhoven

Amerikalaan 483404 ZS IJsselsteintel: 030 6888379

[email protected]

BestuurssecretarisFrank Ernest

Hanny Schaftplantsoen 165348 GC Oss

tel: 0412 [email protected]

Van de Voorzitter ................................... GEERT-JAN DE VRIES ....... 2Redactioneel .......................................... MARTIJN VAN AKEN ......... 3Flipperkasten in de Media ............................................................. 4Utrechts Flipperkampioenschap 2003 ... ASTRID JANSEN ............... 6Hoe het ooit bij mij begon ..................... JOHATHAN JOOSTEN ......... 7The real Art of Pinball ........................... ERIC BARTELS ................. 8Airborne ................................................. MAURICE SCHOUTEN ..... 10Tilt, waar het scheef gaat ....................... AD JONKER ................... 12Interview Emiel Kuijpers ....................... JIM JANSEN ................... 14Turtless 2 ............................................... PAUL FRANSSEN ............ 16Het rariteitenkabinet (III) ....................... AD JONKER ................... 18RVZacht ................................................. PAUL FRANSSEN ............ 20RFC 2003 / 2004.................................... NORBERT BROMAN ........ 21Flipperen in Par-ad-ijs ........................... JIM JANSEN ................... 22Lord of the Rings ................................... PINBALL NEWS .............. 24Wedstrijdje op TASPP ........................... MICHEL VAN DEN ELZEN 29NFV Kastenplan Update .............................................................. 30Flipperen voor gevorderden (VIII) ......... AAD VAN DIJK............... 32Showreport Pinball Expo 2003 .............. AD JONKER ................... 35‘TOR’..................................................... PAUL FRANSSEN ............ 39Jukeboxbeurs Rosmalen ........................ FRANK VERWEIJ ............ 41Interview Brian Eddy ............................. PAUL BACKER ............... 43‘TOR’ 2 .................................................. PAUL FRANSSEN ............ 48Jaren ‘70 flippertrucs ............................. FRANK VERWEIJ ............ 49Spinnertjes ................................................................................... 50Nieuwe Leden / Agenda / ARIE ................................................... 52

MedewerkersFrank Verweij, Aad van Dijk, PaulFranssen, Mila Groot, Peter van Os,

Winfred de Ruijter, Guus ArensWebsite

Mark van der GugtenOntwerp OmslagJean-Paul de Win

EreledenJurgen van de Peppel

dr. Ariënsstraat 115431 WG Cuijk

tel: [email protected]

Guus ArensBrunnenstrasse 8

48531 Nordhorn (D)tel: 0049-5921726426

[email protected]

Coördinator BelgiëNikky Logan

Antwerpen, Belgiëtel: 0032-3-2906765 / 0032-495476507

[email protected]

2

Van de VoorzitterGeert-Jan de Vries

Over een week begintvoor mij de RegionaleFlippercompetitie. Zogoed als elke avondtrain ik op een vanmijn flipperkasten omenigszins kans te ma-

ken op een goede score. Echter, de kwa-liteit van mijn spel blijft metegenvallen. Als ik eens veel punten haalis het meer geluk dan wijsheid(behendigheid). .. De “Battle For TheKingdom” zal voor mij dus wel nooitweggelegd zijn. Ik ben wel reuze be-nieuwd wie deze strijd gaat winnen. Ophet forum heb ik gelezen dat meerdereleden op voorhand de overwinning clai-men, we zullen zien!

In deze periode kijk ik vast naar wat onsin 2004 op het gebied van flipperen tewachten staat. De NFV zal ook dit jaareen aantal grotere evenementen orga-niseren zoals DPO, TASPP en BPO. Debeschikbaarheid van flipperkasten isvan cruciaal belang om de komendeevenementen te laten slagen. We heb-ben met TASPP 2003 hele goede erva-ringen opgedaan met door leden terbeschikking gestelde kasten. Door debelangeloze medewerking van deze le-den en die van Jukebox Gallery uit Leer-dam is TASPP 2003 een groter succes

geworden dan ik had durven hopen. Datbiedt vertrouwen voor de toekomst.

Een paar maanden geleden zijn we ge-start met de ‘kastencommissie’. Ver-derop in deze Spinner kun je lezen watde voortgang van de werkzaamhedenvan de commissie is . Ik ben ervan over-tuigd dat het gezamenlijke bezit van eengroot aantal flipperkasten noodzakelijkis om in de toekomst veel flipper-evenementen te kunnen blijven organi-seren.

Zoals iedereen weet is Jurgen gestoptmet zijn activiteiten als bestuurslid vanhet NFV. Zijn functie als vice-voorzit-ter is overgenomen door Bas Vis uitVinkeveen. Maar Jurgen was naast be-stuurslid ook de spin in het web als hetging om de organisatie van evenemen-ten. Deze taak is overgenomen doorBarry de Wit uit Wageningen. Hij zalalle evenementen coördineren en je kuntbij hem terecht voor vragen en natuur-lijk voor het toezeggen van jouw hulp.

Op de algemene ledenvergadering werdhet bestuur gewezen op het feit dat nau-welijks een beroep werd gedaan op hetverenigingsbudget “Nieuwe Activitei-ten”. Naast de eerdergenoemde grotere

evenementen wil het bestuur de organi-satie van veel kleine evenementen be-vorderen. Wanneer je een goed ideehebt, klop dan aan bij het bestuur. In-dien het evenement in het verlengde vanonze activiteiten ligt, zal de NFV je nietalleen helpen met de organisatie, maarook een financiële bijdrage leveren.

Naast recreatieve evenementen willenwe meer aandacht besteden aan de or-ganisatie van wedstrijden. Het initiatiefvan Jonathan Joosten om de UtrechtseFlipperkampioenschappen te organise-ren, juichen wij dus van harte toe! Hetwas een uitermate geslaagde bijeen-komst en een spannende wedstrijd opde koop toe. Op de site kun je alle insen outs van deze wedstrijd vinden.

In 2004 zal naar alle waarschijnlijkheidhet wereldkampioenschap (PAPA) wor-den gehouden. Ik hoop dat we met eengrote delegatie naar Amerika zullenkunnen gaan. We hebben een titel teverdedigen immers…..

Ik wens jullie allen, namens het bestuurprettige feestdagen en een gezond enenerverend flipperjaar.

NFV WenskaartenWens iemand origineel de beste wensen voor 2004!In samenwerking met Jean-Paul de Win en Guus Arens biedt de NFV je de moge-lijkheid de hiernaast afgebeelde unieke kerst-/nieuwjaarskaarten aan te schaffen.Als uitgangspunt is het motief genomen dat op de vorige Spinner stond.

De kaarten zijn direct beschikbaar. Indien u uw bestelling tijdig plaatst, zijn ze nogvóór de feestdagen bij u in huis!

Een voorbeeld van de kwaliteit en uitstraling van de kaartjes kunt u in deze Spinnervinden. Voor elk lid is als kadootje een ‘Classic’ Pinball Ansichtkaart bijgevoegd.

Beide typen kaartjes kunnen worden besteld per setje van 10 stuks,voor de speciale prijs van € 5,- inclusief verzending.

Geeft uw bestelling bij voorkeur door via de website (www.nfvpinball.nl)of per e-mail ([email protected]).

Bellen kan ook, naar de redactie: 070-3884431 (19:00-21:00).Aanbod geldt zolang de voorraad strekt!

3

jaargang 12nummer 4

RedactioneelMartijn van Aken

Omdat het jaar 2003 bijna voorbij is,is besloten de nieuwe leden voor dieenkele maanden geen lidmaatschaps-

kaart 2003 te sturen.

In januari of februari 2004 zal eenNFV nieuwbrief worden verstuurd,

waarbij alle leden die hun contributie2004 voldaan hebben, hun nieuwe

lidkaart(en) zullen ontvangen.

Tot die tijd kunt u het adreslabel vandeze Spinner gebruiken als ‘lidkaart’

om in aanmerking te komen vooreventuele kortingen e.d..

Wizard de FLIPPERKASTSPECIALISTEinsteinweg 27-F 3752 LW Bunschoten

Tel: 033-2996333 Fax: 033-2996111Donderdag t/m zaterdag van 10:00 uur tot 17:00 uur.

Tevens op afspraak.

Bezoek onze website: www.pinballparts.nlWij weten waar wij over praten!

~Advertentie~

Van de nieuwste Stern tot ‘gouweouwe’, van kastbeschrijvingen totbeursbezoeken, van technische uit-eenzettingen tot interviews, oudebekenden en nieuwe namen...

Ik beweer het vast vaker, maar naarmijn gevoel is dit een van de meestgevarieerde Spinners uit mijn ‘loop-baan’.

Ook de ‘aanhangels’ bij deze Spinnerzijn gevarieerd: een flyer van denieuwste kast van Stern; Lord of theRings, die veelbelovende recensieskrijgt (zie ook pagina 24), eenenquete over het NFV-kastenplanbetreffende de mogelijke aanschafvan flipperkasten ten behoeve van de

vereniging (zie ook pagina 30) eneen prachtige ‘Classic Pinball’ an-sichtkaart als kadootje en afsluitervan een succesvol NFV-flipperjaar.

Dit is trouwens ook de afsluiting vande tweede jaargang ‘kleuren’Spinner. Mede dankzij de inzet enhet talent van Jean-Paul de Win, diesinds het begin van dit jaar het ont-werp van de omslag van de Spinnersvoor zijn rekening neemt, heeft dekleurenkaft naar mijn mening deSpinner echt meerwaarde kunnengeven.

Ik wens jullie allemaal prettige feest-dagen, een gelukkig nieuwjaar enveel leesplezier toe!!

4

Flipperkasten in de Media

Bij nevenstaand officieel persbericht van Stern, betreffende de PinballExpo (zie verslag elders in de Spinner), zaten drie promotiefoto’s gevoegd.Op één ervan prijkt een nu toch wel zeer bekende speler die in elke DPO-finale staat (als hoofdscheidsrechter dan toch...).

Op de foto was rechtsonder een oranje vlekje te zien. Na lang navragenheb ik de hand kunnen leggen op wat bleek de complete foto. Het schok-kende resultaat vindt u elders in deze Spinner!

MvA

Peter Smets vond dit op het internet:‘T is blijkbaar een omgebouwde blackknight. Is wel vreemd denk ik, je speeltcoca cola en ineens hoor je “I will slayyou”

Een vriend van me had deze foto’sgemaakt van een Motor met een flipper-kast in de tank . Het was bij de motor-beurs in rosmalen...

Mel Appels

Nadat op het ‘waar kan je nog flipperen’gedeelte van de N.F.V.-site een nogalnegatief en verouderd stukje stond overde staat van de flipperkasten in PonyParkSlagharen, voelde Hans Appel uitHardenberg zich verplicht e.e.a. per faxrecht te zetten...

MvA

5

jaargang 12nummer 4

De kast hier links is een trucage (hetspeelveld is niet veranderd...), maarPascal Van Wonterghem vond op interneteen daadwerkelijk omgebouwd ontwerp!

Welke kast is DIT nu weer oorspronkelijkgeweest?

Bron:humo 10-11-03 .Waarschijnlijk is het eindspel ‘destroy the 2 towers’.

Kris monette.

Ik kreeg toevallig op me werk het automatenblad onder me neus geschoven door een aardige collega die wist datflipperen mijn hobby is :) Nu staat er een leuk artikel in van Henk de Jager.

Alex Duin

6

Zondag 16 november 2003, Café KingArthur aan de Oude Gracht in Utrecht.Rond een uur of twee bestijgen wij de grotetrap naar boven toe en bovenaan zien wijde flippertjes al staan: Revenge From Mars,The Addams Family, Funhouse, HarlemGlobetrotters, Bow And Arrow, Indy 500 eneen Black Knight. Laatste twee genoemdenstonden er voor de recreatie en de anderenwaren de wedstrijdkasten. Een gezellig eet-café met dus op de bovenste verdieping ge-noeg vermaak, zoals een pooltafel, dartborden Photoplay. Maar die stond uiteraard uit,want vandaag was de bovenste verdiepingvoor heel wat flippervermaak.

Een ieder die mee wilde doen betaalde zijninschrijfgeld en mocht allereerst op elke kastéén poging wagen. Omdat de opkomst iet-wat tegenviel (jammer want de mensen dieniet zijn geweest hebben weer een gezel-lige dag gemist) mocht iedereen nog eenkans wagen op elke kast. Er waren in totaal29 deelnemers en de hoogste score van elkekast kreeg dan 29 punten en de laagste 1punt. Alles was te volgen via het tv-schermdat aan de muur hing, dus iedereen wist hoehij of zij ervoor stond. De wedstrijd liep lek-ker volgens schema. Het grappige was dat

Jonathan van tevoren er al rekening mee hadgehouden dat er een aantal goede wedstrijd-spelers zouden komen en daarom een tijd-schakelaar op de RFM had gezet van 7minuten. Die bleek achteraf eigenlijk nietnodig geweest, want op een enkeling nahaalde niemand die 7 minuten.

De beste acht spelers gingen door naar dehalve finale. Er werd geloot wie er opFunhouse en wie er op TAF mocht spelen.Dat bracht de volgende wedstrijden in volg-orde van spelen:Funhouse: 1. Mark Heine, 2. Marcel

Roozendaal, 3. Roy Wils, 4. Cees Melissen.The Addams Family: 1. Tibor Steenbrink,2. Bram Lemmens, 3. David Houwers, 4.Joska Keunekamp.

Op de Addams Family waren ze snel klaarmet spelen en gingen Tibor en David doornaar de finale. Het potje op de Funhouseduurde een stuk langer, maar uiteindelijkwaren daar de winnaars Marcel en Roy.

De finale werd gespeeld op de Indy 500 enweer in volgorde van loting: 1. Roy, 2. Tibor,3. Marcel en 4. David.Iedereen kreeg vijf ballen. Voor Roy enTibor zat de kast niet echt mee. Elke keerverloren ze snel hun bal en omdat er geenball save op zat was dat zeer vervelend.David kwam al snel op voorsprong en dachtdat de buit al binnen was. Maar Marcel hadeen geweldig goede vijfde bal en haaldeDavid dan ook met een geweldige score in.David had nog een kans, maar helaas voorhem en gelukkig voor Marcel is het hem nietmeer gelukt.

De winnaar van vandaag is dus MarcelRoozendaal, een man die al meer dan 30jaar flippert, lid is van de NFV, alleen nooitaan wedstrijden meedeed. Maar hij heeftbeloofd dat hij dat vanaf nu zeker vaker gaatdoen, dus maak jullie borst maar nat. En zijnzoontje, dat is ook een toekomstig kam-pioen! Marcel, bij deze beloof ik dat ik devolgende keer weer zou klappen als je wint.Hoezo vragen jullie je nou af? Nou, Marcelzei in zijn speech dat hij al 30 jaar flipperde,maar nog nooit een applaus had gehad! Ap-plaus dus en nogmaals gefeliciteerd! Daviddus uiteindelijk tweede, Roy derde en Tiborvierde.

Een ieder van hen kreeg een beker. Marcelkreeg daarnaast nog een fles champagne eneen grote kop en schotel, David een t-shirten kop en schotel en Roy ook een kop enschotel.

Al met al een geslaagde wedstrijd, alleenjammer dat er zoveel mensen die zich welhadden opgegeven niet even het fatsoenhadden om af te zeggen zodat de organisa-tie daar rekening mee kon houden. Maargoed, het mocht de sfeer niet bederven. In-middels is het al weer avond en tijd om deboel af te breken en de hoge trap af te da-len. Met een aantal mensen hebben weJonathan geholpen, zodat zijn kasten nuweer veilig bij hem thuis staan.

Jonathan, bedankt weer voor je organisatieen ik hou je eraan dat er nog meerdere wed-strijdjes zullen volgen, want net als begindit jaar in Café De Zaak was het weer primageorganiseerd en een prima wedstrijd. Ad,bedankt weer voor je scheidsrechteren enje goede zorgen. En natuurlijk bedrijfslei-der en personeel van King Arthur, bedankt!

Utrechts Flipperkampioenschap 2003Astrid Jansen

7

jaargang 12nummer 4

Hoe het ooit bij mij begon... Jonathan Joosten

Bij deze een nieuwe rubriek in deSpinner over NFV leden en hun nostal-gische flipper herinneringen aan huneerste kennismakingen met flipper-kasten. Als initiator van deze rubriek zalik zelf als eerste aftrappen. Wie ook indeze rubriek zijn ei kwijt wil kan eenstukje sturen naar de redactie.

Voor zover ik me kan herinneren wasmijn 1

e kennismaking met flipperkasten

toen ik een jaar of 10 was. Ik was metmijn vader en broer op vakantie in Pa-rijs en in elke bar stonden wel een paarflipperkasten. Na een paar potjes ge-speeld te hebben was ik verkocht: zo’napparaat wou ik ook. Prompt prijkte deflipperkast bovenaan op mijn verlang-lijstje voor Sinterklaas. Zelfs een speel-goed flipperkast was al goed. Helaasnooit gekregen, maar wel het nodigezakgeld gespendeerd in de kantine vande lokale sporthal. Daar stonden toenflippers als Xenon en Mr & MrsPacman. Een 2

e vakantie in Frankrijk,

een paar jaar later, was op een campingmet maar liefst 4 flipperkasten:Charly’s Angels, Kiss, HauntedHouse en Dolly Parton. VooralHaunted House met zijn 3 etages wasmijn favoriet. Ik kijk er eerlijk gezegdvan op dat ik nu nog steeds weet welkekasten er stonden, maar vreemd genoegkan ik nog wel meer locaties opnoemenwaar ik als kind op een flipperkast ge-speeld heb, en op welke kast.

Dat er een flipperkast zou komen stondvoor mij als een paal boven water, maarwanneer? Op mijn 16

e was het geluk aan

mijn kant. Ik deed vakantiewerk in een

bloemenveiling en daar stond op detechnische dienst een Dealers Choiceuit 1974. De kast was van een kwekergeweest en had jaren in een kas gestaan.Gevolg: bladerende kopruit en de kastwas defect. Niemand had er moeite meeals ik er eens naar ging kijken en zo-doende heb ik wat uurtjes na werktijdin dat hok doorgebracht. De kast kreegik aan de praat, alleen de outhole regis-treerde de bal niet. Aan het eind van devakantie kreeg ik te horen dat de kasteigenlijk alleen maar in de weg stonden dat ik hem mee mocht nemen. Zo wasik op mijn 16 de trotse bezitter van mijn1

e flipperkast. Ik heb hem nooit hele-

maal storingsvrij kunnen maken, maarwel ruim 5 jaar plezier van gehad. Tij-dens mijn diensttijd heb ik de kast zelfsmeegenomen naar de kazerne, waar opmijn kamer de nodige potjes zijn ge-speeld. Aan het eind van mijn dienst-tijd heb ik de kast verkocht, omdat ikgeen vervoer kon regelen.

Die diensttijd was sowieso een goedeflippertijd: in elke kantine / mess ston-den wel een paar kasten. Vaak in niet alte beste staat, maar er kon op gespeeldworden. Uit die periode herinner ik mevooral Poolsharks, Funhouse, TheMachine en Hurricane. Ik was gesta-tioneerd in Harderwijk waar ook eenFair Play centre zat met een stuk of 8flipperkasten. Woohoo! :)

Vervolgens werd het wat flipperen be-treft wat rustiger, met uitzondering vanvrijdagmiddag. Na het werk nog evenflipperen op Turtles en Hook was een

goed begin van het weekend. Toch wasde lol er een beetje vanaf, mede omdatde scores op de nieuwste flipperkastensteeds belachelijker werden. De miljoe-nen vlogen over de displays. Ik heb toen2 jaar in Italië gewoond waar af en toeop een Twilight Zone werd gespeeld,maar dat spel kon me niet zo boeien.Terug in Nederland ging ik op kamerswonen naast een snackbar waar eenRoad Show stond, maar ook daar liepik maar sporadisch naar binnen.

Pas eind 2000 begon het weer te krie-belen en kocht ik, leek die ik was, eenPinball Champ. Direct gevolgd dooreen Turtles (herinneringen) en eenBlack Knight in 1 koop. Het kopen enopknappen van kasten was nog leukerdan het spelen zelf, en zodoende volg-den al snel een Fire, High Speed,Harlem Globetrotters, Xenon,Poolsharks, Hook, Jungle Lord,Creature f/t black lagoon.

De aanschaf van een Simpsons was eenkeerpunt. Die kast ging er binnen 3weken weer uit en toen heb ik ruim eenjaar geen kasten meer gekocht, uitslui-tend verkocht. Daarna heb ik prive al-leen nog kasten van mijn persoonlijkewenslijst gekocht, en die is nu zo goedals compleet. Daarnaast heb ik nog eenstel flippers in een opslag te koop staandie een beetje poetswerk nodig hebben.

In 2000 ben ik ook lid geworden van deNFV, en inmiddels schrijf ik verslagenvoor de site en organiseer mijn eigentoernooitjes. Als speler ben ik wellichtgeen uitblinker, maar de hele entourageom het flipperen heen maakt het nogsteeds een erg leuke hobby.

Jonathan Joosten

Laat ons ook jouw eerste kennismaking

met de flipperkast weten!

Stuur je verhaal naar de redactie.

Volgende Spinner: Barry de Wit vertelt...

8

Ooit heb ik eens een stukje geschrevendat om begrijpelijke redenen niet ge-plaatst werd. De redenen zal ik julliebesparen maar wat er ook bij zat waseen stukje kritiek over de inhoud vande Spinner en dat heb ik hier opnieuwgeschreven. Het gaat mij namelijk ergaan het hart dat er iets teveel stilgestaanwordt bij moderne flippers en vooralwat mooi is en niet, nou daar weet ikwel raad mee.Over smaak valt WEL tetwisten in dit geval. Maar als je een vir-tuele flipper op de voorpagina zet metzwarte rubbers nou dan ben je bij mijaan de beurt.

Alle kasten na ongeveer 1990 begon-nen voor mij een iets te commercieeluiterlijk te krijgen en daarmee stierfvoor mij dan ook de kunst van het ma-ken van een flipper. Natuurlijk zijn erwel mooie kasten van na die periodemaar ik wilde toch even de echte kun-stenaars van weleer naar voren halen.

The real Art of PinballEric Bartels

Te beginnen met mijn favoriet PaulFaris. Wie die man was of is en waarhij leeft zal me allemaal een zorg zijnmaar zijn werk nou daar droom ik ‘snachts wel eens van. Hij heeft een pe-riode voor Bally gewerkt en even voorData East. En zelfs voor Williams toenBally overgenomen was. De lijst metflippers waarvan ik zeker weet wat hijgetekend heeft is dan ook niet lang maarzijn wel stuk voor stuk juweeltjes.

Nightrider 1977- Dit raam isgesigneerd als je goed oplet doorhem want hij heeft het vrachtwagen-merk aangepast in FarisbiltEvel Knievel 1977Eight Ball 1977Lost World 1978Playboy 1978Paragon 1979Space Invaders 1980Future Spa 1980Xenon 1980Centaur 1 en 2 1981Fanthom of the opera 1990

Hij heeft ook voor Williams nog watgedaan namelijk het speelveld en kop-raam ontwikkeld voor de Grand Lizard.Echte kenners onder ons zullen toch nueven fronsen omdat het raam wat in deGrand Lizard zit gesigneerd is doorPython Angelo. Dat klopt ook, wantPaul had helaas de pech dat zijn raamafgekeurd werd. De reden ervoor is nietgeheel zeker, ik ken twee versies: deeerste is dat ze plotseling overstapte vanlosse displays naar 4 bij elkaar gecen-treerd in plaats van in de hoeken. Hetandere verhaal is uit eigen ervaring:

Ik ben ooit in Chicago geweest op debeurs alwaar er en veiling was. Daarwerd 1 van de 4 prototype ramen ge-veild voor 400 dollar. Bij de aankondi-ging van een Williams bobo werdgezegd dat het afgekeurd was omdat hijte donker werd bevonden. In ieder ge-val was iedereen het er mee eens dathet prototype-raam van Paul mooier wasen dat dit de flipper zeker mooier hadgemaakt want eerlijk gezegd is de defi-nitieve versie van Python geen moeraan.

Dit raam is een beetje in de stijl die eer-der tot een groot succes heeft geleidnamelijk Paragon en Lost World. Dezelaatste hangt bij mij in de wc en nietvanwege de lelijkheid maar puur om-dat dat nou de plek is waar je ongestoordkan genieten van zijn werk. Hoe langerje er naar kijkt hoe mooier het wordt,

en zeg nou zelf op de pot heb je tijd zat.Het raam stelt een surrealistische we-reld voor met daarin een man en eenvrouw. Man met vleermuisvleugelskomt van zijn paard af en vrouw zitmooi te wezen op een hagedis. De manen de vrouw zouden een zelfportret zijnvan Paul en zijn vrouw, al heb ik mijntwijfels over de lichamen.

Dit alles met een rand van fantasie waar-mee je het idee krijgt via een raam ineen andere wereld te kijken. Het is ookhet eerste raam wat met een nieuwe 4kleuren zeefdruk gemaakt werd waar-door het steeds meer mogelijk werd omvan de tekenfilmstijl af te komen enmeer richting foto te gaan. In de rand iseen vrouw te zien die haar baby aan eenslang voert. Vele demonen en doods-hoofden maakten dit raam tot een ge-wild verzamel object

9

jaargang 12nummer 4

Het spel was voor die tijd ook niet eenszo slecht. Veel van mijn flipper kennis-sen hebben dit raam gered in een tijd-perk waar de bijl geen ongewoon stukgereedschap was om van een flipper afte komen. Mocht er ooit iemand van eenParagon afwillen, bel me dan want vandeze droom ik ook nog wel eens vochtig

Een andere tekenaar die een ieder zalkennen door zijn werk is Dave Christen-sen. Deze man begon met de Fireball1972 en is er ook mee geëindigd(Fireball2) 1981. Al zijn ramen zijn teherkennen aan vrouwen met gigantischeborsten wild en druk en het liefst shock-erend (zo kon hij zeker iets compense-ren denk ik). Hij noemde zichzelf dan ookMad Dog Christensen

Denk eens aan Rogo, Monte Carlo(champagne fles is gesigneerd) en de2speler versie Odds en Evens, TwinWin, Wizard, Nitro ground shaker,welke hij ook gesigneerd heeft metMad Dog Christensen, Dolly Parton,Captain Fantastic, Old Chicago en AirAces.

Er zijn er nog wel een paar maar dezeweet ik even niet bij naam. Deze manis ook een begrip in de tekenaars we-reld terwijl hij van oorsprong tech-nisch tekenaar was bij Bally.

Een leuk detail is ook dat Harry McKeown ooit eens een boek schreef(Pinball Portfolio) en Fireball tot bestekast en mooiste kast uitriep. Sinds dietijd zijn de Fireballs onbetaalbaar,maar laten we eerlijk zijn: goede flip-pers zijn kaal gespeeld en zijn in goedestaat niet te koop, en ik heb nog nooiteen lelijke Fireball gezien.

De voorloper van de Fireball qua spelis de 4 million BC en laten we duide-lijk zijn: DIT IS EEN JUWEELTJE!Getekend door Dick White en ontwor-pen door Ted Zale. Deze kast wordt doorvelen gekoesterd.

Zo zijn er nog vele te noemen maar danpast het niet meer in de Spinner. Letmaar eens goed op als je een raam mooivindt. Soms zie je dingen terugkerenwat vaak handelsmerken zijn van teke-naars. Denk eens aan vogels met jas aanen of hoed op zoals Nip It, Hi Lo Aceen Amigo. Dit was dan onmiskenbaarDick White.

Ik hoop dat velen geïnspireerd zullenzijn om ook eens naar die ‘oude lijken’te kijken en niet alleen naar flippers vanna 1990. De spelletjes waren eenvou-dig maar toch uitdagend en het artworkwas om te smullen! Dit kan je niet ver-gelijken met wat er de laatste jaren isgeproduceerd. Een echte flipper-liefhebber herken je aan zijn kasten…

Met dank aan H de Jager voor de aan-vullingen en foto Grand Lizard.

Eric Bartels

Belgische Leden Opgelet!Het is in het verleden gebleken datcontributiebetalingen van Belgische le-den vaak pas zeer laat bij onze leden-administratie geregistreerd kondenworden. Dit niet zozeer omdat deBelgische leden zo laat waren met be-talen, maar vooral omdat de route vanuw rekening, via een rekening van devoormalig penningmeester in België,naar de huidige penningmeester, eennogal omslachtige was. Hierdoor zijnsoms wat vervelende situaties ont-staan...

Ook bleek het niet mogelijk of te kost-baar om het lidmaatschapsgeld peracceptgiro te innen.

Op dit moment zijn we hard bezig omals Vereniging een rekening in Belgiëte openen. Wanneer deze gereed is, zul-len we u hier van op de hoogte stellen.

Tot die tijd verzoeken we u hetcontributiebedrag voor 2004 van €27,50(+ €5,- voor elk extra duo-lid) over te

maken via het internationale betalings-nummer IBAN:

IBAN: NL83 INGB 0693 4407 59BIC-code : INGBNL2A

(ING Bank te Capelle a/d IJssel, rekening-nummer 69.34.40.759, ten name van Neder-landse Flipper Vereniging, De Mui 42, 3823

TT te Amersfoort.)

Gelieve te betalen vóór 5 januari 2004.

10

Een tijdje geleden weer eens eenflippertje gekocht, een CapcomAirborne. Het leuke aan deze kast is dathet één van de weinige kasten is die iknog niet uit mijn hoofd ken wat het spelbetreft. Sterker nog, ik snap bij deze kastecht niet wat de bedoeling is, hoe jemoet spelen, hoe je multiball kunt ha-len en hoe het eindspel eruit ziet.

De kast staat thuis en het is echt eenplaatje. Zo te zien is er amper een balop gespeeld en de buitenzijde is zo feloranje dat je bijna zou willen dat de kastwat verkleurd zou zijn in de richting vande kleur ‘Indiana Jones zachtgeel’.

Het wordt tijd om eens een paar spelle-tjes te gaan spelen. Start indrukken enspelen maar. Nu kan ik na vele jarenflipperen echt wel een balletje raken enaardig mikken, maar na 10 minutenstaan er 5 credits minder op het display.Maar een beetje flipperaar geeft niet open jawel, 10 minuten later staan er 4credits minder op het display. Het gaatdus al beter, maar om nu te zeggen datik weet wat ik precies gedaan heb…..

Probleem 1:De kast zit buitengewoon ingewikkelden complex in elkaar en het valt niet meeom de bal de rechter ramp op te schie-

ten, sterker nog, het is onmogelijk. Inhet verleden heb ik af en toe eens eenpotje gespeeld op diverse Airborne kas-ten, maar het was mij werkelijk nognooit gelukt om die onmenselijk smalleen steile rechter ramp te schieten.

Maar er is hoop. Ik weet dat je bij deCapcom kasten de flippersterkte zelfkunt instellen. Deze stond op 10, hetmaximum is 16, dus hup, sterkte flip-pers op 16. En dat maakt een groot ver-schil!!!! Je kunt die onmogelijke rampnu prima schieten. Dat probleem is op-gelost. Nu de rest nog.

Probleem 2:Hoe haal ik punten op deze kast?Je moet stunts uitvoeren. Dit doe je doorbinnen een gestelde tijd een aantaltargets te raken. Lukt het, dan krijg jepunten, lukt het niet, dan ga je zonderveel punten door naar de volgende stunt.Je kan soms minutenlang mikken op datene target zonder dat je het raakt, om-dat sommige targets op zeer moeilijkeplaatsen zitten. Je hebt bijvoorbeeldvaak de popbumpers nodig om targetsbovenaan het speelveld te raken. Dit isdan vaak meer geluk dan wijsheid.

Je kunt multiball halen, Air Frenzy ge-naamd. Bij multiball denkt iedere flip-peraar maar aan één ding: JACKPOTen dus veel punten, nou, dan ken je deAir Frenzy op de Airborne nog niet! Al-lereerst is het een hele klus om AirFrenzy te halen. Je moet eerst diversetargets raken om lock te activeren. Hetleuke is, dat wanneer lock geactiveerdis (het kan op 3 plaatsen tegelijk) en jeverliest de bal je dan weer opnieuw kuntbeginnen met het activeren van delocks. Dit is echt knap waardeloos!!!!

Als toppunt krijg je ook regelmatig dezogenaamde Dogfight Mayhem. Ditkrijg je als je twee ballen lockt in de Jetboven het speelveld. Ze komen dan al-lebei vrij en je hebt een 2 ballenmultiball. Wat is hier nu verkeerd aanzou je zeggen! Wel je moet continue ophet midden mikken, wat bij deze kastbinnen 3 seconden meestal het eindevan je bal betekent (en met een beetjepech dus het einde van 2 ballen).

Uiteindelijk kun je weer opnieuw be-ginnen met een bal te locken in de Jetmet een goed schot de rechter rampop….. die is toch al zo makkelijk om teschieten……

Trouwens, met drie ballen in het speltijdens Air Frenzy zijn de jackpots re-delijk wat punten waard: 10, 12, 14 en20 miljoen. Verlies je echter 1 bal danworden je jackpots gehalveerd!!! En opdeze kast is multiballen met 3 ballen ergmoeilijk.

Om het nog gekker te maken; de eerstejackpot schiet je via de linkerramp, ditis redelijk te doen. De tweede via derechter scoopramp in het midden vanhet speelveld, dit is moeilijk en uiter-mate riskant. De derde via delinkerscoopramp in het midden van hetspeelveld, ook dit is moeilijk en uiter-mate riskant. De vierde via de beruchterechter ramp: altijd lastig. Je mag blijzijn als je na 5 seconden multiball nog2 ballen in het spel hebt.

Probleem 3:Hoe houd ik de bal in het spel? Ant-woord: NIET. Het is onmogelijk om opdeze kast lang te spelen. Omdat de flip-pers erg hard moeten zijn om de rechterramp te kunnen halen leidt dit ertoe dateen gemist schot en de daarna rondvlie-gende bal pas minuten later weer kanworden opgespoord. Dit is meestal inde ballengoot helaas achter dezelfdeflippers die het onheil begonnen waren.

AirborneMaurice Schouten

11

jaargang 12nummer 4

NFV Technische CommissieFlipperkast defect??Hoe sluit je een nieuwe spoel aan??Hoe check ik of de opto’s goed zijn??

Technische vragen die leden van deNFV kunnen stellen aan de TechnischeCommissie.

De Technische Commissie wil NFV-leden helpen die zelf het initiatief heb-ben genomen om iets aan hun kast tegaan doen, maar met een technisch pro-bleem zitten waardoor ze niet verderkunnen.

Of mensen die wel willen maar mis-schien niet weten waar ze moeten be-ginnen: de T.C. biedt hulp. Vragen kun-nen zowel schriftelijk als telefonischgesteld worden.

Maandag & Vrijdagavond Dinsdag & Donderdagavond(19:00-21:30) (19:00-21:30)

Gert-Jan de Haan Eric Bartels

Telefoon Telefoon06-27456890 of 06-53520486058-2661514

E-mail [email protected] [email protected]

Probleem 4:Hoe schiet ik de extra ball?Om de extra ball te verlichten moet jeslechts 2 keer 4 droptargets aan de lin-kerkant van het speelveld omschieten,maar nu begint het probleem pas. Deextra ball gaat branden in een ejecthole die je kunt vergelijken met dievan de Indiana Jones, maar dan er-ger. De bal kaatst hier gegarandeerdweer uit als je er met je rechterflip-per direct op mikt. Het is meer eenkwestie van hopen dat de bal hier eenkeertje invalt.PLUSPUNT: de extra ball blijftWEL branden als je de bal verliest.

Na al deze kritiek vraagt een lezerzich misschien af, waarom ik dezekast eigenlijk gekocht heb. Dat zalik nu gaan doen.

Pluspunt 1:De geluiden op deze kast zijn wer-kelijk geweldig. De straaljagers vlie-gen om je oren en de spraak bevatveel humor. Voorbeeld: je schiet debal de linker ramp op. De pilootvraagt om een Flyby (met veel her-rie om de luchtvaartverkeerstorenvliegen), de luchtverkeersleider zegtnegative en de piloot antwoord met‘What’. Als je het nog een paar keer doetworden deze teksten steeds grappiger.

Pluspunt 2:De animaties op het dot-matrix displayzijn geweldig mooi en ook grappig. Alsje mach 3 hebt gehaald zie je een ge-zicht van een piloot met wapperende

wangen. Ook kun je op een gegevenmoment je co-piloot naar buiten schie-ten. Dit is een vrouw en met een schit-terende schreeuw zie je haar je F-16

verlaten via de schietstoel. Je kan haaroverigens ook laten zitten, maar haaraanwijzingen (shoot dit en dat) wordenal snel irritant.

Pluspunt 3:Het uiterlijk van de kast en de speel-veld onderdelen. Dit is echt erg ori-gineel. Om een paar zaken tenoemen: Ball lock in de linkeroutlane, de injector bovenaan de jeten natuurlijk de jet zelf middenin hetspeelveld met al het chroom erom-heen.

Pluspunt 4:De moeilijkheid van het spel. Het iseen lastige kast om te spelen en daar-door blijft de kast ook op de langeretermijn leuk om te spelen.

Pluspunt 5:De prijs. Je kunt een Airborne kastmeestal aanschaffen voor een prijsrond de 500 euro. Niet gek voor eenDot-matrix kast.

Conclusie:het is een moeilijke, frustrerendemaar wel zeer uitdagende kast met

zeer originele speelveldonderdelen enDM animaties.

op weg helpen zodat je zelf weer verderkan. Bel s.v.p. alleen op de aangegevendagen en tijden. E-mailen kan natuur-lijk altijd.

Verwacht geen kant en klare oplossin-gen, Eric en Gert-Jan zullen je een stap

Eric Bartels is in principe altijd bereik-baar op zijn mobiel. Bel hem echter bijvoorkeur niet op ‘onchristelijke’ tijden(na 22:00 of op zon- en feestdagen).

12

‘To tilt’, het Engelse werkwoord, bete-kent onder andere (over)hellen, schuinstaan, wippen en kantelen. Met enigenatuurkundelessen leer je dat, als eenbal naar beneden rolt en recht tussende flippers door zal rollen, je de kastopzij moet schuiven. De bal zal name-lijk niet mee bewegen naar rechts oflinks, zodat je een flipper ‘onder de balkan schuiven’.

Nu, het zal jullie bekend zijn, dat ditgeenszins de bedoeling van de fabrikan-ten was die een flipper en de voorgan-gers ervan fabriceerden. Harry Williamsging eens piekeren en kwam met heteerste tiltmechanisme. Het leek op eenkom waarin een knop omhoog stak.Deze was hol gebogen en hierin lag eenballetje. Schudde je teveel, dan viel debal van de knop en vervielen alle sco-res. Bij een nieuw spel werd de knopmechanisch naar beneden gehaald, zo-dat het balletje er weer op kon komen.

Ideaal was dit niet en toen de elektrici-teit zijn intrede had gedaan duurde hetniet lang voordat het pendulum-tiltkwam (buiten nog andere versies). Ditis het taps toelopend gewicht aan de

Tilt, waar het scheef gaatAd Jonker

stang in een ring. Contact met de ringactiveert het tilt circuit en maakt het speldirect een stuk saaier.

Voor zij die de oudere kasten niet ken-nen in het kort een paar varianten. Eerstwaren er alleen maar één-spelers kas-ten. Voor een lange periode was hier eentilt gelijk aan het einde van het spel. Descorekaart geeft nog vaak aan TILTENDS GAME. Toen de twee en vier-spelerskasten kwamen werd dit iets ge-compliceerder. Nog steeds eindigde tilt

het spel, maar dan wel alleen van diespelers, die dat geactiveerd hadden. Hetelektrische circuit sloeg in vervolg vanhet spel deze speler(s) over.

In de zestiger jaren wordt het gewijzigdin TILT ENDS BALL. Nu kan het een-voudiger aangelegd worden, want alleende bal in spel wordt beëindigd. Nadatde elektronische kasten hun intrede heb-ben gedaan, duurt het nog een tijd voor-dat er wat wijzigt. Uiteindelijk wordende tilt-warnings geïntroduceerd, die totop heden gebruikelijk zijn.

Tot slot nog enige afwijkingen. Tot inde zeventiger jaren waren er Staten inAmerika en landen elders waar een vrij

spel wettelijk niet mocht. Hier was hethalen van extra ballen wel toegestaan.Dit zijn doorgaans één-speler kasten. Opdeze variant kan het voorkomen dat bijtilt de bal in het spel plus nog een balverloren laat gaan. Stond de kast op 2balls to play (in plaats van ball in playtelde men hier af) dan was 2 to play EN1 to play verloren, oftwel gelijk gameover. Extra balverlies dus.

De eerste tilt warning stamt uit denegentiger jaren zou je denken. Nietcorrect. In 1981 kwam de Bally Cen-taur uit. Kenners van die kast zullenmenen dat je hier de ‘tilt eindigt bal’versie had, wat doorgaans de instellingwas. Echter, hier kon men instellen datde eerste tilt een warning was en bij detweede tilt het spel eindigde. Voorals-nog deze versie niet weer gezien.

En we besluiten met het ‘zoek het maaruit’ tilt, zoals dat in mijn Data East‘Time Machine’ voor komt. Gewoon-lijk geldt het alleen voor de bal in hetspel. Nadat deze eruit is gerold volgt ereen vertraging. Daarna moet de vol-gende bal beginnen. Of dat gebeurt, ofje zoekt het maar uit, er gebeurt nietsmeer totdat je een nieuw spel start!

2komstnazaten beter verdeeld dan in hemzelf:oudste kleinzoon Sjoerd vindt een flip-per pas interessant als ie open gaat…dus ook daarmee zit het wel goed. Maarwel oppassen geblazen, want voor deéén moet de stekker er heel vlug in, envoor de ander er vooral tijdig uit…

Met het oog op tijdige aanwas van jongtalent voor het WK in pakweg 2020 ismijn kleinzoon Wim, bijna twee, aanzijn trainingslessen begonnen. Hand-matig “launchen” heeft voorlopig zijnvoorkeur… Opa zorgt wel dat ie tegendie tijd nog kasten heeft om op te trai-nen. Gelukkig zijn diens genen over zijn

Paul Franssen

13

jaargang 12nummer 4

Altijd al kampioen flipperen willenworden?

Verbeter je techniek metbehulp van de instruc-ties op de videoband.

De voorbeelden wordendoor Joska en Albert(de huidige wereldkam-pioen) duidelijk uitge-legd en voorgedaan. Debeelden zijn in close-upzowel op normale alshalve snelheid opgeno-men en daardoor zeergoed te volgen. Voordeze flippercursuswordt gebruikt gemaaktvan een Indiana Jones.

NFV-videoband:

Hoe word ik wereldkampioen flipperen?tips en trucs

door Joska Keunekamp en Albert NomdenLet eens op hoe simpel het halen vanhet eindspel van de Indiana Jones isvoor echte flipperprofessionals. Na

het volgen van deze videocursus ishet voor jou ook eenvoudig.

Zowel interessantvoor de beginner alsde professional. Despeelduur van deband is 48 minuten

Bestellen kan via hetsecretariaat. De prijsvoor leden bedraagt€ 15,00 (exclusiefverzendkosten).

Vanwege het vertrek van Frank Ernest medio volgend jaar, is het bestuur van de NederlandseFlippervereniging is op zoek naar kandidaten voor de volgende functie:

Oproep

Promotiemateriaal en NFV – shop· Voorraadbeheer NFV-shop;· Bestellingen shop verwerken (verzenden factureren);· Ontwikkeling nieuw promotiemateriaal;· Organisatie van de NFV-stand op evenementen;

BestuurssecretarisFunctie-inhoud:Algemeen:· Eerste contactpersoon voor nieuwe leden;· Je bent een vraagbaak voor (nieuwe) leden;· Voorbereiden en notuleren van de bestuursvergaderingen;· Beheer (voor)inschrijvingen evenementen;· Actieve (meedenk) rol in het bestuur;

Naast bovengenoemde algemene taken van een bestuurssecretaris, is het beheer van de NFV-shop op dit moment ook zijn/haartaak. We kunnen ons echter voorstellen dat deze werkzaamheden door twee afzonderlijke leden kunnen worden uitgevoerd.

Wat krijg je ervoor terug:?· Je wordt betrokken bij de ontwikkeling van de NFV;· Veel ruimte voor eigen ideeën en initiatief;· Veel gelegenheid om te flipperen;

Wanneer je vragen hebt, kun je contact opnemen met Geert Jan de Vries ([email protected]).Bij hem kun je ook aangeven dat je interesse hebt voor de functie.

14

“Hoewel de flippermarkt in Neder-land nog steeds klein is, hoop ik datwe binnenkort weer standaard eenvolle container uit de Verenigde Sta-ten kunnen laten overkomen,” zegtEmiel Kuijpers (34) marketing-manager bij JvH, ‘s lands enige flip-perimporteur. Een gesprek over Sternpinball, photoplay en de kracht van‘het spelletje’dat nooit verloren gaat.

De afgelopen vijf jaar was niet debeste tijd voor de fanatieke flipperaar.Nadat het flipperen begin jaren negen-tig een enorme boost omhoog had ge-kregen, dankzij een aantal fantastischemachine’s (The Addams family,Attack from Mars, Twilight Zone) diezowel door de spelers als exploitan-ten met applaus werden verwelkomd,ging het vervolgens bergafwaarts. Ver-schillende fabrieken moesten hunpoorten sluiten, omzetten liepen terugen het dieptepunt vond eind 1999plaats, toen topfabrikant Williams be-sloot te stoppen met het fabriceren vanflipperkasten. Toen liefhebbers van deschrik bekomen waren en tussen ro-kende puinhopen voor het eerst op detoen nieuwste kast ging spelen (eenStriker Extreme van Stern), wist zelfsde grootste optimist het: flipperen ispassé en het is een kwestie van tijdvoordat ook Stern zijn deuren kan slui-ten.

Dat moet ook importeur JanshenHahnraths hebben gedacht, die sindsjaar en dag de Nederlandse markt vanflipperkasten voorzag en ook met deNFV warme banden onderhield. Jans-hen Hahnraths importeerde steedsminder kasten -van de andere Sternflop Austin Powers schijnt er maar éénnaar Nederland te zijn vervoerd- enna Pat Lawlors Monopoly hield hetbedrijf uit Kerkrade het wat flipper-kasten betreft definitief voor gezien.En toen kwamen er dus helemaal geennieuwe machines meer naar Neder-land, terwijl op bestaandeflipperlocaties het aantal flippers zien-derogen afnam.

Interview Emiel KuijpersJim Jansen

De reddende hand kwam echter uitTilburg van Jac van Ham, in 1964 be-gonnen als reparateur van jukeboxenen inmiddels marktleider in dekansspelautomatenwereld. Van Hams’JvH-gaming voelde twee jaar terugaan dat de flipper in populariteitgroeide, zocht contact met Gary Sternen zorgt er nu voor dat er in Neder-land, hoewel mondjesmaat, weernieuwe flippers worden gedistribu-eerd.

Emiel Kuijpers is binnen JvH verant-woordelijk voor de flipperdivisie engeeft een kijkje achter de schermen.

Je bent marketingmanager bij JvH,een bedrijf dat we vooral kennenvan kansspelautomaten enphotoplay machines. Wat is preciesje taak?

“Kort gezegd is mijn taak om denieuwste trends binnen Europa te ont-dekken en hierop adequaat in te spe-len. Momenteel ben ik druk bezig metde ontwikkeling van eenkansspelproduct voor de horeca diemet name gericht is ophorecabezoekers die momenteel nietspelen, maar bijvoorbeeld wel kras-loten kopen of het casino bezoeken.Hier liggen nog enorme mogelijkhe-den. In 2004 zullen we dit nieuweproduct lanceren.”

JvH is de enige distributeur vanflipperkasten in Nederland. Heb jezelf iets met flipperen en in het ver-lengde hiervan: Ben je een goedespeler?

“Ik vind het zeker een van onze leuk-ste productlijnen bij JvH gaming. Omproductinformatie op te doen, wil ikna werktijd nog wel eens uitgebreidin onze showroom oefenen. Helaasben ik niet meer dan een gemiddeldespeler. Zeker niet als ik de echte ‘die-hards’ in de kroeg zie spelen.”

Kan je iets vertellen over de histo-rie van het bedrijf. Begonnen alsamusementhal in Breda?

“Jac van Ham is in 1964 begonnenmet het repareren van jukeboxen inzijn eigen garage. Inmiddels is JvH-gaming uitgegroeid tot marktleidermet 3500 horecagelegenheden, 31amusementscentra en eigen vestigin-gen in Engeland, Duitsland, Honga-rije, Tsjechië en Griekenland.”

Welke divisies heeft JVH en wat isde core business?

“JvH-gaming bestaat uit drie divisies:de divisie JvH-products ontwikkeltkansspelautomaten voor heel Europaen distribueert amusementsspellen.De divisie JvH-exploitatie exploiteertzo’n 3500 speelautomaten in dehoreca en de divisie JvH amusements-centra runt 31 amusementscentra. Decore business is het ontwikkelen enexploiteren van kansspelautomaten.”

JvH staat bekend als importeur vanPhotoplay. Wat is de actuele standvan zaken aangaande Photoplay.Kloppen de geruchten dat die markt‘op zijn gat’ ligt?

“Wij zijn exclusief distributeur vanPhoto Play voor de landen Nederland,België, Hongarije, Tsjechië en Grie-kenland. Het is inderdaad zo dat deomzetten van Photo Play terugliepende laatste tijd. Om het tij te keren heb-ben we Endemol benaderd voor eensamenwerkingsverband. Dit heeft ge-resulteerd in het spel Eén tegen 100op Photo Play, een zeer populairetelevisiequiz waar wekelijks bijna 2miljoen Nederlanders naar kijken.Met het spelen van Eén tegen 100 opPhoto Play maken spelers kans op hetplaats nemen op een van de honderdstoelen tijdens de uitzending. Hoewelhet spel nog maar net van start is ge-gaan, zijn de eerste resultaten veelbe-lovend. Zo staat het spel met stip op

JvH Gaming

15

jaargang 12nummer 4

de eerste plaats en worden er maarliefst meer dan twee keer zoveel spel-letjes gespeeld als het tweede bestespelletje. Voor ons is dit het bewijs datde combinatie televisiecontent enPhoto Play spelers kan prikkelen. In-middels zijn we druk bezig met hetbeoordelen van andere tv formats diegeschikt zijn voor Photo Play.”

Nadat Williams was gestopt metproduceren van flippersen Janshen Hahnraths erna Monopoly er ook geenzin meer in had, lag deimport van flippers naarNederland plat. Waaromhebben jullie het overge-nomen?

“Het succes van Photo Playwas een van de belangrijk-ste redenen waarom ex-ploitanten liever niet meerin flippers investeerden. Deomzetten van Photo Playwaren aanzienlijk beter envergde minder reparaties.Momenteel merken weechter dat flippers weer inde lift zitten. Een trend diewe twee jaar geleden aanzagen komen en waardoorwe contact hebben gezochtmet Gary Stern.”

Gary Stern, die verledenjaar ook bij jullie op be-zoek is geweest, zei dolblijmet JvH te zijn. Hoe is derelatie met de mensen vanStern?

“Dat gevoel is geheel wederzijds. Ikheb zelf heel veel respect voor Gary.Hij reist nog steeds continu de helewereld af om zijn nieuwste flippers tepromoten. Dit doet hij met zo’n pas-sie dat je zelf ook helemaal enthou-siast wordt.”

Kwaliteit van de kasten en inhoudvan het spel waren grote kritiek-punten op Stern. Door het aantrek-ken van voormalige Bally / Williamsmensen proberen ze de kwaliteit teverbeteren. Merk je dat?

“Ik denk dat de laatste flippers heb-ben bewezen dat de kwaliteit enormis verbeterd. Zowel technisch als wathet spel betreft.”

Tot op heden hebben jullie verschil-lende kasten geïmporteerd en ver-kocht. Kan je kort je mening geven?

“Mijn absolute favoriet is Terminator3. Simpsons Pinball Party spreekt mijpersoonlijk minder aan.”

Hebben jullie een standaard hoeveelkasten die je op voorhand koopt enbij populariteit meer?

“De Nederlandse flippermarkt is nogsteeds relatief klein. We proberen danook om zoveel mogelijk op order inte kopen. Als we een paar flippers telang op voorraad zouden houden, zoudit een te grote invloed hebben oponze winst. Hopelijk kunnen we bin-nen niet al te lange termijn standaard

een volle container uit deVerenigde Staten latenoverkomen.”

Wat doe je, behalve de ad-vertentie in de Spinner,om je kasten aan exploi-tanten te slijten?

“Je merkt nog steeds dathet vertrouwen in flippersteruggewonnen dient teworden bij exploitanten. Zezijn nog steeds erg voor-zichtig met investeringenen wachten de ontwikke-lingen in de horeca af.”

Lord of the Rings is denieuwste kast. Kan je eral iets over kwijt?

“Lord of the Rings zal indecember gelanceerd wor-den. Ik heb helaas alleennog maar de tekeningen ge-zien, maar als ik Gary Sternmag geloven gaat het eenabsolute sensatie worden.”

Wat is je toekomstvisie aangaandeflipperen?

“Hoewel steeds meer virtuele spelle-tjes de toekomst gaan bepalen, zal eraltijd behoefte bestaan aan traditionelespellen. Sommige spelletjes komen nueenmaal niet tot hun recht op basis vansimulatie en verliezen daardoor enormaan kracht. Tot deze categorie beho-ren zeker de flippers en zullen daar-door nooit uit het straatbeeldverdwijnen.”

Op dit moment is de NFV i.s.m.JVH bezig met het samenstellenvan een lijst waar je de nieuwstekasten van Stern in exploitatie kan vinden.Meer info in de volgende Spinner en op de website.

16

Het Speelautomatenarchief

~Advertentie~

Het bleef enige tijd stil rond onze schil-pad helden. Niet omdat de kast in eenhoekje werd geparkeerd hoewel we na-tuurlijk wel even een gaatje in het werk-schema moesten peuteren. De stiltewerd vooral in acht genomen vanwegeal het geheimzinnige penseelwerk op despeelplank van de turtles. Er moestenimmers toch aardig wat “gaten” in hetschilderij worden gedicht. En, net alseen echte kunstschilder, laat je het werk-stuk pas aan anderen zien wanneer jeer zelf tevreden over bent.

M a a r … h e tdoek gaat er nuecht af.

en zo be-gon het…

Turtless 2In de nieuwe tekening maken we altijdwel één of twee beeldgrapjes. Kijk maarof je ze vindt.

Inmiddels is het speelveld alweer eenaantal stappen verder. Eerst werd dehandschildering gefixeerd en enkeledagen daarna werd de eerste hechtlaagaangebracht die het doel heeft de top-lagen goed te laten hechten maar dringtook door alle verf heen. Zo wordt alleswat op de plank zit als het ware aan hetonderliggende hout vastge(p)lakt. Eenkritisch klusje omdat de laag in minderdan 30sec. moet zijn aangebracht.Daarna zie je er nauwelijks nog wat van.Ik sta er dan ook met een vergrootglasnaar te staren om te zien of het opper-vlak overal voldoende dicht is wantporeuze plekken zuigen meer op. En jahoor, het moet nog eens! Daarna wach-ten we 10 dagen om dit proces helemaaluit te laten reageren.

Na deze grondlagen kwam de echte lakop het speelveld. Echte Flipperaars heb-ben daar een duur woord voor:“clearcoat”. Een interessante Ameri-kaanse term en dat klinkt wel cool na-tuurlijk. Wij praten maar gewoon over“de laklaag” want helder is ie allerminst.Zou ook niet goed zijn want de laklaagmoet beschermen tegen zonlicht. An-ders verkleurd het speelveld. Kortom:de laklaag is wit. Maar alle lagen (endat zijn er 6 tot 8) zijn zo dun dat je datmet het blote oog niet ziet.

Onze helden hebben inmiddels een wa-terdicht schildje van een laagje of 5.Gezien het resultaat moeten er nu tochnog twee op voordat ik hem vlak ge-noeg vind. Het gaat er niet om dat hetspeelveld glad is, want dat moet juistniet. Dan wordt het net ijs en de balglijdt voortdurend uit. Het moet mooi

vlak zijn. Zoals een biljartlaken. Dat isheel vlak en stroef. Dan rolt de bal lek-ker snel en zijn er maar heel weinig(liefst geen) hobbeltjes die door het ge-weld van de aanstormende bal kunnenslijten.

Na de derde laklaag hebben we enkelenieuwe tekststickers aangebracht. Destickertjes maken we met de computeruit foto’s van een goed speelveld. Destickers zitten nu mooi op een vlakke

ondergrond en worden daarna ingeslo-ten door de laklagen die nog komenKan bijna niet meer stuk. Hoewel, meteen hamer kom je natuurlijk een heeleind…

In de tussentijd zaten we met de andereonderdelen natuurlijk niet stil. Eerstwerd de kopkast leeggemaakt en alleprinten in bad gestopt. Ook de

Paul Franssen

17

jaargang 12nummer 4

lampenprinten van onder het speelveldmoesten in bad, want die waren pik-zwart. Daarna werden ze allemaal ge-test, gerepareerd en nagesoldeerd waar

nodig. Tot slot werdenze afgelakt zodat ze nuvuilafstotend zijn.Want stof en vuil vor-men allerlei sluip-weggetjes voor destroom waardoor deprint minder goed gaatwerken. De lampjesmogen allemaal wor-den vernieuwd, dusdie gaan we niet door-meten en schoonma-ken.

Eén zijkant van de kopkast was los-gescheurd en aan de buitenkant flink ge-schaafd. Hebben we ook maar evenopgeknapt. Beetje bruislijm, beetje verf,wat schuren en 2x met matte parketlak.Ook weer klaar.

Alle plastics van het speelveld zijnschoon gemaakt en opgepoetst. Ze zijnook allemaal gescand zodat we er ooit,als dat nodig is zo weer nieuwe voorkunnen maken. Een paar doorzichtigeplaatjes zijn gebroken. Die maken wenog nieuw. Dat doen we straks tijdens

het opbouwen.Tja, wat deden wenog meer? Oja, delatten die langs hetspeelveld lopen heb-ben we opgeknapt.Dat deden we maar meteen rigoureus.

Het plakplasticeraf, want datgaat toch altijdstuk. Dan makenwe ze helemaalschoon en glad,slaan er eennummertje in en

spuiten ze in de kleur die het plastic had.In dit geval zwart. Daarna weer tweelaagjes matte parketlak en klaar is Latje.

Nu nog “even”de buik doen,het gat in U-bocht van deplastic ramprepareren enalle onderdelengoed nakijkenen repareren.Vooral de flippers natuurlijk. Een aan-tal ontbrekende onderdelenoptrommelen en dan…. Opbouwen.Het eind is in zicht!!

Paupin-\\\ ///-

Van Max -‘ik houd het lekker vaag’- Joore,uit Kudelstaart kreeg de redactie deze

foto’s (gemaakt ergens rond september2001) met als bijschrijft:

“Zoek de verschillen”.

18

In de vorige twee edities moest ik inhet archief duiken om wat materiaalte vinden. Dit maal kwam het ge-woon op me af en wel bij het TASPPen bij de Pinball Expo in Rosemontbij Chicago. Bij de laatste is dat trou-wens een gewoonte.

Het TASPP is kleinschalig en ik vindhet op die manier ook een vastewaarde hebben. En daar sjouwtJonathan Joosten een bak naar bin-nen die op geen enkele manier ervertrouwd uitziet. Dat de zijkantenzijn afgeplakt gebeurt wel vaker,maar waar is dat grote ventilatiegat

nou goed voor? Toen het geheel ein-delijk stond kwam naar voren, datiemand een bestaande kast eens flinkgemodificeerd heeft. Van welk oor-spronkelijke toestand deze WilliamsCabaret is omgebouwd weet ik niet.Wellicht was het speelveld al bijnavergaan.

Het speelveld is opnieuw beschil-derd, een nieuw geschilderde glas-plaat in de kop en alle plasticstransparant zonder opdruk. Links enrechts in het speelveldkabinet een

Het rariteitenkabinet deel 3Ad Jonker

grote luidspreker. Waar de geldbakgewoonlijk zit zijn drie walkmansgeplaatst die ieder een bepaald ge-luid voortbrengen, die aan het thema‘The Last Supper’ zijn gelieerd. Hetmeest opvallend was, dat het eentwee speler is geworden. De Caba-ret is origineel een vier speler en te-vens zat er middenin de kopruit nogeen losse teller, die na iedere bal te-rug ging naar nul.

En dan voor de vijfde keer naar dePinball Expo. Vanaf de eerste keer,dat ik daar kwam was het al raak.Ook dit jaar weer twee echterariteiten. Tijdens de opbouw opwoensdag kon ik even in de zaal kij-ken, die later niet meer toegankelijkis. Nog opgebouwd moest worden deBally Ramp Warrior. Deze kwam mijduidelijk niet bekend voor. Hetscorekaartje kon ik wel lezen en alsontwerper werd onder andere SteveKirk opgegeven. Steve Kirk? Dieontwierp toch voor Stern?

Nu, in 1988 is dit prototype ge-bouwd. Er zijn er maar twee ge-maakt. In dezelfde maand is deproductie voor Bally’s Truck Stopbegonnen, die hier meer dan waar-schijnlijk is van afgeleid. Het speel-veld is vol, vier hellingen nemen eenhoop ruimte in. Boven in het mid-den een rij in-line drop targets entwee korte ingangen. Vier flippers.Bij de onderste flippers zit er eenkleine post net boven de as van deflipper. Direct bij de zijuitgangenzitten ejects. Als je bal rustig rolt valtdie hierin, en wordt weer in het spelgeschoten.

19

jaargang 12nummer 4

De opbouw van het spel is op zichniet ingewikkeld, alleen de opbouwmaakt dit een echte stress-kast. Al-les moet op de millimeter. Ik ga er-van uit, dat dit concept toen zekervoor de gemiddelde speler te moei-lijk werd bevonden en de wat rusti-ger Truck Stop daarvoor in de plaatsis gekomen.

Duncan Brown, die bij Bally enWilliams heeft gewerkt had uit zijncollectie ook wat kasten meegeno-men. Twee in nieuwstaat verkerende(Sam) Stern’s en een Bally Bow &Arrow. Deze laatste is natuurlijk he-lemaal niet zeldzaam, die stond zelfsbij King Arthur in Utrecht.

Alleen, dit was Bally’s eerste test ophet elektronisch gebied. En hier zijner in totaal 22 van gemaakt en omeen niet duidelijke reden zijn er elfdaarvan vernietigd. Deze kast ver-schilt met de daarna volgende ‘om-bouw’-kasten als Freedom enNightrider. Die zijn zeg maar op-nieuw ontwikkeld voor de elektro-nica. Bij Bow & Arrow zijn de relaisvervangen door printen. Ook dedisplays zijn van een kleiner type dandaarna gebruikt.

Uiteindelijk stond er een Kabuka. Ditis een privé project van Sega (nuweer Stern). Thema van de kastwordt ‘gepersonaliseerd’. Ook hetgeluid was opnieuw gemaakt enklonk niet echt prettig. Aan jullie devraag welke kast dit ‘normaal’ is?

www.huifkar.deDe slimme eBay kruiwagen voor Duitsland, België en Nederland.

Al ruim 250 tevreden huifkardeelnemers in Nederland en België!

~ Advertentie ~

Foto’s Kabuki: (c) Pinball Newswww.pinballnews.com

20

RVZacht...

—\ \ \ / / /—Mensen die hier wat meer van willen weten of wat hulp hierbij nodig hebben

kunnen mij altijd even een mailtje sturen: [email protected]

Paupin

Paul Franssen

De volksmond veronderstelt dat roestvast staal (RVS) erg hard is. Ten onrechte zoals hieronder zal blijken. Helaasweerhoudt dit fabeltje menige hobbyist ervan zelf eens een opto of extra steuntje aan zijn of haar flipper toe tevoegen. Daarvoor moet dan immers een gaatje in een RVS ball guide worden geboord. Jammer, want het gaat heeleenvoudig en zonder tovermiddeltjes.

VS behoort tot de zachtere staallegeringen. Het is voornamelijk taai en vast, zeg maar moeilijk indringbaar. Voortref-felijke eigenschappen waaraan het zijn roestvaste imago ontleent. Bovendien heeft het de weerbarstige eigenschap nogvaster te worden wanneer het heet wordt.

Bij het boren met een te hoog toerental of te weinig voeding (aandrukking) draait de boor werkeloos langs het staal enslijt daardoor binnen één seconde super bot. Dit veroorzaakt wrijving, dus warmte en het RVS doet onmiddellijkwaarvoor het gemaakt is: het wordt ondoordringbaar. De oorzaak van het fabeltje is dus een simpele maar veelvuldiggemaakte bewerkingsfout.

Succesvol boren gaat als volgt:

Een accutolletje is ruim voldoende voor een gaatje in een ball guide van amper 1mm dik.

Gebruik een gewone staalboor. De boor moet wel scherp zijn! Beheers je niet de kunst van het boren slijpen,gebruik dan een nieuwe boor.

Zorg dat je werkstuk goed vlak ligt en ondersteund wordt door zacht materiaal, bijvoorbeeld hout. Het gebruikvan een lijmklem voorkomt dat je werkstuk door de kamer vliegt gelijk een samoerai zwaard. Boren “happen”nu eenmaal graag en stevig in dunne plaat.

Tik een centerpunt op de gewenste boorplek. Dit voorkomt dat de boor uitglijdt en een “ramp”-zalige AEX-index in je werkstuk graveert.

Speciale snijdvloeistof voor dit doel kost ca. 35 euro voor 100ml. Niet doen dus. Neem een kopje koud watermet een druppeltje afwasmiddel erin. Zeep verminderd de oppervlaktespanning zodat het water beter door-dringt tot bij de spaan. Het is echt waar: gewoon water is te dik!

Tijdens het boren voortdurend de boorput nat houden, dat is essentieel! Met een klein kwastje of spuitflesjetijdens het boren aanvoeren. Komt er stoom af? Prima! Het water voert door verdamping de warmte af.

De boor héél rustig laten draaien, 100-150 toeren. Absoluut niet sneller! Meer snelheid betekent meer voeding.De bijbehorende drukkracht kan men met de hand niet opbrengen.

Zorg er voor dat de boor blijft snijden. Tijdens het boren dus gelijkmatig blijven drukken. Wanneer je ophoudtmet aandrukken, direct de boor wegnemen. Niet in het materiaal laten uitdraaien (dit geldt overigens altijd).

Nabewerking: op de zelfde wijze met een soeverein ( verzink-) boor de braamrand wegnemen aan beide zijden.“Ongeschoren” RVS randen zijn vlijmscherp, dus opgepast!

21

jaargang 12nummer 4

Het 3e seizoen van de RegionaleFlippercompetitie is inmiddels be-gonnen en dit keer met 14 poules!Het is zelfs eindelijk gelukt eenpoule in het noorden van ons landvan de grond te krijgen sinds de startvan de RFC. Er zijn daar nu alweer2 bijeenkomsten gehouden. Kijkvoor de meest recente tussenstand inde diverse poules op de NFV-site,www.nfvpinball.nl/rfc.

Hiernaast is de huidige poule-inde-ling van de 3e RFC:

RFC 2003-2004Norbert Broman

Foto-impressietje van de 1e RFC-ronde in poule Arnhem.

http://www.shootmagain.nl/spg/rfc/

Adv. Schippers

FLIPPERS VAN SCHIPPERSIn- en verkoop, reparatie van flipperkasten.

Tevens informatie en onderdelen service.Gespecialiseerd in elektro-mechanische kasten

en Bally 1977-1985.

Henk SchippersSportlaan 22 8471 NR Wolvega

Tel: [email protected]

~Advertentie~

22

Natuurlijk kan je Parijs bezoeken omhet Louvre of om de Eiffeltoren te be-klimmen. Maar behalve cultuurfreaks ishet voor de gemiddelde flipper-liefhebber ook goed toeven in de Fransehoofdstad. Verslag uit een stad waar degokkast verboden is en de photoplayniet wordt bespeeld.

Is het mogelijk om Parijs te bezoekenen niet even op de Eiffeltoren te zijngeweest? Eigenlijk niet, en daarom lie-ten we de brasseries en andere plaatsenwaar je kunt spelen even voor het wasen gingen op weg naar de toren. Toenwe bij station Eiffel boven de grondkwamen, werd de verleiding toch groot,want in welke Nederlandse lunchtenttref je een Monsterbash en MedevalMadness gebroederlijk met de ruggentegen elkaar? Waarschijnlijk nergens,maar in Parijs lijkt het de gewoonstezaak van de wereld.

Elke hoek een flipperkastNiet alleen Parijs is flipperminded, alleFransen lijken dol op het spelletje tezijn. En dan vooral op ‘jouer au flip-per’ het duwen tegen de kast, zodat debal net niet verdwijnt. Iedereen die ooiteens in Frankrijk op vakantie is geweestweet dat de Franse camping standaardis uitgerust met een aantal kasten voorkinderen en ouders. En dat is waar-schijnlijk het feit waarom er in Frank-rijk wel volop gespeeld kan worden enin landen als Nederland, Engeland enDuitsland steeds minder. Iedereen diein Frankrijk in een brasserie, speelhal,camping, kroeg en zelfs een stationkomt, loopt tegen een kast aan. Daar-door spelen hele generaties met elkaaren is de vraag naar nieuwe flippers nogsteeds (relatief gezien) enorm. Niet voorniets verklaarde Gary Stern een aantal

Flipperen in Par-ad-ijs Jim Jansen

jaar terug tegen een Europees persbu-reau dat zijn Sternpinball het vooral vande Franse markt moet hebben: “In Pa-rijs staat zo ongeveer op elke hoek eenflipperkast,” aldus Stern.

Zeven keer PlayboyEn dat is een van de eerste dingen dieopvalt aan onze drie daagse toch dwarsdoor Parijs. De nieuwe kasten zijnoveral -en in vergelijking met de Ne-derlandse situatie- zeer ruim aanwezig.

Als de verhalen waar zijn was decomeback kast van George Gomez(Playboy, Stern 2002) in Amerika nouniet bepaald het succes waarop Gomezen Stern op gehoopt hadden (hetgeennaar het schijnt vooral te wijten was aande preutsheid van de Amerikanen). Alswe ons in de omgeving van het stationGare du Nord bevinden en in vijf minu-ten 7 verschillende Playboys tellen, danzijn de Fransen blijkbaar wat minderseksofoob dan de gemiddelde Ameri-kaan.

Bier en flipperenOp de eerste dag van ons verblijf na-men we ons voor om de nodige namenen adressen op te schrijven zodat we eenduidelijk overzicht konden opstellen.Dat bleek een onmogelijke klus, omdatje, als je er op let, niet vijf minuten kanlopen, zonder een kast te ontdekken.Ons hotel huisde in de buurt van deSacre Coeur en op de hoek stond eennogal gare Junk Yard (achteraf gezienook in Parijs een favoriete kast, geziende grote aantallen die er uit stonden).In de brasserie er tegenover stond demeest recente kast van Pat Lawlor(Roller Coaster Tycoon) naast een nognooit door mij bespeelde Gladiators vanGottlieb.

Hoewel het Parijse metronet waar-schijnlijk het beste sijsteem ter wereldis, prefereerde wij het om te lopen.Vanaf onze buurt togen we richtingMoulin Rouge, zeg maar de rose buurtvan Parijs. Onderweg kwamen we tochnog steeds de ‘all time favourite’Medieval Madness tegen. De kast stondin een soort buurtcafé met 1664 op tap(voor niet kenners, één van de lekker-ste biertjes uit Frankrijk). En niets is zoleuk als blijkt dat de kast net geschoondis van highscores en 44 miljard (ikHOOP dat Jim miljoen bedoelt, red.)gelijk staat aan drie credits! Helaas isalcohol en highscores niet de beste com-binatie en na twee uur verlieten we, zon-der maar een naam de hebben ingevuld,licht gefrustreerd het establishment. Opde Moulin Rouge tot slot van de avondeen paar potjes gespeeld op Termina-tor-3, die daar ook al volop te bespelenwas.

Sociale aangelegenheidNaast cultuur, Bourgondisch eten enflipperen is Parijs, net zoals bijvoor-beeld London, de stad van de markten.Op een van de grootste markten, Pucesde la Porte de Montreuil, kan je zo on-geveer alles kopen wat je je kan inden-ken. Van fake Nike gympies totwaarschijnlijk niet geheel eerlijk gekre-gen video apparatuur, van verroestereclameborden tot broodroosters die hetniet meer deden.

Op de terugweg was het weer raak. Inonze lunchtent stond een White Water,de kast waar de DPO-finale dit jaar opgespeeld werd. Zodra we beginnen tespelen, schuiven twee lunchende zaken-mensen aan met het verzoek om mee tedoen. Flipperen is daar namelijk een

23

jaargang 12nummer 4

sociale aangelegenheid en samenspelenis normaal. De eigenaar van de brasserievindt het allemaal prima en zegt des-gevraagd dat hij zelf ook veel speelt,maar na drie jaar wel een andere kastwil.

Bij het metrostation van de markt staannog een Theatre of Magic en MonsterBash gemoedelijk zij aan zij en terwijlbeide kasten bijna de hele tijd bezet zijn,staat het motorsimulatiespel van Segawat lullig en onaangetast in de hoek. ‘sAvonds blijkt dat onze vrienden van TheAddams Family ook in Parijs nog nim-mer aan populariteit hebben ingeboet.Bij de kast moet je als het ware num-

mertjes trekken, en onder leiding vaneen fanatieke barman, die standaardelke potje de kast tilt, wordt tot diep inde nacht gespeeld.

Geen Sega of Data EastNa een rondgang door de Franse hoofd-stad kan je een aantal overeenkomstenontdekken. Als je in Nederland kijkt watde qua exploitatie de meest populairekast is (www.nfvpinball.nl/flipperen)zie je dat je Revenge from Mars nogminimaal een keer of dertig in het wildkan tegengekomen. In Parijs zagen weer slechts één, net als Star Wars Eps-1.De Fransen hebben het blijkbaar niet opPinball-2000. Voor de rest zijn ze ogen-schijnlijk niet bepaald fan van de mer-

ken Data East en Sega. De teller bleefna drie dagen op nul staan, terwijl wewel een paar kasten van Gottlieb enzelfs één van Zaccaria hebben gezien.

Naast in cafés en Brasseries te kunnenspelen, oogt de gemiddelde speelhalzoals de Nederlandse amusementenhalvan een jaar of vijftien terug. Natuur-lijk zijn er de nodige schietspellen ende football games van Sega, maar een

hal is niet compleet zonder een rijtjeflippers. In de hal bij de Moulin Rouge,die overigens 24 uur per dag open is,staan Scared Stiff, Medieval Madnessen Cactus Canyon, tussen nieuwere kas-ten als Terminator-3 en The Simpsons.En dat is ook een beetje het globalebeeld van de Franse speelhal: de nieuw-ste kasten van Stern aangevuld met debeste van Bally en Williams.

ConclusieParijs kan waarschijnlijk worden be-schouwd als de flipperhoofdstad van dewereld. In vergelijking met de Neder-landse situatie is het spelen iets duur-der. Je krijgt overal drie ballen en vooreen euro krijg je één spel; twee euro isdrie spelen en drie euro levert zevenspellen op. Over het algemeen wordt erveel gespeeld en verkeren de kastendaardoor in redelijk tot goede conditie.De populariteit van het spel is enorm,dus samenspelen moet ingecalculeerdworden. Nu het steeds lastiger wordt omin Nederland te spelen kan de volgendegroepsreis van de NFV wellicht naarParijs leiden. Een prachtige stad metvermaak voor iedereen.

Naschrift: In een vaktijdschrift las Ad Jonker laatst dat sinds 1996 het aantalgeregistreerde flipperkasten in Frankrijk gedaald is van 120.000 naar 30.000!

En laten die nou blijkbaar net allemaal in Parijs staan...

Bruidstaart, gebaseerd opCirqus Voltaire, de kast waaropClaudine afgelopen jaarNederlands Kampioen flipperenbij de dames is geworden. Hijwas ook nog eens erg lekker!

Jim Jansen

24

Het is weer eens zover: een nieuwe kast,een nieuwe review. Het kost veel moeiteom niet meteen op de startknop te druk-ken, maar laten we nog even wachten:eerst de buitenkant. De kast ziet er inhet echt even goed uit als op de plaat-jes. De pixels in de plaatjes zijn vandichtbij wel duidelijk zichtbaar, maar

als je speelt ziet het er prima uit. Hetspeelveld is erg open maar er zijn heelveel features en niet van die levensge-vaarlijke schoten. De kopkast valt ookop: het is een nieuw ontwerp dat watouderwets aandoet. Er zit een chromenrandje aan en hij ziet er duurder uit dandie zwarte kopkasten die we tot nu toehebben gezien. Samen met het ontwerpop het kabinet en de sticker op het deur-tje is het echt een stijlvolle kast.

Ho, stop, nog even wachten! Ach komop, spelen met die handel! Als je eenspel start, zie je meteen het rode mon-ster midden op het speelveld, Balrog,opzij zwaaien en de middelste ramp meteen spinner ervoor tevoorschijn komen.Balrog licht rood op om je aandacht opde ramp te vestigen zodat je het ideekrijgt dat hij daar later nog wel een keer-tje weer voor gaat staan, maar dat komtverderop wel.

Lord of the rings www.pinballnews.comVertaling: Mila Groot

De bal ligt klaar (er is een gewoneplunger) en de muziek begint. Als je demuziek van de film kent, weet je dat ditde muziek is bij de scène waarinGandalf op zijn kar de Gouw binnen-rijdt, maar al snel gaat de muziek overin de themamuziek van de film. Gekgenoeg is er geen openingsanimatie,alleen de score, bal en credits. Je kuntniet eens zien dat je een keuze hebt voorhet skill shot en dat is nogal een misser,want de inserts in het speelveld die aan-geven welke keuzes je hebt, zitten goedverstopt. De acht bewegende lampjes inde shooter lane wijzen je er op om debal af te schieten en als je een beetjebeter kijkt, zie je de lampjes “Flipper”,“Tower” en “Lanes”. Een geoefendespeler weet wel wat die termen beteke-nen, maar daarmee weet je nog niet wathiermee precies bedoeld wordt. Zowerkt het: als je “Flipper” kiest, moetje de bal hard afschieten om hem hele-maal rond het speelveld en op de linkerflipper te krijgen, zodat je de rechterloop kunt schieten voor een super skillshot. Kies je “Tower” dan moet je debal zachter afschieten zodat hij maarhalf rond gaat en in de linker toren te-

recht komt voor een gewoon skill shot.Ten slotte heb je “Lanes”: lanceer debal heel zachtjes zodat hij bij de roll-overs komt en gebruik dan de flipper-knoppen om het knipperende lampje bijde bal te krijgen om het skill shot te sco-ren. Het is een leuk idee dat je kunt kie-zen hoe moeilijk je het skill shot wil endat dat ook in punten wordt uitgedrukt.Het zou wel iets duidelijker mogenworden aangegeven.

Dan door naar het speelveld en laten weeerlijk zijn: het ontwerp lijkt nogal opdat van de Medieval Madness. Niet datdat nou slecht is – de MM is een primakast met een goede flow – maar deLOTR zit wel heel anders in elkaar. Het

voordeel is wel dat je al meteen eengevoel hebt voor waar de schoten zit-ten. Laten we er van linksonder met deklok mee eens naar kijken. Er zittentwee flippers op de kast – twee, nietmeer en niet meer.

Aan elke kant hebben we één inlane enéén outlane, alle vier met een lampjeboven de switch. Deze lampjes spellenK-E-E-P, maar L-O-C-K had ook ge-kund want als je ze alle vier aan hebtgaat de lock aan op de rechter ramp. Dangaan ze allemaal weer uit, tenzij je dedrie locks allemaal aan hebt want danblijven ze aan.

Boven de linker slingshot zit de VUKvan de Mystery award. Dit gat is verge-lijkbaar met de katapult van de MM ende VUK (Vertical Up Kicker) op dePlayboy. Als je hier een bal in schiet,

25

jaargang 12nummer 4

kan hij een target bovenaan de baan ra-ken (dat nu nog niets doet maar dat komtvast nog) of in de VUK vallen. AlsMystery aan is krijg je de award en an-ders wordt de bal in de linker baan ge-schoten zodat hij terechtkomt in delinker inlane. Het is een normale VUK,dus zelfs met drie ballen erin doet hijhet nog.

Boven het Mystery-gat is de linker orbit.Als je de bal hard genoeg schiet gaathij het hele speelveld rond naar het gatin de toren van Barad-Dur, helemaalrechts bovenaan op het speelveld envergelijkbaar met de fish finder in FishTales. Zachtere schoten komen in derollover lanes.

Naast die orbit, met een dun stukjeblauw plastic ertussen, zit de linkerramp. Deze ramp is niet steil maar heeftwel een bocht van 180 graden waar debal desondanks verbazingwekkend soe-pel doorheen gaat. Deze ramp voert debal naar de linker baan en dus de linkerinlane. Rechts naast de ramp zit de lin-ker binnenloop. Je kunt twee kanten opmet deze ramp want er zit een diverterbij het begin. De meeste ballen gaanachterlangs rond en komen door derechter orbit terug op de flippers, maarals je de diverter hebt geactiveerd in derechter inlane, dan wordt de balomgeleid naar links, naar de toren vanOrthanc. In deze toren zit wederom eenVUK die de bal omhoog schiet naar eenminispeelveldje dat Paths of the Deadheet. Beetje lugubere titel…

Dit minispeelveld heeft een stuk of watpaaltjes met rubbers erom. Ertussen zit-ten vier switches, twee naast elkaar entwee eronder. De bal rolt over twee vandie switches en daarmee scoor je hetaantal zielen (‘souls’) dat op de displaywordt vermeld. Vaak is de ene switchmeer waard dan de andere en bovenaan

zie je aan de groene lampjes welke hetmeeste waard zijn. Als je alle verlichtelampjes hebt gescoord zijn de switchesde volgende ronde weer meer waard.Als de bal het speelveldje verlaat, komthij direct op het speelveld, in de linkerbaan of in de Mystery VUK. Voor detijd dat de bal op het mini-speelveld is,krijg je ook een aantal zielen, maar hetzijn er niet veel. Wel blijven ze door-tellen nadat de bal het mini-speelveldheeft verlaten en nog geen andere switchheeft geraakt. Het zou dus kunnen ge-beuren dat de bal direct op het gewonespeelveld terecht komt en dat je ‘m di-rect op te flipper vangt zonder dat hijeen switch raakt: zo zou je lekker veelzieltjes kunnen winnen! Er is vast eenlimiet aan zielen dat je zo kunt scoren,maar ik weet het niet zeker want hetlukte mij helaas niet om de bal op dezemanier op te vangen.

Als we verder gaan met ons rondjespeelveld dan komen we nu bij hetmiddenschot. Zoals ik al zei, Balrogstaat hier dus voor. Dit monster zwaaitheen en weer voor de opening zoals dedeur van de bank in Monopoly, dus hijkan ‘m blokkeren of opzij gaan (dat iszijn normale positie) zodat de middel-ste ramp vrij is. Deze ramp is een soortvan gespleten tong met een spinner er-voor die leidt naar het belangrijkstefeature van deze kast: de ring. De ring

is een belangrijk schot want je start ermodes, je scoort er jackpots en je hebt‘m nodig om de ring uiteindelijk te ver-nietigen. Te zachte schoten naar de ring

rollen net over de ramp en eindigen inde rollover lanes maar hardere ballenkomen midden in de ring terecht enworden daar vastgehouden door eenringvormige elektromagneet. Als jeAustin Powers gespeeld hebt dan zie jedat hij veel weg heeft van de Time Ma-chine, maar deze is veel eleganter enbovendien onzichtbaar. Als Mode Startaan is, doet de magneet hetzelfde als inAP: hij gooit de bal door de ring en ach-

ter het speelveld langs in de rechterbaan, zodat de bal in de rechter inlaneuitkomt. Als de ring nog niet aan is, valtde bal in de rollovers. Die magneetmaakt trouwens verbazend veel herrieen vreet blijkbaar erg veel stroom, wantik zag dat de onderste VUK het nietdeed terwijl er een bal in de ring zat.

Rechts en voor de ring zitten drie roll-over lanes; ze hebben de letters O-R-Cen je haalt er de bonus multiplier mee.Je kunt ze gebruiken voor het skill shoten ze leiden de bal naar de pop bum-pers. De pop bumpers zijn wat aan deiele kant en meestal verborgen achterBalrog. Er zitten rode flashers op dieflashen als de bal een bumper raakt,maar helaas zijn ze aan elkaar verbon-den en dus gaan ze telkens allemaal te-gelijk.

Boven de flashers, helemaal rechts bo-venaan het speelveld staat de toren vanBarad-Dur. Het gat links boven dezetoren bepaalt of je de toren geraakt hebt.Als je de toren vaak genoeg schiet, storthij in. Nou ja, instorten, hij valt eenbeetje om, net zoals Kenny (van SouthPark). Inderdaad, het wordt zeg maarde scheve toren van Barad-Dur. Dit isniet echt een sterk staaltje van ontwer-pen en alleen helemaal niks doen was

26

nog net erger geweest. Ze hadden beterlichteffecten kunnen gebruiken om detoren te laten ontploffen en daarna don-ker te maken.

Onder de bumpers en rechts van de mid-delste ramp is Gollums grot. Hier kunje extra ballen en specials halen enGollums multiball starten. Net zoals bijde MM kan ook hier de bal van zowel

boven als beneden in het gat komen,maar het ontwerp is wel zo dat een hardschot van beneden niet blijft zitten maarnaar de pop bumpers gaat. Ook het-zelfde als op de MM is dat je sommigeawards alleen scoort als je niet eerst eenbumper hebt geraakt. Vanuit dit gat gaatde bal omhoog door de rechter baan naarde rechter inlane.

Net links van Gollums grot is hetPalantir target. Als het aan is, geeft heteen willekeurige award die je bij dehuidige mode helpt. Er zit een kristal-len bol boven die rood opgloeit als hettarget aan is.

Rechts naast Gollum zit de rechterramp. De baan waar deze ramp naartoegaat heeft de vorm van Aragorns zwaarden wordt gebruikt om ballen te lockenvoor de Two Tower multiball. Omdatdeze baan ook in het normale spel ge-bruikt wordt, moeten er ook gewoonballen door het ball-lockgedeelte kun-

nen gaan, zelfs als er gelockte ballenliggen. Dit wordt mogelijk gemaaktdoor de voorste gelockte bal los te la-ten als er een nieuwe bal aankomt. Inhet begin speelt dit een beetje raar, maarje went er snel aan. Het lock-mecha-nisme bestaat uit een nylon paaltje endrie microswitches die de aanwezigheidvan ballen registreren. Omdat het paal-tje een vrij scherpe punt heeft, gebeurthet wel eens dat de bal het paaltje raakten dan zijwaarts van de baan af ketstzodat er geen ballen meer in de lock zit-ten en je een onverwachte twee-bal-multiball hebt. Als je één van die ballenweer in de rechter baan schiet, wordtdie gelockt en is er niets aan de hand,maar ik weet niet wat er gebeurt als jeeen bal kwijt raakt.Het laatste schot is de rechter orbit:harde schoten gaan rond en door naar

de linker orbit en zachtere schoten ein-digen in de rollover lanes of de torenvan Orthanc. En dan is er nog het Spotring target waarmee je één van de rin-gen verzamelt (hierover later meer).

En na het speelveld volgens de regels.Het spel bestaat uit drie grote onderde-len: modes, multiballen en de ringen.De modes start je bij de ring, dus schietde bal op de middelste ramp en hij wordtin de ring vastgehouden terwijl deanimatie van de betreffende mode wordtafgespeeld. Dan wordt de bal door dering en achter het speeldveld langs ge-gooid naar de rechter baan en de modebegint. Er zijn zes modes: Escape thering Wraiths, Gandalf vs Saruman, Warg

Battle, War of the Ents, Attack of Sheloben Destroy the Witch King. De namenstaan rond de bovenste helft van de ringen je kunt met de flippers een mode kie-zen.

Het doel van de mode wordt niet vantevoren met quotes of animaties bekendgemaakt, dus je moet de aanwijzingenvolgen totdat de mode is afgelopen. Allemodes gaan op tijd en je kunt meer tijd

krijgen door het Palantir target te schie-ten of door een award te scoren. Frodoen Gimli laten je weten dat je aan heteind van de tijd begint te raken door delaatste seconden af te tellen. VooralGimli weet je daarbij goed op te jagen.Als je de mode binnen de beschikbaretijd af hebt, gaat Gift of the Elves bran-den – één van de zes awards onder delinker orbit. Je scoort ze in de toren vanBarad-Dur.

Ik weet niet wat er gebeurt als je allezes de modes (uit)gespeeld hebt wantzo ver ben ik niet gekomen, maar het isongetwijfeld erg goed. Gek genoeg benik er niet achter gekomen hoe je de ringweer aan krijgt. Als er geen mode aanis, krijg je wel een bonus ring.

Het tweede onderdeel van het spel zijndrie multiballen: voor elke film eenmultiball. Je kunt ze in elke volgordespelen. Voor de multiball van Fellow-ship of the ring moet je alle negen reis-genoten verzamelen door hun banen teschieten:

27

jaargang 12nummer 4

Pippin – linker orbitMerry – rechter orbitSam – Mystery VUKAragorn – rechter rampFrodo – ringGandalf – linker binnenloopLegolas – linker rampGimli – gatBoromir – pop bumpers

Er zitten negen lampjes in het speelveldzodat je kunt zien wie je al gehad hebt.Als je ze allemaal aan hebt, schiet je debal in de toren van Barad-Dur om demultiball te starten. Balrog komt nu voorde opening naar de middelste ramp testaan en het idee is dat hij de brug be-waakt, dus je moet met hem vechten enook nog eens alle reisgenoten over diebrug zien te krijgen. Om dat te doenmoet je om de beurt Balrog schieten ende linker of de rechter baan. Met elkeramp breng je iemand over de brug,maar daarna moet je wel weer eerstBalrog schieten om de banen weer aante krijgen.

De tweede multiball is de Two Towersmultiball. Deze start je door de vierK-E-E-P-lampjes in de inlanes enoutlanes aan te krijgen zodat de lock inde rechter baan aan gaat. Drie keerlocken en multiball kan beginnen. Alsje de eerste bal lockt, hoor je twee vrijlange quotes achter elkaar die niet he-lemaal lekker lopen. Bij de tweede lockzie je een vrij suffe animatie van Frododie een helm opzet; het ziet er een beetjecartoonachtig uit. Bij de derde lock zieje een mooie animatie en dan begint demultiball. Het is een vrij ingewikkeldverhaal maar ik zal proberen het zo goedmogelijk uit te leggen. Alle banen ende orbits, de ring en Gollum brandenvoor jackpots, dus dat zijn zeven scho-ten. Als je alle drie de ballen nog in hetspel hebt, scoren alle jackpots dubbel;verlies je een bal, dan scoor je weergewone jackpots. Ik geloof dat als je ooknog Gollums multiball start, dat je dantriple jackpots krijgt als je alle vier deballen in het spel hebt.

Tot zo ver gaat het nog, maar dan blijktde tijd mee te spelen. Elke keer als jeeen jackpot scoort, gaat dat schot uit enheb je nog drie seconden om één vande andere schoten te halen voor eendubbele jackpot. Daarna heb je weerdrie seconden om een derde jackpot(triple) te scoren en zo verder totdat je

ze alle zeven gehad hebt. Bij elke jack-pot hoor je welke het is. En vergeet niet:als je alle drie de ballen nog in het spelhebt, dan scoor je daar hoe dan ook altriple jackpots mee, dus alles bij elkaarkan je 21 keer de basiswaarde van dejackpot scoren. Maar drie seconden isniet veel tijd en als ze op zijn gaan allelampjes weer aan begin je weer vanvoren bij jackpot één. Als je ze wel allezeven haalt, zijn daarna alle schotensuper jackpots. Alles bij elkaar is dit eenaardige variatie op de gewone multiballen krijg je de gelegenheid om eenmonsterscore neer te zetten, al gaat datniet makkelijk.

De derde multiball is Return of theKing. Deze kan je starten door 5.000zielen te verzamelen bij de Paths of theDead. Als Gimli zegt “That’s enoughfor an army” dan heb je de 5.000 be-reikt en kun je de multiball starten inde toren van Barad-Dur. Helaas weet ikna acht uur spelen niet meer precies water gebeurt bij deze multiball. Volgensmij moet je afwisselend links en rechtsjackpots schieten, maar misschien benik in de war met een mode. In ieder ge-

val, als je de drie multiballen gespeeldhebt kun je in het midden Destroy theRing starten. Dit eindspel bestaat uitdrie opdrachten. De eerste is om de balin de ring te schieten; hij wordt daar

vastgehouden en er wordt een tweedebal afgeschoten. De tweede opdracht isom met deze bal de eerste weer uit dering te schieten en ten slotte moet je metde twee ballen de linker orbit, de linkerramp, de rechter ramp en de rechter orbitschieten om het eindspel helemaal af temaken. Als je alle schoten hebt gemaakt,vallen de flippers dood en doet de kasteen tikkie vreemd – een beetje zoals eenvacation jackpot op de Whitewater,maar minder goed. De eerste keer dathet gebeurde dacht ik zelfs dat de kasteen ball search aan het doen was. Erhoort eigenlijk een lichtshow bij hetgeluid van al die spoelen zodat je weetdat het iets bijzonders is.

Zolang je de tweede bal niet in de ringhebt geschoten, blijft de eerste bal ergewoon in zitten. Dat gebeurde bij mijmaar uiteindelijk werd de bal toch los-gelaten en in de ball lock opgevangen.De ultieme vernedering…

De regels sluiten we af met de ringen.Vlak boven de flippers zitten drie con-centrische cirkels met LED-jes die aan-geven hoe ver je bent met hetverzamelen van de ringen. Er zijn driesoorten ringen die je moet verzamelen:Dwarf, Elf en Man. De meeste schotenhebben de drie soorten ringen als insertin het speelveld, dus als je de baanschiet, krijg je die ring. Met sommigeschoten kun je bepaalde ringen latenbranden:

Mystery VUK – Dwarf-ringenRing – Elf-ringenGollums grot – Man-ringen

28

© Pinball Newswww.pinballnews.nl

Met de combinatie van linker inlane enhet Spot Ring target rechts kan je ookringen verzamelen. Als je alle ringenhebt verzameld moet je Ring Frenzystarten, waarbij alle schoten Frenzyjackpots zijn.

En zo werkt de kast dus! Er zit vast nogmeer in dan dit, maar dat zullen we danlater wel ontdekken. Maar wat is onsoordeel over hoe de kast speelt, en watnog belangrijker is, is het ook nog eenbeetje een leuke kast? Zeker weten!

Erg opvallend vond ik dat alles zo lek-ker vloeiend loopt. Alle schoten gaanprecies zoals je zou verwachten van-wege de metalen banen en ze hebbennog een uitdaging ook. OK, de toren vanBarad-Dur stelt wat teleur maar dat isdan ook het enige minpuntje. De kast isverder nogal stuiterig en kale stalenpaaltjes en vlakken die de bal dood-leggen zijn er niet bij, zodat je genoegmogelijkheden hebt om een drain tevoorkomen, zelfs als de outlanes hele-maal open staan.

Natuurlijk is een kast meer dan alleeneen speelveld en wat regels. Het geluidvan de LOTR is echt voortreffelijk. Erzit een nieuw 16-bits geluidssysteem inde kast en dat merk je: zet de kast ge-woon alleen maar aan en luister naar hetgeluid. De muziek is krachtig en pastperfect bij de kast. Er zitten ook een paarerg mooie geluidseffecten in, zoals deintro’s van de multiballen, het wapen-gekletter als je de spinner raakt en degeluiden van hamers en beitels als je deO-R-C rollovers allemaal aan hebt. De

quotes zijn niet overdreven of saai doorherhaling en als je het muziekje hoortomdat je op de high score lijst staat, benje blij dat je het gehaald hebt.

De kwaliteit van de animaties is overhet algemeen erg goed, afgezien van dieene van Frodo bij het locken van detweede bal. Vooral de animatie van dering aan het begin van elke mode is ergoed, al zouden ze je misschien ietsmeer tijd moeten geven om de instruc-ties te lezen. De animaties van demultiball dragen echt bij aan desfeer en passen perfect bij het ge-luid en wat er op het speelveld ge-beurt.

De enige andere kritiek die ik hebbetreft het inconsistente gebruikvan het lettertype. Het lettertypedat wordt gebruikt als je K-E-E-Pvol hebt is extra vet en heeft veelweg van Terminator 3, terwijl ver-der in de kast een roman letter-type, met schreef, wordt gebruikt.Dit zou wat meer op elkaar afge-stemd moeten worden.

De verlichting is bijzonder goed. Hetlampje in Balrog gloeit als hij beweegtof als je ‘m geraakt hebt en zo weet jeprecies dat er wat gebeurt. De inserts inhet speelveld zijn goed zichtbaar en

maken duidelijk wanneer je welke scho-ten moet halen. Naar mijn idee zijn ererg veel gestuurde lampjes in dit speldus ze zullen ook wel allemaal ergensvoor gebruikt worden. De flashers opde pop bumpers maken het helemaal af.

Het is ondertussen wel duidelijk dat ikme niet verveeld heb met deze kast.Bijna alle schoten zijn heerlijk om teschieten en je wordt echt helemaal inhet spel en het verhaal meegesleept. Ikheb bijna vier uur achter elkaar gespeelden de enige twee redenen waarom ik bengestopt waren pijnlijke polsen en de wilom voor de spits thuis te zijn. De LOTRis zonder twijfel een fantastische kasten verdient het om met massa’s verkochtte worden.

Dan heb ik ten slotte nog een paar op-merkingen om mezelf in te dekken. Dekast waarop ik gespeeld heb was name-lijk een betaversie en dus nog niet hetuiteindelijke product zoals dat verkochtzal worden, dus er zal nog het één enander veranderd worden voordat hij hetnormale verkooptraject in gaat. Som-mige dingen waren bijvoorbeeld nogniet af: awards als “add 0x bonus” of“medium points 00” zullen waarschijn-lijk wel verdwijnen. Soms stond er opde display dat je de verlichte baan moestschieten terwijl er niets verlicht was,maar zulk soort foutjes in de softwarezijn in dit stadium te begrijpen. Ondanksdat de naam van de ontwerper niet wordtvermeld zijn er wel een paar hints in dehigh score lijst. De eerste plaats is voorAlan Smithee – een naam die wordtgebruikt als een director zijn echte naamniet aan het project kan of wil verbin-den. Er staat echter verderop in de lijsteen zekere G. Gomez en je mag hier jeeigen conclusies uit trekken.

Ter afsluiting wil ik Bob en John vanElectrocoin hartelijk bedanken voor hungastvrijheid en hulp bij het maken vandeze review.

29

jaargang 12nummer 4

Wedstrijdje op TASPPTASPP (The After Summer PinballParty) was zaterdag erg gezellig, er wa-ren genoeg mensen en de sfeer was OK,de kasten waren in prima conditie en(belangrijk voor mij) de drank was nietduur.

Okay, een storing of een reparatie daarontkom je niet aan. Daarbij zijn er al-tijd mensen die hun technische kennisten toon willen spreiden, maar het groskomt om te flipperen.

En er kon geflipperd worden naar har-telust. Wat ik zelf jammer vond, is dateen aantal kasten op 5 ballen stond. Alsje dan een potje wil flipperen en de kastis makkelijk afgesteld, dan sta je weleen tijdje te kijken voordat je aan debeurt bent. Misschien is op 3 ballen leu-ker, al kan ik wel begrijpen dat het eind-spel gemakkelijker te halen is, wat danleuker is voor sommige mensen.

Goed: de zaterdagavond vorderde ge-staag en een aantal mensen werden watzenuwachtig. Dit was een gezelligheids-toernooi zonder wedstrijd element. Ech-ter een aantal mensen kon het niet latenom er toch maar een wedstrijdje van temaken. Er werd snel een opzet gemaakt.De bedoeling was met 16 man te star-ten, met 4 man op een kast en telkensde beste twee door.

Geen verliezers-ronde, gewoon een ge-makkelijke opzet met simpele regels. Dekasten waarop gespeeld werd, waren dekasten bij de NFV stand, gewoon op 3ballen met de mogelijkheid van éénextra bal en bij mystery ook echtmystery. Dit laatste heeft volgens mijgeen oneerlijke wedstrijd tot gevolggehad. De kasten waarop gespeeld wer-den waren:

Stern Rollercoaster TycoonStern Terminator 3Williams Terminator 2

Bij aanmelding hadden we vrij snel 16personen, echter er waren nog 2 aan-meldingen die we niet konden weige-ren. Het schema werd razendsnelaangepast en het werd er naar mijn me-ning leuker op. Je had namelijk meerkans om door te gaan. De opzet was nu:

Michel van den Elzen

6 groepen van 3, beste 2 door,3 groepen van 4, beste 2 door,2 groepen van 3, beste 2 door,

Finale: 4 personen op de Terminator 3.

De wedstrijden werden op verschillendekasten gespeeld: bij de eerste ronde washet zelfs zo dat de volgende groep startteop de kast die het eerst vrij kwam. Hetwas dus allemaal niet zo voorspelbaar.Verder heeft Martijn van Aken (NFV)nog snel een schema gemaakt, zodat dedeelnemers elkaar ook niet direct in devolgende ronde zouden treffen.

Maar met een beperkt aantal deelnemersen kasten ontkom je natuurlijk nooit aanhet feit dat je elkaar als wedstrijdspelerweer snel tegenkomt. Maar om door tekomen moest je gewoon eerste oftweede worden. Dat is toch een simpeleen duidelijke regel waar je moeilijkomheen kan. De namen had ik erg slor-dig opgeschreven, het kan dus voorko-men dat ik een naam verkeerdgeschreven heb.

Uiteindelijk hebben onderstaande spe-lers het gehaald tot de finale. De scoresweet ik niet meer maar de einduitslagwas:1. Michel van den Elzen2. David Houwers3. Roy Wils4. Taco Wouters

30

1. Uitgangspunt & doelstellingDe NFV stelt zich ten doel het flipperen in Nederland te promoten, het ‘flippererfgoed’ te koesteren. Binnen deze algemene doelstelling zijntwee specifieke aspecten te onderscheiden:· behoud van de flipperkast (‘pinball art forever’)· autonomie bij organisatie van evenementen.Derhalve: geen commercieel oogmerk en (vooral ook) gericht op de lange termijn.

Realisatie hiervan is gebaat bij een zorgvuldig opgebouwde eigen NFV flipperkasten-collectie.De NFV bezit reeds een vijftal flippers en bij de ALV van 2003 hebben de leden het verzoek gedaan na te gaan of de financiële reserve van devereniging niet in flipperkasten geïnvesteerd kon worden.

In reactie heeft het NFV Bestuur een werkgroep ingesteld om de mogelijkheden (pro’s & cons) te onderzoeken en met een beleidsvoorstel tekomen.

2. Werkwijze WerkgroepDe werkgroep onderzoekt de mogelijkheden om de specifieke doelstellingen van het ‘Kastenplan’ te realiseren en stelt op basis hiervan eenadvies op voor het NFV Bestuur. In deze Spinner een beknopte weergave van het advies.

In het advies komen de meest relevante aspecten aan de orde:i) organisatie (werkgebied, taakverdeling, budgettering & verantwoording)ii) financiering (budget, fondsenwerving)iii) selectie (criteria voor keuze & aanschaf, besluitvorming)iv) opslag & onderhoud (huisvesting, gebruik, regulier & groot onderhoud)v) administratie (registratie kasten, financiële verantwoording commissie).

Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van wat de leden willen, heeft de werkgroep besloten de leden actief te raadplegen (dmv. een enquête). Zie debijlage in deze Spinner. De uitkomsten van de enquête zijn belangrijk voor een aantal te maken keuzes.

3. Adviezen van de werkgroep

I) Organisatie Kasten Commissie (KaCo)Een goede organisatie & taakbeschrijving is van groot belang, ook in de voorfase.De werkgroep stelt voor om een aparte commissie (KaCo) op te richten.

Deze KaCo :· werkt onafhankelijk aan de realisatie van vooraf gedefinieerd doelstellingen;· laat jaarbudget jaarlijks vooraf door het NFV Bestuur goedkeuren· legt op kwartaalbasis verantwoording af aan NFV Bestuur (kwartaalbericht).

De bevoegdheid voor benoemingen van KaCo leden ligt bij het NFV Bestuur.

De KaCo zou minimaal uit 5 leden moeten bestaan en heeft de volgende taken:

Specifieke taken commissie-voorzitter:- Linking Pin: contactpersoon naar het bestuur, coördinator- Juridische zaken: verzekering, verhuur, verbintenissen en verplichtingen, arbitrage.

Specifieke taken administrateur:- Kastenadministratie: registratie van NFV-kasten- Budgetbewaking: registratie van uitgaven en gebruik van budget

Specifieke taken PR-medewerker:- Extern: links met leveranciers opbouwen / onderhouden,- Intern: leden middels beschikbare media informeren.

Specifieke taken Inkoop/Selectie medewerkers:- Scouting : actief zoeken naar voorgeselecteeerde kasten tbv. aankoop- Keuring : eerste beoordeling kasten voor aanschaf adhv. gedefinieerde critieria- Verkoop : coördinatie eventuele verkoop, ruil.

Specifieke taken Organisatie & Beheer medewerkers:- Beheer : huisvesting / tracering voorraad kasten en onderdelen.- Logistiek : opslag, planning, transport, middelen. Coördinatie op- en afbouw.- Onderhoud : coördinatie regulier onderhoud (verzorging, schoonmaak)- Archivering : database, tracering, mailings, documentatie, manuals etc.- Contacten met TC: over reparatie / extra onderhoud (op afroep).

Verslag advies werkgroep NFV Kastenplan

31

jaargang 12nummer 4

II) Financiering collectieDe werkgroep ziet financiering als één van de kernvraagstrukken.De algemene opvatting is dat een representatieve collectie zeker 50 kasten zou moeten tellen.

Opbouw van de collectie zou gefaseerd plaats moeten vinden. Dit ‘Opbouwscenario’ zou kunnen zijn om binnen 2 jaar (voor ultimo 2005)een zodanige collectie te vormen dat de doelstelling van autonomie in de organisatie van evenementen gerealiseerd zou kunnen worden(minimaal 25 flipperkasten). De NFV bezit momenteel vijf kasten. Een uitbreiding met 20 (toernooi)kasten vergt een flinke investering(aanschaf & onderhoud).

Teneinde de realisatie van een collectie te bevorderen is aanvullende financiering wenselijk cq. noodzakelijk. Hiervoor zijn diversemogelijkheden. De werkgroep stelt voor om:

i) een bijdrage door alle leden te onderzoeken (separaat of dmv. verhoging contributie);ii) ter beschikking stelling kasten door leden te stimuleren (geen recht op teruggave!);iii) actief campagne te voeren om flipperkasten aan NFV te schenken (donatie);iv) werven van sponsorsv) exploitatie van de kasten in bedrijfskantines, winkels, etc.

Meting van de bereidheid tot het leveren van een bijdrage gebeurt dmv. een enquête.

III) Selectie van flipperkasten voor NFVIn totaal zijn er meer dan 3000 verschillende flipperkasten in produktie geweest.Uit dit grote aanbod dient een verantwoorde keuze gemaakt te worden.

De kernwoorden van de collectie moeten zijn: kwaliteit, diversiteit en duurzaamheid.Kasten moeten in goede / topconditie zijn of gebracht kunnen worden.De werkgroep is van mening dat in principe geen voorkeur voor een bepaalde generatie kasten dient te bestaan. Een goed beeld van devoorkeur van de leden zal worden verkregen door de reeds opgestelde enquête. Een aantal specifieke aspecten zou bij de selectie mee moetenwegen: waardering leden, zeldzaamheid, prijspeil en geschiktheid voor wedstrijden. Om deze aspecten tov af te wegen en objectief te scorenis een selectie-matrix opgesteld.

Op basis van een brede inventarisatie van voorkeuren (navraag bij leden) & het scoren op de relevante aspecten zou een zogenaamde ‘shortlist’ samengesteld kunnen worden met daarop die flipperkasten die bij voorkeur aan de collectie toegevoegd zouden moeten worden.

De KaCo zou actief moeten proberen de op deze lijst voorkomende kasten te verwerven.De werkgroep heeft een checklist samengesteld om een aankoopbeslissing van een aangeboden / gevonden flipperkast te ondersteunen (metdaarin criteria die van belang zijn voor aanschaf, oa. optische staat, technische staat en prijs).

IV) Opslag & onderhoudOnderhoud is belangrijk en mag niet de sluitpost van de begroting zijn. Reparaties aan NFV-kasten vindt in principe onder verantwoordelijkheid van de Technische Commissie (TC) van de NFV) plaats. Om die reden is een regulier contact tussen de KaCo en de TC belangrijk.

Flipperkasten hebben te lijden van transport. Het aantal verplaatsingen moet dan ook tot een minimum beperkt worden. Stilstand / opslag isook niet optimaal.

De werkgroep stelt voor een keuze te maken tussen:- Plaatsing bij Steunpunten (voordeel: regionaal door NFV-leden te bespelen.

Steunpunten kunnen tevens een bijdrage in het (normale) onderhoud leveren.- Een centraal ‘clubhuis’ (voordeel: weinig transport, zeker als ook evenementen op deze locatie gehouden kunnen worden.

Ook onderhoud kan dan goed georganiseerd plaatsvinden. Belangrijk is dan wel een centrale ligging en een regelmatigeopenstelling. Ook de (huur)kosten moeten op te brengen zijn.

De werkgroep stelt voor bij leden navraag te doen naar hun voorkeur mbt. opslag en tegelijkertijd een ‘haalbaarheidsstudie’ te doen naar eenNFV clubhuis (inschatting kosten van huur en verzekering, verwachtingen omtrent opbrengsten / eventuele besparingen).

V) AdministratieDe werkgroep geeft aan dat een database met gegevens van flipperkasten van belang is voor een goede selectie en administratie. Op de websitevan de NFV is de basis voor een dergelijke database reeds gelegd in de vorm van Persoonlijke Collecties van leden. In het kader van hetKastenplan dient deze database te worden uitgebreid met gegevens omtrent geschiktheid voor toernooien, richtprijs, storingsgevoeligheid,zeldzaamheid.Nadat kasten zijn aangeschaft dient ook informatie over de locatie van de kast en het uitgevoerde onderhoud te worden geregistreerd.

4. Vervolgtraject

De Werkgroep stelt het bestuur bij deze voor om de Werkgroep formeel te ontbinden en over te gaan tot de installatie van de definitieve KastenCommissie. Parallel hieraan kan de voorkeur van de leden worden gepeild mbv de in deze Spinner bijgevoegde enquête. De definitieveCommissie kan vervolgens verder gaan met de uitvoering van de hierboven beschreven plannen.

Namens de Werkgroep: Paul Fransen, David Houwers, Jonathan Joosten, Edwin Nijs, Bas Vis, Theo van Vroenhoven

32

Flipperen voor gevorderden (VIII)Aad van Dijk

32

De meer dan 5000 fans in de donkereoverdekte arena begonnen ongeduldigte fluiten en langzaam in de handen teklappen. Het wachten duurde ook welheel lang, sommige fans stonden al urenvoor de hekken die het podium af-schermden. Plotseling klonk het geluidvan een basgitaar en floepte een sterkespot aan.

In de spotlight stond het beroemdebandlid SLASH (hoed op, peuk in demondhoek en gezicht onzichtbaar doorenorme bos zwart krulhaar) geheel solote spelen. En terwijl de uitzinnige fanshun handen stukklapten klonk er eenenorme explosie en werd het podium helverlicht. Alle bandleden waren opeensop het podium en de hit “Paradise City”werd ingezet. Maar waar was de rijke-lijk van tatoeages voorziene zanger AxlRose? Onder begeleiding van enormeflitsende verlichting was Axl Rose plot-seling in volle glorie te bewonderen ophet podium en gelukkig ook centraal opde kopruit van de sublieme flipperkast“Guns n’Roses”van Data East uit 1994.

Ja, flippergroupies: we gaan weer eenseen kast van de firma Data East (DE)nader bewonderen. Want van bewonde-ren is bij deze flipperrocker zekersprake. De kast heeft eigenlijk alles wateen flipper leuk maakt. Zo heeft de kast

een interessant thema, zeker voorpopmuziekflipperfans en in het bijzon-der voor liefhebbers van de band GnR.Daarnaast heeft de kast een hele mooiekopruit, waarop al de bandleden in volleaktie zijn te bewonderen. Bovenop dekopkast is er ook nog eens een fraaischild te vinden met daarop het bekendeGnR logo. Het kabinet is fraai versierdmet twee klassieke “guns”waaromheenenige (je raad het al) rozen zijn gedra-peerd. Dit alles op een zwarte onder-grond geeft een heel mooi decor.Vooraan de kast zijn een plunger in devorm van een roos te vinden aan de lin-kerzijde en rechts steekt er een klassiekerevolver uit de kast. Met deze gun kun-nen de ballen heerlijk het spel wordeningeknald, richting highscore!

Gnr is uitgevoerd als een widebody, datwil zeggen een wat bredere kast. En dezebredere kast geeft plezierig de ruimteaan een van de mooiere speelvelden uitde flipperhistorie. Zo tref je op het speel-veld twee ramps aan, een in de vorm van

een G (linkerramp) en aan de rechter-zijde een ramp in de vorm van -juist-een R. Drie prima bumperende gelebumpers, droptargets aan de linker enrechter zijkant van het speelveld, eenlastige binnenloop, drie flippers en eenkickback in de linker outlane zijn alle-maal aanwezig om het flipperleven teveraangenamen.

Maar bovenal, de kast loopt heel lek-ker, de ramps zijn goed te doen en ge-richt flipperen is zeer wel mogelijk opdeze DE topper. Kom maar mee, dangaan we eens even kijken wat het spelvan deze rockstar allemaal te biedenheeft.

GitaarmodesOp het speelveld, aan de linker zijde vande G-ramp is een steel van een gitaarafgebeeld. Aan het einde van deze steelis een saucer aangebracht. Als de bal indeze saucer wordt geschoten, start eenvan de op de gitaar afgebeelde spelle-tjes. En dat zijn er maar liefst 9 stuks.Als deze alle negen zijn gespeeld volgtbij het volgende schot in de saucer derellerige eindmode “RIOT”. De waardevan bijna alle modes is te verdubbelendoor de bal met de zijflipper meteen nahet verlaten van de saucer de binnen-loop in te knallen. Dit is een behoorlijklastig, maar wel zeer waardevol schot!

33

jaargang 12nummer 4

33

De modes zijn in het kort:

Slash Solo – een count-up ronde die startbij 20M. Schiet de linker of rechterbuitenloop dan wel de binnenloop omdeze steeds oplopende score binnen tehalen. De ronde is afgelopen als de score50M bereikt.

Super Snake – een hurry-up op de lin-ker ramp. Zo snel mogelijk de G-rampop voor een hoge score dus. Een diverterzorgt ervoor dat de bal vervolgens voorde linker “rose” plunger terecht komt.Hiervandaan kan de bal in een groenebowl links achterin het speelveld wor-den geschoten. Iedere omwenteling vande bal in deze kom geeft op het display1x-2x of 3x te zien. Geprobeerd moetworden om de waarde op 3x te hebbenals de bal de kom door het gat onderinverlaat. Je ramp-score wordt met deverdiende waarde vermenigvuldigd!Erg leuk dit spelletje.

Axl 3 Ball - 3 ballen van onze Axl ca-deau waarbij in de centrale scoop naastde rechter R-ramp mini jackpots kun-nen worden gescoord. Deze mode looptdoor zolang je minstens twee ballen inhet spel weet te houden.

Dizzy Ball – 2 ballen multiball waarbijiedere ramp 10M scoort plus 1M vooriedere geraakte droptarget. Bovendienwordt de waarde na ieder geslaagdloopje over de ramp verhoogd met 1M.Ook deze mode gaat door zolang ermeer dan 1 bal in het spel is.

Duff Rocks – schiet tegen de captive balldie naast de G-ramp is te vinden. Decaptive ball komt dan in een klein afge-sloten speelveldje, waar naast een bum-per ook de D-u-f-f targets zijn aan tetreffen. Als op deze wijze de duff targetsallemaal worden geraakt is er 100 Mverdiend door de speler.

Lite Coma – deze getimede mode wordtpas echt gestart als de bal in de VUKaan het einde van de coma gang aan derechter zijde van het speelveld wordtgeschoten. Dan wordt een 2 ball spelgestart en iedere keer dat in de comalaan wordt geschoten komt daar naasteen smakelijke jackpot ook nog een balbij, tot maximaal 6 ballen.

Gilby Rolls – dit is een videomode waar-bij al motorrijdend auto’s moeten wor-den ontweken en voetgangers moetenworden geraakt. De motor wordt be-stuurd met de flipperknoppen.

Extra Ball – geeft een, nou ja……!

Matt Scoring – de jackpot start op 10M,iedere switch verhoogt deze waarde dieuitsluitend te scoren is in de linkerbuitenloop. Deze mode loopt op tijd,dus scoor op tijd!

RIOT mode – 6 ballen op het speelvelden knallen maar. 40 schakelaars geraaktgeeft de letter R, de volgende 60 hitsgeeft I dan weer 80 hits voor de O entot slot 100 hits voor de T. Als dit lukt(bumpers benutten!), wordt de lastigebinnenloop verlicht voor 1 billion!

Het spel heeft ook een regulieremultiball die te bereiken is door het ophet podium spelen van alle bandleden.Dit kan door tijdens het gewone spelballen in de Coma gang te schieten.Alle leden op het podium geeft 6 ballenmultiball met jackpots op de ramps. Jekunt bij 5 verlichte bandleden echterook kiezen voor een schot over de G-ramp, waarna de bal weer voor de roseplunger komt. Hiervandaan is een schotmogelijk in de groene bowl, waarbij dewaarden van de te starten jackpots va-rieert tussen 35M en 65M. Nadat de balde bowl verlaat volgt multiball met 5ballen.

Na beide ramps geraakt te hebben wordtde centrale scoop verlicht voor een100M jackpot. Als deze 100M wordtgescoord, gaan de ramps weer branden

voor jackpots. Als ook dit lukt, danwordt de binnenloop verlicht voor eenSuper Jackpot van minstens 250M. Ditalles gaat vergezeld van opzwependeoriginele hitmuziek gespeeld door Gunsn’Roses, vooral op een beetje stevigvolume klinkt dat echt geweldig! (be-halve voor de buren die meer van klas-sieke muziek houden…).

Daarnaast heeft GnR nog een soortskillshot dat eigenlijk geen skilshot ismaar waarbij je uit vier mogelijkhedenkunt kiezen om het spel te starten: 1.start een mode, 2. start met hogerewaarde van de popbumpers, 3. start spelwaarbij een bandlid wordt toegevoegd,waardoor je sneller bij muliball komtof 4. start met een mystery prijs. Dezemystery kan van alles zijn: punten, Su-per kickback (de gehele bal is kickbackin de linker outlane aan), 20x bonus,Mega pops (3m per bumperhit), extraball of multiball.

Dan is er ook nog de SNAKE bonus.Door rechter loopschoten worden deletters van S-N-A-K-E verlicht. Allesaan verlicht de G-ramp voor de Snakebonus. Ook nu komt de bal voor de roseplunger en de bowl geeft nu verschil-

lende bonussen tijdens het rondcirke-len van de bal. De bonus is was verlichtals de bal de bowl verlaat is voor despeler!

Maar zelfs dit is nog niet alles. Het spelheeft ook nog Axl comboschoten te bie-den, de bumpers kunnen mega waarden

33

jaargang 12nummer 4

33

De modes zijn in het kort:

Slash Solo – een count-up ronde die startbij 20M. Schiet de linker of rechterbuitenloop dan wel de binnenloop omdeze steeds oplopende score binnen tehalen. De ronde is afgelopen als de score50M bereikt.

Super Snake – een hurry-up op de lin-ker ramp. Zo snel mogelijk de G-rampop voor een hoge score dus. Een diverterzorgt ervoor dat de bal vervolgens voorde linker “rose” plunger terecht komt.Hiervandaan kan de bal in een groenebowl links achterin het speelveld wor-den geschoten. Iedere omwenteling vande bal in deze kom geeft op het display1x-2x of 3x te zien. Geprobeerd moetworden om de waarde op 3x te hebbenals de bal de kom door het gat onderinverlaat. Je ramp-score wordt met deverdiende waarde vermenigvuldigd!Erg leuk dit spelletje.

Axl 3 Ball - 3 ballen van onze Axl ca-deau waarbij in de centrale scoop naastde rechter R-ramp mini jackpots kun-nen worden gescoord. Deze mode looptdoor zolang je minstens twee ballen inhet spel weet te houden.

Dizzy Ball – 2 ballen multiball waarbijiedere ramp 10M scoort plus 1M vooriedere geraakte droptarget. Bovendienwordt de waarde na ieder geslaagdloopje over de ramp verhoogd met 1M.Ook deze mode gaat door zolang ermeer dan 1 bal in het spel is.

Duff Rocks – schiet tegen de captive balldie naast de G-ramp is te vinden. Decaptive ball komt dan in een klein afge-sloten speelveldje, waar naast een bum-per ook de D-u-f-f targets zijn aan tetreffen. Als op deze wijze de duff targetsallemaal worden geraakt is er 100 Mverdiend door de speler.

Lite Coma – deze getimede mode wordtpas echt gestart als de bal in de VUKaan het einde van de coma gang aan derechter zijde van het speelveld wordtgeschoten. Dan wordt een 2 ball spelgestart en iedere keer dat in de comalaan wordt geschoten komt daar naasteen smakelijke jackpot ook nog een balbij, tot maximaal 6 ballen.

Gilby Rolls – dit is een videomode waar-bij al motorrijdend auto’s moeten wor-den ontweken en voetgangers moetenworden geraakt. De motor wordt be-stuurd met de flipperknoppen.

Extra Ball – geeft een, nou ja……!

Matt Scoring – de jackpot start op 10M,iedere switch verhoogt deze waarde dieuitsluitend te scoren is in de linkerbuitenloop. Deze mode loopt op tijd,dus scoor op tijd!

RIOT mode – 6 ballen op het speelvelden knallen maar. 40 schakelaars geraaktgeeft de letter R, de volgende 60 hitsgeeft I dan weer 80 hits voor de O entot slot 100 hits voor de T. Als dit lukt(bumpers benutten!), wordt de lastigebinnenloop verlicht voor 1 billion!

Het spel heeft ook een regulieremultiball die te bereiken is door het ophet podium spelen van alle bandleden.Dit kan door tijdens het gewone spelballen in de Coma gang te schieten.Alle leden op het podium geeft 6 ballenmultiball met jackpots op de ramps. Jekunt bij 5 verlichte bandleden echterook kiezen voor een schot over de G-ramp, waarna de bal weer voor de roseplunger komt. Hiervandaan is een schotmogelijk in de groene bowl, waarbij dewaarden van de te starten jackpots va-rieert tussen 35M en 65M. Nadat de balde bowl verlaat volgt multiball met 5ballen.

Na beide ramps geraakt te hebben wordtde centrale scoop verlicht voor een100M jackpot. Als deze 100M wordtgescoord, gaan de ramps weer branden

voor jackpots. Als ook dit lukt, danwordt de binnenloop verlicht voor eenSuper Jackpot van minstens 250M. Ditalles gaat vergezeld van opzwependeoriginele hitmuziek gespeeld door Gunsn’Roses, vooral op een beetje stevigvolume klinkt dat echt geweldig! (be-halve voor de buren die meer van klas-sieke muziek houden…).

Daarnaast heeft GnR nog een soortskillshot dat eigenlijk geen skilshot ismaar waarbij je uit vier mogelijkhedenkunt kiezen om het spel te starten: 1.start een mode, 2. start met hogerewaarde van de popbumpers, 3. start spelwaarbij een bandlid wordt toegevoegd,waardoor je sneller bij muliball komtof 4. start met een mystery prijs. Dezemystery kan van alles zijn: punten, Su-per kickback (de gehele bal is kickbackin de linker outlane aan), 20x bonus,Mega pops (3m per bumperhit), extraball of multiball.

Dan is er ook nog de SNAKE bonus.Door rechter loopschoten worden deletters van S-N-A-K-E verlicht. Allesaan verlicht de G-ramp voor de Snakebonus. Ook nu komt de bal voor de roseplunger en de bowl geeft nu verschil-

lende bonussen tijdens het rondcirke-len van de bal. De bonus is was verlichtals de bal de bowl verlaat is voor despeler!

Maar zelfs dit is nog niet alles. Het spelheeft ook nog Axl comboschoten te bie-den, de bumpers kunnen mega waarden

34

bereiken, er is een guns n´roses bonuste verdienen door schoten over de rampsen er is uiteraard ook nog een ball saverbeschikbaar. Heel interessant is de mo-gelijkheid om een gitaarmode vast tezetten. De modes veranderen bij iederebumperhit. Vastzetten kan door de trek-ker van de revolver te gebruiken als degewenste mode verlicht is (bij voorkeurbij extra ball dus). De volgende te star-ten mode is dan de door jou geblok-keerde!

ConclusieDe firma Data East produceerde metGuns N’Roses een geweldige thema-kast, die ook nog eens een prettig lo-pend en onderhoudend spel bevatte. Dekast is prachtig om te zien en in de besteDE traditie schitterend en flitsend ver-licht. Het grote pluspunt van GnR isechter de enorme hoeveelheid originele

hits (onder andere ‘Welcome to thejungle´, Night Train‘, ‘Sweet child ofmine‘en ‘Paradise City‘) die de kast tengehore brengt, gespeeld door GnR zelf.

Voor de fans van rockmuziek is dezekast dan ook een echte aanrader. Vooralomdat bandlid SLASH betrokken wasbij het ontwerpen van deze flipperkast.

Een paar jaar geleden trof ik de kast aanin de Rotterdamse muziektempel

Nighttown, waar deze schoonheid zeerop zijn plaats was en behoorlijk de aan-dacht trok! Flippers met een rock themawillen nog wel eens in de bovenkant vanhet prijzengebied terecht komen (mooiezin zeg…) met voorbeelden als KISS,ROLLING STONES en IRONMAIDEN. Het zou heel wel kunnen, datook GnR in deze categorie gaat belan-den. Dus voor fans van muziek en vanflipperen is de aanschaf van deze top-kast zeker aan te bevelen.

Waardering auteur redactieArtwork kabinet 9 8.5Artwork kopruit 8.5 8Artwork speelveld 9 8Speelveldontwerp 9 9Waardering speelgimmicks 8.5 8Algemene indruk kast en spel 9 8.5

Onlangs was ik in Rotterdam om eenmechanisch jaren ’70 wandgokkastjeALLE NEUNE op te halen bij een par-ticulier vlakbij het Feijenoord stadion.Vanwege het feit dat dit soort appara-ten een wat kleiner formaat heeft daneen flipperkast, is het voor mij zeer in-teressant om ze te verzamelen. Ik hebnamelijk een nijpend ruimtegebrek inmijn huis! Bovendien is de in deze ma-chine toegepaste techniek redelijk sim-pel te repareren/restaureren. Aangeziendeze ALLE NEUNE op 20 eurocentwerkt kan hij mooi dienen als spaarpotvoor mijn zoontje.

Lekker een patatje eten Frank Verweij

Maar goed, wat heeftbovenstaande tekstmet flipperkasten temaken, hoor ik je zeg-gen. Wel, toen ik opweg naar huis door deetalageruit keek vansnackbar “Het Gou-den Schip”, gelegenop de hoek van deRijerdijk/Huniadijkin Rotterdam, ont-waarde ik in de eet-hoek diverse verlichtekopruiten van oude

Dus daarom zijn de in nieuwstaat ver-kerende Williams 1975 LITTLECHIEF-, 1976 GRAND PRIX- en 1976AZTEC-kopruit voor jullie (de lezersvan de Spinner) digitaal vereeuwigd.De kopruiten zijn door de vorige eige-naar bij een exploitant gekocht endaarna in het eethoekmeubilair ver-werkt. Een tl-buis, welke is gemonteerdachter elke kopruit, zorgt voor de ver-lichting. Ik vond het heel apart en kanjullie aanraden om eens bij “Het Gou-den Schip” te gaan kijken.

Groeten van Frank Verweij

mechanische flipper-kasten. Daarom snelmijn digitale foto-camera uit hethandschoenenkastjevan mijn auto gepakt envervolgens een patatjemet mayonaise en eenblikje chocomel bij deeigenaar van “Het Gou-den Schip” besteld. Opmijn vraag of hij er pro-blemen mee had dat ikeen paar foto’s maaktevan zijn eethoek, ant-woordde hij ontken-nend.

35

jaargang 12nummer 4

Showreport Pinball Expo 2003Ad Jonker

Dit jaar werd van 16 – 19 oktober de19de editie van de Expo gehouden. Na-dat WMS industries de maandag na deExpo van 1999 de flipperafdeling sloot,waar dan net ons lid Jean-Paul de Wineen stage liep, was het voor ieder eenvraag of deze show nog zou voortbe-staan. Want deze show is uniek in zijnsoort. Hoe wij het ook proberen, wehebben geen mensen uit de industrienaar Nederland kunnen halen. En daarin Rosemont, IL lopen ze gewoon in hetwild rond. Steve Ritchie kennen demeesten wel, maar hoe ziet bijvoorbeeldGreg Kmiec eruit als je nog geen fotohebt gezien?

Ook dit jaar was het weer vier dagenovervloed aan alles op en rond het flip-peren. Als enige NFV-er ditmaal. Welwas er een exploitant met eega uit Lei-den. Wedstrijdspelers komen hier ooknog aan de bak. Nu stonden er acht T3-s en de winnaar van de uiteindelijkehoofdwedstrijd heeft er nu 1 thuis staan(of alweer doorverkocht wellicht). Dooralle indrukken en een selectief geheu-gen neem ik het programma nog eensdoor en zal dat aanvullen met wat op-vallende zaken.

Op dinsdag al naar Chicago gevlogen.Het voordeligste ticket was via Milaan.Het blijft en wat vreemde ervaring omeerst in anderhalf uur naar Milaan te

vliegen en dan tijdens de vlucht naarChicago bijna weer over Amsterdam te

vliegen. Dan sta je daar om half tweein de middag te wachten op het gratisbusje naar het hotel. Dat duurde nogalom er vervolgens achter te komen datniet ieder hotel via de nu aparte inter-nationale terminal rijdt. Daar O’Harehet op één na grootste vliegveld van dewereld is hebben ze gelukkig wel eengratis verbinding tussen de terminals,dus met enige vertraging arriveer ik inhet hotel. Dan maar wat wennen aanhet tijdsverschil, die mij nog zou ach-tervolgen.

Op woensdag een geplande dag in destad Chicago, die zeker wel een bezoekwaard is. Het weer was dit keer zeeraangenaam. Het kan in oktober ook alvriezen aldaar. Vooraf had ik gehooptom op woensdagavond zo een privéfeestje bij iemand te kunnen meema-ken. Die was er achteraf wel, maar daarwist ik niets van. Dat gaat volgend jaarin ieder geval wel lukken.

Donderdag dan op tijd op, ontbijt be-steld en ondertussen loopt de klok ake-lig dicht naar negen uur, de vertrektijdvan de bussen naar de Stern-fabriek.Vervolgens sta je te wachten en komt erna een kwartier 1 bus. De 2

de en 3

de kwa-

men maar niet en ik had dan het ‘geluk’dat iemand, met wie ik sprak dan welzelf met de auto ging. Op het momentdat ik instapte kwam er natuurlijk weereen bus. De fabriek is 20 minuten rij-den van de show en ter plekke werd ik

ingedeeld voor een rondleiding met RayTanzer, die zelf de nodige kasten heeftontworpen. Bij ons groepje was ookWayne Neyens, die zelf in de 50-er en60-er talloze kasten heeft ontworpen.Ray kon Wayne alleen nog vertellen wat

er gewijzigd was. Enkele zaken kunnenmakkelijk en/of netter worden gedaan,maar het blijft een hoop handwerk. Datde volgende kast Lord Of The Rings zouworden is bekend, maar behalve watdozen met die naam erop was dat alle-

36

maal nog geheim. Het cadeau was eenaantal flyers. Persoonlijk had ik lievereen beige polo met het Stern embleemerop gekocht.

Eens terug in het hotel begint dan hetwachten op het eerste seminar. De halzelf gaat pas om zes uur open. Geluk-kig stonden er tijdelijk twee flipper-kasten in de hal, waar zeer dankbaargebruik van werd gemaakt. Er wordtnog een lunch aangeboden waar je snelmoest wezen om nog wat te krijgen. 14uur, het eerste seminar. Uit Australië(wat zit ik nou met mijn jetlag J) zijn erMichael Shalhoub en Alan Tate. De eer-ste is de schrijver van het PinballCompendium boek, die de oudere ont-werpers maar niet genoeg kon bedan-ken voor al dat moois wat ze ontworpenhadden en hun medewerking. Alan Tatemoest even deknop van lo-kaal Austra-lisch-Engelsnaar algemeenEngels omzet-ten. Hij is be-

zig met het optouw zetten vanhet Gold CoastPinball Museum,wat in Yattla, Queensland moet verrij-zen. Wat op tekening stond zag er zeerveelbelovend uit.

14:30 uur. De zaal zat nu vol (minstens200 man). Steve Kordek vertelde overzijn dagen bij Genco, een grote naamvoor de Williams-tijd. Steve is onder-tussen 92 en heeft enkele maanden ge-leden zijn vrouw zien heengaan. Hetenthousiasme en de belangstelling vanvele aanwezigen zullen ongetwijfeldeen steun voor hem zijn geweest, ditweekeinde. Rob Berk, de organisatorhoopt hem volgend jaar bij de 20

e edi-

tie van de Expo wederom als oudste

spreker temogen ver-welkomen.Steven heeft zelf ook vele tientallen kas-ten ontworpen. Zijn persoonlijke favo-riet is Space Mission (Wms 1976).Space Odessey is de twee-speler versie,die overigens volledig identiek is.

15 uur. Gene Cunningham van IllinoisPinball Company geeft een update vanwat hij zoal heeft. Gene is merkbaar nietdoor iedereen geliefd. Hij heeft alle on-

derdelen van Williams opgekocht enook rechten voor vele produkten. Vaneen aantal kasten maakt hij nieuwespeelvelden (die overigens een harderecoating krijgen dan diamond plate!)maar ook plastic sets van een aantalkasten en nog veel meer onderdelen.

Enige nadeel vind ik, datje het meeste alleen viadistributeurs kunt krijgen,wat betekende dat je op debeurs lang niet alles mochtkopen. Gauselmann inDuitsland is degene, diehet in Europa verkoopt,maar dat is eengroothandelsbedrijf.

Om zes uur kunnen we eindelijk de halin. Dat wordt nog haasten met zoveelkasten, want om acht uur is de eerstevan twee ‘fireside chats’, waar in eensuite van het hotel een spreker in huise-lijke sfeer te benaderen is. Je leest het,hier kan je gewoon tegen de flipper-grootheden praten (en je krijgt nog ant-woord ook!) Er staan veel flipperkastenvan alle leeftijden, al dan niet spelend.Ook de staat verschilt van ‘net-uit-de-doos’ tot volledig verloren gewaand. Bijelkaar teveel om te spelen en dat wordtin het verloop van het weekeinde alleenmaar lastiger.

Om acht uur naar boven waar DennisNordman over zijn tijd bij het flipper-wezen heeft gesproken. Daar het voormijn tijdklok dan al vier in de nacht isen ik niet helemaal wakker meer ben

kan ik hier niet meer schrijven, waar hetallemaal over ging. Zeer mogelijk zetMartin Ayub van Pinball News dit ge-sprek als download op zijn site.

Dan weer doodmoe naar bed en weerom vier uur lokale tijd wakker worden.Vrijdag gaat het weer verder met deseminars. Ik heb ze in de morgen nietbezocht, daar ik nog wat andere plan-nen had.

Dan 13:15 uur. James Loflin van PinballInc. vertelt over enkele van zijnproducten. Interessant zijn de ramps.Daar deze op geen enkele manier vantekst voorzien zijn (decals apart zien tekrijgen) vallen ze niet onder copyright(waar Gene Cunningham weer achter-aan zit). Wel zijn deze ramps van betermateriaal gemaakt en wat beter afge-werkt.

14 uur. ‘The demise of Williams Pinball’met Greg Maletic staat in het pro-gramma.Greg heeft inderdaad een interessantverhaal, maar dat gaat over zijn docu-mentaire over Pinball 2000, die binnen-kort op DVD uit komt. Veel interessewas er voor korte stukjes daarvan en danvooral dat waar je een spelende WizardBlocks ziet, de derde geplande Pinball2000. Informatie hierover lees je opwww.FutureOfPinball.com.

Dan komt Tim Arnold. Nu wordt hetecht interessant. Tim kan dagen achter-een vol overgave over flipperkastenspreken en neemt graag het een en an-der op de korrel. Nu echter, tot verba-zing van velen gaat hij een stuk tekstoplezen, die meerdere malen op correct-heid is gecontroleerd. Het hele verhaalvan wie waarvan eigenaar was, hoe be-drijven ontstonden, verkocht werdenaan of van en wat kwam en ging werduitgelegd. De rode draad zijn de eige-naren van WMS industries in 1999.Hieruit kon je conclusies trekkenwaarom ze gestopt zijn met flipper-kasten bij Williams.

1992 was het allerbeste jaar in de ge-schiedenis van de flipperkast. Een ab-soluut verkooprecord, met als denummer één The Addams Family. Hetmag gek klinken, juist deze kast kan alshet begin van de ondergang worden ge-zien. De kast blijkt uiteindelijk te po-

37

jaargang 12nummer 4

pulair. Nu niet meer verwonderlijk. Alsje de kast nu in exploitatie zet, wordt ergewoon veel op gespeeld. Dit succes re-sulteerde dan in het wegvallen van devraag naar nieuwe kasten en werden vande volgende kasten steeds minder be-steld.

Pinball 2000 moest de redding worden.Het begon goed, met 7.000 verkochteRevenge From Mars. Maar dan weer defactoren die opgeteld het einde vormen.In de planning werd gerekend dat10.000 SWE-1 verkocht zouden wor-den. Dat had waarschijnlijk wel gelukt,als de kast direct bij het uitkomen vande film was geproduceerd. Dat is ech-ter drie maanden erna pas gebeurt, toende film al een stuk minder werd gewaar-deerd en zeker geenkaskraker meer was. Erzijn er 5.000 gemaakt.Dit aantal is in het ge-heel niet slecht. Maardan komt de waar-schijnlijk definitieve re-den naar boven. Wat hetaantal SWE-1 ook ge-worden was, deproductielijn zou min-stens zes weken stil ko-men te liggen. Zie datmaar als de nekslag, datwas financieel op geenenkele manier een op-tie.

Daarna werd het onderwerp een stukfijner. Tim’s project The Pinball HallOf Fame. Na het weekeinde waar overde 5.000 Dollar werd verdiend staat detotaalteller op 170.000 Dollar. Het planis een goedkope locatie niet te ver vande Strip te kopen. Daarin zullen uitein-delijk 400 ! flipperkasten komen testaan. Grootste vraag is nu hoe hetbelastingtechnisch zo gunstig mogelijkkan. Maar als het doorgaat zoals nu gaatdie er komen. Heb je tenminste een gel-dige reden om naar Las Vegas te gaan,waar het zal gebeuren. Tim woont er zelfook met zijn 1.200 ! flipperkasten. (Endie heb ik zelf gezien).

Om zes uur is de hal weer open. Weertwee uren om al dat moois te bespelenen weer een hoop geld uit te geven aande vele onderdelen, T-shirts, video’s enal wat dies meer zij. Om acht uur detweede fireside chat met Larry DeMar.

De kamer zat bomvol. Helaas ging mijnjet-lag werken en was ik na een uur weerweg. Larry werd om middernacht ver-zocht te stoppen met praten. De tijd wasom! En ik viel ook om!

Zaterdag. Alhoewel de Expo tot en metzondag is wordt de zaterdag de grotespeeldag. Om 10 uur gaat de hal openen men kan tot 17 uur terecht. Wat erechter ook gebeurt, en dat is elk jaarweer, is de veiling van kasten die rond13 uur begint. Het nadeel is dat de velekasten voor die veiling, die men konspelen, uitgeschakeld worden en ver-plaatst. Nu vallen er gaten in de ‘tweede’hal en daar zitten dan kasten bij, waarik nog graag op had willen spelen.Uiteraard blijft er wel genoeg over. De

veiling heb ik niet meegemaakt. Welvooraf gekeken, wat er te koop was. Demeeste kasten vijf tot vijftien jaar oud,maar doorgaans in mindere staat. Eenrestauratieproject is bij de meeste kas-ten wel inbegrepen.

De zaterdagmiddag is ook vaak de uit-gelezen tijd om de mensen uit de indus-trie te spreken. Die spelen dan zelf ookgraag een potje. En om half vier gaaneen aantal van hen dan in een aparte zaalzitten en kan je de verzameling handte-keningen op papier, flyers en zelfsspeelvelden laten plaatsen. In 1996 wasik er ook en zaten er zo’n dertig perso-nen, nu dus duidelijk minder, maar hetblijft leuk. Michael Shalhoub signeerdeook zijn boek The PinballCompendium. Deze had ik nog niet ge-kocht, maar nu kon dat voor slechts der-tig Dollar. En dan staan er gelijk zevenhandtekeningen in van aanwezigen al-

daar. Om vijf uur gaat de hal dicht enkan een ieder zich opfrissen voor hetbanket. Een Engelse kennis, die zelf heteen en ander regelt nodigt mij uit aantafel met onder andere Greg Kmiec enFred Young. En vooraan bij de sprekers.Vooraf is er een cocktail-uurtje en te-gen zeven uur kan men ‘aanvallen’ opeen voor onze smaak behoorlijk buffet.Eerst is er een veiling voor het goededoel, waar verschillende zaken te ver-krijgen zijn, die doorgaans alle met flip-peren te maken hebben.

Dan volgt de spreker Tom Nieman. Endie kent u niet? Mogelijk, want hij iséén van de opzetters van licentiekastenvoor Bally. En dat begon in de tijd vande film Tommy. Eerst ging hij met de

bazen vanBally hetidee bespre-ken. Er wa-ren in dietijd ookbeurzen, diealles met li-centies temaken had-den. Hijstelde voordaar eensheen te gaanen te polsenwat er alle-maal in omging. Om de

een of andere manier had men daar be-grepen met een topman van Bally tedoen te hebben en plotsklaps werd Tomnaar voren geroepen om zijn verhaal tedoen. Dat was wel even zweten, maarhij wist er een draai aan te geven. Hetballetje ging toen verder rollen en Tomkan zeggen, dat hij met aardig wat be-roemdheden heeft gesproken. VoorTommy onder andere met de zanger vande Who, Roger Daltrey, maar ook metleden van de groep Kiss. Helemaal in-teressant werd het toen de licentie voorPlayboy (die uit 1978) rond gemaaktmoest worden. Dat werd een weekeindenaar Hugh Hefner op zijn landgoed. Datliet Tom niet helemaal onberoerd. Tij-dens een rondgang zei Hugh: “This isLouis fourteen, this is Edwardian andthat is Miss February…”. Kortom, ogentekort hier.

38

Tom vertelde het een en ander met veelhumor en een ieder had grote pret. Ookworden er nog personen extra geëerdvoor wat zij betekenen of betekend heb-ben voor het flippergebeuren.

Ik zat dus aan tafel met onder andereGreg Kmiec. Niet bekend? Is de ont-werper van onder andere Bally Wizard,Capt. Fantastic (meest geproduceerdeEM-kast) en ook Xenon en meer recentCapcom’s Break Shot. Fred Young doetbijna alle stemmen in de Alvin G. kas-ten en is ook regelmatig bij Gary Sternop bezoek. Vooral Data East kastenheeft hij ingesproken. Zo leer je nogeens iemand kennen daar in Chicago J.

Na afloop gaat de hal weer open en kanmen tot zondagmiddag onbeperkt spe-len op wat er nog staat. Maar ja, rondéén uur lokale tijd (is acht ’s morgensin Nederland) gaat wederom bij mij hetlicht uit. Zondagmorgen bijtijds tochweer de laatste flipperloodjes. Definaleronde van het Flip-Out toernooiwordt gespeeld. Daar ik rond half drieop het vliegveld moet zijn kan ik deprijsuitreiking niet meemaken. LymanSheats werkt bij Stern en mag niet metde hoofdwedstrijd meedoen. In de rondevan medewerkers wint hij makkelijk.Voor degene, die Terminator 3 (de

wedstrijdkast) kennen weten dat de mil-joenen niet voor het oprapen liggen. Nu,zaterdag in de voorronde was Lymanlekker bezig.

De kast gaf drie ballen en geen extrabal. Toen ik ging kijken was hij met al400 miljoen met de tweede bal bezig.Na ongeveer dertig! minuten eindigdedie bal met Tilt heel ver in de 900 mil-joen. Hij miste daardoor 35 miljoen. Dederde bal was hij heel snel kwijt, maarmet de bonus haalde hij net over de1.001.360.000. In de ronde van de re-guliere spelers eindigde Jim Balsito ookal op 950 miljoen.Een ‘gewone’ topscore is ongeveer 300miljoen, dus u kuntzich waarschijnlijkhet topniveau voor-stellen. BowenKerins is overigensde uiteindelijke win-naar in deze wedstrijden heeft nu als hetgoed is een T3 thuisstaan.

Als laatste actie heeft Trent Augenstein(was de laatste twee keer op het DPO)een elektronische Bow and Arrow ge-kocht. En daar zijn er dus maar elf van.Ik heb gezegd, dat hij die gerust meemag nemen naar het volgende DPO.Terug naar het vliegveld. Gillend druk,lang wachten en een saaie terugvluchtnaar Milaan.

Gelukkig hebben ze daar op het vlieg-veld hele lekkere koffie. En thuis hele-maal geen last meer van jet-lag. Heb ikdat weer?

Het bestuur van de NFV heeft ingestemd met een advies van de werkgroep NFV Kastenplan om over tegaan tot de instelling van een NFV Kastencommissie.

Deze commissie is verantwoordelijk voor het uitwerken en implementeren van het NFV Kastenplan dattot doel heeft het opbouwen en onderhouden van een eigen NFV flipperkasten-collectie.

We zoeken nog Leden voor de NFV Kastencommissie; en wel voor de volgende functies:

-Administrateur-PR-medewerker

-Inkoop/Selectie medewerkers-Organisatie & Beheer medewerkers

Zie voor een uitgebreide beschrijving van het advies en de functie omschrijvingen elders in deze Spinner.

Oproep

Draag je de NFV en de toekomst van de flipperkast in Nederland een warm hart toe,meld je dan aan bij het bestuur.

Uit alle aanmeldingen zal door het bestuur een definitieve selectie worden gemaakt.

De ‘Lost Photo’ van het persbericht...

39

jaargang 12nummer 4

‘TOR’Paul Franssen

We gaan het niet hebben over flippischebugs, noch over de gevreesde NoorseGod van de Donder. Het bedoelde fe-nomeen is in zijn huidige vorm nog netgeen onderdeel van een zelfdenkendbiochemisch regelsysteem zoals in defilm ”De Lift” met oa Huub Stapel. Tochheeft het onze samenleving wel in ver-regaande staat van verbinding gebrachten ons in hoge mate het “Zwitserleven”gevoel gegeven…

De tor… een ietwat oneerbiedige aan-duiding voor de transistor. Het belangvan deze alleskunner in dwergformaatis zo ingrijpend dat we de ontdekkingervan minstens gelijk mogen stellen aandie van het wiel. Denk maar aan alleapplicaties die uitsluitend dankzij de“tor” functioneren. Miljarden transisto-ren in microformaat werken koortsach-tig samen in één enkele chip. Tientallenchips in je auto, gsm, magnetron, pc ofin je “Solid State Electronic MultilevelDot Matrix Display Flipper” om maareens wat te noemen. De storm-achtige verovering van de we-reld begon ergens halverwegede vorige eeuw. In de flyer vaneen jukebox uit 1957 werd luid-keels aangekondigd dat dezeultra moderne pick-up verster-ker was uitgerust met, jawel: 1transistor!

Geboorte van een sterDe transistor werd per ongeluk ontdektin 1948. Twee Amerikaanse onderzoe-kers zochten naar een betere manier omzenders te zoeken op de “wireless” (la-tere radio). Afstemmen op een zenderbetekende vóór die tijd een indrukwek-kende reeks delicate handelingen. Voorenig luister genot van bedenkelijke kwa-liteit moest je met de ene hand verschil-lende spoelen in of uitschakelen terwijl

je met één oor letterlijk in de luidspre-ker hing en met de andere hand uiterstvoorzichtig wriemelde aan een bakelie-ten knopje waaraan een zilverdraadjewas bevestigd, dat op zijn beurt watwispelturig rond wroette in een potjezilveroxide. Afhankelijk van het weermaakte je zo met een beetje geluk dejuiste afstemkring en kwam er wat kra-kend geluid wanneer je een zendstationontving.

De onderzoekers werkten aan een me-thode waarbij deze zilver-oxidediodevan een vaste voedingsspanning konworden voorzien. Het zilveren “wroet-draadje” vormde hierbij nu een derdepoot en was bedoeld om daarmee dewerking van de diode te beïnvloeden.Dezelfde oude techniek in feite, maarze trachtten deze betrouwbaarder eneenvoudiger bedienbaar te maken. Enzo ontstond de nu overbekende drie-poot. Innovatie per abuis, zou je kun-nen zeggen.

Deze “tripod diode” vertoonde allerleionverwachte eigenschappen. Meest op-vallend was dat men de stroom door dediode bleek te kunnen regelen door despanning op het derde pootje te varië-ren. Omdat stroominstelling het domeinvan de “weerstand” was (en nog steedsis) kreeg de nieuwe boreling de magischklinkende naam “transfer resistor”

opgespeld. In de omgangwerd dit al snel samenge-trokken tot transistor.

HalfgeleidersLater is het toch ook goedgekomen met de verbeteringvan de diode. Het zilver-oxide potje werd vervangendoor de ontdekking van“halfgeleider” materialen

zoals Germanium en weer later ook hetSilicium. Deze stoffen kunnen zo ge-polariseerd worden dat ze de elektrischestroom maar in één richting door laten,ze geleiden dus half. Si-licium (kwartszand) ismomenteel het meest ingebruik als half-geleider. Nieuwe mate-rialen wordennatuurlijk voortdurend“geboren”, zoals bij-voorbeeld het Gallium-Arsinide waar-door een diode licht gaat uitstralen: deLED (Light Emitting Diode) .(foto 17-05). En daarmee maak je weer kleurigeknipperende lichtornamentjes, bijvoor-beeld voor de kerst. Aardige toepassingvoor deze tijd waarin vele mensen eenbijzondere geboorte vieren…

Van KerstSter tot SupernovaSinds “the roaring fifties” heeft de tran-sistor een geweldige ontwikkeling door-gemaakt en zijn er duizenden varianten

ontstaan voor velerlei toepas-singen. Aldus verdrong de tran-sistor al snel de elektronenbuis,vooral vanwege de enormeenergiebesparing. Mmmm…toch een aardige gedachte: eenflipperkast geheel werkend opelektronenbuizen..... heb jegeen cv meer nodig in huis. Jezet toch gewoon de flachel aan?

Oké, even on topic blijven… In veelfuncties bleken de “halfgeleiders” veelbeter te scoren vanwege energie-verbruik en de betrouwbaarheid, maarvooral door de eenvoud waarmee men

40

er elektronische schakelingen kon rea-liseren. En dat maakte het toepassings-gebied steeds groter. Een buizenradio

was vanwege de hoge spanningen le-vensgevaarlijk, een transistorradio kongerust mee in bad…op batterijen ten-minste.

De eerste transistoren werden in glasgegoten, maar moesten al snel lichtdichtworden gemaakt, want ze bleken doorinvallend licht te worden beïnvloed!Een fabrieksfoutje dat we later als heelnuttige eigenschap zijn gaan gebruiken.

Denk maar aan de ontvanger in jeopto’s. Dit zijn in feite lichtgevoeligetransistoren. Hierbij is het derde pootjeweer verloren gegaan want dat wordtinwendig gevormd door een speciaalaangebracht lichtgevoelig laagje. Hetbestuurt echter nog steeds de diode!

Solid State SwitchIn principe gebruikt de elektronischeflipperaar de transistor nog steeds alseen schakelaar (je mag je afkomst im-mers niet verloochenen), maar nu zon-der mechanisch bewegende delen. Het

verschil met een gewone mechanischeschakelaar is dat de tor van een kleinbeetje tot volledig kan openen en slui-ten en daardoor weer wat weg heeft vaneen regelkraan of dimmer. Een gewoneschakelaar is simpel aan en uit. Via tweedraden wordt de stroomkring gemaaktof verbroken. Het “derde” pootje vande diode kunnen we vergelijken met hetaan/uitknopje. .

Hoe werkt nu ons torswitchje?We onderscheiden in transistoren NPNen PNP types. Zucht. Alweer een com-plex verhaal dat ons tot in de atomenterugvoert. Ook dat laten we maar evenvoor wat het is. Nuttig om te weten indit verband is dat de transistor enigeovereenkomst vertoont met een Big-Mac: naast ongezonde consumptie be-staat hij ook uit drie laagjes, maar danvan halfgeleider materiaal. De middel-ste laag, de ‘vette wogs’ zeg maar, istegengesteld gepolariseerd en naar bui-ten toe verbonden met het inmiddels be-roemde derde ofwel regelpootje. Wenoemen dit laagje de “basis”. Nu wetoch gek doen noemen we de twee an-dere pootjes (van de eigenlijke diode)maar gewoon “collector” en “emitter”.De collector is dezelfde aansluiting als

de “anode” of positieve pool van eendiode. De emitter is de “kathode” ofnegatieve pool van de diode. Ach, alsde beestjes maar een naam hebben, niet-waar.

Kort gezegd komt het er op neer dat demiddelste letter van de NPN of PNPtypering ons vertelt of we op de basiseen Positieve of een Negatieve spanningmoeten zetten om de torswitch “aan” tezetten. Toch is er nog een kleine com-plicatie: de basisspanning moet welvoldoende groter zijn dan de spanningop de collector, anders knijpt de diodeaf en is de schakelaar niet volledig open.Zoals je bij een schakelaar hoopt dat debedienknop geïsoleerd is om rare tinte-lingen te voorkomen wanneer je bij-voorbeeld het licht aan doet, zo moetook de basis worden beveiligd tegenoverlast. Er is dus altijd een basis-weerstand nodig. De lamp of spoel ofwat je maar wil aan/uit schakelen vraagteen bepaalde spanning en er moet eenzekere stroom doorheen kunnen andersdoet-ie-ut niet goed. De transistor moetminimaal ditzelfde aan kunnen. Prak-tisch gesproken verdubbel je de beno-digde waarden gewoon omdat er altijdpieken ontstaan bij het schakelen. Voorde benodigde gegevens zijn er databa-ses van fabrikanten beschikbaar enpraktische verzamelboeken waarin alleparameters van alle transistoren staanvermeld.

PraktijkOm te laten zien hoe eenvoudig dit al-les in de praktijk is toe te passen heb-ben we in een apart stukje eenvoorbeeldje uitgewerkt (pag. 48). Ten-slotte staat de kerstvakantie voor de deurdus een beetje knutselen komt goed uit.

Na zoveel jaren reeds bewezen dienstenmogen we wel vaststellen dat de enormemogelijkheden van de transistor hebbengeleid tot een explosieve ontwikkelingop allerlei wetenschappelijke terreinen,met name de besturingstechnologie,waardoor de toepassingen over elkaarheen buitelen, elkaar versterken en zelfsinhalen. Een iteratief proces dat nietmeer te stuiten valt.

—\ \ \ / / /—Mensen die hier wat meer van willen weten of wat hulp hierbij nodig heb-

ben kunnen mij altijd even een mailtje sturen: [email protected]

Paupin

41

jaargang 12nummer 4

Op zaterdag 4 en zondag 5 oktober 2003werd door Ernst, Marij en Frits Aaldersde jaarlijkse jukeboxbeurs in Rosmalengeorganiseerd. Dit jaar heb ik de beursop zaterdagmorgen bezocht. Hierbij isvooral gelet op de aanwezigheid vanflipperkasten en de vraagprijzen.

De beurs op zaterdagmorgenIn de grote hal is het een drukte vanbelang en op sommige flipperkastenstaat de tekst ‘VERKOCHT” reeds ver-meld. Ja, je moet er weer vroeg bij zijndit jaar om de interessante items op tepikken.

De jaren ’60 lampen, neons, buizen-radio’s, platenspelers, lp’s, singles enmuurdecoraties verlaten in kleurigeplastic tassen het beursgebouw. Devoorlopige bestemming van hun enkelereis is in de meeste gevallen de koffer-bak van een personenauto op het im-mense parkeerterrein. De meeste kopersvragen bij de toegangscontrole eenstempeltje op hun hand, zodat zij zon-

JUKEBOXBEURS IN ROSMALENFrank Verweij4 en 5 OKTOBER 2003

der problemen op een later tijdstip hetbeursgebouw weer kunnen betreden. Opjacht naar hun volgende trofee.

Welke flipperkasten kwam uw verslag-gever zoal tegen? Dat waren er dit jaareen heleboel:

Gottlieb 1974 BIG INDIAN (EUR495), 1987 VICTORY, 1967 SUPERDUO, 1966 DANCING LADY (EUR700), 1982 HAUNTED HOUSE (EUR1.250), 1966 MASQUERADE, Recel

1978 SPACE RACE, Bally 1976 KICKOFF, 1976 CAPTAIN FANTASTIC(EUR 850), 1974 AMIGO (EUR 750),1971 MARINER (EUR 750), 1971FIRE CRACKER (EUR 400), 1978STRIKES & SPARES, 1975 WIZARD

(EUR 950), een niet zo mooie 1972FIREBALL (EUR 800), 1968ALLIGATOR (EUR 350), 1993TWILIGHT ZONE (EUR 1.500), 1992ADDAMS FAMILY (EUR 1.600),1979 KISS (EUR 1.750), 1978 MATAHARI (EUR 390), 1968 ROCK-MAKERS (EUR 150), Segassa 1976

CASINO ROYALE (EUR 400),Williams 1993 INDIANA JONES,1968 STUDENT PRINCE (EUR 500),1971 JACKPOT (EUR 500), 1973 FUNFEST (EUR 400), 1970 ACES &KINGS (EUR 400), 1974 OXO (EUR450), 1970 STRIKE ZONE, 1975 STARPOOL, 1976 AZTEC (EUR 325) en1972 HONEY (EUR 600).

Tot slotDe beurs was een groot succes. Veelbezoekers uit diverse landen (zelfs Zwe-den!), een volle hal met jaren ’50 en ’60goederen, goede optredens van bekenderetrobands, goede organisatie en eenprima sfeer. Jammer dat de oldtimersdoor Autotron verkocht zijn aan hetmuseum van de baas van Toyota inRaamsdonksveer.

42

Advertentie Silverstone

~Advertentie~

42

Advertentie Silverstone

~Advertentie~

43

jaargang 12nummer 4

Samen met mijn Zweedse vriendenStefan en Torbjörn hebben we per e-mail Brian Eddy het hemd van het lijfgevraagd. Brian Eddy bekend als deontwerper van The Shadow, AttackFrom Mars en Medieval Madness.

Via via had Torbjörn het e-mail adresverkregen en al snel groeide het idee omonze favoriete Williams ontwerper ver-schillende vragen te stellen over zijnontwerpen. Tot onze verassing stondBrian Eddy open voor het idee en wasbereid elke vraag te beantwoorden, zo-lang er tijd voor vrij was. Na het op-stellen van de vragen hebben we de helftgeschrapt en de rest verstuurd. De vra-gen komen voort uit onze interesse inde ontwerpen van Brian Eddy en warenin eerste instantie bedoeld om zelf meerte weten te komen over onze favorietenflippers. De antwoorden gaven echterzoveel nieuwe informatie dat ik dezejullie niet wil onthouden. Het interviewis nu ongeveer anderhalf jaar oud. Hier-door zijn sommige vragen achterhaald,meer specifiek de vraag over Lord Of

The Rings. Ten tijde van het opstellenvan de vragen was deel 1 net in de bio-scoop verschenen. Als eerste volgenenkele algemene vragen, vervolgenswordt specifiek ingegaan op zijn drieontwerpen.

Interview met Brian EddyPaul Backer

Hoe lang ben je actief geweest in deflipper industrie?“Ik ben gestart op 10 juli 1989 en benongeveer 8 tot 9 jaar in de flipper in-dustrie actief geweest. Het was een ge-

weldige tijd, ik wenste dat ik het vooraltijd had kunnen doen. De flipper ont-werp afdeling is een wonderbaarlijkegroep mensen. Iedereen is gek van flip-peren en ik denk dat dat ook tot uitingkomt in de ontwerpen. Het was niet ge-woon werk het was een manier van le-ven.”

Sinds WMS de deuren heeft gesloten,is de flipper toekomst een stuk onze-kerder geworden. Een lichtpuntje isStern dat met enige regelmaat nieuweflippers uitbrengt. Is er een mogelijk-heid dat jij terugkomt als flipper ont-werper?“Zeg nooit nooit! Er is nog maar éénflipperfabrikant over, dat maakt het opz’n minst mogelijk om terug te komen.Ik heb in het verleden met Gary Sterngesproken. Misschien als jullie e-mailssturen naar Stern en vragen om eennieuw flipperontwerp van mij…:) On-danks dat ik zeker meer flippers wilontwerpen, weet ik ook dat het een vol-tijd job is om het goed te doen. Voor denabije toekomst zie ik het nog niet ge-beuren. Ik heb nog een boel ideeën voorflippers die ik hoop ooit nog eens teverwezenlijken.

Steeds meer mensen zien in Tolkien’swereld een nieuw flipper thema.Waarschijnlijk visualiseer je de mo-gelijkheden voor een flipperkast.Komen er specifieke ideeën naar bo-ven?“Ja, ik heb een boel ideeën over sindsik de flipper industrie heb verlaten. Nogsteeds krijg ik nieuwe ideeën ondanksdat ik niet langer flippers ontwerp.Tolkien’s wereld kan een flipper eenzeer sterke eigen identiteit geven. Methet uitbrengen van deel 1 van de trilo-gie wordt het thema misschien meerbekend bij het grote publiek. In het ver-leden zou dit thema te veel een nichemarkt zijn geweest. Misschien is dat nogsteeds het geval, maar het is wel eengeweldig thema voor een flipper! Ikgeef de voorkeur aan originele ontwer-pen in plaats van licenties. Het geeftmeer vrijheid en creëert een meer tijd-loos thema.”

Jij en Pat Lawlor worden gezien alskoningen in de flipperwereld.“Dank je :), maar bedenk wel dat je eengroots team nodig hebt om een goedeflipper te maken. Ik had het geluk omsamen te kunnen werken met enkele vanwerelds beste flipper mensen.”

Het is opvallend hoe verschillend despeelvelden zijn die jij ontwerpt tenopzichte van de ontwerpen van PatLawlor. In zijn ontwerpen uit de ja-ren negentig zitten veel meer targetsom te raken, terwijl jouw ontwerpenmeer flow hebben. Ben je het hier-mee eens?“Ja, absoluut. We hebben beide een ver-schillende stijl. Ik heb een sterke voor-keur voor een goed lopend speelveld.

‘Pool Sharks’ uit 1990 is de eerste flipperwaarbij Brian Eddy in de credits wordt

genoemd

‘Lord of the Rings’; niet ontworpen doorBrian Eddy, wel sterk beïnvloed door zijn

ontwerpen

‘The Addams Family’ was voor BrianEddy een voorbeeld hoe je het totale

pakket samenstelt

44

Wanneer je ‘zone out’ (één wordt metde machine) en alle schoten in elkaaroverlopen is dat een geweldig gevoel.Ik denk dat zowel beginners alsgevorderden dit gevoel herkennen. Mis-schien begrijpen ze niet het waarom,maar het voelt goed. Ik denk dat het eenboel te maken heeft met goed lopenderamps en loops. Je heb natuurlijk eenbalans nodig. Als elk shot dit had, denkik dat het spel snel zou vervelen. Je hebeen goede balans nodig met de anderetoys en targets. Pat heeft deze balans inveel van zijn ontwerpen alleen op eenandere manier.”

Als je nadenk over een goed ontwerpdenk je dan altijd volgens boven-staande gedachte?“Bij het ontwerpen van flipperkastenwaren er bij Williams/Bally altijd tweedenkwijzen of categorieën 1) schiet enraak speelvelden 2) speelvelden metflow. Ik denk dat met beide methodeneen goed speelveld kan worden ontwor-pen, echter de beste zijn een combina-tie van beide. Barry O. en John T.hebben beide een voorkeur voorontwerpstijl #1, terwijl Steve Ritchiebijna geheel volgens stijl #2 ontwerpt.Pat en ik gebruiken een combinatie van#1 en #2. Ik houd van vele #1 ontwer-pen, maar heb een voorkeur voor #2 flip-pers.”

THE SHADOW“The Shadow was de eerste flipper dieik ontwierp. Ook de software heb ikvoor meer dan drie kwart geschreven,Mike Boon heeft me tegen het einde vanhet project geholpen. Om deze redenenzal de flipper altijd een speciale plaatsin mijn hart hebben. Wanneer ik het spelnu speel, realiseer ik me hoe moeilijk(of kan ik beter spreken van uitdagend)het spel is, zeker voor beginnelingen.Dit zorgt er wel voor dat de flipper ge-schikt is als flipper voor thuis, omdathet spel altijd een uitdaging is. Al wasde film geen succes, toch denk ik dat deflipper goed is geïntegreerd met de film.Het was veel werk om dit voor elkaarte krijgen. Tijdens het maken van defilm hebben we de set bezocht en AlecBaldwin ontmoet. Eén van mijn favo-rieten is het lock shot. Door het lockshot kreeg de flipper ook extra aandachttoen deze uitkwam. Het was de bedoe-ling dat de flipper nog een paar extramechanische toys kreeg, maar het ont-brak ons aan tijd en geld om ze ook

daadwerkelijk te implementeren. Hetuiteindelijke spel heeft nog steeds veeltoys en ik denk dat het ontbreken vande overige toys niet van grote invloedis geweest. Wanneer ik een uitdagendspel wil spelen kies ik voor The Shadow.

The Shadow heeft een super snelspeelveld, perfecte integratie met defilm en een moeilijke wizard mode.Om deze redenen wordt The Shadowsteeds meer gezien als de ultieme flip-per uit de jaren negentig voor thuis.Verbaasd deze reizende status naarall-time classic je?Natuurlijk niet, ik dacht altijd al dat dekast briljant was! (grapje :). Ik denk weldat The Shadow beter geschikt is voorthuis dan op locatie. Het spel heeft diepespelregels met vele uitdagingen en isook ultra snel wanneer juist opgesteld.Ik ben er niet zeker van of de flipperdaadwerkelijk een all-time classic is,maar denk wel dat hij onbekend is bijhet grote publiek. Wanneer je éénmaalhet spel en de toys kent en ziet hoe dezezijn geïntegreerd met de spelregels, spe-cifiek wanneer je “in the flow” bent, ishet een goed spel voor een lange tijd. Ikgeniet echt van The Shadow als ik eenuitdagend spel wil spelen (zonder jetbumpers). Omdat The Shadow de eer-ste flipper is die ik alleen heb ontwor-pen, denk ik dat ik het spel een tikje temoeilijk heb gemaakt voor de gemid-delde speler. Met AFM heb ik me meeringehouden om een groter publiek te

bereiken. Het spel heeft nog steeds éénvan de gaafste bal locks.”

Maken de contacten naast het linkereject hole en in het midden bovenaandeel uit van een idee dat nooitproductie heeft gehaald? Is het mo-gelijk dit alsnog is in te bouwen?“Er zijn ideeën die het productie sta-dium niet hebben bereikt. De kleineMongols op het speelveld waren origi-neel interactief met het spel. TijdensMongol Attack was het de bedoeling datze vanuit hun huidige positie (de stati-sche positie waar ze nu staan) op hetspeelveld springen zodat ze kondenworden geraakt. Een beetje als een zij-waarts drop target. We kwamen onderhet speelveld ruimte te kort om het me-chanische te monteren en uiteindelijkzijn ze niet veel verder dan een proto-type gekomen. Geld- en tijdgebrekspeelde ook een rol. Het idee kwam te-rug tot leven met de trolls in MM. Detrolls komen omhoog van onder hetspeelveld in plaats vanuit de zijkant,maar het concept is hetzelfde. De wireramps waren oorspronkelijk doorzich-tige buizen (welke in twee konden wor-den gesplitst voor het reinigen) net zoalshet pneumatische buizenpost systeem inde film, maar na een erg duur prototypeis het idee geschrapt, omdat we in tijd-nood kwamen om de overgang van de

metalen ramp naar de plastic buis cor-rect werkend te krijgen. Het zou ook ergduur zijn geweest om te maken. De exitvan het Battlefield is het enige deel vanhet buizenstelsel dat overbleef (en danalleen één helft). Dat waren de tweegrote features die het niet gehaald heb-ben. Oh ja, het is niet mogelijk om dezealsnog te plaatsen als kit:)”Ok, Paul Franssen: de handschoen is

geworpen…

‘The Shadow’ was de eerste flipperontworpen door Brian Eddy

De Mongels op hetspeelveld van ‘The Shadow’ waren

oorspronkelijk interactief met het spel

45

jaargang 12nummer 4

Ik en mijn flippervrienden uit Zwe-den vergelijken andere flippers graagmet The Shadow om vervolgens deconclusie te trekking dat The Shadowaltijd één stap beter is. Bijvoorbeeld,de wizard en andere modes vanIndiana Jones, het spelontwerp vanHigh Speed en het niet lineaire F-I-L-M concept van Creature From TheBlack Lagoon. Allen lijken in TheShadow te zitten, alleen beter. Is dittoeval of zijn deze flipper van invloedgeweest op je manier van ontwerpen?“Omdat ik de software van IJ heb ge-schreven, heeft het zeker mijn ontwerp-stijl beïnvloed. Ik denk dat we met IJeen erg goede flipper hebben gemaakten sommige dingen ervan zijn terug tevinden in The Shadow. Ze zijn beidengebaseerd op een film. Addams Familyheeft me ook sterk beïnvloed in hoe jehet totale pakket samenstelt. Deze flip-per heeft vele kleine details die bijdra-gen tot de algehele sfeer van de kast.Hetzelfde heb ik getracht bij TheShadow. Ik geef de voorkeur aan goedlopende ontwerpen die je kunt spelen

en “in the zone” kunt raken (wanneerhet lijkt dat je niet mis kan schieten ende bal van het ene schot in het andereschot overloopt). Dat is misschien deovereenkomst met High Speed (en deextra flipper loop). Ik ben niet echt beïn-vloed door CFTBL. Het is een spel meteen grote aantrekkingskracht, maar ikheb me er nooit in verdiept. Na 6 jaarbij Williams te hebben gewerkt, kom hetmoment dat alle ontwerpen je beïnvloe-den (goed en slecht) en natuurlijk werdik beïnvloed door de flippers die ikspeelde in de tijd voordat ik bij Williamsactief was.”

Kahn Super Jackpot is de meestmoeilijke en extreme jackpot om tescoren. Het is me ooit, met een maz-zeltje, gelukt om de Jackpot te sco-ren met één bal locked. Is het je ooitgelukt met twee ballen locked?“Nee. Ik heb dit als een extreme spelre-gel geprogrammeerd, iets dat slechtseens in de 5000 spelletjes voorkomt. Ikdenk dat geluk een GROTE rol speeltbij het behalen ervan of je moet extreemgoed zijn. Het is leuk als er iets in hetspel zit dat je nog nooit heb gehaald.Iedere keer als de mode start, geeft hetje iets om voor te gaan. En nee, ik hebhet ook nog nooit gehaald.”

ATTACK FROM MARS“Attack from Mars was erg leuk om tedoen. Ik hield erg van het thema, omdathet gebaseerd is op alle slechte Ameri-kaanse science-fiction films uit de ja-ren 50. Het was op geen enkele maniergebaseerd op de film Mars Attack. Dekast was om precies te zijn al klaar enop locatie voor test op het moment datde film uitkwam. We hadden gehoorddat er een kans was dat de film zouworden gemaakt ongeveer 9 maandeneerder. Echter sinds er honderden filmszijn die voor meerdere jaren in eenbeginstadium zijn en blijven, dachtenwe niet dat hij daadwerkelijk gemaaktzou worden. Hij kwam uit samen metIndependence Day, het was het juistemoment voor het thema. Voor researchheb ik werkelijk te veel slechte filmsbekeken!

Het speelveld van de flipper had oor-spronkelijk één groot feature dat halver-wege het project is verwijderd doortijdgebrek, geldnood en mogelijkebetrouwbaarheidsproblemen. De vast

opgestelde vliegende schotel had oor-spronkelijk over het speelveld heen enweer moeten bewegen (met een han-gend target eronder). Tijdens het spelzou de schotel normaal staan geparkeerdop zijn huidige positie en wanneer

“saucer attack” werd gestart zou deschotel via een telescopische arm, diekon roteren, over het speelveld bewe-gen. De schotel kon over ongeveer éénderde van het speelveld bewegen (vande top van de slingshots tot de huidigepositie). Omdat er een target onder deschotel hing, moest de speler het bewe-gende target proberen te raken. Veleverschillende leuke modes hadden wein gedachten. Dit is één van de redenendat het onderste gedeelte van het speel-veld zo open is (ruimte voor de vlie-gende schotel om te bewegen).”

Uitdaging nummer twee voor PaulFranssen…

Veel van de spelregels in Indiana Joneszijn terug te vinden in The Shadow

Het speelveld van ‘Attack from Mars’ iszo ontworpen dat de grote vliegendeschotel kon bewegen van de huidige

positie tot de slingshots

Kahn Super Jackpot is actief alsbewegend target op het Battlefield na het

behalen van 5 jackpots

46

“De rubberen Martians zijn geweldig.De eerste keer dat ze op en neer spron-gen was fantastisch, iedereen kwam kij-ken wat er aan de hand was. Dit washet eerste spel waaraan ik samenwerktemet Lyman Sheats (software). Hij waserg hartstochtelijk betrokken bij het ont-werp en kwam met geweldige ideeënom zeker te stellen dat het spel uitda-

gend was. Omdat we beide een infor-matica achtergrond hebben, konden weerg goed samenwerken. Ik heb een kleingedeelte van de software geschreven,voornamelijk tijdens de prototype faseen de video mode. We hebben ook jas-sen voor het spel gemaakt met grote ge-borduurde Martians op de achterkant.Ze zagen er zo goed uit dat we ze vooreen beperkte tijd via het internet heb-ben verkocht. Erg goed. Ondanks datAFM een uitdagend spel kan zijn, speelik het spel voornamelijk als ik een leukspel wil spelen.

Op de meer specifieke vragen vanAttack From Mars hebben we tot opheden geen antwoord gekregen. Devele antwoorden zijn in een periodevan 9 maanden verzameld, vaak na hetinkorten of splitsen van de vragen. Wewilden ons geluk niet verder beproe-ven en hebben Brian Eddy hartelijk

Korte tijd waren jassen met grote gebor-duurde Martian achterop via het internet

leverbaar

bedankt. De open en uitgebreide ant-woorden zijn meer dan waar we ooitop hadden durven hopen.

MEDIEVAL MADNESS“Het meeste van mijn in 7 jaar verza-melde kennis (en ervaring van het team)zitten in het ontwerp van MedievalMadness. De zeer getalenteerde ledenvan het “dream”-team heb ik zelf geko-zen. Ik werkte opnieuw samen metLyman Sheats om zeer goede en leukespelregels te verzinnen (en ja, ik deed(alleen) de video mode). Dit ontwerpwas een uitdaging op alle vlakken. Me-chanisch was het moeilijk voornamelijkdoor het kasteel en andere toys. Som-mige mensen van Williams vonden hetbelachelijk om te proberen het kasteeleen geïntegreerd deel te laten uitmakenvan het speelveld, maar het is ons ge-lukt. George Gomez was degene die methet uiteindelijke ontwerp kwam voormijn exploderende kasteel. Hij kwammet de oplossing 48 uur voordat het uithet ontwerp zou worden verwijderd,doordat we niet op tijd iets konden vin-den dat ons aansprak.

George werkte enige tijd met verschil-lende ideeën en kwam uiteindelijk metiets dat zou kunnen werken. Ik denk datde ramps de beste zijn van al mijn ont-werpen. Ze zijn leuk om te raken en lo-pen zeer goed. De trolls waren ook ergleuk om te doen. Veel mensen zien eengelijkenis tussen de speelvelden vanAFM en MM. Ik ben echter bij het ont-werpen van het speelveld gestart meteen blanco vel, maar toen alle toys ont-worpen waren en de verschillende scho-ten goed liepen, was het eindresultaatenigszins vergelijkbaar met AFM. Detoys en het kasteel hadden een groteinvloed op het uiteindelijke ontwerp enhet kasteel was een groot stuk speelgoed

om in te passen tussen de goed lopendeschoten. De gelijkenis met AFM was he-lemaal niet de bedoeling, maar op éénof andere manier eindigde het wel zo :)Wanneer ik een uitdagend en leuk spelwil spelen, speel ik Medieval Madness.”

In Medieval Madness zitten meerquotes dan in enig andere flipperkast.Wie beslist over welke quotes wordengebruikt? Ontstaan de quotes tijdenshet werken aan het project? Is naastde professionele stemmen ook jouwstem of die van de andere leden vanhet team aanwezig?“Het varieert per ontwerp. Ik had deeindbeslissing over wat wel en niet werdgebruikt. MM heeft zeer veel quotes,misschien wel 10x meer als in mijn an-dere ontwerpen. Ik wilde echt een boelunieke quotes, zodat het niet snel zougaan vervelen door steeds dezelfdequote te horen.We hadden ook veel per-sonages in het ontwerp en moesten voorallemaal met uitspraken komen. VoorMM hebben we de schrijvers vanSecond City (komedie groep uitChicago) ingehuurd. Zij hebben onge-veer de helft van de quotes geschrevendie in het spel worden gebruikt. De an-dere helft bestaat uit commentaren ver-zonnen door het team en commentarendie spontaan tijdens de opname verzon-nen zijn.

Normaal gesproken verzin ik de quotesterwijl ik aan het project werk. Omdathet geluid aan het einde van het projectwordt gedaan, heb ik genoeg tijd om erover na te denken. Het verzinnen vande quotes voor AFM was zo leuk dat ikhetzelfde wilde voor MM. Mijn stem isnog nooit gebruikt in een flipper (deweergave ervan uit een flipper luidspre-ker klinkt na compressie gewoon nietgoed). De stemmen van de overige teamleden komen in verschillende flippers

Lange tijd was onzeker of ‘MedievalMadness’ een exploderend kasteel zou

krijgen

Trolls! gebaseerde op het niet gereali-seerde idee van bewegende Mongols uit

‘The Shadow’

Een kwart van de stemmen in MedievalMadness zijn ingesproken door Williams

personeel

47

jaargang 12nummer 4

voor. In het algemeen maken we gebruikvan een combinatie van professionalsen Williams personeel. De geluidsman(Vince Pontarelli) deed de Fransman uitMM. Van de stemmen in MM was on-geveer ¾ professioneel en ¼ Williamspersoneel.”

Wij vinden MM een zeer intelligentontwerp, omdat beginners het vanafde eerste bal een leuk spel vinden engevorderde speler een uitdagendewizard mode wordt aangeboden. Watis jouw indruk?“Ben ik het mee eens. Dat is wat ik al-tijd wilde bereiken met mijn ontwerpen;eenvoudig genoeg voor een nieuweling,maar uitdagend genoeg voor de hardcore speler. Het is een moeilijke balans,omdat beide spelers iets ander willen.Lyman en ik hebben hard gewerkt aande spelregels van AFM en MM om er-voor te zorgen dat de balans juist was.Het begint allemaal met lay-out van hetspeelveld, het moet een aantrekkelijkfeature of gebeurtenis hebben die ieder-een kan zien en plezier aan kan bele-ven, maar het is ook noodzakelijk dathet spel een paar moeilijke schoten heeftmet diepe overlappende spelregels voorde goede spelers. Ik denk dat MM enAFM zo worden gewaardeerd omdat zehet goed doen op locatie en thuis.”

REVENGE FROM MARS“Ik was niet de ontwerper van Revengefrom Mars. George Gomez was devoltijds ontwerper. Toen Pinball 2000startte was ik net begonnen bij de Vi-deo Game groep. Ze wilde dat de eerstePinball 2000 flipper een groot succeswerd en kozen ervoor om een vervolg

op AFM te maken. Ik was geëerd dat zeAFM kozen, maar ook teleurgesteld datik het project niet kon leiden. Georgeen Larry vroegen me om deel uit temaken van het ontwerp team om hun tehelpen en op het juiste spoor te houden.In hoofdzaak heb ik bij de start mijnvisie gegeven en parttime geholpen (ikwas full time actief in video). Dit wasde eerste Pinball 2000 flipper en een

ongelofelijke hoeveelheid engineeringwerk moest gebeuren in een zeer kortetijd. Het idee voor Pinball 2000 is voor-namelijk afkomstig van George Gomezen is gebaseerd op ouderwetse mecha-nische spelen en video games metreflectieve spiegels. Het concept wasvolkomen nieuw voor flippers en hadeigenlijk veel meer experimenteer tijdnodig om te slagen.

RFM had vele goede punten en ook eenpaar slechte. Het project werd erg snelerg groot en moest in een zeer korte tijdworden afgerond. In het algemeen vindtik het een leuk spel om te spelen, maarde flipper heeft niet de magie van hetorigineel. Ik zou het anders gedaan heb-ben als er meer tijd beschikbaar wasgeweest en ik mij voltijd had kunnenbezighouden met het ontwerp. Ik bennog steeds van mening dat we voor eenmirakel hebben gezorgd, alleen al doorhet project zo goed af te ronden als wehebben gedaan. Om de Martians in 3Dte zien was geweldig! De mensen ver-antwoordelijk voor het tot leven bren-gen van de Martians hebben goed werkafgeleverd. Wanneer ik iets anders maartoch bekends wil spelen, speel ikRevenge From Mars.”

foto’s: Internet Pinball Databasehttp://www.ipdb.org/

In ‘Revenge from Mars’ komen deMartians tot leven

Advertentie Fun 4 You

Fun 4 You~Advertentie~

AmusementKapelweg 42, 3818 BR Amersfoort

voor een afspraak: 033 – 463 22 13

Websites :www.pinball.nlwww.fun4you.nl

www.flipperkasten.nl

E-mail :[email protected] [email protected]

48

Theorie is mooi maar heeft zonder prak-tische toepassing weinig nut. We gaande werking van TOR eens aan de tandvoelen. We duiken daarvoor in de pre-historische “solid state” flippers. Dezegeneratie van de tachtiger jaren is (ge-lukkig) nog niet uitgerust met het“fliptronics board”, dat we zonderschroom toch wel een overspannenontwerpkronkel mogen noemen.

De meest voorkomende flipperspoel be-staat uit één klos met daarop twee spoe-len: de ‘pull’ en de ‘hold’’. Dicht bij dekern is de pullspoel gewikkeld van eenkorte dikke draad. Weinig weerstand,dus een hoge stroom en daardoor eenflinke magnetische puls waarmee de ij-zeren ‘plunjer’ naar binnen wordt ge-zogen. Over de pullwikkeling is deholdspoel gewikkeld van een langedunne draad. Hoge weerstand, dus wei-nig stroom, net genoeg om een magne-tisch veld te behouden waarmee de‘plunjer’, tegen de veerkracht in, op zijnplaats blijft. Beide spoelen staan in se-rie geschakeld. Bij sommige merken ligtde ‘pull’ aan de plus, bij anderen de‘hold. Het maakt voor de werking nietsuit.

Het schakelschema laat zien dat de vol-ledige stroom van de spoel(en) directdoor de standmelder (End Of Strokeswitch) en de flipperknop loopt. Het ma-ken en verbreken van deze stroom in deopen lucht zorgt er voor dat we voort-

durend worden vergast op prachtigvuurwerk. Helaas verbranden daardoorde contacten en levert elke vonk eengratis plofje roet op. Ingebrande con-tacten veroorzaken slecht werkendeflippers. Dàt gaan we nu voorkomen.

De uitvoeringWe roepen de hulp in van de BD651C.Een darlington-TOR, dus twee transis-toren voor de prijs van een en samen inéén TO220 pakketje. Lekker goedkoop?Ook wel, maar vooral nuttig omdat ditillustere duo razendsnel reageert op ons‘klopsignaal’ aan de flipperknoppen endaarbij de stroom zeer beheerst in enuit schakelt zodat de scherpe kantjesmooi afgerond worden. Want daar zitde kneep.

We nemen een klein stukje(ca.10x12mm) gaatjes printboard met 3baantjes. TOR wordt er op geprikt zo-als de foto hierboven toont. Aan debaantjes worden drie draadjes ca. 10 cmlang 0,50 mm2 gesoldeerd. Het rechterbaantje onderbreken we met een mesje.In de twee gaatjes aan weerszijden vande onderbreking solderen we de weer-stand. Dit is de basisweerstand van 100Ohm, 5% (kleurringen bruin-zwart-bruin-zilver). Eén kwart (1/4) Watt isvoldoende.

Dit kitje schroeven we direct met hetkoelplaatje van de transistor op de basis-plaat van de flipperassembly, want diemetalen plaat is elektrisch nergens meeverbonden. Zo heeft onze vonkenvreterstraks nog wat gratis koeling. In demeeste gevallen zal je in de basisplaatvan de flipperunit een extra gaatje moe-ten boren voor een M3 boutje. De driedraden worden aangesloten zoals op defoto en in het schema te zien is.

Meer “Solid State” voor weinig geld.Wat hebben we nu bereikt? Zodra je deflippers gaat gebruiken zul je zien dater geen vonken meer zijn! Hoe dit kan?De stroom door de spoelen wordt nuvolledig geschakeld door TOR. Door deEOS loopt nu nog slechts de basis-stroom die de transistor in en uitscha-kelt. En dat stroompje is zo klein (enkelemicro-Ampères) dat er eigenlijk geenvonken kunnen ontstaan. De flipper-knoppen verwerken nu alleen nog maarde ruststroom, want TOR zorgt in eenfractie van een microseconde ook nogvoor demping tijdens het inschakelen.

Dus geen verslechtering meer van decontacten en geen vervuiling van hetmechanisme. Sterker nog: de flippersreageren sneller want de circuit-weerstand is enorm afgenomen. Paswanneer je razendsnel en gedurendelange tijd de flipperknoppen blijftranselen zal de transistor enigszinswarm worden. Maar lang voordat de tor(met permissie) het begeeft lig je zelfroyaal in een stuip met heftige RSIklachten.

Dit is slechts het tipje van de ijsberg.We kunnen de TOR als meesterlijkbasiselement fantasierijk toepassen omonze flippers te laten doen wat wij wil-len. Deze benadering ontvouwt moge-lijkheden die ons loskoppelt van debelemmeringen die de aanwezigebesturingssoftware oplegt omdat fabri-kanten de brongegevens niet vrijgeven.En deze werkwijze is ook nog eens vol-komen legaal. Laat je fantasie de vrijeloop. Niet iedere flipper hoeft een “aswas” museumstuk te worden!

Wil je over de toepassing van de toriets meer weten, mail naar:

[email protected]

‘TOR’ 2Paul Franssen

—\\\ ///—

49

jaargang 12nummer 4

Eind jaren ’70 was flipperen heel popu-lair in Nederland. Zowat elke camping,kazerne, patatzaak en gokhal had een flip-perkast ergens in een obscuur hoekje op-gesteld staan. Ook in veel studentencafé’sstond zo’n “burgerlijke trekkast”. In dietijd werden veel wedstrijden op de flip-perkast gespeeld. Soms voor geld of eencadeau, maar meestal om de eer. En hetging er heftig aan toe!

Je kreeg in die tijd ongeveer fl. 2,50 zak-geld en daar kon je een lange tijd mee flip-peren. Zeker als het eindcijferspel telkensdezelfde cijfercombinatie vertoonde. Jezorgde in zo’n geval gewoon dat de kasttijdens de laatste speelbal op het juistemoment op tilt gegooid werd. En danklonk de bekende “tok” van het vrijspel!Jaren later ben ik achter de oorzaak ge-komen van voornoemde “storing”. Hetrelais of het contact van de matchunit isgewoon kapot gegaan. Dat gebeurt vrijvaak, omdat bij elke 10 punten die eenjaren ’70 flipperkast bijtelt, de matchunittevens een slag moet maken. Deze unitmoet dus gewoon hard werken. En wiefysiek hard werkt, slijt eerder dan eennietsnut. Niets menselijks is een flipper-kast vreemd!

Een ander oneerlijk grapje dat werd uit-gehaald, was de flipperkast aan de kantvan het gelddeurtje een beetje optillenzonder dat het tiltmechanisme in werking

Jaren ’70 flippertrucsFrank Verweij

trad. De kunst was dan om de speel-bal op een speelveldcontact stil te leg-gen, zodat de punten telkens opnieuwwerden bijgeteld. Ik had een vrienddie daar specialist in was. Hij tilde dekast, veelal van het merk Gottlieb,zoals KING ROCK, 300, ROYALFLUSH, MAGNOTRON, BIGINDIAN, TARGET APHA enJUNGLE, op en zette hem vervolgensweer heel voorzichtig neer. De balbleef dan meestal hangenop een outlane-contact. Omverwijdering uit de lokali-teit te voorkomen moest ikvan hem omzichtig dekroegbaas afleiden. Datlukte me meestal vrij aar-dig. Ook hielp het om metheel veel mensen om deflipperkast heen te gaanstaan. De kroegbaas haddan van achter de bar geenzicht meer op de “subver-sieve activiteiten” van despeler.

De mooiste truc werd toegepast als demonteur langskwam voor onderhoudaan de flipperkast. Wij gingen er quasigeïnteresseerd bij staan kijken en stel-den onnozele vragen. Ondertussenwezen we in de kast allerlei zaken aanen zorgden er dan voor dat hetinworpcontact van de guldens eenpaar keer “per ongeluk” werd aange-raakt. Ik zeg niet dat het altijd lukte,maar soms gunde de monteur onsglimlachend een handje vol vrij-spelen.

Als ik op die tijd terugkijk hebben wevoor weinig geld veel speelpleziergehad. Dat is tevens de reden dat iknog steeds een zwak heb voor dieleuke oude jaren’70 flippers.

In Brabant stonden soms hele “aparte”flipperkasten opgesteld, zoals de InderLUCK SMILE, Recel TOP SPEED enSonic FACES (zie foto’s). Deze ma-chines werden in die tijd geïmporteerddoor Jac van Ham Automaten uit Til-burg. Wij vonden er niet zoveel aan,omdat deze machines erg snel waren.De speelbal vloog in een oogwenktussen beide flippers door, richting

outhole. Ook het spelletje was dikwijlsniet om over naar huis te schrijven,omdat de zeer populaire droptargetsdoorgaans ontbraken.

Wat wel opviel waren de kwalitatiefzeer goed uitziende speelvelden en deoriginele kleuren welke de ontwerpershadden gekozen voor zowel het speel-veld als de kopruit. Later, als verzame-laar, ontdekte ik dat de techniek aan de

binnenzijde van de flipperkast er ookmag zijn. Vergeleken met deze Spaansekasten zijn de Amerikaanse kasten zicht-baar met een lager budget gefabriceerd.De afwerking is heel degelijk en pre-cies en overal tref je extra zekeringenaan.

Feitelijk zou je kunnen zeggen dat deSpaanse fabrikanten eerst heel goednaar de Amerikaanse concurrentie heb-ben gekeken en vervolgens aan de slagzijn gegaan om een zo goed als perfectproduct af te leveren. Opgemerkt dientte worden dat de Spaanse fabricage dik-wijls geschiedde op basis van eenlicentieovereenkomst met een Ameri-kaanse producent. Bijvoorbeeld Segassahad een licentie van Williams. Onderandere de flipperkast TRAVEL TIME(1973) is zowel geproduceerd doorSegassa als door Williams.

Tot zover mijn terugblik op de jaren ’70.Volgende keer zal ik jullie iets vertel-len over mijn bezoek aan een verzame-laar van oude Bally bingokasten. Nietgevreesd, de man heeft ook oude flip-perkasten!

Groeten van Frank

50

SpinnertjesTe Koop

Spinnertjes zijn gratis voor leden.Vermeld bij voorkeur ook woonplaats en vraag-/richtprijs.

Alleen niet-commerciële advertenties worden geplaatst. Voor commerciële of 'bulk' advertenties (>3 kasten), gelden

de vóór in het blad genoemde advertentietarieven.

FlintstonesWerkt perfect. Vaste prijs: 800,-Demolition ManKast in zeer goede staat en werkt perfect. Prijs: 800,-Gilligan’s IslandKast is in top staat. Prijs: 700,-Ruilen of inruilen andere kast is ook goed.13 november 2003Corné Wevers, Fijnaart, tel: 06-228470907 december 2003

Indiana JonesDeze kast is in redelijk goede staat: gering verkleurd,bergplastic is heel, vliegtuigjes aanwezig en heel, modestart en Increase JP plastics kapot, maar worden nieuwbijgeleverd, nieuw balltrough optobord gemonteerd, speeltals een tierelier, flippers gereviseerd, nieuwe optoprint,moet eigenlijk nog “de grote beurt” hebben. Er zijn betere,maar niet voor deze prijs (die absoluut vast is). InruilSafecracker is optie. Kast is privé (tel: 06-22424657) enkan bij mij thuis worden bespeeld. Prijs 1350,-Hans Balk, Arnhem, tel: 026-4423610 (overdag)4 december 2003

Dipsy DoodleEen prima spelende Dipsy Doodle. Speelveld en kopruitzijn in zeer mooie staat. Geheel technisch in orde,voorzien van nieuwe lampjes en rubbers. Gaat weg uitmijn verzameling door plaatsgebrek. Prijs: 350,-René Philippen, Sittard, tel: 06-557438934 december 2003

Magic CastleEen mooie werkende Magic Castle vanZaccaria. Werkend te zien. Prijs: 300,-Theo Philips, Utrecht, tel: 030 29632933 december 2003

Williams A-Go-GoKlassieke flipperkast uit 1966. Eén kast is leuk,maar ik heb er twee van. De mooiste en gerepa-reerde, gepoetste en afgestelde gaat in de verkoop.Kast heeft extra ball, bumperverlichting, spinningroulette voor extra punten en 4 flippers. Prijs: 425,-Ronald Blom, Arnemuiden, tel: 011-86034311 december 2003

NBA FastbreakLeuke flipperkast voor de echte basketball fan. Stel je zelf op inéén van de 29 NBA teams en probeer de highscore voor dat teamte verbeteren! Kast heeft mooie flow en een aanstekelijk geluid.Lees de vorige Spinner voor alle details. Kast verkeert in uitste-kende staat, zowel technisch als optisch. Volledig gerenoveerd,flippermechanieken zijn vernieuwd. Inclusief manual en sleutels.Kast kan in overleg thuisbezorgd worden. Prijs: 800,-Rocky & BullwinkleLeuke flipperkast voor het hele gezin in uniek mooie staat. Geba-seerd op de Amerikaanse tekenfilmhelden Rocky & Bullwinkle.Kast verkeert in uitstekende staat, zowel technisch als optisch.Volledig gerenoveerd, nieuwe rubbers en lampjes. Kabinet nietverkleurd, speelveld onbeschadigd. Alles werkt 100%, dus ook de“Hat Trick” en “Nelly on the Log”. Inclusief manual, sleutels enreserve slingshot plastics. Het ideale decemberkado! Kast kan inoverleg thuisbezorgd worden. Prijs: 700,-Theo van Vroenhoven, IJsselstein, tel: 030-688837930 november 2003

PharaoLeuke flipper met multiball, magnasave en 2speelvelden. Wat slijtagevlekken op het speel-veld bij flippers. Speelt verder ok, er moet alleeneen spoel vervangen worden. Prijs: 300,-Dennis de Wit, Cuijk, tel: 0485-31162619 november 2003

Bally VectorSchitterende en erg leuke flipperkast met alles erop en eraan:3-bal multiball, spraak, 2 spelverdiepingen en dubbele kopruit.Uniek aan deze kast is de ‘Vectorscan ramp’, waarin de snel-heid van de bal gemeten wordt. Beide kopruiten verkeren inperfecte staat, geen enkel krasje. Ook de speelvelden verkerenin zeer goede staat en zijn bedekt met mylar. Foto’s en meerinformatie verkrijgbaar op aanvraag. Prijs: 395,-Ik wil hem het liefst ruilen tegen een Fire of andere leukeWilliams System 11 kast, maar hou me ook aanbevolen voorandere ruilmogelijkheden.Jasper van Eeden, Harderwijk, tel: 06-5058534718 november 2003

Kopruit en speelveld Mata HariNette kopruit, speelveld enmanual van Mata Hari. Na20:00 uur s.v.p. Prijs: 75,-Arjan van Wensen, Zeewolde,tel: 036-523594229 november 2003

Royal Rumble (1994)Kast niet verkleurd, geenschade. Speelveld gepoetst.Alle lampjes werken, alleplastics heel. Prijs: 800,-Ronnie van Gaalen, Schijndel,tel: 073-547818818 november 2003

Elvira And The Party MonstersBally 1989. Mooi speelveld en niet verkleurd.Stikkerschade aan de poten. Een bobijntje te vernieuwenvan een van de twee swingende monstertjes. Prijs: 1000,-TommyVan 1994. Werkt prima. Prijs 950,-FunhouseFlipper van 1991. Enkele kleine slijtageplekjes op displayen speelveld. Prijs: 650,-Danny de Rouck , Berg (B), tel 0032 166519686 december 2003

Addams FamilyAddams Family in goede staat, alleen het speelveldheeft een beetje slijt op twee plaatsen, maar dit valtbijna niet op. Kast is compleet met wolk bovenop enniet verkleurd. Prijs: 1550,-Kris Monette , Lummen (B), tel: 0032-47651553410 november 2003

Theatre Of MagicMooie TOM. Helemaal gepoetst. Zeer mooie ramps en speelveld.Kopkast heeft rechts wat krassen, verder heel mooi en niet verkleurd.Goed DMD. Nieuwe (repro) trunk en decals. Met manual. Prijs: 1649,-David Houwers, Apeldoorn, tel: 06-5152141814 november 2003

51

jaargang 12nummer 4

Spinnertjes voor in devolgende Spinner bij voor-

keur pas eind februari opsturen, om de actualiteit

ervan te waarborgen!!

Mocht het om wat voor reden dan ook gebeurendat uw opgegeven Spinnertje niet is geplaatst, of

dat er gegevens (met name telefoonnummers)missen of incorrect zijn, meld dit dan zo spoedig

mogelijk bij de redactie.Alleen op die manier kan dat soort fouten in de

toekomst worden voorkomen.

Vergeet vooral niet uw woonplaats entelefoonnummer te vermelden en bij

voorkeur ook een richt-/vraagprijs. Ditvoorkomt onnodig zoeken en bellen.

Zet uw nieuwe spinnertje ook op de site: www.nfvpinball.nl/spinnertjes

REPRODUCTIE STICKERSDe volgende stickers zijn beschikbaar:IJ Droptarget Stickers (€ 7,- /4)ToM Trunk Sticker (€ 7,-/1)ToM Trapdoor Sticker (€ 7,-/1)ToM Spinner Sticker (€ 2,- /1)MM Drawbr. Sticker (klein) (€ 7,- /1; € 12,-/2)MM Troll Stickers (€ 9,- /2)SS crate Sticker (€ 7,- /1)CV WOW-Sticker (€ 7,- /1)Flintstones Bowling Stickers (€ 7,- /5)

Alleenvoorkant

Een begaafd NFV-lid heeft prachtige reproducties vanenige veel gezochte stickers gemaakt. Van een kwaliteit

die zeker niet onderdoet voor ‘the real stuff’.

Alleen op bestelling en o.v.v. lidnummer.

Informatie/verzoekjes bij voorkeur via e-mail [email protected].

(Er zijn ook nog enkele Indiana Jones ‘Mode Start’ plastics be-schikbaar)

Email-adressen en meest actuele Spinnertjes vindt uop de NFV-website: www.nfvpinball.nl/spinnertjes

Gezocht /Overig

Ruilen: Fish TalesTechnisch 100%, geen verkleuringen, plastics heel,speelveld in zeer goede staat, één verticaal streepje opdmd werkt niet. Ruilen tegen een No Fear in gelijke staat.Peter Smets, Eigenbilzen, tel: 089-49226830 november 2003

Manual Indiana JonesOrginele manual Indiana Jones. 5 Euro verzendingskosten(tenzij je hem zelf komt halen). Prijs: 20,-Kris Monette , Lummen (B), tel: 0032-47651553410 november 2003

Apron Black Rose Deze is nog helemaal oke! Prijs: 20,-Demolition Man plastic Speakerpanel, Prijs: 14,-Alex Duin, Nieuwe Niedorp, tel: 06-5510149010 november 2003

Single droptarget printje (Whirlwind)Het single droptarget printplaatje voor mijn Whirlwind. De heleassembly zit er in, alleen dit printje met bijbehorende opto ontbreekt.Robin en Martijn van Mourik, Alkmaar, tel: 072-51166605 december 2003

Indiana Jones printplaatWie heeft een printplaat liggen die de bediening van hetkleine speelveld dat beweegbaar is regelt? Het is onderhet speelveld geplaatst.Danny de Rouck, Berg (B), tel: 0032 166519685 december 2003

Lockdown bar wide-bodyDe stalen lockdown bar oftewel de stalen randvoor Space Invaders. Redelijke prijs a.u.b. Bel mijeven, prijs komen wel uit.Bart van Dijk, Zwijndrecht, tel: 078-61284824 december 2003

ElviraHet orgelmannetje plastic in de Elvira. Hebje iets liggen dan hoor ik het graag.A. Sluiter, Gendt (GLD), tel: 064815535629 november 2003

Schema’s en flyersElectronische schema’s van de Bad Cats enFunhouse om enkele storingen te kunnenrepareren. Ook die van de Diner is welkom.Tevens flyers van Funhouse en Dinerzouden mij nog gelukkiger maken!André Krikke, Heerlen, tel: 045-542566526 november 2003

Kopruit Fireball ClassicEen kopruit van de Fireball, Classic uitvoering.Heb je er één staan, laat a.u.b. iets weten.Frank Ernest, Oss, tel : 0412-64313525 november 2003

Lockbar Data East widebodyWij zijn op zoek naar een lockbar voor een Data East RoyalRumble / Guns ‘n’ Roses widebody kast. Tevens gevraagdData East sloopkast (vanaf 1992).Richard Tensen, Almere, tel: 036-530203923 november 2003

Flash kopruitIk zoek een kopruit voor deWilliams Flash.Arjan Lugthart, Almere,tel: 036-536911121 november 2003

Lockdown bar WPC kast (TAF)Ik zoek een mooie lockdown barvoor mijn Addams Family.Jan van den Munckhof, Horst,tel: 06-5188099920 november 2003

Auto Demolition ManIk zoek een matchbox autootje die toegepast is in de flipperkastDemolition Man. Daarnaast zoek ik het plastic die boven delinkerboven flipper zit en die van daaruit naar achteren toe loopt.Roy Wils, Nijmegen, tel: 06-452907159 november 2003

ManualsDiverse originele manuals: Bally Dungeons & Dragons (parts, eng) 10,-Bally Eightball Champ (eng) 10,- Bally Motordome (eng) 10,- BallyStrange Science (compleet, eng) 10,- Bally Strange Science (duits) 5,-Gottlieb Mario Andretti (frans) 5, Zaccaria Blackbelt (compleet, duits) 20,-Playmatic Blackfever (eng) 10,- Williams Batcats mini operatorshandbook (eng) 5,- Williams Cosmic Gunfight + mini instructieboekje (eng)20, Williams Spacestation (eng) 20,- Williams Police Force (eng) 20,-Williams Big Guns (eng) 20,- Williams Fire! (eng) 20,- Williams SpaceShuttle (eng) 25,-. Of alles in 1 koop voor 75.-. Zelf ophalen.Wil Angenent, Delft, tel: 06-239032116 december 2003

Enkele flyersOmdat het me wel een leuk idee lijkt om van elke flipper die ikheb/heb gehad een flyer te bezitten, zoek ik de volgende flyers:Judge Dredd, Batman Forever, Addams Family, White Water,Last Action Hero. Heb je een of meerdere en wil je ze wel kwijt,geef me dan een belletje en we komen er vast wel uit.Bert Derks, Emmen, tel: 06-2424666628 november 2003

52

De NFV heet alle nieuwe leden van hartewelkom!!

Nieuwe Leden* = Duo-leden

W. Wolthers 9713 HC GroningenL. v/d Hurk 5701 RS HelmondA.J. Cavé 2252 XR VoorschotenR. Santbergen 4823 NA BredaN.I. Tims 3076 BV RotterdamE. Akershoek 8081 WC ElburgP. Smets B-3740 EigenbilzenJ. Dijkstra 8913 AS LeeuwardenT. de Vos 6721 CG BennekomG. van Dijk 3142 EA MaassluisR. de Vries * 8024 ZG ZwolleJ. Koemeester 1831 GC KoedijkJ. Wescott 60563 Naperville (USA)M.S. Kolman 2402 EA Alphen aan den RijnJ. Lankhuizen 3209 BE HekelingenA. van Tol 1825 PJ AlkmaarM. Gommers B-3740 EigenbilzenL. Veldkamp 5291 AC GemondeV. de Vries 8226 DH LelystadH.G. Kramer 1016 TA AmsterdamP.B.M. Jansen 6006 JN WeertK. Roos 3523 ED UtrechtD. Beekhuizen * 2672 EG NaaldwijkD. Verleyen B-9090 B-9090 MelleA. Niens * 6002 TV WeertT. Martens 1944 HC BeverwijkP. de Rooij 2036 HC HaarlemP. van Esch 3404 VP IJsselstein (U)D.G. Drommel 2041 PE ZandvoortF. Donks 5165 RC WaspikA. Wagensveld 3931 RS WoudenbergJ. Quirijns 4927 AT Hooge ZwaluweS. Smetsers * 5912 PX VenloE. de Haas 3034 TD RotterdamP. Drenth 9743 VL GroningenP. Mensink 6932 PJ WestervoortL.C. Broers 6835 MP ArnhemM.L.J. Hoep 4386 AL VlissingenE. Tempel 3893 EW ZeewoldeC.L. Strockmeijer 9502 CK StadskanaalA. Emmerzaal 7423 CP DeventerM.J. Lommerse 2013 AW HaarlemK. Felthuis 1064 KS AmsterdamP. Coucke B-8770 IngelmunsterD. Jordan 3445 AM WoerdenJ. Tooten 5244 GR RosmalenR. Matthijssen 4861 AV ChaamG.J.B. v/d Sanden 3319 BC Dordrecht

VERBAZING

Agenda

Meer informatie over deze agendapuntenop de NFV-site: www.nfvpinball.nl/agenda

EIRA

F

Advertentie - index3 Wizard16 Speelautomatenarchief19 Huifkar20 Flippers van Schippers42 Silverstone / Pinball Magic47 Fun 4 YouAK Errèl Industries B.V. lippervrienden, bent u ook zo verbaasd

over de hoera stemming die nu weer isontstaan rond het Nederlands elftal. Eerstdeugde er niets van onze voetballende mil-jonairs, maar na de zege op Schotland en dedaaropvolgende loting kunnen de oranje kle-ren weer uit de kast. Duitsland is niet meerzo goed, Tjechië wordt probleemloos inge-pakt en van Letland hebben we nog nooitgehoord. Bovendien zijn we lekker verjongd,dus de titel is bijna binnen, aldus de ken-ners.

Verbazingwekkend !

En bent u eveneens verbaasd, dat onze vriendStern erin is geslaagd een flipperkast te ver-vaardigen van Lord of the Rings. Het boekvan Tolkien was volgens de kenners niet teverfilmen. Laat staan, dat je er een flipper-kast van kunt maken. Toch is er een filmvan gemaakt in drie delen. Arie kijkt reik-halzend uit naar het derde en laatste deel vandeze prachtige film. Maar nog meer naar dedoor Stern vervaardigde flipper, die volgensde eerste berichten meer dan zeer goedschijnt te zijn.

Verbazingwekkend !

Arie is ook zeer verbaasd over de prijzen-slag die opeens in de supermarkten is ont-staan. De prijzen beginnen zolangzamerhand weer te lijken op het niveau

van voor de invoering van die hopeloze euro.Een hele grote kruidenier rekent opeens zelfsnormale prijzen, alleen jammer voor al dieklanten die jarenlang dus veel te veel heb-ben betaald voor hun boodschappen bij dezegrootgrutter. En in de horeca wordt wegensteruglopende klandizie overwogen om vooreen biertje slechts 1 eurootje te vragen.Nuchtere flippervrienden, dat is nog altijd 2ouderwetse guldentjes en twintig cent. Maaronze horecaridders doen of het bijna gratisis. En dan zijn ze ook nog te beroerd om eenbehoorlijke flipperkast in hun zaken te plaat-sen!

Verbazingwekkend !

Maar het allermeest verbaasd was Arie vanhet bericht dat een van onze vrijgezelle be-stuursleden in december in het huwelijk isgetreden met een aantrekkelijke flipperaars-ter.

Welk gewaardeerd lid van ons onvolprezenbestuur de gelukkige is, kan Arie helaas nietonthullen, maar zijn initialen staan in velekasten op de highscore lijst en het gelukkigestel woont in de residentie. Uw felicitatieskunt u richten aan de redactie van dit perio-diek.

Verbazingwekkend, nietwaar….

Arie

14 december, Kraggenburg - Steunpuntdag Flevoland / Noord-NederlandVan 14:00 tot 17:00 uur. Omdat we net klaar zijn met de verbouwing van onze garage willenwij dit maal ook niet-leden uit de omgeving uitnodigen. Grote groepen zijn niet mogelijk,dus vooraf op tijd aanmelden is een must.

28 december, IJsselstein - Battle For The KingdomEen flipperwedstrijd exclusief voor mensen die zijn opgenomen in de Galerij Der Groten.

3 - 4 april 2004, Mechelen (België) - Collector Fantasies 2004Collector Fantasies is een jaarlijks terugkerende beurs met jukeboxen, flipperkasten, enz.Let op! Dit jaar het “Belgisch Pinball Open” onder voorbehoud!

1 juni 2004, Pittsburgh (USA)Pinburgh 2004 / PAPA 7 Het vervolg op het wereldkampioenschap flipperen gehouden inLas Vegas in 1998. Exacte datum staat nog niet vast. Dit internationale flipperevenementwordt groter dan ooit.

5 juni 2004, Wenen (Oostenrijk) - Oostenrijkse FlipperkampioenschappenDe Oostenrijkers hebben ons officiëel uitgedaagd en hopen dat we met de beste spelerskomen opdagen. De lokatie is bescheiden, dus maximaal zo’n 44 deelnemers. Dit toernooiwordt gehouden in - volgens zeggen - de mooiste speelhal van Europa in het Prater teWenen. 11 Moderne kasten in goede staat. De vereniging zal tegen die tijd een reis organi-seren. Stuur even een mailtje naar [email protected] als je belangstelling hebt.

Prijslijst Nederlandse Flipper Vereniging December 2003Artikel Leden Niet-Leden OpmerkingenPOSTERS:FLYERPOSTER TAF, AFM, IJ, TZ, TOTAN, MM.... € 7,00 € 12,00 VERKRIJGBAAR BIJ EVENEMENTENVIER FLYERPOSTERS AAR KEUZE ................................. € 25,00 € 35,00 VIER NAAR KEUZE VOOR VOOR 25,00!POSTER NFV DPO 1995 .............................................. € 4,50 € 8,00POSTER NFV EPC 1997 .............................................. € 4,50 € 8,00KOPRUITENPOSTER I.................................................. € 7,00 € 12,00KOPRUITENPOSTER II ................................................ € 7,00 € 12,00POSTER DIRTY HARRY ............................................. € 7,00 € 12,00VERZENDEN POSTER(S) INCLUSIEF KOKER ..................... € 6,50 € 6,50STICKERS:‘I LOVE PINBALL’ STICKER .......................................... € 1,00 € 2,50VIDEOBANDEN:NFV VIDEOBAND NUMMER 1 (1997) .......................... € 20,00 € 34,00NFV VIDEOBAND NUMMER 2 (1999) .......................... € 20,00 € 34,00VIDEOBAND “HISTORY OF PINBALL ’20-‘97"................ € 20,00 € 34,00VIDEOBAND “HOE WORDT IK WERELDKAMPIOEN FLIPPEREN?" € 15,00 € 22,00CD-ROM’S:CD-ROM PINBALL PAKHUIS .................................... € 20,00 € 34,00FLYERS:PINBALL FLYERS ....................................................... € 1,00 € 2,00PINBALL FLYERS, PER 3 STUKS ................................... € 2,50 € 4,00LECTUUR:WILLIAMS WPC PINBALL REPAIR GIDS VOOR FLIPPERS NA 1991 .............. € 13,00 € 23,00SPINNERS < 2003...................................................... € 1,00 € 2,50 INDIEN VOORRADIGNIEUWE SPINNERS 2003 ............................................ € 2,00 € 8,00 GRATIS VOOR NIEUWE LEDEN

DIVERSEN:NIEUW: NFV-PARAPLU'S ......................................... € 10,00 € 15,00MOK MET FLIPPERMOTIEF (IJ, TOTAN, MM, CV, TZ) .............. € 10,00 € 15,00

LIDMAATSCHAP NFV 2004 ....................................... € 27,50 € 30,00 INCL. INFO-PAKKET VOOR NIEUWE LEDENPRIJZEN EXCLUSIEF VERZENDKOSTEN / VERVOERSKOSTEN

De Nederlandse Flipper Vereniging heeft u als flipperliefhebber veel te bieden:1 -contact met honderden flipperliefhebbers in Nederland en België2 -tijdschrift SPINNER en NFV-nieuwsbrief die regelmatig verschijnen3 -flipperen onder het genot van een hapje en een drankje tijdens de Steunpuntdagen4 -korting op aanschaf van onderdelen5 -advies bij aanschaf en onderhoud van uw eigen flipperkast6 -officiële PINBALL kampioenschappen o.a. DUTCH PINBALL OPEN7 -deelname aan European Pinball Championship als speler of supporter8 -korting op entree bij flipperevenementen o.a. The After Summer Pinball Party9 -telefonische hulplijnen voor technische vragen over je flipperkast10 -agenda van de belangrijkste beurzen en wedstrijden11 -documentatie en historisch materiaal van flipperkasten12 -bemiddeling bij problemen met aanschaf en garantie van flipperkasten13 -overzicht van bonafide handelaren van flipperkasten en onderdelen14 -excursies naar o.a. de grote PINBALL producenten in Amerika15 -informatie uit buitenlandse PINBALL tijdschriften16 -gratis flyers bij de SPINNER van de nieuwste flipperkasten17 -locale flipperwedstrijden en competitie avonden18 -gratis adverteren in de SPINNER19 -eigen homepage op INTERNET (www.nfvpinball.nl)20 -laatste PINBALL-nieuws wereldwijd!21 -tips en trucs op gebied van techniek22 -spelbeschrijvingen en speeltips23 -informatie over de laatste ROM-versies van uw eigen flipperkast(en)24 -overzicht van de beste flipperhallen in Nederland25 -verkoop clubartikelen (ook postorder)26 -NFV pinball videoband 1 en 2; "Hoe word ik wereldkampioen"; flipper geschiedenis27 -NFV Dutch Pinball Team T-shirt28 -verhuur van de nieuwste flipperkasten voor leden ...................