20 400 12 r ge - TSKB · ari işlemler açığı ilk beş ay sonunda 3,1 milyar dolar olurken, on iki ay birikimli bakıldığında 2,4 milyar dolara geriledi. Mayıs ayında cari

Cari işlemler dengesi Mayıs ayında 151 milyon dolar fazla verdi. 2018 yılı Mayıs

ayında 6,2 milyar dolarlık açık kaydedilmişti. Cari işlemler açığı ilk beş ay sonunda

3,1 milyar dolar olurken, on iki ay birikimli bakıldığında 2,4 milyar dolara geriledi.

Mayıs ayında cari fazla verilmesinde yılın ilk çeyreği sonrasında ikinci çeyreklik

dönemde de zayıf seyreden iç talep koşulları neticesinde dış ticaret açığının bir

önceki yılın aynı ayına göre 5,9 milyar dolar azalmış olması, öte yandan hizmetler

dengesi kaynaklı girişlerin bir önceki yılın aynı ayına göre 0,6 milyar dolar artmış

olması etkili oldu. Altın ve enerji hariç (çekirdek) cari işlemler hesabı, bir önceki

yılın Mayıs ayında 1,2 milyar dolar açık vermişken, bu ayda 3,5 milyar dolar fazla

vermiştir. Son 12 ay boyunca çekirdek dengenin fazla verdiğini ve Mayıs itibarıyla

12 ay birikimli çekirdek fazlanın 40,5 milyar dolar ile rekor kırdığını gözlemliyo-

ruz. Ticaret Bakanlığı öncü verileri ışığında, Haziran ayı rakamları ile birlikte 2002

yılından bu yana ilk kez 12 ay birikimli cari dengenin artı değer alacağını ve Ekim

(belki de Kasım) ayına kadar artı değerler kaydedileceğini öngörüyoruz. Yıl sonu-

na dair 12 ay birikimli cari açık beklentimiz 7,0 milyar dolara güncelledik. Dış

ticaretin gelişimine yönelik öngörüdeki risk unsurlarından biri Euro Bölgesi’nde

devam eden yavaşlamanın ihracatı zorlaması, diğeri petrol fiyatlarının seyridir.

Seyahat kalemlerinin yer aldığı hizmetler dengesinde verilen fazla yılın ilk beş

ayında 7,3 milyar dolara yükseldi. Seyahat kaleminden kaynaklanan brüt gelir-

ler 7,9 milyar dolara çıkarak geçen senenin aynı dönemine kıyasla 573 milyon

dolar yükselirken, giderler tarafında ise hafif bir düşüş ile 2 milyar dolarlık çıkış

kaydedildi. Yabancı turist girişlerinin %13 yükseldiği, Avrupalı turist girişinde ise

%21’lik kuvvetli bir artış yakalandığı ilk beş aylık dönemde brüt seyahat gelirlerin-

deki artış ise %8’in altında kaldı. Kritik konuda, yabancıların kişi başı harcamala-

rında 2015 yılından bu yana devam eden düşüş süreci 2019 ilk çeyreğinde yavaş-

ladı ancak sona ermedi. 2018 yılında 25 milyar doları aşan brüt seyahat gelirleri-

nin 2019 yıl sonunda 28,5 milyar dolara ulaşacağını öngörmekteyiz.

Fonlama tarafına 12 ay birikimli bakıldığında, Mayıs ayı itibarıyla doğrudan yatırımlar, yurtdışı kaynaklı uzun vadeli kredi ve mevduat kanalıyla

yaklaşık 11 milyar dolarlık kaynak sağlanırken kısa vadeli kaynaklarda nette çıkışlar devam etti. Doğrudan yatırımlarda net girişler 0,2 milyar

dolar olarak gerçekleşirken ilk beş ay sonunda gelen doğrudan sermayenin yarısı yabancıların ülke içinde gayrimenkul alımlarından kaynaklandı.

İmalat için gelen sermayenin yarısı rafineri faaliyetlerine yöneldi. Portföy yatırımları 0,5 milyar dolar tutarında net çıkış kaydetti. Alt kalemler ince-

lendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 0,1 milyar dolar ve 0,4 milyar dolar

net satış yaptığı görülürken bankalar ise sınırlı bir eurobond geri ödemesi gerçekleştirdi. Diğer yatırımlarda 1,5 milyar dolar tutarında net giriş ger-

çekleşmiştir. Yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki YP cinsi efektif ve mevduat varlıkları 3,6 milyar dolar azalırken, yurtdışı bankaların yurti-

çindeki mevduatları 1,8 milyar dolar net düşüş kaydetti. Öte yandan yurtiçi bankalar yılın ilk beş ayında 4,1 milyar dolar tutarında efektif/

mevduatı muhabirlerinde tutarken, yabancı bankalar aynı dönemde yurtiçi mevduat pozisyonlarını 1,5 milyar dolar artırdılar. Yurtdışından sağla-

nan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve diğer sektörler, sırasıyla, 0,6 milyar dolar ve 0,5 milyar dolar net geri ödeme gerçekleştirdiler (uzun vadeli

kredilerde geri ödeme yaptılar). Bankacılık sektörünün uzun vadeli kredi kullanımındaki azalma devam etti: Uzun vadeli kredi borcu çevrim oranı

(12 ay birikimli olarak) 2009 yılından bu yana ilk kez %65 seviyesine inmiş durumda. Resmi rezervler Mayıs ayında 3 milyar dolar artış gözlendi.

Kaynak: TCMB, TSKB Ekonomik Araştırmalar

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Cari İşlemler Hesabı12 ay birikimli, USD milyar

İkincil Gelir Dengesi Hizmetler Dengesi Birincil Gelir DengesiDış Ticaret Dengesi Cari İşlemler Dengesi

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

Cari Denge12 ay birikimli, USD milyar

Toplam Cari Denge

Altın ve Enerji Hariç Cari Denge


-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20

00Ç

1

20

01Ç

1

20

02Ç

1

20

03Ç

1

20

04Ç

1

20

05Ç

1

20

06Ç

1

20

07Ç

1

20

08Ç

1

20

09Ç

1

20

10Ç

1

20

11Ç

1

20

12Ç

1

20

13Ç

1

20

14Ç

1

20

15Ç

1

20

16Ç

1

20

17Ç

1

20

18Ç

1

20

19Ç

1

Büyüme ve Cari Denge

Büyüme (sol eksen) Cari Denge (%GSYH, ters, sağ eksen)

-3.7

%

1.9

%

-0.3

%

-2.4

%

-3.5

%

-4.3

%

-5.8

%

-5.6

%

-5.2

%

-1.9

%

-5.9

%

-9.0

%

-5.6

%

-6.8

%

-4.7

%

-3.7

%

-3.8

%

-5.6

%

-3.5

%

-0.9

%

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19T

Cari Açık / GSYH

-8%

-4%

0%

4%

8%

12%

20

04Ç

4

20

05Ç

4

20

06Ç

4

20

07Ç

4

20

08Ç

4

20

09Ç

4

20

10Ç

4

20

11Ç

4

20

12Ç

4

20

13Ç

4

20

14Ç

4

20

15Ç

4

20

16Ç

4

20

17Ç

4

20

18Ç

4

20

19Ç

4

Büyüme ve Sermaye Hesabı

Büyüme Resmi rezervler hariç sermaye hesabı (% GSYH)

-20

0

20

40

60

80

100

-40

-20

0

20

40

60

80

100

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Cari Açığın Finansmanı12 ay birikimli, USD milyar

Uzun Vadeli Finans. Kısa Vadeli Finans. Cari Denge

0%

50%

100%

150%

200%

250%

0%

100%

200%

300%

400%

500%

600%

700%

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

Uzun Vadeli Borç Döndürme Oranı

Bankalar Özel Sektör (sağ eksen) Kamu (sağ eksen)

-20

-10

0

10

20

30

40

50

-4

-2

0

2

4

6

8

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

Portföy Hesabı 12 ay birikimli, USD milyar

Hisse senetleri (sol eksen) Borç senetleri (sağ eksen)

-20

-10

0

10

20

30

40

50

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Portföy Akımları12 ay birikimli, USD milyar

Özel Sektör Döviz Tahvilleri Eurobond DİBS Hisse Senetleri ÖST

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

0

5

10

15

20

25

30

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

Doğrudan Sermaye Yatırımları

DY / Cari Açık (sağ eksen)

Doğrudan Yatırımlar (DY, USD mr)

2018 2019

Mayıs 18 Mayıs 19 Ocak - Mayıs Ocak - Mayıs Aylık % YtD % Aylık YtD

A. Dış Ticaret Dengesi (Net) -6,559 -706 -29,268 -5,557 -89.2% -81.0% 5,853 23,711

Toplam Mal İhracatı 15,030 16,916 72,237 77,126 12.5% 6.8% 1,886 4,889

Toplam Mal İthalatı 21,589 17,622 101,505 82,683 -18.4% -18.5% -3,967 -18,822

B. Hizmet Dengesi (Net) 1,709 2,303 6,152 7,276 34.8% 18.3% 594 1,124

Seyahat (net) 1,589 1,846 5,254 5,849 16.2% 11.3% 257 595

Seyahat Geliri (bilgi için) 2,076 2,327 7,279 7,852 12.1% 7.9% 251 573

C. Birincil Gelir Dengesi (Net) -1,191 -1,419 -5,072 -5,086 19.1% 0.3% -228 -14

Yatırım Geliri (net) -1,105 -1,299 -4,642 -4,488 17.6% -3.3% -194 154

Faiz Gideri (bilgi için) 826 979 2,732 3,046 18.5% 11.5% 153 314

D. İkincil Gelir Dengesi (Net) -131 -27 153 225 -79.4% 47.1% 104 72

I. CARİ İŞLEMLER DENGESİ (A+B+C+D) -6,172 151 -28,035 -3,142 -102.4% -88.8% 6,323 24,893

II. SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI (a+b) -1,917 1,743 -19,261 -2,365 -190.9% -87.7% 3,660 16,896

a. SERMAYE HESABI 6 -6 31 19 - -38.7% -12 -12

b. FİNANS HESAPLARI -1,923 1,749 -19,292 -2,384 -191.0% -87.6% 3,672 16,908

1. Doğrudan Yatırımlar (net) -255 -204 -2,180 -3,049 -20.0% 39.9% 51 -869

- Yurtiçi Yerleşik lerin Yurtdışındak i Doğrudan Yatırımları 430 632 1,750 1,094 47.0% -37.5% 202 -656

- Yabancıların Yurtiçine Doğrudan Yatırımları 685 836 3,930 4,143 22.0% 5.4% 151 213

- Yabancıların Yurtiçinde Gayrimenkul Yatırımları (net, bilgi için) 397 530 1,829 2,421 33.5% 32.4% 133 592

2. Portföy Yatırımları (net) 1,079 456 -776 -3,690 -57.7% 375.5% -623 -2,914

- Yurtiçi Yerleşik lerin Yabancı Ülkelerdek i Portföy Yatırımları 115 -118 -56 2,157 -202.6% -3951.8% -233 2,213

- Yabancıların Türk iye'ye Portföy Yatırımları -964 -574 720 5,847 -40.5% 712.1% 390 5,127

Yabancıların Hisse Senedi Alımı -24 -138 -858 666 475.0% -177.6% -114 1,524

Yabancıların DİBS Alımı -1,169 -369 179 -2,578 -68.4% -1540.2% 800 -2,757

Yabancıların ÖST Alımı -141 -15 -193 -145 -89.4% -24.9% 126 48

Hükümetin Yurtdışı Tahvil İhracı 0 0 250 3,509

Banka ve Diğer Şirketlerin Yurtdışı Borç Senetleri İhracı 370 -52 1,342 4,395 -114.1% 227.5% -422 3,053

3. Diğer Yatırımlar (net) 76 -1,511 -15,565 3,517 -2088.2% -122.6% -1,587 19,082

a. Ticari Krediler (net) -618 -175 -1,661 -5,989 -71.7% 260.6% 443 -4,328

b. Krediler (net) -1,236 1,256 -4,981 5,407 -201.6% -208.6% 2,492 10,388

Merkez Bankası Kredileri 0 0 0 0

Genel Hükümet Kredileri 55 126 154 320 129.1% 107.8% 71 166

Banka Kredileri 277 606 62 4,687 118.8% 7459.7% 329 4,625

Diğer Sektörlerin Kredileri -1,568 524 -5,197 400 -133.4% -107.7% 2,092 5,597

c. Mevduat (net) 1,937 -2,584 -8,918 4,138 -233.4% -146.4% -4,521 13,056

Bankaların Yurtdışı Mevduatı (eksi ise yurtiçine giriştir) 2,237 -3,989 -3,569 6,468 -278.3% -281.2% -6,226 10,037

Yurtiçi Yerleşik lerin Yurtdışı Mevduatı (eksi ise yurtiçine giriştir) 385 -127 161 196 -133.0% 21.7% -512 35

Yabancıların Yurtiçindek i Mevduatı 698 -1,524 5,380 3,029 -318.3% -43.7% -2,222 -2,351

TCMB'de Tutulan Mevduat (KMDTH ve SDTH) -13 -8 130 -503 -38.5% -486.9% 5 -633

d. Diğer Varlıklar ve Yükümlülükler -7 -8 -5 -39 14.3% 680.0% -1 -34

e. Özel Çekme Hakları, SDR (net yükümlülükler) 0 0 0 0

4. Rezerv Varlıklar -2,823 3,008 -771 838 -206.6% -208.7% 5,831 1,609

IMF Nezdindek i Rezervler 0 0 0 0

Resmi Rezervler -2,823 3,008 -771 838 -206.6% -208.7% 5,831 1,609

III. NET HATA NOKSAN 4,243 1,604 8,712 739 -62.2% -91.5% -2,639 -7,973


Ödemeler Dengesi Tablosu milyon ABD DolarıDeğişim

TSKB Ekonomik Araştırmalar

[email protected]

MECLISI MEBUSAN CAD. NO 81

FINDIKLI ISTANBUL 34427, TÜRKİYE

(90) 212 334 50 50 faks: (90) 212 334 52 34

20 400 12 r ge - TSKB · ari işlemler açığı ilk beş ay sonunda 3,1 milyar dolar olurken, on iki ay birikimli bakıldığında 2,4 milyar dolara geriledi. Mayıs ayında cari

Documents