2. ÜNİTEhbogm.meb.gov.tr/MTAO/3TeknikResimVeMeslekResmi/unite02.pdf · TEKNİK RESİM VE MESLEK RESMİ 2.1. TEKNİK RESİM ARAÇ VE gEREÇLERİ Teknik resimlerin oluşumunda gerekli

2. ÜNİTE

TEKNİK RESİM ARAÇ VE GEREÇLERİ

KONULAR1. Teknik Resim Araç ve gereçleri

2. Resim Kağıtları ve Standart Ölçüleri

BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ?

Teknik Resmin çizim kurallarını çalışmalarında uygulamayı,

Teknik Resim çiziminde araç ve gereç kullanımına özen gösterilmesi

gerektiğini,

Çizimlerin temiz ve düzenli olması gerektiğini,

Teknik Resim çiziminde kullanılan araç ve gereçlerin, isim ve

standartlarını kavrayacaksınız.

BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ?

Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz.

Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz.

Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir

bölüme geçmeyiniz.

Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız.

Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız.

Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi

mutlaka tamamlayınız.

27

3. SINIF ELEKTRİK TESİSATÇILIĞITEKNİK RESİM VE MESLEK RESMİ

2.1. TEKNİK RESİM ARAÇ VE gEREÇLERİTeknik resimlerin oluşumunda gerekli olan araç ve gereçler, oldukça çok deği-

şik tür ve kalitede piyasada bulunmaktadır. Bu ünitede sizlere Teknik Resimde kulla-nılacak olan resim araç ve gereçleri hakkında temel bilgiler verilecektir.

2.1.1 Resim MasalarıDüzgün yüzeyli ve düzgün kenarlı yumuşak ağaçlardan yapılmış masalardır.

Sabit veya ayarlı olanları vardır.

Bazı masalara üzerine gönye ve T cetvelinin yerini tutabilen aparatlar takılabilir. Bunlara çizim aparatlı masalar denir.

Resim 2.1 : Resim Masaları

2.1.2 T Cetveligenellikle yatay ve paralel çizgilerin çiziminde kullanılan gerektiğinde gönye-

lere klavuzluk eden bir çizim aracıdır.

Resim 2.2 : T cetveli

28


T cetvelleri sert ağaçtan plastikten veya plastik malzemeden yapılmıştır. Pi-yasada, çeşitli boyutlan bulunur. Yapılan işin özelliğine uygun boyuta sahip olan T cetveli seçilmelidir.

2.1.3 gönyeTeknik resimde, çok kullanılan çizim araçlarından birisidir. gönyeler ağaç, mika

veya plastik malzemeden 45° x 45° ve 30°x60° lik açılarda yapılırlar.

İhtiyaca göre uygun büyüklükteki gönyeler seçilmelidir. gönyeler genellikle T cetveli ile birlikte düşey veya değişik açılarda çizgi çizme işleminde kullanılır.

Resim 2.3 : gönyeler

2.1.4 CetvelTeknik Resimlerde milimetrik bölüntülü cetveller kullanılır. Değişik malzeme-

lerden 20, 30, 40 ve 50 cm ‘lik boyutlarda yapılırlar. cetveller ölçü işlerinde kullanılır. (Resim 2.4)

Resim 2.4 : Cetvel

29


2.1.4.1 Eğri Cetvel (Pistole)Elips, parabol, hiperbol, helis, evolvent, sinüs vb.eğrilerin birleştirilmesinden

oluşturulan bir cetvel türüdür. Çeşitli eğrilerin çiziminde kullanılır.

Yay (eğri) cetvelini kullanmadan önce çizilecek eğrinin belirli noktaları tespit edilir. Bu noktaların arası serbest elle kurşun kalemle göze hoş gelecek şekilde ince çizgi ile birleştirilir. Bu ince çizgilerin üzerinde yay cetveli ile çizgiyi çizerken; cetvelin kavisleri kısım kısım uydurulur ve her çizilen eğri parçası bir önce çizilen eğriye teğet olarak ve eğride köşe meydana gelmeyecek şekilde kurşun kalem veya mürekkepli kalemle koyulaştırılır.

Resim 2.5 : Eğri Cetvel (Pistole)

2.1.4.2 Paralel Cetvel (gerçiz)

genellikle resim masalarının bir aparatı olarak kullanılan ve iki ucundaki ma-karalardan geçirilen iplerle masa üzerine bağlanan bir cetvel türüdür.

Resim 2.6: Paralel Cetvel (gerçiz)

30


2.1.4.3 Ölçek Cetveli

Bilindiği gibi cisimler, yatay izdüşümleri ile uygun bir oranda küçültülerek ka-ğıda geçirilir. Bu orana ölçek denir. Umumiyetle, üçgen kesitli bir prizma şeklindedir. her üç yüzeyinde bir ölçek taksimatı olmak üzere, toplam 6 ayrı ölçek bulunur. ge-nelde, ölçekler. 1/500, 1/1000. 1/250. 1/1500. 1/2000. 1/2500 olarak yer alır.harita ve planın ölçeğine uygun olarak seçilen ölçek cetveli, uzunluğu bulunacak iki nok-ta arasına konulduğunda okunan değer doğrudan doğruya bu iki nokta arasındaki gerçek mesafeyi vermiş olur.

Resim 2.7: Ölçek cetveli

2.1.5 PergelTeknik Resimlerde çok kullanılan, hassas sayılan çizim araçlarından birisidir. Az

veya çoklu parçalardan meydana gelir. Kurşun kalem veya mürekkep ayağı takılarak daire çizimlerinde kullanılır.

Resim 2.8 : Pergel

2.1.6 İletki (Açı Ölçer) Açıların tespitinde, taşınmasında veya çiziminde kullanılır. İletkiler genellikle

31


180° olacak biçimde yapılırlar. Madeni veya plastikten yapılan türleri vardır. Bunlar-dan şeffaf plastik olan türleri daha çok tercih edilir.

Resim 2.9 : iletki

2.1.7 Kurşun KalemTeknik resimde kullanılan kurşun kalemler, resim kağıtlarının cinsine ve çizgi-

lerin özelliğine göre değişen sertliklerde yapılırlar.

Derslerde kullanılan kurşun kalemler genellikle ....3B, 2B, B, hB, F, h, 2h, 3h

sembolleri ile anılır.

B serisindeki sayıların büyümesi kalemin gittikçe yumuşadığını, h serisindeki sayıların büyümesi ise kalemin sertleştiğini gösterir. hB, F ve h kalemleri ise orta yumuşaklıkta olan kurşun kalem çeşitidir.

Resim 2.10 : Kurşun kalem

Kurşun kalemlerin elden kaymasını önlemek için ağaç gövdeleri altıgen biçi-

32


minde yapılır. günümüzde kalem uçları otomatik olarak takılabilen kurşun kalemler de kullanılmaktadır.

2.1.8 Takma Uçlu (Versatil) KalemAynı kalınlıkta çizgi çizilebildiği için genellikle tercih edilir. 0,3 - 0,5 - 0,7 - 0,9

mm. kalınlığındaki grafit uçların bir boru içinden geçirilmesiyle oluşturulan kalem-lerdir.

Resim 2.11 : Takma uçlu(versatil) kalmeler

2.1.9 Teknik Çizim Kalemleri (RAPİDO) Çini mürekkebi ile yapılan çizimlerde kullanılan ve belli kalınlıklardaki çizgi-

leri çizen madeni uçlu kalemlerdir. İlk olarak 1928 yılında Rotring firması tarafından Rapido ismiyle çıkarılmıştır. Bu nedenle genellikle rapido kalemi olarak isimlendirilir.

Resim 2.12: Rapido kalemler

Piyasada 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - 0,5 - 0,6 - 0,7 - 0,8 - 0,9 -1-1,2 mm kalınlıklarda çizgi çizen rapido kalemleri mevcuttur. Rapido takımı içinde sapsız olan kalem türleri de vardır. Bunlar pergelle dairesel çizgi çizmek için gerektiğinde adaptör adı verilen parçayla birlikte kullanılır.

Rapido takımı kullanımı tecrübe ve sabır isteyen bir çizim aracıdır. Rapido ta-kımı kullanmak isteyen bireyler için 0,1 mm - 0,2mm - 0,3mm - 0,4mm - 0,5mm’lik

33


rapido uçlarım kullanmaları tavsiye edilir.

Kullanımı bitmiş olan rapidonun deposu çıkartıldıktan sonra mutlaka temizli-ği yapılmalıdır.

2.1.10 Yazı Şablonları Standart yazıların yazılmasında kullanılır. Bu nedenle standart yazı yükseklik-

lerine göre adlandırılırlar. Yazı şablonları piyasada dik ve eğik olmak üzere iki farklı biçimde satılır.

Resim 2.13: Yazı şablonu

2.1.11 Şekil Şablonları günümüzde çeşitli meslek gruplarında kullanılmak üzere yapılan ve üzerinde

o meslekle ilgili sembol şekil, işaret ve eğrilerin bulunduğu pek çok türde şekil şab-lonları vardır. Bunlar şeffaf plastikten yapılırlar. Çizimin konusu ve amacına uygun olacak biçimde daire, elips, parabol, hiperbol, cıvata, somun, elektrik, inşaat vb. şab-lon türleri imal edilmektedir.

Resim 2.14 : Şekil şablonu

2.1.12 SilgiKurşun kalem çizgilerini silmek için yumuşak silgiler kullanılır. Kendi özelliğin-

den dolayı leke bırakan silgiler kullanılmamalıdır. Çini mürekkebi ile çizilmiş çizgi-

34


lerin silinmesinde kumlu sert silgiler veya cam pamuğundan yapılmış özel silgiler kullanılmalıdır.

Resim 2.15: Silgiler

2.2 RESİM KAĞITLARI VE STANDART ÖLÇÜLERİ2.2.1 Resim Kağıtları Kurşun kalemle yapılan çizimlerde silinmeye elverişli ve kalınca kağıtlar kulla-

nılır. Bunlar beyaz veya hafif sarımtrak renge sahiptir. Bu tür kâğıtların sert olanlarına çini mürekkebi ile resimler çizilebilir. Piyasada rulo top olarak veya standart büyük-lüklerde kesilmiş tabakalar halinde satılırlar. Çini mürekkebi ile çizimlerde genellikle aydınger kâğıtlar kullanılır. Şeffaf olduklarından resimler ozalit kâğıtlarına da basıla-rak çoğaltılabilir. Rulo top halinde olan aydınger kâğıtlar piyasada değişik kalitede ve gram/metrekare olarak satılırlar. Bu değere de aydıngerin gramajı denir.

80 gr kağıt denildiğinde metre karesi 80gr olan kağıt anlaşılır.

Teknik Resimler belli biçim ve boyutlardaki resim yapraklarına çizilir. Bu yap-raklar A serisi formalar olarak adlandırılan, önceden saptanmış biçim ve boyutlara uygun şekilde hazırlanırlar. Kullanılmaları, kesilmeleri, katlanmaları ve dosyalanma-ları yine belli bir sistem ve düzene göre yapılan yapraklara standart resim yaprakları denir.

2.2.1.1 A Serisi formaları

A serisi formaları teknik resimler için kullanılır. Alanı İm2 ve kenarlar oranı : a = 1 ¡{2 olan bir dikdörtgen birim forma olarak kabul edilmiş ve buna AO (A sıfır) denilmiştir.

35


Şekil 2.1: A serisi formalar

A Serisi formaları (Kesilmiş boyutlarda)

A 4 210 297

A 3 420 297

A 2 (dik) 420 594

A2 (yatık) 594 420

A 1 841 594

AO 1189 841

A serisi formalara uygun resim yapraklarının belirli yerlerine çizilerek resme ait gerekli bilgilerin çizelgeli olarak gösterildiği alana başlık veya antet denir.

Resim veya proje alanında, gösterilemeyen bazı bilgiler resim yaprağının alt kısmına çizilen antetlerde gösterilir.

Resim antetlerinin iç düzenlemeleri her kuruluşun, amacına uygun biçim ve boyutlarda düzenlenebilir. Boyut bakımından bir antetin genişliği 190 mm’yi geç-memeli, yükseklik değeri de mümkün olduğu kadar az olmalıdır.

36


Antetlerde genellikle aşağıda belirtilen ortak bilgiler yer alır;• şletmenin adı veya sembolü• İş veya projenin adı• Parça resim ise parçanın yapıldığı malzeme• Ölçek• Resimden sorumlu olanların isim, tarih ve imzaları

2.2.2 Resim Yapraklarının KatlanmasıA serisi formalarına uygun bitirilmiş ve kesilmiş resim yaprakları A4’ten büyük

olması halinde standart olarak katlanırlar. Bu katlama işlemi A4 formasına uygun olarak yapılır. Bu nedenle A4 ( 210x297mm ) formasına katlama forması da denir.

Katlama işlemi büyük boyutlardaki resim yapraklannın dosyalanmaları ama-cıyla yapılır. Bu işlem yapılırken resme ait başlık daima üst yüzeyde kalır. Bu sayede antetler her zaman için kolaylıkla okunabilir.

ÖRNEK:

Yatık kullanılmış ve bitirilmiş bir A2 resim yaprağının katlanması:

Şekil 2.2:

• Yatık kullanılmış bir A2 resim yaprağı 420x594mm ebadında kesildikten sonra sol üst köşesi Şekil 2.2-a da görüldüğü gibi 115 mm ölçüsüne göre

37


ön tarafa katlanır.

• Yükseklik değeri 297 mm boyutunda işaretlenerek arkaya doğru yatay kat-lanır. genişlik kenarı Şekil 2.2-b de görüldüğü gibi 210-192-192 mm boyut-larında işaretlenir.

• Başlığın bulunduğu kısım Şekil 2.2-c de görüldüğü gibi 192 mm işaretin-den arkaya düşey katlanır.

4-Kalan kısım 210 mm işaretinden düşey olarak katlanır.

Böylece katlama işlemi tamamlanır. A2 resim yaprağı A4 katlama formasına uygun hale getirilmiş olur.

38


ÖZET

Teknik resimlerin oluşumunda gerekli olan araç ve gereçler, oldukça çok değişik tür ve kalitede piyasada bulunur.

RESİM MASALARI; Düzgün yüzeyli ve düzgün kenarlı yumuşak ağaç-lardan yapılmış masalardır. Sabit veya ayarlı olanları vardır. Bazı masalara üzerine gönye ve T cetvelinin yerini tutabilen aparatlar takılabilir. Bunlara çizim aparatlı masalar denir.

T CETVELİ; genellikle yatay ve paralel çizgilerin çiziminde kullanılan gerektiğinde gönyelere klavuzluk eden bir çizim aracıdır. T cetvelleri sert ağaçtan plastikten veya plastik malzemeden yapılmıştır. Piyasada, çeşitli boyuüan bulunur. Yapılan işin özelliğine uygun boyuta sahip olan T cetveli seçilmelidir.

GÖNYELER; Teknik resimde, çok kullanılan çizim araçlarından birisidir. gönyeler ağaç, mika veya plastik malzemeden 45° x 45° ve 30°x60° lik açı-larda yapılırlar.

İhtiyaca göre uygun büyüklükteki gönyeler seçilmelidir. gönyeler ge-nellikle T cetveli ile birlikte düşey veya değişik açılarda çizgi çizme işlemin-de kullanılır.

CETVEL; Teknik Resimlerde milimetrik bölüntülü cetveller kullanılır. Değişik malzemelerden 20, 30, 40 ve 50 cm ‘lik boyutlarda yapılırlar. cetvel-ler ölçü işlerinde kullanılır.

PERGEL; Teknik Resimlerde çok kullanılan, hassas sayılan çizim araç-larından birisidir. Az veya çoklu parçalardan meydana gelir. Kurşun kalem veya mürekkep ayağı takılarak daire çizimlerinde kullanılır.

İLETKİ; Açıların tespitinde, taşınmasında veya çiziminde kullanılır. İlet-kiler genellikle 180° olacak biçimde yapılırlar. Madeni veya plastikten yapı-lan türleri vardır. Bunlardan şeffaf plastik olan türleri daha çok tercih edilir.

KURŞUN KALEMLER; Teknik resimde kullanılan kurşun kalemler, resim kağıtlarının cinsine ve çizgilerin özelliğine göre değişen sertliklerde yapılır-lar.

Kurşun kalemlerin elden kaymasını önlemek için ağaç gövdeleri altı-gen biçiminde yapılır. günümüzde kalem uçları otomatik olarak takılabilen kurşun kalemler de kullanılmaktadır.

39


RAPİDO KALEMLERİ; Çini mürekkebi ile yapılan çizimlerde kullanılan ve belli kalınlıklardaki çizgileri çizen madeni uçlu kalemlerdir.

YAZI ŞABLONLARI; Standart yazıların yazılmasında kullanılır. Bu neden-le standart yazı yüksekliklerine göre adlandırılırlar. Yazı şablonları piyasada dik ve eğik olmak üzere iki farklı biçimde satılır.

ŞEKİL ŞABLONLARI; günümüzde çeşitli meslek gruplarında kullanıl-mak üzere yapılan ve üzerinde o meslekle ilgili sembol şekil, işaret ve eğri-lerin bulunuğu pek çok türde şekil şablonları vardır. Bunlar şeffaf plastikten yapılırlar.

SİLGİLER; Kurşun kalem çizgilerini silmek için yumuşak silgiler kulla-nılır. Kendi özelliğinden dolayı leke bırakan silgiler kullanılmamalıdır. Çini mürekkebi ile çizilmiş çizgilerin silinmesinde kumlu sert silgiler veya cam pamuğundan yapılmış özel silgiler kullanılmalıdır.

RESİM KAĞITLARI; Kurşun kalemle yapılan çizimlerde silinmeye elve-rişli ve kalınca kağıtlar kullanılır. Bunlar beyaz veya hafif sanmtrak renge sahiptir. Bu tür kâğıtların sert olanlarına çini mürekkebi ile resimler çizilebi-lir. Piyasada rulo top olarak veya standart büyüklüklerde kesilmiş tabakalar halinde satılırlar. Çini mürekkebi ile çizimlerde genellikle aydınger kâğıtlar kullanılır. Şeffaf olduklarından resimler ozalit kâğıtlarına da basılarak çoğal-tılabilir. Rulo top halinde olan aydınger kâğıtlar piyasada değişik kalitede ve gram/metrekare olarak satılırlar. Bu değere de aydıngerin gramajı denir.

40


DEĞERLENDİRME SORULARI

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Teknik ve Meslek Resim çizimlerinde kullanılan T cetveli genellikle hangi çizgilerin çiziminde kullanılır?

a) Yatay çizgilerin çiziminde

b) Yatay ile 45°‘lik açı yapan çizgilerin çiziminde

c) Yatay ile 90°‘lik açı yapan çizgilerin çiziminde

d) T cetveli sadece gönyelere klavuzluk yapar, çizgi çizilmez

2. Teknik ve Meslek Resim çizimlerinde kullanılan gönyeler genel olarak kaç derece-lik açılı olarak imal edilirler?

a)45° x 45° x 45°‘lik ve 30° x 60° x 90°‘lik açılı

b) 45° x 60° ’lik açılı

c) 45° x 30°‘lik açılı

d) 90° x 90°‘lik açılı

3. Aşağıdaki çizim malzemelerinden hangisi Teknik ve Meslek Resim çiziminde kul-lanılmaz?

a) 45° x 45° x 90°‘lik ve 30° x 60° x 90°‘lik açılı gönyeler

b) Şablonlar

c) Pergel

d) Pilot kalem

4. Aşağıdaki lerden hangisi, Teknik ve Meslek Resim çiziminde kullanılan standart kâğıtlardan A4 diye anılan kâğıt ölçüsüdür.

a) 210x297 b) 297x420

c) 420x596 d) 596x 840

5. Bilindiği gibi, Teknik ve Meslek resimlerin antet bölümünde bulunması gereken bazı bilgiler vardır. Aşağıdakilerden hangisi antette bulunması gereken bilgilerden değildir?

a) İşletmenin adı b) Projenin adı

c) Adres d) Ölçek

2. ÜNİTEhbogm.meb.gov.tr/MTAO/3TeknikResimVeMeslekResmi/unite02.pdf · TEKNİK RESİM VE MESLEK RESMİ 2.1. TEKNİK RESİM ARAÇ VE gEREÇLERİ Teknik resimlerin oluşumunda gerekli

Documents