Top Banner
ﺑﺎزرﮔﺎ Journal of Business Management داﻧﺸﻜﺪ ة ﺗﻬﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖDOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 دور ة9 ﺷﻤﺎر، ة4 زﻣﺴﺘﺎن1396 . 738 - 717 ﺷﻜﻞ ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي ﻧﻬﺎدي ﺗﺌﻮري دﻳﺪﮔﺎه از راﻫﺒﺮدي ﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﺤﻤﺪ1 ، ﺟﻼﻟﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻴﺪ2 ﭼﻜﻴﺪه: راﻫﺒﺮدي ﺷﺮاﻛﺖ، ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﺪل ي ﻛﺴـﺐ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺗﻮان ارﺗﻘﺎي ﺑﺮاي ﺑـﻪ وﻛﺎرﻫـﺎ، در وﻳـﮋه اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﺎل در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي. ﻛﻤـ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﺎل در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﻧﻬﺎدي ﻣﺤﻴﻂ ﺣﺎل، اﻳﻦ ﺑﺎ ﺑﻴﺶ ﺷﻜﻞ از ﺷﺮا ﮔﻴﺮي ﻛﺖ ﻣﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي راﻫﺒﺮدي ﻫﺎي ﻛﻨﺪ. ﺑﺮرﺳـﻲ ﺣﺎﺿـﺮ ﭘـﮋوﻫﺶ از ﻫﺪف ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻫﻨﺠﺎري ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ، وﺟﻮه از ﻧﻬﺎدي ﻫﺎي ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي در راﻫﺒـﺮدي ﻫـﺎي اﺳﺖ ﻛﺸﻮر. داده ﻫﺪف، اﻳﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﻫﺎي ﻻزم ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺎس ﺑﺮ ﺗﺼـﺎدﻓﻲ ﮔﻴـﺮي ﺳﺎده، ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺣﺠﻢ ﺑﻪ اي270 ا ﻧﻔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ارﺷﺪ ﻣﺸﺎوران و ﻣﻌﺎوﻧﺎن ﻣﺪﻳﺮان، ز ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎري ﻫﺎي ﺷﺪ ﮔﺮدآوري ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺳﺎﺧﺖ ﻧﺪ روﻳﻪ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺳﻪ ﻧﻘﺶ و و آﻣﻮزﺷـﻲ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻫﺎي ﺷﻜﻞ در اﻋﺘﻤﺎد ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي ﭘﺮوژه اﺟﺮاي ﭘﻴﺮاﻣﻮن راﻫﺒﺮدي ﻫﺎي ﺗﺤﻠﻴـﻞ روش ﺑـﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ رﮔﺮﺳﻴﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ اﻳـﻦ ﻫﺎي، ﺑـﺮ ﻣـﺆﺛﺮ ﻧﻬـﺎدي وﺿـﻌﻴﺖ از ﺗﺼـﻮﻳﺮي ﺷﻜﻞ ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﺸﺎن و ﻛﺮده ﺗﺮﺳﻴﻢ را راﻫﺒﺮدي ﻫﺎي روﻳـﻪ دﻫـﺪ ﻧﻈـﺎم و ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻫـﺎي آﻣﻮزﺷﻲ، ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداري ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻴـﺎن راﻫﺒـﺮدي ﻫﺎي ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎري ﻫـﺎي دارﻧﺪ. ﻋﻼوه ﭘﺮوژه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﺪم ﻣﻴﺰان ﭼﻪ ﻫﺮ آن، ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺎ اﻋﺘﻤـﺎد ﻣﺆﻟﻔـﺔ ﻳﺎﺑﺪ، ﻧﻘﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﻜﻞ در ﮔﺬارﺗﺮي ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﻴﺮي داﺷﺖ ﺧﻮاﻫﺪ راﻫﺒﺮدي ﻫﺎي. واژه ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺎي: اﻋﺘﻤﺎد، روﻳﻪ ﻧﻬﺎدي، ﺗﺌﻮري راﻫﺒﺮدي، ﺷﺮاﻛﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﻈﺎم. 1 . داﻧﺸﻜﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮔﺮوه داﻧﺸﻴﺎر ة اﻳﺮان ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ،2 . دﻛﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮي ﺳﻴﺎﺳﺖ ي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ، ﮔﺬاري داﻧﺸﻜﺪة اﻳﺮان ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺗﺎر در ﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ: 30 / 03 / 1394 ﺗﺎر ﭘﺬ ﺮش ﻧﻬﺎ ﻳﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ: 01 / 06 / 1394 ﻧﻮ ﺴﻨﺪ ة ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ: ﺟﻼﻟﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻴﺪE-mail: [email protected]
22

2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

Aug 09, 2018

Download

Documents

lyxuyen
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی Journal of Business Management د بازرگا

DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 مديريت دانشگاه تهران ةدانشكد

4 ة، شمار9 ةدور 1396 زمستان

717 -738 .صص

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل

2سيد حسين جاللي ،1محمد حقيقي

ويـژه در وكارهـا، بـه براي ارتقاي توان رقابتي كسـب يمدل كارآمد ،شراكت راهبردي :چكيدهبيش ابا اين حال، محيط نهادي اقتصادهاي در حال توسعه كمـ . اقتصادهاي در حال توسعه است

تـأثير هدف از پـژوهش حاضـر بررسـي . كند هاي راهبردي جلوگيري مي كتگيري شرا از شكلهـاي راهبـردي در گيري شراكت هاي نهادي از وجوه قانوني، هنجاري و شناختي بر شكل مؤلفه

گيـري تصـادفي بر اساس منطق نمونـه الزمهاي براي دستيابي به اين هدف، داده. كشور استهاي پيمانكـاري ز مديران، معاونان و مشاوران ارشد شركتنفر ا 270اي به حجم از نمونه ،ساده

هاي حقوقي، نظام آموزشـي و و نقش سه مؤلفة رويه ندساخت و تجهيزات صنعتي گردآوري شدهاي صنعتي بـه روش تحليـل هاي راهبردي پيرامون اجراي پروژه گيري شراكت اعتماد در شكل

تصـويري از وضـعيت نهـادي مـؤثر بـر ،هاي ايـن پـژوهش يافته. است شدهرگرسيون ارزيابي هـاي حقـوقي و نظـام دهـد رويـه هاي راهبردي را ترسيم كرده و نشان مي گيري شراكت شكل

هـاي پيمانكـاري هاي راهبـردي ميـان شـركت گيري شراكت با شكل معناداريارتباط ،آموزشييابد، مؤلفـة اعتمـاد ها افزايش بر آن، هر چه ميزان عدم اطمينان تكنولوژيك پروژه عالوه. دارند

.هاي راهبردي خواهد داشت گيري شراكت گذارتري در شكلتأثيرنقش

.نظام آموزشي هاي حقوقي، شراكت راهبردي، تئوري نهادي، رويه اعتماد، :هاي كليدي واژه

مديريت، دانشگاه تهران، تهران، ايران ةدانشيار گروه مديريت بازرگاني، دانشكد. 1 مديريت، دانشگاه تهران، تهران، ايران دانشكدةگذاري بازرگاني، ي سياستدانشجوي دكتر. 2

30/03/1394: مقاله افتيدر خيتار 01/06/1394: مقالهيي نها رشيپذ خيتار سيد حسين جاللي: مقاله مسئول ةسندينو

E-mail: [email protected]

Page 2: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 718

مقدمهوكارهاي متعلـق بـه جوامـع در حـال اهبردي حرف جديدي در شيوة سازماندهي كسبشراكت ر

سـازي در اقتصـاد وكارها نوپا بوده يا نتيجة خصوصـي توسعه است، زيرا تعداد زيادي از اين كسب؛ به همـين دليـل )2000هيت، داسين، لويتاس، آرگل و برزا، (اند دولتي كشورهاي در حال توسعه

رو را با فضاي رقابتي دارند و به همان ميزان، براي فعاليت در بازار با چالش روبـه كمترين آشنايي وكارها را بهبود دهد و تواند توان رقابتي اين كسب شراكت راهبردي مي وضعيتيدر چنين . هستند. المللـي در اختيـار آنـان قـرار دهـد هاي جذابي براي رشد از طريق شراكت با شركاي بين فرصتهاي حفظ استقالل، ماهيت هاي همكاري بينِ شركتي ويژگي ي راهبردي در ميان مدلها شراكت

هـاي شراكت )2005(روترمل و هوانگ. طور توأمان به همراه دارد ارادي و اشتراك در منابع را به بـا كـه كننـد مـي تعريـف اقتصـادي هـاي بنگاه ميان داوطلبانه و اختياري هاي توافق راهبردي را

. دارد همـراه بـه را فرايندها و خدمات محصوالت، در بهبود دانش، زمينة و فيزيكي عمناب اشتراكهـايي مسـتلزم بيـنش اسـتراتژيك بـراي انتخـاب شـركا، هـدايت فراينـد مديريت چنين توافـق

گيري، تنظيم مناسبات و روية تعامالت ميان شركا، نظارت بر عملكرد شراكت و هنگام نياز، شكل .ن دادن به شراكت با كمترين هزينه براي طرفين استمديريت فرايند پايا

كنـد بنـدي مـي هاي راهبردي را در دو شاخة اصلي طبقه تحقيق روي شراكت) 2007(نيلسن هـاي گيـري شـراكت هاي مؤثر در شكل كه جريان نخست تحقيقاتي معطوف به شناسايي پويايي

بـه بررسـي ،گيـرد قـرار مـي پژوهش حاضر نيـز كـه در ايـن جريـان مطالعـاتي . راهبردي است، نقـش كنـد ميتئوري نهادي پرداخته است و تالش ديدگاههاي راهبردي از گيري شراكت شكلهـاي گيـري شـراكت در شـكل را هاي نهادي از وجوه مختلف قانوني، هنجاري و شـناختي مؤلفه

شـي در ايـن تعداد اندك مطالعات متمركز بر شراكت راهبردي و خأل پژوه. ارزيابي كندراهبردي جامعة آماري منتخب بـراي ايـن پـژوهش . سازد هايي را بااهميت مي چنين پژوهش اجراي ،زمينه

كشور وضعيتدر حال حاضر، . شراكت راهبردي است ةنيز دليلي براي ضرورت پرداختن به مسئلي اي را بـرا هـاي صـنعتي بـازار گسـترده اندازي پروژه هاي دولتي براي راه گذاري و حجم سرمايه

به عـالوه، گسـتره و . هاي داخلي پيمانكاري ساخت و تجهيزات صنعتي فراهم آورده است شركتاندازي يـك از آنجا كه راه. المللي را نيز متوجه خود نموده است هاي بين شركت ،جذابيت اين بازار

پروژة صنعتي در بسياري از موارد از عهده و توان فني، انساني و مـالي يـك شـركت پيمانكـاري هـاي داخلـي بـا ويژه ميان شركت گيري شراكت، به ها و شكل خارج است، همكاري ميان شركت

هـاي متعـددي از در اين صـنعت تبـديل شـده اسـت و نمونـه يالمللي به مدل رايج شركاي بينهاي راهبردي بـا ماهيـت المللي در قالب شراكت هاي داخلي با شركاي بين همكاري ميان شركت

Page 3: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 719 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

گرفته است كه اين مسئله موضوع شراكت راهبردي را به موضـوعي بـاارزش قراردادمحور شكل ةپارس جنوبي يا توسع ةتجربة اجراي فازهاي جديد پروژ. پژوهش مبدل ساخته است اجراي براي

هاي شراكت راهبردي ميان از نمونه ،هايي ميان پيمانكاران داخلي واسطة تشكيل شراكت معادن بههـاي از سوي ديگر، تأكيد دولت بر حضـور شـركت . ي در كشور استهاي پيمانكاري داخل شركت

المللي در برخي صنايع نظير نفت و گاز به شرط همكاري و شراكت با شركاي داخلي، محرك بينالمللـي در هـر دو قالـب هاي داخلي و شركاي بـين ميان شركتهاي راهبردي رشد كمي شراكت

.انكاري خواهد شدپيم ةمحور در حوز قراردادمحور و سرمايهگيري شـراكت شكل ةنوآوري پژوهشي، تحقيقات داخلي پيشين در اين حوزه مسئل ديدگاهاز

معطوف به احصـاي معيارهـاي گـزينش شـركا يـا ،هاي موجود و بيشتر نمونه اند نكردهرا بررسي ين از سوي ديگر، محققان در اين پـژوهش بـراي تبيـ . بر موفقيت شراكت بوده است مؤثرعوامل كه استفاده از آن در تحقيقات داخلـي اند بردهگيري شراكت راهبردي از تئوري نهادي بهره شكل

يچارچوب تئـوري نهـادي رويكـرد مناسـب . هاي راهبردي سابقة قبلي ندارد براي مطالعة شراكتويژه در شـرايطي اسـت كـه سـاختارهاي برآمـده از جامعـه و هاي اجتماعي، به براي تبيين پديده

بررسـي شـراكت راهبـردي بـا تئـوري . ها دارنـد ي در ظهور و بروز پديدهناپذيريط نقش انكارمحدربرگيرندة نكـات ارزشـمندي بـراي مـديران و ،ضمن تقويت وجوه نوآورانة اين پژوهش ،نهادي

وكار در كشور است و عالوه بر آن، توجـه فعاالن صنعتي با توجه به شرايط حاكم بر فضاي كسبهـا از طريـق مساعدسـاختن وضـعيت ن را براي تقويت بستر همكاري ميان شركتگذارا سياستبا توجـه بـه ايـن مـوارد، . كند جلب مي ،هاي حقوقي و نظام آموزشي هاي نهادي مانند رويه مؤلفه

تحقيق حاضر بر مبناي ساختار متداول مقاالت پژوهشي تنظيم شده اسـت و پـس از مـروري بـر با چارچوب تئوري نهادي در اين حوزه ادامه ،يح زواياي اين مفهوممفهوم شراكت راهبردي و تشر

شناختي و جامعـة آمـاري هاي روش سپس، با توجه به ماهيت پيمايشي اين مقاله، ويژگي. يابد مي .است ارائه شدهها بندي يافته هاي آماري و جمع هدف تبيين شده و نتايج تجزيه و تحليل

مباني نظري پژوهش راهبرديمفهوم شراكت

هـدف با اقتصادي بنگاه چند ميان غيررسمي يا رسمي شراكت راهبردي توافق مفهومي،لحاظ از متنـوع هـاي گونـه از بـرداري بهـره و تأمين در مشاركت طريق از رقابتي جايگاه و عملكرد بهبودطـور مشـخص، بـه ). 2014ژائـو، و 2000داس و تنگ، (است شراكت طرفين دسترس در منابع

هـايي كـه بيشـترين تناسـب را بـا در تمركـز بـر فعاليـت تجاري هاي بنگاه راهبردي به شراكت

Page 4: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 720

در متعـدد تعـاريف بر مروري ).2007بيرلي و گاالگر، (كند مي هايشان داشته باشند، كمك قابليت بـه دسـتيابي منابع، گذاري اشتراك به همچون هايي واژه كليد بر محققان تمركز بيانگر حوزه، اين

گيـري جهت با همسويي شراكت، عين در شركا نسبي استقالل طرفين، براي اهميت داراي منافعجاللـي، (شراكت راهبردي است اصطالح سازي مفهوم براي بودن اختياري و ارادي و استراتژيك

1391(. ماننـد داروسـازي، صـنايعي در وكـار عنـوان مـدل كسـب شراكت راهبردي به كه با وجود آن شـده اسـتفاده صـنايع ديگـر از بـيش ،الكترونيكي محصوالت قل هوايي و توليدن و اتومبيل، حمل

هـاي بنگاه ويژه براي ارتقاي توان رقابتي و به صنايع سايردر ظرفيت بالقوة آن از توان نمي است،داس و تنـگ، (هـا در ارتقـاي تـوان رقـابتي فارغ از نقش پررنگ شراكت. چشم پوشيد اقتصادي

توانند نقش اثربخشـي هاي راهبردي مي حققان حاكي از آن است كه شراكتهاي م ؛ يافته)2000گيـري از ها با مبناي تكنولوژيك و بهـره ويژه اگر اين شراكت وكار داشته باشند، به در بقاي كسب

داسـين، اوليـور و ). 2012لي، كلي، لي و لي، (هاي تحقيق و توسعه شكل گرفته باشند افزايي همبه مواردي نظيـر افـزايش ،هاي راهبردي بندي مزاياي اقدام به شراكت در جمعنيز ) 2007(روي

وكار، كاهش ريسك، دسـتيابي بـه قدرت بازار، كسب دانش و مهارت، نوسازي استراتژيك كسب. انـد صرفه به مقياس، كاهش موانع ورود به بازارهاي جديد و كسب مشروعيت نهادي اشاره كرده

آوردن فـراهم در زمينـة صـنعتي وكارها در هر پـيش ك پيرامون كسبسازي استراتژي شبكه تأثيرلي، (ارتباطات در تعامالت موجود در بستر شبكه منافع ناشي از گيري از و بهره منابع به دسترسي

طهماسبي، خدادادحسيني، كردنـائيج و شاه(هاي پويا و نيز دستيابي به قابليت) 2013وليات و تان، يكـي از الگوهـاي كـه هاي راهبردي گيري شراكت شكلتا است شده سبب ،)1393آزاد ارمكي،

و برگرفتـه از پـارادايم استراتژيك گزينة عنوان به است، همكاري بينِ شركتي در صنايع گوناگون .توجه قرار گيرددر كانون نيز بيش از پيش همكاري به جاي پارادايم رقابت

وسـيع مجموعـة دهنـدة نشـان ،اهبـردي هـاي ر نظري در حيطـة شـراكت ةنگاهي به پيشيناين . اند هشدهاي راهبردي استفاده گيري شراكت هايي است كه براي تبيين چگونگي شكل تئوري

؛ تئوري )2002ديانات، آيرلند، هيت و وي(مبادله ـ گستردة تئوريك شامل تئوري هزينهمجموعة مريكس، بينگام و المانن، هي(ده ؛ تئوري سازمان يادگيرن)2000چانگ، سينگ و لي، (محور منبع

بـه مـوازات ايـن . و تئوري نهـادي اسـت ) 2002كنيس و ناك، (؛ تئوري شبكة اجتماعي )2015ـ هـا، بـازي ةهاي تئوريك ديگري مانند نظري هاي اصلي تحقيقاتي، چارچوب جريان قـدرت ةنظري ةانگيـز ود براي تشـريح طور محد نيز به شناختي جامعه رويكردهاي و محور شايستگي ديدگاه بازار،

).1391جاللي، ( اند شدههاي راهبردي استفاده شراكت در اقدام به اقتصادي هاي بنگاه مديران

Page 5: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 721 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

شراكت راهبردي در تئوري نهادي گيـري شـكل در ميان رويكردهاي نظري مختلف براي تشريح شراكت راهبردي، تئـوري نهـادي

و صـنعت بـر حـاكم رونـد از پيروي منظور به بنگاه سوي از پاسخ نوعي هاي راهبردي را شراكت نـوعي عنـوان شـراكت راهبـردي بـه كـه زماني بنابراين. داند مي همساني براي موجود فشارهاي

عنوان به اقتصادي هاي بنگاه سوي از ،پذيرفته شود وكار عناصر نهادي محيط كسب توسط هنجارتئوري نهادي از دهة هفتاد ). 2000گ، داس و تن(شود مي كارگرفته شناسايي و به بهينه استراتژياي براي مطالعات سازماني و مديريتي فراگير شده است و منطـق آن بـه شاخه صورت بهميالدي

هاي اجتمـاعي را شـكل داده و آنهـا را اداره و گردد كه واقعيت هايي بازمي هنجارها، قواعد و رويه ).2015وارا، كورنليسن، دوراند، فيس، المرز و (كند سازماندهي مي

هايي است كه با تئوري نهـادي بـراي تشـريح ترين كليدواژه موضوع مشروعيت از جمله مهمنـاكوس، (شود كارگرفته مي الملل به ويژه در فضاي بين هاي راهبردي، به گيري شراكت علت شكل

ب وجـوي كسـ ها در جسـت كلي، در تئوري نهادي، سازمان طور به). 2014برادرز و ديميتراتوس، فراتر رفته و آنها را به مزيت ،كند شان را محدود مي گذاريتأثيرمشروعيت هستند تا از موانعي كه

نفعـان قدرتمنـد را بـرآورده شوند كه بتوانند تقاضـاي ذي تبديل كنند و هنگامي مشروع تلقي مي). 2015وانگ، چندلر و ه(با آن تقاضاها را در ساختار خود نهادينه سازند يو اقدامات متناسبكنند

هـا و دهد كه تصـميم هايي نشان مي محرك صورت بهسازماني خود را ةمشروعيت نهادي در حوزهـا و انتظـارات اهداف استراتژيك سازمان را با مقررات رسمي، قواعد غيررسمي، هنجارها، ارزش

سن و بينياري، سيمونس، مون(سازد نهادي از جانب محيط، صنعت يا شركاي سازمان متناسب مي ).2015مورنو،

اي هستند كه هاي بشرساخته كنندگان قواعد بازي در جوامع يا محدوديت عناصر نهادي تعيينوكـار، در حـوزة كسـب ). 2002پنـگ، (كنند تعامالت ميان افراد جامعه را شكل داده و هدايت مي

نجارهـاي عناصر نهادي به شكل مقررات نظام سياسي حاكم و دولت، حقوق مالكيت و تنظـيم ه وكار شده و جهت قابل قبول اقدامات را براي فعاالن كسب اي حدود پذيرفته تجاري و رفتار حرفه

) 2010(بروتون، آلسترام و لي ). 2004هيت، آلسترام، داسين، لويتاس و اسوبودينا، (كنند تعيين ميهـاي بـديهي و فـرض ها، پيش اي از قوانين رسمي، توافق اي به مجموعه اصطالح نهادي را اشاره

تئـوري ديـدگاه از . رود دانند كه التزام به آنها از فرد و سازمان انتظـار مـي مي تعامالت غيررسمي، شوند نمي ها و اقدامات استراتژيك سازمان فقط با مبناي اقتصادي تفسير و توجيه نهادي، تصميم

هاي ممكن و مشروع دانست ههاي منتخب از ميان مجموعه گزين بلكه بايد آنها را در قالب گزينه

Page 6: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 722

دليگُنول، الگ، كاوسگيل و گوري، (اند كه توسط جامعه و قواعد اجتماعي به سازمان تحميل شده2013.(

هاي اجتماعي، در نظـر گـرفتن دو نكتـه كارگيري تئوري نهادي براي تحليل پديده هنگام بهسـاختارهاي رسـمي جـاي هـاي نهـادي منحصـراً در نخست، عوامل و مؤلفه ؛حائز اهميت است

رسـمي اشـكال به نهادي معتقدند عوامل) 2014(آلسترام، لويتاس، هيت، داسين و ژو . گيرند نمي شـناختي مسـائل و جامعـه عرفـي قواعـد بلكـه محدود نيستند، دادرسي هاي رويه و قوانين نظير

قواعـد رسـمي لشـك گـاه از ديد اين محققان، هر. شوند مي شامل نيز را فرهنگ در شده پذيرفته سـوي از نهـادي هنجـاري غيرسـمي و اشـكال كنـد، تـأمين را نفعـان ذي منـافع نتوانـد نهاديها نكتة ديگر، تفاوت كاركردي مؤلفه. شود مي گرفته كار به بازار مناسبات تنظيم براي آفرينان نقش

وت نهادهـاي هايي نظير ماهيت متفا در واقع، تفاوت. هاي اقتصادي است و عناصر نهادي در نظاميافتـه بـر رسمي و غيررسمي در ساختار اقتصادهاي در حال توسعه نسبت بـه كشـورهاي توسـعه

طـور بـه . گـذار اسـت تأثيرگيري دربـارة منـابع ويژه هنگام تصميم ميزان عدم اطمينان و ابهام، بهاي از قواعد و هنجارهـاي غيررسـمي را شـكل مشخص، نهادهاي رسمي در طي زمان مجموعه

پـي در شدت تالطـم اقتصـادي و تحـوالت پـي .گذارد مي تأثيروكار فضاي كسب بر هند كهد ميسبب ناكارآمدي اين كـاركرد عناصـر رسـمي محـيط نهـادي ،اجتماعي در جوامع در حال توسعه

هـايي از هنجارهـا و قواعـد غيررسـمي شود و اين مسئله به ظهور و افـول مسـتمر مجموعـه ميهيت، داسين، لويتـاس، ( كند ميرو وكار با اختالل روبه گيري كسب شكل انجامد كه ثبات را در مي

).2000آرگل و برزا،

پيشينة تجربي پژوهشهـاي دهـد مؤلفـه تئوري نهادي نشـان مـي جنبةنگاهي به پيشينة مطالعاتي شراكت راهبردي از

هـايي نظيـر هاي راهبردي دارند و اشاره به خصيصـه گيري شراكت نهادي نقش بسزايي در شكلهـا، بـازار سـرمايه و نظام حقوقي و حقوق مالكيت، ساختار مالي مشتمل بر نظام مالياتي و تعرفـه

.اند اجتماعي بيشترين ميزان توجهات را به خود جلب كرده ةاعتماد و سرمايبنــدي از تحقيقــات مــرتبط بــا شــراكت راهبــردي در در جمــع) 2007(اســتريت و كــامرون

هاي دولتي اشاره هاي بازار، عدم اطمينان، تالطم بازار و كنترل به ويژگي وكارهاي كوچك، كسبتوانند نقش مثبتـي در ايجـاد اعتمـاد ميـان كرده و معتقدند عناصر نهادي تحت كنترل دولت مي

هـاي با بررسـي شـراكت ) 2008(حيدر و آبراها . طرفين شراكت و كاهش عدم اطمينان ايفا كنندهاي يادگيري هاي نهادي را هم بر عملكرد و هم بر فرصت اروپا، مؤلفه راهبردي در مركز و شرق

Page 7: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 723 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

هـاي صـنعت، قوانين و مقـررات دولتـي، رويـه . دانند گذار ميتأثيرو تبادل منابع در بستر شراكت ها، بلوغ مؤسسات مالي، نرخ ها، نظام مالياتي، قوانين حامي انحصار، ساختار تعرفه جوازها و گواهي

.ترين عوامل نهادي از ديد اين محققان است مسائل فرهنگي مهمباالي بهره و از عوامل نهـادي، بـه پـنج دسـتة خود بندي در طبقه) 2010(وب، كيستراك، آيرلند و كتچن

هـا، قراردادهـا و الزامـات قـانوني و حقـوق كلي شامل بازار سرمايه، بازار نيروي كـار، زيرسـاخت يه خود به چندين زيرمجموعه از جمله ساختار بورس، نهادهاي و بازار سرما. اند مالكيت اشاره كرده

بـازار . شـود مـي بنـدي دستهگذاري خطرپذير هاي سرمايه مالي و فعاليت شركت تأمينهاي روشهـا نيـز و زيرساخت استهاي نيروي انساني مرتبط نيروي كار مستقيماً با نظام آموزشي و مهارت

دو مؤلفـة قراردادهـا و . ونقل، انرژي و ارتباطات هسـتند لهاي فيزيكي، حم مشتمل بر زيرساختهاي مشروع الزامات قانوني و حقوق مالكيت نيز اشاره به سازوكارهايي دارند كه از حقوق و آزادي

از نظر اين محققان، پنج گـروه عوامـل نهـادي يادشـده، قـدرت . كنند اعضاي جامعه حفاظت مي .دهند قرار مي تأثيرها را تحت تگيري از فرص شناسايي و توانايي بهره

وكار در با هدف مقايسه ميان عوامل نهادي فضاي كسب) 2010(كارتي و بويسوت پافر، مكبررسي حقوق مالكيت و اعتمـاد . كردندروسيه و چين، دو متغير حقوق مالكيت و اعتماد را بررسي

همة كشورهاي در حال توسعه اي مشترك ميان ريشه در پيشينة تاريخي اين جوامع دارد و مسئلههاي متمادي در قالب اقتصـادهاي خاص خود براي سال موقعيت دليل بهو توسعه نيافته است كه

اند و اعتماد به بخش خصوصي و همكـاري مشـترك در حـداقل ميـزان ممكـن دولتي اداره شدهادي محـيط، نظـام هاي نه نيز با ارائة مدلي از مؤلفه) 2010(رايت ليم، مورس، ميچل و سي. است

ايـن . انـد ترين عوامل نهـادي معرفـي كـرده حقوقي، نظام آموزشي، سيستم مالي و اعتماد را مهمبـه شـيوة حفاظـت از حقـوق مالكيـت و ،سازي نظام حقـوقي گيري و مفهوم محققان براي اندازه

ن بـراي به عالوه، نظام آموزشي با طـول دوران تحصـيل رايگـا . اند پيچيدگي قوانين اشاره كردهعموم افراد جامعه و سيستم مالي با اندازة نسبي، كارايي نسـبي و شـدت نسـبي فعاليـت در بـازار

.سازي شده است مفهوم ،سرمايه به بازار پول از يكـي عنـوان بـه نظام سياسـي حـاكم بـر جامعـه و دولت نقش به اشاره با محققان برخي

روابـط كـه هـايي شـركت راهبـردي بـا شـراكت برقـراري معتقدند نهادي، هاي مؤلفه ترين مهم بـراي را وكـار كسـب تـوان توانـد مـي دارند، محلي هاي هاي ملي يا حكومت دولت با مستحكميهاي مشروعيت بخشي به فعاليت و عاملي در جهت دهد افزايش آنها حل و مشكالت با رويارويي

).2013هولمز، ميلر، هيت و سالمادور، (بنگاه باشد

Page 8: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 724

هاي نهادي، سـه محـور قـانوني، هنجـاري و شـناختي يـا ر بررسي مؤلفهد بسياري محققانهاي نهـادي بـه نظـام حقـوقي حـاكم و قـوانين و وجه قانوني مؤلفه. اند كار گرفته فرهنگي را به

توان در نقش نظـام سياسـي و دولـت در گردد و بهترين نمود آن را مي سازوكارهاي رسمي بازميهـاي توان از انجمن هنجاري بيشتر ماهيت نيمه رسمي دارد و مي وجه. ادارة اجتماع مشاهده كرد

ترين عناصر نهادي با وجه هنجاري ياد كـرد كـه از طريـق وضـع يكي از مهم عنوان بهاي حرفهاي و كدهاي اخالقي به تنظيم روابط و تعامالت آن بخش از اعضـاي جامعـه استانداردهاي حرفه

در ). 2015لـين و دارنـال، (رابطة ارگانيـك و مسـتقيم دارنـد پردازند كه با آن انجمن يا نهاد ميها و عرف نهايت، وجه شناختي يا فرهنگي ماهيت كامالً غيررسمي داشته و در قالب باورها، سنت

آلسـترام و (كنـد گذار است و تعامالت ميان آنها را تنظيم ميتأثيرتك اعضاي جامعه بر رفتار تك) 2011(مثال، ديكسون و ويوِر طور به). 2013گ، كاوسگيل و گوري، ؛ دليگُنول، ال2010بروتون،

نهادي، نظام حقوقي حـاكم بـر جامعـه را جنبة هاي راهبردي از گيري شراكت براي مطالعة شكلعامـل هنجـاري و ريسـك عنـوان بـه عامل قانوني، سطح دسترسي به منابع محيطي را عنوان به

دهد سـطح نتايج مطالعات اين دو محقق نشان مي. اند زيدهعامل شناختي برگ عنوان بهمحيطي را بـه عـالوه، نظـام . دهد هاي راهبردي را افزايش مي گيري شراكت كمتري از ريسك امكان شكل

هاي گيري شراكت بر حفظ حقوق مالكيت، رابطة مثبت و مستقيمي با شكل تأثيرحقوقي به سبب توانـد نمايـانگري از طي كه اندازة اقتصاد ملي مياما، سطح دسترسي به منابع محي. راهبردي دارد

.هاي راهبردي ندارد گيري شراكت با شكل معناداريآن باشد، ارتباط هـاي داخلـي بـه المللي، تعداد اندكي از مقاالت و پژوهش در مقابل اين حجم از مطالعات بين

از ) 1388(پهلواني سرشت، باشكوه و مقالة رحمان. موضوع شراكت راهبردي اختصاص يافته استالمللـي هاي بـين گيري همكاري ست كه به مسئلة عوامل مؤثر در موفقيت شكلا جمله مطالعاتيها پرداخته و نقش عواملي مانند انتخاب شريك و انتظارات آنهـا را بـر يـادگيري در ميان شركت

نيز بـا ) 1391(زاده عالدين، طالبي، رستگار و سمي تاج. المللي ارزيابي كرده است هاي بين همكاريتوانـد انـد كـه عقـد پيمـان مـي هاي مختلفي از استراتژي به اين نكته اشـاره كـرده بررسي گونه

هـاي پـژوهش . وكارهـاي كوچـك و متوسـط باشـد المللي شدن كسب استراتژي مثبتي براي بينربـارة د) 1393(زاده، زارع و سنگبر معيارهاي گزينش شركا و حميدي در خصوص) 1391(جاللي

ةخـاص مسـئل طـور بـه هاي راهبردي نيز از تحقيقاتي هستند كه عوامل مؤثر بر موفقيت شراكتبـر ايـن . اند گيري شراكت نداشته هاي شكل روشني به زمينه ةاند، اما اشار شراكت را بررسي كرده

هـاي مفقـودة هاي راهبردي همچنـان از حلقـه گيري شراكت هاي شكل شناسايي محركه اساس،

Page 9: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 725 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

به نمـايش 1بندي پيشينة تجربي در جدول جمع. در حيطة موضوع شراكت راهبردي است علمي .درآمده است

هاي راهبردي بر شراكت مؤثرهاي نهادي بندي پيشينة تجربي در خصوص مؤلفه جمع. 1جدول شده هاي اشاره مؤلفه محققان

هاي دولتي ار و كنترلبازار، عدم اطمينان، آشفتگي و تالطم باز )2007(استريت و كامرون

)2008(حيدر و آبراها ها، نظـام ماليـاتي، قـوانين هاي صنعت، جوازها و گواهيقوانين دولتي، رويه

ها، بلوغ مؤسسـات مـالي، نـرخ بـاالي بهـره و حامي انحصار، ساختار تعرفه مسائل فرهنگي

ها، الزامات قانوني و حقوق مالكيت زيرساختبازار سرمايه، بازار نيروي كار، )2010(وب، كيستراك، آيرلند و كتچن

حقوق مالكيت، اعتماد )2010(كارتي و بويسوت پافر، مك

نظام حقوقي، نظام آموزشي، سيستم مالي و اعتماد )2010(رايت ليم، مورس، ميچل و سي

نظام حقوقي، سطح دسترسي به منابع محيطي و ريسك محيطي )2011(ديكسون و ويوِر

نظام سياسي حاكم بر جامعه )2013(لر، هيت و سالمادور، هولمز، مي

هاي صنعت، فشار نهادهاي اجتماعي غيردولتي نظام حقوقي، رويه )2015(لين و دارنال

چارچوب نظري پژوهشتعـدد، پيچيـدگي روابـط و همچنـين دليـل بـه هاي نهادي موجـود در محـيط مطالعة همة مؤلفه

به همـين ). 2011ديكسون و ويوِر، (پذير نيست ا در عمل امكانه ناپذيري برخي از مؤلفه سنجشگزيننـد، هاي سـازماني برمـي دليل، در بسياري از مطالعاتي كه تئوري نهادي را براي تبيين پديده

نفعـان يـا هـاي ذي بندي عوامل نهـادي در قالـب عوامـل محـيط كـالن و گـروه نوعي از سطحاسـتفاده از . شود ميي قانوني، هنجاري و شناختي استفاده ها بندي در قالب سه دسته مؤلفه تقسيم

هـاي دقيـق بخشيدن به جريان مطالعات، امكان دستيابي بـه اسـتنتاج ها ضمن نظم اين چارچوبهاي قانوني، هنجـاري و گانة مؤلفه در پژوهش حاضر نيز از چارچوب سه. آورند علمي را فراهم مي

در ) هاي دادرسـي حقوق مالكيت و رويه(هاي حقوقي ويهشناختي استفاده شده است و سه مؤلفة رهـاي زيرساخت تحصـيل رايگـان عمـومي و دسترسـي بـه آمـوزش (وجه قانوني، نظام آموزشي

ارزيابي ذهني از اطمينان به ديگـران و (وكار در وجه هنجاري و اعتماد در فضاي كسب) اي حرفه

Page 10: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 726

هاي گيري شراكت ناختي براي بررسي شكلدر وجه ش) زمينه مثبت در ايفاي تعهدات متقابل پيشبر اين اساس، چارچوب نظري . كار گرفته شده است تئوري نهادي در ايران به ديدگاهراهبردي از

.شود بندي مي صورت 1پژوهش حاضر در قالب شكل

وهش درصـدد ارزيـابي ايـن پـژ گفتـه، با توجه به چارچوب نظري ترسيم شده و مفاهيم پيشبنـابراين، سـؤاالت . هاي راهبردي است گيري شراكت محيط از حيث نهادي بر شكل تأثيرميزان

:شود زير مطرح مي صورت بههايِ نهاديِ قانوني، هنجاري و شناختي پژوهش بر حسب مؤلفهگيـري در شـكل ،وجـه قـانوني محـيط نهـادي عنـوان بـه هاي حقوقي كشـور آيا رويه •

گذار است؟تأثيري راهبردي ها شراكتگيـري در شـكل ،وجـه هنجـاري محـيط نهـادي عنـوان بـه آيا نظام آموزشـي كشـور •

گذار است؟تأثيرهاي راهبردي شراكت

گيـري در شـكل ،وجه شناختي محـيط نهـادي عنوان بهوكار آيا اعتماد در فضاي كسب • گذار است؟تأثيرهاي راهبردي شراكت

هاي گيري شراكت شكل راهبردي

وجه قانوني

وجه هنجاري

وجه شناختي

هاي حقوقي رويه

نظام آموزشي

اعتماد

چارچوب نظري.1شكل

Page 11: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 727 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

شناسي پژوهش روشهـاي گيري شراكت به مسئلة شكل ،در قالب مطالعة كاربردي، توصيفي و پيمايشيپژوهش حاضر

محـيط تأثيرارزيابي ميزان ،هدف اصلي اين پژوهش. پردازد تئوري نهادي مي ديدگاهراهبردي از هاي راهبردي است كه در قالب سه وجه قانوني، هنجاري و گيري شراكت از حيث نهادي بر شكل

هاي متمركز بر شراكت راهبـردي جه قرار گرفته است و تعداد اندك پژوهشتو در كانونشناختي هاي راهبـردي ضـرورت انجـام و گيري شراكت از تئوري نهادي براي بررسي شكل مندي بهرهو

. دهند وجوه نوآورانة اين پژوهش را شكل مي ات صـنعتي پيمانكاري تجهيز حوزة در آماري جامعة پژوهش، اين به ماهيت پيمايشي توجه با ارشـد معاونان و مشاوران و عالي مديران ميان از الزم هاي بر اين اساس، داده. است دهش تعريف هـاي شـركت صـنفي انجمـن عضويت در كه صنعتي تجهيزات و ساخت پيمانكاري هاي شركت داراي شـركت 180 حـدود بـه آنهـا تعـداد و بـوده ايـران صنعتي تجهيزات و تأسيسات پيمانكار

اطالعات انجمن و محـدود به توجه با. است شده گردآوري، رسد مي پيمانكاري مجوز صالحيت و نظـر در با كوكران فرمول از نمونه حجم تعيين منظور به نفر، 900پژوهش به آماري ةجامع بودن .دسـت آمـد بـه 270 برابـر بـا نيـاز مورد ةنمون حجم و شد استفاده درصد 5 خطاي سطح گرفتن

در ،)پـذيري منظور قابليت تعميم به(ساده تصادفي گيري نمونه منطق اساس رپرسشنامة پژوهش ب .دشگردآوري ،روز 45زماني حدود ةها قرار گرفت و پس از باز اختيار دفاتر مركزي شركت

هاي مورد تحقيق، گردآوري داده سؤاالتمنظور دستيابي به هدف پژوهش و پاسخگويي به بهاز برگرفتـه مبناي نظري براي طراحـي پرسشـنامه . ه صورت پذيرفتنياز از طريق ابزار پرسشنام

و ) 2007(، داسين، اوليور و روي )2004(هاي هيت، آلسترام، داسين، لويتاس و اسوبودينا پژوهش. اي مطـرح شـد گزينـه هفـت ليكـرت مقياسسؤال در 31است و بوده ) 2011(ديكسون و ويوِر

ةحـوز در دانشـگاهي خبرگـان از تـن پـنج اختيار در وهشپرسشنامة پژ روايي، تضمين منظور به هـاي شـركت ارشد مديران از تن سه نيز و سال پنج از بيش تدريس سابقة با استراتژيك مديريت

و گرفـت قـرار صنعت در سال ده از بيش مديريت سابقة پيمانكاري ساخت و تجهيزات صنعتي با . شد مالاع ايشان نظر حسب بر پرسشنامه در الزم اصالحات

ـ 35 روي پرسشـنامه آزمون پيش طريق از نيز پژوهش ابزار پايايي تضمين از تصـادفي ةنمون مقدار حصول به توجه با. پذيرفت صورت كرونباخ آلفاي محاسبة و پژوهش نظر مد آماري ةجامعبرخـوردار مطلـوب پايـايي از پـژوهش ابـزار پرسشنامه، كرونباخ كلي آلفاي ضريب براي 911/0 .دهد نمايي از وضعيت ابزار پژوهش را نشان مي 2جدول .است

Page 12: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 728

پژوهش ةنماي كلي پرسشنام. 2جدول

آلفاي ها تعداد پرسش سازه ها مباني نظري طرح پرسش كرونباخ

ــوِر 871/0 4 گيري شراكت راهبردي شكل ــون و وي ــال )2011(ديكس ــين و دارن ؛ ل)2015(

هاي نهادي مؤلفه هاي حقوقي رويه

شينظام آموز اعتماد

15 903/0

؛ )2000(هيت، داسين، لويتاس، آرگل و بـرزا، هيت، آلسترام، داسـين، لويتـاس و اسـوبودينا

؛ لـيم، )2007(؛ داسين، اوليـور و روي )2004(، ديكسـون )2010(رايت مورس، ميچل و سي

)2011(و ويوِر هاي شرايط محيطي مؤلفه

عدم اطمينان تكنولوژيك زمينة صنعتي پيش

حجم مالي پروژه؛ )2000(هيت، داسين، لويتاس، آرگل و بـرزا، 866/0 6

)2012(لي، كلي، لي و لي،

هاي قابليت بنگاه مؤلفه اندازة بنگاه سابقة بنگاه

هاي نيروي انساني قابليت توان مالي

6 925/0 ؛ )2000(هيت، داسين، لويتاس، آرگل و بـرزا،

هيت، آلسترام، داسـين، لويتـاس و اسـوبودينا )2004(

اسـميرنوف ـ كولمـوگروف آزمون اجراي با ابتدا ،پژوهش اين در آماري هاي تحليل و تجزيه

بيارزيـا براي پيرسون ةشيو به همبستگي آزمون و شده گردآوري هاي داده توزيع نوع تعيين براياز تحليل رگرسيون به ها، يافته تكميل منظور به سپس ؛پذيرفت صورت ها مؤلفه ميان همبستگي

متغير وابسته در هـر دو عنوان بهگيري شراكت راهبردي متغير شكل. روش لجستيك استفاده شدگيري ايـن متغيـر بـر اسـاس انعقـاد كار گرفته شده است، اندازه تحليل همبستگي و رگرسيون به

هـاي در شـراكت (يـا تشـكيل شـركت مشـترك ) هاي راهبردي قراردادمحور در شراكت(رداد قراهـاي از آنجا كه هدف اصلي اين پژوهش بـه بررسـي مؤلفـه . صورت پذيرفته است) محور سرمايه

هـر هـاي متغيرهاي الزم براي كنترل شـرايط محيطـي و قابليـت بايد بهنهادي اختصاص دارد، متغيرهـاي عـدم اطمينـان تكنولوژيـك منظور،به همين . شودتوجه شركت در تحليل رگرسيون

گذاري و تحقيـق و توسـعه ناپذيري روند تغييرات، سرمايه بيني سرعت تغييرات تكنولوژيك، پيش(هـاي صنايع نفت و گـاز، نيروگـاه، عمـران، معـدن و سـازه (زمينة صنعتي ، پيش)ها در تكنولوژيمتغيرهـاي عنـوان بـه ) زش مالي پروژه طبق اسـناد مناقصـه ار(و حجم مالي پروژه ) شهري و راه

سـابقه ،)بنگاه بر حسب تعـداد نيـروي انسـاني ةانداز(شرايط محيطي و چهار متغير اندازه كنترل

Page 13: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 729 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

سـاختار نيـروي انسـاني، تعـداد (هاي نيروي انساني ، قابليت)پيشينة فعاليت بنگاه بر حسب سال(حقوق صاحبان سـهام و حجـم سـرمايه در (ان مالي شركت و تو) ها و مهندسان ارشد مدير پروژه

.شدند گرفته نظر در رگرسيوني تحليل قابليت بنگاه براي كنترل متغيرهاي عنوان به )گردش

هاي پژوهش يافته ةدهندگان به پرسشنام اي از پاسخ دهد بخش عمده آماري نشان مي ةبررسي سيماي توصيفي نمون

آنهـا اي حرفـه ةو سـابق هسـتند ) درصد 59(كارشناس ارشد داراي مدرك تحصيلي ،اين پژوهشاين پژوهش مـرد اجراي كنندگان در مشاركتاغلب عالوه، به. است) درصد 67(سال 20بيش از

آمـاري از ةدر اعضاي نمون) درصد 42(به لحاظ نسبي، سهم مديران عالي كه هستند) درصد 89( 3ئيات آمار توصيفي اين پژوهش در قالـب جـدول جز. سهم معاونان و مشاوران ارشد بيشتر است

.درج شده است

آماري ةسيماي توصيفي نمون. 3جدول

درصد11زن درصد89مرد تركيب جنسيت

درصد31مشاوران ارشد درصد27معاونان درصد42مديران عالي تركيب سمت

درصد23كارشناسي درصد59كارشناسي ارشد درصد18دكتري تركيب تحصيالت

درصد67سال 20بيش از درصد25سال 20تا 10 درصد8سال 10كمتر از اي يب سابقه حرفهترك

ـ هـاي گـردآوري شـده در ايـن مطالعـه، ابتـدا از آزمـون كولمـوگروف منظور ارزيابي داده به

كاركرد اصلي اين آزمون در سنجش يكنواختي يا عـدم يكنـواختي توزيـع . اسميرنوف استفاده شددر شـده روجي آن در اين پژوهش براي تعيـين نـوع آزمـون همبسـتگي اسـتفاده هاست و خ داده

ـ محاسبات آماري مـرتبط بـا آزمـون كولمـوگروف . شود كار گرفته مي به ،ها تجزيه و تحليل داده اسـت 097/4 بيش از 461/0 معناداري سطح در آزمون اين آمارة دهد مقدار اسميرنوف نشان مي

يكنواختي درصد، 5 فرض پيش خطاي سطح فزوني آن نسبت به و ريمعنادا سطح به توجه با كههمبسـتگي بـراي استفاده از تحليل منظور به بنابراين .شود تأييد مي شده گردآوري هاي داده توزيع

نتـايج تحليـل ،4جـدول .بـه اجـرا درآمـد پيرسـون روش بـا همبستگي آزمون ها، بررسي مؤلفه 5بيشـتر از معنـاداري در سـطح (اسـميرنوف ـ كولمـوگروف آزمـون ةآمار با همبستگي را همراه

.دهد نمايش مي) درصد

Page 14: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 730

* نامع ي

خطاطح

ر سي د

دار05/0

و ** امعن

ي خطا

طح ر س

ي ددار

01/0

11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

ول جد

4 .وف

گرموكول

ره آما

و ش

ژوهي پ

رهاتغي

ن مميا

ي ستگ

همبـ

وفيرن

سما

ماداعت

شيموز

ام آنظ

ويهر

قوق

ي حها

ي

الين م

توا

يتقابل

وي

نيرهاي

اني

انس

كت شر

ابقةس

كت شر

دازةان

وژه ي پر

مالجم

ح

شپي

عتي

صنينة

زم

عدميك

ولوژتكن

ان مين

اط

كلش

كت

شراي

گير

68/3

12/4

77/3

41/3

22/4

90/2

58/3

64/2

01/4

39/3 KS

**483/0

**509/0

**662/0

107/0-

**386/0

*201/0

**230/0

**414/0

**316/0

**357/0

1

**617/0

*163/0

**360/0

002/0

*212/0-

006/0- 088/0

**217/0

**407/0

2

**511/0

081/0

**294/0

*183/0020/0

*150/0

*184/0

**224/0 3

101/0

003/0

133/0

**262/0

**344/0

**349/0

**522/0 4

090/0

045/0

*192/0

**439/0

**267/0

**299/0 5

**335/0

*210/0001/0

**374/0

*172/0 6

006/0

**442/0

058/0

**390/0 7

114/0

024/0

*182/0

8

*248/0

**317/0 9

*176/0 10

Page 15: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 731 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

. دهـد نتايج تحليل همبستگي وضعيت رابطة زوجي ميان متغيرهاي پـژوهش را نمـايش مـي توجه در اين نتايج، همبستگي نسبتاً قوي مؤلفة اعتماد با عدم اطمينـان تكنولوژيـك شايان تة نك

عنوان بهمستقيم ميان افزايش عدم اطمينان تكنولوژيك را با اهميت يافتن اعتماد ةاست كه رابطعـدم اطمينـان . دهـد هاي راهبردي نشان مـي گيري شراكت گذار در شكلتأثيريك مؤلفة نهادي

بدين ترتيـب، . اي برآمده از ماهيت صنعت و مرتبط با ميزان پيچيدگي آن است ولوژيك مؤلفهتكنوگاز با عدم اطمينـان تكنولوژيـك بـاالتري نسـبت بـه فعاليـت در فعاليت در صنايعي مانند نفت

اگرچه تحليل همبستگي، رابطة ميان متغيرهاي مـورد اسـتفاده در . روست هاي عمراني روبه پروژهگذارد، استفاده از تحليل رگرسيون براي احصـاي مـدل نهـايي پژوهش را به نمايش مي چارچوب

.است الزمهاي راهبردي گيري شراكت هاي نهادي بر شكل مؤلفه تأثيرپژوهش و تبيين دقيق هاي نهادي و پاسخ بـه گذاري مؤلفهتأثيردر اين پژوهش از رگرسيون لجستيك براي ارزيابي

تحليل رگرسيون در سـه گـام صـورت پذيرفتـه و . استفاده شده استسه پرسش فرعي پژوهش اي متشـكل از مـدل نخسـت، مـدل پايـه . انـد متغيرها به روش همزمان در رگرسيون وارد شـده

مـدل . هاي راهبـردي اسـت گيري شراكت متغيرهاي كنترل شرايط محيطي و رابطة آنها با شكلي، شامل متغيرهـاي كنتـرل قابليـت بنگـاه دوم ضمن دربرداشتن متغيرهاي كنترل شرايط محيط

. انـد در نهايت، همة متغيرها از جمله سه مؤلفة نهادي در مدل سـوم رگرسـيوني وارد شـده . است .گزارش شده است 5نتايج تحليل رگرسيون در جدول

هاي گردآوري شده، مشخص است كه هر سـه مؤلفـة با توجه به نتيجة تجزيه و تحليل دادهقـرار تـأثير هاي راهبردي را تحـت گيري شراكت ، نظام آموزشي و اعتماد شكلهاي حقوقي رويهقواعـد حقـوقي صـورت بـه هاي حقوقي رسمي كه دهد رويه تحليل رگرسيون نشان مي. دهند مي

وكار، مجوزهاي دولتي و قوانين انعقاد قرارداد يا تشكيل شـركت حاكم بر فضا و فرايندهاي كسبگيـري و اهميـت را در شـكل تأثيرشود، بيشترين قي پديدار ميمشترك ميان چند شخصيت حقو

هـاي حقـوقي، پـس از رويـه . آيـد شمار مي ترين بستر نهادي به هاي راهبردي دارد و مهم شراكت عنصـر ،دهي به هنجارهاي عمومي و تنظيم الگوهاي رفتـاري مؤلفة نظام آموزشي به سبب شكل

در . دهـد قرار مـي تأثيرهاي راهبردي را تحت گيري شراكت ي است كه محيط نهادي شكلديگرهـاي گيـري شـراكت در شكل اي كننده وكار كشور نيز عامل تعيين نهايت، اعتماد در فضاي كسب

آن را از وجـه تـأثير ب رگرسـيوني ايـن مؤلفـه، يبراي ضرا دست آمده بهراهبردي است و مقادير هـاي نگـاهي بـه يافتـه . دهـد مـي گيري شراكت راهبردي نشـان شناختي محيط نهادي بر شكل

ها افزايش يابد، اعتماد به مؤلفـة دهد هرچه عدم اطمينان تكنولوژيك در پروژه پژوهش نشان مياي اسـت عدم اطمينان تكنولوژيك نتيجة مستقيم بستر صـنعتي . شود تري تبديل مي نهادي مهم

Page 16: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 732

فوالد، سازه و عمـران يـا كه پروژه در آن تعريف شده و اين بستر ممكن است نفت و گاز، معدن، از اين رو، هر چه عدم اعتماد تكنولوژيك بـه واسـطة تعريـف پـروژه در يـك . ديگر صنايع باشد

گيـري توانـد نقـش مـؤثرتري در شـكل صنعت خاص افزايش يابد، وجود يا عدم وجود اعتماد مي .شراكت راهبردي ايفا كند

گيري شراكت متغير وابستة شكلهاي پژوهش براي تحليل رگرسيون لجستيك مدل. 5جدول 3مدل 2مدل 1مدل

711/0** 631/0** 592/0** ثابت متغيرهاي كنترل شرايط محيطي

055/0 017/0 104/0* عدم اطمينان تكنولوژيك 144/0* 087/0 110/0* زمينة صنعتي پيش

295/0** 300/0** 357/0** حجم مالي پروژه نگاههاي بمتغيرهاي كنترل قابليت

263/0** 406/0** بنگاهةانداز 427/0** 533/0** سابقة بنگاه

210/0* 118/0* قابليت نيروي انساني -117/0 -055/0 توان مالي متغيرهاي مستقل

653/0** هاي حقوقي رويه 581/0** نظام آموزشي

528/0** اعتماد

812/310** 029/240** 692/116** شاخص كاي اسكوئر 000/0 000/0 000/0 معناداريسطح

R2071/0 211/0 490/0 R2

adjusted070/0 208/0 484/0 01/0در سطح خطايمعناداري**و05/0در سطح خطاي معناداري *

گيري و پيشنهادها نتيجهمحيطـي هاي اجتمـاعي از شـرايط پذيري پديدهتأثيرتئوري نهادي چارچوب مناسبي براي تبيين

هـا را در بسـتر تعـامالت منـتج از عوامـل نهـادي است و به محققان امكان مطالعة رفتار پديـده هـاي راهبـردي در گيـري شـراكت اين تئوري به بررسي شكل ديدگاه پژوهش حاضر از. دهد مي

هاي نهادي را از سه وجه قانوني، هنجاري و شـناختي ترين مؤلفه حوزة پيمانكاري پرداخته و مهم عنوان به ،هاي حقوقي، نظام آموزشي و اعتماد رويه ةبراي اين منظور، سه مؤلف. رسي كرده استبر

Page 17: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 733 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

هاي راهبردي با استفاده گيري شراكت آنها بر شكل تأثيرمتغيرهاي محيط نهادي برگزيده شدند و هـاي پـژوهش نقـش مسـتقيم هـر سـه مؤلفـه را يافته. از روش رگرسيون لجستيك بررسي شد

هـاي و بر اولويـت رويـه كند تأييد ميهاي راهبردي گيري شراكت بستر نهادي در شكل عنوان به . كيد داردأت ،شده هاي نهادي مطالعه مؤلفه سايرحقوقي نسبت به

متغير كنترل شرايط محيطي عنوان بهها كه دهد حجم مالي پروژه نتايج اين تحقيق نشان ميهـر چـه . هاي راهبردي باشد گيري شراكت اي شكلتواند محركي بر در نظر گرفته شده است، مي

هاي درگير در پروژه براي كاهش ريسـك و ها افزايش يابد، تمايل شركت تعهدات مالي در پروژهيابد و اين مسئله آنها را به همكاري با شـركايي از اطمينان از ايفاي به موقع تعهدات افزايش مي

هـاي ايرانـي تـوان مـالي كـافي بـراي از شركت در سوي ديگر، بسياري. دارد درون صنعت واميمالي پـروژه تأمينهاي خارجي آنها را از ها را ندارند و شراكت با شركت اجراي همة مراحل پروژه

رگرسيوني توان مالي ضرايببراي آمده دست بهراستا با مقادير اين نتيجه هم. كند خاطر مي آسودهها باالتر باشد، در واقع، هرچه توان مالي شركت. هاي راهبردي است گيري شراكت شركت و شكل

، وضـعيتي در چنين . يابد ها در منافع پروژه كاهش مي شركت سايرتمايل آنها براي سهيم ساختن خـود هاي درصدد رفع ضعف ،هاي راهبردي از شراكت مندي بهرههاي پيمانكاري به جاي شركت

از ،اهند بود و ممكن است بـه جـاي شـراكت از طريق جذب استعدادهاي انساني يا تكنولوژي خوبه رابطة ،اين پژوهشديگر يافتة . استراتژي تملك استعدادهاي انساني يا تكنولوژي استفاده كنند

. گـردد هاي راهبردي بـازمي گيري شراكت زمينة صنعتي و عدم اطمينان تكنولوژيك با شكل پيششراكت با پيچيدگي حوزة فعاليت مرتبط گيري دهد احتمال شكل هاي اين پژوهش نشان مي يافتههاي پيمانكاري مرتبط با صـنعت نفـت و گـاز هاي راهبردي در پروژه بدين ترتيب، شراكت. است

دربـارة تـر هر چند براي اظهار نظـر دقيـق . هاي پيمانكاري عمراني خواهند بود تر از پروژه متداولتري براي مطالعـة هاي عميق پژوهش گيري شراكت راهبردي به زمينة صنعتي بر شكل پيش تأثير

شود محققان آتي با تحليل قابليت صـنايع از حيـث وقـوع صنايع مختلف نياز است و پيشنهاد مي .هاي راهبردي، اين ايده را بررسي كنند شراكت

چهـار متغيـر در نظـر تأثيرهاي بنگاه در مدل رگرسيوني، الزم است با توجه به كنترل قابليتدهـد هاي آماري نشـان مـي نتايج تحليل. شودارزيابي تر دقيقهاي بنگاه قابليت گرفته شده براي

هـاي راهبـردي گيـري شـراكت بـر شـكل ،هاي نيروي انسـاني اندازة شركت، سابقة آن و قابليتهرچـه . دار نيسـت اگيري شراكت راهبـردي معنـ اما رابطة توان مالي شركت و شكل ؛گذارندتأثير

شود، مديران تمايل بيشـتري بـراي هاي تجاري در صنعت بيشتر مي بنگاهسابقه و پيشينة فعاليت هـاي نكتة مستتر در اين رابطه، حجم تقاضاي بـازار بـراي بنگـاه . كنند اندازي شراكت پيدا مي راه

شود، از سوي ديگر سابقة ميمنجر هاي پيمانكاري باسابقه است كه به اخذ تعداد بيشتري از پروژه

Page 18: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 734

اي از دانش و تجربة انباشته را برايشان به ارمغان آورده است كـه بـر مبنـاي هها ذخير اين شركتكنند و بـه مـوازات آن از تر پيدا مي هاي سنگين تر و پروژه هاي پيچيده آن تمايل به ورود به حوزه

هاي پيمانكاري آگاه شده و با گزينش شركاي مناسب، سـعي در اخـذ هاي اجراي پروژه پيچ و خم .ها دارند تر و تسهيم ريسك پذيرش اين پروژه سنگينهاي پروژه

را در قالب يك عامـل نهـادي بـر تأثيرهاي حقوقي بيشترين در ميان سه مؤلفة نهادي، رويهمشخص، در بسياري از جوامع در طور به. هاي راهبردي به خود اختصاص داد گيري شراكت شكل

ترين عنصـر در محـيط نهـادي بـه شـمار حال توسعه، ساختار رسمي حقوقي و نظام قانوني مهمراسـتا بـا نتـايج مستقيم و مشخص هـم طور بهآيد و دستيابي به اين نتيجه در پژوهش حاضر مي

طور بهرسد اين مسئله به نظر مي. است) 2015(و لين و دارنال ) 2011(مطالعات ديكسون و ريوِر توجه به قدمت قانون تجارت كشـور، قوانين و مقررات تجاري كشور است؛ با تأثيرمستقيم تحت هاي راهبـردي و گيري شراكت شكل ةگذاران با بررسي خأل قانوني دربار شود سياست پيشنهاد مي

زمينـه را بـراي حـذف ،محـور ها در دو قالب قراردادمحور يا سرمايه تنظيم مناسبات ميان شركتبـر اسـاس نتـايج پـژوهش و ينهدر اين زم. نامطلوب اين عامل نهادي فراهم كنند آثاربخشي از

حاضر، بازنگري در قوانين دادرسي از بعد قضايي، بازنگري در قانون تجارت و افـزودن سرفصـل گيري همكاري از طريق هاي بينِ شركتي از بعد تقنيني و تسهيل در شكل مستقلي براي همكاري

.ودش هاي انحصاري پيشنهاد مي تسهيل در روند صدور مجوزها و رفع محدوديتهـاي گيـري شـراكت را بر شـكل تأثيرهاي حقوقي بيشترين مؤلفة نظام آموزشي پس از رويه

)2010( تيـ را يو سـ چليمورس، م م،يلهاي تحقيق راهبردي داشته است و از اين حيث با يافتهنظام آموزشي با ارائة هنجارها طي دوران تحصيل پيش از دانشـگاه، تحصـيالت . در تناسب است

دهي بـه رفتـار صـاحبان نقش مهمي در جهت ،اي هاي حرفه شگاهي و همچنين آموزشعالية داننامطلوب نظام آموزشـي تأثيررسد رفع هاي اقتصادي دارد و به نظر مي هاي كليدي در بنگاه پست

تواننـد گذاران آموزشي مـي در عين حال، سياست. حداقل به بيش از دو دهه زمان نياز داشته باشداي را بـا بخشـي از كاركنـان حرفـه ،مدت ها و محتواي آموزش دانشگاهي در كوتاه با ارائة كرسي

و زمينه را بـراي تحـول، هرچنـد كردهمفهوم شراكت راهبردي و مديريت فرايند اجراي آن آشنا گيري كه با وجود روند روزافزون شكل شود مياين پيشنهاد در شرايطي ابراز . فراهم كنندكوچك،

هاي مـديريت يـا مراكـز هاي مختلف، هيچ واحد درسي در دانشكده كتي در الگوهمكاري بينِ شرهاي بينِ شركتي و شـراكت راهبـردي ارائـه اي مديريت براي همكاري آموزش تخصصي و حرفه

.شود نميهـا را اي برآمده از وجه شناختي محيط نهادي وقوع شـراكت مؤلفه عنوان بهدر نهايت، اعتماد

بر آن، هرچه ميزان عدم اطمينان تكنولوژيك بيشتر شـود، نقـش دهد و عالوه قرار مي تأثيرتحت

Page 19: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 735 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

رسد در صنايع با تكنولـوژي پيچيـده، اعتمـاد نقـش بنابراين، به نظر مي. كند ميتري ايفا پررنگهاي داخلـي بـراي بر اين اساس، بنگاه. هاي راهبردي داشته باشد گيري شراكت اي در شكل ويژه

گيري از فرصت همكاري با شركاي خارجي بايد نسبت بـه مستندسـازي بهره تقويت اين مؤلفه ودر ايـن زمينـه، نهادهـا و . پيشينة خود در انواع مختلف الگوهاي همكاري بينِ شركتي اقدام كنند

سـازي ي در شـفاف مؤثرهاي اعتبارسنجي، نقش اندازي سامانه توانند با راه هاي صنفي مي انجمن .نفعان مختلف فراهم آورند ها براي ذي بستر اعتماد و اطمينان بدانپيشينة اعضا و تقويت

رو بـود كـه ايـن هـايي روبـه پژوهش حاضر در هر دو وجـه نظـري و عملـي بـا محـدوديت نخسـت، ايـن پـژوهش اولـين نمونـة . تواند سرآغازي براي مطالعات آتي باشـد ها مي محدوديت

تئـوري نهـادي بررسـي كـرده ديـدگاه را از تحقيقاتي در داخل كشور است كه شراكت راهبردي هـاي ايـن منـدي بـراي الگـوگيري و مقايسـة يافتـه بنابراين پيشينة پژوهشي داخلي نظام است،

به عالوه، شراكت راهبردي در حيطة نظري كمتر با . پژوهش با نتايج تحقيقات قبلي وجود نداشتحقيقـاتي در ايـن حـوزه اقبال محققـان مـديريت در داخـل كشـور همـراه شـده اسـت و خـأل ت

هايي را براي مقايسه و استنتاج بر مبناي مشاهدات برگرفتـه از صـنايع داخلـي ايجـاد محدوديتيكـي از ابعـاد بـر شود محققان آتـي بـا تمركـز در كنار اين دو محدوديت، پيشنهاد مي. كرده بود

به عالوه، . م سازندتري از موضوع پژوهش را فراه زمينة درك عميق ،قانوني، هنجاري يا شناختيگيـري گـذار بـر شـكل تأثيرهاي مختلـف بـراي شناسـايي عوامـل مطالعات تطبيقي ميان تئوري

هـاي آتـي را بـراي توانـد مسـير پـژوهش موضوعاتي است كه مي سايرهاي راهبردي از شراكت .محققان مشخص سازد

منابعفهرست وكـار هـاي كسـب ارتباط بين نوع استراتژي). 1391(. زاده، م سميع ؛.رستگار، ع ؛.طالبي، ك ؛.الدين، م تاج

فصلنامة مديريت بازرگاني،. المللي شدن آنها هاي كوچك و متوسط و بين مورد استفاده در شركت4)11( ،38-19. اي در مطالعه: هاي استراتژيك هاي محتوايي گزينش شركا در ائتالف تبيين مؤلفه). 1391. (ح. جاللي، س

.147-168، )27(7 صلنامة علوم مديريت ايران،ف. افزار صنعت نرمــدي ــدآبادي، ح ؛.ر. زاده، م حمي ــنگبر، م ؛.زارع احم ــر ). 1393. (ع. س ــؤثر ب ــل م ــل عوام ــه و تحلي تجزي

خوشـة صـنعتي كاشـي و : مـورد مطالعـه (هـاي سيسـتم هاي راهبردي با رويكرد پويايي شراكت .517-534 ،)3(6 فصلنامة مديريت بازرگاني،). سراميك استان يزد

Page 20: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 736

هـاي مشـترك عوامل مؤثر در موفقيـت همكـاري ). 1388. (پهلواني قمي، م ؛.باشكوه، م ؛.سرشت، ح رحمان .55- 70، )3(1 فصلنامة مديريت بازرگاني،). مركز تحقيقات ايران خودرو :موردي ةمطالع(المللي بين

هـاي شـبكه بررسي تأثير). 1393. (ت .آزاد ارمكي، م ؛.كردنائيج، ا ؛.ح. خداداد حسيني، س ؛.طهماسبي، ا شاه. )صنعت ساختمان :مورد مطالعه( ها وكار بر مزيت رقابتي با تبيين نقش قابليت ايجاد قابليت كسب

.107-124، )3(6 فصلنامة مديريت بازرگاني،Ahlstrom, D. & Bruton, G. D. (2010). Rapid institutional shifts and the co‐evolution

of entrepreneurial firms in transition economies. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 531-554.

Ahlstrom, D., Levitas, E., Hitt, M. A., Dacin, M. T., & Zhu, H. (2014). The three faces of China: Strategic alliance partner selection in three ethnic Chinese economies. Journal of World Business, 49(4), 572-585.

Bierly, P. E., & Gallagher, S. (2007). Explaining alliance partner selection: fit, trust and strategic expediency. Long Range Planning, 40(2), 134-153.

Biniari, M.G., Simmons, S.A., Monsen, E.W., & Moreno, M.P. (2015). The configuration of corporate venturing logics: Integrated resource dependence and institutional perspective. Small Business Economics, 45, 1-17.

Bruton, G. D., Ahlstrom, D., & Li, H. L. (2010). Institutional theory and entrepreneurship: where are we now and where do we need to move in the future?. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 421-440.

Chandler, D., & Hwang, H. (2015). Learning from learning theory a model of organizational adoption strategies at the micro foundations of institutional theory. Journal of Management, 41(5), 1446-1476.

Chung, S. A., Singh, H., & Lee, K. (2000). Complementarity, status similarity and social capital as drivers of alliance formation. Strategic Management Journal, 21(1), 1-22.

Cornelissen, J. P., Durand, R., Fiss, P. C., Lammers, J. C., & Vaara, E. (2015). Putting Communication Front and Center in Institutional Theory and Analysis. Academy of Management Review, 40(1), 10-27.

Dacin, M. T., Oliver, C., & Roy, J. P. (2007). The legitimacy of strategic alliances: An institutional perspective. Strategic Management Journal, 28(2), 169-187.

Das, T. K., & Teng, B. S. (2000). A resource-based theory of strategic alliances. Journal of Management, 26(1), 31-61.

Deligonul, S., Elg, U., Cavusgil, E., & Ghauri, P. N. (2013). Developing strategic supplier networks: An institutional perspective. Journal of Business Research, 66(4), 506-515.

Page 21: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ی 737 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1396 زمستان، 4 شمارة ،9دورة ،د بازرگا

Dickson, P. H., & Weaver, K. M. (2011). Institutional readiness and small to medium‐sized enterprise alliance formation. Journal of Small Business Management, 49(1), 126-148.

Hamidizadeh, M.R., Zare, H., & Sangbor, M.A. (2014). Analyzing of critical success factor of strategic alliances (Tile & ceramic industrial cluster of Yazd). Journal of Business Management, 6(3), 517-534. (in Persian)

Heimeriks, K. H., Bingham, C. B., & Laamanen, T. (2015). Unveiling the temporally contingent role of codification in alliance success. Strategic Management Journal, 36(3), 462-473.

Hitt, M. A., Dacin, M. T., Levitas, E., Arregle, J. L., & Borza, A. (2000). Partner selection in emerging and developed market contexts: Resource-based and organizational learning perspectives. Academy of Management Journal, 43(3), 449-467.

Hitt, M.A., Ahlstrom, D., Dacin, M. T., Levitas, E., & Svobodina, L. (2004). The institutional effects on strategic alliance partner selection in transition economies: China vs. Russia. Organization Science, 15(2), 173-185.

Hoang, H., & Rothaermel, F. T. (2005). The effect of general and partner-specific alliance experience on joint R&D project performance. Academy of Management Journal, 48(2), 332-345.

Holmes, R. M., Miller, T., Hitt, M. A., & Salmador, M. P. (2013). The interrelationships among informal institutions, formal institutions, and inward foreign direct investment. Journal of Management, 39(2), 531-566.

Hyder, A. S., & Abraha, D. (2008). Institutional factors and strategic alliances in eastern and central Europe. Baltic Journal of Management, 3(3), 289-308.

Ireland, R.D., Hitt, M.A., & Vaidyanath, D. (2002). Alliance management as a source of competitive advantage. Journal of Management, 28(3), 413-446.

Jalali, S.H. (2012). Explaining the content elements of partner selection in strategic alliances: A study in the context of Iranian software industry. Iranian Journal of Management Science, 7(27), 147-168. (in Persian)

Kenis, P., & Knoke, D. (2002). How organizational field networks shape interorganizational tie-formation rates. Academy of Management Review, 27(2), 275-293.

Lee, H., Kelley, D., Lee, J., & Lee, S. (2012). SME survival: the impact of internationalization, technology resources, and alliances. Journal of Small Business Management, 50(1), 1-19.

Li, W., Veliyath, R., & Tan, J. (2013). Network characteristics and firm performance: an examination of the relationships in the context of a cluster. Journal of Small Business Management, 51(1), 1-22.

Page 22: 2- Mohammad Haghighi · Journal of Business Management ﯽ)ﺎﮔرزﺎﺑ ¶ﺪ DOI: 10.22059/jibm.2017.126495.1688 ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

هاي راهبردي از ديدگاه تئوري نهادي گيري شراكت شكل ـــــــــــــــــــــــــــــــ 738

Lim, D. S., Morse, E. A., Mitchell, R. K., & Seawright, K. K. (2010). Institutional environment and entrepreneurial cognitions: A comparative business systems perspective. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 491-516.

Lin, H., & Darnall, N. (2015). Strategic alliance formation and structural configuration. Journal of Business Ethics, 127(3), 549-564.

Nakos, G., Brouthers, K.D., & Dimitratos, P. (2014). International alliances with competitors and non-competitors: The disparate impact on SME international performance. Strategic Entrepreneurship Journal, 8(2), 167-182.

Nielsen, B. B. (2007). Determining international strategic alliance performance: A multidimensional approach. International Business Review, 16(3), 337-361.

Peng, M. W. (2002). Towards an institution-based view of business strategy. Asia Pacific Journal of Management, 19(2-3), 251-267.

Puffer, S. M., McCarthy, D. J., & Boisot, M. (2010). Entrepreneurship in Russia and China: The impact of formal institutional voids. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 441-467.

Rahmanseresht, H., Bashkouh, M. & Pahlevaneghomi, M. (2009). The effective factors on success of international joint ventures (case study: research center of Irankhodro corporation). Journal of Business Management, 1(3): 19-38. (in Persian)

Shahtahmasbi, E., Khodadad Hoseini, H., Kordna’eej, A. & Azad Armaki, M.T. (2014). Investigating the Impact of Business Networks on Competitive Advantage by Explaining the Role of Capability of Building Capabilities Case Study: Construction Industry. Journal of Business Management, 6(1), 107-124. (in Persian)

Street, C. T., & Cameron, A. F. (2007). External relationships and the small business: A review of small business alliance and network research. Journal of Small Business Management, 45(2), 239-266.

Tajoddin, M., Talebi, K., Rastegar, A. & Samizadeh, M. (2012). Relationship between business strategies that used in SME corporations and internationally. Journal of Business Management, 4(11): 55-70. (in Persian)

Webb, J. W., Kistruck, G. M., Ireland, R. D., & Ketchen Jr, D. J. (2010). The entrepreneurship process in base of the pyramid markets: The case of multinational enterprise/nongovernment organization alliances. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(3), 555-581.

Zhao, F. (2014). A holistic and integrated approach to theorizing strategic alliances of small and medium-sized enterprises. Business Process Management Journal, 20(6), 887-905.