2 0 $u%'þ0þ-Deþ% 0/û1 0/) / ' 0þ 0/ÿ 0 3þ0/ú1 ... · ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း

1ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ သေဘာတရားက

ထညသြငး ေဖာေဆာငရန လမးညႊနေပးသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမား

ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးကား-မ ေရးရာ သေဘာတရားက

ထညသြငးေဖာေဆာငရန လမးညႊနေပးသည ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမား

မာတကာ

ျခငသးသပခကအကဥး ................................................................................................. 1ဇယား (၁) အဓကကသည အသးအႏႈနးမားႏင သေဘာတရားမား ........................................... 3၁။ အႀကျပေထာကခခကမား .......................................................................................... 4၂။ CEDAW ႏင ေဘးဂငးလမးညႊနမေဘာင ........................................................................ 9အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတညခက(၁၉၇၉) ........... 9၂.၁။ ျမနမာႏငင၏ CEDAW အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈ.................................................... 10ဇယား (၂) ျမနမာႏငင၏ CEDAW ေလာေပါသကသာခြငမား .................................................. 10၂.၂။ ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငးဥပေဒျပေရး ........................................................................... 12၂.၃။ အခးက ခြတမးစနစကငသးေရး ............................................................................... 15ေဘဂငးေၾကညာခကႏင လမးညႊနမေဘာင (၁၉၉၅) ............................................................ 16ဇယား (၃) ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ ကယစားျပပါ၀ငမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈက အဓပၸာယဖြငဆသတမတျခငး ........................................................................ 19၃။ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကမား ........................................................................................................... 20ဇယား (၄) အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကမားက အကဥးခပရငးလငးေဖာျပခက .............................................................. 20ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ (၂၀၀၀) ............................................ 21ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၂၀ (၂၀၀၈) ............................................ 23ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၈ (၂၀၀၉) ............................................ 24ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၉ (၂၀၀၉) ............................................ 26ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၉၆၀ (၂၀၁၀) ............................................ 27ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၀၆ (၂၀၁၃) ............................................ 28ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၂၂ (၂၀၁၃) ............................................ 28ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၂၄၂ (၂၀၁၅) ............................................ 30၄။ WPS စအျဖစ သတမတထားသညမေဘာငမားႏင တာ၀နခမႈယႏရားမား............................... 31WPS အစအစဥပါ ‘ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ’ ႏင ‘ကာကြယေစာငေရာကမႈ’ ......................................... 31ဇယား (၅) WPS မ၀ါဒေရးဆြျပငဆငမႈႏင ပတသကသည ကမာၻ႔ႏငငမား၏ လတတေလာတးတကမႈမား – ‘ေပာေျပာငးသညစႏႈနး’ သာဓကမား ........................................................... 32CEDAW အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀ (၂၀၁၃) ............................................... 33အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢညႊနးကနးမား (၂၀၁၀) ........................... 34ဇယား (၆) WPS ဆငရာ ကလသမဂၢမဟာဗဟာမေဘာင (၂၀၁၁-၂၀၂၀) – ဆကစပညႊနးကနးမား ............................................................................................................... 35အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ျပညတြငးအမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ေစာငၾကညေလလာမႈ ညႊနးကနးမား (၂၀၁၀) ...................................................................... 36အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ အမးသားအဆင လပငနးစမခကမား ...................... 36ကလသမဂၢ စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငအမတ ၅ ႏင ၁၆ ................................................ 38၅။ နဂးခပသးသပခက .................................................................................................. 41

အတေကာကစကားလးမား

AGIPP ၿငမးခမးေရးအတြက ကား-မ ေရးရာ တနးတေရး မဟာမတအဖြ႔

BPfA ေဘဂငးလမးညႊနမေဘာင

CEDAW အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ

CEDAW GR 30 CEDAW အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀

EAO တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား

FPD ႏငငေရးေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈဆငရာ လမးညႊနမေဘာင

GBV ကား-မ ေရးရာ အေျချပအၾကမးဖကျခငး

GEN ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရက

GoM ျမနမာႏငငအစးရ

IDP ျပညတြငးေနရပစြန႔ခြာ စစေဘးတမးေရာငသမား

JMC ပးတြေစာငၾကညေလလာေရးေကာမတ

JPF ပးေပါငးၿငမးခမးေရး ရနပေငြအဖြ႔

NAP အမးသားအဆင လပငနးစမခက

NCA တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ

NCCT တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး ေစစပညႏႈငးေရးအဖြ႔

NRPC အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးစငတာ

NSPAW အမးသမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး

PSF ၿငမးခမးေရးပပးမႈ ရနပေငြအဖြ႕

PSG ၿငမးခမးေရးေထာကကျပအဖြ႔

SDG စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးပနးတင

SRSG အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ အထးကယစားလယ

UDHR အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမး

UN ကလသမဂၢ

WPS UNSCRs အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ

ဆးျဖတခကမား

UPR ကမာၻ႔ေရးရာ ပမနျပနလညသးသပမႈ (UPR)

UPC ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ

WLB ျမနမာႏငငအမးသမးမားအဖြ႔ခပ

WON အမးသမးအဖြ႔အစညးမားကြနရက

WPS အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရး



ျခငသးသပခကအကဥးၿငမးခမးေရးအတြက ကား-မ ေရးရာတနးတေရး မဟာမတအဖြ႔(AGIPP) ၏ တတယအႀကမေျမာက မ၀ါဒေရးရာ သးသပခကစာတမးသည အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရး (WPS)ဆငရာ မ၀ါဒေရးရာ အစအစဥ၌ပါရသည ႏငငတကာစသတမတခကမား၊ စခနစႏႈနးမားႏင ဥပေဒမားအေၾကာငးက ရငးလငးတငျပထားျခငးျဖစသည။ လ႔အခြငအေရးမသည ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစဆးျဖတခကမား(UNSCRs)အထ ေဖာျပထားသည သးသပခကပါ ႏငငတကာမေဘာငမားသည ျမနမာႏငင၏ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးလပငနးစဥမားအေပၚ တကရကေသာလညးေကာငး၊ သြယ၀က၍ေသာလညးေကာငး သကေရာကမႈရေစသည။ သးသပခကအတြငး ဤမေဘာငမားႏင ယငးတ႔၏ ျမနမာႏငငႏငဆကစပအကး၀ငပ အထးသျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား၏ ပးေပါငးပါ၀ငမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈဆငရာ ကစၥရပမားက မတဆက တငျပထားသည။

ဤသးသပခကစာတမးက ျမနမာႏငင၏ အမးသားအဆငႏငငေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငမႈအေနအထားက ပထမဥးဆးအႀကမ ကာလအပငးအျခားအလက ေလလာဆနးစစ၍ ႏစအလကျပနလည ျဖညစြကျပငဆငမည AGIPP ၏ အေျခအေနသးသပခကႏင အႀကျပခကစာတမးအေပၚ အေျခချပစထားျခငး ျဖစသည။1 အပငး(၁)သည WPS ဆငရာသေဘာတရားမားႏင အသးအႏႈနးမားသာမက မ၀ါဒသးသပခက စာတမးအတြငး အဆျပထားသည အႀကျပခကမားကပါ ရငးလငးတငျပထားျခငးျဖစသည။ အပငး(၂) သည ၁၉၇၉ ခႏစ အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖငခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ(CEDAW)၊ ၁၉၉၅ ခႏစ ေဘဂငးေၾကညာစာတမးႏင လမးညႊနမေဘာင(BPfA) အပါအ၀င အမးသမးျမငတငေရးက အေထာကအကျပသည တရားေရးမေဘာငတစရပက ေရးဆြျပငဆငရာ၌ အဓကကသည ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားက စစတမးေကာကယထားျခငးျဖစသည။ ဤအပငး၌ ျမနမာႏငငအတြငး အဆပါ ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားက ခမတကငသးမႈႏင ဆကစပအကး၀ငမႈကပါ ဆနးစစသးသပထားျခငးျဖစသည။ ဆနးစစ သးသပခကအတြငး (၁) CEDAW အတြငး ျမနမာႏငင၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ (၂) အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးဆငရာ အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (NSPAW ၂၀၁၃-၂၀၂၂)’၏ ေၾကာငးကးဆကစပမႈက အဓက ေဇာငးေပးထားသည ျပညတြငးဥပေဒျပ႒ာနးခကႏင (၃) ကား-မ ေရးရာ အခးကခြတမးခစနစမား ပါ၀ငသည။

အပငး(၃) သည WPS ဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ၏ ဆးျဖတခက(၈)ခက စာရငးျပစ၍ ျမနမာႏငငႏင မညသ႔ဆကစပမႈရေၾကာငး ေဆြးေႏြးတငျပထားျခငးျဖစသည။ အပငး(၄)သည WPS ေရးရာ ႏငငတကာ မ၀ါဒရပ၀နးအတြငးရ လတတေလာတးတကေျပာငးလမႈမားအေပၚ လႊမးျခသးသပမႈအပါအ၀င တာ၀နခမႈ ယႏရားမားက အသားေပးတငျပထားျခငးျဖစသည။ ထ႔အျပင ပဋပကၡႀကတငကာကြယတားဆးေရး၊ ပဋပကၡ တြငးႏင ပဋပကၡလြနအေျခအေနရ အမးသမးမား၏ အေရးအရာမားႏင ပတသကသည CEDAW အေထြေထြ အႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀(GR 30) ကလညး သးသပတငျပထားသည။ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငး WPS UNSCRs အေကာငအထညေဖာသည နညးလမးအားလးက ေျခရာခရန ကလသမဂၢမ ေရးဆြျပငဆငခသည ညႊနးကနးမားႏင ျပညတြငးအေကာငအထညေဖာမႈက ေစာငၾကညေလလာရန အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား ေရးဆြျပငဆငခသည ညႊနးကနးမားကလညး ထညသြငးသးသပထားသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ဤအပငး၌ တာ၀နခမႈယႏရားမားအျဖစ WPS ဆငရာ အမးသားအဆငလပငနးစမခကမား(NAPs)က ရငးလငးေဖာျပ၍ ယငးတ႔၏ အကန႔အသတမားက ေဆြးေႏြးတငျပထားရမမက တညဆျပညတြငးတရားေရး မေဘာငမားက အေထာကအကျပျခငးသည ႏငငတကာအေလအထေကာငးမားႏင မညသ႔သဟဇာတျဖစေနေၾကာငးကပါ ရငးတငးတငျပထားသည။

1 ၿငမးခမးေရးအတြက ကား-မ တနးတေရး မဟာမတအဖြ႔ (AGIPP). (2015). ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ သေဘာတရားက ထညသြငးေဖာေဆာငရန လမးညႊနေပးသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမား မ၀ါဒေရးရာသးသပ ခကစာတမးအမတ (3) ဒဇငဘာလ၊ ရနကန၊ AGIPP. အဂၤလပ-ျမနမာႏစဘာသာျဖင www.agipp.org တြင ရယႏငပါသည။

http://www.agipp.org

2ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ သေဘာတရားက ထညသြငး ေဖာေဆာငရန လမးညႊနေပးသည ႏငငတကာစခနစႏႈနးမား

ဤသးသပခကစာတမး၌ အထးသျဖင ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား ကယကယျပန ႔ျပန ႔ ပါ၀ငေဆာငရြကေရး၊ ကယစားျပပါ၀ငေရးႏင ကား-မ ေရးရာ သေဘာတရား ထညသြငးေပါငးစပေရးကသ ႔ေသာ အမးသမးအခြငအေရးမားက အသကသြငးကငသးႏငရနအဓက ဟန႔တားလကရသည စနေခၚမႈမားက ေဖာထတတငျပထားသည။2 ထစနေခၚမႈမား၌ ၀ေရာဓျဖစေစသည ဖြ ႔စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမား၊ NSPAW အပါအ၀င တညဆမ၀ါဒပငးဆငရာ မေဘာငမားက စညးၾကပေဖာေဆာငမႈမရျခငး၊ ကား-မေရးရာ အေျချပအၾကမးဖကျခငး(GBV)က ကာကြယတားဆး၍အေရး ယေဆာငရြကႏငသည ျပညတြငးတရားေရးမေဘာင တစရပမရျခငးႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ခြျခားဆကဆမႈမားရေနျခငးတ႔ပါ၀ငလကရသည။ ႏငငတကာဓေလထးတမးဥပေဒအရ ဤသးသပခကအကဥး၌ ရငးလငး ေဖာျပထားသညတာ၀န၀တရားမားအားလးသည ျမနမာႏငငအစးရ(GoM) သာမက တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ ႔အစညးမား အားလး(EAOs)အတြကလညး အကး၀ငသည။3 ဆကစပအကးဆကအေနျဖင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားသည ႏငငတကာလ႔အခြငအေရး ပဋဉာဥမမားက ကယတင ကယကလကမတေရးထးႏငျခငး မရေသာျငားလညး သေဘာတလကမတေရးထးထားသည ျမနမာႏငင အတြငးေနထငလကရေသာေၾကာင ဤတာ၀န၀တရားမားက လကနာကငသးရနလအပသည။4 ဤစာတမးသည မတကြျပားသည အကးသကဆငသမားအတြက ဆကစပအကး၀ငမႈ ရသည။ ယငးတ႔၌ -

• ျမနမာႏငငအစးရ (GoM)၊ • အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရးစငတာ (NRPC)၊• တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား (EAOs)၊• ျပညေထာငစ၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငမားရ လႊတေတာကယစားလယမား၊ • ႏငငေရးပါတမား၊• ျမနမာႏငင အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရင (MNHRC)၊• ၿငမးခမးေရးအတြက အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားညလာခ (CSFoP)၊• အျပညျပညဆငရာၿငမးခမးေရးအေထာကအကျပအဖြ႔ (IPSG)၊• ၿငမးခမးေရးေထာကကျပအဖြ႔ (PSG)၊• ၿငမးခမးေရး ပပးမႈရနပေငြအဖြ႕ (PSF)၊• ပးေပါငးၿငမးခမးေရး ရနပေငြအဖြ႔ (JPF)၊• ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမား (UN)၊• ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈႏင လျခေရးဆငရာ အဖြ႔အစညးမား၊• ကား-မ ေရးရာ တရားမတေရး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ကငတြယ

ေျဖရငးလကရသည အမးသမးအပစမားႏင အဖြ႔အစညးမား၊ • မဒယာ၊• ျမနမာႏငင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကလကရသည အျခားအကး ပါ၀င

သကဆငသမားအားလး။

2 အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ ကယစားျပပါ၀ငမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပေရးဆငရာ သေဘာတရားမားအေပၚ ေလလာဆနးစစခကက ဇယား (၃)တြင ၾကညရႈပါ။

3 ဇယား (၁)တြင ေဖာျပထားသည ႏငငတကာဓေလထးတမးဆငရာ ဥပေဒက ၾကညရႈပါ။4 ေနာကထပသတငးအခကအလကမားအတြက အစးရမဟတသည လကနကကငအဖြ႔အစညးမား၏ တာ၀န၀တရားက ေဖာျပထား

သည ၁၉၄၉ ခႏစ ဂနဗာကြနဗငးရငမား၏ ျဖတထးပဒမ ၃ (www.icrc.org/ihl.nsf/WebART/365-570006?OpenDocument) ႏင ၁၉၇၇ ခႏစ ေနာကတးကငထး ၂ (www.icrc.org/ihl.nsf/INTRO/475?OpenDocument) တ႔ အပါအ၀င အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒ(IHRL)ႏင ႏငငတကာ လသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာဥပေဒ(IHL)အတြငး ေဖာျပထားသည အစးရ မဟတသည အျခားအဓကကသမား (NSA)၏ တာ၀န၀တရား မားက ကးကားၾကညရႈပါ။



ဇယား (၁) အဓကကသည အသးအႏႈနးမားႏင သေဘာတရားမား

စ - ပးတြအမညေပါကသည ဇာတေကာငမားအတြက ေလာကနသငျမတသညအမအကငက ျပကငရန သတမတထားသည စႏႈနးတစချဖစသည။ ‘ႏငငတကာစမား’ႏင ပတသကသည အခငးအကငး၌ဆပါက အဓကဇာတေကာငမားအျဖစ အစးရမားက ရညညႊနး၍ ‘ေလာကနသငျမတသညအမအကင’ဆသညမာ ႏငငတကာဥပေဒ သ႔မဟတ လ႔အခြငအေရး၊ ဒမကေရစႏင တရားဥပေဒစးမးေရး ကသ႔ေသာဥပေဒသမားအျဖစ လကသငခထားသည အေရးယေဆာငရြကခကမားက ဆလျခငးျဖစသည။ WPS စအျဖစ သတမတထားသည မေဘာင၌ အမးသမးအခြငအေရးက အေလးေပးအာရစကျခငးျဖင ဤအခကမားက သငးဖြ႔လႊမးျခထားသည။

စသတမတခက - တစစတစရာက မနကနေအာငေဆာငရြကသညနညးလမး သ႔မဟတ လကသငခထား သည နညးလမးတစရပအေပၚ အေျခခ၍ စအျဖစသတမတထားသည စခနစႏႈနး သ႔မဟတ စနမနာတစခႏင ဆကစပလကရသည။ သ႔ျဖစ၍ WPS အစအစဥ၏ ‘စအျဖစသတမတထားသညမေဘာင’ သည အစးရမား၊ ကလသမဂၢႏင အရပဘကလ႔ေဘာငအသကအ၀နးတ႔ အပါအ၀င သကဆငရာေဖာေဆာငသ အသးသး၏ အျပအမ မနကနမႈရေစေရးအတြက ထနးေကာငးလမးညႊနေပးရန အမားသေဘာတလကခထားသည စခနစႏႈနးမား၊ ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမားအားလးက ရညညႊနးျခငးျဖစသည။

စခနစႏႈနးမား - စႏငအလားတေသာလညး မၾကာခဏဆသလ အမအကငက ထနးေကာငးလမးညႊနေပးသည သ႔မဟတ ဥပေဒျပေရးကေရ႕ေဆာငလမးျပသည အေရးယေဆာငရြကခကမား သ႔မဟတ မ၀ါဒမားက ရညညႊနး ေလ ရသည။

ေပာေျပာငးသညဥပေဒသ - စအျဖစသတမတထားေသာလညး ဥပေဒအရ စညးေႏာငထားျခငးမရသည ျပ႒ာနးခကအစအေ၀းတစရပျဖစသည။ ကလသမဂၢေၾကညာစာတမးမား၊ အထးကယစားလယမားႏင ကလသမဂၢပဋဉာဥဌာနမား၏ သးသပခကမား၊ ဥပေဒအရစညးေႏာငထားျခငးမရသည ဆးျဖတခကမားႏင အႀကျပေထာကခခကမား၌ ထညသြငးျပ႒ာနးထားသည စမားႏင ‘ေပာေျပာငးသညစညးမဥးစညးကမးမား’ ျဖင သငးဖြ႔လႊမးျခထားျခငးျဖစသည။ အျပညျပညဆငရာဓေလထးတမးဥပေဒ - တရား၀င ဥပေဒအရစညးေႏာငထားသည ပဋဉာဥမက လကနာ ကငသးျခငးထကစာလင အေလအထတစရပအေနျဖင ဥပေဒအရတာ၀နအပႏငးေပးရန အစးရမားကလကခ သေဘာတထားသည စမားျဖစသည။

ဓေလထးတမးဥပေဒ - ဥပမာအားျဖင အျငငးပြားမႈမားကဖနေျဖျခငးႏင လကထပထမးျမားျခငးကသ ႔ေသာ ႏစဦးႏစဖကဆကဆေရးမးက အသအမတျပရန သ႔မဟတ ပတပငတားျမစရန အစဥအလာအရကငသး လာခသည လမႈေရးႏင ဘာသာေရးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမားႏင အေလအထမားျဖစသည။ ဓေလထးတမး ဥပေဒအမားစသည ဥပေဒကသ႔ အစအစဥတကစစညးေပါငးစပထားျခငးမရေခ။ ျမနမာႏငငရ တငးရငးသားမးႏြယစအမားစသည ၎တ႔ကယပင ဓေလထးတမးဥပေဒမားက လကနာကငသးေနဆျဖစသည။ အခ႕ေသာႏငငမားက အစးရျပ႒ာနးဥပေဒအျပင ထကသ႔ေသာ ရးရာအစဥအလာ သ႔မဟတ ဓေလထးတမးဥပေဒက ဥပေဒအရတရား၀င အသအမတျပထားၾကသည။

ကစားေရးနညးလမးမား - ကစားေရးနညးလမးမားသည ရာဇ၀တမႈမား၊ ထခကဒဏရာမား သ႔မဟတ အစးရ၏ တာ၀နလစဟငးမႈမားေၾကာင သကေရာကလာသည ထခကနစနာမႈမားအတြက နစနာေၾကးေပးရန သ႔မဟတ ကငတြယေျဖရငးရန ေရးဆြကငသးသည အေရးယေဆာငရြကခကမားက ရညညႊနးျခငးျဖစသည။

ေရာငလႊပယဖကခြငမရေသာ - ႏငငတကာဥပေဒအတြငးရ ေရာငလႊပယဖကခြငမရသညစသည အစးရတစရပ အေနျဖင သေဘာတခြငျပလငေသာမ ဥေပကၡာျပပငခြင သ႔မဟတ ဆငးငထားပငခြငမရသည ႏငငတကာ ဥပေဒျပ႒ာနးခက၏ အေျခခအကဆးေသာ စညးမဥးဥပေဒတစချဖစသည။ ဤစေအာကတြင ႏငငတစခ၏ အေရးေပၚကာလမး၌ပငလင မျဖစမေနလကနာေစာငေရာကရန လအပၿပး ေစာဒကတကေစးဆစ၍မရသည အၾကြငးမအခြငအေရး (၄) ရပက အသအမတျပထားသည။ ယငးတ႔၌ အသကခမးသာရာရေစသည အခြင အေရး၊ ညငးပနးႏပစကမႈႏင အျခားလမဆနသည သ ႔မဟတ ဂဏသကၡာၫးႏြမးေစသည လပရပမးမ ကငးလြတပငခြငအခြငအေရး၊ ေကးကၽြနျပျခငး သ႔မဟတ သ႔ကၽြနျပျခငးမ ကငးလြတပငခြင အခြငအေရးႏင ျပစမႈ ဆငရာဥပေဒမားက လကတစလးျခားလရာဆြအသးခမႈမ ကငးလြတပငခြငအခြငအေရးတ႔ပါ၀ငလကရသည။


၁။အႀကျပေထာကခခကမား ၁။ အမးသမးအခြငအေရးႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးရနအတြက CEDAW

ေလာေပါသကသာခြငမားက ပယဖက၍ ယငး၏ေရြးခယစရာကင၀တက သေဘာတလကမတေရး ထးရန၊ CEDAW အပဒ ၂၉ ေလာေပါသကညာခြငမားက ဆကလကထနးသမးျခငးျဖင ျမနမာႏငငအစးရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ကစားေပးသည ယႏရားတစခအေနျဖင စညးၾကပေဖာေဆာငႏင သည CEDAW ၏ စြမးေဆာငရညက ဆးဆးရြားရြားကန႔သတပတပငထားလကရသည။ ျမနမာႏငင အစးရအေနျဖင CEDAW အပဒ ၂၉ ေလာေပါသကသာခြငမားက ပယဖက၍ ယငး၏ေရြးခယစရာ ကင၀တက သေဘာတလကမတေရးထးသငသည။ အပဒ ၂၉ က လကခလကျခငးျဖင အစးရဌာနႏစခ သ႔မဟတ ႏစခထကပသညဌာနမားသည အျငငးပြားလကရသည အဓပၸာယဖြငဆခကက အစရငခ၍ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈက ေဖာေဆာငလာႏငမညျဖစသည။ အျငငးပြားမႈက ဖနေျဖႏငျခငးမရပါက အျပညျပညဆငရာတရားရးေတာသ႔ ဆကလကတငသြငးႏငသည။ ေရြးခယစရာကငဝတအားျဖင တစသးပဂၢလမား သ႔မဟတ အစအဖြ႕မားသည CEDAW ေအာကတြင အကာအကြယေပးထားသည အခြငအေရးမားအေပၚခးေဖာကမႈမားက တငၾကားႏငမညျဖစသကသ႔ ေကာမတအေနျဖငလညး အမးသမးမား၏အခြငအေရးမားက စနစတက သ႔မဟတ ဆးရြားသညခးေဖာကမႈမားက စတင စစမးစစေဆးလာႏငမည ျဖစသည။5

၂။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ပဒမ ၂၃၂(အခနး ၅)၊ ၃၄၃(အခနး ၇)၊ ၃၅၂ ႏင ၃၈၁ (အခနး ၈)ႏင ၄၄၅ (အခနး ၁၄)တ႔က ျပငဆငရန၊ ျမနမာႏငင၏ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အခ႕ေသာပဒမမားသည CEDAW ႏင တညတည ႀကးဆန႔ကငလကရၿပး အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ကန႔သတပတပငလကရသည။ ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ၀နႀကးအဆငရာထးမားက အမးသမးမား ရယႏငျခငးမရေစရန ခြျခားထားသည အပဒခြမား(ပဒမ ၂၃၂ ႏင ၃၅၂)၊ တပမေတာသားမားက စစရာဇဝတမႈမား၊ GBVႏင အဆးရြားဆး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအတြက တရားစြဆႏငျခငး မရေစရန ကငးလြတခြငျပထားသည အပဒခြမား(ပဒမ ၃၄၃ ႏင ၄၄၅)ႏင အေရးေပၚကာလအတြငး လ႔အခြငအေရးက ဆငးငထားႏငေစသည အပဒခြမား(ပဒမ ၃၈၁)က မျဖစမေနပယဖကရန လအပ သည။ အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈက CEDAW၏ မလအေျခခမႏင ကကညသညပစျဖင ဥပေဒအရ အတအကအဓပၸာယဖြငဆ၍ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၌ ထညသြငးထားရသငသည။

၃။ အစးရ၏ CEDAW၊ ေဘဂငးလမးညႊနမေဘာငႏင WPS UNSCRs ဆငရာ ကတက၀တမားႏင ႏငငတကာ တာ၀န၀တရားမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရန တာထြကအေနျဖင အမးသမးမားဖြ႔ျဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနးက အေကာငအထညေဖာရန၊ NSPAW သည ျမနမာႏငငအတြငးရ အမးသမးမား၏အခြငအေရးမားက ျမငတင၍ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျဖညဆညးေဆာငရြကရာ၌ အဓကကသည မ၀ါဒပငးဆငရာ မေဘာင တစရပျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအပါအ၀င လထဘ၀အတြငး အမးသမးမား၏ အျပည အ၀ပါ၀ငေဆာငရြကခြငက ဟန႔တားပတပငလကရသည အဓကအတားအဆးေပါငးမားစြာက ကငတြယေျဖရငးရနႏင ႏငငတကာတာ၀န၀တရားမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရန စတငႏငသည တာထြကမတတစခ ျဖစသည။ အစးရအေနျဖင NSPAWက အေကာငအထညေဖာရနအဓက တာ၀နရသည ၀နႀကးဌာနမားႏင အျခားဆကစပအဖြ႔အစညးမားအတြကရနပေငြ၊ လသားရငးျမစ မားႏင နညးပညာပငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈတ႔က ခြေ၀ခထား၍ တးတကမႈက တငးတာသတမတမည

5 CEDAW ေရြးခယစရာကငထး အျပညအစက www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/protocol/ တြင ၾကညရႈပါ။



စႏႈနးမားက ေရးဆြျပငဆငထားရန လအပသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ ၂၀၁၆ ခႏစအတြငးကငးပ ခသည ၆၄ ႀကမေျမာက CEDAW ျပနလညသးသပေရးအစအစဥ၌ ျမနမာႏငငအစးရကတက၀တ ျပခသညအတငး လကရ NSPAW က ျပနလညသးသပမညအစအစဥက အရနျမငအေကာင အထညေဖာ၍ ေဘဂငးလမးညႊနမေဘာင၏ မလအေျခခမမားႏငအည ေလလာဆနးစစခကအတြငး ‘အမးသမးႏင ပဋပကၡ’က အလြနအေရးပါသည နယပယတစရပအျဖစ ထညသြငးစဥးစားသငသည။6

၄။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔အစညးမားအားလး Geneva Call ၏ ကတက၀တစာခပက သေဘာတ လကမတေရးထးျခငးျဖင ႏငငတကာဥပေဒက ေလးစားလကနာသငသည။ Geneva Call ၏ ကတက၀တစာခပသည လကနကကငအဖြ႔အစညးမားအား လသားခငးစာနာေထာက ထားေရးစမားက ေလးစားလကနာ၍ အမားျပညသအေပၚ တာ၀နခမႈရေစရန ကတျပေစႏငသည။ စစ ေပါငး ကတက၀တစာခပသးခရသည။ ကရငအမးသားအစညးအရး(KNU)ႏင ခငးအမးသားတပဥး (CNF)တ႔သည လကနကကငပဋပကၡျဖစပြားလကရသည အေျခအေနအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမး ဖကမႈက တားျမစပတပင၍ ကား-မ ေရးရာ ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရးက ဥးတညေစသည ကတ က၀တစာခပက သေဘာတလကမတေရးထးထားသည။7 အျခားတငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔ အစညးမားသညလညး အလားတလကနာေဆာငရြကသငသကသ႔ KNU ႏင CNF အေနျဖငလညး မ၀ါဒေရးရာႏင လပငနးပငးဆငရာမေဘာငမား၌ ကတကဝတစာခပအတငး အျပညအ၀ အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကသငသည။

၅။ ႏငငေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမားခမတရာ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈကျမငတငရန အတြက အနညးဆး ၃၀% ခြတမးစနစက အေကာငအထညေဖာရန၊ အစးရဆးျဖတခကမားခမတရာ၌ သမငးေၾကာငးအရ ျမနမာအမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈနညး ပါးခသျဖင ဆးျဖတခကခမတသည အဖြ႔အစညးမားႏင တစႏငငလးအပစအခတရပစေရး သေဘာတ စာခပ(NCA)အတြငး ခြတမးေပးသည အေလအထႏင ခြျခားႏမခဆကဆမႈပေပာကေရး မ၀ါဒမား ကငးမေနျခငးေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ အမးသမးမားက ခြျခားဖယထတမႈမား ဆကလက ျဖစပြားေနဥးမညဟ သးသပရသည။ CEDAW က သေဘာတလကမတေရးထးထားသည ႏငင တစႏငငအေနျဖင ျမနမာႏငငအစးရသည ခြတမးစနစအပါအ၀င အမးသားအဆင၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငမားရ ဆးျဖတခကခမတသည အဖြ႔အစညးမားအတြငး အမးသမးမား၏ပါ၀င ေဆာငရြကမႈႏင ကယစားျပပါ၀ငမႈျမငတကလာေစရနအတြက ယာယအထးအေရးယေဆာငရြကခက မားက လကနာကငသးရန လကခသေဘာတထားၿပးျဖစသည။ ထ႔အျပင ၂၀၁၆ ခႏစဇနန၀ါရလ အတြငး ကငးပခသည တရား၀ငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြ၌ တကေရာကပါ၀ငခၾကသညျမနမာႏငင အစးရႏင တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ႔အစညးမားသည အမးသမးမား၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ျမငတငရနအတြက အနညးဆး ၃၀% အမးသမးမားအတြက ခြတမးေပးသညစနစက လကနာ ကငသးရန သေဘာတခၾကသည။8 သ႔ျဖစ၍ အနာဂတတြင ဆကလကကငးပမည ေဆြးေႏြးညႏႈငးေရး လပငနးစဥမားအားလး၌ ဤခြတမးစနစက လကနာကငသးမႈရေစရန အစးရႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔အစညးမားမ ေဆာငရြကေပးသငသည။ ႏငငတကာအလရငမားသာမက ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားအေနျဖငလညး ဤခြတမးစနစက လကနာကငသး၍ မမတ႔ေထာကပ ေပးလကရသည ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငသမားအားလး လကနာကငသးမႈရေၾကာငးေသခာေအာင ေဆာငရြကေပးရမည၀တရား ရသည။9

6 CEDAW ေကာမတ (၂၀၁၆). Concluding observations on the combined fourth and fifth periodic reports of Myanmar. (CEDAW/ C/MMR/CO/4-5). tbinternet.ohchr.org/Treaties/CEDAW/Shared%20Documents/MMR/CEDAW_C_MMR_CO_4-5_24172_E.docx တြင ၾကညရႈပါ။

7 ျမနမာႏငငဆငရာ Geneva Call ႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက www.genevacall.org တြင ရယပါ။8 ဤအခကမားႏင အျခားသးျခားအႀကျပေထာကခခကမားက AGIPP အတြငး ရငးလငးေဖာျပထားသည။ (၂၀၁၅)9 အထကတြင ဆခၿပးျဖစသညအတငး။


၆။ အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစသး၍ အၾကမးဖကသညပစအားလးက ေဖာထတသတမတ၍ အေရးယကာကြယတားဆးရန ဥပေဒျပ႒ာနးအေကာငအထညေဖာ၍ အရငးအျမစမားက အျပညအ၀ ခြေ၀ခထားရန၊ ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈက ႀကတငကာကြယတားဆးေပးသည ျပညတြငးဥပေဒ(PoVAW)၏ နညးဥပေဒအတြငး CEDAW အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀ (GR 30)ပါ အႀကျပေထာကခခကမားက ထညသြငးေပါငးစပထားေၾကာငး ေသခာေအာင ေဆာငရြကေပးရမည။ ထ႔အျပင အစးရအေနျဖင လကနကကငပဋပကၡႏငဆကစပ၍ ထြကေပၚ လာသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈအတြက သးျခားဥပေဒအသစ ေရးဆြျပငဆငမည အစား လကနကကငစစသားမားကးလြနသည အမးသမးမားအေပၚ လငပငးဆငရာအၾကမး ဖကမႈက ကငတြယေျဖရငးရနအတြက ျမနမာႏငင၏အတညျပကာစ GBV ဥပေဒကပါအသးျပ သငသည။ ဤကတက၀တမားက လကေတြ႔အသကသြငးရနအတြက NSPAW ၏ ပဒမ(၄)၌ ခငမာအားေကာငးသည တာထြကမတက ျပငဆငေပးထားသည။ အၾကမးဖကမႈအတြငးအသကရင ကနရစခသမားထသ ႔ အလြနအေရးႀကးသည ေထာကကျပ၀နေဆာငမႈလပငနးမားေရာကရေၾကာငးေသခာေစရန၊ အၾကမးဖကမႈက ရငဆငႀကေတြ႔ခရသည အမးသမးမား၏လအပ ခကမား ျပညမေစရနအတြက တရားေရး၀နထမးမား၊ ရတပဖြ ႔၀ငမား၊ ကနးမာေရးႏငလမႈေရး လပငနးမား ေဆာငရြကလကရသမားအား ေလကငသငၾကားေပးရနႏင အၾကမးဖကမႈကႀကတင ကာကြယတားဆးရန ကနးမာေရး၊ တရားမတေရးႏင လျခေရးက႑မ အဓကတာဝနရသမားက ပပး ကညရနႏင ျပ႒ာနးခကက အဓပၸာယဖြငဆ၍ အေကာငအထညေဖာေဆာငရန အစးရ၀နႀကးဌာနမား၊ လျခေရးက႑ရ အဖြ ႔အစညးမားႏင လကနကကငအဖြ ႔အစညးမားအား နညးပညာပငးဆငရာ အကအညမားျပငဆငေပးအပရနအတြက ရနပေငြအျပညအ၀ေထာကပေပးရန လအပသည။

၇။ GBV အတြက ျပစဒဏလြတၿငမးခမးသာခြငက အဆးသတ၍ လျခေရးႏင တရားေရးက႑မား၌ တရားေရးမေဘာငႏင ဖြ ႔စညးအပခပပျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမား ေဆာငရြကျခငးအားျဖင အသကရငကနရစသမား တရားမတမႈက ပမလကလမးမလာႏငေအာင ေဆာငရြကေပးရန၊ လကနကကငစစသားမား ကးလြနခသည GBV အတြက ျပစဒဏလြတၿငမးခမးသာခြင ဆကလက ေပးအပထားျခငးႏင စစဘကတရားရးမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးသည UNSCR 2122 ကသာမက ႏငငတကာ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးဥပေဒကပါ ခးေဖာကရာေရာကလကရသည။ သ႔ျဖစ၍ ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင GBV အၾကမးဖကခရသမားႏင အသကရငကနရစသမား တရားမတမႈကရယအသးခရာ၌ လြယကအဆငေျပေစရန ပပးေဆာငရြကေပးသညတရားေရး မေဘာငတစရပက ေရးဆြျပငဆငသငသည။ အရပသားျဖစေစ စစသားျဖစေစ စစမးစစေဆး၍စရင ဆးျဖတကာ ထကသငသညျပစဒဏခမတမႈအပါအ၀င အမးသမးမားအတြက တရားေရးယႏရားမား တးတကေကာငးမြနလာေအာငေဆာငရြကေပး၍ ဥပေဒက ထထေရာကေရာကစညးၾကပေဖာေဆာင မညဆပါက နညးပညာပငးဆငရာကၽြမးကငမႈႏင လေလာကသည အရငးအျမစမားကခြေ၀ခထား ေပးရမညျဖစသည။ အသြငကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတေရးဆငရာ လပထးလပနညးအားလး၌ အမးသမးမားအေပၚ လကနကကငစစသားမား ကးလြနသညအၾကမးဖကမႈက ထညသြငးေျဖရငး ေပးရန လအပသည။10

၈။ NCA အေကာငအထညေဖာမႈႏင ေစာငၾကညေလလာမႈအားျဖင GBV က ႀကတငကာကြယ တားဆးရန၊ GBV က ႀကတငတားဆးကာကြယရမည CEDAW ႏင WPS UNSCRs ေအာကရ မမတ႔၏ တာ၀န၀တရားမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရန လအပသျဖင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔အစညးမားႏငအတ ျမနမာႏငငအစးရသည NCA အေကာငအထညေဖာမႈႏင ေစာငၾကည ေလလာမႈအဆငတငး၌ GBV က တန ႔ျပနေျဖရငးႏငသည ျပ႒ာနးခကမားက ထညသြငး

10 As recommended by the UNSC ၏ ပဋပကၡႏငဆကစပသည လငအၾကမးဖကမႈဆငရာ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ အစရငခစာ၌ အႀကျပ ေထာကခထားသကသ႔ပငျဖစသည(၂၀၁၅)။ www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9% 7D/s_2015_203.pdf တြင ရရႏငသည UN Doc S/2015/203 ၏ စာပဒ 43။



ထားရရမည။ ႏငငတကာအသကအ၀နးအေနျဖငလညး စငၿပင သ႔မဟတ သးျခားအေရးယ ေဆာငရြကမႈစနစမားက ေရးဆြဖနတးျခငးထကစာလင အတညျပကာစ GBV တန႔ျပနေျဖရငးေရး စနစမားက အေထာကအကျပသညအေနျဖင ပဋပကၡနယေျမ ေဒသမား၌ ျဖစပြားေလရသညလငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈက ႀကတငတားဆးကာကြယရန ႀကးပမးလကရသည လပငနးမားႏင ညႏႈငး ေဆာငရြကရန မျဖစမေနလအပသည။ ထပေလာငးေျပာဆရမညဆလင ပါ၀ငလကရသညအဖြ႔ အစညးအားလးသည GBV ပစအမားအျပား အကး၀ငမႈမရသည အရပသားျပညသမားက ကာကြယ ေစာငေရာကရန ေဖာျပထားသည အခနး ၃ အပဒ ၃(ဍ)ပါ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ(အမးသမးႏင ကေလးသငယမား)ႏင ပတသကသည NCA၏ ကဥးေျမာငးသည အဓပၸာယဖြငဆမႈႏင ခဥးကပမႈ ပစက ယခထကပမကယျပန႔လာေအာင ေဆာငရြကေပးရန လအပသည။11

၉။ အမးသမးအခြငအေရး လႈပရားေဆာငရြကလကရသည အဖြ႔အစညးမား၏ အဖြ႔အစညးပငးဆငရာ စြမးေဆာငရညက ျမငတငေပးရနအတြက ေရရညအာမခခကရသည လညပတရနပေငြ အေထာက အပႏင နညးပညာအကအညမား လကခရရရန လအပသည။ UNSCR 2122 ႏငအည ႏငငတကာအသကအ၀နးအေနျဖင ႏငငအႏ႔အျပားရ အမးသမးအခြင အေရး လႈပရားေဆာငရြကလကရသည အဖြ႔အစညးမားအတြက သငတငမတသညရနပေငြပမာဏ က ေရရညေထာကပေပးရန ကတက၀တျပသငသည။ အဆပါအဖြ႔အစညးမား ေဖာထတေပးအပ လကရသည အႀကဉာဏ၊ မ၀ါဒေျပာငးလေရးစညးရးလႈ ႔ေဆာမႈႏင ၀နေဆာငမႈမားခငမာအား ေကာငးလာေစရန ရနပေငြႏင နညးပညာအကအညမားက တးျမငေထာကပေပးရန လအပသည။ အမးသမးႏင မနးကေလးမား၏ လအပခကမားက ျဖညဆညးေထာကပရနႏင ပဋပကၡဖနေျဖေရး၊ ၾကား၀ငေစစပညႏႈငးေပးေရးႏင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးဆငရာ လပငနးမားအတြငးအမးသမးမားတကတကၾကြၾကြပါ၀င ေဆာငရြကႏငေစရနအတြက ဤကသ႔ေသာရနပေငြ အေထာက အပမးရရန လအပသည။ ျမနမာႏငငအစးရ၊ အလရငမားႏင ႏငငတကာအသကအ၀နးတ ႔ အေနျဖင ကမာၻတစလႊားကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ အေကာင အထညေဖာေဆာငမႈက ေလလာဆနးစစထားသည ကလသမဂၢအမးသမးမားအဖြ ႔၏ အႀကျပ ေထာကခခကမားႏငအည အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား အထးသျဖင အမးသမးအခြငအေရး လႈပရားေဆာငရြကလကရသည အဖြ႔အစညးမားႏင ပမနေတြ႔ဆေဆြးေႏြး၍ ၎တ႔၏ သးသပတငျပ ခကမားႏင အႀကဉာဏမားက ရယသငသည။12

၁၀။ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးအတြက ေထာကပလကရသည ရနပေငြပမာဏစစေပါငး၏ အနညး ဆး ၁၅% ခန႔က ကား-မ ေရးရာ တနးတညမမႈက ျမငတငအားေပးမႈအတြက ခြေ၀ခထားေပးရန၊ UNSC ဆးျဖတခကမားက အေကာငအထညေဖာရန ရနပေငြမလေလာကျခငးသည ပဋပကၡျဖစပြား လကရသည အေျခအေန၌ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးက ျမငတငအားေပးရနႏင အားလးပါ၀ငမႈရ သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမးျဖစလာေအာငေဆာငရြကရာ၌ အဟန႔အတားျဖစေစလကရသည။13 ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအတြက ေထာကပေပးလကရသည ရနပေငြ၏ အနညးဆး ၁၅%က ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးရာ၌ သးစြရမညဟ ေတာငးဆထားသည ၿငမးခမးေရးပပးမႈရနပေငြအဖြ ႔(PSF)၏ ပထမအဆငေဆာငရြကခကနညးတ ျမနမာႏငငအတြငးရ အလရငမားအားလး ၂၀၁၀ ခႏစ ကလသမဂၢစခနစႏႈနးက လကနာကငသးရနလအပၿပး ၿငမးခမး ေရးႏင လျခေရးဆငရာ အဖြ႔အစညးမားအားလးကလညး အလားတေဆာငရြကရန တကတြနးအားေပး

11 ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအၾကား ခပဆခသည တစႏငငလး အပစအခတရပစေရး သေဘာတစာခပ (၂၀၁၅)။ CARE Myanmar၏ www.networkmyanmar.org/images/stories/PDF20/NCA-Final-Text.pdf တြင ရယႏငသည။ (၂၀၁၅). Mapping and Assessment of the response to gender based violence in Kayah State, Myanmar. Yangon: CARE.

12 UN Women. (2015). Preventing Conflict, Transforming Justice, Securing the Peace: Global Study on the Implementation of the United Nations Security Council Resolution 1325. New York: UN Women. wps.unwomen.org/~/media/files/un%20women/wps/ highlights/unw-global-study-1325-2015.pdf မ ရယသည။

13 UN Women. (2015).


သငသည။14 ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ AGIPP အေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀င ေဆာငရြကမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈက ပပးကညမည ရနပေငြအေထာက အပအတြက ၎တ႔ခမတထားသည စခနစႏႈနးႏငပတသကသည အခကအလကမားက ျဖန႔ေ၀ ေပးရန အလရငအားလးက တကတြနးႏႈးေဆာလပါသည။ ပထမဥးဆးအေနျဖင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈအတြက ရနပေငြ၏ အနညးဆး ၁၅%ခန႔ ခြေ၀ခထားမညစနစက စတငကငသးရန JPF မ သႏ ၵ႒ာနခထားၿပးျဖစသည။ တစဆကတညးအေနျဖင ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငသ အားလးသည ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈ၏ ကနအေထာကအပ ၈၅% အတြငး ၂၀၁၅ ခႏစ ကမာၻလးဆငရာ ေလလာဆနးစစခက၌ အႀကျပေထာကခထားသညအတငး ဥးတညခကမားက ေျခရာခ၍ ေစာငၾကညေလလာ အကျဖတသညစနစမားႏငအတ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရး ထညသြငးေပါငးစပမႈ ပမခငမာအားေကာငးလာေအာင ေဆာငရြကသငသည။ နဂးခပအေနျဖင ျမနမာ ႏငငအစးရသည UNSCR 1889 ပါ အခးအဆအတငး NSPAW အေကာငအထညေဖာေရးအတြက သးသန႔ဘ႑ာေငြႏင လေလာကမတသည ရနပေငြအေထာကအပက ခြေ၀ခထားရနလအပသည။

၁၁။ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင WPS ဆငရာကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရး က႑ အဖြ႔အစညးမားအၾကား ပညာရငမား၏ အႀကဉာဏရရေၾကာငး ေသခာေစရန၊ ျမနမာႏငငအတြငး ကမာၻလးဆငရာ WPS စခနစႏႈနးမားႏင ကတက၀တမားက လကေတြ႔အသက သြငးရန ကား-မ ေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ပညာရငမားက ခန႔အပထားရရနမျဖစ မေနလအပသည။ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရး၊ လကနကကငပဋပကၡ၊ လျခေရးႏငလသားခငး စာနာေထာကထားေရးကစၥရပမားက လပကငေဆာငရြကေနသမားအၾကား ကား-မ ေရးရာႏင ပဋပကၡက ေလလာဆနးစစမႈကေဖာေဆာငႏငသည စြမးေဆာငရညကအထ ေရာကဆး တညေဆာကေပးရနႏင သငတနးအစအစဥတစရပေရးဆြျပငဆင၍ ေလကငသငၾကားေပးကာ ကား-မ ေရးရာ ခြျခားမႈမား၏ ေမာငးႏငအားမားက သေတသနျပရနလအပလကရသည။ ျမနမာႏငငအစးရ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔အစညးမား၊ ကလသမဂၢ၊ အလရငမားႏင ႏငငေပါငးစ ပါ၀ငလကရသည အဖြ႔အစညးမားအတြကသာမက ႏငငတကာႏင ျပညတြငးအေျခစက ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးႏင လျခေရးက႑ရ အဖြ႔အစညးမားအတြကလညး အလြနအေရး ပါလကရသည။15 ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင အမးသမးမား၏ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ေဖာထတသတမတ၍ အေရးယေဆာငရြကမႈရေၾကာငးေသခာေစရနအတြက လျခေရးက႑၊ တရားေရးႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အဖြ႔အစညးမားအတြငး ကား-မ ေရးရာ ကစၥရပမား က အႀကေပးႏငသည ကၽြမးကငပညာရင၀နထမးမားက ေရြးခယခန႔အပထားရန လအပသည။

14 ဤကလသမဂၢစခနစႏႈနးက ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈ(A/65/354 – S/2010/466)အတြငး အမးသမးမား၏ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ ဆငရာ ၂၀၁၀ အစရငခစာ၏ အစတအပငးအေနျဖင ကား-မ ေရးရာ တာ၀နယမႈရသည ၿငမးခမးေရးတညေဆာက မႈဆငရာ စမခက ၇ ရပအတြငး ပထမဦးဆးေဖာျပခသည။ ၆၅ ႀကမေျမာက ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခ၌ အေထြေထြအတြငး ေရးမးခပ၏ အစရငခမႈ(၂၀၁၀) - Women Participation in Peacebuilding က www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/65/354 မ ရယသည။

15 ဤအခကသည UN Women (2015)၏ အဓကကသည အႀကျပေထာကခခကတစရပျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ အာဏာခနခြငလာက ေလလာဆနးစစရာ၌ ေရ႕ေနာကညညြတမႈရေစရန AGIPP (2015) အႀကျပေထာကခ ထားသညအခကက အေထာကအကျပလကရသည။



၂။ CEDAW ႏင ေဘဂငး လမးညႊနမေဘာင အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ (1979)16

‘ႏငငတကာ အမးသမးမား၏ အေျခခရပငခြငအခြငအေရး’အျဖစ မၾကာခဏရညညႊနးေလရသည CEDAW သည ကယျပန႔ျပညစ၍ ဥပေဒအရစညးေႏာငအားရသည အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးပဋဉာဥမတစရပျဖစသည။ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးသည လမးညႊနအေျခခမမားက ေရးဆြျပငဆငေပးထားျခငး ျဖစသည။ CEDAW က လကမတေရးထးထားသည ႏငငမားသည အမးသမး မား၏အဆငအတနးက ျမငတငေပးရန ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားႏင မ၀ါဒမားက ျပျပငေျပာငးလျခငး သ႔မဟတ အသစေရးဆြျပငဆငျခငးအတြက ခငမာသညလပငနးစဥမား ခမတေဆာငရြကရနႏင ကား-မ မားအၾကား ၾသဇာအာဏာခနခြငလာမညမမႈက ဆကလကျဖစေပၚေစလကရသည ႏငငေရးႏင လမႈေရးဆငရာ တနးတမညမမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရန သေဘာတလကခထားၾကသည။ CEDAW သည အမးသမးမား၏ ႏငငသားအခြငအေရးႏင ဥပေဒအရအပႏငးထားသည ရပငခြငအခြငအေရးမား၊ သားဆကျခား အခြငအေရး၊ အမးသမးႏင အမးသားအၾကား ဆကႏြယပတသကမႈအေပၚ သကေရာကလႊမးမးလကရသည ယဥေကး မႈဆငရာကစၥရပမားႏင ပတသကသည ေမာငးႏငအားမားက အဓကေဇာငးေပးအာရစကထားသည။ လကရ အခန၌ ၁၉၉၇ ခႏစတြင သေဘာတလကခခသည (ေလာေပါသကသာခြငမားႏငအတ) ျမနမာႏငငအပါအ၀င ႏငငေပါငး ၁၈၆ ႏငငမ သေဘာတစာခပက လကမတေရးထးထားၿပးျဖစသည။17

CEDAW စညးမဥးစညးကမးမားအရ သေဘာတစာခပပါစခနစႏႈနးမားက မညသညအတငးအတာအထ ေဆာငရြကၿပးစးထားေၾကာငးသရႏငရနအတြက CEDAW ေကာမတဟ သထားၾကသည ပညာရငမားအဖြ႔မ အဖြ႔၀ငႏငငမား၏ တးတကမႈက ေလးႏစတစႀကမျပနလညသးသပသည။18 ျပနလညသးသပမႈလပငနးစဥ၏ တစစတတစေဒသအေနျဖင CEDAW က မညကသ႔လကနာေဆာငရြကလကရေၾကာငး အဖြ႔၀ငႏငငမားက အစရငခရသည။ ႏငငတစႏငင၏ CEDAW အေပၚ လကနာေစာငထနးမႈႏင ပတသက၍ ‘စငၿပငအစရငခစာ မား တငသြငးရန အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားက တကတြနးအားေပး၍ ဖတေခၚေလရသည။ သ႔ေသာလညး အစကတညးက အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားက ယတေလာအားနညးသြားေစသည ပဋပကၡ၏ သကေရာကမႈပစမားက တကရကကငတြယေျဖရငးေပးချခငးမရသျဖင CEDAW ၌ WPS အစအစဥ၏ အေျခခ အတျမစသေဘာတရား၌ အမးသမးမား၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ေခါငးေဆာငမႈသည အလြနအေရးပါ သညဟ အေလးထားေဖာျပထားျခငးျဖစသည။19 ထ႔အျပင ပဋပကၡကာကြယတားဆးေရး၊ ပဋပကၡတြငးႏင ပဋပကၡလြန အေျခအေနရ အမးသမးမားအေရးႏင ပတသကသည အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀(GR 30) တြင အထးသျဖင WPS အစအစဥႏင ဆကစပသည အစးရ၏တာ၀န၀တရားမားက အကယ တ၀င မးေမာငးထးျပထားသည။ သေဘာတစာခပေအာကရ အစးရ၏ တာ၀နခမႈႏင တာ၀န၀တရားမားက GR 30 ၌ ရငးလငးေဖာျပထားၿပး အမးသမးမား၏ လ႔အခြငအေရးက အစးရက အကာအကြယေပး၍ ျမငတငအား ေပးမႈရေၾကာငး ေသခာမႈရေစသည အေရးယေဆာငရြကခကမားက အခငအမာေဖာေဆာငႏငေစရန လပပင ခြငေပးအပလမးညႊနထားသည။ ဤအခက(တာ၀နခမႈယႏရားမား) က အခနး(၄)တြင အေသးစတဆကလက ေဆြးေႏြးေဖာျပထားပါသည။

16 CEDAW အျပညအစက www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm တြင ရယႏငပါသည။17 ျမနမာႏငင၏ CEDAW အဖြ႔၀ငျခငးႏင သေဘာတလကမတေရးထးမႈဆငရာ သတငးအခကအလကမားက asiapacific.

unwomen.org/en/focus-areas/cedaw-human-rights/myanmar တြင ရယႏငပါသည။ 18 CEDAW ေကာမတသည ႏငငအစးရမား၏ ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးဆငရာ ပဋဉာဥသေဘာတခက အေကာငအထညေဖာမႈက

ေလလာသးသပ ရန ဖြ႔စညးတညေထာငခသည ေကာမတ ၁၀ ခ၌ တစခအပါအ၀ငျဖစသည။ ေကာမတ၏ လကရပါ၀ငဖြ႔စညးမႈက www.ohchr.org/EN/HRBodies/ CEDAW/Pages/Membership.aspx တြင ၾကညရႈႏငပါသည။

19 UN Women. (2015). op. cit.

http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm

http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm


ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ

၂.၁။ ျမနမာႏငင၏ CEDAW အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈျမနမာႏငငအစးရသည ၁၉၉၇ ခႏစတြင ပဒမ ၂၉ ႏင ေရြးခယစရာကငထး(ယငးေလာေပါသကသာခြငမား က ရငးလငးေဖာျပထားသည ဇယား ၂ ကၾကညရႈပါ) ေလာေပါသကသာခြငႏငအတ CEDAW က ၁၉၉၇ ခႏစတြင လကေလာနာခခသည။20 ပဒမ ၂၉ ၌ ႏငငေတာအဆင ေျဖရငး၍မရႏငသည သေဘာထားကြလြ မႈမားက ႏငငတကာတရားရးမ ကငတြယေျဖရငးေပးႏငေၾကာငး ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ ေရြးခယစရာကင ထးသည သေဘာတစာခပအားျဖင အကာအကြယေပးထားသည အခြငအေရးမားက ခးေဖာကခရသည အဖြ႔၀ငႏငငတြငးရ တစသးပဂၢလမား သ႔မဟတ အစအဖြ႔မားက CEDAW ေကာမတသ႔ တကရကတငၾကား ႏငသည အခြငအလမးမားက ေဖာထတေပးအပထားသည။ ထ႔အျပင ကငထးအားျဖင CEDAW ေကာမတ သည ႏငငတစႏငငရ အမးသမးမား၏ လ႔အခြငအေရးက ဆးဆးရြားရြားခးေဖာကခေနရသည အေျခ အေနမး၌ တကရကစစမးစစေဆးႏငသည အာဏာရလာသည။ CEDAW တာ၀န၀တရားမားသည ေရာငလႊ ပယဖက၍ မရသျဖင အေရးေပၚကာလ သ႔မဟတ အၾကမးဖကသည လကနကကငပဋပကၡျဖစပြားလက ရသည အေျခအေနမး၌ပငလင CEDAW ေအာကတြင အကာအကြယေပးထားသည အခြငအေရးမားက အစးရအေနျဖင ကန႔သတပငခြင သ႔မဟတ ဆငးငထားပငခြငမရေပ။ ေလာေပါသကသာခြငမားက ဆကလက ထနးသမးထားျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငအစးရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအတြက ကစားေရးယႏရား တစရပကသ႔ ကငသးႏငသည CEDAW၏ စြမးေဆာငရညက ဆးရြားစြာယတေလာကဆငးသြားေစသည။ လငမတကြျပားမႈကအေၾကာငးျပ၍ ကးလြနသညရာဇ၀တမႈမားက ျပစမႈေၾကာငးအရအေရးယႏငသည ဥပေဒျပ႒ာနးခက ကငးမလကရသည အေျခအေနႏငလညး ဒြနတြဆကစပလကရသည။

ဇယား (၂) CEDAW ရ ျမနမာႏငင၏ ေလာေပါသကသာခြငမား

၁။ ပဒမ ၂၉“လကရသေဘာတစာခပ၏ လကနာကငသးပ သ ႔မဟတ အဓပၸာယဖြငဆမႈႏင ပတသက၍ ႏစႏငင သ ႔မဟတ ႏစႏငငထကပသည အဖြ ႔၀ငႏငငမားအၾကား ေစစပညႏႈငးေရးျဖငဖနေျဖေပး၍မရသည အျငငး ပြားမႈ တစရပရပေပၚေပါကလာလင အဖြ႔၀ငတစဥးဥး၏ ေတာငးဆမႈျဖင အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးဆငရာ ခရးသ႔ တငသြငးႏငသည။ အျငငးပြားမႈဆငရာ စရငဆးျဖတမႈက စတငေတာငးဆသညေန႔မစ၍ (၆)လၾကာသညအထ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရးဆငရာခရးစရငဆးျဖတမႈ အစအစဥႏငပတသက၍ အဖြ႔၀ငႏငငမားအၾကား သေဘာတညမႈ မရခလင အဖြ ႔၀ငတစဥးဥးသည တရားရး၏စရငထးႏငအည ေလာကလတငသြငးျခငးျဖငအျငငးပြားမႈက အျပညျပညဆငရာ တရားရးသ႔ လႊေျပာငးႏငသည။

အဖြ႔၀ငႏငငတငးသည လကရသေဘာတစာခပက လကမတေရးထးစဥ သ႔မဟတ အတညျပစဥ သ႔မဟတ လကေလာနာခစဥ၌ မမတ႔ႏငငက ဤပဒမ၏ ပထမပဒအားျဖင စညးေႏာငမႈမရေစရဟ ေၾကညာရမည။ အျခားအဖြ႔၀ငႏငငမားသည ေလာေပါသကသာခြငက ေၾကညာထားသည မညသညအဖြ႔၀ငႏငငကမ ဤအပဒခြ ႏငစပလဥး၍ စညးၾကပျခငးမရေစရ။ ဤပဒမ၏ အပဒခြ(၂)အရ ေလာေပါသကသာခြငက ေၾကညာခသည မညသညအဖြ႔၀ငႏငငမဆ ကလသမဂၢ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပက အေၾကာငးၾကား၍ ေလာေပါသကသာခြငက အခနမေရြးျပနလညရပသမး ႏငသည။”21

၂။ CEDAW ေရြးခယစရာကငထး“အမးသမးမားအေပၚ နညးမစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပပါ ေရြးခယစရာကငထး၌ တစသးပဂၢလအမးသမးမားႏင အမးသမးအစအဖြ႔မားအား သေဘာတစာခပ ခးေဖာကမႈမားႏငစပလဥး၍ CEDAW သ႔ တငၾကားႏငသည အခြငအေရးေပးထားသည ဆကသြယေရးလပထးလပနညးမားႏင CEDAW ေရြးခယစရာကငထးအား သေဘာတလကမတထးထားသည ႏငငအတြငးရ ဆးရြားျပငးထနသည သ႔မဟတ

20 အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ၏ ေရြးခယစရာကငထးအျပညအစက www.un.org/women watch/daw/cedaw/protocol/text.htm တြင ၾကညရႈႏငပါသည။

21 CEDAW အျပညအစက www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm တြင ရယႏငပါသည။



စနစပငးဆငရာခးေဖာကမႈက စစမးစစေဆးရန လပပငခြငအပႏငးေပးသည စစမးစစေဆးေရးဆငရာ လပထး လပနညးမားက အေသးစတရငးလငးေဖာျပထားသည။”22

ျမနမာႏငငအစးရသည CEDAW သ႔ ႏငငအစရငခစာ သးႀကမတငသြငးခၿပးျဖစကာ ကာလအပငးအျခား အလက ပထမအႀကမေျမာကအစရငခစာက ၁၉၉၉ ခႏစ၊ ဒတယႏင တတယအႀကမေျမာကပးတြအစရငခစာက ၂၀၀၇ ခႏစႏင စတတႏင ပဥၥမအႀကမေျမာကပးတြအစရငခစာက ၂၀၁၅ ခႏစတ႔တြင တငသြငးချခငးျဖစ သည။23 ထ႔အျပင ျမနမာႏငငအမးသမးမားအဖြ႔ခပ(WLB)သညလညး ၂၀၀၀ ခႏစ၊ ၂၀၀၈ ခႏစႏင ၂၀၁၆ ခႏစမား၌ စငၿပငအစရငခစာမားက တငသြငးခသည။24 CEDAW ပဒမေပါငးမားစြာက မးေမာငးထးျပထား သည စငၿပငအစရငခစာမားက ျမနမာႏငငအစးရ၏ ႏငငအတြငး၌ ဆးရြားျပငးထနသည ကား-မ ေရးရာ ခြျခားဆကဆလကရသည စနစမားရေနျခငးက အသအမတျပျခငးမရဘ ဆကလကျငငးဆနေန သညကစၥရပက ေဖာထတတငျပထားသည။ CEDAW ေကာမတသည အစးရ၏အစရငခစာႏင အျခား ဆကစပအစရငခစာမားက လကခရရၿပးသညႏငတစၿပငနက အစရငခစာပါရလဒမားက စတငေလလာ ဆနးစစရသည။ ျမနမာႏငင၏ CEDAW အစရငခစာက ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျပနလညသးသပၿပးေနာက နဂးခပ ေလလာေတြ႔ရခက၌ ေနာငလာမည(၄)ႏစအတြငး အစးရကေဖာေဆာငရနလအပသည ကစၥရပမားႏင ပတသကသည အႀကျပေထာကခခကမားက ထညသြငးေဖာျပထားသည။ ဤအႀကျပေထာကခခကမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရာ၌ CEDAWက အျပညအ၀လကနာကငသးႏငသည အစးရတစရပျဖစလာ ေစရန အကအညေပးႏငသည အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင လကတြ၍ ပးေပါငးေဆာငရြကသငသည။

၂၀၁၆ ခႏစ CEDAW ျပနလညသးသပသညလပငနးစဥအတြငး ျမနမာႏငငအမးသမးအဖြ႔ခပ(WLB)၊ အမး သမးအဖြ ႔အစညးမားကြနရက(WON)ႏင ကား-မေရးရာတနးတညမေရးကြနရက(GEN) တ႔မ CEDAW ပဒမမားႏင နယပယအမားအျပားက အကယတ၀ငလႊမးျခတငျပထားသည စငၿပငအစရငခစာမားက တငသြငးခၾကသည။25 ျမနမာႏငငအမးသမးအဖြ႔ခပသည အစရငခစာ၌ ပဒမ ၁-၆၊ ၁၀၊ ၁၂၊ ၁၄ ႏင CEDAW GR ၁၉၊ ၃၀ ႏင ၃၃ တ႔က သးသပတငျပထားသည။ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရကသည CEDAW ပဒမ ၁-၅၊ ၇ ႏင CEDAW GR ၁၉ ႏင ၃၃ တ႔က ထညသြငးသးသပထားသည။ အမးသမးအဖြ႔အစညးမားကြနရက ျပငဆငခသည အစရငခစာ၌ CEDAW ပဒမ ၇၊ ၁၂ ႏင ၁၄ တ႔က ေလလာတငျပထားသည။ ဆကစပမႈရသည နယပယမား၌ -

• ႏငငေတာအဆင CEDAW အေကာငအထညေဖာရာ၌ ခြျခားဆကဆမႈႏင ပတသက၍ အဓပၸာယဖြင ဆခကတစရပ ထားရျခငး၊

• ခြျခားဆကဆမႈက တားျမစပတပငသည မ၀ါဒႏင ဥပေဒေရးရာ အေရးယေဆာငရြကခကမား ျပလပျခငး၊

• အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားက ျမငတငအားေပးရန အဖြ႔အစညးပငးဆငရာယႏရားမား ခငမာ အားေကာငးလာေအာင တညေဆာကျခငး၊

• ယာယအထးအေရးယေဆာငရြကခကမား ခမတကငသးျခငး၊

22 အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး သေဘာတစာခပ၏ ေရြးခယစရာကငထးအျပညအစက www.un.org/women watch/daw/cedaw/protocol/text.htm တြင ၾကညရႈႏငပါသည။

23 ပထမ CEDAW အစရငခစာ (1999)။ documents-dds- ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N99/195/47/PDF/N9919547.pdf?OpenElement မ ရယသည။ ဒတယႏင တတယအႀကမေျမာက ပးတြအစရငခစာ (၂၀၀၇) documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N07/503/88/PDF/ N0750388.pdf?OpenElement မ ရယထားၿပး စတတႏင ပဥၥမအႀကမေျမာက CEDAW ပမနအစရငခစာ (2015) က cedawsouthasia.org/wp-content/uploads/2015/01/Myanmar-implementation-CEDAW-report.pdf တြင ရယႏငပါသည။

24 ျမနမာႏငငအမးသမးမားအဖြ႔ခပ (၂၀၀၀)။ Opening the book on women from Burma’s experience of intersectional discrimination. ခနးမင၊ WLB ႏင ျမနမာႏငငအမးသမးမားအဖြ႔ခပ (၂၀၀၈) In the Shadow of the Junta: CEDAW Shadow Report ခနးမင၊ WLB၊ ျမနမာႏငင အမးသမးမားအဖြ႔ခပ (၂၀၁၆) Long Way to Go: Continuing Violations of Human Rights and Discrimination Against Ethnic Women in Burma: CEDAW Shadow Report ခနးမင၊ WLB။

25 ျမနမာႏငင အမးသမးမားအဖြ႔ခပ (၂၀၁၆)၊ Gender Equality Network and Global Justice Center. (2016). Shadow Report on Myanmar for the 64th Session of the Committee on the Elimination of Discrimination Against Women. ရနကန၊ GEN; Women’s Organisation Network of Myanmar. (2016). CEDAW Shadow Report ရနကန၊ WON။


• လ႔အခြငအေရးက လကေတြ႔ကငသးႏငျခငးမရေစရန ဟန႔တားပတပငလကရသည ေရးရးစြပေသ ကားကအေတြးအေခၚမားက ကငတြယေျဖရငးျခငး၊

• ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအပါအ၀င ႏငငေရးအ၀နးအ၀ငး၌ အမးသမးမားပါ၀ငေဆာငရြကႏငျခငး မရေစရန ဟန႔တားပတပငလကရသည ဖြ႔စညးအပခပပဆငရာအတားအဆးမားက ဖယရားသည အေရးယေဆာငရြကခကမား ျပလပျခငး၊

• လ႔အခြငအေရးႏငပတသကသည အသအျမငအားနညးမႈက ကငတြယေျဖရငးျခငး၊• အမးသမးမား တရားမတမႈက ပမလကလမးမလာေစရန ထေရာကမႈအားနညးသညတရားေရးမ

ေဘာငမားက ျပငဆငျခငးႏင GBV အတြငး အသကရငကနရစသမားအတြက လေလာကမတသည ေထာကကျပ၀နေဆာငမႈမားက ျဖညဆညးေထာကပေပးရမမက ေကးလကေဒသႏင အၾကမးဖက မႈဒဏခခရသည နယေျမေဒသမား၌ ကနးမာေရးျပစေစာငေရာကမႈ၊ ပညာေရးႏင တရားမတမႈတ႔က ပမလကလမးမအသးခလာႏငေအာင အထးအေလးေပးေဆာငရြကျခငးတ႔ ပါ၀ငသည။

ျမနမာႏငင၏ ပမနစတတႏင ပဥၥမအႀကမေျမာက ပးတြအစရငခစာအေပၚ CEDAW ေကာမတ၏ နဂးခပ ေလလာေတြ႔ရခကမား၌ အစးရအဖြ႔အတြငး သေဘာတစာခပအေပၚ လကနာကငသးႏငစြမးႏင ပတသက၍ ရငးလငးတငျပမႈ ကငးမေနဆျဖစသညအျပင မဒယာမတစဆင သေဘာတစာခပက လထအားကယကယ ျပန႔ျပန႔ချပအသေပးမႈ ေလာကေလာကလားလားေတြ႔ျမငရျခငးမရဟ သးသပမတခကျပထားသည။ ေကာမတ၏ မတခကသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအတြငး တနးတညမေရးက ေျခေျချမစျမစျဖင အျပညအ၀အာမခေပး ထားျခငးမရသညအခကႏင ဆကႏြယပတသကလကရသည။ ထ ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငအေနျဖင “(က) သေဘာတစာခပပါ ျပ႒ာနးခကမားက အျပညအ၀ႏငငမႈျပရန၊ (ခ) အစးရအရာရမား၊ လႊတေတာအမတ မား၊ ဥပေဒပညာရငမား၊ ဥပေဒစညးၾကပေဖာေဆာငလကရသညအရာရမားႏင ရပရြာေခါငးေဆာငမားအပါ အ၀င ပါ၀ငအကးသကဆငလကရသမားအၾကား သေဘာတစာခပႏင ေကာမတ၏ အေထြေထြအႀကျပ ေထာကခခကမားသာမက အမးသမးမားအခြငအေရးႏင ပတသက၍ အျမငဖြငေပးလကရသည လကရ အစအစဥမားက အရနျမငတးခ႕ေဖာေဆာငရနႏင (ဂ) တးတကမႈမားက ထထေရာကေရာက ေစာငၾကည ေလလာ၍ ဆနးစစအကျဖတရနအတြက ရငးလငးတကသည ပစမတမားႏင ညႊနးကနးမားျဖင ေကာမတ၏ လကရနဂးခပေလလာေတြ႔ရခကမားက ျဖညဆညးလကနာရန အမးသားအဆငလပငနးစမခကတစရပက ေရးဆြကငသးသငသည”ဟ ေကာမတမ အႀကျပေထာကခထားျခငးျဖစသည။26

၂.၂။ ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငးဥပေဒ ကလနေခတႏင ရးရာအစဥအလာစမား၊ အေလအထမားႏင ဇစျမစမားအေပၚ အေျခခထားသျဖင ျမနမာ ႏငငတရားေရးမေဘာင၏ အစတအပငးအေတာမားမားသည CEDAW ႏင သဟဇာတမရဘ သ႔မဟတ ဆန႔ကငကြလြလကရသည။27 ျမနမာႏငင၏ တရားေရးမ႑ငသည အၾကမးဖကရာဇ၀တမႈမားႏင ၁၈၆၀ ခႏစ ျပစမႈဆငရာဥပေဒပါ ျပစဒဏမားအေပၚ အေျခတညစဥးစားထားျခငးျဖစသည။ ‘အမးသမး’က အဓပၸာယဖြင ဆရာတြငလညး အသကအရြယမေရြး အားလးကတစေျပးည ရညညႊနးထားၿပး (s. 10) GBV က အသားေပး စညးၾကပထားသည ျပ႒ာနးခကအနညးအကဥးသားပါရသညအျပင ထခကနစနာသ၏ တရားဥပေဒဆငရာ ကစားမႈ သ႔မဟတ နစနာေၾကးဆငရာ အခြငအေရးမားက အသအမတျပထားျခငးမရေပ။28 ထ႔ထကပ၍ဆရ ေသာ ျပစမႈဆငရာဥပေဒ၌ မခငျဖစသ၏ အသကက (s. 312A) ကယတငရနအလ႔ငာ ရညရြယျခငးမလြ၍ ရညရြယခကရရ တမငကယ၀နဖကခမႈက ျပစမႈေျမာကသညရာဇ၀တမႈအျဖစ သတမတထားေသာေၾကာင CEDAW က တကရကဆန႔ကငသညဥပေဒ ျဖစေနသည။ ျပစမႈဆငရာဥပေဒႏင CEDAW မေဘာငအၾကား သေဘာတရားပငးဆငရာ ကြလြမႈမားက ေပါေပါတနတနသေဘာထား၍ မရစေကာငးေပ။

26 အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရးေကာမတ (၂၀၁၆)။ “ျမနမာႏငင၏ စတတႏင ပဥၥမအႀကမေျမာက ပးတြပမန အစရငခစာမားႏင ပတသကသည နဂးခပေလလာေတြ႔ရခကမား။” CEDAW/C/MMR/CO/4-5. 22 July 2016.

27 Gender Equality Network. (2013). ျမနမာႏငငဥပေဒမားႏင CEDAW။ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈဆန႔ကငေရးဥပေဒဆငရာ သးသပ ခကစာတမး၊ ရနကန၊ GEN။

28 ျပစမႈဆငရာ စရငဆးျဖတမႈမားအတြငး ျပစမႈဆငရာဥပေဒအသးျပမႈက ၁၈၉၈ခႏစ ျပစမႈဆငရာဥပေဒ လပထးလပနညးႏင ၁၈၇၂ သကေသအ ေထာကအထားဆငရာ အကဥပေဒတ႔ျဖင ၾကပမတထနးေကာငးလကရသည။ Global Justice Center. (2012). Domestic Criminal Laws that Conflict with International Law - Burma's Abortion and Rape Laws: A Case Study, Nov 2012. New York: GJC.



ေနာကတစခကအေနျဖင ၂၀၁၅ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလအတြငး ျမနမာႏငင၌ ျပ႒ာနးအတညျပခသည ‘အမး ဘာသာ သာသနာ’ ကာကြယေစာငေရာကေရးဥပေဒမားသည ႏငငတကာဥပေဒက တကရကခးေဖာကလက ရသည။29 ‘အမး ဘာသာ သာသနာက ထနးသမးရန’ ရညရြယသည ဤဥပေဒမားသည “ေရးရးစြကား-မ ေရးရာ ပေသကားကအေတြးအေခၚမားက ထပေလာငးအတညျပေပးျခငးျဖင မြတစလငႏင အျခားဗဒၶ ဘာသာ၀ငမဟတသမားက ခြျခားဆကဆထားၿပး” လြမား၍ အႏရာယႀကးသည ဘာသာေရး အယအဆ အမားမားႏင ေခတစနစႏငကကညျခငးမရေတာသည ကား-မ ေရးရာအယအဆမားက ဆက လက သကဆးရညေစလကရသညဟ ကယကယျပန ႔ျပန ႔ေ၀ဖနမႈမားရေနသည။30 ဝဝါဒကြျပားလကရသည ’ဗဒၶဘာသာဝငအမးသမးမား လကထပထမးျမားျခငးဥပေဒ’ သညလညး ပဂၢလေရးလြတလပခြင၊ မသားစေရးရာ ကစၥရပမား၌ အတငးအကပ၀ငေရာကစြကဖကျခငးမ ကငးလြတပငခြငႏင မမ၏လြတလပေသာသေဘာ ဆႏၵအေလာက လကထပထမးျမားပငခြငက အျပညအ၀ေလးစားအသအမတျပေရးဆငရာ အခြငအေရးမားက အာမခေပးထားသည ကမာၻလးဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမးပါ(UDHR) ပဒမ ၁၂ ႏင ၁၆ အပါ အ၀င ေျမာကမားလစြာေသာ ႏငငတကာဥပေဒသမားက ခးေဖာကရာေရာကေနသည။31 ထ႔အျပင အျခားအရာ မားထကစာလင အမးသမးမားသညလညး အမးသားမားနညးတ မမ၏ခငပြနးေလာငးက စတႀကက ေရြးခယ၍ လြတလြတလပလပ တနးတလကထပထမးျမားပငခြငအခြငအေရးက ျမငတငအားေပးထားသည CEDAW ပဒမ ၁၆(ခ)ႏငလညး တကရကဆန႔ကငကြလြလကရသည။32

အခပအားျဖငဆေသာ ျမနမာႏငင၏ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ျပ႒ာနးခကအေျမာကအမားသည CEDAW ပါ တာ၀န၀တရားမားႏင တကရကဆန႔ကငလကရသည။ စစအစးရမ ေရးဆြျပငဆင၍ ဆငကလနး နာဂစအၿပး လထအယအၾကညတနသည လထဆႏၵခယပြအားျဖင အတညျပခသည ဖြ ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ၌ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးႏင ကား-မေရးရာ တနးတညမေရးက ကန႔သတပတပငထားသည ျပ႒ာနးခကအေျမာကအမား ပါ၀ငလကရသည။ ယငးတ႔၌ -

• ျပညေထာငစ၀နႀကးမားက ေရြးခယခန႔အပျခငး - အခနး (၅) ပဒမ ၂၃၂ (က)၌ “ႏငငေတာ သမၼတသည ေအာကေဖာျပပါ အရညအခငးမားႏင ျပညစသမားက ျပညေထာငစ၀နႀကးမား အျဖစ ခန႔အပတာ၀နေပး ႏငသည - ကာကြယေရး၀နႀကးဌာန၊ ျပညထေရး၀နႀကးဌာနႏငနယစပ ေရးရာ၀နႀကးဌာနမားအတြက တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပထမ သငေလာသညတပမေတာ သားမား၏ အမညစာရငးက ရယရမည။33 အဆပါရာထးေနရာမားသည တပမေတာသားကယစား လယမားအတြကသာ သငေလာသညဟ ဤဖြ ႔စညးပအေျခခဥပေဒပါ အပဒခြအရလပပငခြင အပႏငးထားသျဖင ျမနမာႏငင၏ အေရးအႀကးဆးေသာ ၀နႀကးဌာနမား၏ ရာထးေနရာ မားတြင အမးသမးမားအား သြယ၀က၍ေဘးဖယထားသကသ ႔ျဖစေနသည။ စစဖကေရးရာ ကစၥရပမား၌ အမးသမးမား ပါ၀ငေဆာငရြက ႏငျခငး မရေစရန ဖြ႔စညး အပခပပအရ ကန႔သတ ပတပငထားျခငးေၾကာင ဤ၀နႀကးရာထးမားအတြက အရညအခငး သတမတခကျပညစသည ၀နႀကးမားသည အလအေလာကအမးသားမားသာျဖစရမညဟ ရညရြယထားသကသ႔ အဓပၸာယ သကေရာကလကရသည။

• စစဘကတရားစရငေရး၏ စရငဆးျဖတပငခြင - အခနး (၇) ပဒမ ၃၄၃(ခ)၌ “တပမေတာကာကြယေရး ဥးစးခပ၏ အဆးအျဖတသည အၿပးအျပတ…” ျဖစသညဟ ေဖာျပထားသည။34 ဤအပဒခြအရ စစဘကဆငရာ ကစၥရပမားအားလး၌ ကာကြယေရးဥးစးခပ၏ ဆးျဖတခကသညသာေနာကဆး

29 White, C. (2015). Protection for Whom? Violations of International Law in Myanmar’s New ‘Race and Religion Protection’ Laws. Washington D.C., Georgetown Institute for Women, Peace and Security.

30 အထကပါ စာ-၆ အတငး။ ဥပေဒၾကမးမား၌ မယားၿပငထားရမႈႏင ေဖာကျပနမႈက ဥပေဒျပ႒ာနးတားျမစျခငး၊ ဗဒၶဘာသာ၀ငမဟတသည အမးသား မားက ဗဒၶဘာသာ၀ငအမးသမးမား လကထပထမးျမားႏငျခငးမရေစရန ကန႔သတပတပငမႈႏင လဦးေရေပါကဖြားမႈက ထနးခပသညျပ႒ာနးခကမား ပါ၀ငလကရသည။ အေသးစတသရလပါက Human Rights Watch (2015) က ၾကညရႈပါ။ Burma: Discriminatory Laws Could Stoke Communal Tensions. New York: HRW. (Aug. 23).

31 White, C. (2015)၊ ကမာၻလးဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမး၊ supra note 52, ပဒမ ၁၂ ႏင ၁၆ (၁)32 CEDAW ပဒမ ၁၆ (ခ)။33 ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၏ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (၂၀၀၈)။ အခနး ၅ ပဒမ ၂၃၂(က)က www.burmalibrary.org/

docs5/Myanmar _Constitution-2008-en.pdf မ ကးကားရယသည။34 အထကပါအတငး အခနး ၇ ပဒမ ၃၄၃


အၿပးအျပတျဖစသညဟ ျပ႒ာနးထားသျဖင စစဘကဆငရာလပေဆာငခကမားအေပၚ တရားေရး မ႑ငမ ႀကးၾကပထနးေကာငးႏငျခငးမရေစရန ဟန႔တားပတပငထားသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ ဤအပဒခြသည စစဘကအရာရမား၏ စစရာဇ၀တမႈမား၊ GBVႏင ဆးရြားသည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအတြက အရပဘကတရားစရငေရး၏ စရငဆးျဖတမႈမ ကငးလြတခြငျပထားသည။ ဤျပ႒ာနးခကသည စစဘကအရာရမားက အရပဖကတရားရး၌ စရငဆးျဖတပငခြင မရေစရန ကငးလြတခြငျပထားရမမက ၎တ႔ကးလြနခသည GBV ျပစမႈမားအတြငးအသကရငကနရစသမား အေနျဖင တရားမတမႈရရေစရနအတြက ၎တ႔အေပၚ ဥပေဒအရ စြခကတငႏငျခငး မရေစရန အာမခေပးထားသည။

• “အမးသားမားႏငသာ သငေလာသည” ရာထးတာ၀နမား - အခနး (၈) ပဒမ ၃၅၂ တြင “လမး၊ ေမြးဖြားရာ ဇာတ၊ ဘာသာေရး သ႔မဟတ ကား/မျဖစျခငး ….” အေပၚလက၍ ခြျခားဆကဆထားမႈမရဟ ယဆရလငကစား “အမးသားမားႏငသာ ေလာကနသငျမတသည ရာထးတာ၀နမားအတြကအမးသား မားအား ေရြးခယခန႔ထားျခငးက ဤပဒမအရအဟန႔အတားမျဖစေစရ” ဟ ျပ႒ာနးထားသည။35 ဤအပဒခြ၌ ခြျခားဆကဆမႈက ခနခြငလာညမည စသတမတခကမားႏင ပတသကသညသတငး အခကအလကမားပါရမေနျခငးေၾကာင ခြျခားဆကဆခရမႈအတြက တရားရးေတာသ႔ အမးသမးမား တရားစြဆတငပ ႔ရန အလြနတရာခယဥးလကရသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ ဤအပဒခြအားျဖင မညသညရာထးတာ၀နမဆ အမးသားမားအတြကသာ ေလာကနသငျမတသညဟ ယဆလက သညႏငတစၿပငနက အမးသမးမားအတြက အခြငအလမးမရေတာဟ အလအေလာကအဓပၸာယသကေရာကသြားေစသည။

• အေရးေပၚကာလအတြငး အခြငအေရးမားက ဆငးငျခငး - အခနး (၈) ပဒမ ၃၈၁ ၌ “ေအာကေဖာျပပါ အေျခအေနႏင အခနအခါမတစပါး ႏငငသားမား၏ တရား၀ငရပငခြငရေသာ နစနာခကမားအတြက ဥပေဒျဖင သတမတထားေသာ ရယပငခြငမားက ျငငးပယျခငးမျပရ - (က) တငးတစပါးမ ကးေကာ၀င ေရာကတကခကခန၊ (ခ) ဆပေသာငးကနးမႈမား ျဖစေပၚေနခနႏင (ဂ) အေရးေပၚအေျခအေနျဖစေပၚ ေနခန”ဟ ေဖာျပထားသည။36 တငးရငးသားမးႏြယစငယမားမ အမးသမးမားအေပၚ အစးရအရာရ မား ကးလြနခသည GBV အပါအ၀င အၾကမးဖကပဋပကၡဒဏသင နယေျမေဒသမား၌ ျဖစပြားသည ရာဇ၀တမႈမားက ဤျပ႒ာနးခကအားျဖင စစမးစစေဆးျခငး သ႔မဟတ စရငဆးျဖတျခငး မျပႏငေအာင ဟန႔တား ပတပငထားျခငးျဖစသညဟ အကယတ၀ငအဓပၸာယ ဖြငဆေနၾကသည။

• အစးရအရာရမားအတြက လြတၿငမးခမးသာခြင - အခနး(၁၄) ပဒမ 445 ၌ “ယငးအဖြ႔ သ႔မဟတ အဖြ ႔၀ငတစဥးဥး သ႔မဟတ အစးရအဖြ ႔၀ငတစဥးဥး၏ တာ၀နအရေဆာငရြကခကမားအေပၚ အေၾကာငးျပလက ယငးတ ႔အားတရားစြဆျခငး၊ အေရးယျခငးမရေစရ”ဟ ျပ႒ာနးထားသည။37 သ႔ျဖစ၍ ပဒမ ၄၄၅ သည GBV အပါအ၀င အစးရအရာရမား ကးလြနခၾကသည ရာဇ၀တမႈေပါငး မားစြာက ျပစဒဏေပးခရေစျခငး မရေစရန ကာကြယေပးထားသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလ အတြငး အတညျပခသည “သမၼတတာ၀န ထမးေဆာငခသ၏ လျခေရးဆငရာ ဥပေဒ”အားျဖင သမၼတေဟာငးကပါ အဆပါအပစအတြငး ထညသြငးစာရငးသြငးခၾကသျဖင ယငးရာဇ၀တမႈမားေၾကာင ထခကနစနာခရသည အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအတြက တရားမတမႈကေျပာငေျပာငတငးတငးျငငးဆနထားသညအျပင ျမနမာႏငငအတြငး စစဘကဆငရာပဂၢလမားအား ျပစဒဏစရငမႈမ ကငးလြတေစသည ယဥေကးမႈတစရပက ဆကလကထြနးကားေစလကရသည။38

အမးသမးအခြငအေရးႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးရန ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငႏငသည ျမနမာႏငငအစးရ၏ စြမးရညကကန႔သတထားသည အေၾကာငးရငးမားစြာရေနသည။ ယငးတ႔အနက ပဒမ ၁၀၉ သည ျပညသ႔လႊတေတာႏင အမးသားလႊတေတာႏစရပစလး၌ တပမေတာ

35 အထကပါအတငး အခနး ၈ ပဒမ ၃၅၂ 36 အထကပါအတငး အခနး ၈ ပဒမ ၃၈၁37 အထကပါအတငး အခနး ၁၄ ပဒမ ၄၄၅38 သတငးအခကအလက ပမရရလပါက www.amnesty.org/en/latest/news/2016/01/myanmar-scrap-or-amend-new-law-that-

could-grant-immunity-to-former-presidents/ တြင ၾကညရႈပါ။ ၂၀၁၆ ခႏစ ၾသဂတလ ၂၁ ရကေန႔တြင ၾကညရႈခသည။



အတြက လႊတေတာကယစားလယေနရာ ၂၅%စ ခြေ၀ေပးထားသည။ ေနာကတစခကအေနျဖင ပဒမ ၄၃၆ ၌ ဖြ ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငလပါက ကယစားလယ ၇၅%၏ အတညျပေထာကခမရရရနလအပ သညဟ ထပမစညးၾကပထားသည။ အခပအားျဖငဆေသာ တပမေတာသည ၎တ႔၏ အခြငထးခအခြင အေရးမားႏင ၾသဇာအာဏာက ယတေလာကဆငးသြားေစမည ျပငဆငခကမားအပါအ၀င မညသညဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒျပငဆငမႈကမဆ တစဥးတညးခပကငထားသည ဗတအာဏာသး၍ ပယဖကႏငသညလပပငခြင အာဏာအျပညရသညဟ ဆလျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရး ခရးလမး၌ ပတရပေနသည တပမေတာအေနျဖင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးသည နညးလမး မားျဖင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးက ခဥးကပရာတြငလညး ပတဆ႔ဟန႔တားလာႏငသည။

၂.၃။ အခးက ခြတမးခစနစေရ႕တြငဆခသညအတငး CEDAW က သေဘာတလကမတေရးထးထားသည အဖြ႔၀ငႏငငမားသည အမး သမးမား၏ လမႈဘ၀ကျမငတငေပးရနအတြက ခြတမးစနစမားအပါအ၀င ယာယအထးအေရးယေဆာငရြက ခကမားက ေရးဆြကငသးရန သေဘာတထားၿပးျဖစသည။ ၁၉၈၈ ခႏစတြင ထတျပနခသည ယာယအထး အေရးယေဆာငရြကခကမားႏင ပတသကသည အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၅ (GR 5)၌ ပညာေရး၊ ႏငငေရး၊ အလပခန႔ထားေရးႏင စးပြားေရးနယပယမား၌ ခြတမးစနစမားက အသးျပရန တကတြနးႏႈးေဆာထားသည။39 အမားျပညသဆငရာ ဆးျဖတခကမားခမတရာ၌ အမးသမးမား မမတ႔၏ ပါ၀ငေဆာငရြကခြင အခြငအေရးက ရယကငသးႏငေစရန ပပးကညေပးရမမက ကား-မ ေရးရာ ဂ(န)ဒါ ခြတမးစနစသည ပမမတမႈရၿပး ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပထားသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမး ျဖစေစရန အေထာကအကျပႏငသည မဟာဗဟာတစရပလညးျဖစသည။ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာင ရြကမႈ ျမငတကလာျခငးအားျဖင ဆးျဖတခကခမတသည အေၾကာငးအရာႏင နညးလမးအေပၚသကေရာက မႈရလာေစသည။ မမတ႔၏ ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပမား၌ ကား-မ ေရးရာ ခြတမးစနစက ထညသြငး ထားရသည ႏငငမားသည ေရြးေကာကပြဆငရာခြတမးစနစသ႔ ဆကလကတကလမးႏငသည အလားအလာ ပမျမငမားေၾကာငး ႏငငတကာအေထာကအထားမားက ရငးရငးလငးလငးျပဆလကရသည။40

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - CEDAW ဆငရာ ကတက၀တမားရေနလငကစား အာဆယ(ASEAN) ႏငငမားအၾကား အမးသမးမား၏ ႏငငေရးအရပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏႈနး အနညးဆးျဖစေနသညအျပင တရား၀င ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား လး၀နးပါးေပာကကြယေနေသာလညး ျမနမာႏငငအစးရ သည ဆးျဖတခကခမတသည အသကအ၀နး၌ အမးသမးမား၏ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက ျမငတငေပးႏငရန ခြတမးစနစေသာလညးေကာငး အျခားယႏရားတစခခကေသာလညးေကာငး ေရးဆြကငသးရန ပကကြက လကရသည။41 ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင စပလဥး၍ ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလအတြငး ပထမအႀကမေျမာက ကငးပခသည ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ(UPC)၌ “တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတ စာခပ(NCA)၏ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈလမးညႊနမေဘာငအရ အလႊာအသးသးရ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ အနညးဆး ၃၀% ျပညမေအာင” ေဆာငရြကရန သေဘာတခၾကသည။”42 ပထမအႀကမ UPC သ႔ တကေရာကပါ၀ငရန ဖတၾကားခရသည အမးသမးဥးေရသည ၇% သာရခသည။43 ၂၀၁၆ ခႏစ ၾသဂတလအတြငး ကငးပခသည ၂၁ ရာစ ပငလညလာခဟလညးေခၚသည ဒတယအႀကမ UPC ၌ တကေရာကခၾကသည အမးသမးဥးေရစစေပါငးသည ၁၃% ခန႔ ရလာခသျဖင သေဘာတခၾကသည ခြတမး

39 စာတမးအျပညအစက www.refworld.org/docid/52dcfeb84.html တြင ရယပါ။40 Alliance for Gender Inclusion in the Peace Process. (2015).41 Macgregor, F. (2015). “Women MPs up, but Hluttaw still 90% male.” Myanmar Times. 19 March. Accessed 18

December, 2016; Japan International Cooperation Agency (JICA). (2013). Country Gender Profile: Republic of the Union of Myanmar Final Report; AGIPP. (2015); Gender Equality Network and Global Justice Center. (2016); Oxfam International and Bridge. (2016). t Oxford: Oxfam.

42 ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအၾကား ခပဆခသည တစႏငငလးအပစ အခတ ရပစေရး သေဘာသစာခပ (၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရက)၊ www.networkmyanmar.org/images/stories/PDF20/NCA-Final-Text.pdf; Euro-Burma Office. (2016). Political Monitor No 2 မ ကးကားသည။ ခနးမင၊ EBO စာ-၃။

43 AGIPP. (2016). ပထမအႀကမေျမာက ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခပရပမားက www.agipp.org/infographics မ ရယသည။


ျပညမေစသည လပေဆာငခက၏ တးတကမႈက သသသာသာေတြ႔ျမငခၾကသည။44 မတသားဖြယရာကစၥရပ တစခအေနျဖင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားအတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ အျမငမားဆးျဖစခၿပး ခန႔မနးေျခအားျဖင အဖြ႔လကတကေရာကလာသည ကယစားလယစစေပါငး၏ ၂၀.၅% ခန႔ (ကယစားလယစစေပါငး ၁၇၅ ဥး၌ အမးသမး ၃၆ ဥး)သည အမးသမးမားျဖစၾကသည။ ပထမအႀကမ UPC ေနာကပငး သသသာသာျမငမားတးတကလာခေသာလညး အနမဆး ၃၀% ခြတမးျပညမရန မားစြာလအပ ေနဆျဖစသည။

ျပညမျခငးမရေစရန သကေရာကလႊမးမးလကရသည ေမာငးႏငအားမား၌ UPC ၏ အစအစဥခမတသည လပထးလပနညးမားလညး တစခအပါအ၀ငျဖစသည။ ကား-မ ေရးရာ ဂ(န)ဒါခြတမးက ပထမဥးဆးအႀကမ တရား၀ငေဖာေဆာငခြငရသည ဒတယအႀကမ UPC အထ အကးဆကရလဒက အဆးအျဖတေပးသည အစအစဥခမတေရး ေကာမတမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈသည အနမဆးသတမတခသည ၃၀% ေအာက ေလာနညးခသည။ ဥပမာအားျဖင ယေန႔အခနထ အမးသားျပနလညသငျမတေရးႏင ၿငမးခမးေရး စငတာ(NRPC)၏ ၀နထမးေပါငး ၁၁ ဥးအနက အမးသမး၀နထမး ၂ ဥးသာပါ၀င၍ အႀကျပငဆငေရး ေကာမတက အမးသား(၁၅)ဥးျဖင ဖြ႔စညးထားၿပး NCA လကမတေရးထးထားသည အဖြ႔အစညးမားႏင လကမတ ေရးထးထားျခငးမရသည အဖြ႔အစညးမားအၾကား ညႏႈငးေဆာငရြကေပးရမည အႀကျပငဆငေရးေကာမတခြ မားမ အဖြ႔၀ငစစေပါငး ၁၅ ဥးအနက ၂ ဥးသညသာ အမးသမးမားျဖစသျဖင အဖြ႔၀ငကးဥးကလင တစဥးသာ အမးသမးျဖစေနသည။ ျပညေထာငစအဆင အပစအခတရပစေရးက အေကာငအထညေဖာရန ၂၀၁၆တြင ဖြ႔စညးခသည ေကာမတမား၏ ကယစားလယစစေပါငး ၉၀ အနက သးဥးသညသာ အမးသမးမားျဖစၾက သည။45 EAOs ၏ တစႏငငလးအတငးအတာ ပစခတတကခကမႈရပစေရး ညႏႈငးေဆာငရြကေရးအဖြ႔ (NCCT) ၌ အမးသမးတစဥးသာပါ၀ငခၿပး ေနာကပငး၌ ေျပာငးလဖြ႔စညးလကသည အဆငျမငကယစားလယအဖြ႔ (SD) ၀င ၁၅ ဥးအနက ႏစဥးသာအမးသမးျဖစသည။ NCA လကမတေရးထးေရးကစၥႏင စပလဥး၍ EAOs ညႏႈငးေရးအဖြ႔၌ အမးသမး(၃)ဥးသာ ဆးျဖတခကခမတႏငသည လပပငခြငရသည။46

ျပညနယအဆင ဖြ႔စညးအပခပပမား၌လညး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ပတသက၍ တးတကမႈ အနညးအကဥးသာရသည။ ဥပမာအားျဖင တငးရငးသားျပညနယမား၌ လကရဖြ ႔စညးထေထာငထားသည ပးတြေလလာေစာငၾကညေရးေကာမတမား(JMCs)၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈအလြနနညးပါး လက ရသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင NSPAW အပါအ၀င လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင လမႈဘ၀နယပယတစလႊား စခနစႏႈနးမားေရးဆြျပငဆင၍ ခြတမးစနစမားကကငသးရန CEDAW ကတက၀တမားက အသးခႏငသည အခြငအလမးတစရပရရလာၿပျဖစေသာေၾကာင ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညနယအဆငမား၌ပါ ဤအခြင အလမးက အျမနဆးအသကသြငးရနလအပသည။47

ေဘဂငးေၾကညာစာတမးႏင လမးညႊနမေဘာင (၁၉၉၅)48

ေဘဂငးၿမ႕၌ ၁၉၉၅ ခႏစတြင ကငးပခသည စတတအႀကမေျမာက ကမာၻ႔အမးသမးမားညလာခ၌ ေရးဆြ အတညျပခသည ေဘဂငးေၾကညာစာတမးႏင လပငနးလမးညႊနမေဘာင(BPfA)သည အဖြ႔၀ငႏငငမားအား အမးသမးထ၏ အခြငအေရးမားက ယခအခနမစ၍ အားေပးျမငတငေပးရန တကတြနးထားသည။

44 ၂၁ ရာစ ပငလညလာခ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ ခန႔မနးေျခအားျဖင ၁၃% ခန႔ရခမညဟ AGIPP မ ခန႔မနးထားသည။ တရား၀င ကနး ဂဏနးအခကအလကမားက စစစသးသပရနခကခသျဖင အၾကမးဖငးေလလာသးသပထား ျခငးသာျဖစသည။ တကေရာကပါ၀ငသမား၏ စာရငးမား က မရရသကသ ႔ ၅ ရကတာအတြငး တကေရာကပါ၀ငသမားသညလညး အေျပာငးအလရခသည။

45 ပးတြအေကာငအထညေဖာေရး ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈအစညးအေ၀း(JICM)ပါ အဖြ႔၀င(၁၆)ဦးႏင ျပညေထာငစအဆင အပစအခတ ရပစမႈ ပးတြေစာင ၾကညေလလာေရးေကာမတ(JMC-U) အဖြ႔၀င (၂၆)ဦးစလးသည အမးသားမားသာျဖစေသာလညး ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရး ေကာမတ(UPDJC-1)၏ အဖြ႔၀င ၄၈ ဦး၌ အမးသမး ၃ ဦးက ထညသြငးထားရသည။

46 EAO ေစစပညႏႈငးေရးအဖြ႔၀င ေစာဟရယစငး၏ ေျပာဆခကအရ ၎တ႔၌ ေဒါကတာေနာကေပၚထး (ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ႀကးၾကပ ထနးေကာငး ေရးအဖြ႔) ႏင ေစာမရရာဇာလငး (ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥလပငနးအဖြ႔) ႏင ရေဘာမဆးပြင (NCA-S EAO UPDJC) တ႔ပါ၀ငေၾကာငးသရသည။

47 Oxfam International and Bridge. (2016), p.4.48 စာတမးအျပညအစက www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA E.pdf တြင ၾကညရႈပါ။

http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA E.pdf



BPfA သည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ ၿငမးခမးေရးႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ျမငတငအားေပးရန ရညရြယသည ကယျပန ႔ျပညစမႈအရဆးေသာ ကမာၻလးဆငရာ မ၀ါဒေရးရာလမးညႊနမေဘာငတစရပ ျဖစသည။ မေဘာငအတြငး ဆငးရမြေတမႈႏင ပညာေရးမသည အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ၊ လက နကကငပဋပကၡႏင ဆးျဖတခကခမတမႈအတြငးရ ၾသဇာအာဏာအထ လႊမးျခမႈရသည ‘စသတမတခက ထားရရမညနယပယမား’က ေဖာထတသတမတေပးထားသည။ BPfA ပါ သေဘာတရားမားက WPS ဆငရာ UNSCRs အတြငး ထညသြငးေရးဆြထားေသာလညး စစပသြငးမႈပယဖကေရးႏင ၿငမးခမးေရးက ထနးသမးေစာငေရာကသည ယဥေကးမႈတစရပထြနးကားလာေရး၊ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမမႈရေရး ႏင အဓြန႔ရညတညတခငၿမသညၿငမးခမးေရးအၾကား ရငးလငးျပတသားသည အခတအဆကမားက ဖြ ႔စညး တညေဆာကေရးတ႔အေပၚ ပမအေလးေပး၍ မးေမာငးထးျပထားျခငးျဖစသည။49

ကလသမဂၢ အမးသမးမား၏ ဂဏသကၡာဆငရာေကာမရင (CSW) သည BPfA က ငါးႏစလငတစႀကမက ျပနလညသးသပေလရသည။50 အနးဆးကမာၻလးဆငရာ BPfA (၂၀၁၅ ခႏစ ‘ေဘဂငး + ၂၀’) ျပနလညသးသပ ေရးအစအစဥ၌ ထတျပနခသည ႏငငေရးေၾကညာစာတမး၌ WPS အစအစဥက တကရကရညညႊနးချခငး မရေသာလညး CSW 58 (၂၀၁၄) ႏင CSW 60 (၂၀၁၆) ၌ သေဘာတထားသည နဂးခပသးသပ ခကမားက WPS က အခငအမာရညညႊနးကးကားမႈမား ျပလပခသည။51 အျခားအရာမားထကစာလင ဤသေဘာတညခကမားသည ဆးျဖတခကခမတသညအဆငတငး၊ ေစစပဖနေျဖေရးလပငနးမားႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအဆငတငး၊ ပဋပကၡကာကြယတားဆးေရးႏင ဖနေျဖေရး၊ ၿငမးခမးေရးထနးသမးေရး၊ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးက႑အားလး၌ အမးသမးႏင မနးကေလးမား အဓပၸာယ ျပည၀စြာ ပါ၀ငေဆာငရြကခြငရရေၾကာငး ေသခာေအာငေဆာငရြကေပးရန ႏငငမားက တကတြနး အားေပးထားသည။ ထ႔အျပင သေဘာတညခကမားသည အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအေပၚအဆးရြားဆး ျပစမႈကးလြနသမားက ျပညတြငးႏင ႏငငတကာဥပေဒေအာက၌ စရငျပစဒဏေပးျခငးႏင တာ၀နခမႈရေစ ျခငးျဖင ျပစဒဏစရငျခငးမခရသည လြတၿငမးခမးသာခြငမားက အဆးသတရနလညး အစးရမားကတကတြနး ႏႈးေဆာထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ၂၀၁၃ ခႏစ၌ လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထား ေရး၀နႀကးဥးေဆာငသည(MSWRR) ျမနမာႏငငအမးသမးေရးရာေကာမတသည ဆယႏစစာအမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (NSPAW) ေရးဆြထတျပနခသည။52 NSPAW သည CEDAW အေျခခမမားႏင ၁၂ BPfA ဥးစားေပးနယပယမားအေပၚ အေျခခတညေဆာကထားျခငးျဖစၿပး ျမနမာအမးသမးမား အဓကႀကေတြ႔ေနရသည အေရးကစၥမားက ကငတြယေျဖရငးမည လမးညႊနမေဘာင တစရပက ေရးဆြျပငဆငေပးထားသည။ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမား၊ MSWRR တ႔အၾကား အျပနအလနေဆြးေႏြးတငပငမႈရသည လပငနးစဥအားျဖင NSPAW က ေရးဆြျပငဆငခ ျခငးျဖစသည။ မတသားေလာကသညအခကအေနျဖင BPfA ရ ‘အမးသမးႏင ပဋပကၡ’ ဆငရာ အေရးပါသည နယပယငါးခက NSPAW အတြငး ပမကယျပန႔သည ‘အမးသမးႏင အေရးေပၚအေျခအေနမား’ ေခါငးစဥႀကး

49 ဤလငမားက ကမာၻလးဆငရာ UNSCR ၁၃၂၅ အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈ ေလလာဆနးစစခကအတြငး၌လညး ေဆြးေႏြး တငျပထားသည။ UN Women (2015).

50 CSW ႏင ဆကစပလပငနးစဥမားႏင အကးရလဒမားႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက www.un.org/womenwatch/daw/ beijing/index.html တြင ထပမရယႏငပါသည။ ေနာကဆကတြအေနျဖင BPfA ကနဦးလပငနးစဥမားအေပၚ အဆငျမငသးသပခက ေလးႀကမ ျပလပခသည။ ေဘဂငး + ၅ ႀကမေျမာက ျပနလညသးသပမႈ (၂၀၀၀)၊ ေဘဂငး + ၁၀ ႀကမေျမာကျပနလညသးသပမႈ (၂၀၀၅၊ ေဘဂငး + ၁၅ ႀကမ ေျမာကျပနလညသးသပမႈ (၂၀၁၀)ႏင ေဘဂငး + ၂၀ ႀကမေျမာက ျပနလညသးသပမႈ (၂၀၁၅)။ ပမအေလးေပး အာရစကရန လအပသည နယပယ မားက ေဖာထတမႈအျပင အေစာပငး စသတမတခက ၁၂ ခႏင စပလဥးသည ျပညတြငးႏင ႏငငတကာတးတကမႈမားက သးသပချခငးျဖစသည။ ေဘဂငး + ၂၀ ႀကမေျမာကျပနလညသးသပမႈက www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2015/02/beijing-synthesis-report တြင ရယႏငပါသည။

51 CSW59 မ ၂၀၁၅ ႏငငေရးေၾကညာစာတမးက www2.unwomen.org/~/media/headquarters/attachments/sections/csw/59/declaration-en.pdf တြင ၾကညရႈပါ။ CSW58 (၂၀၁၄) ၌ သေဘာတထားသည နဂးခပသးသပခကမားက www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol =E/CN.6/2014/L.7 တြင ၾကညရႈ၍ CSW60 (၂၀၁၆)၌ သေဘာတခသည နဂးခပသးသပခကမားက www.un.org/ga/search/view_doc .asp? symbol=E/2016/27 တြင ၾကညရႈပါ။

52 ဤလငခ၌ www.genmyanmar.org/publications/NSPAW%202013-2022.pdf စာတမးအျပညအစက ရယပါ။


ေအာကတြင ေျပာငးလထညသြငးခၿပး လကနကကငပဋပကၡအတြငး အမးသမးမားအေပၚကးလြနသည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက တကရကကငတြယေျဖရငးရန တြန႔ဆတလကရျခငးႏင ပဋပကၡကာကြယ တားဆးေရး၊ ဖနေျဖေရးႏင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအတြငးရ အမးသမးမား၏ အခနးက႑မားက ရငးလငး ေဖာျပထားသည။ NSPAW တြငးရ နယပယအမားစသည WPS အစအစဥႏင ဆကစပလကရၿပး ယငးတ႔၌ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ကငတြယေျဖရငးျခငး(အခနး ၄)၊ အမးသမးႏင အေရးေပၚအေျခ အေနမား(အခနး ၅)၊ အမးသမးႏင ဆးျဖတခကခမတမႈ(အခနး ၇)၊ ဖြ႔စညးအပခပမႈဆငရာ ယႏရားမား (အခနး ၈) ႏင အမးသမးႏင လ႔အခြငအေရး (အခနး ၉) တ႔ ပါ၀ငလကရသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင “အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားႏင ႏငင၏ ႏငငေရးႏင အပခပေရးနယပယမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက ျမငတငအားေပးလကရေၾကာငး” ရငးလငးတငျပချပးအစအစဥ 2030 ႏင စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငမား(SDGs)က အေကာငအထညေဖာမည ကတက၀တ မား၏ တစစတတစပငးအေနျဖင NSPAW မတစဆင BPfA က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြက သြားမညျဖစေၾကာငး အႀကမ ၆၀ ေျမာက CSW (၂၀၁၆ ခႏစ)၌ ကတက၀တျပခသည။ သ႔ရာတြင စတင ေဖာေဆာငခၿပး (၂)ႏစ ၾကာသညတငေအာင အေကာငအထညေဖာမညစမခက သ႔မဟတ သးသန႔ရနပေငြ ခထားျခငးမရသကသ ႔ မ၀ါဒကျမငသာသညအေရးယေဆာငရြကခကမားအျဖစ ေျပာငးလေဖာေဆာင ရာတြငလညး ေႏးေကြးလကရသည။ ျမနမာႏငငအစးရသည NSPAW အားျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အပါအ၀င အစးရက႑အတြငး အမးသမးမား၏ အျပညအ၀ပါ၀ငေဆာငရြကခြငက ဟန႔တားလကရသည အဓကအတားအဆးေပါငးမားစြာက ကငတြယေျဖရငးႏငမည အလားအလာရေနသည။ အနမဆးအေနျဖင အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈက အရနျမငေဆာငရြက၍ လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာ ခထားေရး၊ ပညာေရးႏင ကနးမာေရး၀နႀကးဌာနမား အပါအ၀င NSPAW ရညမနးခကပနးတငမား အေပၚ ဗဟျပလပကငေဆာငရြကလကရသည ၀နႀကးဌာနမားအတြက မျဖစမေန ဘ႑ာေငြခြေ၀ခထားေပးရန လအပသည။ အဆပါဘ႑ာေငြမားႏင လပငနးစမခကမားသည လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန၏ NSPAW ဆငရာ သးျခားအေရးယေဆာငရြကခကမားက ကာမရန လအပသကသ႔ ျပညထေရး၀နႀကးဌာန (ဥပမာအားျဖင) အပါအ၀င အျခား၀နႀကးဌာနမား၏ သကဆငရာအစ အစဥမား၊ မ၀ါဒမားႏင ဥပေဒမားအတြငး အမးသမးမား၏ လအပခကမားက ထညသြငးေပါငးစပရနအတြက အဆငျမငပငးမ ကတက၀တျပရနလညး လအပသည။ ကလသမဂၢ၏ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရး (၂၀၁၀) ဆငရာညႊနးကနးမားသည ျမနမာႏငငအစးရ၏ NSPAW လကေတြ႔ေဖာေဆာငမႈအတြကမားစြာ အေထာကအကျပေပးႏငသည။

အေကာငအထညေဖာေရးအတြက အကအညမား ရႏငၿပးျဖစသည။ ဥပမာ ကလသမဂၢမသားစအစအစဥ ေရးဆြ ေရးအဖြ႔(UNFPA)ႏင လမႈဖလေရးဥးစးဌာန(DSW)တ႔ပးေပါငး၍ NSPAW သာမက CEDAW နဂးခပအႀကျပ ေထာကခခကမားႏင ဆကစပပတသကသည အစးရ၏ ကတက၀တမားက နားလညသေဘာေပါကေစရန အတြက အစးရ၀နႀကးဌာနမားက စြမးေဆာငရညျမငတငေရးသငတနးမား ပ႔ခေပးလကရသည။ UNFPA သည NSPAW က အေကာငအထညေဖာေရးအတြကသာမက ရနပေငြႏင နညးပညာပငးဆငရာ အေထာက အပမားက ညႏႈငးေဆာငရြကရနဖြ႔စညးထားသည ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင အမးသမးျမငတငေရး ဆငရာ က႑အလကလပငနးအဖြ႔က ပးတြဥးေဆာငလကရသည။ ထ႔အျပင UNFPA သည NSPAW ပါ အမးသမးႏင အၾကမးဖကမႈဆငရာ ဥးစားေပးနယပယမားက အေကာငအထညေဖာရာ၌ အစးရကအေထာက အကျပရန အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈကာကြယတားဆးေရး ဥပေဒမၾကမးေရးဆြသည လပငနး စဥတစေလာက DSW က ပပးကညေပးခသည။ ေနာကဆးအေနျဖင UNFPA သည GBV ဆငရာအခက အလကမား၏ အရညအေသြးျမငမားလာေစရနႏင ပမထေရာက၍ ဥးတညပစမတထားကာ အစအစဥေရးဆြ ခမတမႈက ပပးကညရန ၀နေဆာငမႈလပငနးလပကငလကရသမားမတစဆင လသားခငးစာနာ ေထာကထား ေရးက႑အတြငး GBV က စဥဆကမျပတ ေစာငၾကညေလလာႏငရနလညး ႀကးပမးေဆာငရြကလကရသည။



ဇယား (၃) ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ ကယစားျပပါ၀ငမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈက အဓပၸာယဖြငဆသတမတျခငး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပေရး ရညမနးခကပနးတငက အားေပး ျမငတငရနအတြက အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ ကယစားျပပါ၀ငမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငး ေပါငးစပမႈက နားလညသေဘာေပါကရန အေရးႀကးသည။ AGIPP ၏ ပထမအႀကမ ေျမာကမ၀ါဒသးသပခက အကဥး၌ - ျမနမာႏငငအတြငး အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ မဝါဒခမတျခငး - မးေမာငးထး ျပခသလပင ဤသေဘာတရားမားက မၾကာခဏဆသလ တစခတညးအေနျဖငေသာလညးေကာငး အနကတပဒ အေနျဖငေသာလညးေကာငး အသးျပေလရသည။

လမႈေရးႏင ႏငငေရးအခငးအကငး၌ ကယစားျပပါ၀ငမႈသည အေရအတြကပဓာနျပအမးအစားျဖစၿပး ပါ၀င ေဆာငရြကမႈသည အရညအေသြးပငးအရ ထထ၀င၀ငပါ၀ငေဆာငရြကျခငးျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနး စဥမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈသည အပခပစမေရးႏင လမႈဘ၀နယပယတစရပရပကသ႔ပင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ေရာငျပနဟပသည အဓကလ႔အခြငအေရးတစရပျဖစ သည။ အဓပၸာယ ျပည၀သည ပါ၀ငေဆာငရြကမႈဆရာ၌ မ၀ါဒႏငႏငငေရးဆငရာကစၥရပမား၌ အမးသမးမားအဓပၸာယျပည၀စြာ ထည၀ငကညႏငသည စြမးရညမးရရမည။ ထသ႔ပါ၀ငေဆာငရြကမႈသည အမးသမးမား၏ ပါ၀ငမႈအေရ အတြက ‘အေလးထားရမညပမာဏ’ျပညမလာပါက ေပၚေပါကလာေလရၿပး မၾကာခဏဆသလ ၃၀% ၀နးကငခန႔ သတမတေလရျခငးသည ေဘဂငးလပငနးလမးညႊနမေဘာင၌ အနမဆးစမတအျဖစ သတမတချခငးေၾကာင ျဖစသည။

ထညသြငးေပါငးစပေရး(၀ါ ‘ပါ၀ငမႈ’) သေဘာတရားသည အဆငျမငေစစပညႏႈငးေရးလပငနးမား၌ ျဖစေစ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင ပတသကသည ဆးျဖတခကမားခမတလာႏငေအာငညႏႈငး ေပးသည နယပယမား၌ျဖစေစ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားအေပၚ လကလမးမပါ၀ငႏငသည အမးသမးမား၏ စြမးရညက ရညညႊနးျခငးျဖစသည။ ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈသည ကား-မ ေရးရာ လကၡဏာရပတစခစ၏ မတကြျပားသည လအပခကမားႏင လကေတြ႔ဘ၀မားအေပၚသကေရာကရကခတမႈရေစသည ကား-မ ေရးရာ အကးရလဒေကာငးမား၊ ဆးျဖတခကမား ႏင အေရးယေဆာငရြကခကမားဆသ႔ ဦးတညေစသည မ၀ါဒမား၊ ဆနးစစသးသပခကမားႏင ဆကစပလကရသည။53 အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈသည အေရးပါေသာလညး ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈအတြက လေလာကသညအေနအထားမဟတေပ။ ကား-မ ေရးရာ အကး ရလဒေကာငးမား ထြကေပၚလာေစရန အမးသမးမားကသာ တာ၀နရသညမဟတဘ အမးသားမားသညလညး ထပတတာ၀နရသျဖင အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈပစႏင အရညအေသြးသည အလြနအေရးႀကးသည ကစၥရပျဖစသည။

53 ဤအခက၌ အမးသမး၊ အမးသား၊ မနးကေလး၊ ေယာကားေလး၊ လငေျပာငးထားသမားႏင ဒြလငခယထားသမား အားလးပါ၀င သည။


၃။ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကမား ၂၀၀၀ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၃၁ ရကေန႔တြင ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစသည UNSCR 1325 က တစည တစညြတတညး ေထာကခအတညျပခၾကသည။ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစအေနျဖင လကနကကငပဋပကၡ ေၾကာင အမးသမးႏင မနးကေလးမားထခကနစနာရသည အခးအဆသည အမးသားမားႏငတညမႈ မရေၾကာငးႏင ႏငငတကာၿငမးခမးေရး၊ လျခေရးႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးအၾကား ဆကႏြယ ပတသကလကရေၾကာငး ပထမဥးဆးအႀကမ တရား၀ငအသအမတျပျခငးျဖစသည။ WPS မေဘာင၏မလ ဇစျမစဆးျဖတခကျဖစသည UNSCR ၁၃၂၅ သည အမးသမးမားက အျပညအ၀ထညသြငး ပါ၀ငေစမသာလင ၿငမးခမးေရးအဓြန႔ရညတညတႏငေၾကာငးႏင ၿငမးခမးေရးသည အမးသမးႏင အမးသား အၾကားတနးတ ညမေရးႏင ခြျခားဖယထတ၍မရဘ ထထ၀င၀င ခတဆကပတသကလကရေၾကာငး ႏႈးေဆာခသည အရပဘကလမႈအဖြ ႔အစညးမား၏ ဆယစႏစေပါငးမားစြာၾကာျမငသည ႏငငေရးေျပာငးလေရးစညးရး လႈပရားမႈႏင မ၀ါဒေျပာငးလေရးစညးရးလႈ ႔ေဆာမႈမားေၾကာင ေပၚထြကလာသညရလဒတစချဖစသည။54 ထအခနမစ၍ ကမာၻအ၀မး ႏငငအလကႏင ေဒသအလက လကနာကငသးလာေစရန မးထးေပးခၿပး ေနာကဆကတြ ဆးျဖတခက (၇) ခကလညး ေရးဆြအတညျပႏငခသည။ အားလးက စေပါငးလကသညအခါ ယေန႔ညႊနးဆေနၾကသည WPS ဆငရာ ‘စမေဘာင’ ျဖစလာသည။ ဤ WPS ဆငရာ ဆးျဖတခကမားက ဇယား (၄) တြင အကဥးခပရငးလငးတငျပထားသည။

ဇယား (၄) အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကမားက အကဥးခပရငးလငးေဖာျပခက

ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ (၂၀၀၀) - အမးသမးမားအေပၚ သကေရာကလကရသည ပဋပကၡ၏ ထခကမႈမားက ကငတြယေျဖရငး၍ ပဋပကၡကာကြယတားဆးေရးႏင ဖနေျဖေရးႏင ႏငငတကာၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးက ထနးသမး ေစာငေရာကရာ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငကညမႈက အသအမတျပထားသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၂၀ (၂၀၀၈) - ပဋပကၡႏင ဆကစပသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက စစမကျဖစပြားလက ရသည ႏစဖကတပဖြ႔မားက စစေရးအရ သ႔မဟတ ႏငငေရးအရ အျမစျဖတရန စစေရးနညးဗဟာတစရပအေနျဖင အသးျပျခငးျဖစၿပး ျပစဒဏစရငျခငးခရေလမရေသာေၾကာင ရႏင စစဘကဆငရာ အထးအေရးယေဆာငရြကခကမား လအပလကရေၾကာငး အသအမတျပထားသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၈ (၂၀၀၉) - အဆငျမငဦးေဆာငဦးရြကျပမႈက ေဖာထတေပးသညအေနျဖင အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပရး၌ ပဋပကၡအတြငး လငအၾကမးဖကမႈဆငရာ အထးကယစားလယထားရျခငးႏင ၿငမးခမးေရး ထနးသမးသည စစေရးလႈပရားမႈမားအတြငး အမးသမးမားက ကာကြယေစာငေရာကမည အႀကေပးမားထား ရျခငးတ႔အပါအ၀င ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၂၀ က ပမထထေရာကေရာက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန ေရးဆြကငသးချခငးျဖစသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၉ (၂၀၀၉) - ပဋပကၡလြန ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈက အေလးေပးအာရစကျခငး ျဖစၿပး ၿငမးခမးေရးစကား၀ငးမား၌ ပါ၀ငေဆာငရြကမည အမးသမးအေရအတြကက ျမငတငေပးမည မဟာဗဟာတစရပႏင ကလသမဂၢႏင အဖြ ႔၀ငႏငငမားအား ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ အေကာငအထညေဖာမႈက တငးတာႏငသည ကမာၻလးဆငရာညႊနးကနးမား ေရးဆြျပငဆငရန ေတာငးဆမႈတ႔ပါ၀ငသည။

54 UN Women. (2015). p 28.



ဆးျဖတခကအမတ ၁၉၆၀ (၂၀၁၀) - ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက ကငတြယေျဖရငးရန လအပသည အေစာပငးကတက၀တမားက လကနာျဖညဆညးရန၊ ကးလြနသမားက အေရးယျခငးအားျဖင ျပစဒဏစရငမခရျခငးက တကဖကမည ယႏရားမားက ေရးဆြျပငဆငႏငသညလပပငခြငမား အပႏငးရနႏင ေစာငၾကညေလလာျခငး၊ ဆနးစစသးသပျခငးႏင အစရငခမညအစအစဥမားေရးဆြခမတရန ထပေလာငးႏႈး ေဆာထားျခငးျဖစသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၀၆ (၂၀၁၃) - အေစာပငးဆးျဖတခကမားက အေကာငအထညေဖာရန ပမအားထတ၍ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈကးလြနသမား ျပစဒဏစရငမခရျခငး တကဖကသြားရနအဓက ေဆာငရြကသမားအားလးက ေတာငးဆထားသည။ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက ကာကြယ တားဆး၍ တန႔ျပနေျဖရငးရာ၌ အမးသမးအဖြ႔အစညးမားအပါအ၀င အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ အေရးပါမႈက အသအမတျပထားသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၂၂ (၂၀၁၃) - ပဋပကၡဖနေျဖေရးအတြငး အမးသမးမား အထးသျဖင ေခါငးေဆာငပငး ရာထးမားမ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ကယစားျပပါ၀ငမႈက ျမငတငရနအတြက ခငမာအားေကာငးသည အေရး ယေဆာငရြကခကမားက ေရးဆြျပငဆငေပးထားသည။ ႏငငတကာၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးက ထနးသမးရာ၌ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ဗဟျပရန ထပေလာငးႏႈးေဆာထားသည။ သားမယားျပကငခရမႈေၾကာင ကယ၀နရလာျခငးမားအပါအ၀င ကယျပန႔ျပညစသည လငပငးဆငရာႏင သားဖြားမႈဆငရာ ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈ မားက အျပညအ၀ရယအသးျပႏငေစရန လသားခငးစာနာေထာကထားေရး အကအညလအပမႈက ရငးလငး ေဖာျပထားသည။

ဆးျဖတခကအမတ ၂၄၂၂ (၂၀၁၅) - လသားခငးစာနာ ေထာကထားေရးအကအညမတစဆငျဖစေစ WPS အတြက အရငးအျမစမားက တးျမငခထားေပးရန အစးရမားက ေတာငးဆထားသည။ WPS အစအစဥအတြငး အစြနးေရာကအၾကမးဖက၀ါဒတနျပနေရးက ထညသြငးေပါငးစပရန လအပရမမကအေပါစားလကနကမားႏင လကနကငယမား တရားမ၀ငလႊေျပာငးမႈမားက ကာကြယတားဆးရာ၌ အမးသမးမား၏ အခနးက႑က ထညသြငး စဥးစားရနလအပေၾကာငးကပါ ရငးလငးတငျပထားသည။ ၂၀၁၆ ခႏစ ကမာၻ႔လသားခငးစာနာေထာကထားေရး ညလာခ၌ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားက ဗဟျပစဥးစားရန ေတာငးဆထားသည။

ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ (၂၀၀၀)55

UNSCR ၁၃၂၅ သည စစပြ၏ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမားအေပၚ သကေရာကထခကမႈကသာ တန႔ျပန ေျဖရငးထားျခငးမဟတဘ ပဋပကၡစမခန႔ခြေရး၊ ပဋပကၡဖနေျဖေရးႏင အဓြန႔ရညတညတခငၿမသည ၿငမးခမး ေရးက တညေဆာကရာ၌ အေရးပါသညေနရာမ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငသည အမးသမးမား၏ အခနးက႑ကပါ မးေမာငးထးျပထားသည။ အထးသျဖင ပဋပကၡကာကြယတားဆးေရး၊ စမခန႔ခြေရးႏင ဖနေျဖေရးဆငရာ ဆးျဖတခကခမတမႈအတြငး အမးသမးမားကယစားျပပါ၀င၍ အဓပၸာယရရပါ၀ငေဆာငရြကေရးႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈကျမငတငေပးရန ေတာငးဆထားျခငးျဖစသည။ ထ႔အျပင အၾကမးဖကပဋပကၡက ဖနေျဖရနႀကးစားလကရသည အစးရႏင အစးရမဟတသည အဓကေဆာငရြကသမားအားလးက GBV ႏင ကးလြနသမား ျပစဒဏစရငမခရျခငးက အဆးသတမည အေရးယေဆာငရြကခကမားက ေဖာေဆာငရနႏင ၿငမးခမးေရးထနးသမးသည စစဆငေရးလပငနးမားအတြငး ကား-မ ေရးရာ သေဘာတရားက ထညသြငး ေပါငးစပရန ေတာငးဆထားသည။ ထ႔ထကပ၍ စစေရးေလလာေစာငၾကညသမား၊ ရတပဖြ႔၊ လ႔အခြငအေရးႏင လသားခငးစာနာေထာကထားေရး လပကငေဆာငရြကေနသမားက အမးသမးအခြငအေရးႏင ကား-မ ေရးရာ သငတနးမားပ႔ခေပးရန အလြနအေရးႀကးေၾကာငး ရငးလငးေဖာျပထားသည။ အေရးအႀကးဆးအခကအေနျဖင UNSCR ၁၃၂၅ ၌ ၿငမးခမးေရး ေစစပညႏႈငးေရးလပငနးစဥအတြငးရ အဆငအားလး၌ အမးသမးမားက ထညသြငးပါ၀ငေစရနလညး အထးတလညေတာငးဆထားသည။ UNSCR ၁၃၂၅ က ေထာကမထားသည မ႑ငေလးရပမာ ပါ၀ငေဆာငရြကေရး၊ ႀကတငတားဆးေရးႏင ကာကြယေစာငေရာကေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးတ႔ျဖစၾကသည။

55 unscr.com/en/resolutions/doc/1325 ၌ စာတမးအျပညအစက ရယပါ။

http://unscr.com/en/resolutions/1325


ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - UNSCR ၁၃၂၅ ၏ ပါ၀ငေဆာငရြကေရးမ႑ငသည ျမနမာႏငငအတြက အေရးပါသညနယပယတစချဖစသည။ အခနး (၂-၃)တြင ေဖာျပခသကသ႔ပင ျမနမာႏငင၏ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကလကရသည အဖြ႔အစညးမားသည အမးသမးမားအဓပၸာယျပည၀စြာ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငေရးအတြက မ၀ါဒမားေရးဆြကငသးရန ပကကြကေနဆျဖစသည။ ႏငငေရးစကား၀ငး၌ အမးသမးဥးေရ ၃၀% ထညသြငးပါ၀ငေစရန အဆျပျခငးသည အျပသေဘာေဆာငသည အေရြ႕တစချဖစ ေသာလညး ေျမာကမားလစြာေသာ ဖြ႔စညးအပခပပဆငရာႏင လကေတြ႔ပငးဆငရာ အတားအဆးမား ကနရ ေနဆျဖစသည။ အခးကခြတမးခစနစ လကေတြ႔အသက၀ငလာရနအတြက လပသာကငသာရေစသည မ၀ါဒမားႏင လကေတြ႔အေျခအေနမားက ဥးစြာစစဥထားရန လအပသည။ ယငးတ႔၌ ကား-မ ေရးရာထညသြငး ေပါငးစပေရးမ၀ါဒအခငးအကငးမားက ေရးဆြျပငဆငႏငေစရန ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ လႊတေတာႏင အရပဘက လမႈအဖြ ႔အစညးကြနရကမားအတြငး ကား-မ ေရးရာ သးသန႔ေတြ႔ဆစညးေ၀းပြမား ေခၚယ ကငးပျခငး၊ အမးသားမားအေနျဖင ႏငငေရးအ၀နးအ၀ငး၌ အမးသမးမားအတြက ဂရတစကေနရာေပးျခငး၊ အဖြ႔အစညးအလက ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရး မဟာဗဟာမားႏင အျခားအခကမား ပါ၀ငႏငပါသည။ လမႈေရးအရ သတမတထားသည အမးသမးမား၏ အခနးက႑မားအတြငးရ အမးသမးမားအေပၚသကေရာက လကရသည အခနေပးရျခငးႏင အျခား၀နထပ၀နပးမားက အသအမတျပျခငး အထးသျဖင အမႏငေ၀းသည အရပေဒသမားသ႔ ခရးထြကရသည အမးသမးမားအတြက ကေလးသငယျပစေစာငေရာကေရးႏင လအပ သညအကအညမားက ေဖာထတေပးအပျခငးကသ ႔ေသာ နစနာခကမားက ကစားေပးသည အေရးယ ေဆာငရြကခကမားအားျဖင ပမအဓပၸာယျပည၀စြာ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငေစရန ပပးကညေပးႏငသည။56 ျမနမာႏငငအတြငး အဆငျမငဆးျဖတခကခမတသည အေလအထမားအတြငး အမးသမးမားပါ၀ငေဆာငရြက မႈနညးပါးသည သမငးေၾကာငးရညၾကာလြနးေနၿပျဖစေသာေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးမ အမး သမးမားက ေဘးဖယထားသညအေလအထမား ဆကလကျဖစပြားျခငး မရေစရနအတြက ခြတမးစနစမားႏင ခြျခားဆကဆမႈက ေရာငၾကဥသညမ၀ါဒမားခမတကငသးရန လအပေနၿပျဖစသည။

UNSCR ၁၃၂၅ ပါ ႀကတငတားဆးေရးႏင ကာကြယေစာငေရာကေရးမ႑ငမားသည NCA၏ ကယျပန႔ျပညစမႈ မရသည အၾကမးဖကမႈဆငရာ အဓပၸာယဖြငဆခကမားႏင အထးတလည ဆကစပလကရသည။ အမးသမးမား အေပၚ အၾကမးဖကမႈက အဓပၸာယဖြငဆသတမတရာ၌ NCA သည အမးသမးမားအေပၚ ‘နညးမးစ’ သး၍ အၾကမးဖကမႈက ထညသြငးသေဘာတရန ပကကြကခသည။ ထ႔အျပင အမးသမးမားအား တရားမတမႈက ရယအသးခႏငေစၿပး အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖင အၾကမးဖကမႈကးလြနသမားက စရငျပစဒဏ ခမတႏငမည အေရးယေဆာငရြကခကမားလညးပါရျခငးမရေပ။57 ျမနမာႏငင၏ ၂၀၁၁ ခႏစ ကမာၻလး ဆငရာ ပမနျပနလညသးသပမႈအစအစဥ(UPR)၌ ျမနမာႏငငအစးရသည GBV ကးလြနခခရသမားႏင အသကရငကနရစသမား တရားမတမႈရရေအာင ေဆာငရြကေပးရန လအပသည အႀကျပေထာကခခက အေျမာကအမား လကခရရခေသာလညး ယေန႔အခနထ ယငးအႀကျပေထာကခခကတစခတစေလမ လကေတြ႔ အေကာငအထညေဖာချခငးမရေပ။58

ႏငငတကာစခနစႏႈနးမားႏငအည အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ ႀကတငတားဆးေရးႏင ကာကြယ ေစာငေရာကေရးဥပေဒ(PoVAW)က ကယျပန႔ျပညစစြာ ေရးဆြျပငဆငထားျခငးသည အလြနေကနပအားရဖြယ ေကာငးသည အေရြ႕တစချဖစသည။ ဥပေဒမၾကမးအတြငး၌ ဥပမာအားျဖင သားမယားျပကငမႈ၊ သေဘာ တခြငျပခက၊ လကထပထမးျမားျခငး၊ အေမြဆကချခငးႏင ကြာရငးျပတစျခငးတ႔ႏင စပလဥး၍ ကယျပန႔

56 ဤေနရာ၌ အခကအလကမားက ပမၾကညရႈႏငပါသည။ သငးလ၀ငး (၂၀၁၆)။ “Peace process quota no guarantee for women’s participation.” Myanmar Now. ေဖေဖာ၀ါရလ ၁၅ ရက။ ၂၀၁၆ ႏ၀ငဘာလ ၂၉ ေန႔တြင ၀ငေရာကၾကညရႈခသည။

57 NCA ႏင ႏငငေရးေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအေပၚ ကယျပန႔ျပညစသည ကား-မ ေရးရာ ေလလာဆနးစစမႈက AGIPP ၏ ေနာငလာမည မ၀ါဒ သးသပခကစာတမးအမတ (၅)တြင ဆကလကျပလပသြားမညျဖစသည။

58 ျမနမာႏငငအေနျဖင လကခသေဘာတထားေသာလညး အေကာငအထညေဖာရျခငးမရေသးသည ဤအႀကျပေထာကခခကမား၌ ‘လကထပထား ေသာလညး အလမတပျပကငမႈအပါအ၀င မညသညအေျခအေန၌မဆ သားမယားျပကငမႈက ျပစမႈေၾကာငးအရ ျပငးျပငးထနးထနအေရးယသည ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားက ခမတကငသးရန’ႏင ‘အမတြငးအၾကမးဖကမႈႏင လငပငးဆငရာအလြသးစားမႈပစအားလးအပါအ၀င အမးသမးႏင မနးက ေလးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ျပစမႈေျမာကသည ရာဇ၀တမႈအျဖစျပ႒ာနး၍ ကးလြနသမားက စရငျပစဒဏေပးရန’ ေတာငးဆထားသညအခက မားပါ၀ငသည။ အႀကျပေထာကခခကအျပညအစက http://bit.ly/1XUBrD5 ဤေနရာ၌ ရယပါ။



ျပညစသည အဓပၸာယဖြငဆသတမတခကမားပါ၀ငလကရၿပး ဖြ႔စညးတညေဆာကပတစခလးက အသကရင ကနရစသအေျချပခဥးကပလပေဆာငမႈ၌ ဗဟျပထားသည။ ဥပေဒမၾကမး၌ လကနကကငစစသားမားႏင အရာရမား ကးလြနခသည GBV အမႈမားက PoVAW၏ စရငပငခြငအာဏာစကေအာကတြင ထားရရန ေတာငးဆထားသျဖင ထကသ႔ေသာ ကးလြနမႈမားက စရငဆးျဖတႏငသညဟ အဓပၸာယသကေရာကလက ရသည။59 PoVAW ၏ အခ႕ေသာျပ႒ာနးခကမားက အတညမျပခင ယတေလာအားနညးသြားေစရန လပေဆာငမည အလားအလာမားေတြ႔ျမငေနရလငကစား အမးသမးအဖြ႔အစညးမားႏင အရပဘကလမႈ အဖြ႔အစညးမား ႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ချပေဆြးေႏြးတငပင၍ ျပငဆငထားသည မၾကမးက ျပညေထာငစအဆင လႊတေတာသ႔ အလးအထညမပကတငသြငးႏငမညဟ ေမာလငေနၾကသည။

ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၂၀ (၂၀၀၈)60

UNSCR ၁၈၂၀ ၌ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငးသည စစရာဇ၀တမႈႏင လသားျဖစတညမႈက ဆန႔ကငသည ျပစမႈေျမာကသညဟ အတအကေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင လကနကကငအဖြ ႔အစညး တစခ၏ ေခါငးေဆာငမားအမန႔ေပးပါက သ႔မဟတ မသကးကၽြနျပထားပါက လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက ‘စစေရးနညးဗဟာ’တစရပအေနျဖင ကငသးလာႏငေသာေၾကာင လျခေရး၊ တရားမတေရးႏင အျခားအေရး ယေဆာငရြကခကမားျဖင ကငတြယေျဖရငးရန လအပသညဟ ဆကလကမးေမာငးထးျပထားသည။

လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈက ‘စစေရးနညးဗဟာ’တစရပအျဖစ ကငသးသညသေဘာတရားက နားလည သေဘာေပါကရန ခကခသျဖင ပဋပကၡမတငမ၊ အတြငးႏင အၿပး၌ ျဖစပြားသည အျခားေသာ GBV ပစမားစြာ က ေမးမနသြားေစႏငသည။61 လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈသည လကနကကငပဋပကၡႏင တညၿငမမႈပကျပား လကရသည အေျခအေနမး၌ ျဖစရးျဖစစဥတစချဖစႏငၿပး လကနကကငစစသားမားသာမက အရပသား မားကပါ ကးလြနမႈရႏငသည။ ‘မဟာဗဟာ’ သ႔မဟတ ‘နညးဗဟာ’တစရပဟ ေျပာရျခငးမာ တပရငးမးမား အေနျဖင မမတ႔၏စစသားမားက လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ ကးလြနလကရေၾကာငး သသႀကးႏငတားျမစ ဟန႔တားမႈမရျခငး သ႔မဟတ တပရငးမးမားကယတင အမန႔ေပးေစခငးျခငး (ဥပမာအားျဖင အမးသမးမားက အတငးအဓမၼလငဆကဆေစျခငး၊ လငေဖာေျဖေရးအတြက လကနကးမႈက စစဥေဆာငရြကျခငး၊ သ႔မဟတ အတငးအဓမၼသားေၾကာျဖတျခငး၊ ကယ၀နေဆာငေစျခငး သ႔မဟတ ကယ၀နဖကခေစျခငး) မးကဆလ ျခငးျဖစသည။ ဤကသ႔ေသာ လပေဆာငခကမားသည ေဒသတြငးေနထငလကရသည လထအားေၾကာကရြ႕ ထတလန႔သြားေစၿပး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမခရေစရန အငအားသးေမာငးထတသကသ႔ ျဖစေနျခငး သ ႔မဟတ တငးရငးသားမးႏြယစတစခက ၀ါးၿမမညအစအစဥ၏ အစတအပငးတစခ ျဖစေနႏငျခငးတ ႔ ေၾကာင ‘နညးဗဟာမား’အျဖစ သတမတျခငးျဖစသည။ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက မဟာဗဟာတစရပ အေနျဖင ကငသးျခငးႏင အမးသမးမား ႏစေပါငးမားစြာႀကေတြ႔ခစားေနရသည သေဘာသဘာ၀က ခြျခားနားလညရန အေရးႀကးသည။62 ထသ႔ျပလပရနအတြက အစးရႏင အစးရမဟတသည ဇာတေကာငမား ကးလြနသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈပစမားက ဂရတစကေလလာဆနးစစ၍ ထကသ႔ေသာ အႀကမ ေရ အေျမာကအမားကးလြနမႈ၏ ရညရြယခကႏင ပစမတထားသည အပစမားက ခြျခားေဖာထတရန လအပသည။63 ထ႔ထကပ၍ ကယျပန႔စြာသးသပရမညဆပါက GBV ကးလြနမႈမား ပ႕ႏ႔ေနျခငးက ‘ပဋပကၡ အခငးအကငးမား’ သ႔မဟတ ပဋပကၡ၏ အပငးအျခားတစခ၌သာ ေတြ႔ေလေတြ႕ထရသည အခငးအကငး တစရပအေနျဖင ရႈျမငသြားျခငးမရေအာင ေဆာငရြကရန အလြနအေရးႀကးသည။

59 Gender Equality Network. (2015). ျမနမာႏငငအတြငး အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈက ကငတြယေျဖရငးျခငး - ကယျပန႔ျပညစသည ဥပေဒတစရပ ေပၚထြကလာေစရန စညးရးလႈ႔ေဆာမႈ၊ ရနကန၊ GEN။

60 ဤေနရာ၌ unscr.com/en/resolutions/doc/1820 အျပညအစ ရယပါ။61 ဤကစၥရပႏင ပတသက၍ ပမထထ၀င၀င စးစမးေလလာလပါက ဤစာတမးက ၾကညရႈပါ။ Cohen, D., Hoover-Green,

A., & Wood, E. (2013). Wartime Sexual Violence - Misconceptions, Implications, and Ways Forward. United States Institute of Peace Special Report. Washington D.C.: USIP; Meger, S. (2016). “The Fetishisation of Sexual Violence in International Security.” International Studies Quarterly. ၆၀ (၁) စာပဒ ၁၄၉-၁၅၉၊ လသားလျခေရးဆငရာ အစရငခေရးစမကနး (၂၀၁၂)။ Human Security Report 2012: Sexual Violence, Education, and War: Beyond the Mainstream Narrative. Vancouver: Human Security Press.

62 Cohen, D., Hoover-Green, A. & Wood, E. (2013).63 အထကပါအတငးျဖစသည။



ထ႔အျပင ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပမား၌ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကသည ရာဇ၀တမႈကးလြနသည လကနကကငစစသားမားက လြတၿငမးခမးသာခြငမေပးသငေၾကာငးကလညး UNSCR ၁၈၂၀ ၌ အတအက ေဖာျပထားသည။ ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ ကလသမဂၢအေနျဖင အရပသားမားအေပၚ လငပငးဆငရာ အၾကမး ဖကျခငးႏင အျခားအၾကမးဖကမႈပစမားက ကာကြယတားဆး၍ အသအမတျပကာ အေရးယေဆာငရြကရန စစဖကဆငရာႏင လသားခငးစာနာေထာကထားေရး လပငနးေဆာငရြကေနသမားက ေလကငသငၾကားေပးရန ဆကလကတကတြနးႏႈးေဆာထားသည။ ကနးမာေရးႏင တရားစရငေရးနယပယမားအပါအ၀င မမတ ႔၏ စြမးေဆာငရညမားက ခငမာအားေကာငးလာေအာငတညေဆာကရန အစးရမားက ေတာငးဆထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ၁၉၉၀ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငရ လကနကကငပဋပကၡဒဏသင တငးရငးသားနယေျမေဒသမား၌ တငးရငးသအမးသမးမားအေပၚ လကနကကငတပဖြ ႔မား အထးသျဖင တပမေတာသားမားကးလြနသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားႏင ပတသကသည အစရငခစာမား ကယကယျပန႔ျပန႔ေပၚထြကလာခသည။ အစးရႏင အျခားဆကစပပါဝငသမား ကးလြနခသည GBV ပ႕ႏ႔မႈက မတတမးတငထားသည အေထာကအထားမားရေနလငကစား ျမနမာႏငငအစးရသညမမတ ႔၏ ကာကြယေရးက႑ရ ၀နထမးမားက ျပစဒဏစရငခရျခငးမရေစရန အာမခေပးထားသည ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားက ျပငဆငရန ပကကြကေနဆျဖစသည။64 ထ႔ထကပ၍ဆရေသာ NCA ၏ အရပသားျပညသမားက ကာကြယ ေစာငေရာကရန ေဖာျပထားသည အခနး ၃ အပဒ ၃(ဍ)ပါ လငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈ (အမးသမးႏင ကေလးသငယမား)အေပၚ အဓပၸာယဖြငဆမႈမားသည ကဥးေျမာငး၍ GBV ပစအမားအျပား အကး၀ငမႈမရသညအျပင အသကရငကနရစသမားအတြက တရားမတေရးဆငရာ ယႏရားမားလညး ေပာကဆးလက ရသည။65

ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၈ (၂၀၀၉)66

UNSCR ၁၈၈၈ သည အေထြေထြအတြငးေရးမးခပအား UNSCR ၁၃၂၅ ႏင ၁၈၂၀ အေကာငအထညေဖာမႈက ဥးစးေခါငးေဆာင၍ ညႏႈငးေဆာငရြကေပးရနႏင မ၀ါဒေျပာငးလလာေအာင စညးရးလႈ ႔ေဆာရနအတြက အထးကယစားလယတစဥး(SRSG) ခန႔အပထားရရန တကတြနးထားသည။ ဤကတက၀တက ၂၀၁၀ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလအတြငး ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈဆငရာ ပထမဥးဆးေသာ SRSG က ခန႔အပ ထားရျခငးျဖင အားေပးျမငတငခသည။ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ ကးလြနသမားက တာ၀နခေစၿပး ကးလြနခရသႏင အသကရငကနရစသမားအတြက ေလာကနသငျမတစြာကစားေပးရန ဥပေဒႏင တရား ေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားျပလပရန အစးရမားအား တကတြနးႏႈးေဆာထားသည ဆးျဖတခကတစရပ ျဖစသည။ ထ႔အျပင ရးရာေခါငးေဆာငမားအေနျဖင ကးလြနခရသမားအေပၚကရ႕ျပစတငမႈက တားျမစပတပင ေၾကာငး ေသခာေအာငေဆာငရြကေပးရနလညး အစးရမားက ေတာငးဆထားသည။ UNSCR ၁၈၈၈ သည ကလသမဂၢ ကား-မ ေရးရာအႀကေပးအဖြ ႔ႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကေရး အဖြ ႔မားအၾကား အမးသမး ကာကြယေစာငေရာကေရးအႀကေပးမား(WPAs)က ေထာကပေပးရန ေတာငးဆထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ကလသမဂၢအေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ပဋပကၡအတြငး လငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈဆငရာ အထးကယစားလယမ ၂၀၁၅ ခႏစ မတလတြင တငသြငးသညအစရငခစာ၌ လကနကကငပဋပကၡ ဆကလကျဖစပြားလကရသည ကခငျပညနယသာမက ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ ရခငႏင ခငးျပညနယမား၌ ဆကလကျဖစပြားေနသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ(တပမေတာသားမား၏ ကးလြနမႈအပါအ၀င)မားအတြက ျမနမာႏငငအစးရက ျပစတငေ၀ဖနထားသည အဆတစခပါ၀ငသည။

64 Women’s League of Burma. (2014). “If they had hope they would speak:” The ongoing use of state-sponsored sexual violence in Burma’s ethnic communities. Chiang Mai: WLB; Women’s League of Burma (2014). Same Impunity, Same Patterns. Chiang Mai: WLB. Accessed from

65 အသြငကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈရေရးႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက ဤေနရာ၌ ထပမၾကညရႈႏငပါသည။ Pierce, P. and Reiger, C. (2014). Navigating Paths to Justice in Myanmar’s Transition. New York: International Centre for Transitional Justice.

66 စာတမးအျပညအစက http://unscr.com/en/resolutions/doc/1888 ဤေနရာတြင ရယပါ။




အစရငခစာ၌ အမးသမးျမငတငေရးအတြက ၂၀၁၄ ခႏစအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ အဆးသတေရး ကတက၀တေၾကညာစာတမး၌ သေဘာတလကမတေရးထးခသည ျမနမာႏငငအစးရ၏ အခြငအလမးႏင လကနကကငတပဖြ႔၀ငမား စစအတြငး၌ ကးလြနခသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားအတြက ျပစဒဏ စရငျခငးမခရဘ ဆကလကလြတေျမာကေနျခငးႏင ပတသကသည ကစၥရပသာမက စစဘကဆငရာတရား ရးမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈအားနညးျခငးကပါ မးေမာငးထးျပထားသည။ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ ကာကြယတားဆးေရးသည အပစအခတရပစေရး ေစစပေဆြးေႏြးပြမား၏ အဂၤါရပတစချဖစသငၿပး အသြငကး ေျပာငးေရးကာလ တရားမတေရးဆငရာ လပထးလပနညးမားအတငး ကငတြယေျဖရငးသငသညဟ အႀကျပ ေထာကခထားသည။67 ေနာကတစခကအေနျဖင ျမနမာႏငငအတြငးရ ေဒသအလက၊ ရးရာႏင ဓေလထးတမး အလက တရားစရငေရးစနစမားႏင အေလအထမားသည ဥပမာအားျဖင ေကးရြာအဆင ေငြေရးေၾကးေရး အေပးအယကစၥမား၌ အကးေဆာငေပးျခငးကသ ႔ေသာ ၀နေဆာငမႈမားက အမးသမးမားလကလမးမ အသးခႏငျခငးမရေစရန ပတပငဟန႔တားလကရသည။68 ျမနမာႏငငအစးရအား CEDAW ေကာမတေပးအပ ထားသည အႀကျပေထာကခခကမား၌ ေကးလကေန ရမး၊ မြန၊ ကရင၊ ပေလာငႏင ခငးမးႏြယစမားမ တငးရငးသအမးသမးမားအေပၚ လကနကကငစစသားမား ကးလြနသည GBV ကယျပန႔လာမႈႏင ဆကစပ လကရသည သးသပခကလညးပါ၀ငလကရသည။69 ေနာကဆးအေနျဖင ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးအေျခ အေနဆငရာ အထးကယစားလယကလညး ဤကစၥရပက ထပေလာငးမးေမာငးထးျပထားသည။70

Geneva Call ၏ ကတက၀တစာခပျမနမာႏငငအတြငး WPS အစအစဥအေကာငအထညေဖာေဆာငမႈက Geneva Call ၏ ကတက၀တစာခပ သးခက တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔အစညးမား သေဘာတလကမတေရးထးျခငးျဖင ထပေလာငး အားျဖညႏငပါသည။ ကတက၀တစာခပမားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအား ႏငငတကာ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးစႏႈနးမားက ေလးစားလကနာရန စညးၾကပထားၿပး လသရငၾကား တာ၀နခမႈ ရေစသည။ လကနကကငပဋပကၡျဖစပြားလကရသည အေျခအေနမား၌ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈက တားျမစပတပင၍ ကား-မ ေရးရာ ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရးဆသ႔ဥးတညေစသည ကတက၀တစာခပက ၂၀၁၂ ခႏစတြင စတငထတျပနချခငးျဖစၿပး ျမနမာႏငငတြငး WPS ေရးရာ မ၀ါဒမား ေရးဆြ ျပငဆငရာ၌ ႀကးစြာ အေထာကအကျပေပးႏငသည။ ဤကတက၀တစာခပက KNU ႏင CNF တ႔ သေဘာတလကမတ ေရးထးထားၿပးျဖစသည။71 ဤကသ႔ေသာ လပေဆာငခကက ကနတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး မားအား ၎တ႔အေနျဖင ႏငငတကာလသားခငးစာနာေထာကထားေရးစႏႈနးမားက လကနာေဆာငရြကရန အတြက ဤကသ႔ေသာယႏရားမားရေနၿပျဖစေၾကာငး အခကျပလကျခငးျဖစသည။ လကရလအပေနသညမာ KNU ႏင CNF တ႔အေနျဖင မမတ႔၏ဆကစပမ၀ါဒႏင လပငနးပငးဆငရာလမးညႊနမေဘာငမားအားလး၌ ကတက၀တစာခပက အျပညအ၀ေပါငးစပေဖာေဆာငရနႏင ကန EAOs မားအေနျဖင ကတက၀တစာခပ မားက လကနာေဆာငရြကရနသာ ကနရေတာသည။

67 ပဋပကၡဆကစပ လငအၾကမးဖကမႈဆငရာ UNSC အစရငခစာ(၂၀၁၅ ခႏစ မတလ ၂၃ ရက)။ UN Doc S/2015/203, စာပဒ ၄၃။68 ဤကစၥရပႏင ပတသက၍ Educational Initiatives and Asia Justice and Rights (၂၀၁၅) တြင ေဆြးေႏြးတငျပထားသည

အခကအလကမားက ဆကလကၾကညရႈပါ။ 69 အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈပေပာကေရး ေကာမတ၏ နဂးခပ ေလလာေတြ႕ရခကမား - ျမနမာႏငင (CEDAW/C/MMR/

CO/3), စာပဒ ၂၄ - ၂၅။ www.burmalibrary.org/docs5/CEDAW-C-MMR-CO-3.pdf70 ရနဟးလ၊ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အထးကယစားလယ (၂၀၁၆ ခႏစ မတလ ၁၈ ရကေန႔) UN Doc A/HRC/31/71၊

စာပဒ ၄၈ က www.ohchr.org/EN/HRBodies/SP/CountriesMandates/MM/Pages/SRMyanmar.aspx မ ကးကားရယသည။ CARE Myanmar. (2015). Mapping and assessment of the response to gender based violence in Kayah State, Myanmar. Yangon: CARE.

71 ျမနမာႏငငအတြငးရ အသးျပမႈႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက www.genevacall.org တြငပမၾကညရႈ ႏငပါသည။


ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၈၈၉(၂၀၀၉)72

UNSCR ၁၈၈၉ သည ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈလပငနးက အဓကအေလးေပးထားသည ပထမဥးဆးေသာ WPS ဆငရာဆးျဖတခကျဖစသည။ ဤဆးျဖတခကသည UNSCR ၁၃၂၅ အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈႏင ေစာငၾကညေလလာမႈက ပပးအားျဖညရနရညရြယျခငးျဖစသည။ ဆးျဖတခကအတြငး ဆးျဖတခကခမတသည လပငနးစဥမားအားလး၌ အထးသျဖင ပဋပကၡလြနစအေစာပငးၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအတြငး အမးသမး မား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက ျမငတငအားေပးရနႏင ကား-မ ေရးရာ သေဘာ ထားမားကအားျဖည ေပါငးစပရန လအပေၾကာငးထပေလာငးအတညျပထားျခငးျဖစသည။ ထ ႔အျပင ကား-မ ေရးရာတနးတ ညမေရးႏင ျပနလညထေထာငေရး အစအစဥမားအတြက သးစြခသည ရနပေငြမားက ၾကပမတထနးေကာငး၍ အမး သမးမား၏ ရပပငးဆငရာႏင စးပြားေရးဆငရာ လျခေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ တရားမတေရးႏင ႏငငေရးအတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကႏငေရးအတြက ျပနလညရငးႏးျမပႏရန ႏငငအစးရမားက ထပေလာငး ေတာငးဆထားသည။ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ၏ ဆးျဖတခကမားခမတရာ၌ ကးကားေလရသည WPS ဆငရာ သတငးအခကအလကမား၏ အရညအေသြးႏင ေရ႕ေနာကညညြတမႈတးတကေကာငးမြန လာေစရနအတြက ညႊနးကနးမားေရးဆြျပငဆင၍ အစရငခရနႏင အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက ျမငတငေပးရနႏင ဥပေဒက ဖဖစးစးစညးၾကပေဖာေဆာင၍ ျပစဒဏစရငမခရဘ လြတေျမာကမႈက အဆးသတရန UNSCR ၁၈၈၉ ၌ ေတာငးဆထားသည။ အဆပါညႊနးကနးမားက ေအာကတြငေဆြးေႏြး တငျပထားပါသည။ အဆပါညႊနးကနးမားသည ကမာၻလးဆငရာ အခကအလကမားကသာ အာရစကသည မဟတဘ(ဥပမာအားျဖင ၿငမးခမးေရးစကား၀ငးမား၌ ကယစားလယမားအျဖစ ပါ၀ငေဆာငရြကေနသည ပမးမအမးသမးမားအေရအတြက) အလပအကငခန႔ထားေပးလကရသည သ႔မဟတ ‘ပဋပကၡလြန ကာလ၌’ အမးသမးမား၏ ဆးရႈးနစနာမႈမားက ျပနလညျဖညဆညးေထာကပေပးလကရသည အစအစဥမား၏ အတငးအတာႏင လေလာကမတမႈ သ႔မဟတ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားအတြက ကငတြယေျဖရငးေပးလကရသည လျခေရးႏင တရားေရးစနစမားႏင ယငးတ႔၏အတငးအတာကသ႔ေသာ ကစၥရပမားႏင ပတသက၍ မမတ႔၏ ကယပငအခကအလကမားက ေရးဆြျပငဆငရန ႏငငအစးရမားက တကတြနးအားေပးထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - UNSCR ၁၈၈၉ သည အေစာပငးၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈလပငနး မား၌ ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပရနလအပေၾကာငး တကရကေျပာဆထားေသာလညး AGIPP ၏ ပထမမ၀ါဒသးသပခကအကဥး၌ ေထာကျပခသကသ႔ပင NCA ေစစပညႏႈငးပြမား၌ အမးသမးပါ၀ငမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမရခေပ။73 UNSCR ၁၈၈၉ ၌ ရငးလငးတငျပထားသကသ႔ပင WPS ဆးျဖတခကမားက စတလလကရ အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈမရျခငးက ေျပာငးလႏငသည အဓကေသာခကတစခမာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈ လပငနးအတြငးအမးသမးမား ပါ၀ငေဆာငရြကေရးက ပပးကညရန ေထာကပ ေပးထားသည ရနပေငြမားက ေစာငၾကညေလလာ၍ ၾကပမတထနးေကာငးေပးသည နညးလမးျဖစသည။ လတတေလာ ႏငငတကာေလလာဆနးစစခက၌ မးေမာငးထးျပထားသကသ႔ပင ပဋပကၡအတြငးႏငပဋပကၡ အလြန အခငးအကငးမား၌ အမးသမးအခြငအေရးအတြက လပကငေဆာငရြကလကရသည အဖြ႔အစညး မားအတြက ေရရညေငြေၾကးေထာကပမႈ ကငးမေနျခငးသည WPS ဆးျဖတခကမားကအေကာငအထည ေဖာရနႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈရသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားက အားေပးအားေျမာက ျပရာ၌ ဆးဆးရြားရြား အဟန႔အတားျဖစေစလကရသည။74 ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင NSPAW အေကာငအထညေဖာေရးအတြက သးသန႔ဘ႑ာေငြႏင လေလာကသည ရနပေငြအေထာကအပမားေဖာထတေပးအပရန အာမခေပးျခငးျဖင မမတ႔၏ UNSCR ၁၈၈၉ ဆငရာ သႏၶ႒ာနက ေဖာျပႏငပါသည။ ထ႔ျပင AGIPP အေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား ပါ၀င

72 စာတမးအျပညအစက unscr.com/en/resolutions/doc/1889 တြင ရယႏငပါသည။73 AGIPP (2015).74 Association for Women in Development. (2013). Watering the leaves, starving the roots. Canada/Mexico: AWID;

UN Women. (2015); OECD Development Assistance Committee. (2015). Financing UN Security Council Resolution 1325: Aid in support of gender equality and women’s rights in fragile contexts. Paris: OECD.



ေဆာငရြကေရးႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပေရးက ပပးကညရန မမတ႔ ခြေ၀ခထားေပးသည ရနပေငြအေထာကအပႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကမား ထတျပနေပးရန အလရငမားအား တကတြနးလပါသည။ လကရအခန၌ JPF သည ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ရညမနး၍အနညးဆး ၁၅% ခြေ၀ခထားမႈက လကေတြ႔ကငသးရန ကတျပထားၿပးျဖစသည။ PSF ၏ ပထမအသတ၌ ခန႔မနးေျခအားျဖင ရနပေငြအားလးစစေပါငး၏ ၂၁% ခန႔က WPS က တကရကထည၀င ကညလကရသည စမကနးမားအတြက လာထားၿပးျဖစသည။75 ၎အေနျဖင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအတြက အခရာကသညမဟာဗဟာ အေထာကအပတစခက ေဖာထတေပးရန ကား-မ ေရးရာ၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးအတြကဆနးသစတထြင သည ခဥးကပမႈတစရပျဖင ရနပေငြတခါးဖြငေပးချခငး ျဖစသည။

ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၉၆၀ (၂၀၁၀)76

UNSCR ၁၉၆၀ သည ပဋပကၡအတြငး ကးလြနသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈစပလဥး၍ စနစတက တာ၀နခမႈအားေကာငးလာေစရန အဓကေဇာငးေပးထားသည။ ပဋပကၡဆကစပ လငအၾကမးဖကမႈဆငရာ အခကအလကမား စစညး၍ ကးလြနသမားက အေရးယမႈအတြက ေစာငၾကညေလလာေရးႏင အစရငခ ေရးယႏရားတစခေရးဆြျပငဆငရန တာ၀နအပႏငးေပးထားသည။ ထ႔အျပင UNSCR ၁၉၆၀ အရ SRSG (UNSCR ၁၈၈၈ အရတာ၀နအပႏငးထားသည)အေနျဖင လျခေရးေကာငစ၊ ပတဆ႔အေရးယေရးေကာမတ မားႏင ပညာရငအစအဖြ႔မားက ပမနသးသပတငျပရန လအပသည။ ထ႔ျပင SRSG သည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈက အသးခလကရေၾကာငး(၀ါ ရပတန႔ျခငးမရေၾကာငး) ခငလသညဟ ယဆရသည အဖြ႔အစညး မားက အၾကမးဖကမႈက အဆးသတမည လပငနးစမခကမားအေပၚ သေဘာတလကနာရန၊ ဤကစၥရပႏင စပလဥး၍ ႏငငတကာဥပေဒ၌ မညသ႔ျပ႒ာနးထားေၾကာငး ကာကြယေရးက႑မ အဓကကသမားက ေလကငသငၾကားေပးရနႏင ကးလြနခခရသမားက ေထာကပကညရန ခဥးကပႏငသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - အရပသားတစပငးအစးရ၏ ၂၀၁၀ ခႏစေရြးေကာကပြႏင ေနာကသကတမး တစချဖစသည ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြမားအတြငး ဒမကေရစသ႔ အျပညအ၀အသြငကးေျပာငးရန ကတေပး ခေသာလညး ျပညတြငးႏင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားက အရပသားမားအေပၚ အစးရတပမေတာမကးလြန လကရသည GBV အမႈမားက ပမနဆကလကမတတမးတငေနရဆျဖစသည။77 ဥပမာအေနျဖငျမနမာႏငငရ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနႏင ပတသက၍ ကလသမဂၢအထးကယစားလယ တငသြငးခသည လတတေလာ အစရငခစာမား၌ တပမေတာသားမား ကးလြနခသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈႏင ပတသကသည တငတနးခကမားအေပၚ သးသပတငျပထားသည။78 ဆကလကဆနးစစသးသပခကအတြငး ပဋပကၡသင ေဒသမား၌ ျမနမာႏငငကာကြယေရးတပဖြ႔မား ကးလြနသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈႏင သားမယား ျပကငမႈအေပၚ ‘စဥဆကမျပတအစရငခမႈမား’က မးေမာငးထးျပထားသည။79 UNSCR ၁၈၈၈ အတြငး ေဖာျပခသကသ ႔ပင ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစပြားေနဆျဖစသည အၾကမးဖကမႈဆငရာ အေထာကအထား မားႏင အစးရဇာတေကာငမားက ျပစဒဏစရငႏငျခငးမရေစရန အကာအကြယေပးထားသည ဖြ ႔စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားက ျမနမာႏငငတြငး GBV က ကငတြယေျဖရငးရနအတြက တရားေရး ႏင အပခပစမေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား အေရးတႀကးျပလပရန လအပလကရေၾကာငး ေထာကျပ လကရသည။

75 Statement by Elizabeth Armstrong, Director of the PSF, 13 December 2016, Yangon.76 စာတမးအျပညအစက unscr.com/en/resolutions/doc/1960 ဤေနရာတြင ရယႏငပါသည။77 ဥပမာအားျဖင Legal Aid Network ႏင Kachin Women’s Association Thailand (2016) က ၾကညပါ။ If they had hope they

would speak. Chiang Mai: KWAT and LAN; Legal Aid Network and Kachin Women’s Association Thailand. (2016). Justice Delayed, Justice Denied: Seeking Truth About Sexual Violence and War Crime Case in Burma. Chiang Mai: KWAT; WLB. (2014).

78 လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏ ၃၈ ႀကမေျမာကအစညးအေ၀း အစအစဥ အမတ ၄၊ ေကာငစမ ၾကညရႈရန လအပသည လ႔အခြငအေရးအေျခအေန။ (၂၀၁၆). “Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar, Yanghee Lee.” A/HRC/28/72, Distr.: General 23 March 2015. Para 35.

79 Amnesty International. (2015). Myanmar: Stalled Reforms - Impunity, Discrimination and Ongoing Human Rights Abuses. London: AI.


ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၀၆ (၂၀၁၃)80

UNSCR ၂၁၀၆ သည ဤအေၾကာငးအရာႏင ပတသကသည ေရ႕ဆးျဖတခကမားအတြက အေသးစတ လပငနးအစအစဥ ထညသြငးေပါငးစပ၍ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစအပါအ၀င ပဋပကၡအတြငး ပါ၀ငလကရ သည ဇာတေကာငမားသာမက ႏငငအစးရမားႏင ကလသမဂၢအဖြ ႔အစညးမားအားလး အရပဘကလမႈ အဖြ ႔အစညးမားႏင ေပါငးစပညႏႈငးျခငးျဖင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈႏင ပတသကသည ကနဥး တာ၀န၀တရားမားက ျဖညဆညးအေကာငအထညေဖာ၍ ျပစဒဏစရငျခငးမခရမႈက အဆးသတရနထပေလာငး ႏႈးေဆာ ထားသည။ ဆးျဖတခက၌ မညသည ႀကတငတားဆးေရးႏင ကာကြယေစာငေရာကေရး ေဆာငရြကခက အတြငး၌မဆ အမးသမးမား ပါ၀ငေဆာငရြကရန မျဖစမေနလအပေၾကာငးႏင အမးသမး ကာကြယေစာငေရာကေရးအႀကေပးမားႏင ကား-မ ေရးရာ အႀကေပးပညာရငမားက ေစလႊတေပးရန ထပမ တကတြနးႏႈးေဆာထားသည။ ထ႔အျပင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈက ေတြ႔ႀကခစားခရသမားအတြက လအပသည အေထာကအပမားက အခနႏငတစေျပးည ပပးေပးရနႏင ကယျပန႔ျပညစ၍ ခြျခားဆကဆမႈမရ ေစဘ လငပငးဆငရာႏင သားဖြားကနးမာေရး၊ ႏစသမေဆြးေႏြးအႀကေပးမႈႏင တရားေရး၀နေဆာငမႈမား ေဖာထတေပးရန လအပလကရသညဟ ဆးျဖတခကအတြငး အသအမတျပထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - NSPAW အတြငး မးေမာငးထးျပထားၿပး အမးသမးအဖြ႔အစညးမား ေတာငးဆထားသကသ႔ပင GBV ကးလြနသမားက တာ၀နခေစမညကစၥရပႏင စပလဥး၍ စနစမား၊ ဖြ႔စညး အပခပပမားႏင အေလအထမား ခငမာအားေကာငးလာေအာင တညေဆာကရန အေရးတႀကးလအပလက ရသည။81 အထကတြငေဖာျပထားသကသ႔ပင NSPAW သည အမးသမးမား၏ လ႔အခြငအေရးက အသက သြငးႏငမည အခြငအလမးမားက ေဖာထတေပးအပထားသည။ သ႔ေသာလညး NCA အတြငး၌ GBV ကးလြန ခခရသမားအတြက တရားမတမႈက ပမလကလမးမလာေစမည ယႏရားတစခတစေလမပင ထညသြငးထား ျခငးမရေပ။ ထ႔အျပင ပဋပကၡႏငဆကစပသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈေၾကာင ရရလာခသညကယ၀န ဖကခမႈက ျပစမႈဆငရာဥပေဒအရ ရာဇ၀တမႈေျမာကသညျပစမႈအျဖစ အေရးယျခငးသည ပဋပကၡအေျခ အေနမား၌ ကယျပန႔ျပညစသည လငပငးဆငရာႏင သားဖြားကနးမာေရးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမားက တးျမင ေဖာေဆာငေပးရန UNSCR ၂၁၀၆ ၌ ပါဝငပတသကသအားလးက တကတြနးေတာငးဆထားသည ျပ႒ာနး ခကမားႏင ကြလြဆန႔ကငလကရသည။

ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၂၂ (၂၀၁၃)82

UNSCR ၂၁၀၆ ေနာကပငးလအနညးအၾကာ၌ ေရးဆြအတညျပခသည UNSCR ၂၁၂၂ သည WPS ဆငရာ ဆးျဖတခကမားအတြငး အေသးစတအကဆးျဖစသည။ ဆးျဖတခကအတြငး ႏငငတကာၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကစၥရပမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ေခါငးေဆာငမႈ၏ အေရးပါပက အေလးေပး အာရစကထားသည UNSCR ၁၃၂၅ က ထပေလာငးခငမာေစျပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား အတြငး အမးသမးမားက ထညသြငးပါ၀ငေစရန ႏငငအစးရမား၊ သတမနကယစားလယမားႏင ဖနေျဖေရးသမားမားက ဆကလကတာ၀နအပႏငးေပးထားသည။ ဆးျဖတခက၌ ေရြးေကာကပြမတငမႏင ေရြးေကာကပြကာလ အတြငး အမးသမးမား ေဘးကငးလျခေရးအပါအ၀င ေရြးေကာကပြဆငရာ လပငနးစဥအဆငအားလး၌ အမးသမးမား အျပညအ၀တနးတရညတပါ၀ငေဆာငရြကလာႏငေအာင ျပငဆငေပးရန အစးရမားက အတ အလငးေတာငးဆထားသည။ ဆးျဖတခကအတြငး ထပမမးေမာငးထးျပထားသည အျခားအခကမား၌ ပဋပကၡ အတြငး နညးလမးေပါငးစျဖင အမးသမးမားအေပၚကးလြနသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက လငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈထက ေကာလြနၾကညရႈရန လအပလကရေၾကာငး အသအမတျပထားၿပး အတငး အကပ ေနရပစြန႔ခြာတမးေရာငေစျခငး၊ လကစေဖာကျခငးမားႏင အရပသားျပညသမား၏ အေျခခအေဆာက အအမားက ဖကဆးျခငးကသ႔ေသာ ဥေပကၡာျပခထားရသည အျခားခးေဖာကမႈမား၏ အမးသမးမားႏင

80 စာတမးအျပညအစက http://unscr.com/en/resolutions/doc/2106 ဤေနရာတြင ရယပါ။ 81 ျမနမာႏငငအမးသမးေရးရာအသငး (၂၀၁၂). National Strategic Plan for Women 2013-2022. Para 10. Yangon: Myanmar

National Committee for Women’s Affairs. Accessed at www.genmyanmar.org/publications/NSPAW%202013-2022.pdf; Women’s League of Burma. (2010). CEDAW Shadow Report 2010. Chiang Mai: WLB.

82 UNSCR ၂၁၂၂ အျပညအစက unscr.com/en/resolutions/doc/2122 ဤေနရာမ ရယႏငပါသည။




အမးသားမားအေပၚ သကေရာကေစသည ထခကနစနာမႈပစမားက ခြျခားဆနးစစမႈမား ပါ၀ငလကရသည။ ဆးျဖတခကအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈေၾကာင ကယ၀နရရလာသညကစၥရပႏင စပလဥး၍ ကနးမာေရး ျပစေစာငေရာကမႈမား ေဖာထတေပးအပရာ၌ ခြျခားဆကဆမႈမရသညပစျဖင ခဥးကပေဆာငရြကမႈ အပါအ၀င အၾကမးဖကခခရသမားအား ခြျခားဆကဆျခငးမရဘ အကအညေပးအပရမညဟသည လသားခငး စာနာေထာကထားေရးဆငရာ အေျခခမက အသအမတျပထားသည။ အတအလငးေဖာျပထားျခငးမရ လငကစား အခ႕ေသာ အၾကမးဖကခခရသမားအတြက ကယ၀နဖကခမႈသည ေလာကနသငျမတသညေဆး၀ါး ကသေရးနညးလမးတစရပျဖစႏငေၾကာငး ရညညႊနးထားျခငးျဖစသည။ ဆးျဖတခက၌ စစရာဇ၀တမႈမား၊ လမးတးသတျဖတမႈမား၊ လသားျဖစတညမႈက ဆန႔ကငသညရာဇ၀တမႈမား သ႔မဟတ အျပညျပညဆငရာ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးဥပေဒက ဆးဆးရြားရြားခးေဖာကမႈမားအတြက တာ၀နရသညပဂၢလမားအား စစမးစစေဆး၍ ျပစဒဏစရငရန ေတာငးဆထားသည။ ဆးျဖတခကအတြငး အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားက ေထာကပကညရန အထးတလည အသားေပးတငျပထားၿပး အမးသမးမား၏ ေခါငးေဆာငမႈဖြ႕ၿဖးတးတက ေရးႏင ဆးျဖတခကခမတသညအဆငတငး၌ အမးသမးမား ပါ၀ငေဆာငရြကေရးအတြက လပကငေဆာငရြက လကရသည အဖြ႔အစညးမားက ပပးေထာကပရန သးျခားရနပေငြယႏရားမား ေရးဆြခမတရနလအပလက ရသညဟ အေလးထားရငးလငးတငျပထားသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ျမနမာႏငငအတြငး ဆယစႏစေပါငးမားစြာ လကနကကငပဋပကၡဒဏသင ခရသည နယေျမေဒသမားႏင ျပညတြငးေနရပစြန ႔ခြာစစေဘးတမးေရာငေရးစခနးမား၌ ခလႈေနထငရန အတငးအကပဖအားေပးခခရသည ေဒသခလထမားအၾကား လကနကကငပဋပကၡ၏ နစၥဓဝဖစးႏပစကမႈႏင စစေရာငစခနးတြငး ေနထငရသည ေန႔စဥဘ၀၌ အမးသမးမား ေတြ႔ႀကခစားရလကရသညအခကအခမားသည အမးသားမားထကစာလင အခးအဆပမျပငးထနလကရသည။83 သားဆကျခားအစအစဥႏင မးတြငး ကနးမာေရးျပစေစာငေရာကမႈအပါအ၀င အမးသမးမားသည အမားအားျဖင အေျခခလငပငးဆငရာႏင သားဆကျခားကနးမာေရးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမားက လး၀နးပါးလကလမးမအသးျပႏငျခငး မရၾကေပ။84 အမးသမးအရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားသည အေျခခ၀နေဆာငမႈမား ေဖာထတေပးအပျခငး၊ ယၾကညမႈ တညေဆာကျခငးႏင အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား၏ အေျခအေနႏင ပတသကသည အဖးတနသတငး အခကအလကမား ေဖာထတေပးအပရာ၌ အလြနအေရးပါသညအခနးက႑မ ပါ၀ငလကရသည။

၂၀၁၅ ခႏစ ႏ၀ငဘာေရြးေကာကပြအတြငး အမးသမးလႊတေတာအမတ အေရအတြကျမငမားတးတကလာ ျခငးက ႀကဆခေသာလညး ျမနမာႏငငေရြးေကာကပြ၏ ေနာကဆကတြအကးဆကအရ အမးသမးမားက ဆကလကေဘးဖယထားလကရေၾကာငး ေတြ႔ရခရသည။ အမနတကယတမး၌ ျမနမာႏငငအစးရႏင ႏငငေရး ပါတမားအေနျဖင ေရြးေကာကပြဆငရာ လပငနးစဥအတြငးသာမက ဆးျဖတခကခမတသည ရာထးတာ၀န မား၌ အမးသမးမားက ပမေနရာရလာေစမည ခြတမးစနစက လကနာကငသးရန ဆကလကပကကြကမႈ၏ ေရာငလႊမရသည အကးဆကတစခသာျဖစသည။ ေရြးေကာကခလႊတေတာအမတစစေပါငး၏ ၁၃% ခန႔သာ အမးသမးမားေနရာရထားသျဖင ျမနမာႏငငသည အာဆယႏငငမားအၾကား ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင ပတသက၍ အနမဆးႏငငအျဖစ ဆကလကကနရေနသည။85 ထနညးတပင လကနကကင စစသားမား ကးလြနသည GBV အတြက ျပစဒဏစရငျခငးမခရဘ ဆကလကလြတေျမာကေနရမမက စစဘကတရားရးမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈကငးမျခငးတ႔သည UNSCR ၂၁၂၂ ႏင အျပညျပညဆငရာ လသားခငး စာနာေထာကထားေရးဥပေဒ ႏစရပစလးႏင တကရကဆန႔ကငကြလြလကရသည။

83 United Nations Population Fund. (2015). UNFPA State of World Population report: A call to action for women and girls affected by disaster and conflict in Myanmar. New York: UNFPA.

84 World Health Organisation. (2014). Country Cooperation Strategy Myanmar 2014–2018. Yangon: WHO; Government of Myanmar. (2014). Five-Year Strategic Plan for Reproductive Health (2014-18).

85 Macgregor, F. (2015). “Women MPs up, but Hluttaw still 90% male.” Myanmar Times. 1 December. Accessed 19 November 2016; Minoletti, P. (2014). Women’s Participation in the Subnational Governance of Myanmar. Subnational Governance in Myanmar Discussion Paper Series No.3. Yangon: The Asia Foundation.


ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၂၂၄၂ (၂၀၁၅)86

UNSCR ၁၃၂၅ ၏ ၁၅ ႏစျပည ႏစပတလညေန႔၌ ေရးဆြအတညျပခသည UNSCR ၂၂၄၂ သည အမးသမး မား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင အဓြန႔ရညတညတခငၿမသည ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးအၾကား အခငအမာ ခတဆကပတသကလကရေၾကာငး ထပေလာငးအတညျပထားသည။ ဆးျဖတခကအတြငး နယပယအေျမာက အမားကလႊမးျခထားၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားက ေထာကပကညလကရသည ႏငငအစးရမားအား အမးသမးမားက သးျခားအေထာကအကျပသည အေလအထမားႏင ေငြေၾကးအေထာကအပမား ေဖာထတ ေပးအပရန ေတာငးဆထားသည။ ႏငငအစးရမားအေနျဖင မမတ႔၏ မဟာဗဟာစမခကမားႏင အျခား အစအစဥေရးဆြလကရသည မေဘာငမားအတြငး WPS အစအစဥက ဆကလကထညသြငေပါငးစပ၍ အေကာငအထညေဖာေရးအတြက သငတငမတသည အရငးအျမစမားက ခြေ၀ခထားေပးရန လအပသည။ ထ႔အျပင ႏငငအစးရမားအား အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင အမးသမးအဖြ႔အစညးမားက ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ချပေဆြးေႏြးတငပငျခငးအားျဖင အျပညျပညဆငရာ လသားခငး စာနာေထာကထားေရးဥပေဒႏင ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးဥပေဒမားေအာကရ ဆကစပတာ၀န၀တရားမားက အေကာငအထညေဖာရနလညး တကတြနးအားေပးထားသည။ GBV ကးလြနသမားက ခကျခငးစစမးစစေဆးျခငး၊ စရငဆးျဖတျခငး ႏင ျပစဒဏေပးျခငးအျပင ဆးရႈးနစနာမႈမားက ျပနလညျဖညဆညးေပးျခငးအားျဖင အမးသမးမားအတြကတရား မတေရးက ပမခငမာအားေကာငးလာေအာင တညေဆာကေပးသငသည။87 အၾကမးဖကသည အစြနး ေရာက၀ါဒက ရငဆငေျဖရငးရနအတြက အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ ေခါငးေဆာငမႈႏင လပပငခြင အပႏငးေပးမႈတ႔က ကလသမဂၢမဟာဗဟာႏင အေရးယေဆာငရြကခကမား၏ ဗဟခကအျဖစထားရ၍ရနပ ေငြအလအေလာက ခြေ၀ခထားေပးရန ေတာငးဆထားသည။ ေရ႕ဆးျဖတခကမား၌ ၿငမးခမးေရးလပငနး စဥမားအတြငး အမးသမးမား ပါ၀ငေဆာငရြကလာႏငေအာင ေလကငသငၾကားေပးရန လအပေၾကာငး အေလးေပးအာရစကထားသျဖင UNSCR ၂၂၄၂ အတြငး တးတကမႈတစရပအေနျဖင အားလးပါ၀ငမႈရသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားျဖစေစရန မညသ႔စစဥေနရာခသငေၾကာငး ဖနေျဖေရးသမားမားက ေလကင သငၾကားေပးရန လအပမႈႏင အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ပမအဓြန႔ရညတညတသည ၿငမးခမးေရး သေဘာတစာခပမားအၾကား ဆကႏြယပတသကမႈက အသအမတျပရန လကခသေဘာတျခငးသည ႀကဆ သငသညကစၥရပတစချဖစသည။88

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလအတြငး NCA က တစ၀ကတစပက လကမတေရးထးၿပးေနာက ျမနမာႏငင၏ အပစအခတရပစေရးသည ယခအခန၌ အေကာငအထညေဖာျခငးႏင ေစာငၾကညေလလာျခငးအဆငသ႔ ခဥးနငး၀ငေရာကလာခၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား စတငေနၿပျဖစ သည။ ယေန႔အခနထ အမးသမးမားက ထညသြငးပါ၀ငေစျခငးႏင ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ အလြနနညးပါးေနဆ ျဖစေသာေၾကာင ပါဝငေဆာငရြကသအားလးအတြက ဥးတညရာလမးေၾကာငးက ေျပာငးလႏငသည အခြင အလမး တစရပက ဖနတးေပးလကရသည။ ဤအခြငအလမးက အကးရရအသးခႏငရန PSF ၏ အမးသမးမား အဆငသငျဖစေနၿပ အစရငခစာႏင AGIPP ၏ ပထမအႀကမေျမာက မ၀ါဒသးသပခကအကဥး၌ (အဂၤလပ-ျမနမာႏစဘာသာျဖင)တ႔၌ လကေတြ႔ကသည မ၀ါဒေရးရာ အႀကျပေထာကခခကမားက ျပငဆငေပးထား သည။89

86 UNSCR ၂၄၂၂ အျပညအစက unscr.com/en/resolutions/doc/2242 တြင ၾကညရႈပါ။87 နစနာေၾကးမားသည ရာဇ၀တမႈမား သ႔မဟတ အစးရ၏ တာ၀န၀တရားပကကြကမႈေၾကာင ေပၚေပါကလာသညေဘးဒဏမားက

ျပနလညကစား ေပးရန ေဆာငရြကသည လပေဆာငခကမားက ရညညႊနးျခငးျဖစသည။ နစနာေၾကးမားႏငပတသက၍ ပမသရလပါက ကသမဂၢအေထြေထြအတြငး ေရးမးခပ၏ ပဋပကၡႏငဆကစပသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈအတြက နစနာေၾကးေပးေခမႈဆငရာ လမးညႊနမတစက ၾကညရႈပါ။ (၂၀၁၄) www2.unwomen.org/~/media/headquarters/attachments/sections/news/stories/final guidance note reparations for crsv 3-june-2014 pdf.ashx?v=1&d=20141013T121449 မ ကးကားသည။

88 UN Women. (2015). “Statement by UN Women on the adoption of Security Council resolution 2242 on women, peace and security.” 14 October 2015.

89 AGIPP. (2015). PSF. (2015). The Women Are Ready: An Opportunity to Transform Peace in Myanmar. Yangon: Peace Support Fund. အဂၤလပ-ျမနမာ ႏစဘာသာျဖင ရရႏငပါသည။

mailto:http://unscr.com/en/resolutions/doc/2242



၄။ WPS စအျဖစသတမတထားသညမေဘာငမားႏင တာ၀နခမႈယႏရားမား WPS မ၀ါဒေရးရာ အခငးအကငးသည စဥဆကမျပတေျပာငးလတးတကလကရၿပး ထြနးသစစအေၾကာငး အရာသစမားႏင လမးေၾကာငးသစမား၊ မ၀ါဒမား၊ အခကအလကမား၊ ဇာတေကာငမားႏင အကးသကဆင ပါ၀ငေနသမားအားျဖင ထးကသညသြငျပငလကၡဏာေဆာငလကရသည။ အဓကကသည သကေရာက လႊမးမးမႈမား၌ WPS ဆငရာစအျဖစ သတမတထားသည မေဘာငမားကယျပန႔လာျခငး၊ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈတားဆးကာကြယေရးႏင တန႔ျပနအေရးယမႈအေပၚ ကမာၻအႏ ႔အေလးေပး အာရစကမႈ ျမငမားတးတကလာျခငး၊ ပးေပါငးပါ၀ငမႈအားေကာငးလာေအာင ေဆာငရြကရာ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈတ႔၏ သကေရာကလႊမးမးမႈႏင ၿငမးခမးေရး သေဘာတစာခပမား အဓြန႔ရညတညတလာျခငးႏင ပတသက၍ ကမာၻအႏ႔၌ အဆကမျပတေပၚထြက လာေနသည အေထာကအထားမား၊ WPS အစအစဥႏင UNSC ၏ က႑အလကနယပယမားႏင ႏငငစ စနစမားအၾကား ပမအခတအဆကမလာျခငးတ႔ ပါ၀ငလကရသည။90 ႏငငတကာ WPS မ၀ါဒေရးရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ လတတေလာခဥးကပေဆာငရြကမႈမားက ဇယား(၅)၌ ျခငတငျပထားၿပး ‘ေပာေျပာငး သညစႏႈနး’ သာဓကမားျဖစၾကသည။ ဤကသ႔ေသာ ခဥးကပေဆာငရြကခကမားရေနေသာလညး UNSCRs အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမရေသးသည ႏငငမားက တာ၀နခမႈရလာေအာင ေဆာငရြကႏငသည ယႏရားမရသကသ ႔ WPS မ၀ါဒေရးရာ အခငးအကငး၌ တးတကျမငမားလာသညစႏႈနးမားႏင လကေတြ႔အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈအၾကား သပလလကရသညကြာဟမႈမား ဆကလကကနရေနဆ ျဖစသည။91 ‘ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ’ ရပ၀နးအတြငးစအျဖစ သတမတထားသညမေဘာင၏ တးတကမႈအေပၚ အကဥးခးသးသပေဆြးေႏြးမႈအၿပး ဤအပငး၌ တာ၀နခမႈ ယႏရားအေျမာကအမားႏင ယငးတ ႔၏ ျမနမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအခငးအကငးႏင ဆကစပအကး၀ငမႈတ႔က ေလလာစးစမးထားျခငးျဖစသည။ ယငးတ႔၌ CEDAW GR ၃၀၊ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢညႊနးကနးမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ျပညတြငး ေစာငၾကညေလလာေရးညႊနးကနးမားႏင အမးသားအဆင လပငနးစမခကမား(NAPs)မ ယႏရားမားလညး ပါ၀ငလကရသည။

WPS အစအစဥပါ ‘ပါ၀ငေဆာငရြကေရး’ ႏင ‘ကာကြယေစာငေရာကေရး’ WPS ဆငရာကလသမဂၢဆးျဖတခက(၈)ခအနကေလးခသည ‘ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ’ ကာကြယတားဆးေရးႏင တန႔ျပနအေရးယေဆာငရြကေရးအတြက စအျဖစသတမတထားသည မေဘာငက အားေပးအားေျမာကျပရန အဓကထားအာရစကသည။ လတတေလာႏစမားအတြငး အေလးေပးအာရစက သညနယပယ သသသာသာႀကးထြားလာခၿပး UNSCR ၁၈၂၀ (၂၀၀၈)ႏင ၁၈၈၈(၂၀၀၉)တ႔က ေရးဆြ အတညျပျခငးျဖငစတင၍ ေနာကပငး၌ ၿဗတနႏငင၏ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရး ေရ႕ေျပးစမခက(၂၀၁၂)၊ ဆးျဖတခကအမတ ၂၁၀၆(၂၀၁၃)ႏင ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ အဆးသတေရးဆငရာ ကမာၻ႔ညလာခ(၂၀၁၄)တ႔အားျဖင ပမအရနရလာခသည။ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ၏ ဆးရြားျပငးထနမႈ (ႏင ယငးကစၥရပက ထပတကရငဆငေျဖရငးမည ဤဆးျဖတခကမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကမႈမား)က မညသညအခါမ ေလာမတြကခသငေသာလညး WPS အစအစဥ (ႏင အထး သျဖင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ)၏ အခးအစားမမတသည ‘ကာကြယေစာငေရာကေရး’ ဆငရာ ကစၥရပ မားအေပၚ အေလးေပးအာရစကမႈသည ပမကယျပန႔သည WPS အစအစဥ၏ ‘ပးေပါငးပါ၀ငေရး’ဆငရာ

90 Humanitarian Advisory Group. (2015).91 Swedish International Development Agency. (2015). Gender Tool Box Brief - Women, Peace and Security.

Stockholm: SIDA.


ကစၥရပမားအေပၚ ထခကနစနာေစလကရေသာေၾကာင ေ၀ဖနမႈအခ႕ရလာသည။92 အမးသမးမားက (လင ပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈေၾကာင) ထခကနစနာရသမားအျဖစသာ ရႈျမငျခငးသည အဆငတငးရ ဆးျဖတခက ခမတမႈပစအားလး၌ အမးသမးမား၏ အျပညအ၀တနးတရညတ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက အာမခေပးထားသည ေနာကခအေၾကာငးတရားအေပၚ အေလးထားအာရစကမႈက လမးလြသြားေစႏငသည အႏရာယရသည။93 အမနတကယ၌ ကမာၻအ၀မး ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈအေပၚ ေလလာဆနးစစမႈအတြငး အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား တငျပထားသညအခကမား၌ ကာကြယေစာငေရာကေရးက ပမကယျပန႔ျပညစစြာ နားလညသေဘာေပါကႏငရန ပဋပကၡအတြငးႏင ‘ပဋပကၡအလြန’အခငးအကငးမားမ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈပစအားလးက သငး၀ငးလႊမးျခမႈရရန လအပၿပး အမးသမးမားယထားရသည အခနးက႑မားစြာအနက ၾသဇာတကမႀကးမားသည ႏငငေရးသမားမား၊ ဘာသာ ေရးေခါငးေဆာငမား၊ ႏငင၀နထမးမား၊ ရပရြာလထက စညးရးတညေဆာကသမားႏင ၿငမးခမးေရးေစစပညႏႈငး သမားအျဖစ အမးသမးမားက အသအမတျပေထာကပေပးရနလအပေၾကာငး ေတာငးဆခကမားပါ၀ငၿပး ျဖစသည။94

ဇယား (၅) ႏငငတကာ WPS မ၀ါဒေရးရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ လတတေလာခဥးကပ ေဆာငရြကခကမား -– ‘ေပာေျပာငးသညစႏႈနး’သာဓကမား

WPS မ၀ါဒေရးရာနယပယအတြငး UNSCRsမားအျပင ကမာၻ႔အတငးအတာႏင တကေဒသအလက လတတေလာခဥးကပေဆာငရြကခကမားအတြငး၌ -

• အာဆယေဒသ အမးသမးျမငတငေရး ေၾကညာစာတမး (၁၉၈၈)95

• အာဆယပဋဉာဥမႏင လ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမး (၂၀၁၂) (အထးသျဖင ပဒမ ၃၆)96

• ၿဗတနႏငင လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရး ေရ႕ေျပးစမခက(PSVI - ၂၀၁၂) ႏငပဋပကၡ အတြငး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈအဆးသတေရးဆငရာ ကမာၻ႔ညလာခ(၂၀၁၄)၌ ပဋပကၡအတြငးလငပငး ဆငရာအၾကမးဖကမႈ စစမးစစေဆးေရးႏင မတတမးတငေရးဆငရာ ႏငငတကာကငထးက မတဆက ကငသးမႈ

• G8 ၏ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရး ေၾကညာစာတမး (၂၀၁၃) • အာဆယေဒသ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈပေပာကေရး ေၾကညာစာတမး (၂၀၁၃)97

• ပဋပကၡတားဆးကာကြယေရး၊ ပဋပကၡအတြငးႏင ပဋပကၡလြနအေျခအေနမားရ အမးသမးမားႏင သကဆငသည အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖငခြျခားဆကဆမႈ ပေပာကေရးသေဘာတစာခပ(CEDAW) အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀ က ေရးဆြကငသးျခငး(၂၀၁၃)၊

• ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခမ လကနကေရာငး၀ယေရးဆငရာ ပဋဉာဥစာခပက ေရးဆြကငသးျခငး(၂၀၁၃)၊• WPS ဆငရာ တကေဒသအလကအေကာငအထညေဖာေရးစမခကမား (EU၊ NATO ၂၀၁၄)၊ ပစဖတ

ေဒသဆငရာလပငနးစမခက (၂၀၁၂)၊ • ပဋပကၡမားအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ တားဆးကာကြယေရးႏင တန႔ျပနအေရးယေရးဆငရာ NATO

စစဖကဆငရာ လမးညႊနခကမား(၂၀၁၅)၊• ကမာၻလးဆငရာ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရး(၂၀၁၅) ေလလာဆနးစစခကႏင အဆငျမငျပနလည

သးသပမႈတ႔၌ UNSCR ၂၁၂၂ က အေကာငအထညေဖာရန ေတာငးဆမႈ (၂၀၁၃)၊

92 Meger, S. (2016); WILPF Peacewomen. (2015). 93 အထကပါအတငးျဖစသည။94 Harris-Rimmer, S. (2014). “When WPS Met CEDAW (and Broke Up with R2P)?” E-International Relations. Accessed

14 November 2015; NGO Working Group on Women, Peace and Security. (2015). 2015 Civil Society Women Peace and Security Roadmap. New York: NGO Working Group on Women, Peace and Security; WILPF Peacewomen. (2015). Through the lens of Civil Society: Executive Summary and Report on the Public Submissions to the Global Study on the Women, Peace and Security Agenda. New York: WILPF PeaceWomen.

95 ASEAN. (1988). Declaration of the Advancement of women in the ASEAN Region.96 ASEAN. (2013). ASEAN Human Rights Declaration (AHRD) and Phnom Penh Statement of the Adoption of the

AHRD. 97 ASEAN. (2013). ASEAN Declaration on the Elimination of Violence against Women and Elimination of Violence

against Women.



• ကလသမဂၢ၏ ၿငမးခမးေရးထနးသမးသည စစဆငေရးလပငနးမား(၂၀၁၅)အေပၚ အေႏာငအဖြ႔ကငးသည အဆငျမငပညာရငအဖြ ႔၏ ေလလာသးသပမႈအစရငခစာႏင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈဆငရာဖြ ႔စညး တညေဆာကပ အေပၚအတငပငခပညာရငမားအဖြ႔၏ ေလလာသးသပမႈအစရငခစာ(၂၀၁၅)၊98

• အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးႏင လသားခငးစာနာေထာကထားေရးအကအညႏင ပတသက၍ ကမာၻအ၀မး အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးက အရနျမငေဆာငရြကရန ယႏရားတစရပဖြ႔စညးထေထာင ျခငး(၂၀၁၅)၊

• ရညမနးခကပနးတင အမတ ၅ (ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရး)ႏင ၁၆ (ၿငမးခမးသည လ႔ေဘာငအသက အ၀နးမား) အပါအ၀င စဥဆကမျပတဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငမားအတြက ၂၀၃၀ အစအစဥက ကလသမဂၢ၌ လကခ သေဘာတျခငး(၂၀၁၅)၊

• ကမာၻ႔လသားခငးစာနာေထာကထားေရး ညလာခရလဒမားအတြငး WPS က ထညသြငးေပါငးစပျခငး (၂၀၁၆ ခႏစ ေမလ)

CEDAW အေထြေထြအႀကျပေထာကခခက အမတ ၃၀ (၂၀၁၃)၂၀၁၃ ခႏစအတြငး CEDAW ေကာမတမ အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ (၃၀)က ထတျပနခ သည။ ပမထထေရာကေရာက အေကာငအထညေဖာမႈက အားေပးတကတြနးသညအေနျဖင အစးရမား၏ သေဘာတစာခပပါ တာ၀န၀တရားမားက ေရ႕ဆကလမးညႊနေပးရန အာဏာျဖငစညးေႏာငထားသည ထတျပနခကမား ျဖစသည။99 CEDAW GR ၃၀ သည အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစသး၍ အၾကမးဖကသည ပစအားလးက တားဆးကာကြယ၍ တန႔ျပနအေရးယေဆာငရြကေရး၊ တရားမတမႈက ရရခစားႏငေရး၊ ႏငငေရး အရ ပါ၀ငေဆာငရြကေရးႏင စးပြားေရးအရ ပါ၀ငေဆာငရြကေရးတ႔အေပၚ အေလးေပးအာရစကမႈမားအပါအ၀င အၾကမးဖကမႈ ပဋပကၡမတငမ၊ အတြငးႏင အၿပးကာလမား၌ အမးသမးမား၏ အခြငအေရးမားက အျပညအ၀ အကာအကြယေပးရန မညကသ႔ေသာ ခငမာအားေကာငးသည အေရးယေဆာငရြကခကမားက ခမတ ေဖာေဆာငႏငေၾကာငး ႏငငအစးရမားက လမးညႊနေပးထားသည။

GR ၃၀ သည CEDAW အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈႏင ပတသကသည UNSCRs ပါ အစးရတာ၀န၀တရား မားက ရငးလငးအနကဖြငရန သးသန႔ေရးဆြျပငဆငထားျခငးသည ဥပမာအားျဖင အစအစဥ၏ ပဋပကၡအတြငး လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈအေပၚ အေလးေပးအာရစကမႈက လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေျခခအတျမစ ဆသ႔ ျပနလညေရာကရလာေစရန အေထာကအကျပသည။100 GR ၃၀ အတြငး ႏငငအစးရမားသည WPS ဆးျဖတခကမားက အေကာငအထညေဖာရန ႀကးပမးအားထတမႈမားက မျဖစမေနအစရငခရန အထး သျဖင “အစအစဥ၏ တစစတတစေဒသအျဖစ ေရးဆြျပငဆငထားသည ကလသမဂၢစႏႈနးမား သ႔မဟတ ညႊနးကနးမားအတငး လကနာေဆာငရြကမႈရမရ အစရငခမႈအပါအ၀င ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ၏ အမး သမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား ထတျပနေပးရန” ေတာငးဆထားသည။101 ထ႔အျပင GR ၃၀ သည ေတာလနေရး လကနကကငအဖြ႔အစညးမား၊ ျပညသ႔စစမားႏင တပမေတာ၏ကယပြားတပဖြ႔မားအပါအ၀င ပဋပကၡအတြငး ဆကစပပါ၀ငလကရသည သ႔မဟတ အဖြ႔၀ငျဖစေနသည တပဖြ႔မားအားလး အမးသမးမားအေပၚ စစအတြငး ကးလြနခသည စစရာဇ၀တမႈမားအတြက တာ၀နခရနလအပသည အဖြ႔အစညးမား၏ အ၀နးအ၀ငးကပါ ပမကယျပန႔လာေစသည။ ေနာကဆးအေနျဖင အမးသမးအခြငအေရးလႈပရားေဆာငရြကလက ရသည အဖြ ႔အစညးမားႏင အျခားအရပဘကလမႈအဖြ ႔အစညးမားအား CEDAW စစၿပငအစရငခစာမားတင သြငးရာ၌ GR 30 အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈႏင ပတသကသည မမတ႔၏ ေလလာေတြ႔ရခကမားကပါ ထညသြငးေဖာျပရန တကတြနးအားေပးထားသည။

98 The report of the High-Level Independent Panel on United Nations Peace Operations can be accessed from: www.un.org/sg/pdf/HIPPO_Report_1_June_2015.pdf; and the Report of the Advisory Group of Experts on the Review of the Peacebuilding Architecture can be accessed from: www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/69/968.

99 CEDAW အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကေပါငး ၃၃ ခကရသည (GRs)။ GRs အားလးပါ၀ငသည စာရငးက ဤလငခ တြငရာေဖြရယပါ။ www.refworld.org/publisher,CEDAW,GENERAL,,,,0.html.

100 Harris-Rimmer, S. (2014).101 အေထြေထြအႀကျပေထာကခခကအမတ ၃၀ V(A) က ေအာကပါလငခမ ရယကးကားသည။

docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsldCrOIUTvLRFDjh6%2fx1pWCVoI+cjImPBg0gA%2fHq5Tl4bPxua fUJENxKkQQHQgPbs6rD6D03eyw2VKMujRg4KnRgN8SfU%2fTqRnQcf6ValVto

http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsldCrOlUTvLRFDjh6%2fx1pWCVoI%2bcjImPBg0gA%2fHq5Tl4bPxuafUJENxKkQQHQgPbs6rD6D03eyw2VKMujRg4KnRgN8SfU%2fTqRnQcf6ValVto




ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ျမနမာႏငငသည ဆယစႏစေျခာကခေကာ ၾကာျမငေနၿပျဖစသည ကမာၻ႔သကတမးအရညၾကာဆး ျပညတြငးစစက ေတြ႔ႀကေနရသည။ ဤကစၥရပႏငစပလဥး၍ CEDAW ပါ တာ၀န၀တရားမားအရ ျမနမာႏငငအစးရအေနျဖင ပဋပကၡအတြငးႏင ပဋပကၡလြနအခငးအကငး၌ အမးသမး မား၏ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားက တားဆးကာကြယ၍ စစမးစစေဆးကာ ကစားေပးရမည တာ၀န ရသည။ ထ႔အျပင GR ၃၀ ၌ CEDAW တာ၀န၀တရားမားက ေရာငလႊမကကြယျပ၍မရေၾကာငး ဆကလက မးေမာငးထးျပထားေသာလညး ျမနမာႏငငအစးရသည မမ၏တာ၀န၀တရားမား အထးသျဖင အၾကမးဖက ပဋပကၡႏင ဆကစပလကရသည တာ၀နမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရန ဆကလကပကကြကေနဆ ျဖစသည။ အထကတြငဆခၿပး ျဖစသညအတငး ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အခနး(၈)ပါ ပဒမ ၃၈၁ ႏင အခနး (၁၄)ပါ ပဒမ ၄၄၅ တ႔သည CEDAW ေအာကရ ျမနမာႏငင၏ တာ၀န၀တရားမားႏင တကရက ဆန႔ကငကြလြလကရသည။ ျမနမာႏငငအမးသမးမားအဖြ႔ခပသည ၎တ႔၏ ၂၀၁၆ ခႏစ စငၿပငအစရငခ စာအတြငး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား အျပညအ၀ တနးတရညတပါ၀ငေဆာငရြကႏင ေရးက အာမခေပးရနသာမက ပဋပကၡႏင ဆကစပ၍ ကးလြနသည လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈအတြက တာ၀နခမႈျမငမားတးတကလာေစၿပး တရားမတမႈက ရရခစားႏငေစရနအတြက လကေတြ႔ကသည အႀကျပ ေထာကခခကမား(ဥပမာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒပငးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား၊ တရားေရးမ႑င၏အေႏာင အဖြ႔ကငးလြတလပမႈ၊ တရားဥပေဒစညးၾကပေဖာေဆာငလကရသည အဖြ႔အစညးမားႏင စစဘကအရာရမား ကား-မ ေရးရာအေရး ႏးၾကားသတရေစရန ေဆာငရြကျခငး၊ ကးလြနသမားက စရငျပစဒဏေပးျခငးႏင အေႏာငအဖြ႔ကငး၍ လြတလပသည ႏငငတကာစစမးစစေဆးမႈမား) ပါ၀ငသည GR ၃၀ က ထညသြငးတငျပ ထားသည။102

အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ကလသမဂၢညႊနးကနးမား (၂၀၁၀)၂၀၁၀ ခႏစအတြငး UNSCR ၁၃၂၅ ၏ ၁၀ ႏစျပည ႏစပတလညေန႔တြင ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစသည ၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ၂၀၂၀ ခႏစအထ ကမာၻအ၀မးအေကာငအထညေဖာမည WPS အစအစဥက ထနးေကာငး လမးညႊနေပးရနရညရြယသည ညႊနးကနး ၂၆ ခက ေရးဆြထတျပနခသည။103 UNSCR ၁၈၈၉ အတြငး အေရးယေဆာငရြကရန ေတာငးဆထားသည ကစၥရပႏင ဆကစပ၍ ေရးဆြျပငဆငခသည ညႊနးကနးမား၌ WPS အစအစဥ၏ မ႑ငႀကးေလးရပျဖစသည တားဆးကာကြယေရး၊ ပးေပါငးပါဝငေရး၊ ကာကြယေစာင ေရာကေရးႏင ကယဆယေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးတ ႔က လႊမးျခထားသည။ ညႊနးကနးမားသည တာ၀နခမႈက ျဖညဆညးေဆာငရြက၍ တးတကမႈက ထထေရာကေရာက ေစာငၾကညေလလာရာ၌ ႀကေတြ႔လာရ ႏငသည အခကအခမားက ေကာလႊားႏငေစရန လမးညႊနေပးသည။ ညႊနးကနးမားက ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ လပငနးစဥမားအတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက ျခမးေျခာကလကရသည အႏရာယမား သ ႔မဟတ တးတကမႈလကၡဏာမားက တငးတာရနႏင တကသည အခငးအကငးက ေဖာထတသတမတရနအတြက အသးဝငသည စမတတစခအျဖစ ျပငဆငေပးျခငးအားျဖင အစအစဥေရးဆြျခငး၊ မ၀ါဒခမတျခငး၊ သေတသနျပျခငး၊ ေစာငၾကညေလလာျခငးႏင အစရငချခငးတ႔က ျပညတြငးအေျခအေနႏင လကေလာညေထြျဖစေစရန အလကသငျပငဆငႏငပါသည။ ကလသမဂၢ၏ ေတာငးဆခကႏငအည ႏငငေပါငးမားစြာက ဤညႊနးကနးမား သ႔မဟတ အခ႕ညႊနးကနးမားက မမတ႔၏ WPS ဆငရာ NAPs အတြငး ထညသြငးေပါငးစပထားၾကသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ၂၀၁၀ ခႏစ ညႊနးကနးမားသည ျမနမာႏငငအတြငး ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အပါအ၀င လမႈဘ၀အတြငး အမးသမးမား၏ အဓပၸာယျပည၀သည ပါ၀ငေဆာငရြကမႈဆသ႔ ဥးတညေစသည တးတကမႈမားက ထထေရာကေရာက တငးတာရနႏင အေကာငးဆးရညမနးခကပနးတင

102 Women’s League of Burma. (2016). 103 UNSC မ အတညျပခသည ကလသမဂၢအမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ မဟာဗဟာမေဘာင(၂၀၁၁-၂၀၂၀) ၌

ဦးတညပစမတမားႏင WPS အစအစဥ၏ မ႑ငေလးရပစလးက လႊမးျခမႈရသည ကမာၻလးဆငရာ ညႊနးကနးအစအေ၀းက ျပငဆငေပးထားသည။ ဤ UN ညႊနးကနးမား အားလးပါ၀ငသည စာရငးမားက ေအာကပါလငခႏင www.peacewomen.org/security-council/WPS-indicators-and-monitoring ရငးလငးခက မတစမ ရယႏငပါသည။ www.un.org/womenwatch/ianwge/taskforces/wps/Strategic_Framework_2011-2020.pdf မ ကးကားသည။

http://www.peacewomen.org/security-council/WPS-indicators-and-monitoring



မားက ေရးဆြခမတႏငေစမည စကား၀ငးတစခက အေျခတညေပးႏငသည။ ထ႔အျပင ဤညႊနးကနးမားသည အရပဘကလမႈအဖြ ႔အစညးမားႏင ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရး(ႏင အမးသမးအဖြ ႔အစညးမား)အတြက ရနပေငြေထာကပေပးေရးသာမက ကား-မ ေရးရာ နညးပညာပငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားကပါ ပပး ေထာကပေပးရန(ဇယား ၆ ၌ ၾကညပါ) ျမနမာႏငငအတြငးမ ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမား၊ အလရငမားႏင ႏငငတကာအသကအ၀နးအတြက အသး၀ငသည တာ၀နခမႈယႏရားတစရပက ေဖာထတေပးထားသည။ ဆကလက၍ ဤညႊနးကနးမားသည ျမနမာႏငငအတြငး WPS အစအစဥျမငတငေရးက အေထာကအက ျပရန အစအစဥေရးဆြထားသည NSPAW ျပနလညသးသပမႈ၏ တစစတတစပငးအေနျဖင ေျမပေရးဆြမႈ၊ စႏႈနးသတမတမႈ သ႔မဟတ ေလလာဆနးစစမႈဆငရာ မညသညလပေဆာငခကအတြကမဆ အသး၀ငသည နညးလမးတစချဖစပါလမမည။

ဇယား (၆) WPS ဆငရာ ကလသမဂၢမဟာဗဟာ လမးညႊနမေဘာင (၂၀၁၁-၂၀၂၀) – ဆကစပညႊနးကနးမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအပါအ၀င အမးသမးမား၏ လမႈဘ၀အတြငး(၃-ခ) အမးသားအဆင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အဖြ႔အစညးမားအတြငးရ အပခပစမေရးဌာနမား၌ ပါ၀င လကရသည အမးသမးမား၏ အေရအတြကႏင ရာခငႏႈနး၊ (၇) ပဋပကၡတားဆးကာကြယေရးက႑အတြငး ပါ၀ငေဆာငရြကလကရသည သကဆငရာတငးေဒသႀကးႏင ခရငအဆငရ အပခပေရးဆငရာ ရာထးတာ၀နမား၌ ေနရာယထားသည အမးသမးအေရအတြကႏင ရာခင ႏႈနး၊ (၈) အမးသမးမား၏ အဆငအတနးႏင လျခေရးတးတကေကာငးမြနလာေစရန တကသညျပ႒ာနးခကမား ထညသြငးထားရသည ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပမား၏ ရာခငႏႈနး၊ (၁၁-က) တရား၀ငၿငမးခမးေရး ေစစပေဆြးေႏြးပြမား၌ ပါ၀ငလကရသည ညႏႈငးဖနေျဖသမား၊ ေစစပညႏႈငး သမားႏင နညးပညာပငးဆငရာ ကၽြမးကငပညာရငမားအၾကား အမးသမးမား၏ ပါ၀ငကယစားျပမႈ၊ (၁၁-ခ) တရား၀ငၿငမးခမးေရး ေစစပေဆြးေႏြးပြမား၏ အစမအဆးတင တရား၀ငေလလာသမားအေနျဖင အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ၊ (၁၂-က) လႊတေတာမားႏင ၀နႀကးဌာနမားရ ရာထးတာ၀နမား၌ အမးသမးမား၏ ႏငငေရးအရပါ၀င ေဆာငရြကမႈ၊ (၁၂-ခ) မဆႏၵရငျပညသမားႏင ကယစားလယေလာငးမားအေနျဖင အမးသမးမား၏ ႏငငေရးအရပါ၀င ေဆာငရြကမႈ၊ (၁၆) တရားေရး၊ ကာကြယေရးႏင ႏငငျခားေရးရာ နယပယမားအတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ အတငးအတာ၊

ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးအတြက ရနပေငြေထာကပျခငးႏင ကား-မ ေရးရာ နညးပညာ ပငးဆငရာ ကၽြမးကငမႈက ျဖညဆညးတညေဆာကေပးျခငး၊ (၂၂-က) မဟာဗဟာေျမာက အစအစဥခမတေရးမေဘာငမား၌ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာ ကစၥရပမားက လႊမးျခထားသည ညႊနးကနးမားအတြက ခြေ၀ခထားသည ဘ႑ာေငြအခးအဆ၊ (၂၂-ခ) မဟာဗဟာေျမာက အစအစဥခမတေရးမေဘာငမား၌ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာ ကစၥရပမားက လႊမးျခထားသည ဥးတညရညမနးခကမားအတြက ခြေ၀ခထားေပးသည ဘ႑ာ ေငြအခးအဆ၊ (၂၃-က) ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးရန ေနရာခထားသည အရပဘက လမႈအဖြ႔အစညးမားအတြက ခထားေပးသည စစေပါငးရနပေငြအခးအဆ၊ (၂၃-ခ) အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအား ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက အေထာကအကျပရန ခထား ေပးသည စစေပါငးရနပေငြအခးအဆ၊ (၂၄-က) ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးရာ၌ အသးျပရနခထား ေပးသည အလရငေပါငးစ၏ စေပါငးရနပေငြအခးအဆ၊ (၂၄-ခ) ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးဆငရာ ကစၥရပမားက ပပးကညရန ကလသမဂၢစနစအတြငး လညပတ သးစြလကရသည စစေပါငးရနပေငြအခးအဆ၊


အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ျပညတြငး ေစာငၾကညေလလာေရး ညႊနးကနးမား (၂၀၁၀) UNSCR ၁၃၂၅ ဆယႏစျပညႏစပတလညေန၏ လမးျပပ႔ေဆာငမႈျဖင ကမာၻလးဆငရာ အမးသမးၿငမးခမး ေရးတညေဆာကသမားကြနရကသည ျပညတြငးေစာင ၾကညေလလာေရးက ေဖာေဆာငရနအတြက ညႊနးကနး (၁၆) ခက ေရးဆြျပငဆငခသည။104 ဤညြနးကနးမားက WPS အစအစဥအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈအတြငးရ လစဟာမႈမားႏင တးတကမႈအေပၚ အၾကမးဖငးျခငနားလညသြားေစရန အမးသမး အခြငအေရး တကၾကြလႈပရားသည အဖြ႔မားႏင ကြနရကမားအျပင ပမကယျပန႔သည အရပဘကလ႔ေဘာင အသကအ၀နးတ႔၏ ရႈေထာငမ ေရးဆြျပငဆငထားျခငးျဖစသည။ ဤညႊနးကနးမားသည မတကြျပားသည ႏငငမား၏ အခငးအကငးမားအေပၚ ျဖန႔ကကလႊမးျခႏငေလာကေအာင ကယျပန႔ျပညစမႈရ၍ တေတာငးသည အခနအကန႔အသတတစခအတြငး အခကအလကမားစေဆာငး၍ ဆနးစစသးသပႏငရန လေလာကသည အေျခချဖစသည။ ေနာကပငးႏစမား၌ ဤညႊနးကနးမားက ျပနလညမြမးမျပငဆငခၿပး ညႊနးကနး စစေပါငး (၁၁)ခ အျဖစ စစဥေပါငးစပခသည။105

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ျပညတြငးေစာငၾကည ေလလာေရး ဆငရာ ညႊနးကနးမားသည ဇာတေကာငေပါငးမားစြာက အေထာကအထားေပၚ အေျခခ၍ လမးညႊနျပသေပးႏင သည။ ဤညႊနးကနးမားသည NSPAW အေကာငအထညေဖာမႈ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငအတြငး WPS အစ အစဥကအားေပးအားေျမာကျပမည နညးလမးမားက ႏငင၏အခငးအကငးႏင ခနထးသးသပမႈ၏ တစစတ တစပငးအျဖစ ေျမပေရးဆြမႈ၊ စႏႈနးသတမတမႈ သ႔မဟတ ေလလာဆနးစစမႈဆငရာ မညသညလပေဆာငခက အတြကမဆ အသး၀ငသည နညးလမးကရယာမားျဖစသည။ အပခပေရးနယပယ၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈျပညႊနးကနး (ညႊနးကနး ၁)၊ ၿငမးခမးေရးေစစပညႏႈငးေရးအဖြ႔မား၌ ပါ၀ငလကရသည အမးသမးမား၏ ရာခငႏႈနးႏင ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပမားအတြငး လႊမးျခထားသည ကား-မ ေရးရာ ကစၥရပမားပကျပားသြားသည ရာခငႏႈနး(ညႊနးကနး ၂)၊ တရားေရး၊ ကာကြယေရးက႑ႏင ၿငမးခမးေရး ထနးသမးသည စစဆငေရးလႈပရားမႈမားအတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈျပညႊနးကနး (ညႊနးကနး ၃)၊ ဖြ ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ သ႔မဟတ ဥပေဒေရးရာ ျပနလညသးသပမႈ အမးအစားတစခခငးစ၌ ပါ၀ငလကရသည အမးသမးအေရအတြကႏင ရာခငႏႈနး (ညႊနးကနး ၄)ႏင UNSCR ၁၃၂၅ ႏင ၁၈၂၀ ဆငရာ အထးလပငနးအဖြ႔မားအတြငးရ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမား၏ ရာခငႏႈနး(အထးလပငနး အဖြ႔၀င စစေပါငးအေရအတြကမ) (ညႊနးကနး ၅) မားအပါအ၀င အထးသျဖင အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ဆကစပလကရသည ညႊနးကနးမားသည ကမာၻလးဆငရာညႊနးကနးမားသ႔ ႏငငအလကအခငးအကငးက ဆကလကေထာကပေပးလကရသည။

အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ အမးသားအဆင လပငနးစမခက WPS ဆငရာ အမးသားအဆငလပငနးစမခကမား(NAPs)သည WPS အေကာငအထညေဖာမႈအတြက တာ၀နခမႈ ပမခငမာအားေကာငးလာေအာင လမးျပေပးရနစတကးချခငးျဖစသည။106 ယငးစမခကမားသည WPS ဆးျဖတခကမားႏင စခနစႏႈနးမား အေကာငအထညေဖာရာ၌ ႏငငအစးရမားႏင အရပဖကလမႈ အဖြ႔အစညးမားက အေထာကအကျပရနႏင စအျဖစသတမတထားသည မေဘာငမားက လကေတြ႔အေရးယ ေဆာငရြကမႈအျဖစ အသြငေျပာငးရာ၌ အေရးပါသညယႏရားတစခအျဖစ အေထာကအကျပရနေရးဆြ ျပငဆငထားသည နညးလမးကရယာတစချဖစသည။ ယေန႔အခနထဆပါက ႏငငေပါငး ၆၀ ေကာ၌ NAPs က

104 www.gnwp.org/content/civil-society-country-and-global-monitoring-unscr-1325 ဤလငခမ CSO ညႊနးကနးမားက ရရႏငသည။

105 www.gnwp.org/sites/default/files/resource-field_media/Global Report_1.pdf ဤလငခမ ညႊနးကနးမား၏ စာရငးက ရရႏငပါသည။

106 အမးသားလပငနးစမခကမား (NAPs)က ၂၀၀၄ ခႏစ၌ ကလသမဂၢအေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ကလသမဂၢလျခေရးေကာငစ၏ထတျပနေၾက ညာခကအတြငး ပထမဦးဆးတကတြနးႏႈးေဆာချခငးျဖစသည။ (S/PRST/2004/40). www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/PRST/2004/40 မ ကးကားသည။

http://www.gnwp.org/content/civil-society-country-and-global-monitoring-unscr-1325

http://www.gnwp.org/content/civil-society-country-and-global-monitoring-unscr-1325



ေရးဆြကငသးေနၿပျဖစသည။107 ယငးတ႔၏ အကးေကးဇးႀကးမားေသာလညး လတတေလာကယျပန႔ျပညစစြာ ျပလပခသည NAPs ဆနးစစအကျဖတခကႏင ပါ၀ငအေၾကာငးအရာမားအေပၚ ေလလာဆနးစစမႈအၿပး၌ WPS အစအစဥက ျဖညဆညးလကနာရနအတြက NAP ေရးဆြကငသးရမျဖင လေလာကမႈမရေတာေၾကာငး ေတြ႔ရခသည။108 NAP အေကာငအထညေဖာမႈႏင စပလဥး၍ ကယကယျပန႔ျပန႔ေတြ႔ရလာရသည အေထာကအထားမားသည အဓကအစတအပငးမား၊ အနမဆးစခနစႏႈနးမား၊ အေလအထေကာငးမားႏင ထေရာကသည NAPs အတြက လအပသည တာ၀နခမႈအဆငဆငတ႔ႏင ပတသကသညအသပညာမားက ၾကြယ၀ျပညစစြာ ေဖာထတေပးလကရသည။ ဤအေျခခအေထာကအထားမားက အားနညးသည ေစာငၾကည ေလလာေရးစနစမား၊ ဘ႑ာေငြခြေ၀ခထားရန ပကကြကမႈ၊ အေကာငအထညေဖာမႈက စညးၾကပထနးေကာငး ေပးမည တာ၀နခမႈယႏရားမား မရသေလာကနညးပါးေနျခငး၊ နညးပညာပငးဆငရာ စြမးေဆာငရည ျပည၀မႈ မရျခငး၊ ႏငငေရးဆႏၵမရျခငးႏင သႏၵ႒ာနခငမာမႈမရျခငး၊ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈမရျခငး၊ အရပဘကလမႈ အဖြ႔အစညးမားႏင ညႏႈငးေဆာငရြကမႈအားနညးျခငး၊ လထကချပေဆြးေႏြးတငပငမႈနညးပါးျခငးႏင ကာလ အပငးအျခားသတမတထားမႈမရျခငးတ႔အပါအ၀င လပရညကငရညက ခႏ႔အားနညးသြားေစသည အေၾကာငး ရငးမားက ေပၚလြငထငရားလာေစသည။109

NAPs သည အသး၀င၍ တနဘးရေသာလညး WPS စခနစႏႈနးမားက အေကာငအထညေဖာမႈအတြက သ႔ခညးသကသကသာရသညမဟတပါ။ အမနတကယ၌ NAP သည “ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈ က အားေပးအားေျမာကျပရန လအပေသာလညး သ႔ခညးသကသကျဖငလေလာကမႈမရေပ။”110 အမးသား အဆင၌ WPS စခနစႏႈနးမားက လကေတြ႔ေဖာေဆာငရာ၌ NAPs သည တစခတညးေသာ ယႏရားမဟတ သျဖင ယငးတ ႔က ပမအားေကာငးလာေအာင တညေဆာကရန အဆပါစမားႏင စခနစႏႈနးမားက တညဆ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရး လပငနးစမခကမားႏင မ၀ါဒေရးရာ မေဘာငမားအတြငးသ ႔ ထညသြငးေပါငးစပႏငပါသည။111 UNSCR ၂၄၂၂ ၌ NAPs အျပင ႏငငအစးရမားအေနျဖင WPS အစအစဥက မဟာဗဟာေျမာကစမခကမားႏင မေဘာငမားအတြငး ဆကလကထညသြငးေပါငးစပ၍ အေကာငအထညေဖာမႈအတြက လေလာကသညအရငးအျမစမားက ခြေ၀ခထားေပးရန လအပသည။ ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - မတဖကႏငငတကာအဖြ ႔အစညးမားအေနျဖင ျမနမာႏငငအတြငး အကဆတသည ႏငငမားဆငရာ သေဘာတညခကအသစႏင ေနျပညေတာသေဘာတစာခပႏငအည တညဆ အမးအသားအဆင မ၀ါဒေရး ရာမေဘာငမားက ေထာကပကညရန အေရးတႀကးလအပလကရသည။112

107 Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF) PeaceWomen programme. National Action Plans for the Implementation of UNSCR 1325 on Women, Peace, and Security. Accessed from: peacewomen.org/member-states

108 Miller, B., Pournik, M. & Swaine, A. (2014). Women in Peace and Security through United Nations Security Resolution 1325: Literature Review, Content Analysis of National Action Plans, and Implementation. Washington DC: Institute for Global and International Studies, The George Washington University.

109 NGO Working Group on Women, Peace and Security. (2015). 2015 Civil Society Women Peace and Security Roadmap. New York: NGO Working Group on Women, Peace and Security; Ormhaug, C. (2014). OSCE Study on National Action Plans on the Implementation of the United Nations Security Council Resolution 1325. Oslo: Peace Research Institute Oslo; UN Women. (2012). Women, Peace and Security: Guidelines for National Implementation. UN Women. New York; WILPF PeaceWomen. (2013). Women, Peace and Security National Action Plan Development Toolkit. New York: WILPF PeaceWomen.

110 Miller, P. & Swaine. (2004), p. 4.111 This approach was taken in Colombia and Indonesia. As described in UN Women. (2012). Women, Peace and

Security: Guidelines for National Implementation. New York: UN Women.112 The New Deal for Engagement in Fragile States was developed through the forum of the International Dialogue

and signed by over 40 countries and organisations at the 4th High Level Forum on Aid Effectiveness in 2011 at Busan. Myanmar has not endorsed this policy; however, PSG donors and other international partners have endorsed the New Deal to guide their approach in countries such as Myanmar, committing to support nationally-owned and led development plans and greater aid effectiveness in fragile situations (the TRUST principles). The first Myanmar Development Cooperation Forum (January 2013) endorsed the Nay Pyi Taw Accord for Effective Development Cooperation, embodying the principles of ownership, a focus on results, inclusive development partnerships, and transparency. Amongst the coordination structures established as part of Accord were


ယငးတ႔၌ ျမနမာႏငငအတြငး(‘NSPAW ပဓာနျပ’ ခဥးကပလပေဆာငမႈ) WPS စမားႏင စခနစႏႈနးမားက ျမငတငအားေပးမည မ၀ါဒေရးရာ ေရြးခယစရာမား၏ တစစတတစပငးအေနျဖင တညဆမဟာဗဟာစမခက ျဖစသည NSPAW က ထညသြငးစဥးစားမႈပါ၀ငသည။ ဒတယအခကအေနျဖင ျမနမာႏငငၿငမးခမးေရး ေထာကကျပအဖြ႔(PSG)၊ PSF ႏင JPF အတြငး ပါ၀ငလကရသည ႏငငတကာအလရငမားသညလညး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား တနးတပါ၀ငေဆာငရြကေရးႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငး ေပါငးစပမႈရေၾကာငး ေသခာေအာင ေဆာငရြကေပးရမည ကတက၀တႏင တာ၀န၀တရားရသည။ ကလသမဂၢ အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပ၏ WPS ဆငရာ အဆငျမငျပနလညသးသပခက၏ တစစတတစပငးအေနျဖင ၂၀၁၅ ခႏစတြင အစးရကခမတခသည ကတက၀တမားႏင သကဆငရာႏငင၏ ကယပင NAPs မတစဆင ေဆာငရြကမႈတ႔ ပါ၀ငလကရသည။113

ကလသမဂၢ စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငအမတ ၅ ႏင ၁၆ စဥဆကမျပတဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငမား(SDGs)သည ၂၀၁၂ ခႏစ ရယဒဂနရး၌ ကငးပခသည ကလသမဂၢ၏ စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ညလာခအတြငး ေရးဆြျပငဆင၍ “ကမာၻလးဆငရာ ဆငးရမြေတမႈ အဆးသတေရး၊ ေျမကမာၻကာကြယေစာငေရာကေရးႏင လတငးၿငမးခမးေရးႏင ၾကးပြားခမးသာမႈက ရရခစားႏငေစေရး တကတြနးႏႈးေဆာမႈ”က ကယစားျပသည စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ ၂၀၃၀ အစအစဥ၏ တစစတတစေဒသျဖစသည ကလသမဂၢ စဥဆကမျပတဖြ႕ၿဖးတးတကေရးညလာခ၌ ၂၀၁၅ ခႏစတြင အတညျပကငသးချခငးျဖစသည။114 ၎တ႔သည ကမာၻအႏ႔ဆငးရမြေတမႈေလာခရန ရညရြယသည ၁၅ ႏစတာ အစအစဥတစရပျဖစေသာ ၂၀၀၀ ခႏစ ေထာငစႏစဖြ႕ၿဖးေရး ရညမနးခကပနးတငမားေပၚ အေျခတည၍ ေရးဆြျပငဆငချခငးျဖစသည။115 အမးသမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးအစအစဥ၏ အခငး အကငးႏင တကရကဆကစပပတသကလကရသည SDGs ႏစရပရၿပး SDG ၅ သည ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးက ေဇာငးေပး၍ SDG ၁၆ သည ၿငမးခမးေရး၊ တရားမတေရးႏင ခငမာသည အဖြ႔အစညးမားက အသားေပးထားသည။

စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးပနးတငအမတ ၅ သည ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားအားလးက ျမငတငအားေပးရန ေတာငးဆထားျခငးျဖစသည။ တကရကဥးတညသည ပစမတမားအတြငး “ေနရာတငးရ အမးသမးမားႏင မနးကေလးမား အားလးအေပၚ” 116 ခြျခားဆကဆမႈ ပေပာကေရးႏင “လကနကးမႈႏင လငပငးဆငရာႏင အျခားေသာေခါငးပျဖတမႈပစမားအပါအ၀င အစးရႏင ပဂၢလကနယပယမားအတြငး အမးသမးႏင မနးကေလးမားအားလးအေပၚ အၾကမးဖကမႈပစအားလး” ပေပာကေရးတ႔ ပါ၀ငသည။117 ဤအခကက ျဖညဆညးေဆာငရြကႏငေစရန အတြက တရားေရးႏငဥပေဒျပေရး မေဘာငမားသာမက လမႈေရးဆငရာစထားမႈမားကပါ ျပျပငေျပာငးလျခငးအားျဖင အမးသမးႏင မနးကေလး မားက ျမငတငအားေပးရန စညးရးလႈ႔ေဆာလကရသည။

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ဤရညမနးခကပနးတငက ျဖညဆညးေဆာငရြကႏငေစရန ႏငငမား အေနျဖင လမႈဘ၀အတြငး အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ ျမငမားတးတကလာေစရန ေရးဆြျပငဆငထား

the Development Partners Group (DPG) and 16 Sector Working Groups. The Gender Equality and Women’s Empowerment Sectoral Working Group is led by the Department of Social Welfare and co-chaired by UNFPA and the French Embassy. This group is tasked to advance NSPAW.

113 A list of all countries that have developed NAPs can be accessed from: peacewomen.org/member-states. A number of countries, including Sweden, Norway and the United Kingdom, have a specific focus within their Plans on Myanmar. A full list of commitments made at the Open Debate on Women, Peace and Security in October 2015 (High Level Review commitments meeting) can be accessed from: www.peacewomen.org/sites/default/files/N1534718.pdf.

114 UNDP. (2016). Sustainable Development Goals. Accessed from: www.undp.org/content/undp/en/home/sustainable-development-goals/background.html.

115 UNDP. (2015). The Millennium Development Goals Report 2015. UNDP: New York.116 UN Women. (2016). Sustainable Development Goal 5.117 အထကပါအတငးျဖစသည။



သည ခြတမးစနစမားက ခမတကငသးျခငးအားျဖင မမတ႔၏ ပးေပါငးပါ၀ငမႈရေရး ဖြ႔စညးတညေဆာကပမားက အဆငျမငတငရန လအပသည။ အထကတြငေဖာျပခသည အျခားေသာ ကလသမဂၢဆးျဖတခကမားႏင ပတသကသည မမတ႔၏ ကတက၀တမားက ျဖညဆညးလကနာမႈရေၾကာငး ေဖာျပထားသျဖင ျမနမာႏငငသည SDG ၅ က ေအာငျမငေအာငအရနျမငေဆာငရြကရန အေကာငးဆးျပငဆငႏငပါလမမည။

စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပနးတငအမတ ၁၆ ၌ ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အားလးပါ၀ငမႈရၿပး ေအးခမးသာယာသည လ႔ေဘာငအသကအ၀နးမားက အားေပးအားေျမာကျပရနႏင အဆငတငး၌ အားလးပါ၀ငမႈရ၍ ထထေရာကေရာက တာ၀နခမႈရသည အဖြ႔အစညးမားက တညေဆာကရနႏင လတငးတရားမတမႈက လကလမးမအသးခလာႏငေအာင ျပငဆငေပးရန ေတာငးဆထားသည။118 အေရးႀကးသည အခကအေနျဖင SDG ၁၆ ၌ ပဋပကၡႏင မလမျချဖစေစသည ကစၥရပမားက ဥးစြာကငတြယ ေျဖရငးျခငးမရဘ ဆငးရႏြမးပါးမႈတကဖကေရးႏင ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတ ႔က ျဖညဆညးေဆာငရြကရန မျဖစႏငေၾကာငး အသအမတျပထားသည။ ထ႔အျပင တရားစရငေရးႏငရတပဖြ႔မား အတြငးရ အကငပကျခစားမႈဆငရာျပနာက ေဖာထတေပး၍ လ႔ေဘာငအသကအ၀နးရ အလႊာအားလး၌ ထထေရာကေရာက တာ၀နခမႈရသည အဖြ႔အစညးမားက ဖြ႔စညးတညေဆာကရန လအပမႈကဥးတညပစမတ ထားသည။ ဥးတညပစမတထားသည နယပယ ၁၂ ခအတြငး -

• အၾကမးဖကမႈပစအမးမးက ေလာချခငး၊ • အလြသးစားမႈ၊ ေခါငးပျဖတအျမတထတမႈ၊ လကနကးမႈႏင ကေလးသငယႏပစကညငးပနးမႈတ႔က

အဆးသတျခငး၊ • တရားဥပဒစးမးေရးက ခငမာအားေကာငးေစျခငးႏင တရားမတမႈက တနးတလကလမးမႏငေအာင

ေဆာငရြကေပးျခငး၊ • တရားမ၀ငေငြေၾကးႏင လကနကစးဆငးမႈမားက ၂၀၃၀ အမ ထထေရာကေရာကေလာချခငး၊ • အကငပကျခစားမႈႏင အဂတလကစားမႈက ေလာချခငး၊• ထေရာကအကးရ၍ တာ၀နခမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈရသည အဖြ႔အစညးမားက ဖြ႔စညးတညေထာင

ျခငး၊ • အဆငတငး၌ တာ၀နယမႈရ၍ အားလးပါ၀ငေဆာငရြကႏငၿပး ကယစားျပပါ၀ငမႈအျပညရသည

ဆးျဖတခက ခမတမႈအေလအထက အားေပးျမငတငျခငး၊ • ကမာၻ႔အဆင အပခပစမေရးအဖြ႔အစညးမားအတြငး ဖြ႕ၿဖးဆႏငငမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ပါ၀င

ေဆာငရြကလာႏငေအာင အားေပးအားေျမာကျပျခငး၊ • လတငး တရား၀ငအေထာကအထားမားႏင ေမြးစာရငးမားရလာေအာင ေဆာငရြကေပးျခငး၊ • လတငးသတငးအခကအလကမားက လကလမးမရယသးစြႏငေစရန အာမခေပးျခငးႏင အေျခခ

လြတလပခြငမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငး၊ • အၾကမးဖကမႈက တားဆးကာကြယရန၊ အစြနးေရာကအၾကမးဖက၀ါဒႏင ရာဇ၀တမႈက တကဖကရန

ႏင ေရရညတညတခငၿမသည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ခြျခားဆကဆမႈမရသည ဥပေဒမားႏင မ၀ါဒမားက အားေပးျမငတငရနအတြက သကဆငရာႏငငေတာအဖြ႔အစညးမားက ခငမာလာေအာင တညေဆာကေပးျခငးတ႔ ပါ၀ငလကရသည။119

မတသားသငသညအခကအေနျဖင ေဖာျပခသညအတငး SDG ၁၆ သည WPS အစအစဥအတြငး ရႈပေထြးစြာ စညးေႏာငပါ၀ငလကရေသာလညး “ကား-မ ေရးရာ ဘကမလကဘ ၾကားေန”ေနဆျဖစၿပး အၾကမး ဖကသည လ႔အဖြ႔အစညးမားက ျဖစေပၚလာေစသည အေျခအေနမားက ထထေရာကေရာကတြနးလနရန ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈဆငရာ မေဘာငမားအတြငး အမးသမးမားက ထညသြငးပါ၀ငေစျခငးႏင ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးဆငရာေအာငျမငမႈတ႔အၾကား ဆကႏြယပတသကမႈက ျပတျပတထငထငျမငသာ လာေအာင ေဆာငရြကေပးႏငျခငးမရေသးေပ။120 သ႔ေသာလညး ဤကား-မ ေရးရာ ဘကမလက ၾကားေနေရး

118 UNDP. (2016). Sustainable Development Goals: 17 Goals to Transform Our World. UNDP: New York.119 အထကပါအတငးျဖစသည။120 International Women’s Development Agency. (2016). The Missing Ingredient for Success—Global Goal 16 and


မေဘာငသည အမးသမးမား၏ သေဘာထားက ပဋပကၡဖနေျဖေရး၏ ဗဟခကေနရာ၌ ထားရစဥးစားျခငးသည “လး၀ေၾကာငးကးဆေလာမႈရေၾကာငး” ေ၀ဖနေထာကျပလကရသည ကမာၻတစလႊားမ ၿငမးခမးေရးလပကင ေဆာငရြကေနသမား၏ စနေခၚမႈက ႀကေတြ႔ေနရသည။121

ျမနမာႏငငႏင ဆကစပအကး၀ငမႈ - ျမနမာႏငငသည အေကာငအထညေဖာေရးႏင ခငမာအားေကာငးသည တရားဥပေဒစးမးေရးက ျဖညဆညးေဆာငရြကရာ၌ အထးသျဖင တရားမတမႈက အမးသမးမား လကလမးမ အသးခလာႏငေအာင ေဆာငရြကရာ၌ စနေခၚမႈမားက ႀကေတြ႔ေနရဆျဖစသည။ ဤသးသပခကအကဥး၏ ေရ႕အခနးမား၌ ပေဖာထားသကသ႔ပင GBV အပါအ၀င အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကသည ရာဇ၀တမႈမားက ကးလြနေနၾကေသာလညး ျပစဒဏစရငျခငးမခရဘ အမးသမးမားအေပၚ သကေရာကေနၿပးျဖစသည ပဋပကၡ၏ ဆးရြားျပငးထနသည ရကခတမႈမားက ပမသကဆးရညေစလကရသည။ အဓြန႔ရညတညတခငၿမ သည ၿငမးခမးေရးဆသ႔ ေရာကရရနအတြက ျမနမာႏငငအေနျဖင SDG ၁၆ ဥးတညပစမတမားက WPS အစအစဥႏင ေရ႕ေနာကဟနခကညည ေပါငးစညးေဖာေဆာငသငသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးျဖင SDG ၁၆၏ အသညးႏလးေနရာ၌ WPS ဆငရာ ကစၥရပမားက ထားရရနအတြက အစအစဥက ေမာငးႏငလကရသည အျခားဇာတေကာငမား၏ ႀကးပမးအားထတမႈမားကလညး အကအနထပေလာငးအားျဖညရာ ေရာကေစ သည။ ေရာေထြးလကရသည ပဋပကၡ/ပဋပကၡလြနအခငးအကငး၌ အမးသမးမား၏ အေတြ႔အႀကမားက ထငသာျမငသာမႈရရ ထညသြငးေပါငးစပထားသည ကယျပန႔ျပညစေသာ အေရးယေဆာငရြကခကတစရပရရန လအပသည။ ႏငငတကာအခငးအကငးမားမ ဆကႏြယခတဆကမႈက ဂရတစကၾကညရႈပါက ထလြယ ရလြယသည ပဋပကၡလြနလ႔အဖြ ႔အစညးမား၏ ၂၀% ခန႔သညသာ မမတ႔၏ ဆငးရမြေတမႈေလာခေရး ရညမနးခက ပနးတငမားသ႔ ေရာကရၾကေၾကာငးေတြ႔ရရသျဖင အကယ၍ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာကစၥရပက ထညသြငးျပငဆငထားပါက ျမနမာႏငငအေနျဖင SDG ၁၆ ၏ ဥးတညပစမတမားက ျဖညဆညးေဆာငရြကရာ၌ ထငသာျမငသာရသည ေအာငျမငမႈရလဒမားက ျပဆႏငပါလမမည။122

အမးသမးမား၏ အဆငအတနးေရးရာ ေကာမရငသ ႔ တငသြငးခသည ျမနမာႏငင၏ ေၾကညာခက(CSW)အမးသမးမား၏ အဆငအတနးေရးရာ ေကာမရင(CSW)သည SDGs ဆငရာ တးတကမႈကမကေျခမျပတ ေစာငၾကညေလလာသည ယႏရားတစချဖစသည။123 ၂၀၁၆ ခႏစတြင CSW သ႔ တငသြငးခသည ျမနမာႏငင၏ ေၾကညာခကသည G77 ႏင တရတႏငငကယစား ထငးႏငငက တငသြငးခသည ေၾကညာခကႏင အာဆယ ကယစား ဗယကနမမ တငသြငးခသည ေၾကညာခကတ႔ႏင ပးေပါငးမဟာမတဖြ႔ခသည။ ဤေၾကညာခကက ေဖာထတေပးအပခေသာလညး CSW မ သေဘာတခသည နဂးခပသးသပခကမားအေပၚ ႏစပတၾကာမ ေစစပညႏႈငးမႈအတြငး ကလသမဂၢခရးစဥ သ႔မဟတ ႏငငအလကကယစားျပသညသတမနသညလညး မရ သေလာကျဖစခသျဖင ျမနမာႏငငအစးရ၏ သေဘာထားမားက အထကတြငေဖာျပခသည ေဒသအလက အကးတပးေပါငးထားသညအဖြ႔မား၏ မေဘာငမားမတစဆငသာ အမားဆး ရငးလငးတငျပခရေသာေၾကာင ျမနမာႏငင၏ပါ၀ငပတသကမႈ အားနညးခသည။ သ႔ေသာလညး အထးသျဖင SDGs ၅ ႏင ၁၆ တ႔သည ျမနမာႏငင၏ အခငးအကငးႏင အလြနလကဖကကကညေနသျဖင ျမနမာႏငငအစးရမ ဤမေဘာငမားႏင ဆကစပသည မမတ႔၏ ကတက၀တမားက အျပညအ၀ေပါငးစပေဖာေဆာင၍ ထငသာျမငသာရသညတးတကမႈ က ေဖာေဆာငျပရနသာလပါေတာသည။

Women, Peace and Security. IWDA: Melbourne. 121 အထကပါအတငးျဖစသည။122 CARE Insights. (2015). “No women, no peace: Why the proposed SDG Peace Goal must not ignore

gender.” 123 UN Women. (2016). Commission on the Status of Women. Accessed from: www.unwomen.org/en/csw.



၅။ နဂးခပသးသပခကႏငငတကာဥပေဒမား၊ စသတမတခကမား၊ စခနစႏႈနးမားႏင အလားတသည WPS မ၀ါဒေရးရာ အစအစဥအတြငး ျမနမာႏငင၏ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာလပငနးစဥမားအတြငး အမးသမးမားက ထညသြငးပါ၀ငေစရန တရား၀ငတာ၀နအပႏငးထားေသာလညး WPS အစအစဥက အျပညအ၀လကနာ ေဖာေဆာငရနအတြက အဓကအတားအဆးမား ဆကလကကနရေနဆျဖစသည။ ျမနမာႏငငအစးရ၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညး၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင အလရငမားအေနျဖင ေအာကတြငေဖာျပထားသည အေရးယေဆာငရြကခကမားမတစဆင အျပညအ၀ လကနာေဆာငရြကမႈအတြက လအပသလ အေရးယေဆာငရြကေပးပါရန AGIPP အေနျဖင ေထာကခအႀကျပ လပါသည။

၁) CEDAW ေလာေပါသကသာခြငမားက ပယဖက၍ လကနာဖြယရာကငထးက သေဘာတလကမတ ေရးထးရန၊

၂) NSPAW တညရမႈက ကယကယျပန႔ျပန႔ အျမငဖြငေပး၍ ဘ႑ာေငြႏင အေကာငအထညေဖာေဆာင ေရးစမခကက ေရးဆြျပငဆငျခငးအားျဖင အေကာငအထညေဖာရန၊

၃) ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ႏငငေရးအ၀နးအ၀ငးအတြငးရ ဆးျဖတခကခမတမႈအတြငး အမးသမး မား၏ပါ၀ငေဆာငရြကမႈကျမငတငေပးရန အနမဆး ကား-မ ေရးရာ ၃၀% ခြတမးထားေပးသည စနစက ေရးဆြကငသးရန၊

၄) GBV က ေဖာထတသတမတ၍ တားဆးကာကြယရနႏင လအပသလအေရးယေဆာငရြကရန ကယျပန႔ျပညစသည ဥပေဒျပ႒ာနးကငသးရန၊

၅) GBV အတြက ျပစဒဏစရငျခငးမခရေစရန ကာကြယေပးထားသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ကငးလြတခြငက ဖကသမးပစရန၊

၆) NCA အေကာငအထညေဖာ၍ ေစာငၾကညေလလာျခငးအားျဖင GBV က ကာကြယတားဆး၍ တန႔ျပန အေရးယရန၊

၇) အမးသမးအခြငအေရးဆငရာ အဖြ႔အစညးမားအတြက ခငမာ၍ ေရရညအာမခခကရသည လညပတ ရနပေငြမား ေထာကပေပးရန၊

၈) ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးရနပေငြအားလး၏ အနညးဆး ၁၅% ခန႔က ကား-မ ေရးရာတနးတ ညမေရးက အားေပးျမငတငေပးရနရညရြယသည ကလသမဂၢ၏ ၂၀၁၀ စခနစႏႈနးက အေကာင အထညေဖာရနႏင

၉) ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးႏင WPS ဆငရာ ကစၥရပႏင စပလဥး၍ လျခေရးက႑ရ အဖြ႔ အစညးမားအားလးက ပညာရငမား အႀကေပးလကရေၾကာငး ေသခာေအာငေဆာငရြကေပးရန။

အပစအခတရပစေရးႏင ရနလတကခကမႈရပဆငးေရးဆငရာ ကစၥရပမားက လကနကကငအဖြ႔အစညးမား၊ တပမေတာႏင အစးရအဆငျမငအရာရမားအၾကား ေဆြးေႏြးရသည သေဘာတညခကမားအျဖစ ရႈျမငေလ ရေသာေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၏ အေစာပငးကာလမား၌ အမးသမးမား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈက အမားအားျဖင ဆးဆးရြားရြားကန႔သတပတပငထားေလရသည။ သ႔ေသာလညး ဤသးသပခကအကဥး၌ ေဖာျပထားသကသ ႔ပင ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ လပငနးစဥမားအတြငး အမးသမးမား၏ပါ၀င ေဆာငရြကမႈျမငမားပါက စစပြအဆးသတၿပးေနာကပငး တစေကာျပနပဋပကၡျဖစပြားႏငသည အလားအလာက သသသာသာေလာနညးသြားေစသည။124 ကယကယျပန႔ျပန႔ေတြ႔ျမငေနရသည အေထာကအထားမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပျခငးျဖင ႏငငသႏငငသားမား၏လအပ

124 Demeritt, J., Nichols, A., and Kelly, E. (2014). “Female Participation and Civil War Relapse.” Civil Wars. 16 (3), p. 362.

ခကမားက ပမလႊမးျခမႈရသည ႏငငေရးအေျဖမားရရလာေစရန အေထာကအကျပေၾကာငးျပဆလကရ သည။125 ရလဒမားအေပၚေကာငးကးသကေရာကမႈရေစရန သသယမရစြမးေဆာငျပႏငၾကေသာလညး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားမ အမးသမးမားက ဆကလကဖယထတေနၾကဆျဖစသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြငး အမးသမးမား၏ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင ကား-မ ေရးရာ ထညသြငးေပါငးစပမႈ ျမငမား တးတကလာေစၿပး အဓြန႔ရညတညတခငၿမသည ၿငမးခမးေရးက ေဆာငကဥးေပးႏငသည အခြငအလမးတစရပ ေဖာထတေပးရနအတြက ျမနမာႏငငအတြငး အျပညျပညဆငရာ WPS စသတမတခကမားႏင စခနစႏႈနးမား တြငကယပႏ႔လာေစရန စေပါငးေဆာငရြကႏငသည အခြငအလမးတစရပကနရေနဆျဖစသည။

125 O’Reilly, M. (2015). Why Women? Inclusive Security and Peaceful Societies. Washington D.C.: Inclusive Security. p.7; Paffenholz, T., Ross, N., Dixon, S., Schluchter, A. & True, J. (2016). Making Women Count - Not Just Counting Women: Assessing Women’s Inclusion and Influence on Peace Negotiations. Geneva: Inclusive Peace and Transition Initiative and UN Women; Paffenholz, T., Potter-Prentice, A., Buchanan, C. (2015). Fresh insights on the quantity and quality of women’s inclusion in peace processes. Geneva and Helsinki: Conflict Management Initiative and Graduate Institute Inclusive Peace and Transition Initiative.

ၿငမးခမးေရးအတြက ကား-မ ေရးရာ တနးတေရး မဟာမတအဖြ႔အေၾကာငး

AGIPP အား ေအာကပါကာလၾကာရညစြာတညရေနသည စနေခၚမႈႏစရပအား ရငဆငေျဖရငးရနရညရြယ ဖြ႔စညးခပါသည။

၁။ လကရအခနထ ျမနမာႏငင၏ၿငမးခမးေရးႏင လျခေရးဆငရာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားႏင သေဘာတညမႈမား၌ အမးသမးမား၏ပါဝငမႈ နညးပါးေနျခငး

၂။ အပစအခတရပစေရးႏင ပမကယျပန႔ေသာ ျငမးခမးေရး သေဘာတညခကမားအား အေကာငအထည ေဖာေဆာငေရးလပငနးမားအေပၚ ကား-မ ေရးရာ ရႈေထာငမားမ ဆနးစစသးသပမႈမား၊ ကား-မ ေရးရာ ထညသြငး ပါဝငမႈရေသာ ရလာဒမား ေပၚထြကလာေစရန အေရးတၾကး လအပေနျခငး

AGIPP ကျမနမာႏငငအႏ႔အျပားမ အဖြ႔အစညးမားႏင ကြနရကမားျဖင ပါဝငဖြ႔စညးထားျပး၊ AGIPP မ အမးသမး အခြငအေရးေဆာငရြကေနသည အဖြ႔အစညး/ကြနရကမားႏင ကား၊မေရးရာ ကစၥရပမားက အေလးေပးက႑ တစခအျဖစ ပါဝငလပေဆာငေနလကရေသာ ျငမးခမးေရးအဖြ ႔အစညးမား စသညအဖြ ႔အစညး၊ ကြနရက မားျဖင ပးေပါငးလပေဆာငႏငရန ၾကဆလကရသည။ AGIPP ၏ မတဖကအဖြ႔အစညး/ကြနရကမားသည အေျခခလထအဆင လႈပရားမႈမားတြငသာမက၊ မဝါဒအဆငပါဝငေဆာငရြကမႈမား အစရသည လပငနးေဆာငတာ အမးမးတ႔တြင လပကငေနလကရသည။ AGIPP အေနျဖင မတဖကအဖြ႔အစညးမား၏လလားေတာငးဆ အၾက ျပခက အသမားအားျမငတငေပးျခငးႏင အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားအတြငး ေပၚေပါက၊ ေတြ႔ၾက၊ သျမငလာရသည စးရမပပနမႈ အခကအခမားအား အတတကြဝငးဝနးအေျဖရာ ေဆြးေႏြးႏငရန ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပလကေဖာငး၊ေနရာတစခအား ဖနတးေပးသည။ AGIPP အား ဦးေဆာငမႈေကာမတတြင ေအးခမးျမနမာအငစတက (Gender and Development Institute)၊ ကား-မ ေရးရာ တနးတညမေရးကြနရက (Gender Equality Network)၊ ကခငျပညနယ အမးသမးမား ကြနရက (Kachin State Women’s Network)၊ မြနအမးသမးမားကြနရက (Mon Women’s Network)၊ ၿငမးေဖာငေဒးရငး (Nyein (Shalom) Foundation)၊ အမးသမးႏင ၿငမးခမးေရး လႈပရားမႈကြနရက (ရမးျပညနယ) (Women and Peace Action Network (Shan State))ႏင အမးသမးမားကြနရက (ျမနမာ) (Women’s Organisation Network) စေသာ အဖြ႔အစညး မား ပါဝငပါသည။ AGIPP ရးဌာနက ရနကနျမ႔တြင ဖြငလစထားပါသည။ AGIPP ႏင ပတသကေသာ အခကအလက အေသးစတအတြက _ Website: www.agipp.org (English) www.agipp.org.mm (Myanmar)Facebook: Alliance for Gender in the Peace Process (AGIPP) Twitter: @AGIPPMyanmar Email: [email protected]#morewomenbetterpeaceMyanmar #WPSinMyanmar #wherearethewomenNCA

http://www.agipp.org

http://www.agipp.org.mm

http://www.facebook.com

http://[email protected]
