Page 1
© Gemeentelijk Archief Bornem - 25 -
Uit de dagboeken van Pater Benedictus Van Doninck
MAART 1915
Maandag 1 maart 1915 (dag 211)
Nachtrust gestoord om 3 uur door een kort maar hevig
onweder met hagelstenen. Het heeft geen schade aan-
gericht.
Leo droomde dat er zeppelins bommen gooiden en wilde
naar de kelder vluchten. Leonardus had veel moeite om
hem gerust te stellen.
Om 2 uur brengt madame Van der Stappen 5 fazanten
en vertelt dat er gisteren een bejaarde Hauptmann (Von
Kübler) met adjudant het kasteel is komen bezichtigen
en het te schoon vond om er te komen inkwartieren. Hij
woont op de villa Verbelen. Heeft streng verboden aan
de bezettings-soldaten van in het kasteelpark te jagen of
te wandelen. De Kommandant van ’t fort die ik eer-
gisteren 27 februari sprak van ’t slecht vrouwvolk, dat
hier aan de poort met de wacht kwam verkeren, zegde
me dat hoegenaamd niet te zullen dulden. Hij heeft
woord gehouden, ook aan ’t fort mogen ze niet omtrent
komen.
Dr. Van den Abbeele die deze namiddag broeder
Remigius bezoek bracht, vertelde dat de doctoors streng
verbod (op straf van boete) gekregen hebben nog een
Duits soldaat in behandeling te nemen. Als een Duits
soldaat zich aanbiedt moet hij dadelijk worden aange-
geven.
De siphilis moet schrikbarende verwoestingen doen in ’t
leger : 150.000 !
Broeder Alfons ziet de Berliners geerne omdat ze veel
melk komen kopen !
Dinsdag 2 maart 1915 (dag 212)
In het gasthuis heeft men komen zeggen dat notaris
Aerts te Mechelen is aangekomen, dat hij zelfs reeds te
Bornem is, maar zich niet durft laten zien !
Gisterenavond kort voor 8 uur heeft broeder Laurentius
twee vliegers met lichten in de lucht boven elkander zien
vliegen van het zuidoosten naar het noordwesten.
Deze middag begon men op de hof van Peer Moens in de
Kloosterstraat een stelling te maken voor mitrailleurs.
Deze namiddag bezoek van den E.H. pastoor van Branst.
Juffrouw Van Roie, die haar zuster wegbracht naar
Hasselt, komt een brief brengen van broeder Gerardus,
pastoor van Kerniel, die welvarend is.
Placidius gaat naar meneer Roelandts te Hingene, die
gisteren van Hulst is teruggekomen en geld meebracht
uit Holland.
Van het komiteit bons gekocht aan 64 frank de 100 kilo.
In het dorp zijn verscheidene mensen 2–3 dagen per
week zonder brood.
De rijst kost in de winkels 1 frank de kilo.
Woensdag 3 maart 1915 (dag 213)
Het kanon was de hele nacht en vandaag den hele dag
hoorbaar.
Pastoor van Lippelo is ziek en laat per bode een
biechtvader vragen voor den aanstaande eerste vrijdag.
Om 1 uur komt vice-feldwebel Schmidt met een onder-
officier plaats vragen voor vijf man en vier paarden,
tegen den toekomende vrijdag.
Zij vertellen dat de Hauptmann Von Kübler in de villa
Verbelen protestant is en prof in de universiteit van
Erlangen.
Zijn Leutenant Van Veldhuyzen is katholiek.
De eerste is de kloosters zeer genegen, meer dan den
tweede. Zij zullen niet dulden dat er ons schade word
toegebracht of ’t slecht vrouwvolk nog aan de poort
kome. Ze vragen ons dadelijk bij hen klachten in te
dienen als er nog iets gebeurt.
Afbeelding van een Zeppelin boven Antwerpen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog zette het Duitse leger
zeppelins in voor observatie en bombardementen.
Page 2
© Gemeentelijk Archief Bornem - 26 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
Om 4 uur komt madame Muyshondt–Daelemans van
Wintam de groeten brengen uit Oudenbosch.
Mgr. Prelaat is over enige weken op de glibberige straat
gevallen, doch reeds genezen.
In Holland is men volgens die dame erg Duitsgezind, men
vertelde er dat de Rittmeister Von Loeper een kozijn was
van de Prins gemaal.
Donderdag 4 maart 1915 (dag 214)
Om 9 uur gaat de Prior naar Lippelo biecht horen.
Toontje heeft influenza.
Om 10 uur verlangt de vice-feldwebel drie bedden-
bakken in het ziekenhuis. Om 2 uur komt hij zeggen dat
onze grote voituur is teruggebracht en de chaise deze
avond zal terugkomen. Men had ze verleden zondag
komen halen in de mening dat ze aan het fort
toebehoorden.
Leutenant Van Veldhuyzen is van Hollandse afkomst,
woont te Charlottenburg bij Berlijn. Thans in de villa
Verbelen aan de statie te Bornem, komt hier dagelijks op
de hof, maar zoekt ons niet aan te spreken en wij hem
ook niet.
Een Branderburger slotmaker brengt de badinrichting en
de watercloset op ’t ziekenhuis in orde.
In het dorp is aangeplakt dat de aardappelen niet buiten
de gemeente mogen verkocht worden.
Pachter Verbruggen is van de heilige sakramenten
bediend.
Om 7 ½ werkt het fort Liezele met zoeklicht naar hier .
Het kanon heeft de hele dag geweldig gebulderd ten
zuidwesten.
Vrijdag 5 maart 1915 (dag 215)
Om 7 uur is de Prior met de boot naar Antwerpen en
komt om 6 ½ terug thuis.
Op onze boomgaard wordt voort gewerkt aan de dam
tegen de muur. Na de middag komen drie Duitsers de
telefoonverbinding met onze toren verleggen binnen
onze muren en niet achter de geul om.
Gisteren heeft het krapuul van Bornem bij de bedeling
van meel de eerwaarde Heer onderpastoor Verbist en
Dr. Lanssens lelijk uitgescholden.
Vandaag is er aangeplakt dat de burgers voor eventuele
inkwartiering van soldaten een bed moeten gereed
hebben en stro voor de paarden, zonder vergoeding. De
vijf paardenmannen hier aangekomen zouden een
aparte keuken gewild hebben, maar ’t lukte niet.
Zaterdag 6 maart 1915 (dag 216)
Om 8 uur begonnen fortwerklieden in onze muur op een
meter afstand van elkaar schietgaten te kappen.
Twee Duitse wagens met kleren en voorraad zijn binnen-
gekomen.
Villa Verbelen aan het station waar de Duitse beveldragers hun intrek namen.
Page 3
© Gemeentelijk Archief Bornem - 27 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
Om 1 ½ brengt juffrouw Van der Stappen vijf fazanten.
Gebrek aan voeder verplicht den boswachter een 30-tal
fazanten te laten vliegen.
Gisteren hebben Duitsers in de Weert huiszoeking
gedaan en bij een stroper één geweer en twee fazanten
meegenomen.
Het 3-jarig paard van ‘ kasteel is door Duitsers opgeëist
en comptant betaald 1.100 frank. Goud en zilver geld
ziet men niet meer in de handel en ook het Belgisch
bankbriefje wordt raar.
Het kanon in de hele dag hoorbaar geweest.
Zondag 7 maart 1915 (dag 217)
Dubbele wachtpost aan het Warregaren vragen paspoort
aan velorijders en andere voerlui.
Ch. Verbruggen wou een heer naar Temse brengen, had
geen pas en moest zijn passagier aan het Warregaren
afladen en terugrijden.
Om 12 uur gaat de Prior naar Temse , tot 5 uur met een
brugpas geldig voor 1 dag door de gemeentesecretaris.
Om 4 uur bezoek van meneer Mees, die vertelt dat hij
een pas heeft om eenmaal per week naar Hulst te gaan
als agent van Wittock & Cie.
Het staatsarchief te Brussel is open en de beambten
trekken hun volle bezoldiging.
Hij J. Mees, doet echter geen dienst en verliest daardoor
slechts een derde van zijn tractement, dat hij op andere
manier wel inhaalt.
De bibliotheek nationale is en blijft gesloten.
Maandag 8 maart 1915 (dag 218)
Om 9 ½ gaat de Prior naar Temse om een paspoort naar
Antwerpen en vandaar naar Holland.
Deze middag laat de gemeente een kar steenkolen
brengen voor onze Branderburgers. Gisteren en vandaag
ook nog is er een grote wagen met allerhande getuig en
kleren aangekomen dat allemaal naar onze muziekzaal
wordt gebracht.
Vandaag staat er geen wacht aan onze poort.
Kanon de hele dag hoorbaar zuidwest.
Tussen onze Branderburgers, zegt men, zijn er bij die te
Leuven hebben gemoord, gebrand en gestolen.
In onze hof wordt gewerkt aan de telefoonverbinding.
Op de boomgaard kapt men gaten in de muur.
In den bouw worden ruiten ingezet.
De geïnkwartierden hebben er nog al eens ruzie. Ook in
’t ziekenhuis hier zijn vele ruiten kapot, maar als de
Branderburgers niet reklameren, wij ook niet.
Ons werkvolk kuist stenen aan t afgebroken huis van
Schutters en stopt ze in de kelder.
Deze middag tussen 1–2 uur zware ontploffing gehoord
noordwaarts.
Dinsdag 9 maart 1915 (dag 219)
Van 8 uur tot 12 en van 1 tot 5 gaat Leo aan de
levensmiddelenverdeling in den bouw helpen.
Om 8 ¾ bezoek van Pater Bruno, Os.B van Dendermon-
de, te Temse bij zijn familie verblijvend. Om 1 ½ komt
ook frater Achille van Temse. Ze vertrokken samen om 4
uur. Om 12 uur was de Prior thuis gekomen van
Antwerpen waar hij te vergeefs een paspoort voor
Holland gezocht had.
De ontploffing gisteren gehoord, was te Antwerpen in de
pyrotechnieke fabriek. Men spreekt van verscheidene
doden.
Te Temse Handelsblad verboden, item Het Vaderland
van Holland.
Kanon de hele dag hoorbaar zoals gisteren.
Broeder Alfons treurt omdat zijn koe met een dood kalf
staat te houden.
Woensdag 10 maart 1915 (dag 220)
Er wordt verteld dat de Duitse Soldaten van Puurs naar
het front zijn vertrokken, dat Aalst vol vluchtelingen is
uit Vlaanderen.
Om 10 uur waren er 2 vliegmachienen in de lucht,
waarop te Temse en te Steendorp werd geschoten.
Om 10 ½ brengt juffrouw Van der Stappen vijf fazanten.
Om 12 ½ komen twee grote paarden met een Duitse
Feldküche op onze koer gereden, om hier te blijven,
zeggen ze.
Om 1 uur komt Walter De Maeyer het orgel leren spelen.
Hij wil tegen Paschen zijn vader kunnen vervangen.
Theodoor laat een briefje ter vertaling meebrengen.
Baptist Van den Borre mocht naar Antwerpen om
petroleum voor het fort.
Hauptmann Von Kübler, voegde er een briefje bij het
paspoort, om de Duitser te Antwerpen een soldaat mee
te sturen opdat de petrol aan de compagnie zou worden
afgeleverd en er niet mee zou geleurd worden !
Kanon de hele dag hoorbaar.
Madame Cranleux brengt 50 frank van madame de
gravin voor de schamele armen.
Om 7 ½ gaat het elektriek licht uit gedurende 5 minuten.
Zoeklicht op ’t fort te Liezele.
Donderdag 11 maart 1915 (dag 221)
Ruzie in de koestal tussen Feldwebel Schmidt en de
paardenmannen, die er gisteren hun paarden instal-
leerden en last verkochten aan onze koeien.
Om 11 ½ gaat de Prior met Leo en Leonardus naar de
broeders van Temse op bezoek. Op de kaai mag niemand
bij het water komen. Een boerke dat om steenkolen
kwam, moest 40 frank boet betalen omdat hij dit verbod
niet had gelezen en de geobserveerd. Gemeentebons
geweigerd te Temse.
Page 4
© Gemeentelijk Archief Bornem - 28 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
In de namiddag kanon hoorbaar ten Zuidwesten.
Vrijdag 12 maart 1915 (dag 222)
In het huis van juffrouw Brijs hebben de Duitsers hun
Büro alias Schreibstube ingericht. Er hangt een Duitse
vlag aan ’t balkon.
In onze muur worden nog schietgaten gekapt en het
muurgedeelte dat niet met de aarden dam is bedekt,
wordt met slijk bestreken.
De Duitse Bauführer mocht wel lachen met de Belgische
versterkingen ! De pindraad-versperring aan de straat bij
P.Moens en in de 1e kasteeldreef wordt hersteld.
Om 2 uur brengt Van der Stappen 4 konijnen en vertelt
dat Duitse opschriften aan de ingangen van het
kasteelpark toegang en jacht aan de soldaten verbieden.
Twee officieren kwamen eergisteren van Temse met een
yacht de Schelde opgevaren tot Luipegem. Bezochten ’t
kasteel.
De hele dag kanon gehoord in het zuidwesten.
Men vertelt dat Constantinopel gevallen is !
Deze avond zijn twee boerenknechten, van Klein
Mechelen en van Oppuurs, op 6 oktober met kar en
paard meegenomen door de Belgen, uit Frankrijk over
Engeland en Holland, thuisgekomen zonder kar of paard.
Zaterdag 13 maart 1915 (dag 223)
Om 12 uur gaat Placidus zijn identiteitsbewijs bij de
sekretaris laten viseren. Hij wil toekomende week naar
Colen-Kerniel en Velm, maar ’t schijnt weer heel wat in
te hebben om een pas te krijgen.
Sommigen beweren een zeppelin gezien te hebben om
11uur deze voormiddag.
Aan poort der abdij stonden deze voormiddag wel 100
mensen aan te schuiven voor een aalmoes.
Madame Cammaert bracht om 3 uur zes brieven over de
Duitse post aangekomen : 3 dagtekenden van augustus,
2 van oktober.
Een Bornems handelaar B.V.d.B. had destijds 10 liter
petroleum geleverd aan de Belgische soldaten, had
daarvan een bon, dat hij nu kwam indienen bij de
gemeenteoverheid. Had een 0 bij de 10 gevoegd, maar
vergeten het getal in letters (dix) ook te veranderen, en
liep erin.
Zondag 14 maart 1915 (dag 224)
Om 8 ½ vertrekt Placidus te voet over Eikevliet-Hellegat-
Boom om een paspoort naar Mechelen en Limburg.
De greef van halfvasten heeft de traditionele speculatie-
man veranderd in krentenboterhammen.
Een grote hoeveelheid kledingstukken is van Antwerpen
voor de behoeftigen aangekomen bij meneer Verbist.
Jefke van den Dilft komt vertellen dat er gisteren voor de
3de maal Duitsers zijn komen vragen wanneer de eige-
naar thuis kwam, dat zij er zouden inkwartiering nemen.
Vandaag was een knecht van meneer Van Baren, in
Antwerpen verblijvend, komen zien of er in den Dilft al
Duitsers woonden.
In de namiddag veel kanongedommel hoorbaar in ’t
zuidwesten.
Deze avond brengen enige onzer Brandenburgers een
zatte kameraad mede naar de abdij.
Maandag 15 maart 1915 (dag 225)
Om 8 ½ gaat Leo naar den Bouw voor de bedeling.
Suske Verstraeten met zijne 2 jongens komt onze
fruitbomen snoeien.
Om 1 ½ komt een nieuw onderofficier Tülecke,
muziekleraar in Berlijn, kort dik manneken, inkwartiering
vragen met matras, stoel en tafel op het ziekenhuis. Om
3 ½ komt hij ons orgel bespelen en loofde het zeer.
De twee vice-feldwebels moesten blazen, drie andere
Pruisen klommen op de toren met plannen en kaarten.
De jongens boven de 18 jaar worden verwittigd zich
gereed te houden voor het controol.
De patatten mogen niet boven de 9 frank de 100 kilo
verkocht worden te Bornem.
Foto : Links Feldwebel Tülecke (alias Jan Pas, omdat hij
regelmatig paspoortcontrole doorvoerde) met naast hem
2 vice-Feldwebels, poserend op de binnenkoer van de abdij.
Page 5
© Gemeentelijk Archief Bornem - 29 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
Madame Van der Stappen brengt om 4 ½ vijf fazanten
(de laatste, zegt ze) wij kregen er sedert oktober juist
100.
Kanon gehoord de hele dag met enkele harde slagen. Op
het fort van Liezele werkt het zoeklicht in alle richtingen.
Dinsdag 16 maart 1915 (dag 226)
In de zalen van het pensionaat waren de kleren uitge-
stald die eergisteren voor de behoeftigen aangekomen
zijn. Veel en schoon !
Tussen 8 en 9 uur veel kanonschoten hoorbaar, nader-
hand minder.
Een honderdtal werklieden, vele helaas van Bornem,
werken aan de versterkingen der Duitsers.
Ambachtslieden als bv. Arcadius Borghijs, verdienen 0,50
frank per uur.
Ze werken echter zo weinig mogelijk.
Vandaag werden er nog 30 bij aangeworven. Men zegt
dat ze het doen om ’t werkeloos volk van de straat weg
te krijgen.
Er wordt uitgestrooid dat het Spierenbroek onder water
zal gezet worden. Aan het Warregaren zijn twee wacht-
huisjes neergezet.
Verjaring van de generaal-abt. droog gerookt in de
calefact.
Woensdag 17 maart 1915 (dag 227)
Kanon niet hoorbaar.
Brief ontvangen van madame Pirard uit Brussel,
gedateerd 4 februari met Duits 10 pfenning marke,
bestempeld 5 maart.
Ze laat weten dat haar eigendom, de voormalige Abdij
Roosendaal tijdens het bombardement totaal is
vernietigd met al wat er in was.
Helaas ons handschrift over een paar jaren te leen
gegeven. Namelijk 'Opcomste en bloei van Roosendaal'
in 4 nummers, met gekleurde Wapens der abdissen, over
4 jaren te Gent bij Vijt op een koopdag gekocht voor 30
frs. Zij zegt dat zij er melding van heeft gedaan in de
schade aangifte ingediend bij de gemeente Wavre
St.Catherine en dat we eventueel onze rechten kunnen
doen gelden.
Het was een kopie van de Grandes H(andschrift)s, hier
ook in de abdij maar ’t bevatte enkele wapens die in ’t
origineel ontbraken alsook nota’s van latere datum. ‘t is
jammer.
Donderdag 18 maart 1915 (dag 228)
Vandaag is geen kanon te horen geweest.
In onze koestal staan 2 Duitse paarden, die van armoe
vergaan. De manschappen zeggen dat ze geen geld
hebben om er vreten voor te kopen.
Theodoor is gisteren naar Brussel geweest met de
achterstallige rekeningen van inkwartiering der Belgische
troepen, en die in Bornem 70.000 frs. bedroegen. Tegen
alle verwachting werd hem dadelijk reeds een grote som
op afkorting uitbetaald. De rest zou naderhand volgen.
Om 5 ½ komt Placidus van zijn tramreis Bornem, Boom,
Mechelen, Leuven, Tervuren, Velm, Colen, Kerniel,
Hasselt, Diest, Tervuren, Brussel, Grimbergen, Londer-
zeel, Puurs, Bornem.
Gerardus welvarend directeur van Colen over 8 dagen
begraven.
Generaal De Bie met Hilarius op vastenavond vertrokken
naar Rome.
De Duitse treinen, in België peperduur, worden door
bijna niemand dan door Duitse soldaten gebezigd.
De trams doen goede zaken
Madame Van der Stappen brengt ons 4 konijnen.
Vrijdag 19 maart 1915 (dag 229)
De Zeppelin, die men hier over enige dagen (13d) zegt
gezien te hebben, is te Heindonk geland zonder iemand
er in.
Meneer Mees krijgt geen paspoort meer voor Holland.
Deze morgen werden in onze kerk omtrent 125 H.Com-
munies uitgedeeld.
Brief aangekomen van Alb.Peeters wagenmaker, dat hij
in Engeland als gereformeerde soldaat zijn verblijf heeft.
In het Handelsblad van gisteren stond dat een gevan-
gene te Sint-Gilles zich heeft gezelfmoord en een briefje
naliet waarin hij zich als de moordenaar bekent van de
moord op de pastoor van Dampremy.
Zaterdag 20 maart 1915 (dag 230)
Schietgaten worden gekapt in de muur aan de Klooster-
straat.
Om 12 uur komen hier de broer van broeder Hilarius en
de oom van broeder Paulus aan.
Duitsers presenteren hun paarden om ons land om te
ploegen. Niet aangenomen, werklozen zijn er genoeg.
De influenza schijnt ook in aantocht !
Zal Italië de oorlog verklaren ? Niet voor 31 meert, wedt
Mees !
Zoeklicht werkt te Liezele.
Zondag 21 maart 1915 (dag 231)
1e Plechtige Communie der kinderen. De ouders dezer
hadden van ’t comiteit bons gekregen om wit brood te
kunnen eten Vandaag. Theodoor had 20 jongens met zijn
Otto ter koffietafel. Victor Daelemans 20 meisjes.
Om 10 ½ en om 2 ½ passeerde een vliegmachien boven
Bornem oost-west.
Pastoor van Branst beknibbelt de voedingscommissie
omdat zijn volk naar Bornem moet gaan. Terechtwijzing
door getuigenissen van zijn eigen volk.
Vandaag brief van meneer Pirard beantwoord, meteen
pers van Brussel besteld.
Page 6
© Gemeentelijk Archief Bornem - 30 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
Maandag 22 maart 1915 (dag 232)
Prior gaat om 8 uur met de boot naar Antwerpen.
Om 9 ½ komt Schmidt vice-feldwebel een ander lokaal
vragen voor de wacht. Zou gaarne in ’t hospice nestelen.
Stel hem ’t voituurhuis voor.
Broeder Alfons wordt met z’n katten gefotografeerd
door de Duitser.
Schoonzuster van Placidus met een 1e communiecantje
hier.
Om 4 ½ komt de pastoor van Eikevliet assistentie vragen
voor Pasen. Onmogelijk.
Om 6 uur komt de hovenier Jan De Jong thuis uit
Holland, waar men hem nog profeteerde dat hij in België
van honger zou sterven.
Dinsdag 23 maart 1915 (dag 233)
Jan De Jong komt na de middag werken en is niet weinig
verbaasd de serre zo goed in orde te vinden.
Wij vernemen dat zaterdag acht dagen geleden pachter
Verbruggen is begraven te Branst.
In het dorp wordt uitgebeld dat het op straf van verban-
ning verboden is de loopgraven te betreden.
Om 6 uur bezoek van graaf John. De gravin-moeder lijdt
aan zeren voet.
Barones De Rosée te Breda.
Baron Ch. De Fierlant (Luitenant 1e Regiment Gidsen)
neef van pater Edmundus (+), gesneuveld aan ‘t front.
In de namiddag is ‘t kanon hoorbaar westwaarts.
Woensdag 24 maart 1915 (dag 234)
Men vertelt dat deze voormiddag door een vlieger
bommen zijn gegooid op de werf te Hoboken.
Om 12 ½ slachting van 2 jonge zwanen. De een sloegen
we met stokken dood, de ander schoot de onderofficier
Tülecke. Ze wogen beide 14 kilos, elk 7 kilos geslagen
vlees voor de soep der armen.
Het geweerschot deed een Duits wachtpost op z’n velo
springen en joeg de straat op en af !
Om 6 ¼ bezoek van graaf John.
Men zegt dat er een vliegmachien passeerde om 7 uur.
Donderdag 25 maart 1915 (dag 235)
Om 1 uur komen 2 meisjes van Wieze met de compli-
menten van Nivardus, die verlangt naar de abdij terug te
komen. Zijn voornemen keuren wij allen goed, maar
raden hem er mee te wachten tot Pasen, als ’t weer
beter is.
Men vertelt dat er gisteren op de werf te Hoboken twee
Duitse onderzeeërs werden vernield en 40 mensen
gedood door de bommenwerper.
Het Handelsblad vandaag zegt er niets van.
Deze morgen zeer vroeg reden auto’s en kanonnen in
volle vaart naar de brug van Temse. Men verwacht er
waarschijnlijk bommenwerpers.
Deze middag proefden we van de zwanensoep,die goed
was. Het vlees een weinig taai en smakeloos, doch geen
wansmaak.
Deze avond hadden we sedert jaren geconserveerde
kreeften.
Vrijdag 26 maart 1915 (dag 236)
In de Presentatieschool waren van de 200 kinderen, 150
afwezig.
In ’t gasthuis de kleintjes allen ziek. De sterfte onder de
kinderen neemt toe, boze mazelen.
De marceau is ongemoeid de versterkingen komen
afzien. In de wachtkamer (verfkot) wordt een raam ge-
plaatst.
Placidus konsulteert de dokter wegens zijn speen.
Deze voormiddag begonnen wij ons koorgestoelte met
vatelwater van de vetplekken te reinigen.
Na de middag werd er op de wacht een vlieger gesigna-
leerd tussen Temse en Steendorp, gisterenavond tegen 7
uur passeerde er een over Bornem.
Zaterdag 27 maart 1915 (dag 237)
De Duitse paarden zijn deze morgen allen naar Boons, en
op aanvraag werden de stallen uitgemest (3 karren) door
ons werkvolk. Twee broeikassen met Duits paardenmest
gevuld.
Zuidwaarts drie vaste ballons zichtbaar overdag.
Een hele wagen leder wordt op de muziekzaal gebracht.
Het schijnt er kleer- en schoenmakerij te zullen worden.
De completen vandaag volgens gewoonte om 3 uur,
maar de metten werden niet geanticipeerd om 5 uur,
omdat we het biechtvolk verwachtten,... dat niet
gekomen is. De mensen schijnen de wacht aan onze
poort niet te betrouwen.
De pastoor van Weert die we sedert oktober l.l. nog niet
in de abdij gezien hadden, is een biechtvader tot assis-
tentie komen vragen, maar wij konden er geen missen.
Onze bakker Jef Ei ligt met kwaje benen en wordt
vervangen door bakker Spiessens.
Zondag 28 maart 1915 Palmzondag (dag 238)
Om 5 ¾ waren we deze morgen klaar met biecht horen.
Onze Brandenburger Landsturm pronkt vandaag met
nieuwe kleren.
Pastoors, onderpastoor en postbedienden trokken deze
dagen hun salaris, mits te tekenen dat ze van geen ander
gouvernement dan het Duitse betaald werden, en niet
zullen handelen tegen ’t gouvernement van de Keizer.
Een Duits postbureel is gevestigd te Oppuurs voor het
kanton. Brieven open en gefrankeerd kunnen op het
gemeentehuis dagelijks worden neergelegd.
Theodoor de Maeyer is aangewezen als vertegenwoor-
diger van het kanton Puurs voor de voedings-kwestie.
Alf. Kegels van Hingene, te Sint-Niklaas wonend als
controleur.
Page 7
© Gemeentelijk Archief Bornem - 31 -
Uit de dagboeken van
Pater Benedictus Van Doninck
Maandag 29 maart 1915 (dag 239)
Leonardus is vandaag naar de dokter gegaan, die hem
versterkende pillen en poeiers enz voorschreef.
Vandaag werden er vijf kinderlijken begraven, voor
morgen reeds zeven. De scholen zijn gesloten, mazelen
van bozen aard.
Om 2 uur komt een Belgisch soldaat die zegt 45
gevechten te hebben bij gewoond, om wat eten vragen
en een aalmoes. Hij zegt uit het hospitaal van Gent te
zijn gekomen en zonder centen of papieren op weg is
naar Wespelaar. Met een paar boterhammen in zijn
maag en enige centen op zak trok hij weg om 2 ½.
De hele compagnie Landsturmer van de omtrek komt
zich vandaag hier op de muziekzaal in nieuwe kleren
steken.
Kanon in de verte hoorbaar.
Juffers Madel en Pacifique naar Antwerpen.
Dinsdag 30 maart 1915 (dag 240)
Kwart voor 8 uur twee ontploffingen gehoord noord-
oostwaarts.
De hele dag zagen we hier Landsturmers nieuwe kleren
komen aanpassen.
Leo komt met het nieuws af om 12 uur dat de abdij van
S.Bernard a/S deze morgen door bommen in brand is
geschoten.
Wij klimmen de toren op doch zien nergens rook. Ook
Duitsers klimmen op de toren.
Leonardus ontving deze avond een brief van Hugo uit
Schiedam, gedateerd van 20 maart. Hij laat weten dat hij
nog altijd bij zijn ouders in Schiedam verblijft, en zijn
gezondheid niet al te best is. Klaagt over drogen hoest;
zou gaarne terug naar de abdij willen keren, maar
bekomt geen toelating van de Prelaat. Deze heeft door
zijn val over enige weken een hersenschudding
opgedaan, en mag nog niet lezen of schrijven.
Gisteren mochten geen Hollandse bladen over de
grenzen.
Kanongedommel hoorbaar in ’t zuidwesten
Woensdag 31 maart 1915 (dag 241)
Om 9 uur assisteert Leonardus in de lijkdienst van
Meneer Baptist Verleysen in de parochiekerk.
Ons varken is vandaag naar de slachter gedaan om voor
ons in de kuip te worden gestoken.
Varkensvlees 2,10 de kilo.
Men vertelde dat niet St.-Bernardusabdij maar de
Zilverfabriek te Hoboken beschadigd werd en 200 doden
werden gemaakt. Deze avond zei men dat er niets van
waar is, ’t waren slechts signalen voor of wegens een in
’t zicht komend vliegtuig.
Deze namiddag is men begonnen de pandhof te kuisen.
’t was geleden van augustus 1914.
Deze middag is overleden mejuffer Rosalie van Breedam.
(gisteren voor de 3de maal berecht)
De hele dag kanon hoorbaar ten zuidwesten.
Afbeelding van Belgische Genietroepen die bij aanvang van de oorlog in augustus 1914 een pontonbrug over de Schelde
bouwden. Op de achtergrond de toren van de Sint-Bernardsabdij te Hemiksem. (prentkaart Delcampe)