- 1. 1876 KANN-U ESSS Memaliki Devleti Osmaniye Madde 1: Devleti
Osmaniye memalik ve ktaat hazray ve eyalat mmtazeyi muhtevi ve
yekvcud olmakla hibir zamanda hibir sebeble tefrik kabul etmez.
Madde 2: Devleti Osmaniyenin payitaht stanbul ehridir ve ehri
mezkurun sair bild Osmaniyeden ayr olarak bir gne imtiyaz ve
muafiyeti yoktur. Madde 3: Saltanat Seniyei Osmaniye Hilfeti Kbray
slmiyeyi haiz olarak Slale li Osmandan usul kadimesi vehile ekber
evlda aittir. Madde 4: Zat Hazreti Padiahi hasbelhilfe dini slmn
hmisi ve bilcmle tebeai Osmaniyenin hkmdar ve padiahdr. Madde 5:
Zat Hazreti Padiahinin nefsi hmayunu mukaddes ve gayri mesuldr.
Madde 6: Slalei li Osmann hukuku hrriye ve emval ve emlki zatiye ve
madmelhayat tahsisat maliyeleri tekfl umumi tahdndadr. Madde 7:
Vkelnn azil ve nasb ve rtbe ve menasp tevcihi ve nian itas ve eyalt
mmtazenin eraiti imtiyazilerine tevfikan icray tevcihat ve meskkat
darb ve hutbelerde nmnn zikri ve dveli ecnebiye ile muahedat akdi
ve harb ve sulh iln ve kuvvei berriye ve bahriyenin kumandas ve
harekt askeriye ve ahkm eriye ve kanuniyenin icras ve devairi
idarenin muameltna mteallik nizamnamelerin tanzimi ve mcazat
kanuniyenin tahfifi veya aff ve Meclisi Umuminin akt ve tatili ve
ledeliktiza Heyeti Mebusann azas yeniden intihap olunmak artile
fesh hukuku mukaddesi Padiahi cmlesindendir. Tebaai Devleti
Osmaniyenin Hukuku Umumiyesi Madde 8: Devleti Osmaniye tabyetinde
bulunan efradn cmlesine her hangi din ve mezhepten olur ise olsun
bil istisna Osmanl tabir olunur ve Osmanl sfat kanunen muayyen olan
ahvale gre istihsal ve izae edilir. Madde 9: Osmanllarn kffesi
hrriyeti ahsiyelerine malik ve aherin hukuku hrriyetine tecavz
etmemekle mkelleftir. Madde 10: Hrriyeti ahsiye her trl taarruzdan
masundur. Hi kimse kanunun tayin ettii sebeb ve suretten maada bir
bahane ile mcazat olunamaz.
2. Madde 11: Devleti Osmaniyenin dini slmdr. Bu esas vikaye ile
beraber asayii halk ve adab umumiyeyi ihll etmemek artile memaliki
Osmaniyede maruf olan bilcmle edyann serbestii icras ve cemaat
muhtelifiye verilmi olan imtiyazat mezhebiyenin kemakn cereyan
Devletin tahdi himayetindedir. Madde 12: Matbuat kanun dairesinde
serbesttir. Madde 13: Tebaai Osmaniye nizam ve kanun dairesinde
ticaret ve sanat ve felahet iin her nevi irketler tekiline
mezundur. Madde 14: Tebaai Osmaniyeden bir veya bir ka kiinin gerek
ahslarna ve gerek umuma mteallik olan kavanin ve nizamata muhalif
grdkleri bir maddeden dolay iin merciine arzuhal verdikleri gibi
Meclisi Umumiye dahi mddei sfatile imzal arzuhal vermee ve
memurinin efalinden itikye selhiyetleri vardr. Madde 15: Emri
tedris serbesttir. Muayyen olan kanuna tebaiyet artile her Osmanl
umumi ve hususi tedrise mezundur. Madde 16: Bilcmle mektepler
Devletin taht nezaretindedir. Tebaai Osmaniyenin terbiyesi bir syak
ittihat ve intizam zere olmak iin iktiza eden esbaba teebbs
olunacak ve mileli muhtelifenin umuru itikadiyelerine mteallik olan
usul talimiyeye halel getirilmiyecektir. Madde 17: Osmanllarn
kffesi huzuru kanunda ve ahvali diniye ve mezhebiyeden maada
memleketin hukuk ve vezaifinde mtevasidir. Madde 18: Tebaai
Osmaniyenin hidemat Devlette istihdam olunmak iin devletin lisan
resmisi olan Trkeyi bilmeleri arttr. Madde 19: Devlet memuriyetinde
umum tebaa ehliyet ve kabiliyetlerine gre mnasip olan memuriyetlere
kabul olunurlar. Madde 20: Teklifi mukarrere nizamat mahsusatna
tevfikat kffei tebaa beyninde herkesin kudreti nisbetinde tarh ve
tevzi olunur. Madde 21: Herkes usulen mutasarrf olduu mal ve mlkten
emindir. Menafii umumiye iin lzumu sabit olmadka ve kanunu
mucibince deer bahas pein verilmedike kimsenin tasarrufunda olan
mlk alnamaz. 3. Madde 22: Memaliki Osmaniyede herkesin mesken ve
menzili taarruzdan masundur. Kanunun tyin eyledii ahvalden maada
bir sebeble Hkmet tarafndan cebren hi kimsenin mesken ve menziline
girilemez. Madde 23: Yaplacak usul muhakeme hkmnce hi kimse kanunen
mensup olduu mahkemeden baka bir mahkemeye gitmeye icbar olunamaz.
Madde 24: Msadere ve angarya ve cerime memnudur. Fakat muharebe
esnasnda usulen tyin olunacak teklif ve ahval bundan mstesnadr.
Madde 25: Bir kanuna mstenit olmadka vergi ve rsumat nm ile ve nm
aherle hi kimseden bir ake alnamaz. Madde 26: kence ve sair her
nevi eziyet katiyen ve klliyen memnudur. Vkely Devlet Madde 27:
Mesnedi Sadaret ve Meihat slmiye taraf Padiahiden emniyet buyurulan
zatlara ihale buyurulduu missull sair vkelnn memuriyetleri dahi ba
iradei ahne icra olunur. Madde 28: Meclisi Vkel Sadrazamn riyaseti
tahtnda olarak aktolunup dahili ve harici umuru mhimmenin
merciidir. Mzakeratndan mhtac istizan olanlarn kararlar iradei
seniye ile icra olunur. Madde 29: Vkeldan herbiri dairesine ait
olan umurdan, icras mezuniyet tahtnda, bulunanlar usulne tevfikan
icra ve icras mezuniyeti tahtnda olmyanlarn Sadrazama arzeder.
Sadrazam dahi o makule mevaddan mzakereye muhta olmyanlarn
muktezasn icra veyahut taraf Hazreti Padiahiden istizan ederek ve
muhtac mzakere bulunanlar Meclisi Vkelnn mzakeresine arzeyliyerek
mteallik buyurulacak iradei seniye mucibince iktizasn ifa eyler. Bu
mesalihin enva ve derecat nizam mahsus ile tyin olunacaktr. Madde
30: Vkely Devlet memuriyetlerine mteallik ahval ve icraattan
mesuldr. Madde 31: Mebusan zasndan biri veyahut birka Heyeti
Mebusann dahili dairei vazifesi olan ahvaldan dolay Vkely Devletten
bir zat hakknda mesuliyeti mucip ikyet beyan ettii halde evvel
Mebusann nizam dahilisi mucibince bu misillu mevaddin Heyete
havalesi lazm gelip gelmiyeceini mzakereye memur olan ubede tetkik
olunmak zere ikyeti mir Heyeti Mebusan Reisine verilecek takrir,
Reis tarafndan nihayet gn zarfnda o 4. ubeye gnderilir ve bu ube
tarafndan tahkikat lzime icra ve itik olunan zat tarafndan izahat
kfiye istihsal olunduktan sonra ikyetin ayan mzakere olduuna dair
ekseriyetle terkip olunacak kararname Heyeti Mebusanda kraat
olunarak ve ledeliktiza ikyet olunan zat davetle bizzat veya
bilvasta verecei izahat istima klnarak zay mevcudedin slsan
ekseriyeti mutlakasile kabul olunur ise muhakeme talebini mir
mazbatas Makam Sadarete takdim ile ledelarz mteallik olacak iradei
seniye zerine keyfiyet Divan liye havale olunur. Madde 32: Vkeldan
itham olunanlarn usul muhakemeleri kanunu mahsus ile tyin
edilecektir. Madde 33: Memuriyetlerinden hari ve srf zatlarna ait
her nevi deavide vkelnn sair efrad Osmaniyeden asl fark yoktur. Bu
misillu hususatn muhakemesi ait olduu mehakimi umumiyede icra
olunur. Madde 34: Divan linin dairei itham tarafndan mttehem
olduuna karar verilen Vkel tebriyel zimmet edinceye kadar vekletten
sakt olur. Madde 35: Vkel ile Heyeti Mebusan arasnda ihtilf olunan
maddelerden birinin kabulnde Vkel tarafndan israr olunup da mebusan
canibinden ekseriyeti ar ile tafsilen esbab mucibe beyan ile
katiyyen ve mkerreren reddedildii halde Vkelnn tebdili veyahut
mceddeden mddeti kanuniyesinde intihap olunmak zere Heyeti Mebusan
feshi mnhasran yedi iktidar Hazreti Padiahidedir. Madde 36: Meclisi
Umum mnakit olmad zamanlarda Devleti bir muhataradan veya emniyeti
umumiyeyi haleden vikaye iin bir zarureti mbreme zuhur ettii ve bu
bapta vazna lzm grlecek kanunun mzakeresi iin Meclisin celp ve
cemine vakit msait olmad halde Kanunu Esas ahkmna mugayir olmamak
zere Heyeti Vkel tarafndan verilen kararlar, Heyeti Mebusann
itimaile verilecek karara kadar ba iradei seniye, muvakkaten kanun
hkm ve kuvvetindedir. Madde 37: Vkeldan her biri her ne zaman murad
eder ise, Heyetlerin ikisinde dahi bulunmak veyahut maiyetindeki
resay memurinden birini tarafndan vekleten bulundurmak ve irad
nutukta zaya takaddm etmek hakkn haizdir. Madde 38: stizah madde
iin Vkeldan birinin huzuruna Meclisi Mebusanda ekseriyetle karar
verilerek davet olundukta ya bizzat bulunarak veyahut maiyetindeki
resay memurinden birini gndererek irad olunacak suallere cevap
verecek veyahut lzum grr ise mesuliyetini zerine alarak cevabn
tehir etmek selhiyetini haiz olacaktr. 5. Memurin Madde 39: Bilcmle
memurin nizamen tyin olunacak erait zere ehil ve mstahak olduklar
memuriyetlere intihap olunacaktr ve bu vehile intihap olunan
memurlar kanunen mucibi azil hareketi tahakkuk etmedike veya
kendisi istifa eylemedike veyahut Devlete bir sebebi zaruri
grlmedike azl ve tebdil olunamaz ve hsn hareket ve istikamet
eshabndan olanlar ve Devlete bir sebebi zaruriye mebni infisal
edenler nizam mahsusunda tyin olunaca vehile terakkiyata ve tekat
ve mazuliyet maalarna nail olacaklardr. Madde 40: Her memuriyetin
vezayifi nizam mahsus ile tyin olunacandan her memur kendi vazifesi
dairesinde mesuldr. Madde 41: Memurun mirine hrmet ve riayeti
lzmeden ise de itaati kanunun tyin ettii daireye mahsustur. Hilf
kanun olan umurda mire itaat mesuliyetten kurtulmaa medar olamaz.
Meclis Umum Madde 42: Meclisi Umum Heyeti yan ve Heyeti Mebusan
nmlarile baka baka iki heyeti muhtevidir. Madde 43: Meclisi Umumnin
iki heyeti beher sene terisani iptidasnda tecemmu eder ve ba iradei
seniye alr ve mart iptidasnda yine ba iradei seniye kapanr ve bu
heyetlerden biri dierinin mctemi bulunmad zamanda mnakid olamaz.
Madde 44: Zati Hazreti Padiahi, Devlete grlecek lzum zerine Meclisi
Umumyi vaktinde dahi aar ve mddeti muayyenei itiman da tenkis veya
temdit eder. Madde 45: Meclisi Umumnin yevmi kadnda Zat Hazreti
Padiahi veyahut taraflarndan bilvekle Sadrazam hazr olduu ve Vkely
Devlete iki heyetin zay mevcudesi birlikte bulunduklar halde resmi
kat icra olunup sene cariye zarfnda Devletin ahvali dahiliye ve
mnasebat hariciyesine ve senei atiyede ittihazna lzum grlecek
tedabir ve teebbsata dair bir nutku hmayun kraat olunur. Madde 46:
Meclisi Umum zalna intihap veya nasbolunan zevat Meclisin yevmi
kadnda Sadrazam huzurunda ve o gn hazr bulunmyan olur ise mensup
olduu heyet mtemi olduu halde reisleri huzurunda Zat Hazreti 6.
Padiahiye ve vatanna sadakat ve Kanunu Esas ahkmna ve uhdesine
tevdi olunan vazifeye riayetle hilfndan mcanebet eyliyeceine tahlif
edilir. Madde 47: Meclisi Umum zas rey ve mtalea beyannda muhtar
olarak bunlardan hibiri bir gna vaad ve vaid ve talimat kayd altnda
bulunamaz ve gerek verdii reylerden ve gerek Meclisin mzakerat
esnasnda beyan ettii mtalealardan dolay bir vehile ithal olunamaz;
meer ki Meclisin Nizamnamei Dahilisi hilfna hareket etmi ola. Bu
takdirde nizamnamei mezkr hkmnce muamele grr. Madde 48: Meclisi
Umum zasndan birinin hiyanet ve Kanunu Esasiyi nakz ve ilgaya
tasaddi ve irtikp thmetlerinden biri ile mttehem olduuna mensup
olduu Heyet azay mevcudesinin slsan ekseriyeti mutlakasile karar
verilir veyahut kanunen hapis ve nefyi mucib bir ceza ile mahkm
olur ise azalk sfat zail olur ve bu efalin muhakemesile mcazat ait
olduu mahkeme tarafndan ryet ve hkmolunur. Madde 49: Meclisi Umum
zasndan herbiri reyini bizzat ita eder ve herbirinin mzakerede
bulunan bir maddenin red ve kabulne dair rey vermekten itinaba hakk
vardr. Madde 50: Bir kimse zikrolunan iki heyetin ikisine birden za
olamaz. Madde 51: Meclisi Umum Heyetlerinden ikisinde dahi mrettep
olan aznn nfsndan bir ziyade hazr bulunmadka mzakereye mubaderet
olunamaz ve kffei mzakerat slsan ekseriyetile merut olmayan
hususatta hazr bulunan azann ekseriyeti mutlakas ile karargir olur
ve tesavii ra vukuunda reisin reyi iki addedilir. Madde 52: Bir
kimse ahsna mteallik dvasndan dolay Meclisi Umuminin iki Heyetinden
birine arzuhal verdii halde eer evvel ait olduu memurini Devlete
veyahut o memurlarn tabi bulunduklar mercie mracaat etmedii tebeyyn
ederse arzuhali red olunur. Madde 53: Mceddeden kanun tanzimi veya
kavanini mevcudeden birinin tadili teklifi Vkelya ait olduu gibi
Heyeti Ayan ve Heyeti Mebusann dahi kendi vazifei muayyeneleri
dairesinde bulunan mevad iin kanun tanzimini veyahut kavanini
mevcudeden birinin tadilini istidaya salhiyetleri olmakla evvelce
Makam Sadaret vastas ile taraf ahaneden istizan olunarak iradei
seniye mteallik buyrulur ise ait olduu dairelerden verilecek izahat
ve tafsilat zerine layihalarnn tanzimi ray Devlete havale olunur.
7. Madde 54: ray Devlette bilmzakere tanzim olunacak kavanin
layhalar Heyeti Mebusanda badehu Heyeti yanda tetkik ve kabul
olunduktan sonra icray ahkmna iradei seniyei Hazreti Padiahi
mteallik buyrulur ise dstrel amel olur ve ibu heyetlerin birinden
katiyen reddolunan kanun layihas o senenin mddeti itimaiyesinde
tekrar mevkii mzakereye konulamaz. Madde 55: Bir kanun layhas evvel
Heyeti Mebusanda badehu Heyeti Ayanda bend bend okunup ve her
bendine rey verilp ekseriyeti ara ile karar verilmedike ve bedel
karar heyeti mecmuas iin dahi betekrar ekseriyetle karar hasl
olmadka kabul olunmu olmaz. Madde 56: Bu Heyetler Vkeldan veya
onlarn gnderecei vekillerden veya kendi azalarndan olmayan veyahut
resmen davet olunmu memurinden bulunmayan hi kimseyi gerek asaleten
ve gerek bir cemaat tarafndan vekleten bir madde ifadesi iin gelmi
olduu halde asla kabul edemez ve ifadelerini istima eyliyemez.
Madde 57: Heyetlerin mzakerat lisan Trk zere cereyan eder ve
mzakere olunacak layhalarn suretleri tab ile yevmi mzakereden evvel
azaya tevzi olunur. Madde 58: Heyetlerde verilecek reyler ya tyini
esam veyahut iarat mahsusa veyahut reyi hafi ile olur. Reyi hafi
usulnn icras zay mevcudenin ekseriyeti rs ile karar verilmee
mtevakkftr. Madde 59: Her Heyetin inzibat dahilisini mnhasran kendi
reisi icra eder. Heyeti yn Madde 60: Heyeti yann reisi ve zas
nihayet miktar Heyeti Mebusan zasnn sls miktarn tecavz etmemek zere
dorudan doruya taraf Hazreti Padiahiden nasbolunur. Madde 61:
Heyeti yana za tyin olunabilmek iin asar ve efali umumun vsuk ve
itimadna ayan ve umuru Devlette hidemat memduhesi mesbuk ve mtearif
zevattan olmak ve krk yandan aa bulunmamak lzmdr. Madde 62: Heyeti
yan zal kayd hayat iledir. Bu memuriyetlere vkellk ve valilik ve
ordu mirlii ve kazaskerlik ve elilik ve patriklik ve hahambalk
memuriyetinde bulunmu olan mazulinden ve berri ve bahri ferikndan
ve sfat lzimeyi cami sair zevattan mnasipleri tyin olunur. Kend
talepleri Devlete sair memuriyete tyin olunanlar azalk
memuriyetinden sakt olur. 8. Madde 63: Heyeti yann azalk maa ehr
onbin kurutur. Baka bir nam ile Hazineden muvazzaf olan azann maa
ve tyini eer onbin kurutan dn ise ol miktara ibl olunur ve eer
onbin kuru veya ziyade ise ibka olunur. Madde 64: Heyeti yan Heyeti
Mebusandan verilen kavanin ve muvazene lyihalarn tetkik ile eer
bunlarda esas umuru diniyeye ve Zat Padiahinin hukuku seniyesine ve
hrriyete ve Kanunu Esasi ahkmna ve Devletin tamamiyeti mlkiyesinde
ve memleketin emniyeti dahiliyesine ve vatann eshab mdafaa ve
muhafazasna ve adab umumiyeye halel verir bir ey grr ise mtalasn
ilvesile ya katiyen red veyahut tdil ve tashih olunmak zere Heyeti
Mebusana iade eder ve kabul ettii lyihalar tastik ile Makam
Sadarete arzeyler ve Heyete takdim olunan arzuhallar bittetkik lzum
grr ise ilvei mtala ile beraber Makam Sadarete takdim eder. Heyeti
Mebusan Madde 65: Heyeti Mebusann miktar zas tebaai Osmaniyeden her
ellibin nfus zkrda bir nefer olmak itibariyle tertip olunur. Madde
66: Emri intihap reyi hafi kaidesi zerine messestir. Sureti icras
kanunu mahsus ile tyin olunacaktr. Madde 67: Heyeti Mebusan zal ile
Hkmeti memuriyeti bir zat uhdesinde itima edemez. Fakat Vkeldan
intihap olunanlarn zal mcazdr. Vesair memurinden biri mebuslua
intihap olunur ise kabul edip etmemek yedi ihtiyarndandr. Fakat
kabul ettii halde memuriyetinden infisal eder. Madde 68: Heyeti
Mebusan iin azala intihab caiz olmayanlar unlardr: Evvel tebai
Devleti liyeden olmyan saniyen nizam mahsusu mucibince muvakkaten
hizmeti ecnebiye imtiyazn haiz olan salisen Trke bilmiyen rabian
otuz yan ikmal etmiyen hamisen hini intihabta bir kimsenin
hizmetkrlnda bulunan sadisen ifls ile mahkm olup da iadei itibar
etmemi olan sabian sui ahval ile mtehir olan saminen mahcuriyetine
hkm lhik olup ta fekki hacir edilmeyen tasian hukuku medeniyeden
sakt olmu airen tabiiyeti ecnebiye iddiasnda bulunan kimselerdir.
Bunlar mebus olamaz. Drt seneden sonra icra olunacak iltihaplarda
mebus olmak iin Trke okumak ve mmkn mertebe yazmak dahi art
olacaktr. Madde 69: Mebusan intihab umumisi drt senede bir kerre
icra olunur ve her mebusun mddeti memuriyeti drt seneden ibaret
olup fakat tekrar intihap olunmak caizdir. 9. Madde 70: Mebuslarn
intihab umumisine Heyetin mebdei itima olan terini saniyeden lakal
drt mah mukaddem balanlr. Madde 71: Heyeti Mebusan zasnn herbiri
kendini intihap eden dairenin ayrca vekili olmayp umum Osmanllarn
vekili hkmndedir. Madde 72: Mntehipler intihap edecekleri mebuslar
mensup olduklar dairei vilyet ahalisinden intihap etmee mecburdur.
Madde 73: Bu iradei seniye Heyeti Mebusan feshile datld halde
nihayet alt ayda mtemi olmak zere umum mebusannn mceddeden
intihabna balanlacaktr. Madde 74: Heyeti Mebusan zasndan biri vefat
eder veya eshab hacriyei meruadan birine duar olur veya bir uzun
mddette meclise devam etmez veyahut istifa eder veya mahkmiyet veya
kabul memuriyet cihetile zalktan sakt olursa yerine nihayet gelecek
itimaa yetitirmek zere usul vehile dieri tyin olunur. Madde 75:
Mnhal olan mebusluk makamlarna intihap olunacak zann memuriyeti
gelecek intihab umum zamanna kadardr. Madde 76: Mebuslardan
herbirine beher sene itimai iin Hazineden yirmibin kuru verilecek
ve ehr bebin kuru maa itibarile memurini mlkiye nizamna tevfikan
azimet ve avdet harcrah ita klnacaktr. Madde 77: Heyeti Mebusan
Riyasetine Heyet tarafndan ekseriyetle ve ikinci ve nc riyasetlere
er nefes ki ceman dokuz zat intihap olunarak huzuru ahaneye arzile
bunlardan birisi riyasete ve ikisi reis vekletlerine ba idaei
seniye tercih ve memuriyetleri icra klnr. Madde 78: Heyeti Mebusann
mzakerat alenidir. Fakat bir maddei mhimmeden dolay mzakerat hafi
tutulmak Vkel canibinden veyahut Heyet Mebusann zasndan onbe zat
tarafndan teklif olundukta Heyetin itima ettii mahal zann
maadasndan tahliye edilerek teklifin red veya kabul iin ekseriyeti
azya mracaat edilir. Madde 79: Heyeti Mebusann mddeti itimaiyesinde
zadan hi biri Heyet tarafndan ithama sebebi kfi bulunduuna
ekseriyetle karar verilmedike veyahut bir cnha veya cinayet icra
ederken veya icray mteakip tutulmadka tevkif ve muhakeme olunamaz.
10. Madde 80: Heyeti Mebusan kendye havale olunacak kavanin
lyihalarn mzakere ile bunlardan umuru maliyeye ve Kanunu Esasiye
taalk eder maddeleri red veya kabul veyahut tdil eder ve mesarifi
umumiye muvazene kanununda gsterildii vehile Heyeti Mebusanda
tafsiltile tetkik olunduktan sonra miktarna Vkel ile birlikte karar
verilr ve buna karlk olacak varidatn keyfiyeti ve kemmiyeti ve
sureti tevzi ve tedariki kezalik Vkel ile birlikte tyin edilir.
Mehakim Madde 81: Kanunu mahsusuna tevfikan taraf Devletten
nasbolunan ve yedlerine berat erif verilen hakimler layenazildir.
Fakat istifalar kabul olunur. Hakimlerin terekkiyat ve meslekleri
ve tebdili memuriyetleri ve tekadleri ve bir crm ile mahkmiyet
zerine azil olunmalar dahi kanunu mahsusu hkmne tabidir ve
hakimlerin ve mehakim memurlarnn matlup olan evsafn ibu kanun irae
eder. Madde 82: Mahkemelerde her nevi muhakeme alenen cereyan eder
ve ilmatn nerine mezuniyet verir. Ancak kanunda musarrah esbaba
mebni mahkeme muhakemeyi hafi tutulabilir. Madde 83: Herkes huzuru
mahkemede hukukunu muhafaza iin lzum grd vesaiti meruay istimal
edebilir. Madde 84: Bir mahkeme vazifesi dahilinde olan dvann her
ne vesile ile olursa olsun riyetinden imtina edemez ve bir kerre
ryetine veyahut riyeti iin iktiza eden tahkikat evvileyeye
balandktan sonra tatil veya tviki dahi caiz olamaz; meer ki mddei
dvadan keffiyed etmi ola. u kadar ki cezaya mteallik deavide Hkmete
ait olan, hukuk nizam vechile yine icra olunur. Madde 85: Her dva
ait olduu mahkemede ryet olunur. Ehas ile hkmet beynindeki dvalar
dahil mehakimi umumiyeye aittir. Madde 86: Mahkemeler her trl
mdehelttan azdedir. Madde 87: Deavii eriye mehakimi eriyede ve
deavii nizamiye mehakimi nizamiyede ryet olunur. Madde 88:
Mahkemelerin sunuf ve vezaif ve selhiyetinin derecat ve taksimat ve
hkkmn tavzifi kavanine mstenittir. Madde 89: Her ne nam ile olur
ise olsun baz mevadd mahsusay riyet ve hkmetmek iin mehakimi
muayene haricinde fevkalde bir mahkeme veyahut 11. hkm vermek
selhiyetini haiz komisyon tekili kata caiz deildir. Fakat kanunen
muayyen olduu vehile tyini mevla ve tahkim caizdir. Madde 90: Hibir
hakim hakimlik sfatiyle Devletin maal bir baka memuriyetini
uhdesinde cemedemez. Madde 91: Umuru cezaiyede hukuku mmeyi
vikayeye memur mdde umumiler bulunacak ve bunlarn vezaif ve derecat
kanun ile tyin klnacaktr. Divn li Madde 92: Divan li otuz zadan
mrekkeptir. Bunlarn onu Heyeti yan ve onu ray Devlet ve onu
Mahkemeyi Temyiz ve stinaf resa ve zasndan kura ile tefrik ve tyin
olunarak Heyeti yan dairesinde lzum grndke ba iradei seniye
akdolunur. Vazifesi Vkel ile Mahkemei Teyiz resa ve zasnn ve zat ve
hukuk ahane aleyhinde harekete ve Devleti bir hali muhataraya
ilkaya tasaddi eyliyenlerin muhakemesidir. Madde 93: Divan li ikiye
mnkasem olup biri Dairei thamiye ve biri Divan Hkmdr. Daireyi
thamiye dokuz zadan ibaret olup bunun Heyeti yan ve Divan Temyiz ve
stinaf ve ray Devlet zasndan Divan liye alnacak za iinden kura ile
intihap olunur. Madde 94: Bu daire ikyet olunan zevatn mttehem olup
olmadna slsan ekseriyetile karar verir ve Dairei thamiyede
bulunanlar Divan Hkmde bulunamaz. Madde 95: Divan Hkm, yedisi
Heyeti yan ve yedisi Divan Temyiz ve stinaf ve yedisi ray Devlet
resa ve zasndan olmak zere Divan li zasnn yirmibir neferinden
mrekkep olarak Dairei thamiye tarafndan muhakemesi lzm olduuna
karar verilmi dvalar hakknda zay murettebenin slsan ekseriyetile
katiyen ve kavanini mevzuasna tatbikan hkmeder ve hkmleri kabili
istinaf ve temyiz deildir. Umuru Maliye Madde 96: Teklifi Devletin
hibiri bir kanun ile tyin olunmadka vaz ve tevzi istihsal olunamaz.
Madde 97: Devletin bdesi varidat ve mesarifat takribiyesini mbeyyin
kanundur. Teklifi Devletin vaz ve tevzi ve tahsil emrinde mstenit
olaca kanun budur. 12. Madde 98: Bde yani Muvazenei Umumiye Kanunu
Meclisi Umumide madde be madde tetkik ve kabul olunur. Varidat ve
mesarifat muhammeninin mfredatn cami olmak zere ana merbut olan
cedveller nzamen tyin olunan numunesine tevfikan aksam ve fusul ve
mevadd mteaddideye mnkasem olarak bunlarn mzakeresi dahi fasl icra
edilir. Madde 99: Muvazenei Umumiye Kanunu mtealilk olduu senenin
dhulnde mevkii icraya konulabilmek iin lyihas Heyeti Mebusana
Meclisi Umuminin kad akabinde ita olunur. Madde 100: Bir kanunu
mahsus ile muayyen olmadka emvli Devletten muvazene haricinde
sarfiyat caiz olamaz. Madde 101: Meclisi Umuminin mnakit bulunmad
esnada esbab mcbireyi fevkaldeden dolay muvazene haricinde masraf
ihtiyarna lzumu kavi tahakkuk eder ise mesuliyeti Heyeti Vkelya ait
olmak ve Meclisi Umuminin kad akabinde ana dair kanun lyhas Meclisi
Umumiye verilmek zere o masrafn tesviyesi iin iktiza eden mebaliin
taraf Hazreti Padiahiye arz ve istizan ile sadr olacak iradei
seniye zerine tedarik ve sarf caiz olur. Madde 102: Muvazene
Kanununun hkm bir seneye mahsustur. O senenin haricinde hkm cari
olamaz ancak baz ahvali fevkaldeden dolay Meclisi Mebusan
muvazeneyi kararlatrmakszn fesih olunduu halde hkm bir seneyi
tecavz etmemek zere bir kararname ile Vkely Devlet ba iradei seniye
senei sabka muvazenesinin cereyan ahkmn Meclisi Mebusann gelecek
itimana kadar temdit ederler. Madde 103: Muhasebei Katiye Kanunu
mteallik olduu senenin varidatnda istihsal olunan mebali ile yine o
senenin mesarifatna vukubulan sarfiyatn miktar hakikisini mbeyyin
olarak bunun ekil ve taksimat dahi Muvazenei Umumiye tamamile
mutabk olacaktr. Madde 104: Muhasebei Katiye Kanununun lyihas
mteallik olduu senenin hitamndan itibaren nihayet drt sene sonra
Meclisi Umumiye ita olunur. Madde 105: Emevali Devletin kabz ve
sarfna memur olanlarn muhasebelerini riyet ve devairden tanzim
olunan si muhasebelerini tetkik ederek hulsai tetkikat ve neticei
mtalatn her sene bir takriri mahsus ile Heyeti Mebusana arzeylmek
zere bir Divan Muhasebat tekil olunacaktr. Bu divan her ayda bir
kerre ahvali maliyeyi Riyaseti Vkel vastasile ba takrir taraf
Hazreti Padiahiye dahi arzeder. 13. Madde 106: Divan Muhasebatn
azas oniki kiiden mrettep olacak ve herbiri Heyeti Mebusandan
ekseriyetle azlinin lzumu tastik olunmadka memuriyetinde kayd hayat
ile kalmak zere ba iradei seniye nasbolunacaktr. Madde 107: Divan
Muhasebet zasnn evsaf ve vezayifinin tafsilat ve sureti istifade ve
tebdil ve terakki ve tekad ve ahkmnn keyfiyeti tekili bir nizam
mahsus ile tyin olunacaktr. Vilyat Madde 108: Vilyetin usul
idaresi, tevsii mezuniyet ve tefriki vezayif kaidesi zerine messes
olup derecat nizam mahsus ile tyin klnacaktr. Madde 109: Vilyet ve
leva ve kaza merkezlerinde olan idare meclislerile senede bir defa
merkezi vilyette itima eden Meclisi Umum zasnn sureti intihab bir
kanunu mahsus ile tevsi olunacaktr. Madde 110: Vilyet Mecalisi
Umumiyesinin vezayifi yaplacak kanunu mahsusunda beyan olunaca
vehile turuku meabir tanzimi ve itibar sandklarnn tekili ve sanayi
ve ticaret ve felahatn teshili gibi umuru nafiaya mteallik mevad
hakknda ve umuma ait maarif ve terbiyenin intiar yolunda mzakerata
mil olmakla beraber, teklif ve mrettebat miriyenin sureti tevzi ve
istihsalinde ve muamelt sairede kavanin ve nizamat mevzua ahkmna
muhalif grdkleri ahvalin mteallik olduu makam ve mevkilere tebli
ile tashih ve slah zmmnda arz itik etmek selhiyetini dahil muhtevi
olacaktr. Madde 111: Msakkafat ve mstagallat ve nukudu mevkufe
haslatnn urutu vakfiyesi ve teaml kadimi vehile merutun lehine ve
hayrat ve mberrata sarfolunmak zere vasiyet edilen emvalin
vasiyetnamelerde muharrer olduu zere musalehine sarfna ve emvali
eytamn nizamnamei mahsusu vehile sureti idaresine nezaret etmek
zere her kazada her milletin bir cemaat meclisi bulunacak ve bu
meclisler tanzim edilecek nizamat mahsusas vehile her milletin
mntehap efradndan mrekkep olacaktr. Ve mecalisi mezkre mahalleri
hkmetlerini ve Vilyet Mecalisi Umumiyesini kendilerine merci
bilecektir. Madde 112: Umuru belediye Dersaadet ve taralarda
bilintihap tekil olunacak Devairi Belediye Meclislerile idare
olunacak ve bu dairelerin sureti tekili ve vezaifi ve zasnn sureti
intihab kanunu mahsus ile tyin klnacaktr. Mevadd ita 14. Madde 113:
Mlkn bir cihetinde ihtill zuhur edeceini meyyid asar ve emarat grld
halde Hkmeti seniyenin o mahalle mahsus olmak zere muvakkaten
(idarei rfiye) ilnna hakk vardr. (darei rfiye) kavanin ve nizamat
mlkiyenin muvakkaten tatilinden ibaret olup (idarei rfiye) tahtndan
bulunan mahallin sureti idaresi nizam mahsus ile tyin olunacaktr.
Hkmetin emniyetini ihll ettikleri idarei zabtann tahkikat mevsukas
zerine sabit olanlarn memliki mahrusai ahaneden ihra ve tebid etmek
mnhasran Zat Hazreti Padiahinin yedi iktidarndadr. Madde 114:
Osmanl efradnn kffesince tahsili maarifin birinci mertebesi mecburi
olacak ve bunun derecat ve teferrat nizam mahsus ile tyin
klnacaktr. Madde 115: Kanunu Esasinin bir maddesi bile hibir sebep
ve bahane ile tatil veya icradan iskat edilemez. Madde 116: Kanunu
Esasinin mevadd mndericesinden bazlarnn icab hale ve vakte gre
tagyir ve tadiline lzumu salih ve kati grnd halde zikri ati erait
ile tadili caiz olabilir. yle ki, ya Heyeti Vkel veya Heyeti yan
veya Heyeti Mebusan tarafndan ibu tadile dair bir teklif vukubulduu
halde evvel Meclisi Mebusanda zay mrettebenin slsan ekseriyetile
kabul olunur ve kabul Meclisi yann kezalik slsan ekeriyetile tastik
edildikten sonra iradei seniye dahi sudur eder ise tadilt meruha
dstrulamel olur ve Kanunu Esasinin tadili teklif olunan bir maddesi
bervehi meruh mzakerat lzimesinin icrasile iradei seniyesinin
suduruna kadar hkm ve kuvvetini gaip etmeksizin meriylicra tutulur.
Madde 117: Bir maddei kanuniyenin tefsiri lzm geldikte umuru
adliyeye mteallik ise tyini mans Mahkemei Temyize ve idarei
mlkiyeye dair ise ray Devlete ve ibu Kanunu Esasiden ise Heyeti
yana aittir. Madde 118: Elyevm dsturlamel bulunan nizamat ve teaml
ve det ileride vazolunacak kavanin ve nizamat ile tadil veya ilga
olunmadka meriylicra olacaktr. Madde 119: Meclisi Umumiye dair olan
fi 10 evval sene 93 tarihli Talimat Muvakkatenin cereyan ahkm yalnz
birinci defa itima edecek Meclisi Umuminin mddeti inikadiyesi
hitamna kadar olup ondan sonra hkm cari deildir. 7 ZLHCCE 1293
TARHL KANN-U ESSNN BAZI MEVADDI MUADDELESNE DAR KANUN 15. 5 aban
1327 3 Austos 1325 (1909) Heyeti yn Kararnamesi Kanunu Esasenin
lzumu tadiline Meclisi Mebusanca slsan ekseriyetle karar verilip ve
mevadd muaddelesi bend bend yine slsan ekseriyetle kabul olunup
lyihay kanuniye eklinde Meclisi yana tevdi klnm ve Meclisi yanca
dah Kanunu Esasinin lzumu tadiline slsan ekseriyetle karar
verilerek lyihay kanuniyesi encmeni mahsusuna havale olunmu idi.
Ancak devrei itimaiyenin ahiri olmak ve Meclisi Mebusandan tevdi
olunan levayh kanuniye tekessr etmek sebebiyle Kanunu Esasinin
batan baa tetkikatna vakit msait olamam ve merutiyeti idare ve
hakimiyeti milliyenin teeyyd iin kanunu mezkr mevaddnn en mhim ve
mstacel olanlarnn tetkiki ve mphem ve naks grnenlerin tavzih ve
ikmali ile ibu devrei itimaiyeye ait kavanin srasnda iln olunmas
kavaidi merutiyetin cidden ve fiilen teesss ettiini enzar mmede
isbat etmek iin elzem grlm ve mevadd sairenin tetkikat devrei
itimaiyei tiyeye braklmtr. Her iki heyetde tadilen kabulne karar
verilen nc, altnc, yedinci, onuncu, on ikinci, yirmi yedince yirmi
sekizinci, yirmi dokuzuncu, otuzuncu, otuz beinci, otuz altnc, otuz
sekizinci, krk nc, krk drdnc, elli nc, elli drdnc, yetmi altnc,
yetmi yedinci, sekseninci, yz on nc ve yz on sekizinci maddeleri
asllar ile sureti muaddelerini havi layhay kanuniye leffen takdim
klnm ve yz on dokuzuncu madde tay edilmi ve yeniden madde ilve
olunup Kanunu Esasinin tetkikat ve tadilt ikmal olundukta fasl
mahsuslarna nakl ve der olunmak zere mevadd selsei mezkre imdilik
yz on dokuzuncu ve yz yirminci ve yz yirmi birinci madde olarak
kabul olunmu ve lyhay mezkrenin bilistizan tasdiki liye iktiran
ettikten sonra ceriei resmiye ile iln olunarak mevki tatbika vaz
edilmek zere Kuvvei craiyeye tebli kararlatrlmtr. Mevad Muaddele
Madde 3: Saltanat Seniyei Osmaniye Hilfeti Kbry slamiyeti haiz
olarak Slalei li Osmandan usul kadimesi vehile ekber evlada aittir.
Zat Hazreti Padiahi hini cluslarnda Meclisi Umumide ve Meclis mtemi
deilse ilk itimanda eri erif ve Kanunu Esasi ahkmna riayet ve vatan
ve millete sadakat edeceine yemin eder. 16. Madde 6: Slalei li
Osmann hukuku hrriye ve emval ve emlki zatiye ve kanunu mahsus
mucibince madamel hayat tahsisat maliyeleri tekfl umumi tahdndadr.
Madde 7: Hutbelerde namnn zikri ve meskkat darb, kanunu mahsusuna
tevfikan rtbe ve mehasp tevcihi, nian itas Sadrazam ve eyhlislmn
intihap ve tyin ile Sadrazamn tekil ve arz edecei Vkelnn tasdiki
memuriyetleri, icabnda Vkelnn alel usul azl ve tebdili, kavanini
umumiyenin tasdiki ile iln meriyeti, devairi hkmetin muameltna ve
kavaninin suveri icraiyesine mteallik nizamnameler tanzimi, her
nevi kavanin teklifi, ahkm eriye ve kanuniyenin muhafaza ve icras,
eyalt mmtazenin eraiti imtiyaziyelerine tevkifat icray tevcihat,
kuvayy berriye ve bahriyenin kumandas, harp iln, musalha akdi,
mcazat kanuniyenin tahfif veya aff, Meclisi Umuminin tasvibi ile
aff umum iln, Meclisi Umuminin miadnda kat ve tatili, Meclisi
Umuminin ahvali fevkaldede vaktinden evvel itimaa daveti, otuz
beinci madde mucibince Meclisi Mebusann ay zarfnda intihap olunup
itima etmek art ve Heyeti yann muvafakat ile ledeliktiza feshi,
alel umum muahedat akdi hukuku mukaddesi Padiahidendir. Ancak sulhe
ve ticarete ve terk ve ilhak araziye ve tebai Osmaniyenin hukuku
asliye ve ahsiyesine taallk eden ve Devlete masarifi mucip olan
muahedatn akdinde Meclisi Umuminin tasdiki arttr. Meclisi Umuminin
mnakit olmad zamanda Heyeti Vkelnn tebeddl vukuunda keyfiyeti
tebeddleden mtevellit mesuliyet heyeti lhiyaka ait olacaktr. Madde
10: Hrriyeti ahsiye her trl taarruzdan masundur. Hi kimse er ve
kanunun tyin ettii sebep ve suretten maada bir bahane ile tevkif ve
mcazat olunamaz. Madde 12: Matbuat kanun dairesinde serbesttir. Hi
bir vehile kableltab tefti ve muayeneye tbi tutulamaz. Madde 27:
Mesnedi Sadaret ve Meihati slmiye emniyet buyrulan zevata ihale
buyrulduu misillu tekili Vkelya memur olan Sadrazamn tensip ve arz
ile sair Vkelnn memuriyetleri dahi ba iradei ahane icra olunur.
Madde 28: Meclisi Vkel Sadrazamn riyaseti tahdnda olarak aktolunup
dahili ve harici umuru mhimmenin merciidir. Mzakeratndan muhtac
tasdik olan kararlar ledelarz idarei seniye ile icra olunur. Madde
29: Vkeldan her biri dairesine ait olan umurdan mezuniyeti tahtnda
bulunanlar usule tevfikan icra ve icras mezuniyeti tahtnda
olmyanlar Sadrazam inha eder. Sadrazam dahi o makule mevaddan
mzakereye muhta olmyanlar dorudan doruya ve muhtac mzakere
bulunanlar Meclisi 17. Vkelda badel mzakere muhtac tasdik olduu
takdirde arz eder ve muhtac tasdik olmyanlar hakkndaki Heyeti Vkel
kararn tebli eyler. Bu mesalihin enva ve derecat kanunu mahsusla
tyin olunacaktr. eyhlislm muhtac mzakere olmyan mevadd dorudan
doruya arz eder. Madde 30: Vkel Hkmetin siyaseti umumiyesinden
mtereken ve daireyi nezaretlerine ait muamelattan dolay mnferiden
Meclisi Mebusana kar mesuldrler. Taraf Hazireti Padiahiden tasdike
muhta olan mukarreratn mamulnbiha olmas iin Sadrazam ile dairei
mteallikas nazr tarafndan kararnamelere vaz imza edilerek kararn
mesuliyeti deruhte olunmak ve anlarn imzas balsna taraf Hazireti
Padiahiden dahi vaz imza buyrulmak arttr. Heyeti Vkelca ittihaz
olunan kararlar umum Vkelnn imzalarn havi olacak ve o imzalarn
balsna muhtac tasdik olduu takdirde kezalik taraf Hazireti
Pahiahiden vaz imza buyrulacaktr. Madde 35: Vkel ile Heyeti Mebusan
arasnda ihtilaf vukuunda Vkel reyinde srar edp te mebusan
canibinden katiyen ve mkerren red edildii halde Vkel ya mebusann
kararn kabule veya istifaya mecburdur. stifa takdirinde yeni gelen
heyeti Vkel heyeti sabkann fikrinde srar eder ve Meclis esbab
mucibe beyan ile yine red ederse yedinci madde mucibince intihabata
balanlmak zere zat Hazireti Padiahi Meclisi feshedebilir; fakat
heyeti cedidei mebusan evvelki heyetin reyinde sebat ve srar ederse
Meclisi Mebusann rey ve kararnn kabul mecbur olacaktr. Madde 36:
Meclisi Umum mnakit olmad zamanlarda Devleti bir muhataradan
veyahut emniyeti umumiyeyi halelden vikye iin bir zarureti mbreme
zuhur ettii ve bu babda vazna lzum grnecek kanunun mzakeresi iin
Meclisin celp ve cemine vakit msait olmad halde Kanunu Esasi ahkmna
mugayir olmamak zere Heyeti Vkel tarafndan verilen kararlar Heyeti
Mebusann itimaiyle verilecek karara kadar ba iradei seniye
muvakkaten kanun hkm ve kuvvetinde olup ilk itimada Heyeti Mebusana
tevd edilmek lzmdr. Madde 38: stizah madde iin Vkeldan birinin
huzuruna Meclisi Mebusanda ekseriyetle karar verilerek davet
olundukta ya bizzat bulunarak yahut maiyetindeki resay memurinden
birini gndererek irad olunacak suallere cevap verecek, yahut lzum
grr istemesuliyeti zerine alarak cevabnn tehirini talep etmek hakkn
haiz olacaktr. Neticei istizahta Heyeti Mebusann ekseriyeti aras
ile hakknda ademi itimat beyan olunan nazr sakt olur. Reisi vkel
hakknda ademi itimat beyan olunduu halde Heyeti Vkel hep birden
sukut eder. 18. Madde 43: Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene
terinisani iptidasnda bil davet tecemmu eder ve ba iradei seniye
alr ve mays iptidasnda yine ba iradei seniye kapanr. Bu heyetlerden
biri dierinin mtemi bulunmad zamanlarda mnakit olamaz. Madde 44:
Zat Hazreti Padiahi grlecek lzum zerine resen yahut mebusann
ekseriyeti mutlakas tarafndan vuku bulacak talebi tahririye binaen
Meclisi Umumiyi vaktinden evvel aar ve Heyeti Umumiyenin karar ile
veya resen mddeti muayenei itima temdit edebilir. Madde 53:
Mceddeden kanun tanzimini veya kavanini mevcudeden birinin tadilini
teklife Vkel ve yan ve Mebusandan her birinin hakk vardr. ki
Meclisten her biri mceddeden veya tadilen kaleme ald kanun lyhalarn
dier heyete gnderir. Orada dahi kabul olunduktan sonra tasdiki
Hazireti Padiahiye arzolunur. Madde 54: Tanzim olunacak kavanin
lyhalar Meclisi Mebusan ve Ayanca tetkik ve kabul olunarak ledelarz
tasdik ile icray ahkmna iradei seniyei Hazireti Pediahi taallk
ederse dsturl amel olur. Arz olunan kanunlar iki mah zarfnda ya
tasdik olunur yahut tekrar tetkik edilmek zere bir kerre iade
edilir. ade olunan kanunun tekrar mzakeresinde ekseriyeti slsan ile
kabul arttr. Mstaceliyetine karar verilmi olan kanunlar on gn
zarfnda ya tasdik veya iade olunur. Madde 76: Mebuslardan her
birine beher sene itima iin Hazineden otuz bin kuru verilecek ve
ehr be bin kuru maa itibariyle memurini mlkiye nizamna tevfikan
azimet ve avdet harcirah ita klnacaktr. Mddeti kanuniyeden fazla
itima vuku bulduu suretde ehr bebin kuru itibarile tahsisat munzama
verilecektir. Madde 77: Heyeti Mebusan Riyaseti ile birinci ve
ikinci reis vekletlerine Heyet tarafndan her sene itimanda
ekseriyetle birer zat intihab ve intihab vaki huzuru Padiahiye arz
olunur. Madde 80: Masarifat umumiye muvazene kanununda gsterildii
vehile Heyeti Mebusanda tafsilt ile tetkik olunduktan sonra
miktarna Vkel hazr olduu halde Mebusanca karar verilir. Buna karlk
olacak varidatn keyfiyet ve kemiyeti ve sureti tevzii ve tedariki
Vkel huzuru ile tyin edilir. Madde 113: Mlkn bir cihetinde ihtill
zuhur edeceini meyyit asar ve emarat grld halde Hkmeti seniyenin o
mahalle mahsus olmak zere muvakkaten idarei rfiye ilnna hakk vardr.
darei rfiye, kavanin ve nizamat 19. mlkiyenin muvakkaten tatilinden
ibaret olup idarei rfiye tahtnda bulunan mahallin sureti idaresi
nizam mahsus ile tyin olunacaktr. Madde 118: Elyevm dsturlamel
bulunan nizamat ve teaml ve adt ileride vazolunacak kavanin ve
nizamat ile tdil veya ilga olunmadka meriyl icra olacaktr. Kavanin
ve nizamatn tanziminde muamelt nasa erfak ve ihtiyacat zamana evfak
ahkm fkhiye ve hukukiye ile adab ve muamelt esas itihaz klnacaktr.
119uncu madde tay olunmutur. (Yeniden madd ilve olunup Kanunu
Esasinin tetkikat ve tadilt ikbal olundukta fasl mahsuslarna nakli
ve der olunmak zere mevadd selsei mezkure imdilik yz on dokuz ve yz
yirmi ve yz yirmi bir rakam ile bervehi ati tahrir edilmitir):
Madde 119: Postahanelerde mevdu evrak ve mekatib mstantik veya
mahkeme karar olmaynca alamaz. Madde 120: Kanunu mahsusuna tebaiyet
art ile Osmanllar hakk itimaa mliktir. Devleti Osmaniyenin
temamiyeti mlkiyesini ihll ve ekli merutiyet ve hkmeti tagyir ve
Kanunu Esas ahkm hilfna hareket ve anasr Osmaniyeyi siyaseten
tefrik etmek maksatlarndan birine hadim veya ahlk ve adab umumiyeye
mugayr cemiyetler tekili memnu olduu gibi aleltlk hafi cemiyetler
tekili de memnudur. Madde 121: Heyeti yan mzakerat alenidir, fakat
bir maddei mhimmeden dolay mzakerat hafi tutulmak Vkel canibinden
veya Heyeti yan azasndan be zat tarafndan teklif olundukta heyetin
itima ettii mahal azann maadasndan tahliye edilerek teklifi red
veya kabul iin ekseriyeti raya mracaat olunur. KANN-U ESSNN 5 ABAN
1327 TARHL 7, 35 VE 43NC MEVADDI MUADDELESN MUADL KANUN 2 Recep
1332 15 Mays 1330 (1914) 7nci Maddenin Fkrai Muaddelesi ...
Otuzbeinci madde mucibinde Heyeti Mebusann ledeliktiza feshi ve
mddeti teciliye ve tatiliyenin mecmuu mddeti itimaiyel seneviyenin
nsfn tecavz etmemek ve o senei itimaiye zarfnda mddetini ikmal
eylemek zere tecil ve tatili hukuku mkaddesei Padiahidendir. 35inci
Maddei Muaddele Vkel ile Heyeti Mebusan arasnda ihtilf olunan
maddelerden birinin kabulnde Vkel tarafndan srar olunup da Mebusan
canibinden ekseriyeti ar 20. ile ve mkerreren red edildii halde
Vkelnn tebdili veyahut mceddeden ve drt ay zarfnda intihap ve itima
olunmak zere Heyeti Mebusann feshi hukuku Padiahi cmlesindendir.
Fakat Heyeti cedidei Mebusan evvelki heyetin reyinde sebat ve israr
ederse Meclisi Mebusann rey ve kararnn kabul mecburi olacaktr. 43nc
Maddei Muaddele Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene terinisan
ibtidasnda ve tecil vuku bulmu ise mddeti teciliyenin inkizasnda
bil davetin itima eder ve ba iradei seniye kad edilir. Mddeti itima
alt aydr ve bu mddetin hitamnda Meclis yine ba iradei seniye
kapanr. Bu Heyetlerden biri dierinin bulunmad zamanlarda mnakit
olamaz. Meclisi Mebusan fesh edildii halde drt ay sonra itima
edecek olan heyeti cedidenin itima bir itima fevkalde hkmnde olup
mddeti iki aydr ve kabili temdit olup tecile tabi deildir ve altm
dokuzuncu maddede muharrer olan drt seneden ibaret mddeti
memuriyeti terinisani ibtidasnda balar. Kanunu Esasinin yetmi nc
maddesi mlgadr. Meclisi Mebusan ve yanda kabul olunan ibu lyhann
kanuniyetini ve ona gre Kanunu Esasiye ilvesini irade eyledim.
(Dier imzalar) Mehmet Reat 7 ZLHCCE 1293 TARHL KANN-U ESSNN 102NC
MADDES LE 2 RECEP 1332 TARHL 7NC VE 43NC MEVADDI MUADDELESN MUADDL
KANUN 26 Rebilevvel 1333 29 Knunusni 1330 (1914) Madde 7: Meclisi
Umuminin miadnda alp kapatlmas, gerek vaktinden evvel gerek sureti
fevkaldede itimaa daveti temdidi mddeti, ay tecavz ve tekerrr
etmemek zere tecili ve senei itimaiyesi zarfnda mddetini ikmal
eylemek zere Melisin muayyen bir zaman iin tadili, otuz beinci
madde mucibince Heyeti Mebusann ledeliktiza feshi, alel umum
muahedat akti hukuku mukaddesi Padiahdendir... Madde 43: Meclisi
Umuminin iki heyeti beher sene terinisan iptidasnda ve tecil vuku
bulmu ise mddeti teciliyenin inkzasnda bil dvetin itima ve ba
iradei seniye kat edilir. Mddeti itima drt aydr ve bu mddetin
hitamnda... 21. Madde 102: Muvazene kanununun hkm bir seneye
mahsustur. O senenin haricinde hkm cari olamaz ve bu hkm tecil ve
tatil ile ihll edilemez. Ancak, Meclisi Mebusan muvazeneyi
kararlatrmakszn fesholunduu halde... Meclisi yan ve Mebusanca kabul
olunan ibu lyha vehile Kanunu Esasinin tadilini irade eyledim.
(Dier imzalar) Mehmet Reat KANN-U ESSNN 5 ABAN 1327 TARHL 76NCI
MADDE MUADDELESN MUADDL KANUN 4 Cemaziylevvel 1334 25 ubat 1331
(1916) Madde 76: Meclisi Mebusan azasndan herbirine her sene itima
iin elli bin kusur tahsisat ve ehr drtbin kuru zerinden azimet ve
avdet harcirah verilir. Mddeti itiman temdidi ve meclisin fevkalde
itima halinde ayrca tahsisat verilmez. Fesihten sonra itima eden
meclis zasna tahsisatn nsf verilir. KANN-U ESSNN 26 REBLEVVEL 1333
TARHL 7NC MADDE MUADDELESNN TADL LE 2 RECEP 1332 TARHL 35NC MADDE
MUADDELESNN TAYYI HAKKINDA KANUN 4 Cemaziylevvel 1334 25 ubat 1331
(1916) Madde 7: ... drt ay zarfnda bilintihap itima etmek zere
ledeliktiza Heyeti Mebusann fesh .................. hukuku
mukaddesi Padiahidendir. Madde 35: Tayyedilmitir. 7 ZLHCCE 1293
TARHL KNUN-U ESSNN 72NC MADDESN MUADDL KANUN 15 Cemaziylevvel 1334
7 Mart 1332 (1916) Madde 72: Mntehipler evsaf matlubeyi haiz her
Osmanly mebus intihap edebilirler. Ancak bir kimse ayn zamanda ten
ziyade dairei intihabiyede namzetliini vaz edemez. 22. KANN-U ESSNN
69UNCU MADDESN MUADDL KANUN 8 Cemaziylahir 1336 21 Mart 1334 (1918)
Madde 69: Mebusan intihab umumisi drt senede bir kere icra olunur.
ntihap olunan mebuslarn mddeti mebusiyeti drt seneden ibaret olup
fakat tekrar intihap olunmak caizdir. Ancak drdnc senei itimaiye
orduyu hmayunun umum seferberliini mstelzim muharebeye musadf olduu
halde her iki mecliste adedi mrettebin slsanyla mzakeresine ibtidar
ve adedi mrettebin ekseriyeti mutlakasyla kabul edilecek bir kanun
ile mddeti mezkre temdit olunabilir.