Risico’s verzekeraars en RESE RESE: nieuwe risk management aanpak Tom Veerman 13 november 2012 13 november 2012 1
Jun 22, 2015
1
Risico’s verzekeraars en RESE
RESE: nieuwe risk management aanpak
Tom Veerman13 november 2012
13 november 2012
Agenda
De huidige risk management praktijk
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)
Ontwikkelingen en RESE initiatieven
213 november 2012 2
De huidige risk management praktijk
13 november 2012 3
De huidige risk management praktijkSolvency II
Hogere kapitaaleis, meer governance-eisen
Onvermijdelijke investeringen in risicomanagement
Huidige invulling risicomanagement draagt in beperkte mate bij aan de business
13 november 2012 4
Solvency II – Kapitaaleis Solvency II – Governance eisen
De huidige risk management praktijkSterk gedreven door compliance raamwerken
Inrichting risk management sterk gedreven door rules-based raamwerken Focus op compliance en risico’s in plaats van resultaat Gevolgen:
– Heeft sterk geleid tot risico-denken in silo’s, zowel risicometing als risicomanagement
– Alle stappen doorlopen ongeacht relevantie wat leidt tot informatie-overload
– Hoge kosten risk management en veelal lage bijdrage aan executie van de strategie
13 november 2012 5
COSO kubus DNB FIRM methode
Waar wordt de CRO / Risk Management
afdeling op afgerekend in uw organisatie?
13 november 2012 6
De huidige risk management praktijkDe rol van CRO / risk management
“We hebben een fantastische governance raamwerk geïntroduceerd met effectieve controls op alle risicotypen”
“Voor de meeste marktrisico’s overschrijden we normaliter de risicolimieten uit ALM raamwerk, hiervoor vragen we dispensatie”
“We hebben de SCR op juiste wijze berekend” “We leveren uitvoerige Value New Business rapportages” “We gaan dit jaar op tijd onze ORSA rapportage opleveren aan
DNB”
We are compliant!
We have not met our strategic objectives!!!
“We hebben geen capaciteit om na te gaan hoe we optimaal kunnen inspelen op het nieuwe pensioenakkoord”
“We doen weleens analyses naar onze tarieven. Meestal kopiëren we de tarieven van onze concurrenten zo goed mogelijk”
“De IFRS winst is positief, maar wij vinden dat je naar een betere maatstaf moet kijken. Die betere maatstaf hebben we een paar jaar geleden een keer uitgerekend”
“De Value New Business leveren we altijd op de 5e werkdag. De uitkomst is al jaren negatief”
13 november 2012 7
De huidige risk management praktijkDe rol van CRO / risk management
Welke rol speelt de CRO / Risk Management
in uw organisatie?
13 november 2012 8
De huidige risk management praktijkDe rol van CRO / risk management
Vraag: Vanuit marketing wordt gevraagdaan actuaris waarom hij heeft aanbevolen om meer levensverzekeringen te verkopenaan 98-jarigen, en de actuaris antwoordt:“Volgens onze sterftetafels is te verwachten dat er relatief weinig overlijden per jaar”.
Grote mate van detail, maar mist big picture
Vraag: Waarom hebben risk managers zo’nduidelijke visie?Antwoord: Vanuit de ivoren toren kun je alles zien.
“De Actuaris”
“De Risk Professional”
Ver verwijderd van dagelijkse besluitvorming in de business
De huidige risk management praktijkS&P beoordelingscriteria
13 november 2012 9
S&P hanteert sinds 2006 een Enterprise Risk Management (ERM) assessment als onderdeel van het hun rating raamwerk
Criteria (in totaal 5):» Risk Management Culture: “Risk Management Culture is the degree to which risk and risk
management are important considerations in all aspects of corporate decision making”
» Risk Control: “Risk control covers the control processes for each of the company’s major risk categories. Risk identification and processes to manage risks to stay within limits must be effective”
» Strategic Risk Management: “Starting with a view of required risk capital and a sensitive process for allocating that capital among products and business, a company can develop programs that will support the optimisation of risk-adjusted return”
» Extreme Event Management: “Extreme event management processes need to be regularly performed by the company. Also thorough post-mortem analyses of problem situations are performed and are used to feed the results of that analysis back into its ongoing disaster planning process”
» Risk Models: “Risk Models are the models and measures used to support the risk management and value management activities. The used models and measures need to overall consistent, well-understood and sophisticated enough”
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Risk models
Strategic Risk Management
Risk Control
Risk management Culture
Excellent & Strong
Adequate
Weak
De huidige risk management praktijkS&P scores
13 november 2012 10
Criteria Voorbeelden
Excellent GeenStrong Axa, Allianz, ING Insurance, Zurich FS, Swiss ReAdequate with positive trend AEGON, SNS Reaal Insurance, Aviva, Generali Adequate with strong controls Swiss Life, FriendsProvident, AG InsuranceAdequate Allianz Nederland Groep, ASR, EurekoWeak Unity Re, LEXGARANT, Oman Insurance Co
Risk Control
– voldoende ingeregeld,
– met focus op silo’s
Strategisch risicomanagement
– onvoldoende integratie tussen risicomanagement en strategische besluitvorming
Risk Models veelal complex van opzet en vergen veel data en rekentijd
Overall score
Score per categorie
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)
13 november 2012 11
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Risicotypen of kritische succesfactoren?
13 november 2012 12
Bron: EIOPA - Uitkomsten QIS5 (obv cijfers 2009)
Risicobeheer ingedeeld naar risicotypen
Risicobeheer gericht op kritische succesfactoren in de strategy map (strategiekaart)
Huidige focus
RESE
Risicotypen Kritische succesfactoren
Onze beleggers halen significante excess
returnsActief portfolio management
Optimale bezetting van
capaciteit
Behalen financial targets 2015
Bedrijfsbreed toepassen van
kosten en risico-data
Inzicht in kosten en bijbehorende triggers
Diepgaande kennis van risico’s per profiel
polishouder
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Van welke risico’s lig ik echt wakker?
13 november 2012 13
www.aaa-riskfinance.com
Centrale vraag voor de bestuurder:
“wanneer voeg ik waarde toe voor mijn stakeholders en hoe beheers ik de risico’s die de doelstellingen in gevaar brengen!”
Risicoprofiel en risicobereidheid ontbreken of zijn niet volledig! Wat veelal ontbreekt:
– Specifieke doelstellingen T.a.v. bereiken van de missie en lange termijn doelstellingen (kritische succesfactoren)
– Als raamwerk voor identificeren en discussiëren van risico’s (strategy map)
Performance management
Risk management
13 november 2012 14
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)RESE concept
13 november 2012
RESE: Integrale benadering risico en performance
Focus alleen op die zaken die realisatie van strategische doelstellingen in gevaar kunnen brengen
Strak gedisciplineerd een efficient ingericht proces– Integratie van performance loop en risk loop
• Alleen kritische controls en acties• Alleen de meest relevante KPI’s / KRI’s
– Risk assessments op kritische succesfactoren 1)
– Bepaal risk appetite
15
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Samenvatting stappen in RESE
1) Waarde zit niet in de uitkomst van de scenario’s, maar de discussie over de scenario’s
13 november 2012 16
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Eisen aan “Risk Manager” die RESE uitvoert
Roles Actuarissen Risk Professionals Risk Manager in een RESE context
Risico context Vooral kwantitatief Vooral kwalitatief Kwantitatief enKwalitatief
Risico focus Focus op verzekerings risico’s
Focus op risico’s (m.n. tail events)
Focus op resultaat en op risico
Risicomanagement proces
Analyseren en kwantificeren
Monitoren en beheersen Analyseren, kwantificeren, monitoren en beheersen- vertaling naar betekenisvolle business requirements
Tools en technieken Statistische modellen Risicoregister, Risk Appetite, KRIs,Governance
Aggregatie, Risico-optimalisatie, Risico-gebaseerde strategie, Stress en scenario testing
Risico’s geaddresseerd Vooral verzekeringsrisico, maar modellen houden rekening met alle risico’s
Operationeel, Krediet, Markt, Liquiditeit
Enterprise Risk Management –”Known unknowns” en“Unknown unknowns”
13 november 2012
www.aaa-riskfinance.com
17
Risk appetite statement combineert:– Top-down visie: hoeveel risico kunnen we lopen?– Bottom up visie: hoeveel risico (risicoprofiel) wordt gevraagd vanuit de activiteiten.– Kwalitatief en kwantitatief.
Kwantitatief KwalitatiefSolvabiliteit/kapitaal Do's en don'ts in termen van risk managementWinst Gealigneerd met missie en bedrijfsdoelstellingenLiquiditeit Gealigneerd met bedrijfscultuurWaarde Doorvertaling naar risico beleidsdocumentenOperationele indicatoren Meetbaar
Risk Embedded Strategy Execution (RESE)De risk appetite
Risk Embedded Strategy Execution (RESE) Strategie => Voorkeur =>Tolerantie=>Limieten=>Controls
13 november 2012
www.aaa-riskfinance.com
18
Onderdeel BeschrijvingStrategie -Beschrijving van de strategische focus en de waarden van de organisatie
-De manieren waarop de verzekeraar haar strategische doelen wil bereikenRisicoVoorkeur
- Kwalitatieve risk appetite statement door directie / RvB- Vaststellen onderliggende principes voor selectie van risico’s
RisicoTolerantie
- Gewenste appetite voor volatiliteit strategische, financiële en solvency targets- Gewenste tolerantieniveaus voor Key Risk Indicators- Kwantitatieve vertaling van risico voorkeur naar concretere maatstaven
RisicoLimieten
- Risicolimieten zijn `enger` en geven acceptabele variaties van de doelstellingen aan. - Risicolimieten vertalen risicotolerantie naar een begrijpelijke taal binnen de dagelijkse business
Risk Control - Ondersteuning bij het monitoren van huidige risico t.o.v. risk appetite statements
Ris
k A
pp
etit
e S
tate
men
t
13 november 2012 19
GROEN GEEL ROOD
Realisatie strategie en strategische indicatoren– Omzet per segment/divisie– Netto winst, Return on Equity, COR, Value New business– Meetbare maatstaven per strategische doelstelling
(kritische succesfactor uit strategy map) Kapitaal/ Solvabiliteit
– Solvency I target voor/na stress test– Solvency II target voor/na stress test
Specific requirements per risk type– Richtlijnen maximale uitstaande vorderingen– Richtlijnen vorderingen herverzekeraars– Uitkomsten specifieke stress tests
(marktrisico, verzekeringsrisico, kredietrisico) Human Resources
– Educatie targets– Verzuim
Klant / reputatie– Sancties door toezichthouder– Klantbehoud targets
Beloning– Compliant met interne procedures– Geaccordeerd door RvC
Risk Embedded Strategy Execution (RESE) Voorbeeld onderdelen in risk appetite statement
Ontwikkelingen en RESE initiatieven
13 november 2012 20
Ontwikkelingen en RESE initiatievenType verzekeraars
13 november 2012 21
Noo
dzak
elijk
e w
inst
geve
ndh
eid
Lokale onderlinge verzekeraars
Verzekeraars met professioneel
kapitaalmanagement
Mate van financiering via kapitaalmarkt
Beursgenoteerde verzekeraars
ING, AEGON, SNS Reaal
Achmea, ASR
Eendragt, VGZNH1816
Ontwikkelingen en RESE initiatievenNoodzakelijke winst per type verzekeraar
13 november 2012 22
Noo
dzak
elijk
e w
inst
geve
ndh
eid
Lokale onderlinge verzekeraars
Verzekeraars met professioneel
kapitaalmanagement
Mate van financiering via kapitaalmarkt
Beursgenoteerde verzekeraars
Rendement opkapitaal minimaal
8%-12%
Er wordt surplus vermogen
gegenereerd
13 november 2012 23
Ontwikkelingen en RESE initiatievenTe hanteren winstmaatstaven
GeneratieSurplus Vermogen
Indicator Huidige praktijk
Rendementop kapitaal
Post-Solvency II
Er wordt positief surplus vermogen gegenereerd Ofwel Solvency I surplus stijgt
Er wordt voldoende vrij economisch vermogen gegenereerd Generatie Economisch surplus kapitaal
IFRS RoE of Return on Solvency Value New Business positief Europese beursgenoteerde verzekeraars hanteren RoE targets > 10%
Return on Economic Capital Analisten verwachten vergelijkbare targets als onder boekwaarde
Grotere afhankelijkheid van kapitaalmarkt als gevolg van Solvency II
Zowel voor beursgenoteerde als niet beursgenoteerde verzekeraars
Alle hens aan dek in bepaalde segmenten om de targets te realiseren
13 november 2012 24
www.aaa-riskfinance.com
Return on Solvency (RoS) NLse levensverzekeraars
Premievolume (APE) NLse levensverzekeraars
Ontwikkeling in 2009 – 2011
Resultaat levensverzekeraars positief
Rendement eigen vermogen lager dan 2%
Interest marge positief
– Dalend verloop door lage renteomgeving
en oplopende spreads
– De-risking leidt tot verdere daling
Kosten marge negatief
– Verder onder druk door dalende
productievolumes
Marge sterfte, verval en AO positief
– Sterk gedreven door eenmalige baten bij
afkoop van beleggingsverzekeringen 0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
2007 2008 2009 2010 2011
Individueel
Collectief
Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal levenmarkt
Return on Solvency (RoS)
2009-2011
Interest 3,9%
Kosten -1,0%
Sterfte, verval, AO 1,1%
Overig -2,3%
RoS na belasting 1,6%
13 november 2012 25
www.aaa-riskfinance.com
246% 241% 239%
150%139% 132%
2009 2010 2011
Solv
ency
Tar
get
Solvency I ratio Solvency II ratio
Ontwikkeling in 2009 – 2011
Solvency I ratio gedaald, doch
positieve generatie Solv I vrij vermogen
Generatie surplus vermogen Solvency II
sterk negatief
– Geschat op basis van QIS-5 methodiek
– Solvency vereiste ca. 2 keer zo hoog
Relevante ontwikkelingen
– Daling SII ratio met 5%-10% per jaar door
conversie en afkoop UL verzekeringen
– Eenmalige stijging door wijziging
discontovoet te verwachten:
• Risicovrij: Ultimate Forward Rate
• Anticyclische opslag en Matching Premium
Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal levenmarkt
€ mrd 2009 2010 2011Solv I surplus 14,0 14,1 14,2
Mutatie 0,1 0,2
Solv II surplus * 9,0 7,6 6,5
Mutatie * -1,4 -1,1
* geschat door Triple-A
13 november 2012 26
www.aaa-riskfinance.com
Return on Solvency (RoS) Schade+Inkomen NL
Ontwikkeling indicatoren Schade+Inkomen NL
Ontwikkeling in 2009 – 2011 Premieniveau gedaald door marktverzadiging en
concurrentie
Resultaat schadeverzekeraars positief
Herverzekeringslasten gedaald met 20% tussen
2009 en 2011
Rendement op EV stabiel en hoger dan 10%
Rendement in 2011 lager t.o.v. voorgaande
jaren, resultaat in 2012 verder omlaag
Resultaten per branche laten uiteenlopend beeld
zien:
– Resultaat Motor en Brand gunstiger
– Resultaat Transport, Aansprakelijkheid en
Inkomen (o.a. WGA ERD) verder verslechterd
Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal schade+inkomen
Return on Solvency (RoS)
2009-2011
Verdiende premie 134,8%
Schade -77,3%
Kosten -27,2%
Provisie -13,9%
Herverzekering -14,3%
Beleggingen 9,0%
Overig 0,1%
RoS na belasting 11,2%
2009 2010 2011
Bruto premie (€ mrd) 16,7 16,9 16,4
% verandering 0,9% -3,1%
RoS (%) 11,4% 12,0% 10,1%
Combined Ratio (%) 98,0% 98,1% 100,0%
13 november 2012 27
www.aaa-riskfinance.com
Ontwikkeling in 2009 – 2011
Daling Solvency I ratio en Solvency I
surplus gerelateerd aan dividenden.
Solvency II surplus vermogen
– Geschat op basis van QIS-5 methodiek
– Solvency vereiste ca. 2,5 keer zo hoog
Relevante ontwikkelingen
– Normale marktomstandigheden en COR
rond 100% stabiele groei van surplus
– Bij sterke groei zal SII surplus vermogen
dalen door sterke aangroei van SCR
Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal schade+inkomen
312%
331%
296%
178%187%
167%
2009 2010 2011
Solv
ency
Targ
et
Solvency I ratio Solvency II ratio
€ mrd 2009 2010 2011Solv I surplus 5,9 6,3 5,4
Mutatie 0,4 -0,8
Solv II surplus * 4,0 4,3 3,4
Mutatie * 0,3 -0,9
* geschat door Triple-A
13 november 2012 28
www.aaa-riskfinance.com
Return on Solvency (RoS) Zorg NL
Ontwikkeling indicatoren Zorg NL
Ontwikkeling in 2009 – 2011 Basisverzekering en aanvullende verzekering
Percentage overstappers circa 5% per jaar
Markt bestaat feitelijk uit 9 verzekeraars
– Groot: Achmea, Menzis, VGZ, CZ
– Middel: Zorg&Zekerheid, ONVZ, DSW
– Klein: ASR en Eno
Resultaat zorgverzekeraars in 2009 tot en met
2011 positief, daarvoor negatief
Resultaat in 2012 nog positief, maar mogelijk
negatief in 2013
Rendement ten opzichte van eigen vermogen
zeer instabiel
Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal zorgverzekeraars
Return on Solvency (RoS)
2009-2011
Verdiende premie 620,7%
Schade -572,0%
Kosten -6,6%
Provisie -18,0%
Overig -16,3%
Beleggingen 8,0%
RoS na belasting 15,7%
2009 2010 2011
Bruto premie BV (€ mrd) 32,3 35,1 35,9
% verandering 8,5% 2,4%
Bruto premie AV (€ mrd) 4,2 4,3 4,5
% verandering 2,9% 5,3%
RoS (%) 31,9% 10,2% 10,6%
Combined Ratio (%) 98,2% 99,1% 99,0%
13 november 2012 29
www.aaa-riskfinance.com
Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal zorgverzekeraars
226%
204%217%
162%
135%
189%
2009 2010 2011
Solv
ency
Targ
et
Solvency I ratio Solvency II ratio
Ontwikkeling in 2009 – 2011
Solvency I surplus kapitaal gestegen tussen
2009 en 2011
Solvency II surplus vermogen geschat
– SII vereiste ca. 2 keer zo hoog (QIS-5)
– SII vereiste ca. 1,5 keer zo hoog (Par Run)
Relevante ontwikkelingen
– Stijging Solvency I eis van 9% naar 11% voor
basis verzekering
– Onzekerheid over SII kapitaaleis Zorg
(impact verevening en nacalculatie)
– Onduidelijkheid nieuwe kabinetsvoorstellen
€ mrd 2009 2010 2011Solv I surplus 3,7 3,5 4,1
Mutatie -0,2 0,7
Solv II surplus * 2,5 2,0 4,0
Mutatie * -0,5 2,0
* geschat door Triple-A
13 november 2012 30
www.aaa-riskfinance.com
Onze beleggers halen significante excess returns
Actief portfolio management
Optimale bezetting van capaciteit
Behalen financial targets 2015
Inzicht in kosten en bijbehorende triggers
Diepgaande kennis van risico’s per profiel polishouder
Bedrijfsbreed toepassen van kosten en risico-data
Ontwikkelingen en RESE initiatievenVoorbeeld strategy map
Strategische initiatieven1. Verbeteren operationele performance2. Winstgevende groei3. Optimaliseren van risico’s
ROC meer dan 10%Cost of capital conform peersNon-life combined ratio lager dan 98%
13 november 2012 31
Marktverzadiging en toegenomen concurrentie in schadebedrijf
Toegenomen kostendruk door overcapaciteit
Krediet- en Eurocrisis Toegenomen marktvolatiliteit
Versterkend effect door gedrag institutionele beleggers
Markt-verzadigingSchade
Drivers / risico’s
Volatiliteit marktrisico’s
Productinnovatie en prijsoptimalisatie
Schadelastbeheersing Bestrijding overcapaciteit Effectievere
herverzekering Uitbreiding productenpallet
Ontwikkelingen en RESE initiatievenWelke initiatieven?
Risicobeheersing
180º shift business model levenbedrijf door woekerpolisaffaire en komst van banksparen
Toegenomen kostendruk door overcapaciteit
Intelligent beheer marktrisico die past bij risk appetite(risico gestuurd ALM)
Invoering operationele performance maatstaven
Shift in businessmodel Leven
Bestrijding overcapaciteit Overname portefeuilles Focus op risicoproducten in
NL en Europa Passende propositie in
collectieve markt volgend op pensioenakkoord