11. zaira eta isa

KLONAZIOA ETA ZELULA AMAK

Zaira Palacios eta Isa Rodriguez.

Aurkibidea

Zelula amak. -haren garrantzia. -nolakoak diren. -nola lortu eta erabili.

Klonazioa. -Dolly ardia. -klonazioaren aplikazioak eta etika. -klonazioari buruzko legeak.

Espezien berpiztea.

Zelula amak

• Ama-zelulak, diferentziatu gabeko zelulak

dira eta organismo multizelular

guztietan aurkitzen dira.

• Berritzeko eta desberdintzeko ahalmena dute.

Zelula ametatik obulu funtzionalak sortzea lortu dute saguekin.

Zelula amaren garrantzia.

• Gaur egungo ikerkuntzan, klonazioa eta ingenieritza genetikoaren oinarriak dira.

Horrexegatik, ikerkuntzak egiteko hauek oso ondo ezagutzea garrantzitsua da.

• Diferentziatutako zelulak bihurtzeko ahalmenaren arabera, zelulak mota hauek izan daitezke:

Nolakoak izan ahal dira?

• Zelula ama totipotenteak: hazi daitezkeen eta organismo oso bat eratu daitezkeen zelula amak dira.

• Zelula ama pluripotenteak: organismo oso bat ezin dute eratu, baina beste edozein zelula motak ekoiztu ditzakete.

• Zelula ama multipotenteak: bakarrik bere ataleko zelula motak ekoiztu daitezkenak.

• Zelula ama unipotenteak: bakarrik zelula mota bat ekoiztu daitezke.

Zelula totipotenteak

Zelula pluripotenteak

Beste zelula amak

Odol zelula amak

Erreproduzitzen ari direla esan nahi du

Globulu gorriak Plaketak Globulu zuriak

Zelula espezializatuak

Nola lortu eta erabilpena. Biologoek bi zelula ama motekin lan egiten dute:

• Enbrioi-zelula amekin: (pluripotenteak).

• Zelula ama helduekin: Pertsona heldu batean 20 zelula ama mota aurki daitezke. Horien artean, gastatutako ehunak (azala edo odola) edota hondatutakoak (gibela) birsortzeko gai diren zelula amak daude.

• Zelula amarik garrantzitsuenetakoa da zigotoa. Espermatozoideak obulua ernaltzean sortzen da.

Klonazioa• Klonazioa organismo garatuetik kopia berdin-

berdinak lortzeko prozesua da.• Bi ezaugarri hauek garrantzitsuak dira:• Animalia garatu batetik hasten da, izan ere

klonazioa nahi dugun animalitik kopiak egitean datza.

• Bestalde, era asexual batean sortu behar da. Sorkuntza sexuala ez digu uzten kopia berdin-berdinak lortzen, naturak ugalketa mota hau anitza eta ezberdina egiten du eta.

1996an Dolly ardia klonatu zutenetik 20 espezie baino

gehiago klonatu zituzten eta etenik gabe ikertzen ari dira.

Klonazioaren aplikazioak.

• Ikerketa hainbat esparruetan garatzea.

• Animalia transgenikoen ugalketa.

• Desagertzeko zorian dauden animalien ugalketa.

• Aplikazio terapeutikoak.

Klonazioaren etika.

• Oraindik klonazioak ez du giza erantzunik. Zientzialariengandik eta erradio-esatariei eta abokatuei teologoengandik gizaki bat klonatzeak dakartzan alderdi erlijioso, etiko eta legezkoak eztabaidatu dituzte.

• Klonazioaren nozioak gure humanitatearen funtsezko alderdiak ukitzen ditu.

Gaur egun klonazioari buruz dauden legeak

Ditu Espainian debekatuta dago sortzea giza klonazioa izaki berdin-berdinak sortzeko edo beste prozedura arrazaren hautaketa aukeratzeko.

Beste herrialde batzuetan ere debekatuta dago. (Estatu Batuetan, Japoni-an ...)

Espezien berpiztea.

• Duela milaka urte galdu ziren piztien DNA berreskuratuta, haien genoma osatu eta atzera bizitzeko aukera aztertzen ari dira.

• Nekazaritzan barietate eta espezie berriak sortzen, klonak sortu, gaixotasun batzuei aurre egitea nahi dute.

• Abeltzaintzan haragiaren edo esnearen produkzioia handitu nahi da.

Bibliografia

• Wikipedia.

• Blog batetik.

• Deia egunkaria.