100 (3157) 2014-09-06

АУЛАДАГЫ АУЫЗБIРШIЛIК

100 6

+22°..+19°+8°.. +6°

–

–

Кеше сол жағалаудағы «Есіл» аула клубында ауызбіршілікті алға оздырған тұрғындардың тату тірлігіне куә болдық. «Отбасы – өмір аясы» шарасына кәрісі де, жасы да бір үйдің адамдарындай белсене атсалысты.

Аула клубында 6-16 жас аралығындағы балаларға арналған шахмат, дзюдо, қолөнер, домбыра үйірмелері тегін жұмыс істейді. Әкелі-балалы Айтжан, Ибрагим Нүкішовтер бүлдіршіндерді ой гимнастикасы – шахматқа баулиды. Бала қолын ісмерлікке икемдейтін Ақбота Қабенова қолөнер үйірмесін жүргізеді. Ал, дзюдо жаттықтырушысы Бақыт Дәулетбаев «балалардың көбі менің үйірмеме үйірсек келеді» деді марқайып.

Ардагер теміржолшы Әлкен Әбдіқұл ата мұнда күн сайын үш немересін әкеліп тұрады екен. Немерелері дзюдо мен шахмат үйірмесіне қатысады. «Осында келіп жүрген Дилназ атты қызым шахматтан өткен жарыс-тардан 1-орын алған» деп мақтанды.

К л у б і ш і н д е г і қ а б ы р ғ а ғ а і л і н г е н , кішкентайлар салған суреттерден туған қалаға деген сүйіспеншілікті аңғаруға бо-лады. Тұрғындар бірлігі үшін жұмыс жасап жатқан клуб өмірі қызыққа толы. Жастар бұл жерден жаңа достар тапса, үлкендер жағы шүйіркелесіп әңгіме-дүкен құрады.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Аталмыш оқу орны биыл бұрынғы №29 мектептің ғимаратына көшірілген екен. Жаңа оқу жылында қабылданған 500-ге жуық студенттің 70 пайызға жуығы – сырт-

тан келгендер. Оларға арналған екі қабатты жатақханада күрделі жөндеу жұмыстары аяқталуға жақын.

(Жалғасы 2-бетте)6-7 11-13

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

Ресей Федерациясында амур жолбарыстарының саны есептелуде. Бұдан бұрынғы санақ осыдан он жыл бұрын жүргізілген болатын.

Амур жолбарысы – халықаралық «Қызыл кітапқа» енгізілген, ғаламшарда сирек кездесетін жыртқыш аңдардың бірі.

. Бразилия социалистік партиясынан ұсынылған үміткер Марина Силва алда өтетін президенттік сайлаудың екінші турында жеңіске жетуі ықтимал.

Екінші турда Силваны сайлаушылардың 46 пайызы, ал қазіргі мемлекет басшысы Дилма Руссеффті 39 пайызы қолдады.

Жапон теңізінде түнде дауыл тұрып, «Poline» теплоходы суға батып кетті.

Ресейдің Құтқару-үйлестіру мемлекеттік орталығының жедел кезекшілік бөлімі эки-пажда он адам болғанын, оның тоғызы құтқарылып, біреуі із-түзсіз жоғалып кеткенін айтады.

Француз үкіметі Леонардо да Винчидің Лувр жидасынан «Мона Лиза» картинасын сату мүмкіндігін талқылады. Бұндай қадамға француз билігі екі триллион еуроны құрайтын мемлекеттік қарызын жабу үшін барғалы отыр.

Бейбітшілік және келісім сарайын-да елордалықтар Астана қаласы медицина университетінің 50 жылдығына арналған концертті тамашалады.

Астаналық мәдениет және демалыс саябағында Олимпиадалық күн мерекесі салтанатты түрде ашылады.

Қазіргі заманғы өнер мұражайында Астана жидашылары ұйымдастырған Қытай қолөнер шеберлерінің көрме-саудасы өтеді.

Елорда мектептерінде 11856 педагог жұмыс істейді.

(Басы 1-бетте)

Колледж директоры Шортан-бай Қасеновтің мәлімдеуінше, бұл білім мекемесінде электрмонтер, кең бейінді станокшы, электро-воз машинисінің көмекшісі, те-пловоз машинисінің көмекшісі, вагон жөндеу слесарі, лифт электр-механигі секілді еңбек нары ғында ерекше сұранысқа ие мамандар даярланады. Мұндағы оқу бөл-ме лері заманауи технология мен жаб дықталып, спорт залы мен ас хана да қазіргі талаптарға сай бо-лады. Тек мұның бәрін жүзеге асыру үшін қаражат керек.

Бұдан кейін депутаттар қаладағы Құрылыс-техникалық колледжінде болды. 580-ден аса студенті бар оқу орны слесарь-сантехник, элек-трмонтаждаушы секілді қазіргі кез-де нарыққа аса қажетті 6 маман-дыққа оқытады. Алдын ала ұйым-дастырылған ашық есік күндері, басқа да үгіт-насихат жұмыстарына

қарамастан, биылғы оқу жылында орта кәсіптік білім беру мекемесі екі мамандық бойынша, атап айтсақ, сылақшы-маляр және газбен дәне-керлеуші мамандығын меңгеруге ниет білдірушілер болмаған.

Бүгінгі балалардың жұмысшы мамандығын таңдауға құлықсыз екені белгілі. Бірақ, соңғы жыл-дары елімізде техникалық кадр-лар дың едәуір жетіспеушілігі бай-қалып, индустриялық-иннова ция-лық бағдарламалар жүзеге асырыла бастаған кезде зәрулік бұрынғыдан да арта түскен. Басқасын айтпағанда, Астананың өзінде күн сайын жаңадан іске қосылып жатқан техникалық құралдар істен шыға қалса, оны жөнге келтіретін маман таппай қи-на латынымыз шындық. Осындай жағдайлардың алдын алу мақсатында ашылған техникалық колледждер-де мамандар даярлау үшін барлық жағдай жасалған. Тек мұндағы оқу базасы ескірген, заман талабына сай келмейді. Бұл ретте мамандар

жаңаны сатып алуға қаражаттың жеткіліксіздігін алға тартты.

Ал, Құрылыс-техникалық кол-леджі ғимаратының бірінші қа ба-тына орналасқан Энергетика және байланыс колледжі сегіз жылдан бері балаларға осы тар жерде білім беруге мәжбүр. Соған қарамастан, білім мекемесі жасөспірім қыздардан – байланысшы және ер балалар-дан электрмонтаждаушы даярлап шығаруға барынша ат салысуда. Ғимарат мәселесі келесі жылы шеші-мін таппақшы. Колледж директоры Сәуле Өмірбекованың айтуынша, алдағы уақытта аталмыш колледж студенттеріне арналған жаңа ғимарат пайдалануға беріледі.

Шара соңында қалалық халық қа-лаулылары Астанадағы техникалық колледждер қазіргі заман талабына сай жабдықталуы керек және Елбасы айтқандай, техникалық және кәсіби кадрларды даярлауда дуалдық жүйе тиімді деген ой түйді.

Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ

Матч басталмас бұрын ҚР Мемлекеттік хатшысы Әділбек Жақсыбеков спортшылар мен жанкүйерлерді жаңа чемпионаттың басталуымен құттықтап, сәттілік тіледі. Қазақстан хоккей федерациясының президенті Асқар Мамин салтанатты жағдайда шайбаны ойынға қосты.

Ойынның бірінші кезеңінде астаналықтардың қарқыны тым қатты болды. Қарсыластар қақпашысы жиырма минутта үш рет қапы қалды. Есесіне, екінші кезеңде «Салават Юлаев» хоккейшілері қаһарына мінгендей болды. Қонақтар жауапсыз төрт гол соқты. Сөйтіп, үшінші шешуші кезеңге дейін есеп 3:4 болып, уфалықтар алға шыққан еді. Алайда, қалың жанкүйерінен қызу қолдау тапқан алаң иелері есепті теңестіріп қана қоймай, жеңісті де жұлып алды. Даллмэн мен Доустың дәл соққылары «Барыс» қоржынына үш ұпай әкелді. Доусымыз осы ойында хет-трик жасап, көзге түсті.

«Барыс» келесі ойынын бүгін өткізеді. Қарсыласы – «Амур». Матч сағат 17.00-де басталады.

Ғалым ҚОЖАБЕКОВ


Бетт

і дай

ынд

аған

: Таң

атар

ТӨ

ЛЕУҒ

АЛИ

ЕВ. Д

ерек

көзд

ері:

www.

asta

na.k

z, ww

w.in

form

.kz,

baq.

kz, b

news

.kz

Мектептерде т уберку-лезге қарсы екінші рет егу жұмыстарын оқу жылының бірінші айында аумақтық ем-ханалар қаланың туберкулезге қарсы дипансерімен бірігіп қолға алып отыр. Бұл баланың жұқпа жұқтыру деңгейін анықтайтын манту сынама-сын алдын ала қойғаннан кейін ғана жасалады. Яғни, ревакцинация манту сына-масы нәтижесі теріс болған, жұқпалы ауру жұқтырмаған, дендері сау балаларға жасала-ды. Осы кезеңде мектептерде басқа екпелердің жүргізілуіне тыйым салынады.

Астана қаласы тұтыну-шылар құқықтарын қорғау департаментінің мәліметінше, ағымдағы жылы елордада 10 176 балаға ревакцина-ция жасалған. Қалада 2014 жылдың 8 айында 350 ту-беркулез жұқтыру жағдайы тіркелсе, соның 17-сі 14 жасқа дейінгі балаларға қатысты болып отыр. 2013 жылдың осы кезеңімен салыс тыр-ғанда, 14 жасқа дейінгі бала-лардың туберкулезбен ауруы 37,5 %-ға төмендеген.

Жақсы СӘТҰЛЫ

Оның бір дәлелі: жоба іске қосылған екі айдың ішінде жеті мың жарым бекет қызметі пайдаланылған. Оған бір жағынан тұрақтардың ыңғайлы орналасуы ықпал етсе, екінші жағынан спорттың бір түрі болып саналатын бұл көлікке деген жастардың ынтасы да аз ықпалын тигізген жоқ.

Бекет-тұрақтар Есілдің сол жаға-ла уында бір-бірінен 300-500 метр қа шық тықта орналасқан. 2017 жылға дейін 1000 велосипедке арналған 100

велобекет іске қосылмақ. Велосипед-терде қуат көзі ретінде күн батарея-лары қолданылады. Сондай-ақ, олар төзімді шиналармен, GPS жүйелерімен және басқа да жаңаша құралдармен жабдықталған. Елорда тұрғындарына қолайлы жағдай жасау үшін Тұран даңғылының Жәнібек-Керей хандар көшесінен Достық көшесіне дейінгі бөлігінде эксперименттік жоба жүзеге асырылды. Веложолдардың жалпы ұзындығы 16 км құрайды.

Қазіргі кезде осы эксперименттік тректер апатты жағдайлардың саны мен олардың туындау көрсеткішінің төмендеуіне әкелді. Өйткені, вело-сипедшілер бұрын көліктерге қарсы бағытта жүретін, тіпті, жаяу жүр-гіншілерді қағып кеткен де жағдайлар болған. Алдағы уақытта елорданың бас жоспарына ресми велосипед тректерін салуға қатысты өзгерістер енгізілетін болады.

Сағи ОРАЛ

Депутаттың пікірінше, бүгінгі таңда дүние жүзі бойынша ту-ризм – кейбір мемлекеттердің ба-сты атрибуттарының бірі. Туризм – табыс көзі, оны дамыту үшін біздің еліміздегі мәдени, тарихи ошақтардың тигізер пайдасы шаш етектен. Сақ-скиф дәуіріне жата-тын тарихи ескерткіштердің өзі әлемдік мәдениеттің бөлшегі болып табылады. Депутат, сондай-ақ, та-рихи ескерткіштердің арқасында Қазақстанға көп туристер тартуға болатынын қадап айтты.

– Елорда көшелерінің қазақ-шалануы, ондағы Сарайшық , Түркістан сияқты ежелгі дәуірдегі астана атауларының болуы қазақ тілін дамытуға ықпалын тигізіп, отандастарымыздың қазақ тілінде қысылмай сөйлеуіне жол ашады. 1970 жылдары Алматыдан газет тапсырмасы бойынша іссапармен келіп жүргенімізде мұндай дүниені

ойлау миымызға да келмейтін. Бүгінгі күнде бұның барлығы да егемендіктің арқасы, тәуелсіздіктің берген жемісі, - дейді Нұрлан Оразалин.

Сонымен бірге кездесу кезінде жа-зушылар мен халық арасындағы бай-ланыс турасында айтылып, кейінгі жылдары ұлтымыздың мәдениеті мен дінінің, тарихы мен тілінің өрістеуіне септігін тигізетін жастар форумының көбейгендігі, әйтсе де осындай бас-та малардың өзге өңірлерде өрістей алмай жатқандығы да сөз болды. Тарихы те легей, мәдени мұрасы мол, тілі бай, әлем тануға тұрарлық әдебиеті бар қа зақ халқының рухани байлығын жандандыруда мәдени шаралардың шалғай өңірлерде шала-жансар күйінде қалмай, жалғасын тауып, жастар форумдарына ұласуы ұлтымыз үшін қаделі, келешек ұрпақ үшін үлкен өнеге болары даусыз.

Қуат ҚИЫҚБАЙ

– Ре с п у бл и к а көл е м і н де г і «Учаскенің» көздегені не?

– Әдетте учаскелік инспекторды заңға жиі бағына бермейтін аза-маттар ғана таниды. Тәртібі түзу тұрғындардың көбі ол кісінің кім екенінен де бейхабар. Ал, инспек-тордың негізгі шаруасы – өзіне бөлінген аймақтың тыныс-тіршілігін бақылап, азаматтар жайындағы мәліметтерді біліп, тыныштықты қамтамасыз ету. Желтоқсанға дейін жалғасатын бұл үлкен шараның мақ-саты да сол – учаскеге қарайтын пәтерлерді, құрылыс объектілері мен

сауда орындарын, саяжайларды аралау арқылы қылмыстық істердің алдын алып, елорда жағдайын тұрақтандыру. Тұрғындарға ІІБ-ның кезекші бөлім-дерінің байланыс телефондары жа-зылған визиткалар таратылады.

– Осы аптаның нәтижесінде қандай деректер анықталды?

– Апта бойы 1919 пәтер мен 236 үй тексеріліп, салық органдарына тір-келмей, меншігіндегі пәтерін жалға беріп жүрген 73 үй иесі анықталды. ІІО-да профилактикалық есепте тұрған 208 адам қатарына тағы 43-і қосылды. Қару сақтайтын 97 аза-

мат тың үшеуі ереже бұзғаны белгілі болды. Әкімшілік құқықты бұзған 500 адам жауапкершілікке тартылды. Сондай-ақ, 55 шетел азаматы мекен-жайы бойынша тексеріп, елімізде жүріп-тұру ережесін бұзған 18 шетел-дік жөнінде көші-қон полициясына хабарладық. Бір ғана аптаның қоры-тындысы осындай.

Ең бастысы, қала тұрғындары осы шараның жүргізілуіне қарсылық та-нытпай, түсіністікпен қарап, полиция қызметкерлеріне септесуін сұраймын.

Мәдина ЖАҚЫП

«Қазақстан халқы тіл де-рінің фестивалі аясында елор-дада он бір мерекелік шара өтеді. Қыркүйектің 19-ына дейін ұйымдастырылатын басқосулардың қатарында «Үздік жарнама» байқауы, «Отан – отбасынан баста-лады» мерекелік іс-шарасы, Қазақстан Жазушылар ода-ғы ның тойына арналған жас ақындар мүшәйрасы, сондай-ақ Балуан Шолақтың 150 жылдығына арналған әдеби-сазды кеш, «Кемел тіл-дің келешегі» атты жастар акциясы, «Мемлекеттік тіл – мемлекеттік қызметте» атты мемлекеттік қызметшілер арасында байқау қамтылған. Бұған қоса, түрлі мекемелерде 300-ге жуық шара өткізіледі.

Біз Қазақстан халқы тіл-дерін насихаттап, қоғамдағы рөлін түсінуге, ұлттық құн-дылықтарға сыйлас тық-пен қарауға үндейтін фес-ти вальдің басталуын белгілі Алаш қайраткері, қазақ әліп биін тұңғыш жасаушы Ахмет Байтұрсынұлының

туған күніне орайластырып отырмыз» деді брифингте Е.Тілешов. Оның айтуынша, бүгінгі таңда бас қала тұр-ғын дарының 74,5 пайызы қазақ ұлтының өкілдері екен. Қазақылығы жағынан елорда Атырау мен Қызылордадан кейін үшінші орында тұр.

Осы күні кешке Астана қаласының Ұлттық сурет галереясында фестивальдің ашылу салтанаты өтті. Онда Қ.Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық Қазақ музыкалық драма театрының актерлері, бел-гілі отандық әншілер – Ба-уыржан Исаев, Жаңабай Өтегенов, Маржан Арап-баева және Ардақ Бала-жанова, «Наз» би театры өнер көрсетті. Сондай-ақ, ақындар Балғынбек Имашев пен Әсем Ережепқызы айты-сып, көрерменнің қошеметіне бөленді. Бұл кеш жайында келесі санымызда кеңірек әңгімелейміз.

Асхат РАЙҚҰЛ



Екатерина ВАЛЕРЬЕВНА:

– Он тоғызыншы ғасырдың соңында салынған қаламыздағы М.Горький атындағы Орыс драма театрының ғимараты Астана қаласы әкімдігінің 2010 жылғы 3 маусымдағы №27-492 қаулысымен Аста-на қаласының жергілікті ма-ңызы бар тарих және мәде-ниет ескерткіштерінің тізі-міне енгізілген. Келесі жылы ғимаратты жөндеп, қалпына к е л т і р у ж о с п а р л а н у д а . Жобалық-сметалық құжат та-малары дайындалуда.

Қазіргі кезде қаладағы қазақ және ор ыс театрл ар ына жаңадан ғимарат салу мәсе-лесі қарастырылып жатыр. Театрлардың қазіргі отырған орындары күрделі, көп актілі спектакльдер қоюға мұрша бермейді. Алдағы уақытта бой көтеретін жаңа ғимараттар озық технологиялармен жаб-дықталады, зал акустикасының сапасына ерекше мән беріледі. Қысқасы, қаламыздағы қос академиялық театр заман талабына сай ғимараттарға орналасады.

Ләззат:

– Қаламыздағы Қ.Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық Қазақ музыкалық драма театры биыл он күнге оңтүстік өңірдегі Шымкент және Түркістан қалаларына гастрольдік сапармен барып, театр репертуарында өзіндік орны бар М.Әуезовтің «Абай», И.Штраустың «Жұбайлар жұмбағы», Серік Тұрғынбекұлының «Мұқағали» қойылымдарын көрерменге тарту етті.

Биыл 13-15 мамыр аралығында Павлодар қала-сында өткен қоғам қайраткері, жазушы Жүсіп-бек Аймауытовтың 125 жылдығына арналған «Алаш ардақтысы» атты аймақтық театр фестиваліне Ә.Таразидің «Үкілі жұлдыз» фарс трагедиясымен қатысып, гран-при әкелді. Сонымен бірге 1-7 шілде аралығында, Астана күні мерекесінің аясында «Сахнадан сәлем» атты II ха лықаралық театрлар фестивалінде Қаллеки театры Мар Байджиевтің «Тіл табысқандар» атты коме диясымен жиырма үшінші маусымын жапты. Қыркүйектің 10-15-і аралығында Қызылорда қаласында сахна саңлағы Сәбира Майқанованың 100 жылдығына арналған республикалық театр-лар фестивалі өтеді. Сол шараға біздің театр Ш.Айтматовтың «Ана – Жер-ана» трагедия-сымен қатысады. Жалпы, театр ұжымы биылғы жиырма төртінші жаңа маусымын 1 қазан күні дәстүр бойынша М.Әуезовтің «Абай» трагедия-сымен ашуды жоспарлап отыр.

М.Горький атындағы мемлекеттік академиялық Орыс драма театры ағымдағы жылы гастрольдік сапармен Орал, Уфа (Башқұртстан) қалаларында болды. Қазан айында Ақтөбе қаласында өтетін республикалық театрлар фестиваліне қатысады. Жастар театры биылғы мамырдың 5-19-ы ара-лығында жазушы Б.Соқпақбаевтың 90 жылдық мерейтойына арнап Алматы облысына гас-трольдік сапар ұйымдастырды. Райымбек ауданының Саты, Көлсай, Кіші Жалаңаш, Нарынкөл, Қақпақ, Қарасаз, Кеген, Қайнар, Саржаз, Өтеген батыр, Ақсу ауданының Қапал ауылы, Көксу ауданының Амангелді ауылында, Талдықорған қаласында болып, Б.Соқпақбаевтың «Көзіме бір көрінсең, бала ғашық» және балаларға арналған «Ұр тоқпақ» халық ертегісін тарту етті. Қазіргі уақытта Қызылорда қаласында өтетін көрнекті театр және кино актрисасы, КСРО Халық әртісі, мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Сәбира Майқанованың 100 жылдығына арналған Қазақстан драма театр ларының XXII республикалық фестиваліне дайындық үстінде. Аталмыш шара барысында Жастар театры У.Шекспирдің «Асауға тұсау» атты спектаклін қояды.

Марал:

– Өздеріңіз жақсы білесіздер, биыл Астанада Қазақстан Республикасының Ұлттық музейі ашылды. Бұл – Орталық Азияда баламасы жоқ бірегей жоба. Көлемі 74 мың шаршы метрден асатын Ұлттық музейге Қазақстанның ерте ғасырдан бүгінгі күнге дейінгі археологиялық, этнографиялық жәдігерлері мен мәдени ес-керт кіштері жинақталған. Музейдің құрамында Астана, Тәуелсіз Қазақстан, Алтын, Ежелгі және орта ғасыр тари-хы, Этнография, Тарих, Зама-науи өнер залдары бар. Сонымен қатар, «Астана» ұлттық сурет галереясы» ашылды.

Қанат ТҰРСЫН:

– Республикамызда Ұлы Жеңістің 70 жылды-ғына арнайы мерекелік іс-шаралар жоспарлану-да. Соның ішінде арнайы концерттік бағдар-лама лар ұйымдастырылып, соғыс және тыл арда герлері шақырылады. Астана қаласы ның мәдени мекемелерінің барлығында соғыс арда гер-лерімен сұхбат, кездесулер өткізіледі. «Отан қор ғаушылар» монументі алдында майдан герлерге арналған үлкен жиын өткізіледі. Соны мен қатар, қалалық алаңда Қазақстан жұлдыз дарының қатысуымен мерекелік концерт өтеді.

Театр сахналарында Жеңістің 70 жылдығына арналған тақырыптық қойылымдар сахнала-нады. Мұражайларда көрмелер, тақырыптық дәрістер, үздік суреттер байқауын өткізу жос-парлануда. Қала кітапханаларында арнаулы сағаттар, жиындар мен акциялар, соның ішінде кітап көрмелері, Жеңіс туралы үздік шығармалар байқауы, зияткерлік ойындар мен еске алу кештері ұйымдастырылады.

Камила:

– Ең басты жөндеу жұмыстары биыл жылдың соңына дейін аяқталады. Ал, аттракциондар алдағы 2015 жылдың ор тасына дейін орнатылады. Кейбір ат-трак циондардың ұзақ жасалуы жұмысты кешеуілдетуде.

Жанар БОЛАТҚЫЗЫ:

– Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күнін мерекелеу ба-рысында Астана қаласының мұражайларында Тәуелсіздік күніне орайластырылған көптеген көрмелер ұйымдастырылады, соның ішінде «Алжир» мұражайында «Тәуелсіздік – мемлекеттің тірегі» атты бейнепанорамалық көрме және «1986 жылдың ызғарлы желтоқсаны» тақырыбында дәріс өтеді. С.Сейфуллин мұражайында «Тәуелсіздік – тұғырым» атты көрмені тамашалай аласыздар. Қала театрларында тарихи тақырыптарда спектакльдер қойылады.

Сондай-ақ, Астаналық цирк бұл күндері мерекеге арналған кон-церттік бағдарлама өткізеді. Қала кітапханаларында Тәуелсіздік күнін атап өтуге байланысты ересек оқырмандар мен балаларға арналған көптеген мәдени-танымдық іс-шаралар ұйымдастырылады. Мемлекеттік филармония ұжымдары қала сахналарында арнайы тақырыпта концерттік бағдарламалар ұсынады. Ал, 16 желтоқсан күні қалалық алаңда Тәуелсіздік күнін атап өтуге арналған мерекелік концерт өтеді.

Мереке:

– Астана қаласының Мәдениет басқармасы жылдың екінші жартысында дәстүрлі Халықаралық тілдер фестиваліне, «Шабыт» Халықаралық шығармашыл жастар фестиваліне, Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің күніне, сонымен қатар Тәуелсіздік күні мен Жаңа жыл мерекесін өз деңгейінде өткізуге қызу дайындық үстінде. Сондай-ақ, мәдени мұраны насихаттау аясында мұражай мен кітапхана көрмелерін ұйымдастыру және қала театрларында жаңа қойылымдарды көрсету, Францияда Астананың Париждегі, Ниццадағы мәдени күндерін ұйымдастыру жоспарлануда.

Майра ЕГІНБАЙҚЫЗЫ:

– Мәдениет бас қар-масы ұйым дас тыратын барлық концерттердің билеттері ардагерлерге тегін беріледі.

Мадияр:

– Елордамыз Астанаға көшірілгелі бері Пласидо Доминго, Монсерат Кабалье, Дми-трий Хворостовский, Денис Мацуев секілді әлем жұлдыздарының қатысуымен үлкен концерттердің ұйымдастырылғаны белгілі. Әсіресе, Астана күні мерекесі аясында шетелдік және отандық жұлдыздардың қатысуымен би кештері өткізіліп жүргеніне жергілікті жұртшылық куә. Ал, алдағы уақытта ұйымдастырылатын іс-шаралар туралы толық ақпаратты Астана қаласы әкімдігінің www.astana.kz сайтынан немесе қалалық Мәдениет басқармасының www.madeniet.astana.kz сайтынан біле аласыздар. Әлемдік жұлдыздардың қатысуымен өтетін концерттерді, сонымен бірге, жеке адамдар да ұйымдастырады.

Дайы

ндағ

ан: Г

үлба

ршын

ӨКЕ

ШҚЫ

ЗЫ


Оқа қария біз барған кезде төсек тартып сырқаттанып жатыр екен. Есік ашқан Зәкия әже бізді жылы қарсы алып, төріне шығарды. Төргі бөлмеге жайғаса бергенде бірінші назарымызды аударған – оюлы төсеніштер. Салтымыздың сарқыншағын байқап, дәстүрімізді берік ұстанатынын ұқтық.

Үлгілі отбасының діңгегі Оқа ата мен Зәкия әже жырақта, Моңғо-лияның Баянөлгей өлкесінде туған. Елге 1992 жылы тәуелсіздік алған тұста қоныс аударған. Азат болған қазақ жеріне жылы орындарын тастап, жеті баланы жетектеп көшіп келген. «Байлық – қолдағы мұз, бала – арттағы із» деп қызметтеріне қарамай, балалардың атажұртта өсіп-жетілуін мақсат етіп Отанға оралған. Моңғолияда жоғары оқу орнын бітіріп, жауапты қызмет атқарған Хамзаұлы Оқаның мамандығы бухгалтер-экономист болса, Зәкия Ахайқызы – заңгер.

«Қазақстанға ешқандай дүниемізді жүктеп келген жоқпыз, кітап қана көтеріп келдік. Ел етек-жеңін әлі жимаған кез еді біз келгенде. Алғаш Алматы облысына орналасқанда арғы жақтағыдай қызмет жоқ, бір

мекеменің қойма меңгерушісі болып істедім. Алматыда жиырма жылға жуық еңбек еттім. Балалар өсіп, өнген соң, осы Астанаға келіп тұрақтадық» дейді ақсақал.

Бұл қариялар жеті баланы бағып-қағып жетілдірген. Қазір ұлды ұяға, қызды қияға қондырып, бейнеттің зейнетін көріп отыр. Он алты неме-ренің ата-әжесі. Үш ұлдың үлкені – Арман «ҚазМұнайГаз» ұлттық ком паниясында басшылық қызмет атқарады. Екіншісі – Нұрланның қызметі Қазақстан халқы ассамблея-сында, ал Айдын Ұлттық музейде жұмыс істейді. Қыздардан Ардақ пен Бағжан ішкі істер департаментінде қызметте, Ардақ филология ғылы-мының кандидаты, шені полиция капитаны болса, Бағжанның шені – полиция майоры. Үлкен қызы Асыл Астанадағы №64 мектеп-лицейде мұғалім, ал кенже қызы Айтолқынның мамандығы – экономист.

Әулеттің отанасы Зәкия Ахайқызы ұлттық өнерді дәріптеп жүр. Ісмер апа құрақ құрап, тігіс тігеді. 1997 жылы «Ою-өрнек ой айтар» деген кітабы шығып, ел арасына кеңінен насихатталған.

Отаншыл отбасының отағасы ұрпақ тәрбиесінде баланың бойына ұлттық құндылықтарды құйып өсіру керектігін айтады. Мектеп жасына жеткенде балаларын қазақ мектебіне беріпті. «Бала тілі ана тілінде шығып, өз тілінде әріпті, дүниені таныса, өзге тілді өздері-ақ үйреніп кетеді қажетіне қарай. Жат тілде білім жетік деген пікір бекершілік» дейді Оқа ата. Осы орай-да қария тілге қатысты басынан өткен бір оқиғаны айтып берді:

– Осыдан біраз уақыт бұрын нау-қастанып, ауруханаға түстім. Бауы-рыма ота жасалатын болып, пышаққа түскелі жатқанда дәрігер қазақ жігіт орысша шүлдірлеп тұр. «Қазақ тілінде айтшы» деген сөзіме «Ата, сізге жан керек пе, тіл керек пе?» деді өрекпіп. «Тіл керек, тіл өлгенше, жа-ным шықсын» дедім ашуға мініп. Әлгі жігіт сабасына түсті қатесін түсініп, дереу кешірім сұрады, - дейді ақсақал.

– Бұл заманда немерелеріне ертегі айтатын шал-кемпір азайып барады. Қазақта бала тәрбиесінде қарттардың орны қашанда бөлек болған. Көшеде болсын, автобуста болсын немересін ертіп жүрген қартаңдарды көрсем қарным ашады. Алдыңғы арбаның бағыты дұрыс болу керек қой. Бала-ның қазақы болып қалыптасуына қарттардың ықпалы зор, - деп Зәкия әже шалының сөзін қостады.

Оқа атаның пікірінше, баланың зерделі болуы үшін үлкендердің сөзін көп тыңдағаны абзал. Бетін қақпай еркін өсіру керек. Үйге қонақ кел-генде, баланы дастарқаннан қумаған жөн, салиқалы әңгімеден сабақ алып, көңілге ой тоқиды.

Көп балалы отбасынан алар үлгі мол. Тонның ішкі бауындай бір үйде өскен балалар – бірлігі бекем, бау-ырмал. «Қазаққа көбею керек. Көп болсақ – келешек кемел. Көп деген – күш. Көп болғанымыз – күшті болғанымыз» деп өсиет айтқан Оқа ата әңгіме соңында да «Көп бол, ба-лам!» деп батасын берді.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

Дәл осындай шара өткен жылы алғаш рет ұйымдастырылып, сонда 11,5 миллион теңге жи-налып, оның бәрі Көкшетау қаласындағы Ақмола облыс-тық перинаталдық орталы-ғы ның жансақтау бөлімінің қажетіне жұмсалған болатын. Ал биылғы мақсат қайырым-дылық веложорығына қатысу-шылардың, осы шараға шақы-рылған қазақстандық және ше-телдік компаниялардың, жеке кәсіпкерлердің және кез-келген адамның көмегі арқылы 12 мил -лионнан астам теңге жинас ты-рып, перинаталдық орта лықтың медициналық құрал-жаб дығын жаңарту еді.

Қайырымдылық шараға ұйым дастырушылармен қатар « Ас тана» велоклу бының мү шелері қол дау біл дірді, Атап айтқанда, осы клуб тың бас менеджері, Олимпиада ойындарының чемипионы Александр Винокуров, биылғы «Тур де Франс» көп күндік бәйгесінің жеңімпазы болған «Астана» командасының ка-питаны Виченцо Нибали және оның үзеңгілес шабандоздары жорыққа да, сонымен қатар аук-циондарға да белсенді қатысты. Олимпиада чемпионы, «Аста-на» Президенттік кәсіби спорт клубының бас директоры Вла-димир Смирнов пен белгілі теннисші Галина Воскабоева да қайырымдылық көрсетуге атсалысты.

Сонымен веложорық бас-талып, атақты спортшылармен қатар бизнесмендер, сондай-ақ әуесқой адамдар да жарыс көрігін қыздырды. Ал ең негізгі шара аукционға қатысушылар арасында қазақстандық «Вино» велосипедін, Нибалидің «Тур де Франс» бәйгесін ұтқан велосипеді үшін кәдімгідей тартысты сауда бәсекесі өтті. Атақты теннисшілер Надаль мен отандық спортшыларымыз Шведовамен Кукушкиннің ра-кеткалары да өз сатып алушы-ларын тапты. Түптеп айтқанда, қайырымдылық аукционда ешкім күтпеген көрсеткіш орын алды. Аукционға түскен барлық дүниеден 87 милли-он теңге қаражат жиналды. Осы қаражаттың бәрі «Асыл мирас» қайырымдылық қоры арқылы Ақмола облыстық периниталдық орталығының қажетіне жұмсалады. Яғни, жүздеген баланың өмірін сақтап қалуға септігін тигізетін болады.

Сонымен «Асыл мирас» қоры ұйымдастырған екінші қайырымдылық велошеру де өтті. Ең бастысы – ізгілік пен мейірімділікке деген игі бас-тама дәстүрге айналды. Бала бақыты үшін жасалған игіліктің баянды болары айқын. Олай болса, осындай шарапатты істі қолға алған атымтай жомарт азаматтарымыз аман болғай деп тілейміз.

Ғалым ҚОЖАБЕКОВ

Республикалық «Отбасын қолдау апталығы» акциясы аясында қала тұрғындарына мәселелері бойынша тегін заңдық және психологиялық тұрғыда кеңестер берілетін бо-лады. Отбасы күніне арналған іс-шараны «Нұр Отан» пар-тиясы Астана қалалық фили-

алы, Отбасылық тәрбие ин-ституты, Қазақстандағы Дағ-дарыс орта лықтары одағы және Астана қаласы әкімдігінің З о рл ы қ-з о м б ы л ы қ н е м е с е зорлық-зомбылық қаупі салда-рынан қиын жағдайға тап болған адамдарға арналған дағдарыс ор талығы өткізеді.

Акция 2014 жылдың 8-14 қыр-күйек аралығында өтеді.

Барлық сұрақтар бойынша «Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалына хабарласуға болады.

Мекенжайы: Тәуелсіздік көшесі 3, №6 кабинет, тел.: 36-88-25.



(Екі баяндаушы,үшінші тыңдаушы аузынан)

Ұлы қаламгер Мұхтар Әуезовтің 1959 жылы оңтүстік өңірінде айға жуық болғаны мәлім. Ұлы жа-зушы «Өскен өркен» романына дайындық кезінде барлық кездесу-сұхбат кезеңдерінде қойын дәптеріне күнделік жазбалар түсіріп отырған. Әдебиетші Талатбек Әкімов осы болашақ кітапқа айналуға тиіс жаз-баларды әзірлеп, «Қазақ әдебиеті» газетінде (1986 жыл, 14 ақпан) жари-ялады. Жазбаның «4 октябрь (1959 жыл) күні» деген жерінде М.Әуезов қолымен қысқаша былай деп жазылған: «Тұтқабай Тұрысов, Айсұлудың отауы, жасауы: терме алаша, түйген шашақ, салбыраған шашақтары бар. Қыжым көрпе, масаты үстінде барқыт қоржын. Қолдорба, боқжамалар. Рақы жастық, жозы көрпе, айнақап, қолдорба, әбдіре, сандық, жағылан-былғарыдан ойып, көк сағасыз салып жасайды. Мұнда

«Бәлкім, барлық студенттер бақытты, Әуезовті тыңдаған...»

Сейітқұл Оспанов

сандық, жүкаяқ, жер жастық көп. Аткөрпе қос мамықтың үстіне сала-ды. Бір қазақ бір қазаққа мамықты матрас орнына пайдаланатын пух деп түсіндіреді».

Тұ р м ы с т ы қ б ұ й ы м д а рд ы ң мұншалық тергіленіп жазылуы бекер емес екені өз-өзінен белгілі. «Өскен өркеннің» кейіпкерінің Айсұлу атануы да жайдан-жай емес.

. . .Бұл ізгі ниетті сапарында М.Әуезов Шаян, Созақ, Түркістан, Кентау, Шәуілдір, Мақтаарал, Ильич, Сарыағаш, Келес, Сайрам аудан-қалаларын аралады, талай адаммен дәмдес-тұздас, сырлас та болды. Бұл сапардағы әсерін үлкен очерк етіп жариялады да.

Ұлы қаламгердің талантына табынып, бас игендердің бірі

– жоғарыда аты аталған Тұтқабай еді. Мұқаң тек Тұтқабайдың фамилиясын әдейі Тұрысов деп өзгертіп жазған сияқты. Мысалы, «Өскен өркен» кейіпкері, сол кездегі обком хатшысы В.Макаров та Карпов деп алынған. Алғашқы баяндаушы – Айсұлу мен Тұтқабай Тұрсынбаевтар қазір марқұм, Өзбекстанның Жызақ облысындағы Мырзашөл ауданының орталығы Гагарин қаласында жазған. Ол кез-де Мырзашөл жері Қазақстанның Ильич ауданына қарайтын. Қазір Өзбекстанда.

Бірінші баяндаушы Тұтқабай Тұрсынбаевпен әңгімелесіп отырмыз:

– Мен ол кезде «Заря комму-низма» колхозында партком хат-шысы едім. Бастық бір жаққа кетіп, мен міндетін атқарып жүрген едім.

Төртінші қазан күні Мұқаң бізге келді. Астында – «ЗИМ» машина... (Ал ертеңіне, 5 ок тябрь күні мақта тапсыру жоспары орындалып, оны қуанышты қонақтың құтты қадамына жорығанымыз есімде). Қасында «Оңтүстік Қазақстан» газетінің редакторы Әділбай Омаров, ақын Омарбай Малқаров, тілші Жақыпбек Құлбаев, тағы бірқатар кісілер бар. Кеңседе күтіп алдық. Бастық та, орынбасар да ауылда жоқ еді. Сыйлы қонақтарға арналған мейманханамыз бар еді. Бірақ, мен үйге шақырдым.

– Бұл жердің бұрынғы аты қандай?- деп сұрады Мұқаң.

– Қарой. Малға – жайлы, жері – құнарлы, ата-бабамыздың мекені ғой. Осы атыраптағы ең жоғары өнімді де осы жер береді,- деп жауап қайтардым. Ол басын изеді.

Үйге келдік. Есік алдында 5-6 қозы жайылып жүр еді. Алдына айдап келіп, таңдау рұқсатын сұрадым.

– Мына қара қозыны сой,- деді. Кірістім. Ауатком, обком, аупартком қызметкерлері Егемқұл Тасанбаев,

Дербіс Әлжанов, обкомның идеоло-гия хатшысы Қаржау Жарқынбеков, Киров ауданы партия комитетінің хатшысы Ермат Омаров, Иіржардағы трест басқарушысы Мұстахым Ықсанов, сол кезде мақтада жүрген оқу орындарының ректорлары да келді. Жасырын ештеңесі жоқ, лауазымды кісілер Мұқаңның менің кішкентай үйіме түскеніне қоңылтақсыды. Мен мүлдем жас едім, жиырма жетіде бола-тынмын. Соны сезген соң:

– «Сіздің келген-кеткеніңізді ма-йын тамыза әңгімелеп, елге айтатын біз боламыз» деп уәж айтты мына Тұтқабай. Мен соған көндім,- деп жа-тыр Мұқаң. Әрине, атақты жазушының бұл сапарындағы әр сағаты өлшеулі еді. Сондықтан, басшы-қосшы азаматтар үйде отырып, Мұқаңмен ақылдасып, кездесу, іссапар бағдарламасын жа-сады. Ертеңіне Киров ауданына, одан Мақтааралға, Дзержинский бөлімшесіне, Социалистік Еңбек Ері Н.Есентаевқа баратын болып келісті.

Шай үстінде Мұқаң өлке тарихына өте қатты қызығып, сұрастыра, біліп отырды. Гагарин қаласы ол кезде жоқ, аудан орталығы ауызекі «Райцентр» аталатын. Қазақстанға қараушы еді. Бұрынғы аты – Ержар (дұрысы – Иіржар, құжаттарда қате жазылған деп жорамалдауға болады. 1928 жылы кол-хоздастыру қағаздарында кездеседі).

Ержар атын Мұстахым Біләлұлы Ықсановтан (кейін Қазақстан Компар-тиясы Орталық Комитетінің хатшысы) сұрады.

– Жер аты алабөтен екен, қазақтың қойған аты ма өзі? Әлде Иіржар ма

екен?- дегенінде Ықсанов:– Райцентр деп жүрміз ғой,- деп

сасқалақтай жауап берді. – Неге «Райцентр»? Жердің өз

атын қою керек. Жердің аты болу керек қой. Мына Тұтқабай ауылының ескі атын Қарой деп айтып отыр...

Бетпақдалада, Мырзашөлде ірі құрылыстар жүргізген трестің

тұңғыш басқарушысы Ықсановтан Ер-жар туралы сұрай отырып, Мұқаңның айтқан бір пара әңгімесі мынадай:

– Ержар деп өз атын қоймай, Го-лодная степь деген дұрыс емес. Аш дала емес қой бұл. Мырзашөл ғой, аш шөл емес. Мырза. Елді тойғызатын шөл ғой. «Жер жаңбырмен көгереді, ел алғыспен көгереді» деген. Мұны мырзаның даласы деп қою керек еді. Қазақта тіл байлығы көп. Орыстар «присвоит» етіп өзгертіп жүр. Бір күні Францияда прогулкада жүрсем, ғажап музыка естідім. Айнымаған қазақша. Сөйтіп, тыңдап, анықтай келе француз-дар біздің музыканы өздеріне присвойт етіп алғанын аңғардым (Айтпақшы, Мырзашөл ауданының орталығы кейін Ержар емес Гагарин қаласы болып аталды. Бірақ «Иржарсовхозстрой» тресі әлі бар. Солай аталады).

– Өткенді еске ала отырып ойлай-мын,- дейді Тұтқабай, – қонақ күту қамымен жүріп, аса тағылымды да қызықты, таңсық әңгімелерді, Мұқаң лебізін бір құлағымен тыңдағаныма, сондай ұлы адамның ең тұңғыш және соңғы сапары екенін әсте ұғынбағаныма өкінемін. Кім ойлапты?! Тағы бір өкініштісі, «Жетісай» газетінде Мүсілім Айдарбековтің редактор

кезінде, 1965-66 жылдары Мұқаңның бұл сапары туралы қысқа мақала жарияланғаны болмаса, ол кездегі Мұқаң төгілтіп айтқан ағыл-тегіл, алуан сырлы, қатпар-қатпар әңгімелерді жа-зып алған ешкім болмады. Өкінішті-ақ! (Сол кездегі «Социалистік Қазақстан» газетінің тілшісі Жақыпбек Құлбаев «кітап жазып жүрмін» деуші еді. Бұл пікірді ол кісінің жұбайы, көп жыл-дар партия, совет қызметінде болған Сәмиға Әубәкірова апай да құптайды. Бірақ, Жақаң көп ойын жүзеге асыра алмай, дүниеден өтті).

Біз жерде көрпе үстінде отырып, тамақ іштік. Түнгі төрттер шамасында тарадық. Мұқаң қисаймай отырды. Басқалар қисайды. Сүйегіне бер-ген сыпа адам екен. Қарапайым үй киімдерімен отырды. Келіншегім Айсұлу киімдерін жуып, тазалап, үтіктеп, ертеңгі сапарына дайындап берді.

– Түнде жеген қой кәрі ме, еті қатты ма? Білмедім,- деп «ІІІ Интерноцио-нал» колхозында болған кешегі күнін еске алып, біздің пісірген жұмсақ етке ризалығын білдіре күлімсіреп отырып еді, жарықтық.

Мұқаң өмірінің өткен жылдарын да көп еске алып отырды.

– Мо с к в а д а м е й ма н х а на д а тұрып, университетте сабақ беріп, Қазақстаннан бір жыл қол үзіп қалдым, - деп басын шалқайта, маңдайы жарқырай, көзін жұма ойланып ба-рып: - Қазақстан қуып жіберді десе де болады. Оның алдын-ала қуатынын біліп, қашып кеттік десе де болады,- деп еді бір сөзінде.

Әңгіме ауаны әр тақырыпқа ойы-са отырып, «Оңтүстік Қазақстан» журналистеріне де тірелді. О.Малқаров пен Ә.Омаровқа қарап:

– Сендер журналист есебінен нан жейсіңдер. Бірақ, журналист жұмысын істемейсіңдер. Журналист бола тұра, обком уәкілімін деп қорқытасыңдар. Мақта басынан қайтпай, уәкілсінбей, зерттей жазып, айлық алып жүрген жұмыстарыңды қоса қабат тындырып кеткендерің жөн, - деді. Басқалар келісіп те, келіспей де жатты. «Өзі бір мойындау, өз айтқаны болмаса көне қоймайтын турашыл адам екен ғой» деп ойладым. Жастық аңғалдықпен солай көрінді ме, кім білсін?! Жалпы, Мұқаң Созақта «Мен оңтүстіктің осы бір жағын көп білмегеніме өкініп жүрмін» деп айтыпты дегенді сол оты-рыста естігенмін. Әңгіме сипатынан өлке жайын неғұрлым көбірек білуге ынтасы қатты аңғарылды. Дегенмен, уақыт – қысқа. Түн ортасы жақындады.

Күз кеп қалды. Далада самалдап, тамақтан кейін қыдырыстап әрлі-берлі жүрген соң, үйге кірдік. Босағада күмісі бар қайысқан ілулі тұратын. Соған өте қызығып, ұстап көрді. Бетінде айнасы бар сары шкаф та тұрған, әлі бар. Үйленгенімізге бір-екі жыл болғандықтан, Айсұлудың жүктерінің де қыры бұзылмаған-ды. Жүк екі қатар еді.

– Келіннен келген жүк пе?- деп сұрады.

– Иә.

Менен де, шүлен тарқатқан Оразкелдінің қызы Айсұлудан

да әр бұйымның атын сұрап, блокноты-на жазып отырды. Қате айтсақ, оның

7www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

қазақша аты былай ғой деп түзетіп, кеңес бере әңгімелесті, қызықтыра баяндады.

Айсұлу айтады:– Мұқаң жүктің өрнегіне көз жүгірте бай-

ыппен қарап, сұрақ бере бастады. Жастыққа салған белгілерді «тырнақатар», «қайшықұрақ» деп айта бастадым. Ол кісі түзетіп тұрды. Ақ жамылғыдағы белгілерді де сұрап жазып алды. Жүкаяқ оюларына үңілді, ұстап көрді. Бұл бұйымдарды өзіміз үшін қымбат болған соң және Мұқаңның қолы тиген деп әлі сақтап жүрміз (Тұтқабай мен Айсұлу келесі кең бөлмеге ертіп барып, қазіргі гарнитурлар арасынан музей мүлкіндей болып тұрған жұбайлық өмірлерінің алғашқы сәтіндегі мүліктерін аяулы сағынышпен сипалай ұстап көрсетті).

– Перзенттерің бар ма?- деп сұраған-ды Мұқаң. Қара қызымды көрсеттім.

– Ұлға ұқсайды екен,- деп жымиды. – Мұндай да ұқсастық болады екен- ау.

– Ұл туса, атын Мұхтар қоямыз, - деп өзімізше кейін бір тоқтамға келгенбіз. Әлима, Кәмила, Сұлушаш, Бақытжан, Гүлфиза болды, айналайын-дар. Сол ұлы кісілердің шарапаты шығар... Шүкір... Қазір балалар өсіп келеді. Бәрі оқыды, - деп Айсұлу әңгімесін қорытты.

...Ертеңіне тоғай күзетшісі, құлшығаш Парманқұл деген ағайынымыз баласын атқа мінгізіп, Сырдариядан ұстаған дәу балықты сүйретіп жіберіпті. Сөйтіп, дарияның дәу балығы Мұқаңа бұйырыпты.

Таңертең жайыла көсіліп, әңгіме бастап еді, «Ассалаумағалейкүм» көбейіп кетіп,

үзіле берді. Үйдің ықыласы ма, демалғысы келді ме, жарықтық, түстенетін Киров ауданын да ұмытқан сыңайлы. Оларда да ел күтіп, қайта-қайта хабар алып, тызалақтап жүрді.

Ертеңіне аттанарда, машинаға мінерде:– Рахмет, шырағым. Кітаптың ішінде жүреді

атың. Айсұлу, Айсұлу, Айсұлу, - деп үш рет қайталады. Ол кезде үй жанында құдық жоқ. Суды алыс арықтан иін ағашпен тасып, тамақ беріп еді Айсұлу. Соны да сезді, көрді.

– Бір сәтке тізеңнен тік тұрып, қызмет еттің, өркенің өссін!- деп батасын берді.

Тұтқабай айтады:– Кетерінде маған записка берген-ді.

Машинаға мінерде мол денесімен бұрыла тұрып:– Жеңгең Валентинаны мен Бәлиха деймін,

- деп бір күліп алды да - «Бәлиха! Оңтүстіктен бір жақсы дос-іні таптым. Аты – Тұтқабай. Мен болайын-болмайын, сыйлы қонағыңдай қабыл ал» деп жазды да, Алматыға, үйіне шақырды.

(Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті ғылым бөлімінің меңгерушісі болған Темірбеков ол кезде Шымкенттегі технологиялық институтта парторг еді, кейін мәдениет институтына ректор болды. «Мұқаңның қызы музейде, директор. Записканы алып барыңыз. «Өскен өркенді» табыңыз» деп осы записканы қанша сұрады. Таппадым).

...Колхозда Мұқаңның бір күн болуы есте қаларлық, маған әсер еткен бір әңгімені тудырды. Мұқаңнан соң көп ұзамай «Заряға» Бауыр-жан Момышұлы келіпті. «Мұқаң қонған үйге қонамын» депті. Колхозда ұлты кәріс Л.Кан деген бастық бар еді, клуб үлгілі, сәнді, озық болатын. Сонда Баукең лекция оқыған. Сосын мені іздепті, таппаған. Жерде қырбық қар бар, мал шаруашылығы, жұмысы бастан асып жатқан. Бізді, кеңсе қызметкерлерін, малшыларға көмекке жіберген-ді.

Жетісайдың атағы дүрілдеп тұрған шағы. Он бір Социалистік Еңбек Ері бізден шыққан. Көп өтпей облысқа жиналысқа біздің колхоздың бастығы, Социалистік Еңбек Ері Л.Канмен бірге бардық. Аупартком хатшысы Егемқұл Тасанбаев мені көре сала:

– Баукең сені әбден іздеді, - деді. – Қазір Сарыағашта демалып жатыр. Ауылыңа қонбай, сені таппаған соң, осында бір-ақ тартыпты.

Баукеңді Сарыағашқа іздеп бардық . Қонақжайлық көрсеттік. Құрметке риза болды.

– Мұқаң қонатын жер таппай, қонған жоқ. Осы баланың пейіліне келген ғой, - деді Баукең қара мұртын сипап. Мақтаралдың ауартком председателі, кейін Мырзашөл аупарткомының

хатшысы болып, көп жыл істеген Сатай Керімов екеуміз Баукеңе де барып танысып, әңгімесін тыңдап, дәмдес болып ек... Бұл енді екінші әңгіме ғой.

Мұхтар ағамен өткізген бір күннің сыры осындай.

* * *Мұқаңның оңтүстікке сапарында серік

болған, дәмдес, сырлас болған азаматтардың бірқатары қазір дүниеде жоқ. Олардың түйген ой, айтпаған пікірлері өздерімен бірге кетті. Бірақ, қазір дербес зейнеткер, Шымкентте тұратын Қаржау Жарқынбеков, Егемқұл Тасанбаев, Жетісай қаласындағы Дербісәлі Әлжанов сынды ақсақалдардың Мұқаң туралы айтар әңгімесі, ол кісіден алған тағлым-өнегесі мол болуға тиісті. Біз соның біріне сөз берелік.

Е к і н ш і б а я н д а у ш ы – Д е р б і с ә л і Қалдыбайұлы Әлжанов (Ресейдегі Аман Төлеевтің ағасы):

– Мен ол кезде Ильичевкада ауатком төрағасы едім. Аудан орталығын Ильич поселкесінен Жетісайға көшірген 1959 жылдың маусым айы еді. Сол кезде М.Әуезовтің Алғабас, Түркістан, Созақта болып келе жатқанынан хабарымыз бар.

... М.Әуезов кітабында Макаровты Карпов деп жазған. 1959 жылы Виктор Иванович Ма-каров обкомның бірінші хатшысы болатын. Өте жақсы адам еді. Әуезовтің оңтүстікке сапарында қарсы алып, шығарып салып, қасында жүріп, жанашыр болған, түсінігі мол адам. Обкомнан хабар тиген соң қарсы алғанымызда, аудандық су шаруашылығы басқармасының («Казкириспур») кеңсесі қасындағы кішкентай мейманханаға тоқтаған ұлы жазушының жарқын келбеті әлі көз алдымда. «Жалпы халық жағдайын біліп, кітап жазбақпын» дегені де есімде. Қонақта отырғанда одан бірер жыл бұрын Африкада болғаны жайында, ондағы бәдәуилер елі туралы айтып отырды.

– Қазақта сыйлы қонағына бас қояды. Мен көп жерде болдым. Бас қою дүниеде екі жерде ғана бар. Бізде және Африкада, бәдәуилерде. Олар қонақтың әрқайсына бір бас қояды екен. Сондай-ақ, бұл әдет біздің қазақта қалыпты. Ескіріп бара жатқан әдет-дәстүр ғой. Басқа ешбір елде жоқтығы мені қызықтырады. Дж.Неру 1956 жылы Алматыға қыдырып келді. Қонақасы кезінде алды-на бас қойылды. Сонда шошып, үрпиіп қалған-ды. Бұл – бас қою дәстүрінің оларда жоқтығынан, - деп әрлі-берлі дүние сырларынан хабардар етіп, бізді ынтықтырып отырды. Аупарткомның бірінші хатшысы Егемқұл Тасанбаев екеуміз алып жүрдік. «Заря коммунизма» колхозының атағы дардай болатын. Бастығы Кан Лев Иванович – Талдықорғанның Үштөбесінен шөлді игеруге келген іскер адам еді. Партия ұйымының хатшысы – Тұтқабай Тұрсынбаев. Соның үйінде шай іштік, тамақ жедік. Күн ыстық. Қарапайым, қазақша көрпе салып, үстелсіз отырдық.

М.Әуезов Мырзашөл даласының игерілуі, онда қандай өзгерістер болып жатқанын суреттемек екен. Колхозды неғұрлым көп аралап, адамдармен неғұрлым көп сөйлесу ол кісі үшін үлкен мазмұнды мағлұматтар беретінін ұқтық. Қойын дәптеріне әрнәрселер түртіп ала жүрді. «ІІІ Интернацио-нал» колхозының бастығы Ли Филипп Иванович пен Абай атындағы колхоз бастығы Әбілаш Нар-баевпен (1957 жылы ақпан, наурыз айларында үш-төрт колхоздан совхоз ұйымдасқанда, соның тұңғыш директоры болған Нарбаев) әңгімелері очеркінде аңғарылады.

Мұхтар Әуезов үкіметтің халыққа жасаған қамқорлығы арқасында бұрын қурап жатқан Мырзашөл даласында колхоздар орнағанын көзімен көрді, көңілі сенді. Жағалай жайғасқан, жаңа құрылған Жданов, Абай, Тельман, «Крас-ный луч», «Путь к коммунизму», «ІІІ Интерна-ционал», «Заря коммунизма», Жетісай МТС- і

(директоры Темірхан Дойрашев, Социалистік Еңбек Ері) сияқты шаруашылықтарды аралады, олардағы еңбек адамдарының ерен ерліктері туралы естіді.

– Осының бәрі үкімет тапсыруы бойын-ша гүлденді, жүзеге асты. Жетісай – үлкен мақтанышпен айтуға болатын еңбектің жемісіндей екен, - деді.

Тұтқабайдың үйінде марқа қозы сойылды. Табақ келді. Бас қою салты туралы, Африкаға байланысты әңгімені осы тұста кеңінен айтып баяндады. Өте көңілді отырды. Әңгімені ел тұрмысына аудара берді.

– Ел жағдайы жақсы екен. Мақта табыстарына, жеміс-жидекке, өсіп жатқан, өскен поселкелер-ге қуаныштымын. Осы оңтүстіктің бірқатар жерін аралап келдім. Мақсатым – қалам ізін қалдырмақпын. Шынында, шөлдегі ағашқа, жеміс-жидекке, гүлдерге, құлпырған құла далаға қарап, балаша қатты қуандым. Барлық жер асфальт, жос-парлы салынған үйлер, соншалықты жарасымды. Халықтың қажырлы еңбегінің үлгісіндей, - деді.

Қазіргі Гагарин қаласы (бүгінде Өзбекстанда) ол кезде осы ауданға қарайтын. Бұрынғы аты Ержар еді. Ержар деп бекітіп қойған – мен. Сель-совет, поссовет ашылып, ауаткомның жауапты хатшысы Ә.Сардаров оның атын «Ленин» деп

әкелді. Бірақ, басқа жерде көсем атындағы мекеме, совхоз, советтер көп еді.

– Бір ауданда екі аттас поссовет болмайды. Бұрынғы ескі, қазақша аты бар ма? Соны тауып әкел, соны қоямыз, - дедім. Оның себебі, Ленин бабамыздың тілегі бойынша, ескі, көне қазақ жері гүлденді. Ленин бабаның көңіл бөлуінің арқасында ата-баба армандап жүрген ойына жеттік. Мақсаты орындалды. Сондай кезде ұйымдасып отырған поселкеге қазақ аты беріліп, жаңарған поселке болғаны дұрыс. Ә.Сардаров Ержар деп келген-ді. Ол да сұрастырған, жазып алған ғой. (Сөйтсек, шын аты, дұрыс аталуы Иіржар екен...)

Арғы шекарасы – қазіргі Өзбекстанға қарасты Достық ауданы. Өзбекстан мен

Қазақстан шекарасы Достық деп қойылған-ды. Ержар поселкесі, поссоветі Пахтакор, Ақалтын (бұрынғы №17 совхоз), Арнасай, Октябрь, Достық – бәрін қамтитын. Ал сол тұстағы Бөрітескен, Бөти – «Шымқорған» қаракөл совхозының жайылым жерлері еді. Осыларды баяндап, айтып бердім.

Тыңдап отырды. Жазып алды керек жерін.Міне, осылайша ұлы жазушымен аз күн дәмдес

болудың реті келген еді...

* * * Адам үмітпен өмір сүреді, өкінішпен өледі.

Үміттенетіні – аз тірлікте көп жақсылық жа-сап үлгеру үшін жүрегін арманға толтырады; өкінетіні – ғұмыр қысқа болып, талай арман жүзеге аспай, уақыт жетпей... бәрі әурешілікпен аяқталады. Егер өмір екі рет берілсе, Әуезов «Абай жолын» басқаша жазар еді, Сұлтанмахмұт бар шығармасын қайта бір рет жөндеп шығуға Тәңірден үш күн өмір сұрамас еді, Некрасов пен Гоголь нашар жазылған деп шыққан кітаптарын жыртып, жарық көрмеген қолжазбасын жоймас еді, қайта жазар еді.

Әттең... өмір – қысқа. «Төзім деген жақсы қасиет, бірақ, ұзақ төзуге өмір қысқа»

деген де сол ұлы Мұхтар Әуезов. Меніңше, қаламгердің өмірі дегеніміз бітпеген кітаптың жыртық парақтары ғана. «Жақсы кітабым – әлі жазбаған кітабым» деп үміт құшағында жүреміз. Әйтпесе, «Мен Оңтүстіктің осы бір жағын көп білмегеніме өкініп жүрмін...» деп, Мұхтар Әуезов 1959 жылы 4 қазанда блокнотына жазбас еді.

Қолыңыздағы естелік менің жүрегімнің сынықтары, үмітімнің ұшқындары, ғұмыр жетпес армандарымның тұнықтары... «Керек тастың ауырлығы жоқ», «Тесік моншақ жерде қалмас», жас журналистерге, ізденгіш жастарға

түрткі болар ой ұшқындарым қажетке жарар деп үміттенемін. Керек еткен – алар, керексіз деген – тастар.

«Көп білемін деме, көптен артық білмейсің». Рас сөз. Көне кітаптарға көз салсақ, көнермейтін сөз табамыз. Аттың жалы, түйенің қомында жүрген аталарымның жазуға уақыты болмапты. Сондықтан, Радлов, Шоқан, Мәшһүр Жүсіп Көпеев, Жүсіпбек Шайхисламұлы, Мүрсейіт, Әлкей Марғұлан, Сәбит Мұқанов, Ақселеу Сейдімбеков сынды асыл жүректі азаматтардың халықтың шашылған қазынасын жинауда, жұртшылыққа қайта жеткізуде атқарған қыруар бейнеті алдында басымды иемін.

Басқадан бағасы артық осы жанкешті адамдардың үлгісі мен жолын қуып, өз ауы-лым, елім, жерім – Мырзашөлге табаны тиген жақсылардың бірі Мұхтар Әуезовтің деректі ғұмырнамасын ұсындым. Сыйтабақтан дәм татып, керегін аларсыз, қажетсізін тастарсыз, қатесін кешірерсіз. Көптен артық білмейтінім – ақиқат.

Тек, Швейцарияға алмастырмас менің Мырзашөлімнің аты шөл болса да, заты шөл емес екенін, халықтың өнер қазынасы жина-лусыз шашылып жатқанын, бүгін біреу керек қылмаса да, ертеңгі ұрпақ іздейтінін сезіп, осы деректерді ұсынып отырғанымды түсінсеңіздер болғаны!

Қаламгерге ешкім көмектесе алмайды, жазу майданында ол жалғыз, Құдайдың жалғыздығы сияқты... Мәскеуде, ауруханада, операция столын-да бір өзі жатқан Мұхтар Әуезовтің жалғыздығы сияқты.

Мылтықбай ЕРІМБЕТОВ



Т.А.Ж Кезекке қою күні Санаты

(Жалғасы. Басы газетіміздің №99 (3156) санында)

4653 05.03.2009

4654 05.03.2009

4655 - 05.03.2009

4656 05.03.2009

4657 05.03.2009

4658 05.03.2009

4659 05.03.2009

4660 05.03.2009

4661 05.03.2009

4662 - 05.03.2009

4663 05.03.2009

4664 05.03.2009

4665 05.03.2009

4666 05.03.2009

4667 05.03.2009

4668 06.03.2009

4669 06.03.2009

4670 06.03.2009

4671 06.03.2009

4672 - 06.03.2009

4673 06.03.2009

4674 06.03.2009

4675 06.03.2009

4676 06.03.2009

4677 06.03.2009

4678 06.03.2009

4679 06.03.2009

4680 - 10.03.2009

4681 10.03.2009

4682 10.03.2009

4683 - 10.03.2009

4684 10.03.2009

4685 10.03.2009

4686 10.03.2009

4687 10.03.2009

4688 - 10.03.2009

4689 10.03.2009

4690 - 10.03.2009

4691 10.03.2009

4692 11.03.2009

4693 11.03.2009

4694 11.03.2009

4695 11.03.2009

4696 11.03.2009

4697 11.03.2009

4698 11.03.2009

4699 12.03.2009

4700 12.03.2009

4701 12.03.2009

4702 12.03.2009

4703 12.03.2009

4704 12.03.2009

4705 12.03.2009

4706 12.03.2009

4707 12.03.2009

4708 12.03.2009

4709 12.03.2009

4710 12.03.2009

4711 12.03.2009

4712 12.03.2009

4713 12.03.2009

4714 12.03.2009

4715 13.03.2009

4716 13.03.2009

4717 13.03.2009

4718 13.03.2009

4719 13.03.2009

4720 13.03.2009

4721 13.03.2009

4722 13.03.2009

4723 13.03.2009

4724 13.03.2009

4725 13.03.2009

4726 13.03.2009

4727 13.03.2009

4728 16.03.2009

4729 16.03.2009

4730 16.03.2009

4731 16.03.2009

4732 16.03.2009

4733 - 16.03.2009

4734 - 16.03.2009

4735 16.03.2009

4736 16.03.2009

4737 16.03.2009

4738 16.03.2009

4739 16.03.2009

4740 16.03.2009

4741 16.03.2009

4742 16.03.2009

4743 16.03.2009

4744 16.03.2009

4745 16.03.2009

4746 16.03.2009

4747 16.03.2009

4748 16.03.2009

4749 - 16.03.2009

4750 17.03.2009

4751 17.03.2009

4752 17.03.2009

4753 17.03.2009

4754 17.03.2009

4755 17.03.2009

4756 17.03.2009

4757 17.03.2009

4758 17.03.2009

4759 17.03.2009

4760 17.03.2009

4761 17.03.2009

4762 18.03.2009

4763 18.03.2009

4764 18.03.2009

4765 18.03.2009

4766 18.03.2009

4767 18.03.2009

4768 18.03.2009

4769 18.03.2009

4770 18.03.2009

4771 18.03.2009

4772 18.03.2009

4773 19.03.2009

4774 19.03.2009

4775 19.03.2009

4776 19.03.2009

4777 19.03.2009

4778 19.03.2009

4779 19.03.2009

4780 19.03.2009

4781 19.03.2009

4782 19.03.2009

4783 19.03.2009

4784 19.03.2009

4785 20.03.2009

4786 20.03.2009

4787 20.03.2009

4788 20.03.2009

4789 20.03.2009

4790 20.03.2009

4791 20.03.2009

4792 20.03.2009

4793 - 20.03.2009

4794 20.03.2009

4795 20.03.2009

4796 20.03.2009

4797 24.03.2009

4798 24.03.2009

4799 24.03.2009

4800 24.03.2009

4801 24.03.2009

4802 24.03.2009

4803 24.03.2009

4804 24.03.2009

4805 - 24.03.2009

4806 24.03.2009

4807 24.03.2009

4808 24.03.2009

4809 24.03.2009

4810 24.03.2009

4811 24.03.2009

4812 24.03.2009

4813 24.03.2009

4814 24.03.2009

4815 24.03.2009

4816 24.03.2009

4817 24.03.2009

4818 24.03.2009

4819 24.03.2009

4820 24.03.2009

4821 24.03.2009

4822 24.03.2009

4823 24.03.2009

4824 - 24.03.2009

4825 24.03.2009

4826 24.03.2009

4827 24.03.2009

4828 24.03.2009

4829 24.03.2009

4830 25.03.2009

4831 - 25.03.2009

4832 25.03.2009

4833 25.03.2009

4834 25.03.2009

4835 25.03.2009

4836 - 25.03.2009

4837 25.03.2009

4838 - 25.03.2009

4839 - 25.03.2009

4840 - 26.03.2009

4841 26.03.2009

4842 26.03.2009

4843 26.03.2009

4844 26.03.2009

4845 26.03.2009

4846 26.03.2009

4847 26.03.2009

4848 26.03.2009

4849 - 26.03.2009

4850 26.03.2009

4851 26.03.2009

4852 26.03.2009

4853 26.03.2009

4854 26.03.2009

4855 26.03.2009

4856 26.03.2009

4857 - 26.03.2009

4858 26.03.2009

4859 26.03.2009

4860 26.03.2009

4861 26.03.2009

4862 26.03.2009

4863 26.03.2009

4864 26.03.2009

4865 26.03.2009

4866 26.03.2009

4867 26.03.2009

4868 26.03.2009

4869 - 26.03.2009

4870 26.03.2009

4871 26.03.2009

4872 26.03.2009

4873 - 26.03.2009

4874 26.03.2009

4875 26.03.2009

4876 26.03.2009

4877 26.03.2009

4878 27.03.2009

4879 27.03.2009

4880 27.03.2009

4881 - 27.03.2009

4882 - 27.03.2009

4883 27.03.2009

4884 - 27.03.2009

4885 27.03.2009

4886 - 27.03.2009

4887 27.03.2009

4888 27.03.2009

4889 27.03.2009

4890 27.03.2009

4891 30.03.2009

4892 30.03.2009

4893 30.03.2009

4894 30.03.2009

4895 30.03.2009

4896 30.03.2009

4897 30.03.2009

4898 30.03.2009

4899 30.03.2009

4900 - 30.03.2009


4901 30.03.2009

4902 30.03.2009

4903 - 30.03.2009

4904 30.03.2009

4905 - 30.03.2009

4906 30.03.2009

4907 30.03.2009

4908 30.03.2009

4909 30.03.2009

4910 30.03.2009

4911 30.03.2009

4912 - 30.03.2009

4913 30.03.2009

4914 30.03.2009

4915 30.03.2009

4916 - 30.03.2009

4917 - 30.03.2009

4918 30.03.2009

4919 - 30.03.2009

4920 30.03.2009

4921 30.03.2009

4922 30.03.2009

4923 30.03.2009

4924 30.03.2009

4925 30.03.2009

4926 30.03.2009

4927 30.03.2009

4928 31.03.2009

4929 31.03.2009

4930 31.03.2009

4931 31.03.2009

4932 - 31.03.2009

4933 31.03.2009

4934 31.03.2009

4935 31.03.2009

4936 - 31.03.2009

4937 31.03.2009

4938 31.03.2009

4939 - 31.03.2009

4940 01.04.2009

4941 01.04.2009

4942 01.04.2009

4943 01.04.2009

4944 01.04.2009

4945 01.04.2009

4946 - 01.04.2009

4947 01.04.2009

4948 01.04.2009

4949 01.04.2009

4950 01.04.2009

4951 - 01.04.2009

4952 01.04.2009

4953 01.04.2009

4954 01.04.2009

4955 02.04.2009

4956 02.04.2009

4957 02.04.2009

4958 02.04.2009

4959 02.04.2009

4960 02.04.2009

4961 02.04.2009

4962 - 02.04.2009

4963 02.04.2009

4964 02.04.2009

4965 02.04.2009

4966 02.04.2009

4967 02.04.2009

4968 - 02.04.2009

4969 02.04.2009

4970 02.04.2009

4971 02.04.2009

4972 03.04.2009

4973 03.04.2009

4974 03.04.2009

4975 03.04.2009

4976 03.04.2009

4977 - 03.04.2009

4978 03.04.2009

4979 03.04.2009

4980 03.04.2009

4981 03.04.2009

4982 03.04.2009

4983 03.04.2009

4984 03.04.2009

4985 06.04.2009

4986 06.04.2009

4987 06.04.2009

4988 06.04.2009

4989 06.04.2009

4990 06.04.2009

4991 06.04.2009

4992 06.04.2009

4993 06.04.2009

4994 06.04.2009

4995 06.04.2009

4996 06.04.2009

4997 06.04.2009

4998 06.04.2009

4999 06.04.2009

5000 06.04.2009

5001 06.04.2009

5002 06.04.2009

5003 06.04.2009

5004 06.04.2009

5005 06.04.2009

5006 06.04.2009

5007 07.04.2009

5008 07.04.2009

5009 07.04.2009

5010 - 07.04.2009

5011 07.04.2009

5012 07.04.2009

5013 08.04.2009

5014 08.04.2009

5015 08.04.2009

5016 08.04.2009

5017 08.04.2009

5018 08.04.2009

5019 08.04.2009

5020 08.04.2009

5021 08.04.2009

5022 08.04.2009

5023 08.04.2009

5024 - 08.04.2009

5025 - 09.04.2009

5026 09.04.2009

5027 09.04.2009

5028 09.04.2009

5029 09.04.2009

5030 - 09.04.2009

5031 09.04.2009

5032 09.04.2009

5033 - 09.04.2009

5034 09.04.2009

5035 09.04.2009

5036 09.04.2009

5037 09.04.2009

5038 09.04.2009

5039 09.04.2009

5040 10.04.2009

5041 10.04.2009

5042 - 10.04.2009

5043 - 10.04.2009

5044 10.04.2009

5045 10.04.2009

5046 10.04.2009

5047 10.04.2009

5048 10.04.2009

5049 - 10.04.2009

5050 13.04.2009

5051 13.04.2009

5052 13.04.2009

5053 - 13.04.2009

5054 13.04.2009

5055 13.04.2009

5056 13.04.2009

5057 13.04.2009

5058 13.04.2009

5059 13.04.2009

5060 13.04.2009

5061 13.04.2009

5062 13.04.2009

5063 13.04.2009

5064 13.04.2009

5065 14.04.2009

5066 14.04.2009

5067 14.04.2009

5068 - 14.04.2009

5069 14.04.2009

5070 14.04.2009

5071 14.04.2009

5072 15.04.2009

5073 - 15.04.2009

5074 15.04.2009

5075 - 15.04.2009

5076 15.04.2009

5077 15.04.2009

5078 15.04.2009

5079 - 15.04.2009

5080 15.04.2009

5081 15.04.2009

5082 16.04.2009

5083 16.04.2009

5084 16.04.2009

5085 16.04.2009

5086 16.04.2009

5087 16.04.2009

5088 16.04.2009

5089 16.04.2009

5090 16.04.2009

5091 16.04.2009

5092 - 16.04.2009

5093 16.04.2009

5094 17.04.2009

5095 17.04.2009

5096 17.04.2009

5097 17.04.2009

5098 17.04.2009

5099 17.04.2009

5100 17.04.2009

5101 17.04.2009

5102 - 17.04.2009

5103 17.04.2009

5104 - 17.04.2009

5105 20.04.2009

5106 20.04.2009

5107 20.04.2009

5108 20.04.2009

5109 20.04.2009

5110 20.04.2009

5111 20.04.2009

5112 20.04.2009

5113 20.04.2009

5114 20.04.2009

5115 20.04.2009

5116 20.04.2009

5117 20.04.2009

5118 20.04.2009

5119 20.04.2009

5120 20.04.2009

5121 - 20.04.2009

5122 - 20.04.2009

5123 20.04.2009

5124 - 20.04.2009

5125 20.04.2009

5126 21.04.2009

5127 21.04.2009

5128 21.04.2009

5129 21.04.2009

5130 - 21.04.2009

5131 21.04.2009

5132 21.04.2009

5133 21.04.2009

5134 21.04.2009

5135 21.04.2009

5136 21.04.2009

5137 21.04.2009

5138 21.04.2009

5139 21.04.2009

5140 - 22.04.2009

5141 22.04.2009

5142 22.04.2009

5143 22.04.2009

5144 22.04.2009

5145 22.04.2009

5146 22.04.2009

5147 22.04.2009

5148 22.04.2009

5149 22.04.2009

5150 23.04.2009

5151 23.04.2009

5152 23.04.2009

5153 - 23.04.2009

5154 23.04.2009

5155 23.04.2009



5156 23.04.2009

5157 23.04.2009

5158 23.04.2009

5159 24.04.2009

5160 24.04.2009

5161 24.04.2009

5162 24.04.2009

5163 24.04.2009

5164 24.04.2009

5165 27.04.2009

5166 27.04.2009

5167 - 27.04.2009

5168 27.04.2009

5169 - 27.04.2009

5170 27.04.2009

5171 27.04.2009

5172 27.04.2009

5173 - 27.04.2009

5174 27.04.2009

5175 27.04.2009

5176 27.04.2009

5177 27.04.2009

5178 27.04.2009

5179 27.04.2009

5180 27.04.2009

5181 27.04.2009

5182 27.04.2009

5183 - 27.04.2009

5184 27.04.2009

5185 27.04.2009

5186 27.04.2009

5187 27.04.2009

5188 27.04.2009

5189 27.04.2009

5190 27.04.2009

5191 - 28.04.2009

5192 28.04.2009

5193 29.04.2009

5194 29.04.2009

5195 29.04.2009

5196 29.04.2009

5197 29.04.2009

5198 29.04.2009

5199 29.04.2009

5200 29.04.2009

5201 29.04.2009

5202 29.04.2009

5203 29.04.2009

5204 29.04.2009

5205 29.04.2009

5206 29.04.2009

5207 29.04.2009

5208 29.04.2009

5209 29.04.2009

5210 29.04.2009

5211 29.04.2009

5212 29.04.2009

5213 29.04.2009

5214 29.04.2009

5215 30.04.2009

5216 30.04.2009

5217 30.04.2009

5218 - 30.04.2009

5219 30.04.2009

5220 30.04.2009

5221 30.04.2009

5222 30.04.2009

5223 30.04.2009

5224 30.04.2009

5225 30.04.2009

5226 30.04.2009

5227 30.04.2009

5228 - 04.05.2009

5229 04.05.2009

5230 04.05.2009

5231 04.05.2009

5232 04.05.2009

5233 04.05.2009

5234 04.05.2009

5235 04.05.2009

5236 04.05.2009

5237 04.05.2009

5238 04.05.2009

5239 - 04.05.2009

5240 05.05.2009

5241 05.05.2009

5242 - 05.05.2009

5243 05.05.2009

5244 05.05.2009

5245 05.05.2009

5246 05.05.20095247 05.05.2009

5248 05.05.2009

5249 05.05.2009

5250 - 06.05.2009

5251 06.05.2009

5252 06.05.2009

5253 06.05.2009

5254 07.05.2009

5255 07.05.2009

5256 07.05.2009

5257 07.05.2009

5258 07.05.2009

5259 07.05.2009

5260 07.05.2009

5261 07.05.2009

5262 07.05.2009

5263 07.05.2009

5264 08.05.2009

5265 - 08.05.2009

5266 08.05.2009

5267 08.05.2009

5268 12.05.2009

5269 12.05.2009

5270 12.05.2009

5271 12.05.2009

5272 12.05.2009

5273 12.05.2009

5274 12.05.2009

5275 13.05.2009

5276 13.05.2009

5277 13.05.2009

5278 13.05.2009

5279 - 13.05.2009

5280 13.05.2009

5281 13.05.2009

5282 14.05.2009

5283 14.05.2009

5284 14.05.2009

5285 14.05.2009

5286 14.05.2009

5287 14.05.2009

5288 14.05.2009

5289 15.05.2009

5290 15.05.2009

5291 15.05.2009

5292 15.05.2009

5293 15.05.2009

5294 15.05.2009

5295 15.05.2009

5296 15.05.2009

5297 15.05.2009

5298 15.05.2009

5299 15.05.2009

5300 15.05.2009

5301 18.05.2009

5302 18.05.2009

5303 18.05.2009

5304 18.05.2009

5305 18.05.2009

5306 18.05.2009

5307 18.05.2009

5308 18.05.2009

5309 - 18.05.2009

5310 18.05.2009

5311 18.05.2009

5312 18.05.2009

5313 18.05.2009

5314 18.05.2009

5315 - 18.05.2009

5316 19.05.2009

5317 19.05.2009

5318 19.05.2009

5319 19.05.2009

5320 19.05.2009

5321 19.05.2009

5322 - 19.05.2009

5323 20.05.2009

5324 20.05.2009

5325 - 20.05.2009

5326 20.05.2009

5327 20.05.2009

5328 20.05.2009

5329 20.05.2009

5330 20.05.2009

5331 20.05.2009

5332 20.05.2009

5333 20.05.2009

5334 - 20.05.2009

5335 21.05.2009

5336 21.05.2009

5337 21.05.2009

5338 21.05.2009

5339 21.05.2009

5340 21.05.2009

5341 21.05.2009

5342 21.05.2009

5343 21.05.2009

5344 21.05.2009

5345 - 22.05.2009

5346 - 22.05.2009

5347 22.05.2009

5348 22.05.2009

5349 22.05.2009

5350 - 22.05.2009

5351 25.05.2009

5352 25.05.2009

5353 25.05.2009

5354 25.05.2009

5355 25.05.2009

5356 25.05.2009

5357 25.05.2009

5358 25.05.2009

5359 25.05.2009

5360 25.05.2009

5361 25.05.2009

5362 25.05.2009

5363 26.05.2009

5364 26.05.2009

5365 26.05.2009

5366 26.05.2009

5367 27.05.2009

5368 - 27.05.2009

5369 27.05.2009

5370 27.05.2009

5371 28.05.2009

5372 28.05.2009

5373 - 28.05.2009

5374 28.05.2009

5375 28.05.2009

5376 28.05.2009

5377 28.05.2009

5378 28.05.2009

5379 28.05.2009

5380 29.05.2009

5381 29.05.2009

5382 29.05.2009

5383 29.05.2009

5384 29.05.2009

5385 01.06.2009

5386 01.06.2009

5387 01.06.2009

5388 01.06.2009

5389 01.06.2009

5390 01.06.2009

5391 01.06.2009

5392 01.06.2009

5393 - 01.06.2009

5394 01.06.2009

5395 - 02.06.2009

5396 02.06.2009

5397 02.06.2009

5398 02.06.2009

5399 02.06.2009

5400 02.06.2009

5401 02.06.2009

5402 03.06.2009

5403 03.06.2009

5404 - 03.06.2009

5405 03.06.2009

5406 03.06.2009

5407 - 03.06.2009

5408 03.06.2009

5409 03.06.2009


24.07.2014

28.08.2014

___________________________

( )1 2 3 41.

)5000



2.

)3.

4.

)5. WEB

)6.

)7.

)8.

9.

1 2 3 410.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

1 2 3 422.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

1 2 3 435.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

1 2 3 446.

47.

48.

49.)

50.

51.

52.

53.

54. 500

55. 50056.

57.1 2 3 4

58.

59.

60.

61.

62.

63. 500

64.

65.

66.

67.

68.

1 2 3 469.

70.

71.

72.

73. 250

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

1 2 3 483.

84.

85.

86.

87.

88.89.

90.

.

1 2 3 41. 5000

2. 7000

3. 5000

4. 5000

5. 5000

6. 2500

7. 2500

8. 2500

9. 2500

1 2 3 410. 2500

11. 5000

12. 4000

13. 4000

14. 5000

15. 5000

16. 6000

17. 6000

18. 2000

19. 7000

20. 3000

21. 5000

1 2 3 422. 3500

23. 3500

24. 3000

25. 5000

26. 3000

27. 9000


1. 150 0002. 123.4.5.6.7.

1. 1402. 113.

1. 112. 8

1.2.

1.

1. 15 0002.3.4.

6.7.

1. 172 20 000

2.

1.2.3.4.5.6.7.8.

28. 50000

29. 800

30. 13000

ХХІ ғасыр адамзат басына небір қауіп-қатерлерді төндіріп отыр. Сондықтан өз азаматтарының қауіпсіздігіне алаңдаған әлем елдері лаңкестік әрекеттерді алдын алу шараларын қолдануға мәжбүр. Бұған керісінше, экстремистік ұйымдардың жетекшілері халықты, әсіресе жастар-ды өз қатарларына тартуға мүдделілік танытуда.

Астары діни наным-сенімге негізделген идеологиялық және саяси мақсаттарды жасырған экстремизм күрделі және аса қатерлі болып келеді. Экстремизмнің бұл түрі оны жақтаушылардың әлеуметтік-экономикалық жағдайымен үнемі сәйкесе бермейді. Оны ұстанатындардың идеяға көзсіз берілгендігі сонша, идеяның зайырлы немесе діни бағытына қарамайды.

Осыған байланысты, әлемнің барлық мемлекеттері қоғамда, әсіресе, жастар ара-сында діни-саяси лаңкестік ұйымдардың үгіт-насихатына төтеп беретін мықты иммунитетті қалыптастыруға күшін салуда.

Мемлекет басшысының тапсырмасы негізінде «Қазақстан Республикасындағы 2013-2017 жылдарға арналған діни экс-тремизм мен лаңкестікке қарсы іс-қимыл жөніндегі мемлекеттік бағдарламасы» атты маңызды құжат әзірленіп, қабылданды.

Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік кеңесінің хатшылығы ҚР Президентінің бұл тапсырмасына орай: «Мемлекеттік бағдарлама Мемлекет басшысының 2012 жылдың 14 желтоқсанында жарияланған « Қ а з а қ с т а н – 2 0 5 0 » С т р а т е г и я с ы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси

бағыты» атты Жолдауына сәйкес әзірленді» деген түсініктеме берді.

Мемлекеттік бағдарламаның негізгі мақсаты – діни экстремизмнің алдын алу, лаңкестікті болдырмау арқылы ел азаматтарының, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Ол үшін діни экстремизм мен лаңкестікті алдын алу шаралары жетілдірілетін болады, аталған әрекеттерді күні бұрын анықтау мен жолын кесудің нәтижелігі арттырылады. Сондай-ақ, экстремистік және лаңкестік қызметтің зардаптарын жою мен оларды азайту шараларының жүйесі жетілдіріледі.

Осы жерде мақсатты топтардың арасын-да үгіт-насихат жұмыстарын жаңғыртуға, қоғамды лаңкестіктің алдын алу ісіне кең көлемде тартуға ерекше назар аударылады.

Бағдарламада көрсетілген алдын алу ша-ралары алғашқы рет іске асырылатын бола-ды. Бұл шаралар мемлекет тұрғындарының б е л с е н д і а з а м а т т ы қ ұ с т а н ы м д а р ы н а негізделеді. Осы жайт қоғам арасында толерантты діни сананы қалыптастырып, радикалды идеологияға деген иммунитетті нығайтады.

Қ о р ы т а а й т қ а н д а , М е м л е к е т т і к бағдарламаны іске асыру – діни экстремизм мен лаңкестікке қарсы жалпымемлекеттік жүйені нықтауға мүмкіндік береді.

Н. ҚАПЕСОВ, ҚР Бас прокуратурасының

құқықтық статистика және арнайы есепке алу басқармасы комитетінің

Астана қаласы бойынша аға прокуроры

II.

IV

V.

: www.mcppz.kz E-mail: [email protected]

« » – 1953 , .



1

4

6

8

11

14

16

18


Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту

орталығы» КМК-ге хабарласыңыз! Мекенжайы:

Астана қаласы, Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-орталық

ғимаратының 2-қабаты. 104,5,14,34 автобустарымен келуге болады. Анықтама алу

телефоны: 57-88-88.

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

—

«Астана қаласы мәслихатының аппараты» ММ Астана қаласы мәс ли хаты аппаратының мемлекет тік қызметшілері сыбайлас жемқор лық қа қарсы күрес заңнамасын, «Мем ле кет тік қызмет

туралы» Қазақ стан Республикасының Заңы мен Ар-намыс кодексі нормаларын бұзу мәселелері бойынша хабарлау үшін сенім телефоны

нөмірін хабарлайды: 55-66-35

Бизнес (мейрамхана, дәмхана) үшін Тілендиев даңғылының бойындағы 45 сотық жер телімін 171 000 ш.б. бағаға сатамын. Тел. : 8-701-988-67-37, 8-701-534-92-21.

Абдрахманова Махаббат Сериковнаның атына берілген жеке куәлік №024779506 берілген кезі 01.10.2010 жыл жоғалуына байланысты «жарамсыз» деп танылсын.



Суретші Сәрсенбай Әлиевтің шығарма-шылығымен бұрыннан таныспыз. Шұбат шайқап, шуда созған ауылда, Сәлмен атасының ба-уырында өскенін, суретшілік дегенге алғаш рет аудан орталығына бір келгенде дирижер Рыспай Ғабдиевтің портретін көріп, іштен бірдеңе түрткендей сезімге ергенін айтатын. Сол Сәрсекең жыл айналып, тиісті еңбек демалысы тигенде құрамалы мольбертін асынып, баяғы бала дәуреннің ізі қалған даланы іздеп иір-иір жолдарға түседі, қиыр-қиыр құмдарды кезеді. Бір сөзбен айтқанда, табиғат идиллиясы өзі қазір мекен еткен Жетісу жерімен салыстыруға келмесе де, сайын даласының, сартүбек ауылының жөні бөлек. Әнеубір жылдары ғой, туған жерін аралап келіп Сәрсекең көп қабатты үйдің жертөлесінде орналасқан ұядай шеберханасына кіріп алып, шалағалайлап салған шағын этюдтерін кенеп

бетіндегі кеңістікке асықпай түсіріп, түсін келтіріп жатқаны. Қас қарайғанда ғана жер үстіне шығатын жігіт ағасының еңбекқорлығына тәнті болып «О, Сәрсенбай ағамыз, қылуетінен шықты» деп қуанатынбыз.

Осы орайда, тағы бір талантты қылқаламшы Шәймерден Сариевтың перзенттік ықыласпен салған «Забуырын» картинасы көз алдымызға келе қалады. Өнертанушылар оны бұйығы жатқан бұйрат құмдардың бояуын дәл бергені үшін жоғары бағалайтынын білеміз. Бір жағы ол қылқаламшының ақырғы картинасы болғаны үшін де құнды.

Ал, Сәрсенбай Әлиев суреттерінде сол құм құндағындағы ауылдардың қазіргі тіршілігі, бәлки, кейбір сәттерінде бір жасырын мұңы шаң беріп қалады. Мәселен, мыжырайған тоқал там мен тақыр жерден талғажау іздеген қара-құра мал («Ауыл шетінде»), жолдың арғы бетіндегі шығыры

изеңдеп, жер төсінен май сорып жатқан мұнай сква-жиналары мен жаңбырға шөліркеген шөл далада шөгіп жатқан түйелер («Бақытты балалық шақ», «Жол бойында»), жағада ескегін күнге кептіріп, сұлай төңкеріліп жатқан қайықтар («Тал түсте», «Тыныштық») сондай әсер қалдырады.

Тағы бір топтамасында сол туған өңірдің тарихына бойлайсың. «Жайық асу», «Қайран Нарын» отарлаушылық саясаттың ығыстыруымен шұрайлы жерден айырылып, құмды өзекке қайғысын арқалай құлаған қалың елдің көз жасын, ал айдаладағы құлпытас үстіне қонақтаған нәурізек құс сол үркінші жұрттың сөніп жанған үмітін («Нәурізек») бейнелегендей болады.

Жалпы, Сәрсенбай Әлиевтің барған жерінен алып қайтатын «базарлығы» да – сол жердің сұлу табиғаты. «Иманақ. Сәкен туған ауылда», «Бурабай этюдтері», «Бетбақдала» сынды табан тиген жерден тәбәрік қылған туындылар суретшінің тақырып тұрғысында тұтастығын танытады.

Сәрсенбай Әлиев Қазақстан Суретшілер одағына тек 2007 жылы ғана өтіпті. Ал, оған дейін сонау 1984 жылы Ашхабадта өткен жас суретшілердің бүкілодақтық симпозиумы, Атырау өнер мұражайындағы (2002), одан кейінгі «Ұлар» (2003), «Арт» галереяларындағы (2008) бірді-екілі көрмесі болмаса, өнер сүйер қауым алдында қадірін кетіріп көп көлбеңдейтіндердің қатарынан емес екенін байқатты.

Ата алақанын ұмытпаған, атамекенін ұлықтаған, көп жылғы еңбектің өтеуіндей былтыр ғана «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісін тағынған суретші Сәрсенбай Әлиевтің бұл есеп беру көрмесіне жиыны 53 кескіндемесі қойылыпты. Көрме қыркүйек айының соңына дейін жалғасады.

Әділбек ЖАПАҚ

59 19 88, 52 78 87(Астана қаласы бойынша)

100 (3157) 2014-09-06

Documents