Βίος: Η Κατίνα Κωνσταντο- πούλου - Παξινού ήταν Ελληνί- δα µεγάλη ηθοποιός και µουσι- κός κυρίως δραµατικού ρεπερ- τορίου παγκόσµιας φήµης. Καταγόταν από το Άργος. Γεν- νήθηκε στις 15 ∆εκεµβρίου του 1900 στον Πειραιά και ήταν κόρη µεγαλοαστικής οικογένειας. Σπούδασε αρχικά φωνητική και µουσική στη Γενεύη, στο Βερολί- νο και στη Βιέννη. Το 1917 παν- τρεύτηκε τον επιχειρηµατία Γιάν- νη Παξινό. Απέκτησαν δύο κό- ρες, την Εθελ και την Ιλεάνα, αλ- λά χώρισαν το 1923. Το 1920 πρωτοεµφανίστηκε στην όπερα του ∆ηµ. Μητρόπουλου «Αδελ- φή Βεατρίκη». Ως το 1926 η Πα- ξινού πραγµατοποίησε λυρικές εµφανίσεις στην Αθήνα και συνέ- χισε τις µουσικές σπουδές της στην Κοστάντζα της Ρουµανίας, στη Βιέννη και το Βερολίνο. Γρή- γορα διακρίθηκε για το αληθινό ταλέντο της και την αγάπη στην τέχνη της. Στο θέατρο πρωτοπα- ρουσιάστηκε το 1929 µε τον θία- σο της Μαρίκας Κοτοπούλη και τον επόµενο χρόνο συγκρότησε θίασο µε τον Αιµίλιο Βεάκη και τον Αλέξη Μινωτή. Από το 1931 ως το 1940 συµµετείχε στον θία- σο του Εθνικού Θεάτρου, όπου ενσάρκωσε µε µεγάλη επιτυχία ηρωίδες όλων των εποχών του θεάτρου (Έλληνες τραγικοί, Κορνάρος, Παλαµάς, Σαίξπηρ, Ίψεν κ.ά.). Κατά τη δεκαετία του ’40 έζησε στην Αγγλία και στις Ηνωµένες Πολιτείες, όπου πα- ράλληλα προς τις θεατρικές ερ- µηνείες της διακρίθηκε και στον κινηµατογράφο, µε αποκορύ- φωµα το ρόλο της Πιλάρ στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καµ- πάνα» (1943) που της απέφερε και το Όσκαρ ερµηνείας. Η άλ- λη µεγάλη κινηµατογραφική επι- τυχία της σηµειώθηκε στην ται- νία του Βισκόντι «Ο Ρόκο και τ’ αδέρφια του» (1950). Από το 1950 ως το 1967 συµµετείχε και πάλι στο θίασο του Εθνικού Θεά- τρου, του οποίου αποτελούσε κορυφαίο στέλεχος, όπως και ο σύζυγός της Αλέξης Μινωτής. Στο διάστηµα αυτό δηµιούργησε µερικές από τις κορυφαίες ερµη- νείες της στην ελληνική τραγω- δία, αλλά και στο νεότερο και στο σύγχρονο θέατρο (Μήδεια, Εκάβη, Ιοκάστη, κυρία Άλβιγκ στους «Βρυκόλακες» του Ίψεν, από τις καλύτερες ερµηνείες της σταδιοδροµίας της, «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Ντίρεν- µατ). Κατά την ίδια περίοδο η ίδια και ο σύζυγός της (ως ερµη- νευτής και σκηνοθέτης) έφεραν το κύριο βάρος του Φεστιβάλ της Επιδαύρου. Το 1967 αποχώ- ρησαν από το Εθνικό Θέατρο και δηµιούργησαν δικό τους θίασο, όπου επανέλαβαν παλιές επιτυ- χίες τους και δηµιούργησαν νέ- ες, µεταξύ αυτών και το «Μάνα Κουράγιο» του Μπρεχτ, που ήταν και η τελευταία εµφάνιση της Παξινού. Τραγωδός µε υψη- λά προσόντα και φωνή που αποτελούσε τέλειο εκφραστικό όργανο, πραγµατική µουσική ιδιοσυγκρασία, η Παξινού στά- θηκε στην κορυφή της ελληνι- κής θεατρικής ζωής επί τέσσε- ρις δεκαετίες, οπλισµένη µε τα- λέντο µεγάλου βεληνεκούς, που της έδωσε τη δυνατότητα να ερµηνεύει όχι µε δυσκολία δραµατικούς ρόλους κάθε θεα- τρικού ύφους, από την αρχαία ελληνική τραγωδία µέχρι το "µπρεχτικό". Τα επώδυνα βιώµα- τά της, της δίδαξαν τη χαρά της ζωής. (Στην ηλικία των 34 ετών, η Παξινού χάνει την πρωτότοκη 16χρονη κόρη της: «Είµαι ένας άνθρωπος όπως όλοι. Έζησα. Έκανα παιδιά. Έθαψα παιδιά. Και πόνεσα θάβοντας αυτά τα παιδιά», δήλωσε σε ντοκιµαντέρ του ΝΒC για την ζωή της). Πέ- θανε στις 22 Φεβρουαρίου του 1973 από την επάρατη νόσο. Παρασηµοφορήθηκε µε τον Χρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη Γεωρ- γίου Α' και µε τον Ανώτερο Τα- ξιάρχη της ∆υτικής Γερµανίας. Τιµήθηκε ακόµη µε τον τίτλο της Αξιωµατούχου Γραµµάτων και Τεχνών της Γαλλίας και µε το Βραβείο «Ιζαµπέλλα Ντ' Εστέ». Την ονόµασαν γιατί ήταν «ιερό τέρας» της σκηνής. Σήµερα, το Κληροδότηµα Αλέξη Μινωτή εις µνήµην Κατίνας Παξινού δηµι- ουργήθηκε σύµφωνα µε τους όρους της διαθήκης του Αλέξη Μινωτή. Το Μουσείο και Αρχείο- Παξινού-Μινωτή είναι ένας λει- τουργικός χώρος γεµάτος θέα- τρο και αναµνήσεις. Καλλιτεχνική συνεισφορά: Η Κατίνα Παξινού, που για µισόν αιώνα εργάστηκε σκληρά, άφη- σε λαµπρό όνοµα στην ιστορία του θεάτρου και του κινηµατο- γράφου. Ήταν µια τέλεια τρα- γωδός µε υψηλά προσόντα και στάθηκε στην κορυφή της ελ- ληνικής θεατρικής ζωής. Είχε τέτοιες ικανότητες, που να µπο- ρεί να ερµηνεύει δραµατικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους και κάθε εποχής, από τους αρ- χαίους τραγωδούς µέχρι Μπρεχτ και µέχρι Παλαµά. Η γνωριµία της µε τον Αλέξη Μινω- τή ήταν καταλυτική. Το 1928, η Κατίνα Παξινού γνωρίστηκε µε τον Αλέξη Μινωτή που την «µύη- σε» στην αξία του θεάτρου και εκείνη τότε εγκατέλειψε τις σπουδές της στο Βερολίνο. Η µουσική ιδιοσυγκρασία και παιδεία της Παξινού, καθώς και οι απεριόριστες δυνατότητες της φωνής της, η έµφυτη αί- σθηση του ρυθµού και της αρ- µονίας, ο καίριος λόγος της και η αυθόρµητη κίνησή της, έδι- ναν στις ερµηνείες της ένα µο- ναδικό ύφος και µια εξαιρετική ποιότητα. Η Κατίνα Παξινού µε το σύζυγό της Αλέξη Μινωτή συ- νετέλεσαν πολύ στην καθιέρωση των Επιδαυρίων (1954), αλλά και πριν καθιερωθεί ο θεσµός αυτός το 1938 για πρώτη φορά στο σύγχρονο κόσµο παίζεται στην Επίδαυρο η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή µε την Κατίνα Παξινού σε σκηνοθεσία ∆. Ροντήρη. Φαινόµενο µοναδικό για το ελληνικό και το παγκόσµιο θέα- τρο, η Kατίνα Παξινού αγάπησε µε πάθος τη ζωή και τις τέχνες. Για το δίδυµο Παξινού-Μινωτής γράφτηκαν ύµνοι από τους κρι- τικούς σε ευρωπακές εφηµερί- δες στη διάρκεια των περιοδει- ών τους µε το Εθνικό Θέατρο στη γηραιά ήπειρο. Αξίζει να ση- µειωθεί ότι η έκρηξη του Β’ Παγ- κοσµίου Πολέµου βρήκε την Πα- ξινού στο Λονδίνο για παραστά- σεις όπου και αποκλείστηκε. Ο Μινωτής βρισκόταν στην κατεχό- µενη Ελλάδα. Το πολεµικό πλοίο που µετέφερε την Παξινού στην Αµερική, τορπιλίζεται από τους Γερµανούς και ναυαγεί στον Ατ- λαντικό. 19 ώρες αργότερα την περισυλλέγει µαζί µε άλλους ναυαγούς ένα βρετανικό αντι- τορπιλικό και επιστρέφουν στο Λονδίνο. Στις ΗΠΑ φτάνει το Μάη του 1941. Εκεί, στο Θέατρο Μπρόντγουε ερµηνεύει σπου- δαίους ρόλους κερδίζοντας τη διεθνή αναγνώριση. Η Κατίνα Παξινού υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός που κατάφερε να σταθεί στη βιοµη- χανία του Χόλυγουντ και µάλι- στα µε δικούς της όρους, να διαπρέψει θεατρικά και κινηµα- τογραφικά στην Ευρώπη, να ξε- χωρίσει ως τραγωδός παγκο- σµίου βεληνεκούς. Το 1941 η εταιρεία «Παραµάουντ» ετοίµαζε την κινηµατογραφική µεταφορά του µυθιστορήµατος του Έρ- νεστ Χέµινγουε «Για ποιον χτυ- πά η καµπάνα», βασισµένου στις εµπειρίες του ιδίου από τον Ισπανικό Εµφύλιο. Αναζητώντας ηθοποιό για το πρόσωπο – άξο- να του έργου, την Τσιγγάνα Πι- λάρ, κάποιοι θυµήθηκαν την Κα- τίνα Παξινού στο ρόλο της «Ηλέ- κτρας». Η Παξινού προκάλεσε πρωτοφανείς «δυσκολίες» στο Χόλυγουντ: αρνήθηκε να κάνει δοκιµαστικά, ύστερα άλλαξε µόνη της το κοστούµι του ρό- λου της και, επιπλέον, χρει- άστηκε να την κινηµατογραφή- σουν µε τρεις µηχανές λήψης, συγχρόνως, για να µπορέσουν να συλλάβουν το συνεχή ερµη- νευτικό δυναµισµό της, καθώς η µεγάλη ηθοποιός «αποδιορ- γανωνόταν» µε τα µικρά ανε- ξάρτητα κινηµατογραφικά πλά- να. Το αποτέλεσµα ήταν εκπλη- κτικό! Η Αµερικανική Ακαδηµία Κινηµατογράφου απένειµε το Όσκαρ ερµηνείας Β’ γυναικείου ρόλου σε µια άγνωστη ξένη ηθοποιό! H Kατίνα Παξινού δεν ήταν µόνο η πρώτη (και µοναδι- κή µέχρι σήµερα) Ελληνίδα που κέρδισε Όσκαρ. Ήταν και η πρώτη µη Αµερικανίδα ηθοποι- ός που κέρδιζε Όσκαρ! Η µεγά- λη Ελληνίδα, στον ευχαριστήριο λόγο της, στα βραβεία δεν ξέχα- σε την κατεχόµενη από τους Να- ζί Ελλάδα: «Το δέχοµαι για λογα- ριασµό όλων των συναδέλφων µου του Εθνικού Θεάτρου, ζων- τανών ή νεκρών»,δήλωσε. Στις κινηµατογραφικές επιλο- γές της υπήρξε εκλεκτική, εξ ου και οι µόλις 11 ταινίες της. Μετα- ξύ άλλων, συνεργάστηκε και µε τον Όρσον Ουέλς («Ο κύριος Αρκάντιν», 1955). Για το κινηµα- τογραφικό έργο «Το πένθος ται- ριάζει στην Ηλέκτρα», βραβεύτη- κε µε το βραβείο Κοκτώ. Η µονα- δική ελληνική ταινία, στην οποία πρωταγωνίστησε, το 1969, ήταν «Το νησί της Αφροδίτης» σε σκη- νοθεσία του Γιώργου Σκαλενά- κη. Επιπλέον, η Κατίνα Παξινού έκανε µεταφράσεις θεατρικών έργων του Ευγένιου Ο' Νιλ και έγραψε τη µουσική για την πα- ράσταση «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή. Μετά το 1957, εµ- φανίζεται µόνιµα στη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ερµηνεύοντας έργα του αρχαίου θεάτρου και του σύγχρονου διεθνούς ρεπερ- τορίου. Ανάµεσα σ' αυτά, η «Εκάβη», η «Μήδεια», οι «Φοίνισ- σες» και οι «Βάκχες» του Ευριπί- δη, ο «Πατέρας» του Στρίν- τµπεργκ, «Το Ταξίδι µακριάς µέ- ρας µέσα στη νύχτα» του Ο' Νιλ, «Η τρελή του Σαγιό» του Ζαν Ζι- ροντού, ο «Μάκβεθ» του Σαίξ- πηρ. Η Κατίνα Παξινού ήταν ένας άνθρωπος γεµάτος πάθος για τη ζωή και αυτό φαινόταν σε κάθε της στιγµή, µέσα και έξω από τη σκηνή. Τα γεύτηκε όλα µε ένταση: τον έρωτα, την επιτυ- χία, τα ταξίδια, τις φιλίες, τον πό- νο. Παιδιά της, εκτός από την κό- ρη της Έθελ, που έφυγε στα 16 της, ήταν και όλοι οι ρόλοι των νεκρών παιδιών που πέθαιναν κάθε βράδυ στην αγκαλιά της. Από τον «Ματωµένο γάµο» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (Βρα- βείο BBC), µέχρι τους «Βρυκό- λακες» του Ερρίκου Ίψεν, δεκά- δες ρόλοι οδηγούσαν τα παιδιά της στο θάνατο. Και αυτή µέσα από αυτά θρηνούσε την Εθελ. H Κατίνα Παξινού δίκαια µπο- ρεί να καταταχτεί στις µεγαλύ- τερες ηθοποιούς του περασµέ- νου αιώνα. Η µουσική της παι- δεία, η ρυθµική εκφορά του ποι- ητικού θεατρικού λόγου, οι χρω- µατισµοί, τα µεγάλα έργα που απέδωσε, πιστοποιούν µια υπο- κριτική ιδιοφυα, που εξίσου µε- γαλούργησε στη σκηνή, αλλά και στην κουζίνα, στο κέντηµα, τη ζωγραφική ή στις δηµόσιες σχέσεις της. Μια ζωή σαν σενά- ριο! Η ίδια αποφαίνεται για τη ζωή της µε 5 λέξεις: «Έκανα παιδιά, έθαψα παιδιά, έζησα». 11 11 ∆ΕΥΤΕΡΑ 10 ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΠΟΡΤΡΕΤΑ «Κοιτάξτε τον ήλιο, όσο είναι εκεί, και προσπαθήστε να φέρετε το φως και την ζεστασιά του στην καρδιά σας. Μπορείτε να δώσετε λίγη απ’ αυτή την ζεστασιά σε κάποιον άλλον και αυτός σε κάποιον άλλον και αυτός σε άλλον; Τότε δεν ήρθες µάταια στον κόσµο. Έχεις πετύχει κάτι. Είναι τόσο απλό» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Ρίτσα K. Κρούπη Καθηγήτρια Αγγλικών (Μ.Α), µεταφράστρια [email protected] Μαρτυρίες: «H Kατίνα! Σαράντα τόσα χρόνια µαζί από το σπίτι στο θέ- ατρο, από το θέατρο στο σπίτι και ποτέ δεν είπα πως την ήξε- ρα ολότελα. Ανανεωνόταν µε τέτοια ραγδαιότητα από ώρα σε ώρα που δεν πρόφταινες να προσδιορίσεις τις πηγές απ’ όπου ανάβλυζε η τόση νεότητα. Λέω και πιστεύω από την αθωότητα, τη σύµφυτη µε τη δηµιουργική ευφυα. Απλή, ακα- τάστατη, απρόοπτη, εξαντλητική στη διαρκή της ένταση, στην παιδική της τρυφερότητα και αραιά και πού στη στοχα- στική της ηρεµία, λες και µάζευε δυνάµεις για να ξαναρχίσει τον πετροπόλεµο. Έτσι έµεινε έως το τέλος. Αθώα, µε ψυχή πανέξυπνη, πάµπλουτη σε φαντασία, µαχητική, σκορποχέρα, µεγαλοφυής στην τέχνη της εσωτερικής µεταµόρφωσης, µε- γάλη ηθοποιός, µα πιο πολύ απ’ όλα αθώα σαν τους γεννη- µένους ποιητές». - Αλέξης Mινωτής «Είναι τόσο σπάνιο στον καιρό µας ν' ανταµώσει κανείς στο θέατρο µια τόσο εκλεκτή και απλή γυναίκα και συνάµα µια τό- σο σπουδαία καλλιτέχνιδα».- Ευγένιος Ο’ Νιλ «Το σηµαντικό δεν είναι οι ρόλοι. Το σηµαντικό είναι η αν- θρώπινη επικοινωνία». -Κατίνα Παξινού ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ∆ΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, Msc ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΓΑΡΙΒΑΛ∆Η 1 - 2ος όροφος - ΤΡΙΚΑΛΑ ΤΗΛ: 24310 32155 - ΚΙΝ: 6973983218 Κατίνα Παξινού (1900-1973) Το αστέρι της στη λεοφώ- ρο της ∆όξας στο HOLLY- WOOD Από την απονοµή όσκαρ του 1943 Κατίνα Παξινού:Η µεγάλη «ιέρεια» της Τέχνης!!!