1 | Schuldenpositie FAMO 2011 Praktische overwegingen rondom de schuldpositie Bernard van Ommeren Natasja Georgius.

1 | Schuldenpositie FAMO 2011

Praktische overwegingen rondom de schuldpositie

Bernard van Ommeren Natasja Georgius


Veel aandacht voor de schuldenpositie

– Europese problemen/oplossingen worden vertaald naar locale situatie

– Bankencrisis leidt tot dure kredieten (opslagen, credit crunch)

– Grondexploitaties onder druk, aandacht voor aandeel kapitaallasten

– Aandacht gevraagd voor lasten toekomstige generaties


Hoeveel schuld ga je als gemeente aan?

– Zoveel als nodig is

– Zolang de banken geld uitlenen

– Zolang toezichthouders akkoord gaan: sluitende meerjarenbegroting en adequaat weerstandsvermogen (onderhoud kapitaalgoederen)

– Bestuurlijke verantwoording binnen sluitende begroting

– Gezond verstand, huishoudboekje

– Waarom niet streven naar maximale schuld (art 12)?

– Zolang schuld beheersbaar blijft tekort/groei ≤ schuld 100% BBP

– Gemeente volledig zelf verantwoordelijk voor hoogte schuld


Hoe ontwikkelt schuld zich (inter)nationaal?

% BBP 2012 tekort

2012 groei

LT Schuldquote

Bbp = 2 x expl

2012 inflatie

China 2% 7% 29% 4%

Euro Zone 3,5% 1,5% 233% 2,1%

Duitsland 1,2% 2,5% 48% 2%

Frankrijk 5,3% 1,8% 294% 2%

Nederland 2,3% 1,8% 128% 1,8%

Italië 3,2% 1% 320% 1,9%

VS 7,4% 2,5% 296% 1,8%


Ontwikkeling schuldpositie gemeente

Omvang van de schuld wordt bepaald door bestaande schuldpositie en de toekomstige geldstromen

– Begroting (baten/lasten) -> geldstromen

– Meerjarige liquiditeitenplanning


Rentegevoeligheid

– Ontwikkeling schuldpositie

– Vrijval leningenportefeuille

– Renteontwikkeling

– Te betalen rentelasten


Vormen van schuld

– Vlottend passief

– Langlopende leningen

– Lange lopende leningen + kortlopende leningen (rentedragende leningen)

– Vlottend passief -/- vlottend actief (incl. gronden in exploitatie)

– Vlottend passief -/- vlottend financieel actief

– Vlottend passief + voorzieningen -/- vlottend financieel actief (netto schuld)


Welke ratio’s bieden zicht op de schuldpositie?

– De vermogenspositie, reserves, solvabiliteit, debtratio

– Het weerstandsvermogen

– Rente en aflossing / begroting

– Netto schuld / begroting (exploitatie)

– Vergelijking met soortgelijke gemeenten

– Hoe definieer je begroting / exploitatie?


Overwegingen t.a.v. hoogte schuldposities

– Schuldenplafond

– Verkoop gemeentebezit

– Overhevelen van investeringen naar exploitatie (DBFMO)

– Andere financieringsbronnen

– Is de te financieren voorziening wel een publieke taak?

De gewenste hoogte van de schuld is bij een gemeente, door haar

complexiteit, moeilijk te doorgronden.


Instrumenten bij netto schuld / exploitatie?

– Liquiditeitenplanning bij nieuw beleid / investeringen / afwegingen

– Prioriteren / uitstel van uitgaven / faseren investeringen

– Installeren schuldplafond

– Investeringsplafond (vrijvallende kapitaallasten)

– Het vergroten en versnellen van inkomsten (verdienvermogen)

– Het zorgen voor een voldoende buffer om tegenslagen op te vangen

– Alle uitgaande bedragen behoeven goedkeuring, budgetten uniform gekort, herindelen, ….


Verkoop gemeentebezit

– Ook in economische goede tijden moeilijk

– Vastgoed versnipperd binnen organisatie, veel eigen belangen

– Eerste stap is overzicht verkrijgen van vastgoed/grond

– Verantwoording en besluitvorming centraliseren

– Aandacht voor verkooprijpmaken (belanghebbenden erkennen)

– Combineren van functies

– Interesseren van kopers door verdienmodellen te realiseren met behoud maatschappelijke functie (borgingsovereenkomst)


Waarom gemeentelijke complexiteit?

– Ambtelijke organisatie, veel belanghebbenden, weinig verantwoordelijken

– College en Raad, beleidsmakers, gedeeltelijk geïnformeerd, veel eilandjes

– De Raad reageert scherp op incidenten

– Wet- en regelgeving complex

– BBV

– De politieke arena is wispelturig


Complexe boekhouding

– Inkomsten gelijk, sluitende begroting, stijgende schulden

− Kosten geactiveerd door toerekening aan voorraden

− Investeringen activeren dta voorraden (geen corr achterblijvende opb)

− Niet afschrijven op voorraden

− Eventuele afschrijvingen opvangen met (bestemmingsreserves)

− Kosten geactiveerd door toerekening aan vaste activa

− Maatschappelijke activa activeren

– Noodzaak van inzicht in activerings/afschrijvingbeleid en voorzieningen/reserveringsbeleid


Het belang van een eenduidige methode?

– Duidelijk voor iedereen, nu en in de toekomst

– Minder mogelijkheden voor manipulatie

– Minder discussie en taakstellend

– Op instrumenten kan worden gestuurd


Wat is de uitdaging?

– Probleem definiëren en kwantificeren

– Probleem op de bestuurlijke agenda krijgen

– Draagvlak creëren

– Integrale aanpak van het probleem

– Realiseren van besluitvorming

– Doorpakken en uitwerken

– Monitoren en rapporteren

En nu: hoe gaan we dit aanpakken? Wie is probleemeigenaar?


Hoe aan te pakken?

– Wat staat er in het coalitieakkoord?

– Zijn er raadsbesluiten, moties van deze strekking?

– Zijn er collegebesluiten, andere besluiten?

– Wat staat er in de begroting en het jaarverslag?

– Wat zijn de heersende wetenschappelijke opvattingen?

– Interviews door de gehele gemeente voor draagvlak

– Is er sprake van een niet voldoende beheerst probleem?

– Eventueel vaststellen van criterium en terugkoppeling


Welke vragen o.a. bij interviews voor draagvlak?

– Welke afwegingen bij investeringen en financiering?

– Hoe beoordeelt u de gemeentelijke verhoudingen?

– Welke ratio’s worden gebruikt?

– Welke mogelijkheden zijn er om schuld terug te brengen?

– Knellen de financieringslasten in de begroting?

– Wat verstaat u onder “gezonde” gemeentefinanciën?

– Is er sprake van voldoende controle over de uitgaven?

– Oftewel: volstaat akkoord over begroting als sturingselement?

– Over hoeveel procent van de begroting is sturing door Raad mogelijk?


Hoe kan taakstelling tot problemen leiden?

– Taakstelling wordt omzeild door belanghebbenden in gemeente

– Bezuinigingen worden niet geaccepteerd / tegenwerking

– Bezuinigingen niet parallel aan schrappen van taken

– Hoe wordt er gemonitord en gehandhaafd?

– Kan externe dwang / intern toezicht bijdragen?

– Kan een beloningsmodel bijdragen? Het realiseren van bezuinigingsdoelstelling levert extra bonus / meer personeel / minder taken op voor afdeling


Schuldanalyse gemeente

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

2008 2009 2010* 2011* 2012* 2013* jaren * ) prognoses

x 1

.00

0

€

netto schuld

lange leningen

korte leningen

nominale schuld

exploitatie

balans tot

netto schuld 75% ex

De netto schuld dient zich, na specifieke gemeentelijke analyse en normbepaling, tussen de exploitatie en netto schuld 75% ex te bevinden.


Conclusie

– Creëren draagvlak ambtelijke organisatie, College en Raad

– Vaststellen gewenste normen netto schuld/exploitatie, debt ratio (korte en lange termijn)

– Vaststellen te nemen maatregelen om gewenste niveau ratio’s te bereiken

– Voor resultaten zorg voor draagvlak bij al de betrokkenen

pak het probleem integraal aan

Nadere info bij BNG Advies

[email protected]

www.bngadvies.nl

070 – 375 08 84

1 | Schuldenpositie FAMO 2011 Praktische overwegingen rondom de schuldpositie Bernard van Ommeren Natasja Georgius.

Documents