1 intro

ความรู้��เบื้�องต้�นเกี่��ยวกี่�บื้กี่ฎหมายทั่��วไป

Introduction to Law

อ.ธั�ญลั�กษณ์ นามจั�กรคณ์ะน�ติ�ศาสติร มหาวิ�ทยาลั�ยกร�งเทพ

วิ�ทยาเขติกลั�วิยน !าไทTel. 02-350-3500 ติ#อ [email protected]

http://facebook.com/Stardust5555

จั�ดม�#งหมายแลัะวิ�ติถุ�ประสงค ศ(กษาแนวิค�ด หลั�กเกณ์ฑ์พ*!นฐาน

ของกฎหมายท�-วิไป ประเภทของกฎหมาย ขอบเขติการบ�งค�บใช้�กฎมาย ศ�พทกฎหมายท2-ควิรร3 � หลั�กส าค�ญเก2-ยวิก�บการกระท าควิามผิ�ดอาญา กฎหมายแพ#งหลั�กท�-วิไป ท�!งน2!เพ*-อให�ร3 �จั�กส�ทธั� แลัะเสร2ภาพอ�นพ(งได�ร�บติามกฎหมาย ติลัอดจันสามารถุน าควิามร3 �ท2-ได�ไปปฏิ�บ�ติ�ได�อย#างถุ3กติ�องแลัะเก�ดประโยช้นส3งส�ด

การประเม�นผิลัการเร2ยนร3 �

จำ�านวนหน�วยกี่�ต้ 3 หน�วยกี่�ต้

คะแนนเต้!ม 100 คะแนน

สอบกลัางภาค 30คะแนน

สอบปลัายภาค 40คะแนน

งานกลั�#มท2-มอบหมาย 20คะแนน

เช้7คช้*-อ-การม2ส#วินร#วิมในช้�!นเร2ยน 10คะแนน

งานกลั�#มคะแนนเก7บ 20 คะแนน ให�น�ส�ติแบ#งกลั�#ม กลั�#มลัะไม#เก�น 10 คน จั�ดท าโปสเติอรเผิยแพร#ควิามร3 �เก2-ยวิก�บกฎหมาย

โดยเลั*อกห�วิข�อใดก7ได�ติามท2-ได�ศ(กษาในวิ�ช้าควิามร3 �เบ*!องติ�นเก2-ยวิก�บกฎหมายท�-วิไป

ท าเป8นโปสเติอรส2 ขนาด A3 (29.7 ซ.ม.X 42ซ.ม.)ติ�องม2เน*!อหาอย#างน�อย 4 แผิ#นข(!นไป น�ส�ติสามารถุใช้�ควิามค�ดสร�างสรรค ใส#ภาพประกอบ ติ�วิอ�กษร ส2ส�น ฯลัฯ ให�สวิยงาม

ด�านหลั�งของโปสเติอรให�เข2ยนช้*-อ นามสก�ลั กลั�#มท2-เร2ยน แลัะเลัขท2-ของสมาช้�กในกลั�#มให�ครบถุ�วิน

ก าหนดส#งในช้�!นเร2ยน วิ�นอ�งคารท2- 11 ก�มภาพ�นธั 2557

ติ าราประกอบการบรรยาย

ความรู้��เบื้�องต้�นเกี่��ยวกี่�บื้กี่ฎหมายทั่��วไป

มาน�ติย จั�มปา ช้�ติาพร พ�ศลัยบ�ติร โติ;ะวิ�เศษ

ก�ลัก�ณ์ฑ์�มา ช้#างท า

เน*!อหาท2-ออกสอบกลัางภาค ความหมาย ลั�กี่ษณะ ความสำ�าค�ญของกี่ฎหมาย ศั�กี่ดิ์�*ของกี่ฎหมาย ปรู้ะเภทั่ของกี่ฎหมาย กี่ฎหมายแพ่�งแลัะพ่าณ�ชย.

-บ�คคลั-ทร�พย-น�ติ�กรรม ส�ญญา-เอกเทศส�ญญา

เน*!อหาท2-ออกสอบปลัายภาค กี่ฎหมายแพ่�งแลัะพ่าณ�ชย. (ต้�อ)

-ลัะเม�ด จั�ดการงานนอกส�-ง ลัาภม�ควิรได�

-ครอบคร�วิ-มรดก

กี่ฎหมายอาญา กี่รู้ะบื้วนกี่ารู้ย/ต้�ธรู้รู้มแลัะรู้ะบื้บื้ศัาลั

ไทั่ย

ความรู้��เบื้�องต้�นเกี่��ยวกี่�บื้กี่ฎหมาย

ระบบควิบค�มส�งคม (Social Control)

มน/ษย.เป1นสำ�ต้ว.สำ�งคม

เพ่�อไม�ให�เกี่�ดิ์ความว/ �นวายแลัะอย��รู้�วมกี่�นเป1นสำ�งคมดิ์�วยความสำงบื้เรู้�ยบื้รู้�อย

กี่ฎเกี่ณฑ์.ความปรู้ะพ่ฤต้�ในสำ�งคม

ศั�ลัธรู้รู้ม ว�ถี�ปรู้ะชา จำารู้�ต้ปรู้ะเพ่ณ� ศัาสำนา แลัะกี่ฎหมาย

กี่ฎหมายคออะไรู้?

กฎหมายค*ออะไร ? น�กปราช้ญกฎหมายให�ค าติอบในเช้�งปร�ช้ญา

ซ(-งเป8นท2-ยอมร�บก�นม2อย3# 3 ส าน�กใหญ# ๆ ค*อ1. ส าน�กกฎหมายธัรรมช้าติ� (Natural Law School)2. ส าน�กประวิ�ติ�ศาสติรกฎหมาย (Historical School)3. ส าน�กกฎหมายบ�านเม*อง (Legal Positivism)

1. ส าน�กกฎหมายธัรรมช้าติ� (Natural Law School)

เช้*-อวิ#ากฎหมายท2-แท�จัร�งเป8นเร*-องของเหติ�ผิลัท2-ถุ3กติ�องสอดคลั�องก�บธัรรมช้าติ�แผิ#ไปในท�กส�-งท�กอย#าง สม -าเสมอเป8นน�ร�นดร

ม2ควิามเป8นสากลัในท�ก ๆ ท2- ไม#เปลั2-ยนแปลัง ผิ3กพ�นก�บท�กช้าติ�ท�กภาษาในท�กย�คท�กสม�ย

เช้*-อวิ#าในธัรรมช้าติ�ของมน�ษยม2เหติ�ผิลั (Reason)ท2-จัะค�นหาควิามถุ3กผิ�ดติามธัรรมช้าติ� มน�ษยเอาสติ�ป=ญญาท2-ม2อย3#พ�จัารณ์าก7จัะพบหลั�กเหติ�ผิลัท2-ม2ในธัรรมช้าติ�โดยไม#ติ�องให�ใครมาสอน

เป8นหน�าท2-ของผิ3�บ�ญญ�ติ�กฎหมายท2-จัะติ�องไม#พยายามบ�ญญ�ติ�กฎหมายให�ข�ดแย�งก�บกฎหมายธัรรมช้าติ�

กฎหมายธัรรมช้าติ�น2!ไม#อาจัถุ3กติ�ดทอนแก�ไขหร*อเพ�กถุอนยกเลั�กเส2ยได�

2. ส าน�กประวิ�ติ�ศาสติรกฎหมาย (Historical School)

เช้*-อวิ#ากฎหมายเป8นผิลัของประวิ�ติ�ศาสติร เป8นจัาร2ติประเพณ์2หร*อจั�ติวิ�ญญาณ์ของประช้าช้นในช้าติ� กฎหมายของช้าติ�หน(-งจัะไม#เหม*อนก�บอ2กช้าติ�หน(-ง แลัะไม#อาจัเอากฎหมายของประเทศหน(-งมาใช้�เป8นกฎหมายของอ2กประเทศหน(-ง

กฎหมายจัะติ�องม2วิ�วิ�ฒนาการอย3#เสมอไม#คงท2-

3. ส าน�กกฎหมายบ�านเม*อง (Legal Positivism)

เช้*-อวิ#ากฎหมายค*อ เจัติจั านง (will) ของร�ฐาธั�ป=ติย ท2-บ�งค�บใช้�ก�บบ�คคลัท�-วิไป ถุ�าใครไม#ปฏิ�บ�ติ�ติามติ�องได�ร�บโทษ

กฎหมายค*ออะไร What the Law is

“ ค�าสำ��งทั่��งหลัายของผู้��ปกี่ครู้องว�ากี่ารู้แผู้�นดิ์�นต้�อรู้าษฎรู้ทั่��งมวลั เม�อไม�ปฏิ�บื้�ต้�ต้ามย�อมต้�องไดิ์�รู้�บื้โทั่ษ”พ่รู้ะเจำ�าบื้รู้มวงศั.เธอพ่รู้ะองค.เจำ�ารู้พ่�พ่�ฒนศั�กี่ดิ์�* (กี่รู้มหลัวงรู้าชบื้/รู้�ดิ์�เรู้กี่ฤทั่ธ�*) พ่รู้ะบื้�ดิ์าแห�งกี่ฎหมายไทั่ย

“กี่ฎหมาย คอ ข�อบื้�งค�บื้ของรู้�ฐซึ่<�งกี่�าหนดิ์ความปรู้ะพ่ฤต้�ของมน/ษย. ถี�าผู้��ใดิ์ฝ่>าฝ่?นจำะไดิ์�รู้�บื้ผู้ลัรู้�าย หรู้อถี�กี่ลังโทั่ษ” ศัาสำต้รู้าจำารู้ย. ดิ์รู้.หย/ดิ์ แสำงอ/ทั่�ย

กฎหมายค*ออะไรWhat the law is

“กี่ฎหมาย คอกี่ฎเกี่ณฑ์.ทั่��เป1นแบื้บื้แผู้นความปรู้ะพ่ฤต้�ของมน/ษย.ในสำ�งคมซึ่<�งม�กี่รู้ะบื้วนกี่ารู้บื้�งค�บื้ทั่��เป1นกี่�จำจำะลั�กี่ษณะ ”(Organized Sanction or Organized Enforcement)ศัาสำต้รู้าจำารู้ย. ดิ์รู้.ปรู้�ดิ์� เกี่ษมทั่รู้�พ่ย.

ว�ว�ฒนากี่ารู้ของกี่ฎหมาย 3 ย/ค

ในแง�ปรู้ะว�ต้�ศัาสำต้รู้.แลั�วเรู้าอาจำแบื้�งว�ว�ฒนากี่ารู้ของกี่ฎหมายไดิ์�เป1น 3 ย/ค กี่ลั�าวคอ1. ย/คกี่ฎหมายชาวบื้�าน (Volksrecht)2. ย/คกี่ฎหมายน�กี่กี่ฎหมาย (Juristenrecht)3. ย/คกี่ฎหมายเทั่คน�ค (Technical Law)

1. ย/คกี่ฎหมายชาวบื้�าน (Volksrecht)

กฎหมายในย�คน2!เป8นกฎเกณ์ฑ์ควิามประพฤติ�ท2-ปรากฏิในร3ปของขนบธัรรมเน2ยมประเพณ์2แบบง#าย ๆ ท2-ติกทอดก�นมาแติ#โบราณ์ (the good old law) ซ(-งได�ประพฤติ�ปฏิ�บ�ติ�ติ#อ ๆ ก�นมาแลัะเป8นส�-งท2-ได�ร�บการยอมร�บก�นในช้�มช้นวิ#าเป8นส�-งท2-ถุ3กติ�องแลัะจั าเป8นติ�องปฏิ�บ�ติ�เช้#นน�!น

กฎหมายเป8นส�-งท2-ช้าวิบ�านสาม�ญช้นท�-วิไปเข�าใจัได� โดยใช้�เหติ�ผิลัท2-พบได�จัากการใช้�สติ�ป=ญญาท2-ม2อย3#ในติ�วิเอง (Ratio Reason)ไปพ�จัารณ์าก�บข�อเท7จัจัร�งท2-เก�ดข(!น

ในย�คน2!ย�งไม#ม2การแยกศ2ลัธัรรมก�บกฎหมายออกจัากก�น

กฎเกณ์ฑ์ในส�งคมย�งไม#สลั�บซ�บซ�อนแลัะเป8นส�-งท2-ช้าวิบ�านก7ร3 �ก�นท�-วิ ๆไป จั(งย�งไม#ม2วิ�ช้าช้2พกฎหมายเก�ดข(!น

2. ย/คกี่ฎหมายน�กี่กี่ฎหมาย (Juristenrecht)

เป8นย�คท2-กฎหมายเจัร�ญข(!นจัากย�คแรก ป=ญหาข�อพ�พาทใหม# ๆ ม2เพ�-มมากข(!น การน าประเพณ์2ท2-ม2อย#างจั าก�ดมาแก�ป=ญหาหร*อติ�ดส�นข�อพ�พาทใหม#โดยติรงเร�-มไม#เพ2ยงพอ

มน�ษยเร�-มมองวิ#ากฎหมายม2ควิามแติกติ#างจัากศ2ลัธัรรมแลัะจัาร2ติประเพณ์2

เก�ดกฎเกณ์ฑ์ใหม# ๆ ข(!นมาเสร�มขนบธัรรมประเพณ์2หร*อกฎเกณ์ฑ์ท2-ม2อย3#เด�ม โดยม2การใช้�เหติ�ผิลัปร�งแติ#งเพ*-อแก�ป=ญหาท2-เก�ดในคด2ท2-สลั�บซ�บซ�อน แยกออกมาจัากการใช้�เหติ�ผิลัธัรรมดาแบบช้าวิบ�าน เร2ยกวิ#า เหติ�ผิลัปร�งแติ#งของ“น�กกฎหมาย ” (Artificial Juristic Reason) ซ(-งท าให�เก�ดหลั�กกฎหมายหร*อกฎหมายน�กกฎหมายข(!นมา

เร�-มม2วิ�ช้าช้2พกฎหมายแลัะน�กกฎหมาย เร�-มม2กระบวินการย�ติ�ธัรรมอย#างเป8น

ก�จัจัะลั�กษณ์ะเก�ดข(!น กลั#าวิค*อ ม2กระบวินการพ�จัารณ์าคด2 แลัะกระบวินการบ�งค�บคด2

3. ย/คกี่ฎหมายเทั่คน�ค (Technical Law)

เม*-อส�งคมเจัร�ญแลัะม2ควิามซ�บซ�อนมากข(!น เก�ดควิามข�ดแย�งในส�งคมมากข(!นติามมา จันกระท�-งช้�มช้นติ�องบ�ญญ�ติ�กฎเกณ์ฑ์ข(!นมาใหม#เพ*-อแก�ป=ญหาบางประการท2-เก�ดข(!น

กฎเกณ์ฑ์ท2-เก�ดข(!นใหม# ม2ข(!นเพ*-อแก�ป=ญหาเฉพาะเจัาะจังบางอย#าง ซ(-งไม#เก2-ยวิก�บศ2ลัธัรรมขนบธัรรมเน2ยมประเพณ์2เร2ยกวิ#า กฎหมายเทคน�ค (Technical Law)

ในย�คน2! กฎหมายแยกติ�วิออกจัากศ2ลัธัรรมอย#างช้�ดเจัน กฎเกณ์ฑ์ท2-บ�ญญ�ติ�ข(!นไม#ม2เหติ�ผิลัทางศ2ลัธัรรมสน�บสน�น คนท2-ฝ่Bาฝ่Cนกฎหมายเทคน�คจั(งไม#ร3 �ส(กวิ#าเป8นการท าผิ�ด

องคกรท2-บ�ญญ�ติ�กฎหมายเร2ยกวิ#า สภา“น�ติ�บ�ญญ�ติ�หร*อฝ่Bายน�ติ�บ�ญญ�ติ�”

กฎหมายเทคน�ค ยกติ�วิอย#างเช้#น กฎหมายภาษ2อากร กฎหมายจัราจัร กฎหมายผิ�งเม*อง กฎหมายส�-งแวิดลั�อม

กี่ฎหมายเทั่คน�คต้�องม�ลั�กี่ษณะสำ�าค�ญ 2 ปรู้ะกี่ารู้ดิ์�งน��

1. บื้�ญญ�ต้�ข<�นเพ่�อว�ต้ถี/ปรู้ะสำงค.บื้างปรู้ะกี่ารู้ซึ่<�งเป1นเหต้/ผู้ลัทั่างเทั่คน�ค (Technical Reason)

2. ไม�ม�เหต้/ผู้ลัในทั่างศั�ลัธรู้รู้ม (Moral Reason)

กี่ารู้บื้�งค�บื้ใช�กี่ฎหมายเทั่คน�คให�ม�ปรู้ะสำ�ทั่ธ�ภาพ่

1. โทษของการฝ่Bาฝ่Cนติ�องร�นแรง2. กระบวินการน าติ�วิผิ3�กระท าผิ�ดมาลังโทษ

ติ�องม2ประส�ทธั�ภาพแลัะสม -าเสมอ3. พน�กงานเจั�าหน�าท2-ท2-บ�งค�บใช้�กฎหมาย

ติ�องร�บผิ�ดช้อบติ#อหน�าท2-แลัะซ*-อส�ติยส�จัร�ติ4. ประช้าช้นผิ3�อย3#ภายใติ�บ�งค�บของกฎหมาย

ติ�องม2จั�ติส าน(กในการปฏิ�บ�ติ�ติามกฎหมาย

ลั�กษณ์ะของกฎหมาย เป8นกฎเกณ์ฑ์ท2-เป8นแบบแผินควิามประพฤติ�

ของมน�ษยในส�งคม เพ*-อให�ประช้าช้นกระท าการอย#างใดอย#างหน(-ง

หร*องดเวิ�นกระท าการอย#างใดอย#างหน(-ง บ�งค�บใช้�ท�-วิไปอย#างเสมอภาคก�น (Men are

equal before the law) เม*-อประกาศใช้�กฎหมายแลั�วิจัะม2ผิลัใช้�บ�งค�บได�

ติลัอดไป (continuity) จันกวิ#าจัะถุ3กแก�ไข หร*อยกเลั�กติามกระบวินท2-ถุ3กติ�องในภายหลั�ง

ม2กระบวินการบ�งค�บท2-เป8นก�จัจัะลั�กษณ์ะ (organized sanction)

สภาพบ�งค�บของกฎหมาย1. สภาพบ�งค�บทางอาญา

สภาพแห#งควิามผิ�ดแลัะโทษท2-กฎหมายก าหนด

โทษทางอาญาม2 5 สถุาน (เร2ยงลั าด�บจัากโทษหน�กไปย�งโทษเบา)

1. ประหารช้2วิ�ติ2. จั าค�ก3. ก�กข�ง4. ปร�บ5. ร�บทร�พยส�น

สภาพบ�งค�บของกฎหมาย(ติ#อ)

2. สภาพบ�งค�บทางแพ#ง 2.1 การช้ดใช้�ค#าเส2ยหาย 2.2 การบ�งค�บช้ าระหน2! แบ#งเป8น

ก. หน2!กระท าการข. หน2!งดเวิ�นกระท าการค. หน2!ส#งมอบทร�พยส�น

ควิามส าค�ญของกฎหมาย กฎหมายส�นน�ษฐานวิ#า ท�กคนติ�องร3 �กฎหมาย บ�คคลั

จัะแก�ติ�วิวิ#าไม#ร3 �กฎหมายเพ*-อให�พ�นควิามร�บผิ�ดไม#ได� (Ignorance of the Law Excuses for no Man)

กฎหมายเป8นเคร*-องม*อของร�ฐในการบร�หารประเทศ เป8นติ�วิก าหนดควิามส�มพ�นธัระหวิ#างประช้าช้นด�วิย

ก�นแลัะประช้าช้นก�บร�ฐ ก#อให�เก�ดการยอมร�บแลัะเคารพกฎหมายอ�นเป8นผิลั

ให�ส�งคมสงบเร2ยบร�อย ท าให�ทราบถุ(งส�ทธั�แลัะหน�าท2-ของติน ร3 �จั�กวิ�ธั2เร2ยก

ร�องแลัะสงวินส�ทธั�อ�นพ(งม2พ(งได� แลัะปราศจัากควิามหวิาดระแวิงวิ#าส�ทธั�ของตินจัะถุ3กกระทบกระเท*อน

รู้ะบื้บื้กี่ฎหมาย (Legal System)

ป@จำจำ/บื้�นแบื้�งออกี่เป1น 2 รู้ะบื้บื้1. รู้ะบื้บื้ Common Law ใช�น�ต้�

ว�ธ�ต้ามแบื้บื้กี่ฎหมาย อ�งกี่ฤษ

2. รู้ะบื้บื้ Civil Law ใช�น�ต้�ว�ธ�ต้ามแบื้บื้กี่ฎหมาย โรู้ม�น

รู้ะบื้บื้ Common Law

ม2แหลั#งก าเน�ดแลัะวิ�วิ�ฒนาการในประเทศอ�งกฤษ แลัะแพร#หลัายควิามค�ดไปในประเทศติ#าง ๆ ท2-เคยเป8นอาณ์าน�คมของประเทศอ�งกฤษ

ม2จั�ดเร�-มติ�นในย�คท2-อ�งกฤษย�งม2การเม*องการปกครองแบบลั�ทธั�ศ�กด�นา (Feudalism) การพ�จัารณ์าข�อพ�พาทในย�คน�!นกระท าในระด�บท�องถุ�-น แติ#ลัะท�องถุ�-นติ#างพ�พากษาอรรถุคด2ได�เอง ติ#อมาพระมหากษ�ติร�ยพยายามรวิมอ านาจัมาส3#ศ3นยกลัางโดยการจั�ดติ�!งศาลัของตินเอง แลัะส#งผิ3�พ�พากษาเด�นทางหม�นเวิ2ยนไปพ�พากษาคด2ท�-วิราช้อาณ์าจั�กร

บ#อเก�ดของกฎหมายในระบบ Common Law เก*อบท�!งหมดมาจัากจัาร2ติประเพณ์2แลัะค าพ�พากษาของศาลัหลัวิงแลัะม2ลั�กษณ์ะเป8นกฎหมายท�-วิไปของประเทศ ส#วิน พ.ร.บ.ท2-ร �ฐสภาออกมาเป8นฉบ�บ ๆ ม2ลั�กษณ์ะเป8นกฎหมายเฉพาะเร*-อง แลัะถุ*อเป8นข�อยกเวิ�นของหลั�กกฎหมายท�-วิไป

รู้ะบื้บื้ Civil Law

เป8นระบบกฎหมายท2-ร �บเอาน�ติ�วิ�ธั2มาจัากน�ติ�ศาสติรโรม�น

Civil Law มาจัากค าวิ#า “Jus Civile” = กฎหมายท2-ใช้�ก�บช้าวิเม*องโรม�น

ในย�คสาธัารณ์ร�ฐได�ม2การรวิบรวิมจัาร2ติประเพณ์2ท2-ถุ3กปร�งแติ#งด�วิยเหติ�ผิลัมาเข2ยนเป8นลัายลั�กษณ์อ�กษรไวิ�ในกฎหมายส�บสองโติ;ะ (Law of Twelve Tables 450 B.C.) น�บเป8นการเร�-มติ�นของวิ�ช้าน�ติ�ศาสติรด�วิยหลั�กการท2-วิ#า กฎหมายควิรเป8นส�-งซ(-งเปDดเผิยให�คนท�-วิไปได�ร3 �เห7นแลัะศ(กษาหาเหติ�ผิลัได�

ติ#อมาในย�คจั�กรพรรด�Eจั�สติ�เน2ยน ม2การรวิบรวิมเอากฎหมายประเพณ์2ท2-บ�นท(กไวิ�ในกฎหมายส�บสองโติ;ะ แลัะหลั�กกฎหมายท2-ถุ3กปร�งแติ#งโดยน�กน�ติ�ศาสติรไวิ�ในประมวิลักฎหมายของพระเจั�าจั�สติ�เน2ยน (Justinian Codification หร*อ Corpus Juris Civilis)

ระบบ Civil Law ม2แนวิค�ดวิ#า กฎหมายลัายลั�กษณ์อ�กษรเป8นกฎหมายท�-วิไป

ระบบ Civil Law ใช้�ก�นมากในประเทศภาคพ*!นย�โรป

ประเทศท2-ใช้�กฎหมายระบบCivil Law ม�กจั�ดท ากฎหมายในร3ปของประมวิลักฎหมาย

ประมวิลักฎหมาย กฎหมายท2-ได�บ�ญญ�ติ�ข(!น โดยรวิบรวิม

บทบ�ญญ�ติ�เร*-องเด2ยวิก�นท2-กระจั�ดกระจัายก�นอย3#เอามาปร�บปร�งให�เป8นหมวิดหม3# วิางหลั�กเกณ์ฑ์ให�เป8นระเบ2ยบเร2ยบร�อย ม2ข�อควิามท�าวิถุ(งซ(-งก�นแลัะก�น เช้#น ประมวิลักฎหมายแพ#งแลัะพาณ์�ช้ย ประมวิลักฎหมายอาญา ประมวิลักฎหมายวิ�ธั2พ�จัารณ์าควิามแพ#ง เป8นติ�น

บื้�อเกี่�ดิ์ของกี่ฎหมาย (source of law)

บ#อเก�ดของกฎหมาย หมายถุ(ง การช้2!วิ#าส�-งใดเป8นกฎหมายหร*อไม#

เป8น กลั#าวิค*อ เม*-อม2คด2หร*อข�อพ�พาทแลัะ

จัะติ�องไปหากฎหมายมาติ�ดส�น จัะไปหากฎหมายจัากท2-ไหน

ก7ติ�องไปหาท2-บ#อเก�ดหร*อแหลั#งก าเน�ดของกฎหมาย

บื้�อเกี่�ดิ์ของกี่ฎหมายในรู้ะบื้บื้กี่ฎหมายไทั่ยแยกี่ออกี่ไดิ์�เป1น 2 ลั�กี่ษณะ

1 .กฎหมายท2-บ�ญญ�ติ�ข(!นหร*อกฎหมายลัายลั�กษณ์อ�กษร

2. กฎหมายท2-ม�ได�บ�ญญ�ติ�ข(!น หร*อกฎหมายท2-ไม#เป8นลัายลั�กษณ์อ�กษร

1. กี่ฎหมายทั่��บื้�ญญ�ต้�ข<�น หรู้อกี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้

เป1นกี่ฎหมายทั่��เกี่�ดิ์ข<�นโดิ์ยกี่รู้ะบื้วนกี่ารู้น�ต้�บื้�ญญ�ต้�

ผู้��บื้�ญญ�ต้�กี่ฎหมายต้�องม�อ�านาจำอ�นชอบื้ธรู้รู้ม

ถี�กี่ต้�องต้ามกี่รู้ะบื้วนกี่ารู้

ปรู้ะกี่าศัใช�โดิ์ยชอบื้

ไม�ม�กี่ฎหมายอ�นมายกี่เลั�กี่

1. กี่ฎหมายทั่��บื้�ญญ�ต้�ข<�น หรู้อกี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้

1.1 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�โดิ์ยฝ่>ายน�ต้�บื้�ญญ�ต้�

1.2 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�โดิ์ยฝ่>ายบื้รู้�หารู้

1.3 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�ข<�นโดิ์ยองค.กี่ารู้ปกี่ครู้องต้นเอง

1.1 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�โดิ์ยฝ่>ายน�ต้�บื้�ญญ�ต้�

ฝ่>ายน�ต้�บื้�ญญ�ต้� (เป1นฝ่>ายทั่��ม�หน�าทั่��โดิ์ยต้รู้งในกี่ารู้ออกี่กี่ฎหมาย)

=

รู้�ฐสำภา

Ex. พ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้�, ปรู้ะมวลักี่ฎหมาย (เป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้ศั�กี่ดิ์�*สำ�ง

กี่ารู้ปรู้ะกี่าศัใช�ต้�องปรู้ะกี่าศัในรู้าชกี่�จำจำาน/เบื้กี่ษา)www.ratchakitcha.soc.go.th/

www.krisdika.go.th

กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�โดิ์ยฝ่>ายน�ต้�บื้�ญญ�ต้� เป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้ศั�กี่ดิ์�*สำ�ง ม�กี่เกี่��ยวกี่�บื้กี่ฎหมายทั่��ต้�ดิ์ทั่อน จำ�ากี่�ดิ์สำ�ทั่ธ�หรู้อลั�ดิ์รู้อนสำ�ทั่ธ�เสำรู้�ภาพ่ของปรู้ะชาชน หรู้อม�บื้ทั่ลังโทั่ษทั่างอาญากี่�บื้ปรู้ะชาชน จำ<งต้�องไดิ์�รู้�บื้ความย�นยอมของปรู้ะชาชนผู้�านทั่างผู้��แทั่นของปรู้ะชาชน เช�น พ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้� ปรู้ะมวลักี่ฎหมาย

ร�ฐธัรรมน3ญ ม�ศั�กี่ดิ์�*สำ�งสำ/ดิ์ กี่�าหนดิ์เรู้�องผู้��ใช�อ�านาจำ

อธ�ปไต้ย สำ�ทั่ธ�เสำรู้�ภาพ่แลัะหน�าทั่��ของชนชาวไทั่ย แลัะวางหลั�กี่เกี่ณฑ์.รู้ะเบื้�ยบื้กี่ารู้บื้รู้�หารู้รู้าชกี่ารู้แผู้�นดิ์�น ปรู้ะเภทั่ของกี่ฎหมาย หลั�กี่เกี่ณฑ์.ว�ธ�กี่ารู้ในกี่ารู้ต้รู้ากี่ฎหมายข<�นใช�บื้�งค�บื้

เม�อม�ป@ญหาว�ากี่ฎหมายอ�น ๆ ข�ดิ์หรู้อแย�งกี่�บื้รู้�ฐธรู้รู้มน�ญหรู้อไม� กี่!จำะเป1นหน�าทั่��ของศัาลัรู้�ฐธรู้รู้มน�ญทั่��จำะว�น�จำฉั�ยว�ากี่ฎหมายใดิ์ข�ดิ์หรู้อแย�งต้�อรู้�ฐธรู้รู้มน�ญ

พระราช้บ�ญญ�ติ�ประกอบร�ฐธัรรมน3ญเป8นกฎหมายท2-ขยายหลั�กการส าค�ญในร�ฐธัรรมน3ญให�ช้�ดเจันข(!น ได�แก#1. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยการเลั*อกติ�!งสมาช้�กสภาผิ3�แทนราษฎร แลัะสมาช้�กวิ�ฒ�สภา2. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยคณ์ะกรรมการการเลั*อกติ�!ง3. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยพรรคการเม*อง4. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยผิ3�ติรวิจัการแผิ#นด�นของร�ฐสภา5. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยการปFองก�น แลัะปราบปรามการท�จัร�ติ6. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยวิ�ธั2พ�จัารณ์าคด2อาญาของผิ3�ด ารงติ าแหน#งทางการเม*อง7. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยการติรวิจัเง�นแผิ#นด�น8. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยการออกเส2ยงประช้ามติ�9. กฎหมายประกอบร�ฐธัรรมน3ญวิ#าด�วิยวิ�ธั2พ�จัารณ์าของศาลัร�ฐธัรรมน3ญ

พระราช้บ�ญญ�ติ� บื้�ญญ�ต้�ข<�นโดิ์ยองค.กี่ารู้ฝ่>าย

น�ต้�บื้�ญญ�ต้� คอรู้�ฐสำภา ม�เน�อหาในกี่ารู้กี่�อต้��ง เปลั��ยนแปลัง กี่�าหนดิ์ขอบื้เขต้แห�งสำ�ทั่ธ� แลัะหน�าทั่��ของบื้/คคลั ต้ลัอดิ์จำ�ากี่�ดิ์เสำรู้�ภาพ่ของบื้/คคลัไดิ์�ต้ามทั่��รู้�ฐธรู้รู้มน�ญให�อ�านาจำไว� ซึ่<�งกี่ฎหมายอ�นทั่��ม�ศั�กี่ดิ์�*ต้��ากี่ว�าพ่.รู้.บื้.จำะกี่รู้ะทั่�าม�ไดิ์� เช�น บื้ทั่บื้�ญญ�ต้�ทั่��ม�โทั่ษในทั่างอาญา จำะต้�องต้รู้าข<�นเป1นพ่.รู้.บื้. หรู้อกี่ฎหมายอ�นทั่��ม�ฐานะเทั่�ยบื้เทั่�า พ่.รู้.บื้. บื้ทั่บื้�ญญ�ต้�ทั่��ม�ศั�กี่ดิ์�*ต้��ากี่ว�า พ่.รู้.บื้. จำะกี่�าหนดิ์โทั่ษในทั่างอาญาไม�ไดิ์�

กระบวินการติราพระราช้บ�ญญ�ติ� ผิ3�เสนอ คณ์ะร�ฐมนติร2 ส.ส. ไม#น�อยกวิ#า 20

คน ศาลัหร*อองคกรอ�สระติามร�ฐธัรรมน3ญ หร*อประช้าช้นผิ3�ม2ส�ทธั�เลั*อกติ�!งไม#น�อยกวิ#า 10,000 คน

ผิ3�พ�จัารณ์าเห7นช้อบ ร�ฐสภา เม*-อร�ฐสภาเห7นช้อบแลั�วิ นายกร�ฐมนติร2น า

ข(!นท3ลัเกลั�าฯถุวิายเพ*-อทรงลังพระปรมาภ�ไธัย ประกาศใช้�ในราช้ก�จัจัาน�เบกษา

ประมวิลักฎหมาย

กี่ฎหมายทั่��ไดิ์�บื้�ญญ�ต้�ข<�น โดิ์ยรู้วบื้รู้วมบื้ทั่บื้�ญญ�ต้�เรู้�องเดิ์�ยวกี่�นทั่��กี่รู้ะจำ�ดิ์กี่รู้ะจำายกี่�นอย��เอามาปรู้�บื้ปรู้/งให�เป1นหมวดิ์หม�� วางหลั�กี่เกี่ณฑ์.ให�เป1นรู้ะเบื้�ยบื้เรู้�ยบื้รู้�อย ม�ข�อความทั่�าวถี<งซึ่<�งกี่�นแลัะกี่�น เช�น ปรู้ะมวลักี่ฎหมายแพ่�งแลัะพ่าณ�ชย. ปรู้ะมวลักี่ฎหมายอาญา ปรู้ะมวลักี่ฎหมายว�ธ�พ่�จำารู้ณาความแพ่�ง เป1นต้�น

***กี่รู้ะบื้วนกี่ารู้ต้รู้าปรู้ะมวลักี่ฎหมายเหมอนกี่�บื้กี่ารู้ต้รู้าพ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้�ทั่/กี่ปรู้ะกี่ารู้

1.2 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�โดิ์ยฝ่>ายบื้รู้�หารู้

ฝ่>ายบื้รู้�หารู้ = รู้�ฐบื้าลั

ปกี่ต้�ฝ่>ายบื้รู้�หารู้หรู้อรู้�ฐบื้าลัม�หน�าทั่��ในกี่ารู้บื้รู้�หารู้ปรู้ะเทั่ศั ไม�ม�หน�าทั่��ออกี่กี่ฎหมาย ทั่��งน��ต้ามหลั�กี่กี่ารู้แบื้�งแยกี่อ�านาจำอธ�ปไต้ยเพ่�อปรู้ะกี่�นเสำรู้�ภาพ่ของปรู้ะชาชน แต้�ฝ่>ายบื้รู้�หารู้จำะออกี่กี่ฎหมายไดิ์�เฉัพ่าะกี่รู้ณ�จำ�าเป1นเทั่�าน��น เช�น พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ พ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่า กี่ฎกี่รู้ะทั่รู้วง ปรู้ะกี่าศักี่รู้ะทั่รู้วง ข�อบื้�งค�บื้ต้�าง ๆ

พระราช้ก าหนดม�ศั�กี่ดิ์�*เทั่�ยบื้เทั่�าพ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้� ฝ่>ายบื้รู้�หารู้ม�อ�านาจำในกี่ารู้ต้รู้าพ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ ม�อย�� 2 ปรู้ะเภทั่

1. พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ทั่��ต้รู้าข<�นในกี่รู้ณ�ฉั/กี่เฉั�น จำ�าเป1นรู้�บื้ดิ์�วน เพ่�อความปลัอดิ์ภ�ยสำาธารู้ณะ ความม��นคงทั่างเศัรู้ษฐกี่�จำของปรู้ะเทั่ศั

2. พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์เกี่��ยวกี่�บื้ภาษ�หรู้อเง�นต้รู้า ทั่��ต้รู้าข<�นในกี่รู้ณ�ทั่��ม�ความจำ�าเป1นต้�องม�กี่ฎหมายเกี่��ยวกี่�บื้ภาษ�อากี่รู้หรู้อเง�นต้รู้า ทั่��จำะต้�องไดิ์�รู้�บื้กี่ารู้พ่�จำารู้ณาโดิ์ยดิ์�วนแลัะลั�บื้

กระบวินการติราพระราช้ก าหนด

ผู้��ม�อ�านาจำเสำนอ ร�ฐมนติร2ผิ3�ซ(-งจัะร�กษาการติามพระราช้ก าหนด

ผู้��พ่�จำารู้ณาเห!นชอบื้ คณ์ะร�ฐมนติร2พ�จัารณ์าแลัะถุวิายค าแนะน าให�พระมหากษ�ติร�ยทรงติราข(!น

พระราช้ก าหนด (ติ#อ)

เม�อออกี่พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์มาแลั�ว พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์เป1นกี่ฎหมายพ่�เศัษทั่��ม�ลั�กี่ษณะ พ่�เศัษแลัะช��วครู้าว รู้�ฐธรู้รู้มน�ญจำ<งกี่�าหนดิ์ว�า ฝ่>ายบื้รู้�หารู้ต้�องน�าพ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์เสำนอให�รู้�ฐสำภาเพ่�ออน/ม�ต้�โดิ์ยเรู้!ว หากี่รู้�ฐสำภาอน/ม�ต้�พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์จำะม�ผู้ลับื้�งค�บื้ใช�ไดิ์�เป1นกี่ารู้ถีาวรู้ แลัะบื้�งค�บื้ใช�โดิ์ยม�สำถีานะเทั่�ยบื้เทั่�าพ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้� แต้�ย�งคงเรู้�ยกี่ช�อเป1นพ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ต้�อไป

ถี�ารู้�ฐสำภาไม�อน/ม�ต้� พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์กี่!จำะต้กี่ไป แต้�ไม�กี่รู้ะทั่บื้กี่รู้ะเทั่อนกี่�จำกี่ารู้ทั่��ไดิ์�เป1นไปรู้ะหว�างทั่��ใช�พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์น��น

พระราช้กฤษฎ2กาเป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้รู้องต้�อจำากี่พ่.รู้.บื้. ม� 2 ปรู้ะเภทั่ คอ

1. เป1นกี่ฎหมายลั�กี่บื้ทั่ ต้รู้าข<�นโดิ์ยอาศั�ยอ�านาจำต้ามพ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้�หรู้อพ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์

โดิ์ยพ่.รู้.บื้. จำะวางหลั�กี่กี่ารู้กี่ว�าง ๆ ในสำารู้ะสำ�าค�ญ สำ�วนหลั�กี่เกี่ณฑ์.หรู้อรู้ายลัะเอ�ยดิ์ฝ่>ายบื้รู้�หารู้จำะกี่�าหนดิ์ในพ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่าเพ่�อปฏิ�บื้�ต้�กี่ารู้ให�เป1นไปต้ามพ่.รู้.บื้. เช�น พ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่าจำ�ดิ์ต้��งเทั่ศับื้าลัต้าม พ่.รู้.บื้.เทั่ศับื้าลั พ่.ศั. 2496

ผู้��ม�อ�านาจำเสำนอ ผิ3�ท2-ร �กษาการติามกฎหมายแม#บทท2-ให�อ านาจัในการออกพระราช้กฤษฎ2กา เช้#น ร�ฐมนติร2ผิ3�ร �กษาการติามพระราช้บ�ญญ�ติ�

ผู้��พ่�จำารู้ณา คณ์ะร�ฐมนติร2พ�จัารณ์าแลัะถุวิายค าแนะน าให�พระมหากษ�ติร�ยทรงติราข(!นใช้�บ�งค�บ

2. พ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่าทั่��ไม�ไดิ์�ออกี่โดิ์ยกี่ฎหมายแม�บื้ทั่ใดิ์ แต้�ต้รู้าข<�นโดิ์ยอาศั�ยอ�านาจำของรู้�ฐธรู้รู้มน�ญโดิ์ยต้รู้ง

ให�พระมหากษ�ติร�ยทรงม2พระราช้อ านาจัติราพระราช้กฤษฎ2กาใช้�บ�งค�บเท#าท2-ไม#ข�ดติ#อกฎหมาย เช้#น พระราช้กฤษฎ2กาเปDด-ปDดสม�ยประช้�มร�ฐสภา ขยายเวิลัาประช้�ม ย�บสภาผิ3�แทนราษฎร

กฎกระทรวิง

เป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้รู้องต้�อจำากี่พ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่า

ออกี่โดิ์ยรู้�ฐมนต้รู้�ว�ากี่ารู้กี่รู้ะทั่รู้วง เสำนอให�คณะรู้�ฐมนต้รู้�พ่�จำารู้ณา

กี่ฎกี่รู้ะทั่รู้วงต้รู้าข<�นเพ่�อดิ์�าเน�นกี่ารู้ให�เป1นกี่ฎมายแม�บื้ทั่ในรู้ายลัะเอ�ยดิ์ปลั�กี่ย�อยทั่��ม�ความสำ�าค�ญน�อยกี่ว�าเรู้�องทั่��ต้รู้าเป1นพ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่า

ประกาศ ปรู้ะกี่าศัทั่��ออกี่โดิ์ยหน�วยงานของรู้�ฐในฝ่>ายบื้รู้�หารู้ ไม�ว�าในรู้ะดิ์�บื้

กี่รู้ะทั่รู้วง กี่รู้ม หรู้อคณะกี่รู้รู้มกี่ารู้ หากี่ออกี่โดิ์ยอาศั�ยกี่ฎหมายแม�บื้ทั่ทั่��ให�อ�านาจำไว� เช�น พ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้� พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ พ่รู้ะรู้าชกี่ฤษฎ�กี่า หรู้อกี่ฎกี่รู้ะทั่รู้วง ปรู้ะกี่าศัทั่��ออกี่ม�ฐานะเป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้รู้องต้�อจำากี่กี่ฎกี่รู้ะทั่รู้วง เช�น ปรู้ะกี่าศักี่รู้ะทั่รู้วงมหาดิ์ไทั่ยเรู้�องแรู้งงานสำ�มพ่�นธ. หรู้อปรู้ะกี่าศัทั่��ออกี่โดิ์ยคณะกี่รู้รู้มกี่ารู้ในฝ่>ายบื้รู้�หารู้ เช�น ปรู้ะกี่าศัคณะกี่รู้รู้มกี่ารู้สำ�งเสำรู้�มกี่ารู้ลังทั่/น ปรู้ะกี่าศัคณะกี่รู้รู้มกี่ารู้กี่�ากี่�บื้หลั�กี่ทั่รู้�พ่ย.แลัะต้ลัาดิ์หลั�กี่ทั่รู้�พ่ย.

ปรู้ะกี่าศัทั่��ออกี่โดิ์ยไม�ม�กี่ฎหมายแม�บื้ทั่ให�อ�านาจำ แต้�ออกี่โดิ์ยห�วหน�าหน�วยงานออกี่มาเพ่�อความสำะดิ์วกี่ในกี่ารู้ปฏิ�บื้�ต้�งาน ของหน�วยงานเทั่�าน��น ปรู้ะกี่าศัดิ์�งกี่ลั�าวเป1นรู้ะเบื้�ยบื้ภายในหน�วยงานเทั่�าน��น ไม�ม�ฐานะเป1นกี่ฎหมายลั�าดิ์�บื้รู้อง

1.3 กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ทั่��บื้�ญญ�ต้�ข<�นโดิ์ยองค.กี่ารู้ปกี่ครู้องต้นเอง

เทั่ศับื้าลั เทั่ศับื้�ญญ�ต้� สำ/ขาภ�บื้าลั ข�อบื้�งค�บื้สำ/ขาภ�บื้าลั องค.กี่ารู้บื้รู้�หารู้สำ�วนจำ�งหว�ดิ์ ข�อบื้�ญญ�ต้�องค.กี่ารู้

บื้รู้�หารู้สำ�วนจำ�งหว�ดิ์ กี่รู้/งเทั่พ่มหานครู้ ข�อบื้�ญญ�ต้�กี่รู้/งเทั่พ่มหานครู้ เมองพ่�ทั่ยา ข�อบื้�ญญ�ต้�เมองพ่�ทั่ยา องค.กี่ารู้บื้รู้�หารู้สำ�วนต้�าบื้ลั ข�อบื้�งค�บื้ต้�าบื้ลั

เป1นกี่ฎหมายทั่��องค.กี่ารู้ปกี่ครู้องต้นเององค.กี่ารู้มหาชนทั่��ม�อ�านาจำอ�สำรู้ะต้นเองภายในขอบื้เขต้ทั่��กี่ฎหมายให�อ�านาจำไว� ต้รู้าออกี่มาเพ่�อใช�บื้�งค�บื้ปรู้ะชาชนในอาณาเขต้กี่ารู้ปกี่ครู้องของต้น

แผู้นผู้�งแสำดิ์งลั�าดิ์�บื้ช��นของกี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้หรู้อศั�กี่ดิ์�*ของกี่ฎหมาย

ลั�าดิ์�บื้ช��น หมายเหต้/ร�ฐธัรรมน3ญ

พ.ร.บ.ประกอบร�ฐธัรรมน3ญพ.ร.บ., พ.ร.ก.,ประมวิลักฎหมาย เป1นกี่ฎหมายทั่��ต้�อง

พระราช้กฤษฎ2กา ปรู้ะกี่าศัในรู้าชกี่�จำจำาน/เบื้กี่ษากฎกระทรวิง แลัะผู้��กี่ลั�าวอ�างไม�ต้�องน�าสำบื้ศัาลัรู้��

เอง ระเบ2ยบ ข�อบ�งค�บ เป1นกี่ฎหมายทั่��ปรู้ะกี่าศัใช� ประกาศ ค าส�-ง โดิ์ยว�ธ�อ�น เช�น ปรู้ะกี่าศัทั่��อ�าเภอ ข�อบ�ญญ�ติ�ท�องถุ�-น เทั่ศับื้าลั แลัะผู้��กี่ลั�าวอ�างต้�องน�าสำบื้

ลั�าดิ์�บื้ช��นของกี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้หรู้อศั�กี่ดิ์�*ของกี่ฎหมาย (The

Hierarchy of Law)

กฎหมายท2-ม2ศ�กด�Eติ -ากวิ#าจัะข�ดหร*อแย�งก�บกฎหมายท2-ม2ศ�กด�Eส3งกวิ#าไม#ได�

กฎหมายท2-ม2ศ�กด�Eติ -าวิ#า จัะออกได�แติ#โดยอาศ�ยอ านาจัจัากกฎหมายท2-ม2ศ�กด�Eส3งกวิ#า

การแก�ไขเพ�-มเติ�มหร*อยกเลั�กกฎหมาย ท าได�โดยกฎหมายท2-ม2ศ�กด�Eส3งกวิ#า หร*อเท#าก�น

หลั�กการส าค�ญของกฎหมายท2-ใช้�บ�งค�บก�บประช้าช้นท�-วิไป จัะติ�องติราเป8นกฎหมายท2-ม2ลั าด�บศ�กด�Eส3ง

กี่ฎหมายทั่��ม�ไดิ์�บื้�ญญ�ต้�ข<�น หรู้อกี่ฎหมายทั่��ไม�เป1นลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้

จำารู้�ต้ปรู้ะเพ่ณ� = แบบแผินควิามประพฤติ�ท2-ประช้าช้นปฏิ�บ�ติ�ส*บติ#อก�นมานานแลัะม2ควิามเช้*-อวิ#าเป8นส�-งท2-ถุ3กติ�องแลัะจั าเป8นติ�องปฏิ�บ�ติ�ติาม แลัะติ�องเป8นจัาร2ติประเพณ์2ท2-ม2ลั�กษณ์ะเป8นกฎหมาย

หลั�กี่กี่ฎหมายทั่��วไป = หลั�กกฎหมายท2-อารยประเทศร�บรอง ส�ภาษ�ติกฎหมาย หร*อหลั�กกฎหมายท2-เก�ดข(!นใหม# หลั�กแห#งควิามย�ติ�ธัรรมซ(-งประกอบด�วิยเหติ�ผิลั เป8นธัรรม เป8นท2-ยอมร�บแลัะน าไปใช้�ปฏิ�บ�ติ� ซ(-งอาจัรวิมถุ(ง ค าสอน ทฤษฎ2กฎหมายของน�กปราช้ญ บรรท�ดฐานแห#งค าพ�พากษา แลัะส�ภาษ�ติกฎหมาย Ex. “ผิ3�ท าพ�น�ยกรรมย#อมยกเลั�กพ�น�ยกรรมของตินได�จันกระท�-งถุ(งวิาระส�ดท�ายแห#งช้2วิ�ติ ” (The will of a person who dies is revocable up to the last moment of life)

กี่ฎหมายทั่��ม�ไดิ์�บื้�ญญ�ต้�ข<�น หรู้อกี่ฎหมายทั่��ไม�เป1นลัายลั�กี่ษณ.

อ�กี่ษรู้ (ต้�อ) ค�าพ่�พ่ากี่ษาของศัาลั

ค าพ�พากษาของศาลัจัะเป8นบ#อเก�ดของกฎหมายหร*อไม# ติ�องพ�จัารณ์าระบบกฎหมายเป8นหลั�ก กลั#าวิค*อ

ระบบ Common Law ถุ*อวิ#า ค าพ�พากษาของศาลัเป8นบ#อเก�ดของกฎหมาย

ระบบ Civil Law ไม#ถุ*อวิ#า ค าพ�พากษาของศาลัเป8นบ#อเก�ดของกฎหมาย แติ#ถุ*อวิ#าค าพ�พากษาของศาลัเป8นเพ2ยงติ�วิอย#างในการใช้�กฎหมายท2-ม2อย3#มาปร�บก�บคด2ข�อพ�พาทท2-เก�ดข(!นเป8นรายคด2 เวิ�นแติ#ค าพ�พากษาของศาลัน�!นจัะเป8นค าพ�พากษาบรรท�ดฐาน

สำรู้/ปบื้�อเกี่�ดิ์ของกี่ฎหมาย (Source of Law)

กี่ฎหมาย

กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้ กี่ฎหมายทั่��ไม�เป1นลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้

กฎหมายท2-ออกโดยฝ่Bายน�ติ�บ�ญญ�ติ� พ.ร.บ. กฎหมายท2-ออกโดยฝ่Bายบร�หาร พระราช้ก าหนด กฎหมายจัาร2ติ

ประเพณ์2 พระราช้กฤษฎ2กา หลั�กกฎหมายท�-วิไป กฎกระทรวิง **ค าพ�พากษาของ

ศาลั กฎหมายท2-ออกโดยองคการปกครองตินเอง (เฉพาะ

common law) เทศบ�ญญ�ติ� ข�อบ�งค�บส�ขาภ�บาลั ข�อบ�ญญ�ติ�จั�งหวิ�ด

ปรู้ะเภทั่ของกี่ฎหมายการแบ#งประเภทของกฎหมาย

สามารถุแบ#งแยกได�โดยใช้�หลั�กเกณ์ฑ์ติ#อไปน2!

1. แบื้�งต้ามลั�กี่ษณะแห�งกี่ารู้ใช�กี่ฎหมาย เป8นการแบ#งโดยค าน(งถุ(งลั�กษณ์ะการใช้�กฎหมาย

2. แบื้�งต้ามความสำ�มพ่�นธ.ของค��กี่รู้ณ� เป8นการแบ#งโดยเพ#งเลั7งถุ(งควิามส�มพ�นธัของค3#กรณ์2 วิ#าเป8นเร*-องของใครก�บใคร

1. แบื้�งต้ามลั�กี่ษณะแห�งกี่ารู้ใช�กี่ฎหมาย

สำามารู้ถีแบื้�งไดิ์�ดิ์�งน��1.1 กี่ฎหมายสำารู้บื้�ญญ�ต้� (Substantive Law) กี่ฎหมายทั่��กี่�าหนดิ์สำ�ทั่ธ� หน�าทั่�� ความปรู้ะพ่ฤต้�ของพ่ลัเมองทั่��งในทั่างแพ่�งแลัะทั่างอาญา

Ex. ประมวิลักฎหมายแพ#งแลัะพาณ์�ช้ย

Ex. ประมวิลักฎหมายอาญา

1.2 กี่ฎหมายว�ธ�สำบื้�ญญ�ต้� (Adjective or Procedural Law) คอกี่ฎหมายทั่��กี่ลั�าวถี<งกี่รู้ะบื้วนกี่ารู้พ่�จำารู้ณาพ่�พ่ากี่ษาคดิ์� เพ่�อบื้�งค�บื้ให�เป1นไปต้ามกี่ฎหมายสำารู้บื้�ญญ�ต้�

Ex. ประมวิลักฎหมายวิ�ธั2พ�จัารณ์าควิามแพ#ง

Ex. ประมวิลักฎหมายวิ�ธั2พ�จัารณ์าควิามอาญา

2. แบื้�งต้ามลั�กี่ษณะความสำ�มพ่�นธ.ของค��กี่รู้ณ�

กี่ารู้แบื้�งแยกี่ต้ามลั�กี่ษณะน��สำามารู้ถีแบื้�งแยกี่กี่ฎหมายออกี่เป1น 3 ปรู้ะเภทั่2.1 กี่ฎหมายเอกี่ชน (Private Law)2.2 กี่ฎหมายมหาชน (Public Law) 2.3 กี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศั (International Law)

2.1 กี่ฎหมายเอกี่ชน (Private Law)

คอกี่ฎหมายทั่��ว�าดิ์�วยความสำ�มพ่�นธ.รู้ะหว�างเอกี่ชนดิ์�วยกี่�น ม�อ�านาจำต้�อรู้องพ่อ ๆ กี่�น กี่ฎหมายเอกี่ชนทั่��สำ�าค�ญ ๆ ไดิ์�แกี่�

กี่ฎหมายแพ่�ง Ex. บื้/คคลั ทั่รู้�พ่ย. หน�� ครู้อบื้ครู้�ว มรู้ดิ์กี่

กี่ฎหมายพ่าณ�ชย. Ex. กี่ฎหมายต้�Cวเง�น ปรู้ะกี่�นภ�ย ห�างห/�นสำ�วน บื้รู้�ษ�ทั่

2.2 กี่ฎหมายมหาชน (Public Law)

เป1นกี่ฎหมายทั่��ว�าดิ์�วยความสำ�มพ่�นธ.รู้ะหว�างรู้�ฐกี่�บื้รู้าษฎรู้ หรู้อหน�วยงานของรู้�ฐกี่�บื้รู้าษฎรู้ ในฐานะทั่��รู้�ฐม�อ�านาจำเหนอรู้าษฎรู้ หรู้อในฐานะทั่��รู้�ฐเป1นฝ่>ายปกี่ครู้อง

กี่ฎหมายมหาชนทั่��สำ�าค�ญ ไดิ์�แกี่� กี่ฎหมายรู้�ฐธรู้รู้มน�ญกี่ฎหมายปกี่ครู้องกี่ฎหมายอาญากี่ฎหมายว�ธ�พ่�จำารู้ณาความอาญากี่ฎหมายว�ธ�พ่�จำารู้ณาความแพ่�งพ่รู้ะธรู้รู้มน�ญศัาลัย/ต้�ธรู้รู้ม

2.3 กี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศั (International Law)

เป1นกี่ฎหมายทั่��กี่�าหนดิ์ถี<งกี่ฎเกี่ณฑ์.ทั่��ใช�บื้�งค�บื้กี่�บื้ความสำ�มพ่�นธ.รู้ะหว�างรู้�ฐต้�อรู้�ฐในทั่างรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศั แบื้�งออกี่เป1น 3 สำาขาว�ชา

กี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศัแผู้นกี่คดิ์�เมอง

กี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศัแผู้นกี่คดิ์�บื้/คคลั

กี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศัแผู้นกี่คดิ์�อาญา

กี่ารู้ปรู้ะกี่าศัใช�กี่ฎหมาย กี่ฎหมายลัายลั�กี่ษณ.อ�กี่ษรู้จำะต้�องม�กี่ารู้ปรู้ะกี่าศั

ใช� เม�อไดิ์�ปรู้ะกี่าศัใช�กี่ฎหมายแลั�ว กี่ฎหมายน��นเองย�อมจำะรู้ะบื้/เวลัาทั่��จำะใช�บื้�งค�บื้ไว� ไดิ์�แกี่�

-ให�ใช�บื้�งค�บื้ในว�นถี�ดิ์จำากี่ว�นปรู้ะกี่าศัในรู้าชกี่�จำจำาน/เบื้กี่ษา หรู้อ

-ให�ใช�บื้�งค�บื้ในว�นแลัะเวลัาปรู้ะกี่าศัในรู้าชกี่�จำจำาน/เบื้กี่ษาเป1นต้�นไป หรู้อ

-อาจำกี่�าหนดิ์จำ�านวนว�นให�ใช�บื้�งค�บื้ไว� เช�น ให�ใช�บื้�งค�บื้เม�อพ่�น 60 ว�นน�บื้แต้�ว�นปรู้ะกี่าศัในรู้าชกี่�จำจำาน/เบื้กี่ษา

กี่ารู้ปรู้ะกี่าศัใช�กี่ฎหมาย (ต้�อ)

“กี่ฎหมายไม�ม�ผู้ลัย�อนหลั�ง ” โดิ์ยปกี่ต้�กี่ฎหมายย�อมบื้�ญญ�ต้�ข<�นเพ่�อให�บื้�งค�บื้แกี่�กี่รู้ณ�ทั่��เกี่�ดิ์ข<�นในอนาคต้น�บื้แต้�ว�นทั่��ปรู้ะกี่าศัใช�กี่ฎหมายเป1นต้�นไปเทั่�าน��น กี่ฎหมายจำะไม�บื้�งค�บื้แกี่�กี่ารู้กี่รู้ะทั่�าทั่��เกี่�ดิ์ข<�นกี่�อนว�นใช�บื้�งค�บื้กี่ฎหมาย แต้�หากี่จำะม�กี่ารู้บื้�ญญ�ต้�กี่ฎหมายให�ม�ผู้ลัย�อนหลั�ง จำะต้�องรู้ะบื้/ไว�ให�ช�ดิ์เจำนในกี่ฎหมายน��นเองว�าให�ม�ผู้ลัย�อนหลั�ง แลัะกี่ารู้บื้�ญญ�ต้�ย�อนหลั�งน��นต้�องไม�ข�ดิ์หรู้อแย�งกี่�บื้รู้�ฐธรู้รู้มน�ญ

กี่ารู้ปรู้ะกี่าศัใช�กี่ฎหมาย (ต้�อ)

เม�อไดิ์�เรู้��มใช�กี่ฎหมายแลั�ว กี่ฎหมายกี่!ใช�บื้�งค�บื้อย��ต้�อไปจำนกี่ว�าจำะไดิ์�ม�กี่ารู้ยกี่เลั�กี่กี่ฎหมายน��น ซึ่<�งอาจำเป1น

กี่ารู้ยกี่เลั�กี่กี่ฎหมายโดิ์ยต้รู้ง กี่ลั�าวคอ กี่ฎหมายกี่�าหนดิ์ว�นยกี่เลั�กี่ไว�เอง หรู้อม�กี่ฎหมายใหม�ทั่��ม�ลั�กี่ษณะเดิ์�ยวกี่�นรู้ะบื้/ยกี่เลั�กี่ไว�โดิ์ยต้รู้ง หรู้อพ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์ทั่��ม�พ่รู้ะรู้าชบื้�ญญ�ต้�ไม�อน/ม�ต้�พ่รู้ะรู้าชกี่�าหนดิ์น��น

ยกี่เลั�กี่โดิ์ยปรู้�ยาย กี่ลั�าวคอ กี่ฎหมายใหม�“ยกี่เลั�กี่กี่ฎหมายเกี่�า ”

ยกี่เลั�กี่โดิ์ยต้/ลัากี่ารู้ศัาลัรู้�ฐธรู้รู้มน�ญ กี่รู้ณ�กี่ฎหมายข�ดิ์กี่�บื้รู้�ฐธรู้รู้มน�ญ

สำถีานทั่��ใช�กี่ฎหมาย กี่ฎหมายย�อมใช�บื้�งค�บื้ไดิ์�ทั่��วรู้าชอาณาจำ�กี่รู้

-พ่�นดิ์�น ทั่ะเลัอ�าวไทั่ย ทั่ะเลัห�างจำากี่ฝ่@� งไม�เกี่�น 12 ไมลั.ทั่ะเลั

-พ่�นทั่��อากี่าศัเหนอพ่�นดิ์�น ทั่ะเลัอ�าวไทั่ยแลัะทั่ะเลัห�างจำากี่ฝ่@� งไม�เกี่�น 12 ไมลั.ทั่ะเลั-เรู้อไทั่ยในทั่�องทั่ะเลัหลัวง

เว�นแต้�จำะม�บื้ทั่บื้�ญญ�ต้�ว�ากี่ฎหมายใดิ์ให�ใช�เฉัพ่าะทั่�องทั่��ใดิ์ในรู้าชอาณาจำ�กี่รู้ หรู้อให�ใช�บื้�งค�บื้แกี่�กี่ารู้กี่รู้ะทั่�าหรู้อเหต้/กี่ารู้ณ.ทั่��เกี่�ดิ์ข<�นนอกี่รู้าชอาณาจำ�กี่รู้ เช�น พ่.รู้.บื้.ว�าดิ์�วยกี่ารู้ใช�กี่ฎหมายอ�สำลัามในเขต้ 4 จำ�งหว�ดิ์ชายแดิ์นภาคใต้� ปรู้ะมวลักี่ฎหมายอาญา แลัะ พ่.รู้.บื้.ว�าดิ์�วยกี่ารู้ข�ดิ์กี่�นแห�งกี่ฎหมาย

บื้/คคลัทั่��กี่ฎหมายใช�บื้�งค�บื้

กี่ฎหมายของรู้�ฐน��นย�อมม�ผู้ลัใช�บื้�งค�บื้กี่�บื้บื้/คคลัทั่/กี่ ๆ คนทั่��อาศั�ยอย��ในดิ์�นแดิ์นหรู้ออาณาเขต้ของรู้�ฐน��น ซึ่<�งเรู้�ยกี่ว�า หลั�กี่ดิ์�นแดิ์น“ ” เว�นแต้�

1. “ผู้��ใดิ์จำะกี่ลั�าวหาหรู้อฟ้Eองรู้�องพ่รู้ะมหากี่ษ�ต้รู้�ย.ในทั่างใดิ์ ๆ ไม�ไดิ์� ” (รู้�ฐธรู้รู้มน�ญแห�งรู้าชอาณาจำ�กี่รู้ไทั่ย)

2. สำมาช�กี่ว/ฒ�สำภา สำมาช�กี่สำภาผู้��แทั่นรู้าษฎรู้ รู้�ฐมนต้รู้� กี่รู้รู้มาธ�กี่ารู้ หรู้อบื้/คคลัทั่��ปรู้ะธานสำภาฯอน/ญาต้ให�แถีลังข�อเทั่!จำจำรู้�งหรู้อแสำดิ์งความค�ดิ์เห!นในสำภาฯ ผู้��พ่�มพ่.รู้ายงานกี่ารู้ปรู้ะช/ม ม�เอกี่สำ�ทั่ธ�ทั่��ผู้��ใดิ์จำะน�าไปฟ้Eองรู้�องเป1นความผู้�ดิ์ไม�ไดิ์� เว�นแต้�กี่ารู้ปรู้ะช/มน��นจำะถี�ายทั่อดิ์ทั่างว�ทั่ย/หรู้อโทั่รู้ทั่�ศัน. (รู้�ฐธรู้รู้มน�ญแห�งรู้าชอาณาจำ�กี่รู้ไทั่ย)

3. ม�ข�อยกี่เว�นต้ามกี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศัหรู้อสำนธ�สำ�ญญารู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศั ทั่�าให�บื้/คคลัเหลั�าน��ไม�อย��ใต้�อ�านาจำของกี่ฎหมาย ไดิ์�แกี่�

กี่. ปรู้ะม/ขของรู้�ฐต้�างปรู้ะเทั่ศั แลัะข�ารู้าชบื้รู้�พ่ารู้ ทั่��มาเย��ยม

เย�ยนเป1นทั่างกี่ารู้ ข. ทั่�ต้ หรู้อสำมาช�กี่ในสำถีานทั่�ต้ รู้วมทั่��งครู้อบื้ครู้�วแลัะ

บื้รู้�วารู้ค. บื้/คคลัอ�นซึ่<�งกี่ฎหมายรู้ะหว�างปรู้ะเทั่ศัให�เอกี่สำ�ทั่ธ�แลัะ

ความค/�มกี่�นไว� ง. กี่องทั่�พ่ต้�างปรู้ะเทั่ศัทั่��เข�ามาย<ดิ์ครู้องรู้าชอาณาจำ�กี่รู้

จำ. บื้/คคลัทั่��ม�กี่ฎหมายพ่�เศัษให�ไดิ์�รู้�บื้เอกี่สำ�ทั่ธ�แลัะความค/�ม

กี่�น