Top Banner

of 196

088_Abdellah Hamane

Jun 02, 2018

Download

Documents

Tasedlist
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    1/196

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    2/196

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    3/196

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    4/196

    Abdellah HAMANE

    Tudert-iw di tegrawla

    Tanaga

    Asqamu Unnig n Timmuza2012

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    5/196

    Yessuffe-d yakan umeskar-a :

    - Merwas di lberj n yiij - aric I, HCA, 2005.- Merwas di lberj n yiij - aric II, HCA, 2006.- Rubaiyyat n Omar Khayam, HCA, 2007 (Tasuqelt).- Tisri n tayri, HCA, 2009.

    - Tawait n tayri, HCA, 2011.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    6/196

    IBUDDAN

    Kra n wid yeddmen imruI tmazit akken ad tt-yaru

    Ad tt-yessebded d nnekwaSi Cengialamma d Siwa

    D wid iqublen isnurafAkken ad a-kksen miyaf

    D wid yelin d imerasenDi tefsut-nni berriken

    D wid yemmuten ef tlelliBan-tt d liser ad a-tili

    I umazikksen miyafKra yessarem zik ad t-yafD wid ibedden i yise

    D imezgi i umezruy-nneD abdad i tnettit wed-sS tiddukla gar tarwa-inesBudde-as adlis ad t-ier

    S talwit ad t-yesseher

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    7/196

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    8/196

    - 7 -

    ekk, d yiwen seg uref amaziiuhden ef tmurt-iw tamazit. Kecme deg tegrawla ; ttwaebse,ttumerrte di lebas, Sidi Belebbas, Wehran,

    Lambis, Qsenina, Birdu Ffe-d mi tekfa lgirra deg useggas1962, tirga yellan deg yixef-iw ffent mxalfa !

    Di tazwara n useggas 1956, mi nan dduktur Benzereb ditama n Tlemsan, amejjay-agi ayen yexdem i tegrawla ! Yettarutibratin i uref, yessawal s ameni n umnekcam afransawi, yettawiddwawi i yimuhad s idurar, yettawan s yidrimen i d-yettak sitxeddimt-is akked wayen d-ijemme sur yimarkantiyen n uref

    Asmi i faqen yis-s yimnekcamen ifransawiyen, nan-t ad fell-asyefu Rebbi.

    Deffir tmettant-ines, ur cfi ara ef uzemz ideg i t-nan !Mlaleakked yiwen urgaz di Wehran yekcem-d er tanut-iw yellandi 35 azniq Josef Andrieu (di tallit-agi, isem-is : azniq Ccuhada).

    Argaz-agi, d Ssi med Lgazuz, mi steqsa ansi-tt tmurt-ines,yenna-d seg At Jennad, nemyussan aas, nhedder nekk yid-s eftsertit ; imiren bdan yigan n tegrawla uqten di tmurt n Leqbayel,Icawiyen, iecruraf n Palisru akked Lbiban.

    Yella yiwen urgaz-nnien daen yettas-d ur-i, netta lael-is

    seg Yicawiyen n Wawras. Ur ri ara anta tama, yella ixeddem diFransa, yessen kra n tefransist mai aas, yera tarabt, yefekrasi Leqran Laim, isem-is Ssi ebdella El Awrasi.

    Yella si zik Ssi ebdella El Awrasi-agi, d amenas n ukabar nMessali La, lamena yemgarad yid-s, acku Messali La yugitagrawla di Lezzayer, yeba ad d-yawi tilelli s tsertit akked wawalenn tmesbunay.

    N

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    9/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 8 -

    Di tmuli-s netta, yenna-d aref Azzayri ur yezmir ara iumseni netta akked Fransa ! Taneggarut-agi, ur-s aas n leker,lesla, ijiniralen, ikuluniyen akked ikumunduyen... D ayen i wumiur nezmir ara i wakken ad d-nawi tilelli akked yizerfan-nne sumeni. D akka i d tikta n Messali La!

    Imenasen-nnien yellan deg ukabar-ines, ban ad uqmentagrawla deg ukabar aelnaw P.P.A : 12.000 imenasen i yellan dimaltaen deg ukabar-agi, 9.000 di tmurt n Leqbayel, 3.000 nnien,llan di tmurt Icawiyen akked Meniyya, anda nnien d kra nyimdanen i yellan d imexa ad ttwaesben ef yiudan n ufus.

    Asmi d-ssawlen yimenasen wid yellan mgal Meali La ertegrawla, sbedden tagrawla bdan imenan ger uref Azzayri akk dFransa.

    Ayagi yezwar-d di Leqbayel akk d Icawiyen. Meali La uryebi ara tagrawla i d-yekkren, acku di rray-is Lezzayer s tegrawlaur tezmir ara i Fransa, acku iwala iman-is Meali La d netta i dababat ukabar aelnaw, yessawel i yergazen i yeddan yid-s, wid t-iemmlen di Leqbayel akk d Icawiyen d Meniyya i wakken ad

    uqmen tagrawla-nsen i wumi i iga isem M.N.A, akken admsenen nutni d imenasen n 1954 i igan isem i yiman-nsenF.L.N, wigi d ebban Reman, Krim Belqasem, LerbiBenmhidi, mer Uemran, Meafa Benbulid, BenyusefBenxedda, Muemmed Buyaf, Muemmed Xier, Ayet medusin, med Benbella, Benuda Benmuafa, Benubal Lexer,ebdelafiBusuf,d wiyaran waas imenan ger F.L.N dM.N.Adi Fransa, di tmurt n Leqbayel akk d Icawiyen. Uzzlent

    temmal idammen ger tarwa n Lezzayer!Di Wehran, yiwen umenas ukabar n P.P.A isem-isBenbelqasem Muemmed, netta si tmurt n Leqbayel, yella diF.L.N mgal M.N.A, wwten-t imenasen n Meali LaM.N.A di Wehran s reba terain er tebbu, di eaa di1957 mi yeli er lqaa la d-yeqqar: Ruya li ya xuya, rak ale,Llah yesme-lek!!.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    10/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 9 -

    Mi uzzlen er din ibulisen n Fransa, slan i wayen d-yenna,ddmen-t er ssbiar, dawan-t yela, kksen-as-d tirain, yella dilkuma, yual yejji. Mi yejji, wwin-t ibulisiyen a t-seddin di lbetakken a d-yini anwa i t-yewwten, anwa i d li i wumi i la yeqqar imiyettwet Llah yesme-lek ya li ya xuya, rak ale!!

    Wagi yettewten, Benbelqasem Muemmed, yenna-yasen iibulisiyen n Fransa: Ur ri ara anwa i d li, lli la shetrife, lattlejlije, ur ri, ur iayen i la d-qqare.

    Seddan-t meskin di letab meqqren, yeggumma a d-iqirr swin i t-yewwten acku d abib-is, llan akken d imenasen ukabar nP.P.A.Kra xedmen deg-s n lmenker ibulisiyen, netta yeggummaa d-iqirr, ualen sskecmen-t er lebs n Wehran ekmen fell-as sreba iseggasen.

    Asmi ttwafe, wwin-iyi-d si lebs n Belebbas er Wehranufi-t-id dinna yemla-yi-d tadyant yeran yid-s, buan-t imiyeggumma a d-iqirr!!

    A d-nual s ayen yeran gar-i d Ssi med lgazuz, akk d Ssiebdella El Awrasi, aneggaru-yagi yemyussan netta d yiwen

    weqbayli, isem-is Musa iemmel lebha, yettawan s yedrimenF.L.N.Mi d as-yehder fell-i Ssi ebdella El Awrasi i Ssi Musa,

    aneggaru-yagi yenna-yas-d: Winna ur ttruu ara ur-s, ur hedderara yid-s, atan iemmel listimar, d abib n Fransa!

    Yusa-d ur-i Ssi ebdella El Awrasi ad iyi-yezzem, yenna-yi-d:- Keini tesi iles yelha, yerna teri tarabt, tefe awal n

    Rebbi, win ara k-yeslen a d-yini ad earraw-iw di lenaya-k!! Mad ke teddreatmaten-ik!! La tettakelexbarat-nsen i listimar!!Nni-as:- Imi la eddreatmaten-iw, la ttakelexbarat i listimar! Ayef urk-zzenzeara i listimar?! Ihi, tura kan, ini-yi-d d acu-ten lexbarat ifki, anwa amenas i zzenze? Anwa i d ak-d-yennan nekk daxeddan watmaten-iw?! D acu i d tamubyint i yesa fell-i?!

    Yenna-yi-d Ssi ebdella El Awrasi:

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    11/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 10 -

    - Ala, ur d ak-d-mmaleara! Win i d yi-d-yennan d argaz n lali, uryeskiddib ara, d lmudiyyen ameqqran...- Semme-iyi a Ssi ebdella El Awrasi, a gma, ma ur d iyi-d-tenniara anwa wagi, atan kunwi d ellam i sin yid-wen, ke akk d netta!

    Taluft-agi yessefk a d-tban, acku d taluft n tmeniwt-iw ef lbael,ma yella ssusmefell-as, yettusemma xedmeayagi d tidet!!Tagi dcchada n ur!! Wattenkuruna ccahadata wa antum ttelamun.

    Yenna-d Ssi ebdella El Awrasi:- I yi-d-yenna d Ssi Musa Ameyan.

    Imiren, ddme tameyant yellan ur-i d taqdimt, rue erMusa Umeyan, kecmeer tanut-is. Akken i d iyi-d-iwala, yeffe-d ur-i, yemsalam yid-i si lenak, yessereb yes-i aas, almi i d iyi-icuba Rebbi yeskaddeb fell-i Ssi ebdella El Awrasi!! Skaddbeiman-iw deg wayen i sliseg yimi-s, la ttxemmimegar-i d yiman-iw amek ara xedme?!

    Musa Umeyan, yewwi-d yid-s mmi-s di lemer-is amayen,yesam-it ef ukunewar, yeef talawat deg ufus-is.Nni-as i Musa Umeyan:

    - Yya-d ad neffeer berra, wae-k ef yiwet tawsa.Yenna-yi-d:- Nid lxir?!- Nni-as: D lxir kan.

    Yenna-yas i uxeddam-is: ur-k taanut si swayes ara d-uale.Da neffe nekk yid-s ef lweda d wezgen n wass, wwi-t eryiwen wezniq yexla seg yimdanen, ala nekkni di sin, nni-as:- Amek a Musa Umeyan, d acu k-yessawen tcehhde fell-i s

    ur!! Mi d as-tennii Ssi ebdella El Awrasi: Ur ttamen ara Ssiebdella aman, atan d axedda n watmaten-is, yeznuzuyimenasen i Fransa?!

    Yenna-d:- Ala, ur d-nniara!Nni-as:- Tenni! Ma tebia k-ssemqabaleyid-s tura, ad ak-t-id-awi, ad-yini ayen d as-tennifell-i s yiles-is?!

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    12/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 11 -

    Da yewhem, yembeddal wudem-is, yenna-d d tidet nni-as!!- D acu n tmubyint i tesifell-i, anwa i zzenzeini-t-id?!- Musa Umeyan: Cukke-k!- Amek i d iyi-tcukke, ini-yi-d ayef?!- Musa Umeyan: Axaer tettlusu mli, yerna tettewwise, urtxeddmeara, ur tettakeara letab i werwi!- D tagi i d lefhama-k tameqqrant i k-yessawen ad iyi-tcukke, uad thedrefell-i s ur i wiya?! U yerna werin telli tedewt yakk dlxilaf gar-ane!! Tagi mai d lxedma n yergazen yelhan, s lehdur-ikamzun teni-iyi!

    Yenna-d Musa Umeyan:- Ih, yehwa-yi! Cukke-k, ccah!! Nni-d ayagi, i tura d acu tebi?!D acu tettnadi, d acu d ak-yellan di lbal, d acu ara txedme?!- Mazal-ik di tidderelt-inek? Ur tennecame, amzun d iseakkedtirrugza i txedme!! Ula d ssma ur t-id-tessutre?! Ur tezzimeiman-ik ef wayen i txedme!! Ihi ke d bab n yiil azuran, adtelmeu a d-tiniccah?!- Musa Umeyan: Nni-t-id, u ad as-d-alse! Ayen nni, nni-t!

    Yema yixef-iw, afus-iw di lib, ttewwle a d-jebdetameyant u a t-wwtes snat terain s idmaren, u ad as-rnutis-tlata ger wallen, a tent-ya ef yimi-s afuan! Yelem-iyi, yernayeqer-iyi, ixukan ad iyi-yewwet!!

    Sserse ixef-iw er tegnit, mzennadent wallen-iw, yebekwul-iw, mmekti-d mmi-s amecu di lemert-is amayen,mmekti-d tameut-is ara yeqqimen d taalt ef waed ecrin daseggas, mmekti-d yemma-s tamebunt ala netta i tesa, mmekti-

    d lemala-inu i Leqbayel yakk d Imazien s umata, amek ara neaqbayli am nekk ef wawal ma izad-as?! Yezzi leqel-iw, kkse-dafus-iw yellan di lib d uad-iw yellan di lqer!!Nni-as:- Aql-i rue, i-k di talwit. Aql-i esbe-k d argaz, a k-anfea k-yeqer yiman-ik, mi ara d ak-yekkes lemeq u a d-tuale erleqel-ik.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    13/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 12 -

    Nni-as awal-agi, da uale-d s uiwel er deffir, ammer a yi-d-yernu lhedra i wumi ur zmiread ebre.

    Rue i-t, ttwaelme, anaqal mmute yerna ebre,semme!! U yerna zemre a t-neamay(lemd) i sidi Rebbi imiur t-niara!

    Imiren uale-d er tanut-iw, ufi-d Ssi ebdella El Awrasi,netta d wecrik-iw la heddren. Mli-as ayen i xedme, sekkne-astameyant i wwi, yenna-d:- Lemmer d i riad taweer wayagi yalfi ur d ak-d-qqareara!!- Ihi ruur-s keini, behdel-it ef wayen yenna, ef lekdeb yakk dtnaga (cchada) n ur, imi netta d lmudiyen, u d awaani ameqqran,akken i t-tettwali keini, u yettwali iman-is netta, d bab nteqbaylit yakk d tmusni tameqqrant!- ebdella El Awrasi: Ke tsemme-as, ma d nekk welleh ar dat-awe, a t-behdle, u a t-xzu am ccian, u a t-xei s leqeameqqran ara yawin acasi tasa-s.

    ebdella El Awrasi, s lamer n Ssi med lgazuz, yual d nettai d ameqqran ifadayen dagi deg Wehran. Asmi la heddren ef La

    Lebib Ccerfawi akken a t-nen, acku d axeddam di tiwant, ditlemmast irumyen, akken ara yekcem ineslem er tiwant n Wehrana t-id-iqabel s leqder d lerma ad as-yessemer ccan, u ad as-yequtaawsa yeba.

    Lebib-agi, ssufen-d fell-as yimdanen lexbar belli d abayu,acku zeddiget llebsa-s, la d-qqaren tesserwa-t Fransa! Netta meskind axeddam ef yiman-is, ssnearraw-is d yessi-s banen di ttrebga nbaba-tsen, d arraw n Lezzayer ieqqaniyen!

    Nni-asen:Atan ma yella urgaz-agi yeznuzuy atmaten-is, d nekkara t-iemnen u ad fke ixef-iw ad yettwigzem deg wemkan-is!Fkan lerma i wawal-iw, an-t ur t-nin ara, isellek-it Rebbi.

    Yella yiwen ubulis d awehrani, isem-is Belxir d aezfan, urihedder ara irkell, ad as-tinid agugam!! D bab n lxir, u ma yellaafus-ik yexdem-ak ccer, netta yexa! Ileu netta d yiwen ubulis-nnien d awehrani d uday! Qqaren-as ener, d afuan, d aqjunamencuf, d ilef imee Yettsibbi inselmen, yekkat-iten,

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    14/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 13 -

    yettdeggir-iten di ssuq n Temdint Tajdi, ulaedd wi ur nei amxixseg ufus-is! Mi la heddren akken ad wwten Belxir abulis, nni-asenur kkatet ara Belxir, wwtet ener, d netta i yuklalen tamettant.

    Imdanen di lawan-nni, kra ineslem yellan d axeddam di ddulan Fransa ur-sen d axabit, ayagi mai d leqq! Yiwen wass, wwtenBelxir, uzan-t deg uqerru, tezga-yas-d ddaw umeu, teffe siliha-nnien, ur yemmut ara, ma d ener i ixeddmen alatiberkanin, winna ur t-wwiten ara! Belxir, alamma d ass-a mazal-ityedder!

    Ttuale-d alamma d ibiben-iw, El Awrasi akk d Lgazuz,neqqar-as Lgazuz, imi d a-d-yenna yesa lewzin n lgazuz! Yiwen

    webrid, nella nleu nekk yid-s di teaa, iwala akamyun nlgazuz, irula ihedder netta d umenhar ukamyun deg ufus-is akarnid westilu. Mi d as-nni ad ddu yid-k, ad wali anda txeddmemlgazuz, ad iyi-d-yini: Ur stufaara ass-agi, ar tikkelt-nnien! Yald abrid mi ara s-ini:Yya-n ad nawe er lewzin-inek, yezgayeqqar-iyi-d: Ar tikkelt-nnien, ur stufaara!

    Yiwen wass, nedda zdat uewwar, nni-as: Yya-d a d-

    newwer nekk yid-k, yenna-yi-d: ur d-lsi ara imelsa yelhan amke, alamma lsi-d akustim, u ad eletamart-iw mliimiren a d-newwer! Qbel tamesbanit n tmeniwt n dduktur Benzereb, yenna-yi-d:- I kunwi dagi deg Wehran, ur txeddmem ara ula d kra ef tmettantn urgaz-agi, ccahid a fell-as yefu Rebbi?!- Nni-as: I nekk d acu tebia t-xedmewed-i?- Yenna-d: Mai ala ke wed-k, lumma merra s ujemmal ad

    tuqmem tamesbanit ideg ara d-tesbanem i Fransa lquru d wurfan-nwen, d unezgum ef tmeniwt n Benzereb.- Ssi med lgazuz: A tt-tebdu ke, a d-tjeme ibiben-ik d

    warraw n tmurt-ik akk d inelmaden yeran yid-k di lmedrasa nLfala. Ad tebdum annect-agi, ad tubbe er lpur lamarin, adtafe din Ssi Bulam, d arifi! Qqaren-as: SNP, BulamBenmuemmed, d netta i d asandikalist ixeddamen n lpur, a d-yeddu yid-wen, a d-yawi yid-s kra ixeddamen n lpur ara yilin yid-s,

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    15/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 14 -

    ara ken-iawnen, ad lun yid-wen di tmesbanit. Ma d nekk a yi-d-tafem zdat lewzin n Basus, la ken-ttrau, a d-nali er temdint aasn laci ara yeddun yid-ne. Ma d ke akk d imeddukal-ik, ili-k damezwaru di tmesbanit mi twalaaas n laci i d-yernan ur-wen,ual-d er tlemmast ned aneggaru.Nni-as i Ssi med lgazuz:Atan ayagi a t-xedme u ad yeruncalleh!!

    Bdis warraw n taddart-iw, amezwaru d Ciranaher d Ciranemmar, d Ciran Wela, d Ayet Werab umar, d amanCeban, akk d widak i ssne qqaren di llisi Franku-Arab:Benmemmer Milud d yebiben-is, d widak n Lmedrasa El Fala:Belkamel Sidmed, Benmer mida, amidi med D waasnnien, mai d yiwen a t-id-bedre! Nemsefk ttiad, ad nemlil di

    eaa, da nemlal din, nuder er lpur, nedda ef lewzin nBasus, ur ufiara Ssi med lgazuz!! Nnigar-i d yiman-iw: Mazalur d-yewwiara membed a d-yeleq u ad nemlil merra.

    Nrudi sin yid-ne, nekk d Ciranaher, nesteqsa ef SNPBulam, ssawen-aur-s, Mi nemlal, nni-as:

    - Ata yuzen-iyi-d ur-k Ssi med lgazuz, ma twejde ad nuqemtamesbanit?! A -tiwne ad teddu yid-ne, ke d ixeddamen nlpur!

    Yenna-d:- Alit er zdat n Basus tura ad neleq ur-wen.

    A ziemma ixeddamen llan wejden, msefhamen gar-asen,nekk ur ri! Qbel ad nawe er Basus, yeqle-d kra yellan daxeddam di lpur, ahat 400 neugar! Rnan-d s inelmaden yeddan

    yid-ne, la ttmuqule anda ara wali ger yimdanen abib-iw, Ssimed lgazuz netta ulaedd-it din!Nebda-d tikli ssyenna, er Sidi Lhewwari la netteggi

    aya Lazayer, yesqe lisimar, simmal laci rennun-d lateddun yid-ne Sidi Lhewwari, rue des jardins, akk d ruePhilippe, tigti imezdan wedrum-agi d Leqbayel.

    Tamesbanit simmal trennu tettimur newwe-d er la placedarmes, nuli di Bd Joffre la nleu alammi newwe er

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    16/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 15 -

    eaa, yenel-d uref n Mdina jdidaur-ne, ar almi nual malin-d yera seg igenni a d-lin ef yexfawen imesbunay yellan yid-ne. 10 ddqayeq membed wwent-d snat les helicopters n lapolice d isikriyen la ttferfirent nnig iqerray-nne.

    Swayes newwezdat n lebs, atan si tama-nnien wwen-dles gardes mobiles yakk d ibulisiyen, kkan-d si les plateau qusmen-a-d er zdat n lebs.Si tama-nnien, at Lemri slan-d i leya-nne: aya Lazayer,yesqelistimar, iemrawiyen kkan-d si tama-nnien, tenel-d akktemdint n Wehran ! Nuqem iadarmiyen d ibulisiyen di tlemmast,ualen ur d-ttbanen ara gar-ane!

    Aref n Wehran ihajen, zdat n lebs ger Lemri d Mdinajdida, dinna bdan kra imesbunay la kkaten di les gardes mobiles dibulisiyen s yera, kra n yergazen imeqqranen d imesbunay i layetteggien di tlemmast : Ur kkatet ara s yera, ma ulac a ken-id-

    wwten s rra! .Ibulisiyen, la d-ttewwiren laci si les helicopters , bdan les

    gardes mobiles yakk d SRS la ttaafen laci la ten-ttarran s

    akemyun.Imiren, nekk uale er tanut-iw, ugade ad iyi-fen. Degwebrid mlale-d yiwet trumit, yu-itt lal deg webrid tleu tewwi-d mmi-s d amecu, d alufan di tkerrust, ugadefell-as a tt-wwtennea tt-nen imesbunay ihajen.Nni-as s tefransist: Yya-d a madam, kcem-d er tanut, si swayesara tfak tmesbanit. Ssaa ad tili d 3 tmeddit, tekcem-d er tanut,belletawwurt, fki-as akursi teqqim azal n ecra ddqayeq, ar almi

    d-tesla i zzhir ikamyunen n SRS yakk d les gardes mobiles tenna-yi-d: Ldi-yi-d tawwurt ad rue, nni-as: Ru di ler-im, ulfayid-s am wakken tugad-iyi ula d nekkini.

    Ldi-as tawwurt, tessufetakerrust n mmi-s tru, sli-as-d sisdaxel n tanut mi tt-steqsayen SRS ansi d-tekka, andi tella, tenna-yasen: Dyiwen ukumirun i yi-yesskecmen er tanut-agi iseg d-ffetura, mi d-slii lhedra-nwen.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    17/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 16 -

    as akken, tamesbanit yakk d tazzla n trewla imezdatkemmel aralmi d-yeli yi!

    Azekka-nni, tkemmel tmesbanit, imdanen sseren yakktiuna n wudayen yellan di Mdina jdida.Nekkni s imesbunay nruer wezniq Muemmed Lekbir, dinnallant tuna n Wudayen ixeddmen ure, znuzuyen yemruen-agi itulawin. Deg wezniq-agi merra, llan sin yenselmen i yesan tiuna dimruen: La med merlin akk d La Lusin Bublanza.Imesbunay, ran tiuna n wudayen nekk lli gar-asen la d asen-qqare: l insan li yesreq wella yeddi ebba nta llwiz, naneddebuh, na maranac cceb xayen, na umma tebi luriyyantaha.

    Di lawan-nni, aref yessudes iman-is as imdanen merralluen, xuen ulaedd deg-sen win yukren! Llan di tlemmast-nnekra n yemkeren, maca, ulaedd win yukren , lvitrinat n yemruenakk ttwarrent s ifassen imesbunay, ure yers sufella n tbitrinin,ulaedd win yeddmen seg-s kra, yeqqim yuzzar di tuna, yiwen urt-yeddim!!

    Tameddit, tiuna yeznuzun tamuit s ujemmal yellan d aylan wudayen, imesbunay ran tiwwura-nsent akken ma llant fkan-asent times, kra yellan deg-sent yera.Mdina jdida, tual d abbu!! Ad tettwalideg-s imsensiyen n tmes sumubilat-nsen akk d iqudas n waman.

    Taanut n Benmergi, d uday, anda llan tlata ixeddamen-inesd inselmen si Wehran, yiwen isem-is Belqasem, d aqbayli si tama n

    Weqbu, netta ur yettikki ara deg useri membid i la d-yettmuqul,

    ma d iwehraniyen ixeddamen n Benmergi, nutni i d imezwura saseri n tanut n wemellem uday i wuur xeddmen.Daen yiwen Wuday-nnien, ur-s taanut n llebsa deg

    wezniq La asan , netta d agennay, fkan imesbunay times itanut-agi, ur yeqqim deg-s ula d kra, ala leyud ssqef i yualen diberkanen !Uday-agi bab n tanut, nessen-it yessen-a, yella d lar n mmi-s nemmi Belid, nekcem ur-s, nehder yid-s ula d tafransist ur tt-

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    18/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 17 -

    yessin, yessen ala tarabt akk d tmazit n Beccar yes-s i nellanhedder yid-s.

    Nekk s yimmad-iw, wagi, bi a s-udde taanut-is segimesbunay, maca, ur zmire ara, yuer wasif n uref mi ara d-yemel! Kra yesa, yual d timulin, ned ambuxx i s-yeqqimen alatlata iqerra n tmacinin n tegnayt (lexyaa), acku d uzzal gran-d urrin ara, ma d wabel-nsent rant.

    Mi d-iruWuday azekka-nni, yewwi-d yid-s sin warraw-is. Miiwala taanut-is, d kra yesa tea-t tmes la yettru yesnexfat,yesselqaf yual deg-s nnefs, tiemmal imeawen la ttazzalent seg

    wallen-is am lehwa!! Ula d arraw-is imecuen la ttrun mi walanbaba-tsen yettru. Di tanut n mmi-s n emmi Belid la d-yeqqar: Inekk d acu d awen-xedme, deg wacu d aken-urre?! Nenekkam kunwi, mai d arumi itetten aelluf. Nekk d Azzayri amkunwi, yemma d baba, d tmeut-iw ur ssinen ara tafransist, dtarabt i la nhedder deg wexxam, amek a liran-iw, ulaedd yakkdeg-wen win ara yi-iudden si lmenker-agi yeran yid-I, ad iun

    wul-is i wudem n Rebbi?! Ma yella deg-wen win i urrenewin i

    wumi xedmeccer a yi-t-id-yini!!Mi tedda tmesbanit, rue er Benbelqasem Muemmed,er tanut-is yenna-yi-d:- Ke tellid amezwaru di tmesbanit, wala isikriyen mi d aken-ttewwiren si les helicopters, isekriyen-nni ssne-ten, atan a k-fen si sways ara d-ffent ttawer, ruad trewlesani ara teffreiman-ik, atan a ken-ddmen yakk, yiwen yiwen!!

    Azekka-nni, Uday lar-nne, la d a-yettellil akken ad na

    fell-as tlata iqerray n tmacinin, yenna-d: iwnet-iyi fi sabil llah,sellkuni bac nerel men had leblad, nru end bni emmi fLmurib.

    Nrus axxam-is newwi-d iqerra n tmacinin, yeggull akken adne ur-s imekli. Tameut-is tamebunt, teli-yas-d tadist ef setta

    wagguren si lxela n wayen yeran i tanut n urgaz-is.Ur nei ara imekli, tameut wwin-tt er ssbiar niqal

    temmut! Newwi-d iqerra n tmacinin di tlata yid-sen s 75 alef, ma d

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    19/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 18 -

    lxaer-iw ur yetthenna ara! Ugade ibulisiyen ad iyi-ddmen sitanut-iw, rue er dda ebdella Benebdelwaed, se ditanut-is, deg wezniq n Bufarik.

    Azekka-nni, wwin acrik-iw si tanut! Isem-is Uyeya Rabe,ddmen-t SRS ef tmanya n be, wwin-t er stade Montral,an-t din teltiyyam, taguni er lqaa, i labla lmekla.

    SRS fkan-as amxix, ssxeren-as akk udem-is, netta, yella yesatamart d taberkan d aalawi. Mi d as-d-elqen, yenna-d ayen yeranyid-s d tyita, d ayen ur iqebbel leqel! Yenna-d: Walayiwen SRSyesa aamar am nekk, nni-d gar-i d yiman-iw: wagi a t-afe damaddi, amzun d gma di ariqa n ccix Lalawi! Mi muqleur-s,ula d netta imuqel-d ur-i, nekkini feres yes-s, mi d iyi-d-iwala lattmuqule ur-s, yenna-yi-d: Bonjour, ula d nekk nni-as:Bonjour!Da, yekkes-d si lib-is timqestin, yua-d ur-i yeef-iyiseg uamar, ihucc-iyi, yegzem-it s lemqes alammi yeur akbub segufus-is, yenna-yi-d: mange la, vite (iwel e aamar-ik!, feakbub n tamart-iw deg ufus-iw, biat-eggre, netta yewwet-iyi-ds casse tte s imi, yenna-yi-d: met la dans ta bouche (ger-itt s imi-k

    ffe-itt)!. Imiren, greaamar-iw s imi-w, bdila teffe, ileadiru, netta yeggumma ad yeixxer si zdat-i!!La ttrauad iyi-yanef, ad iruakken a d-ssusfeakbub-nni

    uamar yellan deg yimi-w. Da yewwet-iyi-d s uqeddam gariarren-iw, er tlemmast n tamiwin iuza-ayi di tmellalin, yenna-yi-d: avale espce de con . Yerna-yi-d tiyita-nnien s casse tte sameli, da ur riiman-iw anida ddi, lief wudem!

    Mi d as-d-elqen, udem-is yual d aberkan, ifa-s tbeddel ur

    t-tetteqale ara!! Netta la d a-d-ihedder di tanut, nekkni direba, la ndess alammi nfelleq, yual deg-nennefs, netta meskinyemeq isabb-a-d, yenna-d: la tettasam ula di twait a Leqbayeln twait!.

    Da, nekk imiren i rue er lagar, fe tamacint erLezzayer, ssyen er Tizi-Wezzu, er taddart-iw, akken ad sserqeiman-iw ef ibulisen n Wehran.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    20/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 19 -

    Di taddart, ufi-n Areqi n At aman. Yekcem di lictterir, yeqqim netta d yemjuhad, nni-as: Ma ad iyi-tqeblem adkecmed amjahed yid-wen?!

    Di lawan-nni, meiye, ad ili di lemer-iw 19 iseggasen,yeleq-d er dinna Ciranaher ad fell-as yefu Rebbi.

    Uli er xwali, akken a d-re xali Muend ad fell-as yefuRebbi, nni-as: Ad kecmeer lictterir, yenna-yi-d : Ruadtxedmeef yemma-k, ad temmre axxam-ik, ad tessaliddunit-inek, ala ke i tesa yemma-k, gma-k meiy ur-s 15 iseggasen,ula wi ibedden ur-s,ulamek ara a t-teewed-s!.Nni-as i xali:- Bia d-awitilelli i tmurt, ised lerma i uref, a d-nerr tamurt i-kksen irumyen akken ad ifak umerret ef Leqbayel yeddren degidurar d iecruraf, d lif akk d la, ad nual d lens am wiya.

    Yenna-yi-d:- Annaa mmi, nekk ssned acu i d lgirra, xedmetin n Lalman,atan tebiad truead tefkeiman-ik i terain yakk d lmut! urkad tiled timellalin ara d-teesi lictterir!! Atan tettnadiad

    temmte di tegi, a k-en wuccanen, ula d amal ur k-ttafen araakken a k-melen! Nekk d xali-k i k-iemmlen, yemma-k d weltmatameyant, ur d as-bi ara lqer n lmut-ik. Atan ma true erlgirra, nekk berradeg-k seg wass-a, ur d iyi-tessine, ur llid xali-kula d aar idammen i d a-icerken a t-gezmeyid-k!

    Nekkini meiye, ur wwie ara ecrin sna, ur jerrbe urssineddunit. Lhedra n xali ur d iyi-teib ara, eqrelehdur-is, mid as-nni ttebqa la xir, la yettru, yenna-yi-d: anna a mmi, ma

    yeba sidi Rebbi seban-it ad teffeFransa, mai ala s idammen-ikkeini, uqten aas am ke, ual ur yemma-k, rez tudert-ik,acal i teel teqqim fell-ak, terwa lemayen alammi d-tewweteswit meqqred argaz, ad tezzuzfe lif fell-as, tura a tt-teead tefkeiman-ik i lmut?!

    Kra yerexali ad yessexsi ajajin tegrawla i la ireqqen degwul-iw yakk d lmuxx-iw, ur yezmir ara!

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    21/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 20 -

    Uale-d er lara n At aman, yumayen membed walaArezqi mmi-s n emmi, netta d imeddukal-is, nni-as ad kecmeer lictterir. awde-as-d awal, yesueg telt merrat!! Ur yebiara a yi-d-yini ala, zdat yemjuhad yellan yid-s, yenna-yi-d: I keni tzemre-as i tmekelt a tt-teddme u ke amzun d aqecca,ma tekkek-ik-id, ad ak-ter aemar, ni ad ak-teclex taru!Ikemmel yenna-yi-d: Ke d ajebub, ad tezzure..! A timint nyergazen, aya kker ssyagi, mazal ur tewwieara d argaz!

    S wawalen-agi i yi-d-yenna di lawan n temi, icuba-yi Rebbiyeqer-iyi, yekkes sser fell-i, yessemi ccan-iw, ur d iyi-yesib ara dargaz! Rfiaas!!

    Uale-d si tmurt n Leqbayel, rue-d er Micli ad feumubil er Lezzayer tamanet akken ad fe tamacint er

    Wehran, mlale-d Ciranaher, ula d netta yeba ad yeffes adrar,dadda-s Sliman ur t-yei ara, u netta yella yejwe ilul ur-s weqcicisem-is Nureddin. Imiren di lemer-is amayen, d yelli-s n dadda-sSliman i d tameut-is, uaher yesa yemma-s d baba-s.

    Mi nemlal deg yiwen ukursi n umubil ara -d-yawin er

    Lezzayer, aas i nehder nekk yid-s; yenna-yi-d meskin: D ayenyerwel wul-iw seg wexxam-iw, si baba akk d yemma, si tmeut-iwakk d mmi meiyen, nekk ad rues adrar, anida teddinekk adddu, ma tkecme ula er leber ad newwet s lemes di sin yid-ne!

    Newwe er Lezzayer, nensa deg usensu, be neeftamacint er Wehran, dinna nemlal d Ssi Meqqran n Tirwal, isem-isBensadeq, yesa taanut di Budu, tura qqaren-as Ras-lma.Nella

    nhedder di tmacint s leqel di tlata yid-ne, mi d as-yenna aheryeba ad yekcem d amjahed, di tmurt n Leqbayel ugin a t-awin,nnan-as :ur nettawi ara laci aas, ma ulac ad neuqet, listimar nFransa ad ifaq yes-ne, ruet ad teffem s adrar anida-nnien,tamurt n Lezzayer meqqret, sani truem kif kif, ssulet sandaulaedd imjuhad! ef waya, nekkni ad nru ad nnadi ef ljihadanda-nnien!

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    22/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 21 -

    Ssi Meqqran Bensadeq, mi yesla awal-agi, yenna-ya-d:Ihi,nekkini ssneimjuhad, di Budu (Ras-lma), d nekk i d asen-yettakenlmakla, d nekk i d asen-d-yettaen ddwa, d nekk i d asen-yettawinllebsama tebam a ken-awi alamma d ur-sen, ad truem yid-sen ad tjahdem.

    Nemfaraq mi newwe er Wehran, nekkni yakk d SsiMeqqran, nemyefk ttiad i wakken ad nruur-s er Budu. Nettaikemmel abrid-is, nekkni neqqim di Wehran. Nekk, la teffreiman-iw, beddleamiq ideg gganeRueer gma Smail, steqsa-tma yella ttnadin fell-i ibulisiyen, yenna-yi-d : Ala.

    Ciran aher, iru ur wemellem i t-yessexdamen yeddemidrimen-is i yellan gran-as ur-s, neef tamacint n Belebbas, i

    wakken ad nruer Budu ad neffer iman-nnedinna, si swayes aranaf abrid er lictterir.

    Nu-d di Belebbas acekkar n lbac, nuqem deg-s rremman dufermaj yakk d ttmer d werum d lgau, nenna-d ad a-yili d awina t-ne ma nellu.

    Mi neef lkar er Budu, tela yes-neazal n 20 ikilumitren,

    ebsen-a-d iadarmiyen, ulin-d er lkar la ttmuqulen nnekwat nyimdanen, mi ten-walayebda wul-iw la yekkat, ugadead iyi-fen,mi d-wwen er Ciranaher d netta i yeddmen acekkar n wewin id-newwi, yenna-yas uadarmi s tefransist: D acu yellan degucekkar?. Yessers-d acekkar akken a t-inadi, neqe-d ur-snekkin, nni-as s tefransist: Dligrunad! Da, aadarmi yedduqes,iil d lbumbat, mi imuqel s acekkar yufa d rremman, imiren nekkreqed tasa, yenna-yi-d s tefransist, s wurfan: Urd ak-yeib

    ara lal? Awi-d nnekwa-k! fki-as nnekwa, yenna-yi-d: Ers daksar anda llan iadarmiyen-nnien! Rse-d, beddezdat-sen, winyellan di lkar mi ifuk anadi yers-d, yenna-yas ccaf-nsen: D acu itufiur-sen?Yenna-yas uadarmi: La yettmesxir fell-i!Nni-as: Mass aadarmi, yesteqsa-yi u nni-as-d tidet, d ligrunad iyellan deg ucekkar, ur skaddbe ara fell-as, ur ttmessexre ara, dligrunad s tidet! Iadarmiyen yakk reqen d tasa, yenna-yi-dccaf-nsen alier lkar, ruad true!

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    23/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 22 -

    Ulier lkar, di tazwara mi d iyi-yessers llila ttergigi, iledibulisiyen n Wehran i d asen-d-yefkan isem-iw i wakken adttwafe, aher abib-iw mi iwal elqen-iyi-d yefre! Uale-d samkan-iw qqime, nkemmel lehdur-nneamek ara nexdem.

    Newwe er Budu, nesteqsa ef tanut n Ssi MeqqranBensadeq, nufa-t, neqqim ur-s, yefka-ya lmekla d lqahwa,neswaTameddit yewwi-yas agaraj-ines, deg-s lbir n waman akkd tcicmet (v.c), yefka-ya usu d tduli nees, yenna-ya-d SsiMeqqran: Tlata wussan ne reba, a d-yas ur-i lxi n litial siTajmunt aken-yawi yid-s. Neqqim ur Ssi Meqqran tlata, reba,xemsa wussan, ddurt-nnien, litial ur d-yusi ara ur-s, nwala iman-nneneqqim aas, tuit, lqahwa d tguni, kullci bael, neqer iman-nne!

    Qqaren s teqbaylitInebgi n yiwen wass d afessas, inebgi nkull ass d amessas; nnig tlata wussan ddem adebbuz er ger wallenreel-as!

    aher, yenna-yi-d ad ualeer Wehran neer tmurt n Leqbayel,ma yella true s adrar, uqem-iyi-d ttilifun ur Ceban mmi-s n

    emmi-k, aql-i a d-ase ad ddu yid-k, akken i nemahad urk adiyi-tee! Nni-as:aha, yenna-d: urk ad tettu uun nttilifun 26801 er Wehran.

    aher yual-d si Budu, ma d nekk qqimeer Ssi Meqqran;asmi wala lxi n litial ur d-yusi ara, fe tamacint n lexyaa ditanut-is, la d as-ttxii lewaye d imelsa i wakken xerum a d-elliayen i la tetteur-s.

    Qqimedi Budu aggur, la ttrauseg wass-a s azekka melmi

    ara d-yas lxin litial ur d-yusi ara!aher, yewwi uun n ttilifun n Ssi Muend Welusin, akkena d-yehder yid-i si Wehran.Uqme isem i yiman-iw: Azwaw, acku ugade ibulisen ad iyi-fen s ttilifun, wee-t er gma akken a d-yehder yid-i si Wehranma yella at iewwdan (ibulisiyen) la ttnadin fell-i ni ala? Fransa

    werin teif yiwen ef tmesbanit, maca, ur-sen lexbarat n yal

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    24/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 23 -

    yiwen d acu yexdem, gma Smail yehder-d yid-i, yenna-d Atiewwdan ur ttnadin ara fell-i.

    Ma yella d Leqbayel-nne di Wehran, yeffe fell-i lexbar nrradyu kermus, belli ebdella aman, yeffe s adrar er licctterir, lexbar yewwe alammi d tamurt n Leqbayel! Yemma dxwali d imawlan-iw merra slan-t, ma d nekk mazal-iyi di Bidu ffreiman-iw er Ssi Meqqran, ya era fell-i ma ad iyi-d-iawebrid sadrar n lihad!!

    Mi iedda waggur d wezgen di Bidu, Leqbayel n dinnattnadin ad xedme ur-sen, imi ssne ad gni (ad xie) ifeigennayen yellan dinna, la d iyi-steqsayen acal i d iyi-yettxelliSsiMeqqran i waggur, i wakken ad iyi-yernun idrimen u ad ixxresur Ssi Meqqran akken ad xedmeur-sen!

    Ur rin ara belli ur-i taanut, mai d ixeddim i d iyi-yewwiner Bidu, taanut n baba d jeddi rewle seg-s, i deg-s gmaameyan di lemer-is 16 iseggasen, ma d nekk ruead qqace(ad

    wwte) Fransa. Kra n win yeggullen di tessirt a tt-yer, tea nni-s, er Wehran ur zmireara a d-ualeacku yeffefell-i wexbir aql-

    i deg wedrar, ma uale-d ad ttwife.Mi d as-nni i Ssi Meqqran: tewwi-iyi-d akken ad ffe sadrar mai d ixeddim i d iyi-ixuen, ixeddim yella di tanut-iw,teri si taanut, ma yella ur teffe ara s adrar ad rue ertemdint-nnien ad xedme, fiel ma meleiman-iw deg ufilaj-agiideg llan 15 yexxamen!!.

    Azekka-nni, yewwe-d lxi n litial ur Ssi Meqqran,yessemlal-iyi yid-s, la nhedder belli d tarewla i la d-rewle si

    Wehran, listimar la yettnadi fell-i netta yenna-yi-d: Alammawwilexbar-ik i yemjuhad, ur zmireara a k-awialamma fkan-iyi-d lamer nutni.Ssi Meqqran, yemxaam netta d gma-s Ssi Muend Lerbi, yenna-yas: Dacu k-yewwin a Meqqran ad txedme tigi, ayef ur d iyi-tcawre? Atan d aqcic ameyan 19 n sna di lemer-is, ma yellayettwaef a d-yawi ur-nelistimar ad a-ssnegren. Ma yella nan-

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    25/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 24 -

    t irumyen, amek ara tqableimawlan-is, yettusemma d ke i d as-yuqmen abrid akken ad yemmet?!

    Ssi Muend Welerbi, mawen netta d gma-s Ssi Meqqran sayen n diri, d tikli ad myuafen d amennus ufus! Yenna-yas:Dlmual ad yeffes adrar sur-ne, a d-yawi lebla d ccum i twacult-nne!!

    Nekkini, mi walaliala-yagi yeran ef ssebba-inu, ger sinwatmaten, nni-asen: Dayen bele ur teffe ara er lihad efifassen-nwen! Xedme ur-wen cehrayen mai bael imi akkaxellet-iyi-d, xeddme12 n ssaa si 8 n bear 8 n tmeddit, fket-iyi-d 50 alef, s 25 alef i waggur, ssnese-awen-d di ssuma, imi iur-wen, awi-d idrimen-iw tura a Ssi Muend Welerbi, tura adfeabrid-iw ula er leber!

    Da yeldi taxzant-ines, yefka-yi-d 50 alef, yuqem sin d inagen,yenna-yi-d: Txedme ur-I, xelle-k, ur d iyi-tessine ur k-ssine!Nni-as:ASsi Muend Welerbi awer timlilit!

    fe-d lkar, uale-d er Sidi Belebbas, nni ad ewwsedagi sin ne tlata wussan, u ad uale er tanut-iw di Wehran,

    kkse akk awal n wedrar yakk d lihad seg wul-iw!! Nsi dinnayiwen yi, azekka-nni la ttewwise di la Place Carno, alammiwalaSsi med lgazuz yeqqim di lqahwa le grand caf de Francenemwala, yekker-d ur-i nemsalam, neqqim neswa leqhawi, biadxelleyezwar-iyi ixellenetta.Nni-as s tuzzma:- Turre-iyi, tei-iyi alammi Wehran tenneqlab s tmesbanit,tiuna n wudayen rrent, rant, ibulisen fen ttawir-nne si

    helicopters, rewle-d si Wehran, bi ad ffe s adrar, ur ufi araabrid!! Aql-i areamek ara xedme, ke tefki-iyi ttiad akken adnemlil di lewzin n Batus, ur d-tusiara, ur iban anda teddi!

    Yenna-yi-d:- Dayen, mai yiwet taluft i yellan deg uqerru-w, ma tebi adtrue s adrar, ula tura ur ifut ara lal, maca yessefk ad txedmelfida di temdint-agi i wakken a k-awin at wedrar.Nni-as:

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    26/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 25 -

    - Aql-i wejde, ad xedmeayen ilaqen.- Yenna-d: Ihi ruer Ssi Qasi, atan yesa taanut di Bd Verdind netta ara k-yessiwen, ini-yas usi-d sur Ssi med lgazuz.Da, nemfaraq nekk yid-s, seg wassen ur t-ri!

    Ssi Qasi la ttnadifell-as, netta d agennay (axegga) alammi it-ufi, a ziemma ssne-t!! D mmi-s n taddart-iw, nemsalam,nemyussan di Wehran, yella d axeddam ur Lmulud At aman. Mid as-kief tmesbanit n Wehran akk d temlilit n tmusni-inu d Ssimed lgazuz, amek rueer Budu nekk d Ciranaher, amek i d-ualeer Belebbas anda mlaleSsi med lgazuz, amek i d iyi-d-iceyyeur-k a Ssi Qasi.Ssi Qasi yenna-d:- D ayen isehlen, ihi a k-ssiweer wid i tena taluft imi tebiadteffes imjuhad.

    Widak i d-bedre s umata, di tektabt-agi merra mmuten dccuhada; yeqqim-d yiwen seg-sen mazal-it yedder ar tura, wagiyessemlal-iyi yid-s Ssi Qasi, d Ssi med Ccaer arifi, nemlal diLegraba di tanut n med Becce, aneggaru-yagi si temdint n

    Belebbas, netta d argaz ameqqran, yella d amenas aqdim degukabar n Meali La, teef-it Fransa er lebs snat tikkwal.Nea imekli deg useu, nekk d Ssi Qasi yakk d Becce

    yakk Ccaer med. Ssi Qasi ibeddel isem i yiman-is, yenna-yi-d segwass-a nekk isem-iw Aqcic, dagi imdanen merra ssnen-iyi,qqaren-iyi Aqcic, isem-is n tidet Muend Uqasi Bussed dmmi-s n taddart-iw, seg At Dawed, di taggara netta iru erlxedma-s, Ssi med Becce yenna-yi-d : I wakken ad teffe s

    adrar yessefk alamma txedme lfida dagi di temdint n BelebbasNekk, qebleayen i yi d-yenna.Da, uqme-d ttilifun i mmi-s n emmi Ceban, akken ad

    ixebber Ciranaher, belli nekk ad ruesanda ttilin yebkan,ma yella yeba ad yeddu a d-yas er Belebbas, ad nemlil diLegraba di tanut n Becce.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    27/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 26 -

    Ceban At aman, yessaweaxbir i Ciranaher, azekka-nnibe, wwen-d di sin yid-sen er Belebbas; aman Ceban dCiranaher.

    Mmi-s n emmi Ceban, yenna-d: Ad ali yid-wen s adrar,ulamek i d iyi-teem, anda teddam ad ddu.Nemlal d Ssi medBecce, yewwi-yaer Ssi abib Bennasi, abib Bennasi-yagi d

    Amazisi Bni Ssemun, netta d gma-s ur-sen latelier (tarmest,gennin leqmaye).

    Nemlal di seta yid-nedi termest n Bennasi, Bennasi Lebib,med Beccaer, med Becce, Muend Uqasi Bussed, Ciran

    aher, aman Ceban akk d nekkini. Beddlen-a ismawen,uqmen-a nnwamer, fkan-a timeyanin, fkan-a-d lawamir adnexdem lfida, mi d-neffe sur Bennsasi Lebib, aman Cebanyenna-yi-d: Nekkini ur kkate, ur neqqe isivilen ur nesi lesla!Usi-d akken ad ffes adrar, ad nneleker yellan s lesla-nsenam nekkini ne axir.Nni-as: Lihad d lihad kif kif di temdintnideg wedrar, yessefk alamma txedmedi temdint ara k-awin sadrar.

    Yenna-yi-d: Nekk mai d aeddar ni d axedda, ad rue erwin ur ssineur d iyi-yeri ad ssersesnat terain deg yedmaren-isnideg uqerru, tagi ur-i mai d tirrugza!!Maid wara, maid lihad, ax tameyant i d iyi-d-tefkam, atan lkaeakk d nnimruideg yella yisem i d iyi-tbeddlem err-as tameyant-agi i ccaf-inek,nekk bi ad kecme er lihad deg wedrar mai d aqettal nlerwa!

    ere s kra ssnead hedreakken ad as-beddle leqliyya:

    Dwidak iemmlen Fransa ara nen, yenna-yi-d: Win yeban adiemmel Fransa d leqq-is, nekk ur t-neqqe ara!! Ikemmelyenna-d: Lumma n Rebbi temxalaf, llan wid ikerhen Fransa, llan

    wid i tt-iemmlen, ger win d-yesbanen iman-is d win yeffren ur t-yeri yiwen, ccer-agi n lfida ideg i yi tegrem ur iyi-t-id-tennam ara!!

    Wamag ur d-ttruuara ur-wen, berka-yi lehdur-ik a Ssi ebdella,mai d ke i d amendad fell-i, yal yiwen ixef-is deg ucaciw-is, ihiawal-iw aneggaru gar-iyi yid-k, ini-yasen: Nekk ad ffe s adrar

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    28/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 27 -

    mebla timeniwt n lfida, ma yella qeblen a d-uale, ma ulac xi,uqem-iyi-d ttilifun, ini-yi-d ma ad txie iserwula s tqeffalin nimebla tiqeffalin?, ma yella s tqeffalin ur d-ttruu ara, ma yellamebla tiqeffalin a d-rue.Ihi ttebqa wela xir, aql-i rue!

    Yemsalam yid-i nekk daher, yea-ya, yual er Wehran.Rue, rri-as tameyant i win tena temsalt, d Lebib Bennasi,nekk rikra n win yeran lbana n lfida niyeef leslailaq-as adyexdem ma yeggumma a t-nen.Mi rue er Lebib Bennasi, rri-as tameyant n Ceban, fkiinaw i d-yenna, ur yeqbil ara lfida, yeba ad yekcem s adrar n lihadmebla lfida, belli lfida di tmuli-s d timeniwt n lerwa, netta yebaad ineleker.

    Ssi Lebib, ieyyer-iyi akken a d-fke tansa n Ceban andayettili, nekk ri d acu ara d-iteben, ugade fell-as ad as-ceyyen

    win ara t-yenen di Wehran! Fkitansa-ines er Bugaa, belli santafellat dinna i wakken a t-sellkesi tmettant!

    Ciran aher, yeqbel kra teba tegrawla d lmut nid tudert,lexbar ukermus yewweer tmurt n Leqbayel, belli aher atan di

    Sidi Belebbas, lexbar yewwe-d uraher belli emmi-s Sliman, daeggal-is i d as-yefkan yell-is a d-yas er Belebbas a t-yerr ertmurt n Leqbayel. aher mi yesla ibeddel amkan, nella neggan ditanut n Weqcic nettima tiswiin ur-s, yual yettruu erebdella At wuccen akk d ebdelqader, yakk d Ssaid merSsaid, nutni llan d ixeddamen bennun lemxazen n yirden er taman lagar n Sidi Belebbas.

    Yella yiwen qqaren-as: Aparizyan, d Aqbayli n At isi,

    ixeddem dinna, yesseluy lebni mi d a-yesla nhedder ef tegrawlad yemjuhad, netta ur yumin ara s wayagi, yenna-d s ttmesxir duqejjem: D kunwi ara yeqqacen Faffa, ay arraw n lima, ay arraw nDedi?!Ssi med Ccaer, yerna-d er terbat-inu, yiwen isem-is ebbasSiraa d afidayi, nemlal nemyussan uqmen-t-id deg wemkan nCeban, nekk ttaddame tameyant-iw di lawan n lxedma, ma d

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    29/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 28 -

    netta yettaddam tameyant-is deg waggus, er tama n timi-is,yeseb iman-is d akubuy n Marikan!

    Yiwen wass, nedda nekk yid-s er tama ubawar, tella dinna yiwettermest txeddem asar yakk d texzanin n yiwen Wuday xeddmenur-s tmanya ixeddamen d inselmen si Belebbas.Siraa Belebbas yenna-yi-d: Uday-agi ixeddmen asar yettreffe,yesa idrimen aas, yiwet weltma txeddem ur-s, kecmeur-s acald tikkelt, ri lbiru-ines, ri anda ters texzant n yedrimen, mkulltameddit mi ara ffen ixeddamen, netta ad yegri di lbiru ad yuqemlesab-is, yettima wed-s azgen n ssaa nissaa, yya-ad nekcemur-s a t-nen. Nni-as: Ma tewwi-d lamer sur lebha akken at-nen? Yenna-d: ala! Nni-as : Ihi, ayef ara t-nen?!

    Yenna-d: laxaer d Uday, yerwa, yettreffedi tmurt-nne, ad as-nawi idrimen-is . Nni-as: Imi ara nawi idrimen-is a ten-nefk ilebha?! Yenna-d: Ala, a ten-nawi i yiman-nne, i wakken adnebnu ddunit-nne.Nni-as: Nekkini xi tilufa-yagi, nekk mai d amakar, aql-i damjahed. Yenna-yi-d:Mai d tukera!! Axaer d ayla n Wuday

    yettusemma d lelal mai d leram, yerna mi t-nena ad neceltimes ad nessertarmest-ines, ur ttafen ara yakk d acu t-yenan, adilen tena-t tmes!!Nni-as: Ruwed-k, nekk ur xeddmeara tigi!Imiren kan i-t, seg wassen kerhe-t, mi t-wala deg webrid ad berne tikli-wsanda-nnien. Yiwen wass nemlal zdat ssinima, yenna-d: Adnekcem, nni-as ala, netta yeef-d libiyyi yu-d kilu n kawkaw sicelman-is si tanut, yerra-t-id di tcekkart n lkae, mi nekcem er

    ssinima yefka-yi-d tummet n kawkaw, ri kawkaw, rri icelmaner lib-iw, netta la itett yetteggir icelman er zdat-s alammi walatirect icelman gar-ane, sseta deg wemiq-is, acku yeqqim ertama-w.Iawed-iyi-d awal ef termest n Wuday, yenna-d ur yezmirara ad yexdem ayagi wed-s, yessuter-d deg-i akken a t-iwne,nni-as: Ar d xemmmead ak-d-rres lexbar!

    Walaargaz-agi ddrelent wallen-is, yeba ad yuqem tagrawlad wezref n uref d abrid i tukera d wewad waggway n wayla n

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    30/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 29 -

    wiya, tameddit-nni rueer tanut n med Becceyakk d gma-s edda, aneggaru-yagi yella d aarjan di lker n Fransa yexdemlgirra n Landucin d argaz yessnen ameni yakk d rrad amenas ntidet ef tmurt-is iemmel aref.Llan di reba: med Becce, gma-s edda, Bennasi Lebib,med Weld Ccaer. ki-asen ayen i yi-d-yenna ebbas Siraa eftmeniwt n Wuday d waggway n yedrimen-is, i wakken ad yebnuddunit-is nekk mai d imekre ur yelli d tukera i yi-d-yessawen er tegrawla yakk d lihad, ur-i idrimen fki-ten ilebha, rni-as rru-iw. Aql-i ttrau seg-wen a t-tesixxrem siterbat-iw u yerna ur d as-qqaret ara ayen i d-nnifell-as, ammer adiyi-yeef tusift ayagi mai d ayen isehlen!

    Yenna-d med Becce yakk d edda: Winna yettwassen diBelebbas, d amakar, d ahui, d bab n yiil, iacc s lbunya yakk dtukera, wid t-id-yewwin ur-ne xedmen lela d ameqqran, adnwali amek ara nexdem di taluft-agi, a t-nesixxer si terbat-inek, ak-d-nerr deg wemiq-is eqqal Cuib, tthenni ur yettawad ara adyemlil yid-k.

    Tameyant i d iyi-fkan d taqdimt, ur tgerrez ara, mi rueertanut n Weqcic (Muend Uqasi Bussid), kecmeer texxamtyellan deffir tanut kkse-d tameyant-nni, kkse-as-d acarjur,kkse-d tirain awde rri-tent akken llant, akken rue adseddi tarat di tjebubt n tmeyant, teel di tlemmast, yellagma-s n Weqcic isem-is Yusef ar ass-a mazal-it yedder, atan diBir Xadem, baba-s d dda Akli, ixeddem lesla, netta yessen enan baba-s, di reba d atmaten ssnen ad xedmen lesla, yera-yi d acu

    i la xeddme, fki-as tameyant-iw iwala-tt, u yenna-yi-d: Tagimai d lesla ineqqen, ur tettuawad ara, ma truead txedmeyes-s lfida ad tettwife, ad tettubehdale, a k-nen, ruerr-asen-tta k-d-beddlen tameyant-nnien.

    Wwi-tt akken teel terat di tjebubt, rri-tt i eddaBecce, iwala-tt, yenna-yi-d: Wagi d acabcaq mai d tameyant,yerra-tt er lib-is, yenna-d A k-tt-id-beddle.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    31/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 30 -

    Nella nekk daher, fkan-atabesseklinrekkeb fell-as mi aranru a d-nequ taawsa, nettruu ur emmad Arifi, netta daacrun nettawi-d sur-s tibidunin n zzit n umubil , d tibidunin ntlata litrat, nettawi-d snat tbidunin i wass di takuct n tbessekli,tiswiin d nekk i tent-id-yettawin, tiswiin daher.

    Yettili-d erb (aberyar) ibulisiyen deg webrid, a k-d-inin: awi-dlekwae-ik,u ad inadi d acu d-tewwi yid-k! eddan yumayen,yal ass ad as-ini i edda Becce, efk-iyi-d tameyant-nnien deg

    webdil n tin i d as-fki, u ad iyi-d-yini : Ru ar azekka, arseldazekkayiwen wass yesserkeb-iyi deffir-s deg umuu, yewwi-yi s axxam-is, yezdedi Gambia.

    Nekcem s axxam-is, yenna-yas i tmeut-is: Ru awi-yi-dtabidunt n zzit, trutmeut-is, tewwi-yas-d tabidunt am tidak i d-nettawi sur emmad Arifi, yenna-yas i tmeut-is:Ruer ccel-im, teffetmeut, yemdel tawwurt s tsarut, yerra-yas aridu i aq,iumm-it, yekkes-d alday n tqabsiwt si tkuzint yeldi s yes-s tabiduntn zzit n umubil yekkes-d seg-s tameyant!! Qqaren-as pisulimetrayur ur-s taanimt wezzilet, ur-s taanimt-nnien ezzifet,

    ma tebia tt-tweleef tayes lfetla i wakken ad tizif tjebubt, iwakken ad tewwet s lbed, mi tt-id-yekkes si tbidunt tella sdaxel nlkae n lfea n lelawat telseq, tettwaef s ugeum daxel ntbidunt si temert er tayei wakken ur tesqerbub, ur d-tettban ditbidunt.

    Tabidunt tewzen azal n tlata lyitrat, ma telli tadimt-is, a d-tesmirezzit n umubil.

    Tabidunt n zzit kan daya, d tid i nella nettawi-tent-id di tbessekli

    nekk daher, yerna ur neri d acu i d-nettawi!! Alammi d ass i tt-yeldi zdat-i i faqe!!Nni-as i edda: Ziemma akka i txeddmem, ttawi-d

    ayen ur ri, ziemma d timeyanin, acal n wussan aya, seg wass-aur ttawadeara a tent-id-awi, lmuibat-agi!!Yenna-yi-d edda:Atent-id-yawi webib-ikaher, lamena urk ad as-tini, ma yellaifaq la d-yettawi timeyanin, ad ibeddel wudem-is, u ad yettwiefma yella yugad, nni-as: Ur d as-qqareara.Seg wassen, mi

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    32/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 31 -

    ara ilint tbidunin d aher i tent-id-yettawin,yettak-itent i yiwenyesa abiru aba deg webrid n Wehran, isem-is S.N.PBuemad Arifi.

    Asmi i d iyi-d-fkan lamer sur Lebib Bennasi, akken ad neyiwen, yessawalexbarat i ibulisiyen n Fransa, yeznuzuy imenasenyakk d widak i d-iregglen si Lmerruk, wigi i yi-d-yefkan lamer ntmeniwt, llan di reba yid-sen: Lebib Bennasi, edda Becce,med Becce d med Weld Ccaer, aneggaru-yagi mazal-ityedder ar tura.

    Nni-asen:Ay atmaten, nekkini ur t-ssineur d iyi-yessin, urriara ayen i d-teqqarem fell-as, ma d tidet nid tikerkas, nekk at-ne, rru-is yakk d idammen-is d ddnub-is zdat Rebbi ass nlqiyyama atan ef tmegra-nwen di reba yid-wen, Rebbi d inigi, urs-ttayaleara tusift, tebbtefell-asen ayagi tlata tikkwal.Nnan-iyi-d: Atan ef tmegra-nne, d nekkni ara yettwaasbenzdat Rebbi ef idammen-is d tiguelt n warraw-is.

    Azekka-nni, rue er Legraba, ifassen-iw d ilmawentameyant ur tt-ttaddameara yid-i alamma d lawan n lfida, mai

    d akubuy i lli!Deg wass n Ledd anezzak (be), la teddu di Legrabaalammi i d iyi-yebes deg webrid ebbas Siraa, yenna-yi-d:Amek, nekk nni-ak awal ef latulyi n Wuday, ala gar-i yid-k,keini truetessawe-asen lexbar?! Ya waed Zzwawi cekkam(ay Aqbayel acekkam)!!Tura, ad sserejedd n baba-k s terat!

    Siraa-yagi, d nekk i t-yessefen amek ara yeef tameyant,amek ara s-yekkes cckal, nettlusu ajakibu sin wudmawen, tama n

    daxel d arayit, tama-nnien d taberkant, takaskiur-s daen sinwudmawen mi tt-telsiad tkecmes akulwar nier ccicma (V.C)att-tqelbe u a d-teffe s llun-nnien!! Netta yakk d tkaski adteluger yimdanen, yiwen ur k-yeri, si yal udem, si yal tama ur-sleyub.

    Mi ara tewwte axabit, fiel ma tjebde-d tameyant, adteqqim daxel n lib, yella wemiq ansi ara tqerre, qbel aratewwte ad tili tmacwart di lib i yes-s ara tseffe les

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    33/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 32 -

    empreintesma twalaiman-ik ad tettwifead teffretameyantanda ur tt-yettaf yiwen!!Ni, ad tkecmeer ccicma, a tt-teffresi nnig la chasse-nni n

    waman, u a d-teffetelsillun-nnien, tarbat-iw di tlata, d nekk isen-d-yuen tijakiin-agi n Marikan d tiqdimin.

    ebbas Siraa, mi d iyi-yebes deg webrid n Legraba, yesban-iyi-d taanimt n tmeyant si ddaw n lib akken i t-ssefe, yebdauweuf asemma la ileu ef temger-iw d wudem-iw, ul-iw laiebbek yemqental, riad iyi-ine, la s-qqare: Nel ccian, agadRebbi, biad emefell-as ad as-arzeafus-is di lib, ad as-d-kke si sdeffir si tama ufus-is ayeffus,lamena ri yeleb-iyi dilehd mai d win i wumi zemrea t-fe!

    Di lawan-agi, Rebbi yewwi-yi-d asellak, d imserdasen n lalgion trangeres i ireglen iberdan n Legraba s ikamyunen-nsen,ddan-d yid-sen ibulisen s umubilat-nsen, neqen-d s llbuq, uriteffe yiwen seg wemran Legraba, la d-qqaren mkull yiwen adiruur leker a t-nadin, u a d-yefk lekwae-is i ibulisen a ten-muqlen, ad yali s akamyun n leker, yal akamyun ad awin deg-s

    ecrin nitlatin yergazen u a ten-tetbeumubil ibulisiyen.ebbas Siraa amek yexdem i tmeyant-is? Yesfe lateriudan-is di lib, iumm-itt s tmacwart, iqerreb er yiwen wemard aemyani yeqqim zdat n lqahwa yeznuzuy tau, yelsa aqeccabiisenned er tewwurt n lqahwa, Siraa yekna s leder yeleq itmeyant-is s aqelmun n wemar aemyani, nekk la ttmuqule!!Ssyenna, iru ur leker nudan-t, iqerreb ur ibulisiyen yefka-yasen nnekwa, rran-as-d lekwae-is yuli s kamyun, nekk la t-

    ttwali yebed fell-i azal n 15 n lmitrat. Nekk, daen qerrbe urleker nudan-iyi am nekk am laci, fkinnekwa i ibulisiyen, iwala-tt ubulisi yerra-yi-tt-id, uli s akamyun n leker wis-reba, ma debbas Siraa wwin-t deg ukamyun wis-sin.

    Leker, fen abrid er lkumiariyya. Di lkumirayya dabeet: Sani la tleu? Ansi d-tekki? D acu txeddme? Anidatxeddme..? Llimweanekk d Muemmed Ssaid Kudac, netta

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    34/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 33 -

    d agennay, ttruu ur-s tikkwal, akken ad gni (ad xie) yiwettawsa nisnat akken a d-elliameruf-iw.

    Di lkumiariyya, nni-asen nekk d axeddam ur Kudac, dinnekwa-inu ters lerfa-w d agennay. Ibulisiyen, nnan-iyi-d :ualakin! Mi d-wwen ur uemyani i wuur ufan tameyant nebbas Siraa, wwin-t-id wed-s di umubil, umebun n Rebbielxen-t s wemxix alammi yeluli, yual yakk d idim, sfunezren-t.Ibulisiyen n Fransa eqlen-t belli tameyant mai ines, ur llin dimendfen! La steqsayen anwa i yeqqimen yid-s, anwa i ieddan ertama-s?! Ur yeri ara! Ur yecfi ara!! Yenna-yasen:Nekk lli ditlemmast n ssuq n Legraba, mai d ayen ief ara cfu!Di taggara,ibulisiyen xtaren seg-ne azal n 15 n yimdanen ideg cukken,ebbas Siraa yella gar-asen, yettwassen d amakar, ur-s tlatalumat ef tukera!

    Nekk elqen-iyi-d, ugadea d-sqirren ebbas Siraa amcum,u a d-yefk isem-iw u ad ttwife, akken i d iyi-d-elqen ibulisiyen nBelebbas fe-d abrid er Tlilat, rue-d ur Rabe At Mend,sur RabeAt Mend uqme-d ttilifun i gma,yefka-yi-d lexbar ur

    ttnadin ara fell-i, nesa imeslayen swayes nettemsefham di ttilifun,si Tlilat uqme-d ttilifun i Kudac, biCiran aher ad iyi-d-iqabelef zzu n tmeddit akken ad hedreyid-s, Kudac yera belliaheryettimi ur Weqcic, inuda fell-as yufa-t dinna,yusa-d aher erttilifun hedreyid-s, steqsa-t ef ufuan-nni ebbas Siraa maelqen-as-d ibulisiyen niala? Yenna-d aher elqen-as-d. Gre-dnnehta yeran, nni-d atan selkeseg ibulisiyen n Belebbas!

    Di lmeqsud-inu ad uale er Belebbas, kemmle-d abrid

    seg Belebbas alammi d Wehran, ri gma, yefre yes-i, iil adqqime! Ulamek, tamezwarut fkan-iyi-d lesla, tis-snat nemyefklahed nekk d aher; tis-tlata yeffe wexbir n rradyu kermusyewwen er tmurt n Leqbayel, belli ebdella At aman yuli sadrar. Ma yella ur ualeara, ad ttwife, lexbarat n rradyu kermus

    weren, yerna mai d tirrugza!D acu i xedme, dewwreef laci, imawlan n tuna, ssutre

    tallalt i yat wedrar, s kra n win ssnerueur-s u fkan-d isurdiyen,

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    35/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 34 -

    wa alfin frank, wa xemsa, wa ecra, wa alef, wa miyya duru...jeme-d 65 alef frank, di lawan-nni 30 alef ad aent taanut diMdina Jdida.

    Mi d-wwiisurdiyen kkse-d snat twerqay n lmea ssqeeakeryun alammi yual d areqqaq am uar n yizi, uriyakk ismawenn widak i yi-d-yefkan idrimen di lmea, uresnat twerqay s tiratamecut tareqqaqt, ebbqe tiwerqayin-nni alammi i ualentannect n yizi ,qrib ur tent-yettwali yiwen, rri-tent sdaxel ntmacwart ikemcen, yeknunnen, yeuren d axlul, akken ma yellattwafe ur d-ttawi yiwen yid-i seg wid i yi-d-yefkanidrimen.Azekka-nni mi d-kkre, nni-as i gma aql-i ad uale erBelebbas, la yettru meskin, la yesnexfat, la ebbken yedmaren-isalammi ula d nekk la ttru,ia-iyi meskin meiy, ualealammi dBelebbas ri tarbat merra: aher, Aqcic, Becce, Ccaer,Seqqal, ur riara ala Bennasi. Fki-as idrimen i Ccaer med, i d-nni ar ass-a mazal-it yedder. Kkse-d lmaa ideg uri ismawenzdat-s si tmacwart, ri-as-d yakk ismawen i d a-iawnen si

    Wehran, wehmen yakk di tierci i si, aren di taluft n lmaa d

    wayen yuran deg-s!Uale ssne imenasen-nnien: Lerbi eyybi (i yualen danelaf n tfellat), Muemmed mmi-s n lqayed, Buremmana Ccix,Bilem Lawti,ebdelqader Bumlik, ebdelqader Anasni, essasLilali, Buyira Lmexar, Muemmed Bendida, iyyacebdelqader, Weldmbarek, Merruk ebdelqader, BelebbasBukrad waas nnien...

    aher ceyyen-t er Bidu yena yiwen isem-is Bura widak yellan

    yid-s, gezmen Bura s ucaqur deffir mi t-nan, yena-t s lmusmai s lesla, ufan-t deg webrid, wwin-t er lexla yiwen ur t-yeri,nan-t an-t, netta yual-d er Belebbas.

    Mi rue deg yiwet tmeddit, akken ad ne yiwen uxabitakken i d iyi-d-nnan, ikamyunen n leker d la lgion llanttdewwiren deg Legraba, la ttadren s afilaj n lleft.Nekk di lawan-nni yebda la d-ielli lam, yella webib-iw i d iyi-iussen si mebid d Seqqal Cuib,axabit-agi yella deffir ukunewar n

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    36/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 35 -

    tanut-is, yella yettseggim ssela-ines, yezzi-yi-d s werur, mikecmenni-as ssalam u alikumyenneqlab-d ur-i, nekk wwte-ts yiwet taldunt s idmaren, yerrere,tezzi yes-i ddunit, rewle ertama taelma, uzzlecwiserqeabrid, ualeer tama tayeffust,d lam laci ulaedd, ikamyunen n la lgion eddan, mi beddleabrid kkse tajaki, qelbe-tt ef wudem-nnien, rewle,di lawan-nni ideg slan i rra, ma yella kra n win i d-yegran deg wezniqyerwel! Deg webrid-iw, ziemma tella yiwet tirect n yexmir n ssimadeg wemkan-nni beulaedd-itt, ibennayen ruen an tirect nyexmir di lam efse deg-s alammi d tigecrar, ffe seg yexmir,rue s abrid la ttazzale di lam, ulfa i uar-iw ayeffus dasemma, la ileu afi, eqle asebba-iw yeqqim di tirect nyexmir, uale-d alammi d tirect-nni, kkse-t-id lsi-t, ruealammid tikli ad awesanda ara sekkse-d si lib-iw taqabsiwt n ifelfelaberkan yakk d ccemma zzuzre-tt deg webrid ansi d-kkiakken adsserqe rria n later ierran-iw, wwe-d er tanut n Weqcic,nni-as ldi-d tawwurt, imiren kan i ibell qbel ad awe, yelditawwurt kecme, nni-as iwel ssexsi tafat, ammer a d-laqen

    leker, tura kan i niyiwen uxabit.Yenna-d iqjan a d-teben later-ik, yeddem-d acifun yesselxes-it, iseyyeq-d zdat tewwurt, si deffir tewwurt, ansi d-edda yakkiseyyeq, nekcem er texxamt yellan deffir tanut-is, tella tesatawwurt-nnien yessufuen er lucc, yesan tawwurt er wezniq-nnien.

    Yenna-yi-d Weqcic i wuur ggane: ma tesli i lekeryesebub-d, kker iwel ffe s akulwar n lucc, ldi tawwurt ad

    teffes azniq-nnien, trueur d iyi-tessineur k-Ssine! Nni-d yerbe!ecrin ddqiqa membed nesla i yeqjan la sseglafen, d

    ikamyunen la zeffen, hegga iman-iw akken ad rewle si lucc,nuss iman-nne ma nesla i wesebeb er tewwurt, asebebulaedd, amecwar akk iqjan ssusmen, ikamyunen ruen, imirennecel rradyu n Lezzayer hedren-d s tefransist ef win i ni, nnan-d atirurist yerwel, ur yettawaef ara. La nhedder alammi yan

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    37/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 36 -

    yebiben-iw, sen di tlata yid-sen: Aqcic, Yusef d aher. Ma dnekk yeggumma yies a d-yers fell-i, ar almi d-yuli wass, tlatayerfiqen-iw yellan yid-i, mmuten d ccuhada, ma d yiwen mazal-it

    yedder alamma d ass-a, d Muend Uqasi Yusef ixeddem lesladiBirxadem.

    Azekka-nni be ef ttesa ggumma ad ffe er berra,ugade ad yili yiwen iwala-yi-d ni yecfa fell-i, fki-as isurdiyen i

    aher iru yu-iyi-d asebba, ugade ad fen ibulisiyen lateraneggaru n win ikecmen amkan ideg ni, u ad yili d tamubyint.

    Yu-iyi-d aher asebba lsi-t ma d aqdim gezme-t cwicwi s lemqes uqme-t di tcekkart, cudde-t rri-t si ddawiumman ubidun n zzbel n imezdan lucc i d-ssufen si tewwurtn wezniq-nnien, imiren ceyyeabib-iw er med Becceandayettili Weld Ccaer, d netta ara -yuqmen abrid s adrar nekk dCiranaher.

    Yulal heggaayen ara d-inima yella ttwafedeg wedrar,a d-ini ffedi Bidu mai di Belebbas,sskecme tamacahut-agidi tinawt ma yella ttwafe, a d-inisli i wiyala heddren akken

    ad erqen ibulisiyen di tmacahut, amek i rue er Bidu, amek ihegga a d-ini d Ssi ebdelmumen i mlale yuqem lelqa degwezniq la yettcekkir imjuhad, wid yeban a d-ellin tilelli, mi yessuliawal-is nru er lqahwa, neswa latay,nehder yenna-d yessenimjuhad,elbe-t akken a yi-yessiwe ur-sen, yessawe-iyi er

    Tajmunt, d akka i heggaara d-inima yella ttwafe, ma yella dCiran aher nni-as ur d iyi-tessineur k-ssine, heggi tamacahutara sen-d-tawima yella tettwafe!

    Asmi ferqe lirakt n lebha ef yimdanen, nekk ur-icclaem d iwraen meiyit, ue-d leqlam aberkan i yes-s ittkeilent tulawin, mi ara kecmeer texxamt. Ihi ddme-d lemriamecu, ad ebe cclaem-iw d iberkanen, a d-ttbanen simembid berrikit aas, nutni di lael-nsen d iwraen ur d-ttbanenara, lirakt a ten-ebbqe a ten-awi irkell ebbqen, mi kecmetaanut a s-fke i yiwen s tikli ieben, si swayes ara t-yeldi

    wemdan akken a t-ier, ad ier d acu i d nekk, ad ili beddle

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    38/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 37 -

    amkan, ur d iyi-yettaf ara! Mi ten-ferqe yakk ad uale ertexxamt, ad kkse tebrek i cclaem-iw yakk d tammiwin-iw, u adbedleajaki-inu ef wudem-nnien, ur ttwaqaleara! Ad beddleadrum-nnien, yiwen ur d iyi-yettaqal, alamma sli i yimdanen laheddren fell-i, la d-qqaren d bu cclaem.

    Kra da yakk ssexdame tierci d ubeddel n ifa yakk dimelsa akken yiwen ur yettfaq yid-i.Ayen i hegga a t-inima yella ttwafe awde-as deg yixef-iw,efet nezzeh akken ur elle ara,ad fe deg yiwen wawal urnettbeddil,ibulisiyen ad afen takayt tameqqrant a tt-arun, u yernaur heddreara alamma rwan deg-i tiyita, alamma ttewteaas ara d-hedreakken ad ilen d tidet i la d-qqare, am wakken d tiyita-nseni d iyi-d-yessneqen.

    Tamacahut-inu gerrze-tt amzun tera s tidet, cfi fell-asmli, tercem di lmuxx-iw. Asmi neffesi Belebbas nekk d aher,aneggaru-yagi ceyye-t er med Weld Ccaer akken a -yuqemabrid, Weld Ccaer-agi yesa umubil, yeznuzu lxera yakk d lut,yeggumma ad a-yawi di umubil-ines, yefka-d ttiad akken ad

    nemlil ef tlata tmeddit ur Lebib Bennasi, nufa-n Weld Ccaerur-s, usan-d tlata yergazen, rekben-d ef tlata tbessekliin, yiwen dMimun Weld Ccaer, waye d Seqqal Ccuib,waye d essasLilali, Seqqal, Ccuib yakk d Mimun an-a-d tibessekliin-nsenualen ruen, ma d essas Lilali d snat tbessekliin ideg ara nrunekk d aher, netta d wis-tlata nembeqqa la xir,ar timlilit dilistiqlal nizdat Rebbi di laxert, nembeqqa la xir be-nni Aqcicd gma-s Yusef, d Bennasi, d med, d Mimun, d Ccuib. Nerkeb di

    tbessekliin di tlata yid-ne, nekk d aher d essas Lilali ara -yawin, yessen sani, u d netta ara d-yerren tbessekliin-nne i bab-nsent d Ssi ebdelqader Anasni.

    Nru d webrid n Meker, nela azal n tlatin kilumitrnewwe er yiwen udewwar, essas Lilali yenna-d Rut dagi,nera-t zdat yiwen wexxmen anda nea tlata tbessekliin,nkemmel abrid-nne ef uar d aksar d asawen, d ci n tegi,newwe er yiwen yeer nebes, essas Lilali yual er deffir

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    39/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 38 -

    sani, yenna rut-iyi alamma uale-d, nera-t azal n ssaa d wezgen,alammi i t-nuyes! Nenna-d ahat yettwaef, alammi i nwala sinyergazen s iumam d iqeccubay la d-leun ur-ne nnan-dssalam u alaykumkemmlen deg webrid-nsen,cwiakka ata yual-d essasLilali, nkemmel di tikli-nneef uar, axxam ne lezibier ara nawead a-d-yini rut-iyi s imir ara d-uale, ad yekcemad yeqqim xemsa ddqayeq,mi d-yual ad nkemmel abrid-nne stezi n yi nekkni nleu alammi newwe er yiwen udewwar,tama-nni irkell tessa s yeblaen, yenna-d arut, nura, nettayekcem, ata yual-d imiren,yedda-d yid-s yiwen wemjahed yelsa daekriw yuqem-d agennur d awraef uqerruy-is.

    Yemsalam yid-ne, yenna-d essas Lilali ad awen-d-qeddme Ssi ebdelmumen d netta i d amendad n lmujahidin ditama-yagi, yehder yid-ne, yesteqsa-ya-d ansi d-nusa, nenna-yas difidayen n Sidi Belebbas, nerwel-d nugad ad nettwief.

    Nekkini ef tmeniwt ur d-qqare ara anwa i ni,ahat dalbe si twacult-is i d as-yettilin nimi ara d-slen wid i s-yettilinayagi ad yeqqim d lbana ala i nekk wed-i, ma yella nni-d yakk

    ayen yeran yewer lal, ma yella yettwaef walbea d-iqirr u adyual d inigi fell-i,yal yiwen ayen yexdem ad yeffer ur yiman-is.Ssi ebdelmumen yessekcem-as axxam, nufa-n dinna azal n

    tmanya medden d imjuhad, wa yelsa d aekriw, wa yelsa daerman, waye s ubalun n leker d userwal aerman(civile),llebsa n leker imiren ulaedd-itt, d imexa n wid yelsan dleker.

    Lesla-nsen d timekal n yada, yella yid-sen yiwen wemar

    ahat di lemer-is 60 ne 70 iseggasen,ur-s tamekelt n yada dtaqdimt, d tamerkut tarkast-ines, tesa zznad n tacciwin, mi muqleur-s yakk d tmekelt-ines wala-t yerfa,yenna-yi-d Yereq jedd ntmekelt-agi yeba tt-iegger er berra, kra yellan din rwan tasa,yenna-yasen Welleh ar d-awileslaajdid, d lmirayuz n Fransa, att-id-awis yiil-iw, mi ara nebab-is.

    Mi d-yettqerrib lawan imensi, rnan-d reba-nnien kecmen-ds axxam sanda nella, yerkell s ijellaben d idebbuzen, d irgazen

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    40/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 39 -

    imeqqranen ger rebin d xemsin sna, iqubel-iten Ssiebdelmumen,qqimen la heddren, bab n wexxam yewwi-ya-dseksu s lmerqa iyua, yal yiwen seg-neyefka-yas tayai, yezla-d14 tyua, yenna-d et a ssyadi imjuhad, mkull yiwen seg-wenad yeddem tamekelt-is ( s tesa tamekelt d tayai).

    Neqe-d nekkini: Iban-iyi-d ma yella tagrawla-yagi ad teqqimaas iseggasen, aref amebun ula i -d-yefk a t-ne! Nni-asyaSsi Muemmed, annect-agi bezzaf, d ttebdir, lukan ala tlata tyuaberka-ya, yal yiwet i reba yergazen.

    Yeneq-d Ssi ebdelmumen, yenna-d: Ke ssusem ya SsiZzwawi, yexa-k wannect-agi, nekk bi imjuhad ad en mli!E alamma terwi, ma yegra-d ffer-it deg umui-ik ar tikkelt-nnien, e-it ma yella tellue.

    Mi nerwa neffeseg wexxam-nni, bab-is si twacult n essasLilali, nru s axxam-nnien anda nufa azal n ecrin yergazen,

    wissen ma d a-ttraun nekkni ned lweda i uqmen.Yehder-asen-d Ssi ebdelmumen ef tewra, yejbed-d si lib-

    is lmeef n leqran yesgall-iten, yal yiwen seg-sen yessers afus-is ef

    lmeef n wawal n Rebbi, yeggull s Rebbi d nnbi d leqran adyexdem i tewra seg wul d nniya ma yella yexde-itt Rebbi d nnbi uryettcafadeg-s.

    Yumer-iyi Ssi ebdelmumen a d-mmeslayeef tewra akkena d-nawi tilelli, amek ara njahed alamma nerbeddunit nilaxert slistichad.Fki-d tinawt ef wayagi,ger uref yennejmaen deg

    wemran lara-nni, bedre-d Lamir ebdelqader d Lmeqqrani debdelaziz mmi-s n Lmeqqrani, d Fama n Summer, mi ssuli

    awal-iw yenna-yasen Ssi ebdelmumen serret yal yiwen ad yual saxxam-is.Mfaraqen yakk a yimdanen.Mi ruen neffe-d si lara-nni nual s axxam n essas

    Lmexar d emmi-s n Lessas Lilali, din i nensa, nekk d aherneef taessast deg yi, gar-ane la nhedder s teqbaylit, yeneq-dbab n wexxam i wuur i nensa yenna-yas i Ssi ebdelmumen Wigid acu-ten, ma d Merruk?! Iwueb-it Ssi ebdelmumen Wigi datmaten-nne usan-d si Leqbayel. Yenna-yas-d bab n wexxam

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    41/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 40 -

    SegLeqbayel alammmi d da, ayen ur ttruun ara kan ad nnen eftmurt-nsen? Nekkni s yergazen-nne la nettnaef tmurt-nne, unutni ur ten-newa ara! (U bab n wexxam-agi yefe settinizeb!).

    Nmuqel tamuli n wurfan nekk d aher ur Ssiebdelmumen acku bab n wexxam i wuur nella yuklal lmut ef

    wayen d-yenna, ni xerum d tiyita alamma yenneslax weglim-is,alamma mazal inziz a d-yeffelemer-is.

    Ssi ebdelmumen ur d-yenni acemma, iru-d ur-neyenna-ya-dA d-ssutre seg-wen akken a s-tessurfem i gma-twen-agiimendef, ur nessin d acu yeqqar! Nessusem ur d-nenni awal sinnig lebi-nne, nenna-yas malic, nekkni ulawen-nne zzan erdaxel.

    Neqqim din alammi d azekka-nni tameddit akken la d-tellitdamcact, neffe nruur yiwen isem-is Ssi Lebib, nufa-n ur-slaci aas yessegrew-d akk adewwar-ines, Ssi ebdelmumenyexdem am tikkelt tamezwarut yesgall-iten yakk di leqran i wakkenad xedmen tagrawla s fa, ad bedden er lmujahidin akken a d-

    ellin Lezzayer i yenselmen, deffir lemgillat d nekk i la d asen-d-ihedren ef tegrawla amek i tella liala-s deg Wawras akk d tmurt nLeqbayel ier ttruudi taggara useggas n 1955,aas n yergazen imlaledinna, maca, ur sgallayen ara laci di tektabt n leqran laim.

    Ssnesin yebiben-inu, si taddart n Buednan yiwen isem-ismara emmu, yella di Tunes, yela aas netta d imenasenItunsiyen, yella deg ukabar n Ferat eccad; wayed mara Racidd mmi-s n emmi-s n mara emmu, aneggaru-yagi yella d

    ameddakel n Lebib Bennasi mi yella d anelmad di lame nZzituna,mara emmu llan ur-sen jara di Tunes, yettekki degwenes n tlelli n Tunes, yettwanfa-d yekcem-d er Lezzayer, yelladi Wehran ur mmi-s n emmi-s Uyeya Rabe ( d emmi-s nmed Uyeya); Uyeya-yagi yella d acrik-iw seg useggas n 1953alammi d taggara useggas 1955, rueer tmurt n Leqabyel UyeyaRabe yefka-yi idrimen wwi-ten i yemma-s er Buednan,ditaddar-nni mlale mara Racid yellan d anelmad di tesdawit n

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    42/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 41 -

    Lezzayer, mlale-ten di sin netta d emmu, neswa latay, nehder eftsertit, d acu yessefken akken a d-nelli tilelli n tmurt seg

    wemnakcam Afransawi.

    iibiben-iw di Buednan uale-d er taddart At Dawed,deg wass n ttlata, sewwqeer Micli dinna mlalemara emmuyakk d mara Racid, nru er lqahwa neswa latay, ata iedda-dyiwen urgaz zdat-neyessawel-as Racidwa Ssi Reman! Da SsiReman-agi iru-d ur-ne, iqeddem-a-t-id Racid, yenna-ya-dwagi d Ssi Reman Ayiraten, d amenas aqdim ukabar n P.P.A,yella di lebs yeffe-d, yesedda aas n lmena ef tmurt nLezzayer.

    Mi neswa latay nekker si lqahwa, la nteddu deg webrid lanhedder s leder, Ssi Reman la d-yeqqar i mara Racid: Dacu laierrun deg idurar n Palestro yakk d Lbiban, yakk d Lewras,nemsebdad di reba yid-nezdat usensu n transatlantic.

    Racid d emmu i ssnedi Wehran, nella ran wulawen-nneef tmazit, d nekk i d asen-yessneen ajajila ireqqen deg wul-iw,seg wasmi meiye si 1952, Muemmed Arba, emmar At

    emmuda, fkan-iyi-d tibratin n Xlifati Muend Ameqqran yella diLpari, yuqem tiddukla isem-is Tiwizi i Umazi.Deg wawal-agi di reba yid-ne, mi d-bedre Tiwizi i

    Umazinni-asen tura atan la d-qqarenLezzayer d tarabt, urRebbi ayagi d lekdeb, Lezzayer d tamazit.

    mara Racid yenna-d Dagi i tuen icc-is Ssi Remanyenna-d Lezzayer mai d erf n wakal i d a-d-wwin Waraben siMekka, ssneen-t er Tefrikt.

    Nni-as atnad la d-qqaren: Nekkni d aric si lumma n Waraben,yenna-d Ssi Reman wagi d udem n tsertit, i wakken ad naf widakara -yallen akken a d-nelli tilelli.Nni-as lulama n ddin atan nekren udem n Tmazit, ula dikabaren n tsertit daen,ala akabar n Ferat ebbas ur d-nesban araiman-is, acku abib-is med Bumenel asmi n-iru er Wehrandeg useggas 1949 ne1950, nemlal di le magasin gnralteur dLeqbayel,araben n Wehran ur d-ttbanen ara, Leqbayel yakk s

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    43/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 42 -

    tcucay tizeggain,yemmeslay-d s tefransist,yual yemmeslay-d steqbaylit ceqqren-as yimdanen aas, i tikkelt tamezwarut di ddunit-iw ideg i sli i tinawt n tsertit s teqbaylit,tura ma yella d lumma n

    Waraben i nella,nekk ur keccmeara ad xedme tagrawla-yagi!Yenna-d Ssi Reman: Tagi d taluft ara yafen tifrat-ines, mi

    ara yeffelistimar,d ayen ara frun tarwa n Lezzayer gar-asen,ma dlumma tarabt d awal kan n teswit acku lumma yessefk ad tilitmurt-is yiwet,amezruy-ines yiwen, tutlayt d tnettit yiwet,ayenieddan fell-as d wayen ideg tella d wayen la d-iteddun ur-s yakk dusirem d yeswi-ines yiwen, nezmer a d-niniLibya,Tunes,Lezzayer,Lmerruk,tanalit, tajaddit, tanettit, amezruyayen ieddan d wayen la d-iteddun d wayen ideg nella kif kif, ula dtutlayt seg yiwen uar kif kif.

    Maca, tikta-yagi ur yessefk ara a d-banent ass-a, ma ulac a d-tual ger wayger-aneara nettemyelax, imiren Fransa ad teqqim,tagrawla-nne ad teli u ad texer, ma yella nemgerrad ad rreniallen-nne.Tamazit d ayen ibanen d tanettit,d tanalit ur yezmirula yiwen a tt-yenker d ayen yellan deg umezruy, yettwassen ur

    lenas n ddunit merra.Ssurfet-iyi ay imeriyen ad gezme awal, ad kecme ditmacahut-nnien qbel ad rueer Sidi Belebbas, d ayen nehderdi tmurt n Leqbayel, ma d nekkni ur nuqim ara amgirred ger tarwan Lezzayer d imsereb ni d Amazi, dagi di lerb n tmurtttuqimen amgirred ger Yezzayriyen! Win yeran settin izeb neadeg wexxam-is, yenna-d: Zzwawaad ruen ad jahden ef tmurt-nsen,nekkni ur-neirgazen-nne!

    Nekkni s Leqbayel di yal tamdint n Lezzayer d nekkni i d imezwuras anes d lihad yakk d tegrawla, d nekkni i d ul iebbken, d nekknis Imazien n Leqbayel, Icawiyen, Tipaa, idurar n Leblida,d nekknii yeddmen isufa n tafat i tegrawla d imezwura.

    Di taggara, win yellan mai d Azzayri yual d aselway nLezzayer, yenna-decra yebkan deg wedrar i ieyyren ef tulawin-nsen, ban ad ekmen s ur ef uref-agi!

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    44/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 43 -

    D nekkni mai d imawlan n tesnareft, nekkni ur neznuzuy araarraw-nne (d lilman) yakk d yessi-tned tiqeddacin (El awari),nekkni di Tmaza ur nesi ara leswaq nRraqiq (azenzi nyimdanen).

    Nekkni deg wegraw n uref nettak awal i yal yiwen, d akerraznid ameksa, nid ameri werin neqir argaz, werin nezzenz ninu-d aklan, d ayen ief i -qqaren Imazien.

    A d-uale s awal ef win i wuur nea imensi d argaz nlali-nsen, d ucbi d lmumen, d aeqqi dduklen merra ccuru ntirrugza deg wexxam-is, ikemmle awal ef tegrawla, Ssiebdelmumen mi d iyi-yera ri tarabt, ssne ad mmeslaye, dnekk i yessudusen aref er tegrawla,d nekk i wumi yettak awal adhedre,anda ma ddid nekk i iheddren,d asuddas n lumma.

    Yenna-yi-d Ssi ebdelmumen: A Ssi Zzwawi, yessefk a k-nuqem d lkumiar asertan, ur nettaf ara am ke! Nni-as nekkinilkumiar pulitik-agi legrad-is d acu-t?! Yenna-yi-dad yili d aran. Ikemmel Ssi ebdelmumen, yenna-d atantxueyiwet tawsa, ur d-temmeslayeara fell-as di tinawt-inek?

    Nni-as: Dacu-tt tawsa-yagi i ttu?Yenna-yi-d: D lqewmiyya el arabiyya! Nni-as nekkni lanhedder ef tegrawla yakk d tlelli n Lezzayer, i lqewmiyya elarabiyya d acu d a-yewwin ur-s?! Nutni di ccerq, nekkni di lerb,nutni d Asya, di tegzirt n Waraben; nekkni d Ifriqya.Yenna-d:Ala, kif kif (ggareb). Nni-as: Miara d-tininekk d arab,atan tettweddre, terqeur neri anwa Arab i tqesde? Maca, miara tininekkini d Azzayri atan tettwassne.

    Yenna-d: Dwagi i d lamer i -d-yusan si Lmurib, yessefk a d-temmeslayeef lqewmiyya el arabiyya.Imiren nnigar-i d yiman-iw A wi yufan lemmer ur d-usiara ertegrawla-yagi, a wi yufan lemmer di qqime di tanut-iw, anidaimdanen ma nnan-ak-d ini-d kra a t-id-tini, ma tesbane iman-ikmgal ayen ban ad gezmen abucic-inek deg yier!

    Imiren i ulfa iman-iw d arib amebun di tmurt-iw,ttwaeqreef yedmaren n yemma Lezzayer Tamazit.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    45/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 44 -

    Deg wexxam n Ssi Lebib, afella-nni udiq, urif nea ur-s imensi, cfid aeddur s uyai, neqqim ur-s s tezi n yi, mi yuli

    wass nea lembesses.Nekk daher timeyanin i d a-fkan di Belebbas yewwi-tent

    Ssi ebdelmumen, yenna-d wagi d lesla n temdint, ad yual itemdint a t-wien ifidayen dinna, sakin yessawel i ttesa yergazen id-yeddan yid-ne yezel-iten fell-ane,yenna-yasen ruet ayatmaten; s anda terram ad tafem atmaten-nwen imjuhad, yegra-dnetta yakk d nekk, daher, d Benemmuda, d Nereddin, di rebayid-ne yenna-a-d Ke d aher ad tualem er temdint,newa-iken dinna, ur nettaf ara am kunwi.

    Mi sli awal-agi am wakken yewwet-a-d s ujenwi n tmes sidmaren am nekk, am aher! Nni-as: A Ssi ebdelmumen,nekkni nexdem lwaeb, igi amenzu n lfida di Sidi Belebbas,tamdint-agi deg-s irgazen aas, ad xedmen lwaeb am nekkni,nekkni d iberraniyen a d-nban di tlemmast n uref ad fiqen yes-neibulisiyen.Yenna-yi-d: D nekk i yessnen d acu ara xedme!Imiren ur d iyi-d-yeqqim wawal ara d-ini, ma ulac ad ttusemmad

    lai..! Ttif lemmer d a-d-yenna ad temmtem, wala tualin ertemdint, ri ma nual-d ad nettwief, aher yenna-yi-d Maualeer Belebbas, ad rewleer tmurt n Leqbayel! Mi nella lanhedder nekk yid-s s teqbaylit, wed-ne.

    Mi nruneffeseg wexxam n Ssi Lebib, deg yinbeddel saxxam-nnien di Rrfafsa, yiwen aleb dinna, yenna-d i laciUlaclihad mebla elan, ur Rebbi ma ur nesi ara elan mai dimjuhad i nella! Rebbi ur d-yefriara fell-anelihad! Yettsemma d

    tuffa ef lqanun!Yenna-d Ssi ebdelmumen: Ruet a t-id-tawim, ma yugi ad-iru fket-as tarat s aqerru. Yefka-yi-d tameyant-is, yenna-yi-d: Ru ne-it keini! Yenna-yas aher: D nekk ara t-yenen.Yekkes-iyi tameyant n Ssi ebdelmumen seg ufus,yeggull s Welleh i laim ar d netta ara iqerren fell-as, Ssiebdelmumen yessusem kan.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    46/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 45 -

    Nruur-s di tlata yid-ne, nekk daher d Nereddin i wumineqqar Xaled, nela deg yi lewhi n sin ikilumitren, newwe saxxam-is, yessawel-as Xaled, yesla-d yesueg azal n setta iberdan,tall-d tmeut si deffir tewwurt, ur rid yelli-s nid tameut-is?

    Tenna-d: Anwa-k keini? Yenna-yas: D Xaled! Truamecwar akka, yeffe-d la itenne amam-is, ddan-d yid-s tlatayergazen, ur rid acu-yas-ten? Yenna-yas Xaled: Yya-d yid-ne!

    Yenna-d: aa! Wiya nenna-d: Ad neddu yid-wen. Nekk,nni-asenaa. Acku nekk rima ur ten-iara a d-ddun yid-s, yalfi a ten-nendi reba yid-sen.eqlebelli usan-d a t-udden,nekk ur emmleara timeniwt ef lbael n wid ur nexdim kra.

    Newwi-t-id mebla ma yera ur-ne lesla imi nekkni diermanen,mi yebded zdat Ssi ebdelmumen yezzem-it ef wayen id-yenna, yenna-d d e nni-t,imi ur nesi ara elan mai dlihad!Yenna-yas Ssi ebdelmumen Tarwa n Lezzayer, irgazen-agi la isedduyen tewra ma di xemsa yid-sen ifen elan, afus nRebbi netta d terbat.Yenna-d urgaz-nni Semmet iyi, urfhimeara lefhama-yagi.

    Neqen-d sin si terbat-nni i d-yeddan yid-s, nnan-asNekknid arraw-is, aql-a newed akken ad nru ad nahed yid-wen.Yenna-yasen Ssi ebdelmumen Lihad mai ala degwedrar, ula di tuddar yakk d temdinin, anda ma yella Wezzayriineslem Rebbi yefre-d fell-as lihad. Nnan-d warraw-is Aql-anewed kellef-as lxedma di temdint nianida tebiad nrua tt-nexdem. Yenna-yasen I ma yella fki-awen tiremmanin nligrunadad truem a tent-teggrem? Nnan-as Ih, ulamma ma

    tebiad nruad nesserlfirmat Irumyen, ad nrua tent-nesser!Yenna-yasen ebdelmumen: Ihi kunwi d tawacult tazedgant, dlmumnin, d ielnariyen ieqqaniyen. Nnan-as Axxam-nne d

    win tessne, melmi d ak-yehwa ru-d ur-ne.Da yesgall-iten di reba yid-sen, ssersen ifassen-nsen ef

    lmeef, ggullen ad xedmen d imjuhad ef Lezzayer yakk dlislam,imiren iserre-iten ad ruen, yenna-yasen Net iqjan-nwenakken ur sseglafen ara fell-anedeg yima nusa-d, tinim i yakk i

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    47/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 46 -

    idewwaren-nwen , Ssiwet lexbar er yal amkan,kra n win yesanaqjun a t-yesmures, ma yeggumma ad ixelle ecrin alef n lexatikkelt tamezwarut, tikkelt tis-snat ma yella nufa-d aqjun-is a t-

    nezlu u ad as-nesse aksum-is!Nnan-as Ttkel fell-ane, yakk idewwaren-agi a ten-nawe, u adasen-nessiwelexbar n lebha, ad ssnegren iqjan.

    Nekk feres wayen i xedme imi ten-iddan-d yid-ne,lemmer i nugi yalfi ad nen baba-tsen, u ahat nutni ad a-nen,yerna san yakk lemkael deg yexxamen-nsen. Lemdu li Llah yaRebbi i ten-yehdan, u ad yener yes-sen tagrawla,d nutni i dimcufa di tudert n baba-tsen,s yergazen-agi nerbe-d ifadayen dyemjuhad ijdiden i tegrawla, acku ifadayen tuer lxedma-nsen dilawan-nni, ma tqerre ef walbe d aref ara k-id-yefen, mayella deg yilaci la ttemyerwalen,ma deg wass a k-qeren aar nia k-wwten s uekkaz a k-elen, imiren ad tettwife.

    Nual yal i ideg ara d-nessegrew aref nettmeslay-d eftmeniwt yakk d usenger n yeqjan i wakken ur sseglafen ara fell-anemi ara nleu deg yi.

    Yiwen yenna-d: Ur d as-li ara tasa i weqjun-iw n yadaakken a t-ne.Nni-as: Uqem-as takmamt deg yialamma yuliwass, niefk-it i walbea t-yawi er temda n waman, ad as-ielleqaru s aebbu-is, u ad as-yeleq er daxel.

    Yiwen si era yenna-d: I win iemmlen aqjun-is a d-yawiaseffud a t-yerr er tmes alamma yual d azegga, ad yeef aqjun at-yeqqed si sdeffir, si tjeni-is akken ur izemmer ara ad yesseglef,mi ara ieyyer a t-yeqrewemkan-nni anda akken i t-teqqde, mi

    yela iwed-as tuqqda, ssyenna ara s-ttwagezmen iuran useglef! Kra yellan dinna san alammi yual deg-sen nnefs. Dimjuhad-nni i yessufe Ssi ebdelmumen s lemkael i yenaniadarmiyen di tama n Slisen, ffren mi d-tedda umubiliadarmiyen yeqqim wemar-nni bu tmekelt yerkan, d m tacciwin,fkan-as imeddukal-is tameyant yebded deg webrid, yerfed afus-ismi d-tleu ur-s umubil iadarmiyen, yessebes-itt, iqerreb ur-sen akken a ten-yesteqsi mi yewwe s amenhar yewwet-it s

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    48/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 47 -

    tmeyant ger wallen, yerwel ineggez er ddaw webrid,ffen-diadarmiyen yellan di umubil di tlata yid-sen yea-ten rra n

    widak yeffren, nan-ten wwin lesla-nsen. Yewwe-a-d lexbar nwayen i xedmen yebiben-nne,seg wassen ma yella iqerreb yiwens aadarmi a d-iqerre fell-as qbel a t-yawe, ma yella di temdintrfed ifassen-ik d asawen qbel ad tawes abulisi nis aadarmi.

    Ass-nnien nensa ur yiwen ufella, lara-s tezga-d wed-s,er tama n tegi meiyet, mai am tegwa n tmurt n Leqbayel,nesebub di tewwurt n lucc alammi qrib ad terre, yiwen ur d-yerri fell-ane,slii lheffa la tleu zdaxel n lara tefes iqaccaen,nera amecwar ur d-teniq, da ulisufella n ur yebnan s weru d

    wakal, llant tebrujin yakk d tuac ideg fe, sserse iaren-iwsufella n li, walaakeus yers dinna daxel n lara, waladi lamdeffir n tewwurt amdan yebded, rse-d si ur sufella ukarru n

    wesar mebla less, rse er tegnit kkse-d tameyant, kkse-ascckal la leu alammi tt-eqle d tameut, jebde-tt-id si tayet,nni-asssusem! Ldi-d tawwurt! Teldi-d tawwurt kecmen-dyebiben-iw.

    Yeneq-d Ssi ebdelmumen Ayef ur d-tleddi aratawwurt? Tenna-d Atnila d-ttasen ur-nelerka yakk d lekerdeg yi, la d a-d-sebuben, la xeddmen deg-nelmenker, ugadea d-lli.

    Nedda yid-s s axxam, nekcem nufa-n baba-s Ssi ebdelqader,d netta i d ameqqran udewwar n Rrfafsa, yestereb yes-ne, yenna-d Mreba a ssyadi lmujahdin! Netta yella d aekriw aqdim,yexdem lgirra tamezwarut n Fransa ahat iedda sebin n sna di

    lemer-is, nnan-d fell-as iemmel Fransa, d ameddakeliadarmiyen, Fransa tettxelli-it.Mi d as-yebda tuzzma Ssi ebdelmumen ef wayen i la

    ixeddem, yenna-yas Ssi ebdelqader: D tidet Irumyen ttqadaren-iyi, acku nekk d amennaaqdim

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    49/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 48 -

    di leker-nsen, d tidet ttxellien-iyi lanetrit (tastet)n wayen ixedme fell-asen di temi-w, ma d imdanen i la wen-d-yeqqarenznuzuyeayetma ayagi d lekdeb, acku usmen yes-i, nekk d warraw-iw imi telha ddunit-iw axir-nsen,nekk d arab mai d Arumi,dineslem mai d ametruzi,ur znuzuyeara laxert-iw!

    Ssi ebdelmumen, iban-as-d wayen d-yenna d leqq, yenna-yas I warraw-ik anda llan? Yenna-as-d Belqasem atan deg

    wexxam, ma d Yub irua d-yawi lmaun si Budans, ccwiya akka ad-yawe.

    Belqasem-agi, d mmi-s umeqqran udewwar n Rrfafsa, d argazyelhan, d aleb yefe leqran, ielli-nni kan i yejwe, wwin-as-dtislit, yella deg wexxam-is yees.

    Imiren kan Ssi ebdelmumen yekker si gar-ane iruyessawel-as s axxam, yesebeb-as ef tewwurt-is, d tameut-is i d-iwuben, tenna-yas-d Anwa ke? D acu i tebiur-s? Ayef i d-tusideg yi? Yenna-yas Ldi-n tawwurt nia tt-re! Teldi-yas-dtawwurt, yufa-n Belqasem meskin yugad, la yettergigi, yenna-yasYya-d yid-i, ur ttagad ara, ara yilin ala lxir.

    Yewwi-t-id yid-s, kecmen-d ur-ne, yenna-yas Ssiebdelmumen Dacu k-yuen, ur tettsetiara? Ke tessusmeu tameut la d-tettwaab fell-ak!

    Yenna-yas-d Belqacem Nekkla ttagadeseg wemdan ara d-yasenur-i deg yi, yusa-d ef wayen iweren, lemmer d albe-nnienad as-iniulaedd-it da, imi d imjuhad nefreyes-wen, u mreba!

    Ssi Belqasem, yeqqim gar-ane, u yefreyes-ne, awal is i d-yettmesleya d llayat n leqran laim, iban ef wudem-is aceban d

    wallen-is tierqaqin mai d axeddanid aeddar.Yenna-ya-d daen: Urga ielli kecmen-d s axxam-nnelmujahidin, slii ut yeneq-d seg igenni Fell-asen lsan-d imelsa nlennet d isdiliyen (icayciyen) la ttmeclawan yakk d izurar n

    weref (lfea), yessew-iten bab-nsen tissit tazedgant yenna-dSadaq Llah u laim.

    Baba-tsen yeffes amran lara, Ssi ebdelmumen yekkes-dtaktab n leqran yesgall deg-s Belqasem yakk d Yub, akken yennum

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    50/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 49 -

    ixeddem di yal tama, nekk s wawal-iw ssudse-ten s abrid ntegrawla d lihad, d listichad d lennet, d lemala n welan, d urefd wernay di lislam.

    Nensa ur-sen i-nni, yeffe-d Nereddin i wumi neqqarXaled yakk d Benemmuda i wumi neqqar Buderbala fenlessa la tennen i lara, nekk yakk d aher nees, ma d Ssiebdelmumen ur yeis ara kra yekka yi, nuki-d ef lxemsa nbe nekk d aher, nru ad neef lessa d nnuba-nne, Ssiebdelmumen nea-t yees.

    Mi la nhedder nekk d aher yenna-yi-d Urga deg yiieddan, nemyuaf nekkni d leker n listimar la nettemyiwwatzzin-a-d si yal tama, wwten-k-id s terat uzan-k ger tuyat, telid lmeyyit.Nni-asLmut n targit d tezi usemmud (lemer) d tudertezzifen.Yenna-yi-d Ala, riad temmte, dagi ara tmele, a k-e d arib, ad awi lexbar n lmut-ik i yemma-k, u d nekk arayeen nni-k (s tesa).Nni-asD nekk ara yeqqnen allen-ik, ara yesselfen i uqadum-ik,

    ara yeen nni-k s ufus, ara yewwten fell-ak agejdur, ara yawinlexbar n lmut-ik i yemma-k tamebunt! Yenna-yi-d lhedra-yagi ef ssetta n be, a ziemma d iman-

    is i yurga, ef lecra d wezgen yeli d lmeyyet, nan-t s terat i t-iuzan ger tuyat, teffetargit-is ef yiman-is!

    Tura, a d-ini amek i tera: be zik yeffe-d weqcic, urneri sani i yeba ad iru, nenna-yas ual s axxam, ur t-nei ara adyeffe; ad irusanda-nnien, nugad ad yehder fell-ane.

    Mi yual weqcic s axxam, yeffe-d wemar ameqqranudewwar, yenna-d ad irua d-yawi lmaun n tyerza sur yiwen ur-s lezib di tama-nni, ur yebid ara.Yenna-ya-dD Ssiebdelmumen i d as-d-yefkan ttesriad yeffe. Kecmes axxam,steqsaSsi ebdelmumen ma d tidet, yenna-yi-d anfet-as ad iru,d nekk i t-yean. D acu ara s-ini nekkini, acku Ssiebdelmumen si liha-nni, yessen merra laci, maca, daxel nyiman-iw ur biara ad yeffeseg wexxam-is wemar-agi.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    51/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 50 -

    Nunef-as i Ssi ebdelqader ameqqran udewwar n Rrfafsayeffe seg wexxam, azgen n ssaa membed yual-d, yenna-ya-dBabn lmaun ur t-ufiara.Neef taessast zdat n lara di sin, nekk daher, daxel n wexxamllan tlata yerfiqen-nne: Ssi ebdelmumen, d Ssi Xaled, d SsiBuderbala, aher ur-s tismuqalin (jumelles)iwala er lbed,eflecra n be aas ikamyunen n leker la d-leun ur-ne.

    Yenna-yi-dMuqel kan! Muqle, wala jeeps n leker yakk dikamyunen la d-leun, kecme ur Ssi ebdelmumen, nni-asayen yellan kker iwel ad neef adrar ad nekcem tigi, qbel ad a-d-awen leker.

    Belqasem, yenna-ya-diwlet ffet! Yub daen yenna-dFfet ssyagi! Baba-tsen yenna-d Ala, ur teffet ara, atan ur-sentismuqalin (jumelles), a ken-id-walin, qqimet dagi, ur ttirit ara,leker dima yal betteddin ssya, ttruun er Buli.Nekk dahernhegga iman-nnead neffe,ma d Ssi ebdelmumen yenna-d ala,ad neqqim dagi axir-a, lemmer a -d-walin, d netta i d ameqqran-nne, d netta i d bab n tmurt, nekkni ur nessin ara sani ara nerr, ma

    nugi ad as-naawal yettusemma nua-t.Nekk daher nelsa iqeccuba n Belqasem yakk d Yub, yeffeaherer berra s uqeccabi, amecwar akka yual-d, yenna-ya-dAtnileker faqen yes-ne, nnen-d am umeqyas, si tama n tegiuqmen-d jeeps d ikamyunen, fen imeqan, ma si tama n lua dtibirin n lbaaa nnen-as-d leker ibeden fell-ane azal nxemsin n lmitrat, si deffir n leker yella wasif, imiren ad tkecmetigi.

    Alammi d tura i yeqfez Ssi ebdelmumen yelsa aqendur nbab n wexxam, Ssi Xaled yelsa abernus n luber, Benemmuda yellas uqeccabi-ines. Ssi ebdelmumen yenna-d ad neffe, yiwen deffir

    waye, s ecra lmitrat ger yiwen d waye, yemla-d anwa ara yeffend amezwaru d uneggaru, yeffenetta d amezwaru, yerna NereddinXaled, yerna Benemmuda Buderbal, yernaaher, nekk yenna-yi-dad ffe d aneggaru,u ad qefle tawwurt n lara er berra sugeum, u ad eSsi ebdelqader d warraw-is daxel n lara.

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    52/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 51 -

    Akken i tera, ruen leun di tebirin n lbaaa sanda llanleker, acku abrid n deffir n tegi llant deg-s aas n umubilat yakkd leker. Ssi ebdelmumen la ileu er leker, di reba yid-sendi tebirin n lbaaa, wa deffir wa, leker esben-ten d ifellaen ila ixeddmen tamurt.

    Nekk la leu d aneggaru,tebe ibiben-iw, mi d-muqleer deffir-iw ma teben-iyi-d leker, walaSsi ebdelqader bab nlara yuli-d sufella n ur anda yella ukeus ief yuli, yebded efur, yekkes-d amam-is amellal la t-yettdewwir,la t-yettlewwi, la t-yettawi wau am win ara yinin i leker urwet a d-tewtem, tagi dtaellamt tamellalt.

    Nekk kemmledi tikli-w ad laqeibiben-iw, wid yezwaren,ma d Ssi ebdelqader ineggez-d si ur er berra s wemam-isamellal la t-yettawi wau, la yettazzal er leker, mi yewweur-sen, berne-d azal n reba iberdan, yerna la ttkemmile di tikli,

    wissen d acu i yenna i leker, yessael-d s uad-is ur-ne.Imiren leker ssawlen-d s usemer n ut: ebset! ebset! ebset!

    ... Ibiben-iw imiren i uzzlen aas, kksen-d lesla-nsen wwten

    leker yellan zdat-sen, yu-iten lal qerben.Leker walalin tlata, ur ri jeren nimmuten, leker-nnien wala wexxren akka d wakka ef yidis azelma yakk duyeffus, ibiben-inu imezwura ffen la ttazzalen, imiren kan yebdarrala yettifif amzun d abruri, la -d-kkaten si deffir wid yellan eflijip yellan er tama n tegi, wid i -d-yezzin si zdat wexxren ammera ten-id-azen s rra. Rra yeli-d fell-ane si deffir amzun dabruri, Ssi ebdelmumen yakk d Nereddin wwen er yiwen

    ukessar udren, yufrar fell-asen rra, ur ten-yettaz ara.Negra-d nekkni di tlata: Benemmuda, aher, nekkini,alammi walayiwen uqeccabi yeli, as akken la nreggel ur nebisara, alammi walaaqeccabi-nnien yeli, qqimeala nekkini wed-iedda ef sin lmeyytin d tarewla, efse ef yiwen weruyenneqlab si ddaw uar-iw da lief wudem.

    Akken lief wudem ebsen tiyita n rra, i ilen mmute,bdileudi lqaa, smurudeef yedmaren-iw,mi d iyi-d-walan la

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    53/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 52 -

    smurude rnan-d wwten-iyi-d s kra n terain di lqaa, nekk lliqrib ad awe er tkessart-nni ad serre di trewla ad yifrir fell-irra-nsen, qrib ad awetigi.

    D acu i xedmen leker, teben-iyi-d s snat ljippat,yiwet sitama tayeffust,taye si tzelma, zwaren-iyi qusmen-iyi-d qbel adaweer tkessart,zwaren zdat-i bernen-d ur-i, fen deg-i s snattepyasin les 12/7 yiwet di yal umubil, ri ad iyi-d-azen, urttaweara er tkessart,ri ttwafe,lemneulaedd refdeafus-iw ayeffus.

    Yeneq-d yiwen s tefransist Tjere?! Nni-asAla.Yenna-yi-d s tefransistBded, ifassen-ik s igenni! Bedde,ifassen-iw deg igenni, iqerreb-d ur-i, yenna-yi-dMatesilesla?Nni-asIh.Yenna-d Dacu-t? Nni-asDtameyant. Yenna-dUr ttmimiara! Yekkes-d lmus, icerreg-iyi aqeccabi i lsi, bane-d d aerman s imelsa n temdint, yekkes-iyi tameyant yakk dtegga, cudden-iyi ifassen-iw er deffir, da leker aas i d-iruenad iyi-walin, elen-iyi d tinegnit, mi d asen-ttarra lehdur stefransist, nutni dlalegionilen-iyi d arumi.

    Fsin-iyi tiqeffalin userwal,ad iyi-iwalin ma xetneacku nekk damellal, si tazzla ualed azegga,allen-iw d ticayciyin, rewseur-sen.Mi d iyi-rran d tinegnit s tarkasin n lemkael-nsen, santswadda akaweu,la yi-d-kkaten s anyir,s aqerru,er tamart,sanzaren, s imi,s idmaren,ixef-iw yenta deg wakal yellanyellexs,yuqem aiuc annect n lkanun, lemmer ur yellexs ara wakal,ixef-iw ad ifelleq, kra din yakk n tyitwin ur d iyi-jrient ara ackutirkasin n lemkael sant akaweu swadda.awden-iyi-d tiyita s

    wummeer lqaa umeu,seren-iyi li,ur ulfaara d yiman-iwalammi i d iyi-ttdewwien, mi d iyi-ddmen seg ifassen yakk diarren, la cennun tarennawt.

    Wwin-iyi s idewwien er umubil, uki-d seg unerueggren-iyi er lajipp yella deg-s yiwen weekriw, yebded er la12/7, yebren-d azabuq ur-i, nekk le,imiren yuli-d weekriw-nnien yekkes-iyi lewaye-iw: apardessu (akebbu), ajaki, atriku,

  • 8/11/2019 088_Abdellah Hamane

    54/196

    Tudert-iw di tegrawla

    - 53 -

    yea-yi ala leqmea d userwal, yekkes-iyi asebba, yea-yiiarren-iw i lefa.

    ledi lajipp alammi d-wwin Ciranaher yemmut, uzan-ts terat ger tuyat, teffe-d seg yedmaren-is, tuqem aiuc annect-ila-t!

    Mi t-id-wwin daen la cennun amecni (nnacid) n trennawt,eggren-t-id er tama-w, wala-t yemmut akken yurga, tual-astargit ef yiman-is, la ttmuqule udem-is ekkre tamuli aas,yeneq-d weekriw, yenna-yi-d s tefransist Ma tessne-t? Nni-asSsne-t, d mmi-s n taddart-iw.Yenna-yi-d Isem-is? Nni-asCiranaher.

    Lemmer mazal-it yedder ur d-qqare ara ssne-t, urttmuqule ara ur-s lemmer a t-sqirren, a d-yejbed ayen yellanseddaw wedfel, imi yual d amettan, dayen ulac asteqsi.Yenna-yi-dI ke isem-ik? Nni-asaman ebdella.Anda tlule? Anwa aseggas? D acu txeddme?Wube-t efyesteqsiyen-ines!

    Ameddakel-nne Ben