04 S4 Accounting Process

Á¯ËÝÃ IV-Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàò

Á¯ËÝÃ IV. ÍßÃÒËÀÍ ÁÎÄÎÕ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ¯Å ØÀÒ

Ñýäâèéã ñóäëàõûí çîðèëãî Ýíý ñýäâèéã ñóäëàõäàà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿å øàòóóä, ò¿¿íèé äîòîð íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí æóðíàëûã õºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãóóäûã áýëòãýõ øàò äàðààëàë, àðãà ç¿éã ñóðàëöàõûã çîðèíî. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóäàä ã¿éöýòãýõ ¸ñòîé àæèëëàãààíóóä, õýðýãëýõ àðãà òåõèíèêèéã á¿ðýí ìýäýõã¿é òîõèîëäîë ïðàêòèêò áàéäàã íü íÿãòëàí áîäîã÷èä á¿ðòãýëèéã ýìõ öýãöã¿é, ñèñòåìã¿é õºòºëæ, óëìààð á¿ðòãýëèéí àëäàà ãàðãàõ ¿íäýñ áîëäîã. Èéìä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí áàòëàãäñàí ìàÿãò àðãà÷ëàëûã àøèãëàí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã çºâ äàðààëàëààð, ýìõ öýãöòýé õºòºëæ ñóðàõ íü íýí ÷óõàë þì. 1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóä Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å øàòóóä (ìº÷ëºã, ïðîöåññ ãýæ áàñ íýðëýäýã) ãýäýã íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ ýöñèéí çîðèëãîòîéãîîð àæèë ã¿éëãýý ¿éë ÿâäëûã òàíèæ ìýäýõ, øèíæëýõ, á¿ðòãýõ, àíãèëàõ, õóðààíãóéëàí íýãòãýõ, òàéëàãíàõ öóâðàë ¿éë àæèëëàãààíóóäûí íýãäýë þì. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíóóäûã äàðààõ ¿å øàòóóäàä àíãèëæ áîëíî:

1. Àíõíû áàðèìòûã øàëãàñíààð àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõ

2. Àæèë ã¿éëãýýã æóðíàëä òóñãàõ

Òà

éë

àíò

õóãà

öà

àíû

òó

ðø

õè

éãä

ýíý

3. Æóðíàëûí áè÷èëòèéã äýâòðèéí äàíñàíä øèëæ¿¿ëýõ

4. Äýâòðèéí äàíñäûí ¿ëäýãäëýýð øàëãàõ áàëàíñûã áýëòãýæ àæëûí õ¿ñíýãò áºãëºõ

5. Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

6. Õààëòûí áè÷èëò¿¿äèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

7. Õààñíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ áýëòãýõ

Ò

àé

ëà

íò

õóãà

öà

àíû

ýö

ýñò

õèé

ãäýí

ý

8. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ

Äýýðõ ¿å øàòóóäûí äàðààëëûã æèëèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí õóâüä àâ÷ ¿çýæ òîãòîîëîî. Õýðâýý ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã áýëòãýæ áàéãàà áîë ò¿ð äàíñäûã õààõ áè÷èëò¿¿äèéã åðºíõèé äýâòýðò õèéõã¿é (æèëèéí ýöýñò õèéõýýð õîéøëóóëäàã) ãýäãèéã àíõààðàõ õýðýãòýé.

52


Äýýðõ ¿å øàòóóäûí õàðèëöàí õîëáîîã äàðààõ çóðãààð ä¿ðñýëæ áîëíî. Îðö Áîëîâñðóóëàëò Ãàðö

Ýíý ¿å øàòíû ãîë çîðèëãî íü (à) àæèë ã¿éëãýýíèé øèíæ ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõ (á) àíõàí øàòíû áàðèìòûí èæ á¿ðäýë, õ¿÷èí òºãºëäºð áàéäëûã õàíãàõàä îðøèíî. Àíõàí øàòíû áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëýõ íü ýíý ¿å øàòíû ãîë ¿ð ä¿í þì. Àíõàí øàòíû áàðèìò íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ ¿íäýñ áîëíî. Àíõàí øàòíû áàðèìòûí á¿ðäýë íü ò¿¿íèé õ¿÷èí òºãºëäºð áàéäëûã õàíãàñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.

7 Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ

1 Àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõ

2 Æóðíàëä òóñãàõ ÆÓÐÍÀË

3Æóðíàëààñ äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ ÅÐªÍÕÈÉ ÄÝÂÒÝÐ

4Øàëãàõ áàëàíñ áýëòãýæ, àæëûí õ¿ñíýãò áºãëºõ

Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã

òóñãàõ

5Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ 6 Õààëòûí áè÷èëòèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

Õààëòûí áè÷èëòèéí äàðààõ ØÁ

1 Àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõ

Àæèë ã¿éëãýýíèé àíõíû áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëæ, þóã á¿ðòãýõýý òîäîðõîéëäîã. Òóõàéí àæèë ã¿éëãýý íü õºðºíãº, ºð òºëáºð, ºì÷, îðëîãî, çàðäëûí ýëåìåíò¿¿äèéí ä¿íã íýìýãä¿¿ëýõ ýñâýë áóóðóóëàõ íºëººã õàðãàëçàí àæèë ã¿éëãýýíèé øèíæ ÷àíàðûã òîäîðõîéëæ, íºëººëºõ äàíñûã òîãòîîíî. Íÿãòëàí áîäîã÷ àæèë ã¿éëãýýã øèíæëýõäýý 3 àñóóëòûã òàâüäàã áà ýíý íü àæèë ã¿éëãýýíýýñ áèé áîëñîí ººð÷ëºëòèéã òîãòîîæ, øèíæèëýõýä òóñàëäàã: o Þó áîëñîí áý? Àæèë ã¿éëãýý á¿ðýýð, íºëººëñºí äàíñäóóäûã íýðëýæ,

àíãèëàõ áà äàíñàíä ºñºõ ýñâýë áóóðàõ íºëºº ¿ç¿¿ëñýí áàéäëûã áîëîí íºëººëñºí ä¿í õýìæýýã òîäîðõîéëíî.

o Á¿ðòãýëèéí ÿìàð ä¿ðýì õýðýãëýõ âý? Àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýõýä äåáåò

êðåäèòèéí ä¿ðìèéã õýðýãëýõäýý ºñºëò áóóðàëòûí äàðààõ ä¿ðìèéã ìºðäºíº.

53


Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ä¿ðýì Õºðºíãº : Äåáåò áè÷èëòýýð ºñíº Êðåäèò áè÷èëòýýð áóóðíà ªð òºëáºð: Êðåäèò áè÷èëòýýð ºñíº Äåáåò áè÷èëòýýð áóóðíà ªì÷: Êðåäèò áè÷èëòýýð ºñíº Äåáåò áè÷èëòýýð áóóðíà Îðëîãî: Êðåäèò áè÷èëòýýð ºñíº Äåáåò áè÷èëòýýð áóóðíà Çàðäàë: Äåáåò áè÷èëòýýð ºñíº Êðåäèò áè÷èëòýýð áóóðíà

o ßìàð äàíñíû áè÷èëò õèéõ âý? Äåáåòëýõ äàíñíû íýð áà ä¿í, êðåäèòëýõ äàíñíû íýð áà ä¿í, àæèë ã¿éëãýý ãàðñàí îãíîîã òóñãàæ á¿ðòãýõ äàíñíû áè÷èëòèéã òîäîðõîéëíî. Àæèë ã¿éëãýýã äàíñàíä òóñãàõ íü Õºðºíãº=ªð òºëáºð +ªì÷ ãýñýí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäñýí òýíöëèéã õàíãàæ áàéõ ¸ñòîé. Àæèë ã¿éëãýýã äýýðõ àñóóäëóóäûí äàãóó õýðõýí øèíæèëñíèéã äàðààõ æèøýýãýýð õàðóóëüÿ. Ýíý æèøýýí¿¿ä äàõü ºãºãäë¿¿ä äàðààãèéí õýñã¿¿äòýé õîëáîîã¿é ãýäãèéã àíõààðíà óó.

Þó áîëîõ âý?

Á¿ðòãýëèéí ä¿ðýì

Á¿ðòãýëèéí áè÷èëò

1999 îíû 1 ñàðûí 2 íä �15,000 òºãðºãíèé òîíîã òºõººðºìæ ìºíãººð õóäàëäàí àâñàí ¯íäñýí õºðºíãº 15000òºã–ð ºñíº. Ìºíãº 15000–ð áóóðíà.

Õºðºíãº ºññºí òóë ýíý äàíñûã äåáåòëýíý. Õºðºíãº áóóðñàí òóë ýíý äàíñûã êðåäèòëýíý.

Äò ¯íäñýí õºðºíãº 15,000 Êò. Ìºíãº 15,000

1999 îíû 11 ñàðûí 30 íä êîíòîðûí òîíîã òºõººðºìæ ò¿ðýýñë¿¿ëýã÷èä èðýõ 3 ñàðûí ò¿ðýýñèéí õºëñºíä 1,500 òºãðºã øèëæ¿¿ëýâ Óðüä÷èëæ òºëñºí çàðäàë 1500 – ð ºñíº. Ìºíãº 1500òºã–ð áóóðíà.

Õºðºíãº ºññºí òóë ýíý äàíñûã äåáåòëýíý. Õºðºíãº áóóðñàí òóë ýíý äàíñûã êðåäèòëýíý.

Äò.Óðüä÷èëæ òºëñºí çàðäàë 1500 Êò Ìºíãº 1500

1999-10-30 íä êîíòîðûí ºðººã 11 ñàðûí 1-ýýñ ýõýëæ 6 ñàð ò¿ðýýñëýõýýð ò¿ðýýñëýã÷ 3600 òºãðºã òºëñíèéã õ¿ëýýí àâàâ. ªð òºëáºð (Óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãî) 3600-ð ºññºí. Ìºíãº ºññºí

ªãëºãèéí äàíñ ºññºí òóë êðåäèòëýãäýíý. Õºðºíãèéí äàíñ ºññºí òóë äåáåòëýãäýíý

Äò. Ìºíãº 3600 Êò. Óðüä÷èëæ îðñîí Îðëîãî 3600

1999-12-1 íä 24300 òºãðºãíèé áàðàà ìàòåðèàë çýýëýýð õóäàëäàí àâñàí. Áàðàà ìàòåðèàë 24300 òºãðºãººð ºññºí. ªãëºã 24300òºãðºãººð ºññºí

Õºðºíãº ºññºí òóë ýíý äàíñûã äåáåòëýíý. ªãëºã ºññºí òóë ýíý äàíñûã êðåäèòëýíý.

Äò.Áàðàà ìàòåðèàë 24300 Êò Äàíñíû ºãëºã 24300

1994-1-1 ýýñ ýõëýí 8 ñàð òîíîã òºõººðºìæ ò¿ðýýñýýð àøèãëàñíû õºëñºíä 4-30 íä 4000 òºãðºã òºëºâ.

54


Çàðäàë 4000 òºã- ð ºññºí. Ìºíãº 4000òºã - ð áóóðñàí.

Çàðäàë ºññºí òóë çàðäëûí äàíñûã äåáåòëýíý. Õºðºíãº áóóðñàí òóë ìºíãºíèé äàíñûã êðåäèòëýíý.

Äò. Ò¿ðýýñèéí çàðäàë 4000 Êò. Ìºíãº 4000

Áàéãóóëëàãà ¿ç¿¿ëñýí ¿éë÷èëãýýíèéõýý õºëñºíä 1999 - 10-1 íä 58000 òºãðºã õ¿ëýýí àâàâ 58000 òºãðºãíèé îðëîãî îëñîí. Ìºíãº 58000 òºãðºãººð ºññºí.

Îðëîãî ºññºí òóë îðëîãûí äàíñûã êðåäèòëýíý. Õºðºíãº ºññºí òóë ìºíãºíèé äàíñûã äåáåòëýíý.

Äò Ìºíãº 58000 Êò ¯éë÷èëãýýíèé îðëîãî 58000

10-11 ñàðä èæèë òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëñíèé õºëñºíä 30000 òºãðºãèéã 11 ñàðûí 2- íä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýýñýý íýõýìæèëñýí. 30000 òºãðºãíèé îðëîãî îëñîí. 30000 òºãðºãíèé àâëàãàòàé áîëñîí.

Îðëîãî ºññºí òóë îðëîãûí äàíñûã êðåäèòëýíý. Õºðºíãº ºññºí òóë àâëàãûí äàíñûã äåáåòëýíý.

Äò Àâëàãà 30000 Êò ¯éë÷èëãýýíèé îðëîãî 30000

55


Àíõàí øàòíû 1-ð ¿å øàòàíä òàíüæ òîäîðõîéëñîí àæèë ã¿éëãýýã òóñãàé æóðíàëä, òóñãàé æóðíàë õºòºëäºãã¿é áîë åðºíõèé æóðíàëä òóñãàäàã. Æóðíàëä òóñãàõ íü àæèë ã¿éëãýýã àëáàí ¸ñíû á¿ðòãýëèéí áàðèìòàä òóñãàõ ýõëýë þì. Æóðíàë íü àæèë ã¿éëãýý òóñãàãäàõ äåáåò, êðåäèò äàíñóóä, àæèë ã¿éëãýýíèé ä¿íã õàðóóëíà.

Õýðâýý Åðºíõèé æóðíàëä òóñãàâàë:

Åðºíõèé æóðíàë Æóðíàëûí òºðºë ÅÆ¹:

Õóóäàñ 10 Òàéëàíò 2002 îí 12.01

Áàðèìòûí Äàíñíû íýð, êîä ¹ Ñàð ºäºð

Äóãààð Ã¿éëãýýíèé óòãà Ä¿í

Äåáåò Êðåäèò

1 2 XII.1 Çýýëýýð õóäàëäàí

àâñàí áàðàà 24300 Áàðàà

ìàòåðèàë 1410

Äàíñíû ºãëºã 3101

Æóðíàëûí íýð

Äàíñíû äóãààð ßìàð àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýñýí

òóõàé òàéëáàðëàíà

2 Æóðíàëä òóñãàõ ÒÓÑÃÀÉ ÆÓÐÍÀË ÅÐªÍÕÈÉ ÆÓÐÍÀË

Õýðâýý òóñãàé æóðíàëä òóñãàâàë : Áàðàà ìàòåðèàëûí îðëîãûí æóðíàë ÁÌÎ ¹12-02

Äåáåòëýãäñýí äàíñ Êðåäèòëýãäñýí äàíñíû íýð, êîä

Áóñàä äàíñ

Ñàªäºð ð

Áàðèìòûí Äó

Ã¿éëãýýíèé óòãà

Áàðàà ìàòåðèàë

1410


Ìºíãº 1010

Ä¿í Äåáåòëåõ Äàíñíû äóãààð

Êðåäèòëýõ äàíñíû äóãààð

12 01 Õóäàëäàí

àâàëò 24,300 24,300

12 02 ¯éëäâýðëýëýýñ îðëîãîäñîí

1,200 1,200 1410 1420


àâñàí 1,000 1,000

Ä¿í 26,500 24,300 1,000 1,200 Òàéëàíò õóãàöààíû

ýöýñò áàãàíûí íèéò ä¿íãýýð øèëæ¿¿ëýõ áè÷èëò õèéíý.

56


Äýýðõ æèøýýíä 24,300 òºã-íèé áàðàà ìàòåðèàëûã çýýëýýð, 1,000 òºã-íèé ìàòåðèàëûã áýëíýýð õóäàëäàí àâñàí áà ¿éëäâýðëýëýýñ 1,200 òºã-íèé

ìàòåðèàëûã ýðã¿¿ëæ îðëîãîäñîíûã æóðíàëä ÿàæ á¿ðòãýæ áîëîõûã õàðóóëëàà. Àæèë ã¿éëãýýã åðºíõèé æóðíàëààñ ýñâýë òóñãàé æóðíàëààñ Åðºíõèé äýâòýðò øèëæ¿¿ëæ

Æóðíàëûí áè÷èëò á¿ðèéã åðºíõèé äýâòðèéí äîîä òàë íü 2 äàíñàíä øèëæ¿¿ëæ áè÷äýã. Íèéëìýë áè÷èëò õèéãäñýí áîë æóðíàëààñ íýã àæèë ã¿éëãýýã 2 - îîñ

á¿ðòãýíý. Åðºíõèé äýâòýð íü çºâõºí õÿíàëòûí äàíñóóä (åðºíõèé äàíñ)ààñ á¿ðäñýí áàéæ

3 Æóðíàëààñ äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

áîëäîã.

Áàðàà ìàòåðèàëûí îðëîãûí æóðíàë ÁÌÎ ¹12-02

Äåáåòëýãäñýí äàíñ Êðåäèòëýãäñýí

äàíñíû íýð, êîä Áóñàä äàíñ

Ñàð ªäºð

Áàðèìòûí Äó


Áàðàà ìàòåðèàë

1410


Áýëýí ìºíãº 1010

Ä¿í Äåáåò äàíñíû äóãààð

Êðåäèòäàíñíû äóãààð


àâàëò 24,300 24,300

02 ¯éëäâýðëýëýýñ 1,200 1,200 1410 1420 03 Áýëíýýð

õóäàëäàí àâñàí

1,000 1,000

Ä¿í 26,500 24,300 1,000 1,200 Òýìäýãëýë : 1410 íü ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë, 1420 íü äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýë, 1010 íü áýëýí ìºíãº, 3101 íü äàíñíû ºãëºã ãýñýí äàíñóóä þì.

Åðºíõèé äàíñ : Áàðàà ìàòåðèàë 1410

Äåáåòèéí ã¿éëãýý Êðåäèòèéí ã¿éëãýý Ñàð ÁÌÎ 3101

ÁÌÎ 1420

ÌÇ 1010

Ä¿í ÁÌÇ 1420

Ä¿í ¯ëäýãäýë

11 15,000 12 24,300 1,200 1,000 26,500 29,500 26,500 12,000

Òîõèðóóëààã¿é øàëãàõ áàëàíñûí ¿ëäýãäýë

Áóñàä æóðíàëààñ áàñ øèëæ¿¿ëæ áè÷ñýí áàéíà.

Åðºíõèé äàíñ : Äàíñíû ºãëºã 3101 Äåáåòèéí ã¿éëãýý Êðåäèòèéí ã¿éëãýý

Ñàð ÌÎ 1010

Ä¿í ÁÌÎ 1410


11 45,000 12 50,000 50,000 24,300 24,300 19,300

57


îëîí äàíñàíä øèëæ¿¿ëæ áè÷èõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ãýõäýý äàíñíû áè÷èëòèéí íèéò êðåäèòèéí ä¿í íèéò äåáåòèéí ä¿íòýé òîõèð÷ áàéõ ¸ñòîéã

øàëãàæ áàéõ õýðýãòýé. Æóðíàëààñ øèëæ¿¿ëýõ áè÷èëòèéã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò á¿ðýí õèéñýí áàéõ ¸ñòîé. Øèëæ¿¿ëýõ áè÷èëòèéã á¿ðýí õèéñíýýð åðºíõèé äýâòýðèéí äàíñàíä ìýäýýëýë á¿ðýí ã¿éöýò òóñãàãäñàí áàéõ çîðèëãûã õàíãàäàã. Òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò åðºíõèé äýâòðèéí äàíñäûí ¿ëäýãäëèéã òîäîðõîéëíî. Ýäãýýð ¿ëäýãäë¿¿ä íü òîõèðóóëààã¿é øàëãàõ áàëàíñàä òóñãàãäàõ äåáåò, êðåäèò ¿ëäýãäë¿¿ä áàéíà.

58


Ýíý ¿å øàò íü òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò

ã¿éöýòãýãäýõ ¸ñòîé àæëóóäûã õàìàðäàã. Òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò ã¿éöýòãýõ ýäãýýð àæëûã Àæëûí õ¿ñíýãòèéã àøèãëàæ

Ààæ

Ø

Òî

Òî

Î

4 Øàëãàõ áàëàíñ áýëòãýæ,àæëûí õ¿ñíýãò áºãëºõ

ã¿éöýòãýäýã.

æëûí õ¿ñíýãòèéí òîëãîéí õýñýã äàðààõ õýëáýðòýé áºãººä ¿¿íèéã “10 áàãàíàò ëûí õ¿ñíýãò” ãýæ íýðëýäýã.

Äàíñíû íýð

Øàëãàõ áàëàíñ

Òîõèðóóëàõ áè÷èëò

Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ

Îðëîãûí òàéëàí

Áàëàíñ

àëãàõ áàëàíñ áàãàíà:

o Åðºíõèé äýâòýð äýõ òàéëàíò õóãàöààíû ýöñèéí äåáåò, êðåäèò ¿ëäýãäë¿¿äèéã øàëãàõ áàëàíñ áàãàíàä æàãñààí òóñãàæ, ä¿ãíýíý. Íèéò äåáåò ä¿í áîëîí íèéò êðåäèò ä¿í õîîðîíäîî òýíöýæ áàéõ ¸ñòîé.

õèðóóëàõ áè÷èëò áàãàíà:

o Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñãàõ ìýäýýëëèéã ¿íýí çºâ, øèíýëýã áàéëãàõûí òóëä øààðäëàãàòàé òîõèðóóëãóóäûã õèéõ áîë ýíý áàãàíàä òóñãàäàã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéí òàëààð òóñàä íü òàéëáàðëàñíûã ¿çíý ¿¿.

õèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ áàãàíà:

o Òîõèðóóëãà õèéõýýñ ºìíºõ øàëãàõ áàëàíñûí äåáåò, êðåäèò ¿ëäýãäë¿¿ä äýýð òîõèðóóëæ áàéãàà ä¿íã íýìýõ ýñâýë õàñàõ çàìààð òîõèðóóëñàí ¿ëäýãäë¿¿äèéã ãàðãàæ, òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ áàãàíàä òóñãàõ ¿ëäýãäë¿¿äèéã òîîöäîã. Ýíý íü òîõèðóóëãà õèéõ çàìààð øàëãàõ áàëàíñûí ¿ëäýãäëèéã øèíý÷èëæ áàéãàà õýðýã þì.

ðëîãûí òàéëàí áàãàíà:

o Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ áàãàíààñ çàðäëûí äàíñíû äåáåò ¿ëäýãäë¿¿äèéã Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí äåáåò òàëä øèëæ¿¿ëæ áè÷íý.

o Ò¿¿í÷ëýí îðëîãûí äàíñäûí Êò ¿ëäýãäë¿¿äèéã Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí Êò òàëä øèëæ¿¿ëæ áè÷äýã.

o ªºðººð õýëáýë ò¿ð äàíñäûí ¿ëäýãäë¿¿ä ýíý áàãàíàä òóñãàãääàã. o Èéíõ¿¿ øèëæ¿¿ëæ áè÷ñýíèé äàðàà ýíý áàãàíàä äàðààõ 2 ÷óõàë

¿éëäëèéã ã¿éöýòãýäýã:

1. Íèéò îðëîãî, áà íèéò çàðäëûã ä¿ãíýæ, çºð¿¿ãýýð íü àøèã ýñâýë àëäàãäëûã òîîöäîã. Îðëîãûí òàéëàí õýñãèéí äåáåò áàãàíûí ä¿íã êðåäèò áàãàíûí ä¿íòýé òýíö¿¿ëýõèéí òóëä çºð¿¿ãèéí õýìæýýãýýð àëü áàãà ä¿íòýé òàëä áè÷íý. Àøèãòàé (êðåäèò áàãàíûí íèéò ä¿í äåáåò áàãàíûí íèéò ä¿íãýýñ èõ) áîë Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí äåáåò òàëä àøãèéí õýìæýýãýýð, àëäàãäàëòàé áîë (äåáåò áàãàíûí íèéò ä¿í íü êðåäèò áàãàíûí ä¿íãýýñ èõ) Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí êðåäèò òàëä àëäàãäëûí

59


õýìæýýãýýð áè÷èæ ºãñíººð ýíý õî¸ð áàãàíà òýíöýíý.

Õ¿ñíýãò 2-ò áàéãàà á¿ðýí áýëòãýñýí àæëûí õ¿ñíýãòýä õààëòûí áè÷èëò õèéñýí áàéäëûã äýýðõ òàéëáàðòàé òóëãàæ îéëãîëòîî áàòæóóëàõ íü ç¿éòýé. 2. Òîäîðõîéëñîí àøèã àëäàãäëûã òóñãàé ìºðºíä õàðóóëàõààñ

ãàäíà Áàëàíñ áàãàíàä áàñ òóñãàæ ºãíº. Èíãýõäýý äàðààõ æóðìûã áàðèìòàëíà: Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí äåáåò òàëä áàéðëàæ áàéãàà àøãèéã Áàëàíñ áàãàíûí êðåäèò òàëä õóóëæ òóñãàíà. Îðëîãûí òàéëàí áàãàíûí êðåäèò òàëä áàéãàà àëäàãäëûã Áàëàíñ áàãàíûí äåáåò òàëä øèëæ¿¿ëæ áè÷äýã.

o Îðëîãûí òàéëàí áàãàíàä òîäîðõîéëñîí íèéò îðëîãî, çàðäàë,

òýäãýýðèéí çºð¿¿ íü äàíñíû õààëòûí áè÷èëò õèéõ ¿íäýñ áîëíî. o Îðëîãûí òàéëàí áàãàíà íü Îðëîãûí òàéëàíã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí

õýëáýðò îðóóëæ áýëòãýõ ¿íäñýí ìýäýýëýëýýð õàíãàäàã. Áàëàíñ áàãàíà:

o Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ áàãàíààñ áàéíãûí (õºðºíãº, ºð òºëáºð, ºì÷èéí) äàíñäûí ¿ëäýãäë¿¿äèéã Áàëàíñ áàãàíàä øèëæ¿¿ëæ áè÷íý.

o Áàëàíñ áàãàíàä íýã îíöëîã ç¿éë íü Õóðèìòëàãäñàí àøèã äàíñíû ýõíèé ¿ëäýãäýë, òàéëàíò ¿åèéí àøèã/àëäàãäàë òóñ òóñäàà ìºðºíä òóñãàãäñàí õàðàãääàã.

o Ýíý áàãàíûí ìýäýýëëèéã àøèãëàæ Áàëàíñûã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí õýëáýðýýð áýëòãýäýã. Áàéíãûí äàíñäûí ¿ëäýãäýë Áàëàíñ áîëîí Åðºíõèé äýâòðèéí àëü àëèíä èæèë òóñãàãäñàí áàéõ ¸ñòîéã øàëãàæ áàéõ õýðýãòýé.

Àæëûí õ¿ñíýãòèéã áýëòãýõ òàëààð ä¿ãíýëò Àæëûí õ¿ñíýãò íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñãàõàä áýëýí áîëãîõîä òóñëàäàã õýðýãñýë áîëîâ÷ àëáàí ¸ñíû á¿ðòãýë áèø þì. ªºðººð õýëáýë çààâàë àæëûí õ¿ñíýãò áýëòãýõ øààðäëàãà òàâèäàãã¿é. Ãýõäýý àæëûí õ¿ñíýãòèéã õýðýãëýñíýýð á¿ðòãýëèéí ¿íýí çºâ áàéäëûã øàëãàõ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ àæèëëàãààã èë¿¿ èë òîä, îéëãîìæòîé áîëãîäîã ó÷ðààñ ò¿¿íèéã õýðýãëýõèéã èë¿¿òýéä ¿çäýã. Íýãýíò àæëûí õ¿ñíýãò õýðýãëýæ áàéãàà áîë ò¿¿íèéã õýðýãëýõ, áýëòãýõ àðãà àæèëëàãàà, ìàÿãò õýëáýðèéã áàéãóóëëàãà äîòîîä îíöëîãòîî òîõèðóóëàí òîäîðõîéëæ, òóóøòàé ìºðäºõ øààðäëàãàòàé. Äýýð æèøýý áîëãîí àâñàí ºãºãäë¿¿äèéã àøèãëàí Àæëûí õ¿ñíýãò áýëòãýõ àæèëëàãààíû äàðààëëûã Õ¿ñíýãò1 -ä, á¿ðýí áýëòãýãäñýí áàéäëààð íü Õ¿ñíýãò 2-ò òóñ òóñ õàðóóëëàà.

60


Õ¿ñíýãò 1. Àæëûí õ¿ñíýãòèéã áýëòãýõ àæèëëàãààíû äàðààëàë, àðãà ç¿é

ÀÆËÛÍ Õ¯ÑÍÝÃÒ (òîâ÷èëñîí) Øàëãàõ áàëàíñ

Òîõèðóóëàõ áè÷èëò

Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ

Îðëîãûí òàéëàí

Áàëàíñ Äàíñíû íýð

Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò Ìºíãº 13.6 13.6 13.6 Ä/Àâëàãà 64.8 64.8 64.8 ÍÀ-ûí õàñàãäóóëãà

2.0 (æ)3.5 5.5 5.5

Õóð/àøèã 01.01 24.7 24.7 24.7 Áîðëóóëàëò 720.0 720.0 720.0 Õ¿¿ãèéí çàðäàë

2.1 3.0 5.1 5.1

951.0 951.0 Íàéä/àâëàãûí çàðäàë

(æ)3.5

3.5

3.5

579.2 579.2 949.1 949.1 Íèéò îðëîãî,çàðäàë

678.1

720.0

Òàòâàðûí çàðäàë

6.3

Òàòâàðûí ºãëºã

6.3

Öýâýð àøèã 35.5 35.5 Íèéò 720.0 720.0 271.1 271.1

Åðºíõèé äýâòýð: Ìºíãº Äó 1010

ªäºð Äò Êò ¯ë

ÌÇ Õ 31

ÌÎ 106,5 13,6

Àæ ãûí íýãäñýí äàíñàíä òóñ

Øàëãàõ áàëàíñûã ä¿ãíýíý

Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã òóñãàæ, íèéò ä¿íã ä¿ãíýíý.

ÒØÁ-ààñ îðëîãî, çàðäëûí ä¿íã Îðëîãûí òàéëàí áàãàíàä, áàëàíñûí äàíñíû ¿ëäýãäë¿¿äèéã Áàëàíñ áàãàíàä øèëæ¿¿ëæ òóñãàñíû äàðàà îðëîãûí òàéëàí áàãàíûã ä¿ãíýíý.

ØÁ ¿ëäýãäëèéã òîõèðóóëãûí ä¿íãýýð çàëðóóëæ Òîõèðóóëñàí ØÁ-ûí ¿ëäýãäëèéã ãàðãàæ, ä¿ãíýíý

ÎÒ áàãàíûã ä¿ãíýæ, îðëîãî çàðäëûí çºð¿¿ãýýð àøèã/àëäàãäëûã òîäîðõîéëíî. Àøèã(àëäàãäàë)-ûí õýìæýýã áàãà ä¿íòýé òàëä íü òàâèíà. Èíãýñíýýð àøèã/àëäàãäëûã îðîëöóóëàí äò, êò íèéò ä¿íã òîäîðõîéëîõ áà õîîðîíäîî òýíöýõ ¸ñòîé.

ëûí õ¿ñíýãòèéí Îðëîãûí òàéëàí áàãàíà íü Îðëîãî çàðëàãàãäàõ ¸ñòîé ä¿íã¿¿äèéã õàðóóëäàã.

“Îðëîãûí Òàéëàí” áàãàíààñ àøãèéã (35.5òºã) “Áàëàíñ” áàãàíàíä øèëæ¿¿ëæ òóñãàíà. Õààëòûí áè÷èëòèéã æóðíàë, äýâòýðò òóñãààã¿é áàéãàà ó÷ðààñ àøãèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë òàéëàíò ¿åèéí ¿ð ä¿íãýýð øèíý÷ëýãäýýã¿é áàéíà (24.7òºã). Áàëàíñ áàãàíûí íèéò äåáåò, êðåäèò òýíö¿¿ áàéõ ¸ñòîé

61


Òîõèðóóëàõ áè÷èëò Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí äèéëýíõ àæèë ã¿éëãýýí¿¿ä àíõíû áè÷èëòýýð á¿ðòãýãääýã. Ãýâ÷ äàíñäàä íºëººëäºã çàðèì ¿éë ÿâäàë àíõíû áè÷èëò¿¿äòýé õîëáîîòîé èëò áàðèìòààð íîòëîãääîãã¿é. Èéì àæèë ã¿éëãýý ¿éë ÿâäëûí íºëººã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò òîõèðóóëàõ áè÷èëò õýðýãëýæ á¿ðòãýäýã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéí çîðèëãî íü òàéëàíò õóãàöààíû ýöñýýðõ íºõöºë áàéäëûã ¿íýí çºâ òóñãàõûí òóëä äàíñäûí ¿ëäýãäëèéã çàñàæ òîõèðóóëàõàä îðøäîã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò íü ¿íäñýíäýý íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí àêêðóýë çàð÷èìä ¿íäýñëýäýã. ªºðººð õýëáýë îðëîãûã îðëîãî îëñîí òàéëàíò õóãàöààíä íü, îðëîãûã îëîõûí òóëä ãàðãàñàí çàðäëûã òóõàéí õóãàöààíä íü õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýõ ¸ñòîé. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò øààðääàã ¿éë ÿâäëóóä óãòàà çàðäàë áîëîí çàðëàãûí, îðëîãî áîëîí ìºíãºíèé îðëîãûí õîîðîíäûí çºð¿¿òýé õîëáîîòîé áàéäàã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò øààðääàã ¿éë ÿâäëóóäûã äàðààõ 5 òºðºëä àíãèëäàã:

Òîõèðóóëãûí òºðë¿¿ä

Òîõèðóóëãûí øèíæ ÷àíàð

1 Óðüä÷èëæ òºëñºí çàðäàë

Á¿ðòãýãäñýí õýäèé ÷ çàðäëààð õ¿ëýýí çºâøººðºãäººã¿é ºðòãèéã íýã ýñâýë õýä õýäýí òàéëàíò ¿å¿äýä õàìààðóóëæ õóâààðèëàõ

2 Õóðèìòëàãäñàí çàðäàë Á¿ðòãýãäýýã¿é çàðäëûã õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýõ

3 Óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãî

Á¿ðòãýãäñýí îðëîãûã òàéëàíò ¿å¿äýä õóâààðèëæ, îðëîãî ãýæ õ¿ëýýí çºâøººðºõ

4 Õóðèìòëàãäñàí îðëîãî Á¿ðòãýãäýýã¿é îðëîãûã õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýõ

5 Òîîöîîëñîí ç¿éë • Ýëýãäëèéí çàðäëûã òîîöîæ á¿ðòãýíý • Øóóä áóñ àðãààð íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäëûã òîîöîæ á¿ðòãýíý.

Óðüä÷èëæ ãàðñàí çàðäàë

Òºëáºð íü õèéãä÷èõñýí ÷ ãàðààã¿é áàéãàà çàðäàë ó÷ðààñ óðüä÷èëæ ãàðñàí çàðäàë ãýñýí íýðýýð õºðºíãèéí äàíñàíä òºëáºð õèéõ ¿åä á¿ðòãýäýã. Õàðèí òàéëàí õóãàöààíû ýöýñò òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíä íîîãäîõ ä¿íãýýð òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéäýã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò (ÒÁ) (à)

Óðüä÷èëæ òºëñºí ò¿ðýýñ Ò¿ðýýñèéí çàðäàë xi.30 1500 500(à) (à)500

Òàéëàíò æèëèéí 11 ñàðûí 30-íä áàéãóóëëàãà èðýõ 3 ñàðûí ò¿ðýýñèéí òºëáºðò 1500 òºã òºëñíººñ 12 ñàðä íîîãäîõ 500 òºã-íèé ò¿ðýýñèéí õºëñèéã òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéæ çàðäàëä á¿ðòãýíý.

62


Õóðèìòëàãäñàí çàðäàë Á¿ðòãýãäýýã¿é çàðäàë ãýäýã íü òàéëàíò õóãàöààíû òóðø ãàð÷èõñàí õýäèé ÷ õàðààõàí á¿ðòãýãäýýã¿é áàéãàà çàðäàë þì. Æèøýýëáýë àæèë÷èí õàìãèéí ñ¿¿ëä öàëèí àâñíààñ õîéø õýä õîíîã àæèëëà÷èõààä áàéãàà áîë õºäºëìºðèéí çàðäàë ãàð÷èõààä áàéãàà õàðèí ìºíãººð òºëººã¿é, àæèë÷èí ººðºº íýõýìæëýýã¿é áàéãàà ó÷ðààñ öàëèíãèéí çàðäëûã á¿ðòãýýã¿é áàéæ áîëíî. Òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò èéì çàðäëûã õóðèìòëóóëæ çàðäëûí, íºãºº òàëààñ ºð òºëáºðèéí äàíñàíä òîõèðóóëàõ áè÷èëò õýðýãëýæ òóñãàõ ¸ñòîé.

Öàëèíãèéí ºãëºã Öàëèíãèéí çàðäàë 21500(á) (á)21500

Àæèë÷äàä öàëèíã õàãàñ ñàðààð, ñàð á¿ðèéí 1, 16 ºäð¿¿äýä îëãîäîã ãýâýë àæèë÷èä 12 ñàðûí ñ¿¿ëèéí õàãàñûí öàëèíãàà äàðàà îíû 1 ñàðûí 1 íä õ¿ëýýí àâíà. Ýíý öàëèíã òºëººã¿é áàéãàà õýäèé ÷ 12 ñàðûí 31 íä äýýðõ òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã õèéæ çàðäëààð õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýõ ¸ñòîé. Æèëèéí 10%èéí õ¿¿òýé, 20,000 òºã-èé çýýëèéã 12.1 íä àâñàí ãýâýë 12.31 íä íýã ñàðûí õ¿¿ãèéí çàðäëûã òºëººã¿é áàéãàà õýäèé ÷ äàðààõ áàéäëààð õóðèìòëóóëæ á¿ðòãýíý.

Õ¿¿íèé ºãëºã Õ¿¿íèé çàðäàë 100(â) (â)100

Ýíý ìýòýýð òºëººã¿é, íýõýìæëýãäýýã¿é áàéãàà ãýðýë öàõèëãààí, ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë ãýõ ìýò ãàðñàí çàðäëûã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò õóðèìòëóóëæ á¿ðòãýõ ¸ñòîé. Óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãî

Àæèë ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ, á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõýýñýý ºìíº õ¿ëýýí àâñàí îðëîãûã Óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãî íýðýýð ºð òºëáºðèéí äàíñàíä á¿ðòãýäýã. Àæèë ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëæ, áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íèéë¿¿ëñýí õýìæýýãýýð óðüä÷èëæ õ¿ëýýí àâñàí ìºíãºíèé îðëîãûã òàéëàíò õóãàöààíû îðëîãîîð õ¿ëýýí çºâøººðºõ áà èíãýõäýý îðëîãûí äàíñàíä íýìýãä¿¿ëýõ, ºð òºëáºðèéí äàíñàíä áóóðàõ íºëºº ¿ç¿¿ëýõ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéíý. Æèøýýëáýë 6 ñàðûí ò¿ðýýñèéí òºëáºðò 3600 òºã óðüä÷èëæ õ¿ëýýí àâñàí áîë ìºíãºíèé äàíñûã äåáåòëýæ, óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãûí äàíñûã êðåäèòëýæ á¿ðòãýñýí ãýñýí ¿ã. Ò¿ðýýñëýã÷ 1999 îíû 11 áà 12 ñàðä ºðºº ò¿ðýýñýëñýí áîë ò¿ðýýñë¿¿ëýã÷ àæèë ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëñýí ãýñýí ¿ã ó÷ðààñ 2 ñàðûí ò¿ðýýñèéí îðëîãûã õ¿ëýýí çºâøººð÷ äàðààõ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéíý.

Óðüä÷èëæ îðñîí îðëîãî

Ò¿ðýýñèéí îðëîãî

(ã)1200 3600 x.30 (ã)1200

Õóðèìòëàãäñàí îðëîãî

63

Òàéëàíò õóãàöààíä îëñîí õýäèé ÷, ìºíãººð õ¿ëýýí àâààã¿éãýýñ õàðààõàí á¿ðòãýãäýýã¿é áàéãàà îðëîãûã á¿ðòãýãäýýã¿é îðëîãî ãýäýã. Èéì îëñîí áîëîâ÷ á¿ðòãýãäýýã¿é áàéãàà îðëîãûã òîõèðóóëàõ áè÷èëò õýðýãëýæ õóðèìòëóóæ á¿ðòãýõ ¸ñòîé.


À áàéãóóëëàãà 6 ñàðûí õóãàöààòàé, æèëèéí 12 õóâèéí ýíãèéí õ¿¿òýé, õ¿¿ãèéí òºëáºð íü ¿íäñýí ºðèéí õàìò òºëºãäºõ àâëàãûí áè÷èã 11 ä¿ãýýð ñàðûí 1 -íä ãàðãàæýý. Áàéãóóëëàãà 12 ñàðûí 31 íä 2 ñàðûí õ¿¿ã îëñîí áàéõ òóë 200 òºã-íèé (10,000*12%*6/12 ) õóðèìòëóóëæ îðëîãîîð á¿ðòãýíý.

Õ¿¿ãèéí àâëàãà Õ¿¿ãèéí îðëîãî (ä)200 200(ä)

Ýëýãäëèéí çàðäàë

Óðò õóãàöààò õºðºíãº áàéãóóëëàãàä óðò õóãàöààíû òóðø ºãººæºº ºãäºã ó÷ðààñ õºðºíãèéí ºãººæèéã õ¿ðòñýí õýìæýýãýýð õºðºíãèéí ºðòãèéã çàðäàëä á¿ðòãýæ, ýëýãäëèéí çàðäàë ãýæ íýðëýäýã. Õºðºíãèéí ýëýãäëèéí çàðäëûã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò äàðààõ òîõèðóóëàõ áè÷èëòýýð á¿ðòãýäýã.

Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë

Ýëýãäëèéí çàðäàë

Ñ1 10,000 5,000 (å) (å)5,000

C2 15,000 Íàéäâàðã¿é àâëàãà

Á¿õ õóäàëäàí àâàã÷ààñ àâëàãàà öóãëóóëàõã¿é áàéæ áîëîõ ìàãàäëàëûã õ¿ëýýí çºâøººðºõèéí òóëä ýíý òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã õèéíý. Ýíý òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã õèéõã¿é áîë àâëàãûí äàíñ íü õýðýãæèõ áîëîìæòîé ¿íý öýíýýñýý èë¿¿ ä¿íãýýð áàëàíñàä òóñãàãäàæ, ¿íýí çºâ ìýäýýëëýýð õàíãàõ øààðäëàãàä íèéöýõã¿éä õ¿ðíý. Æèøýýëáýë àâëàãûí äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãäýë 30,000 òºã áºãººä àâëàãûí äàíñíû ¿ëäýãäëèéí 10% íü íàéäâàðã¿é áîëäîã ãýâýë àâëàãûí öýâýð áîëîìæèò ¿íý öýíý íü 27,000 òºã (30,000-30,000x10%) áàéõ ¸ñòîé. Èéìä àâëàãûí öýâýð ä¿íã 27,000 òºã áîëãîõûí òóëä íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãûí äàíñíû ¿ëäýãäëèéã 3,000 òºã áîëãîõ õýðýãòýé. Òýãâýë íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãûí äàíñíû ýõíèé ¿ëäýãäýë 2,000 áàéãààã 1000 òºã-ººð ( 3000 -2000) íýìýãä¿¿ëæ, òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéíý.

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà

Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë

Ñ1 2,000 1,000(æ) (æ)1,000

C2 3,000 Íàéäâàðã¿é àâëàãûã òîîöîîëîõ àðãóóäûí òàëààð ýíý ãàðûí àâëàãûí 10 äóãààð á¿ëýãò äýëãýðýíã¿é ¿çíý.

64


Áîðëóóëñàí áàðààíû ºðòºã Áàðàà ìàòåðèàëûí Öàã ¿åèéí ñèñòåìèéã õýðýãëýäýã áîë áàðàà ìàòåðèàëûí äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã òîõèðóóëæ, Áîðëóóëñàí áàðààíû ºðòãèéã òîäîðõîéëîõ áè÷èëòèéã õèéäýã. Äò. Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã Äò. Áàðàà ìàòåðèàë (ýöñèéí ¿ëäýãäýëèéí ä¿íãýýð) Êò. Áàðàà ìàòåðèàë (ýõíèé ¿ëäýãäëèéí ä¿íãýýð) Êò. Õóäàëäàí àâàëò Êò. Áàðàà ìàòåðèàëûã áýëòãýõ òýýâðèéí çàðäàë

65


Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéí æèøýý Õ¿ñíýãò 2 äàõü ÀÆËÛÍ Õ¯ÑÍÝÃÒ- ä äàðààõ òîõèðóóëàõ áè÷èëò¿¿äèéã òóñãàñàí áàéíà.

1. Òîîöîîëîãäîæ áóé íàéäâàðã¿é àâëàãûí õýìæýý áîðëóóëàëòûí áóöààëò áà ¿íèéí áóóðàëòûã õàññàí öýâýð áîðëóóëàëòûí 0,5%-òàé òýíö¿¿ ãýæ òîîöñîí.

Äò Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë 3,586 Êò. Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà 3,586 2. Áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ýëýãäëèéã æèëèéí 4%, òàâèëãà òîíîã

òºõººðºìæèéí ýëýãäëèéã æèëèéí 10%-èàð òîîöîæ áàéãóóëíà.

Äò. Ýëýãäëèéí çàðäàë 3,600 Êò. Áàðèëãûí õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë 3,600

Äò. Ýëýãäëèéí çàðäàë 2,200

Êò Òîíîã òºõººðºìæèéí õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë 2,200 3. Äààòãàëä óðüä÷èëæ òºëñºí 7,800 òºã-íººñ òóõàéí æèëä “àøèãëàñàí”

äààòãàë 5200 òºã áàéíà.

Äò. Äààòãàëûí çàðäàë 5,200 Êò. Óðüä÷èëæ òºëñºí äààòãàë 5,200 4. Áîðëóóëàëòûí àæèëòíóóäûí õóðèìòëàãäñàí öàëèí õºëñ 12 ñàðûí 31 íèé

áàéäëààð 5000 òºã áàéíà.

Äò. Öàëèíãèéí çàðäàë 5,000 Êò. Öàëèíãèéí ºãëºã 5, 000

5. Òàéëàíò õóãàöààíä 9,400 òºã-èéã ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàëä òºëñºí áºãººä

¿¿íýýñ 740 òºã-íèé ñóðòàë÷èëãààíû ¿éë÷èëãýýã òàéëàíò ¿åèéí ýöýñò õ¿ëýýí àâààã¿é áàéâ. ªìíº á¿ðòãýñýí ñóðòàë÷èëãààíû çàðäëûã àøèãëààã¿é áàéãàà ä¿íãýýð áàãàñãàõ òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã õèéíý.

Äò. Óðüä÷èëæ òºëñºí ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 740 Êò. Ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 740 6. Ãàð äýýðõ õàíãàìæèéí ìàòåðèàëûí ¿ëäýãäýë 1,400 òºã áàéíà.

(Õàíãàìæèéí ìàòåðèàëûã õóäàëäàí àâñàí ¿åä íü êîíòîðûí áóñàä çàðäàë äàíñàíä òóñãàñàí áàéíà)

Äò. Õàíãàìæèéí ìàòåðèàë 1,400 Êò. Êîíòîðûí áóñàä çàðäàë 1,400

7. 12 äóãààð ñàðûí 31-íä ºãëºãèéí áè÷èãò õóðèìòëàãäñàí õ¿¿ 3,000 òºã

áàéíà. Äò. Õ¿¿ãèéí çàðäàë 3,000

Êò. Õ¿¿ãèéí ºãëºã 3,000

66


8. 12 ñàðûí 31 íèé áàéäëààð ãàð äýýð áóé áàðààíû ºðòºã 76,000 òºã áàéíà.

Äò. Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã 533,700 Äò. Õóäàëäàí àâàëòûí áóöààëò ¿íèéí áóóðàëò 9,500 Äò. Õóäàëäàí àâàëòûí õºíãºëºëò 9,600 Äò. Áàðàà 2,000

Êò. Õóäàëäàí àâàëò 540,000 Êò. Áàðàà òýýâýðëýëòèéí çàðäàë 14,800

67


Õ¿ñíýãò 2. Á¿ðýí áýëòãýãäñýí àæëûí õ¿ñíýãò.

Äàíñíû

Äàíñíû íýð Øàëãàõ áàëàíñ Òîõèðóóëàí áè÷èëò

Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ Îðëîãûí òàéëàí Áàëàíñ

äóãààð Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò Ìºíãº 13,600 13,600 13,600 Äàíñíû àâëàãà 64,800 64,800 64,800 Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà 2,000 (1) 3,586 5,586 - 5,586 Áàðàà , 1 ñàðûí 1 74,000 (8) 2,000 76,000 76,000 Áàðèëãà 90,000 90,000 90,000 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë-áàðèëãûí 14,400 (2a) 3,600 18,000 18,000 Òîíîã òºõººðºìæ 22,000 22,000 22,000 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë - òîíîã òºõººðºìæ 6,600 (2á) 2,200 8,800 8,800 Óðüä÷èëæ òºëñºí äààòãàë 7,800 (3) 5,200 2,600 2,600 Äàíñíû ºãëºã 34,200 34,200 34,200 ªãëºãèéí áè÷èã 30,000 30,000 30,000 Õóâüöààò êàïèòàë 100,000 100,000 100,000 Áîðëóóëàëò 720,000 720,000 720,000 Áîðëóóëàëòûí áóöààëò áà ¿íèéí áóóðàëò 2,800 2,800 2,800 Õóäàëäàí àâàëò 540,000 (8) 540,000 Õóäàëäàí àâàëòûí áóöààëò áà ¿íèéí áóóðàëò 9,500 (8) 9,500 Õóðèìòëàãäñàí àøèã 2001.1.1 24,730 24,730 24,730 Òýýâýðëýí àâ÷ èðýõ çàðäàë 14,800 (8) 14,800 Áîðëóóëàëòûí àæèëëàãñäûí öàëèíãèéí çàðäàë 54,000 (4) 5,000 59,000 59,000 Ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 9,400 (5) 740 8,660 8,660 Åðºíõèé óäèðäëàãûí öàëèíãèéí çàðäàë 31,000 31,000 31,000 Ãýðýë äóëààíû çàðäàë 15,100 15,100 15,100 Óòàñ, òåëåêñèéí çàðäàë 1,700 1,700 1,700 Êîíòîðûí áóñàä çàðäàë 2,000 (6) 1,400 600 600 Õóäàëäàí àâàëòûí õºíãºëºëò 9,600 (8) 9,600

68


Äàíñíû

Äàíñíû íýð Øàëãàõ áàëàíñ Òîõèðóóëàí áè÷èëò Òîõèðóóëñàí øàëãàõ

áàëàíñ Îðëîãûí òàéëàí Áàëàíñäóãààð Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò Äò Êò

Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëò 5,900 5,900 5,900 Õ¿¿ãèéí çàðäàë 2,130 (7) 3,000 5,130 5,130 Íèéò-øàëãàõ áàëàíñ 951,030 951,030 Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë (1) 3,586 3,586 3,586 Ýëýãäëèéí çàðäàë - áàðèëãà (2à) 3,600 3,600 3,600 Ýëýãäëèéí çàðäàë - Òîíîã òºõººðºìæ (2á) 2,200 2,200 2,200 Äààòãàëûí çàðäàë (3) 5,200 5,200 5,200 Õ¿¿ãèéí ºãëºã (7) 3,000 3,000 3,000 Öàëèíãèéí ºãëºã (4) 5,000 5,000 5,000 Óðüä÷èëæ òºëñºí ñóðòàë÷èëãàà (5) 740 740 740 Õàíãàìæèéí ç¿éë, ýöñèéí ¿ëäýãäýë (6) 1,400 1,400 1,400 Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã (8) 533,700 533,700 533,700 Íèéò-òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ 579,526 579,526 949,316 949,316 Íèéò îðëîãî, çàðäàë ä¿í 678,176 720,000 Îðëîãûí òàòâàðûí çàðäàë 6,300 Òàòâàðûí ºãëºã 6,300 Öýâýð àøèã 35,524 - 35,524 ÍÈÉÒ 720,000 720,000 271,140 271,140

69


Ýíý ¿å øàòàíä àæëûí õ¿ñíýãòýä òóñãàãäñàí ìýäýýëëèéã àøèãëàæ òîõèðóóëãóóäûã Åðºíõèé æóðíàëä, äàðàà íü åðºíõèé æóðíàëààñ åðºíõèé äýâòðèéí õîëáîãäîõ äàíñàíä òóñãàíà.

Åðºíõèé æóðíàëä äàðààõ áàéäëààð òóñãàíà. Åðºíõèé æóðíàë Æóðíàëûí òºðºë ÅÆ¹: 7

Òàéëàíò 2002 îí 12.31

Åðºíõèé æóðíàëààñ Åðºíõèé äýâòýðò øèëæ¿¿ëæ áè÷íý.

Åðºíõèé äàíñ : Áàðèëãûí õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë

Äåáåòèéí ã¿éëãýý Êðåäèòèéí ã¿éëãýý

Ñàð Ä¿í ÅÆ Ä¿í ¯ëäýãäýë

11 14,400 12 3,600 3,600 18,000

Åðºíõèé äàíñ : Ýëýãäëèéí çàðäàë Äåáåòèéí ã¿éëãýý Êðåäèòèéí ã¿éëãýý

Ñàð ÅÆ7 ÅÆ 7 Ä¿í Ä¿í ¯ëäýãäýë

11 12 3,600 2,200 5,800


Äóãààð Ã¿éëãýýíèé óòãà

Ä¿í Äåáåò Êðåäèò

1 2 01.05 533,700 ÁÁª 9,600 ÕÀ-ûí

õºíãºëºëò 2,000 ÁÌ-ûí

ýõíèé ¿ëäýãäýë

9,500 ÕÀ-ûí áóöààëò

54,000 Õóäàëäàí àâàëò

ÁÌ-ûí öàã ¿åèéí ñèñòåìä ÁÁª-èéã á¿ðòãýõ òîõèðóóëàõ áè÷èëò

14,800 ÁÌ-ûí òýýâðèéí çàðäàë

Áàðèëãûí

õóðèìòëàãäñàí ýëýãäëèéã òîîöîâ

3,600 Ýëýãäëèéí çàðäàë

Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë- Áàðèëãûí

5 Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

70

3,600


Ýíý ¿å øàòàíä, ò¿ð äàíñäûí ¿ëäýãäë¿¿äèéã õààõ æóðíàëûí áè÷èëòèéã Åðºíõèé æóðíàëä

òóñãàõ óëìààð Åðºíõèé äýâòðèéí õîëáîãäîõ äàíñàíä øèëæ¿¿ëæ áè÷íý. Àæëûí õ¿ñíýãòèéí Îðëîãûí òàéëàí ãýñýí áàãàíä õèéñýí òîîöîîëëóóä íü õààëòûí áè÷èëòýýð á¿ðòãýëä òóñãàãäàæ áàéãàà õýðýã þì.

Åðºíõèé æóðíàë Æóðíàëûí òºðºë ÅÆ¹: 8 Òàéëàíò 2002 îí 12.31


Äóãààð


Ä¿í Äåáåò Êðåäèò

1 12.31 720,000 Áîðëóóëàëòûí

îðëîãî

711,300 Îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñ

2,800 Áîðëóóëàëòûí áóöààëò

Áîðëóóëàëòûí îðëîãî äàíñûã õààõ

5,900 Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëò

2 Óäèðäëàãà

áîðëóóëàëòûí çàðäëûã õààõ


Óäèðäëàãà áîðëóóëàëòûí çàðäàë

3 Áóñàä îðëîãî

çàðäàë äàíñûã õààõ

5,130 Îðëîãî çàðäëûí äàíñ

Áóñàä çàðäàë

4 Áîðëóóëñàí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã äàíñûã õààõ


Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã

5 Òàòâàðûí çàðäàë

6,300 Òàòâàðûí çàðäàë

Îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñ

6 Òàéëàíò õóãàöààíû ¿ð ä¿íã á¿ðòãýõ


Õóðèìòëàãäñàí àøèã

6 Õààëòûí áè÷èëòèéã æóðíàëä òóñãàæ, äýâòýðò øèëæ¿¿ëýõ

Åðºíõèé äàíñ : Îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñ Äåáåòèéí ã¿éëãýý Êðåäèòèéí ã¿éëãýý

Ñàð ÅÆ8 50-00

ÅÆ8 70-00

ÅÆ8 80-00

ÅÆ8 41-02

ÅÆ 8 9100

Ä¿í ÅÆ8


11 0 12 533,700 130,646 5,130 35,524 6,300 711,300 711,300 711,300 0

Áóñàä Åðºíõèé äàíñûã àäèë àðãààð øèíý÷èëíý.

71


Õààëòûí áè÷èëòèéí òóõàé. Õààëòûí áè÷èëò íü äàðààõ ¿íäñýí áè÷èëò¿¿äèéã õàìàðíà:

1. Îðëîãûí äàíñóóäûã îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñàíä õàà2. Çàðäëûí äàíñóóäûã îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñàíä õàà3. Îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñûã Òàéëàíò ¿åèéí àøèã

äàíñ ðóó õààíà. 4. Áàðàà ìàòåðèàëûí öàã ¿åèéí ñèñòåìèéã õýðýãëýä

ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäýë, áîðëóóëñàí ºðòãèéã(àøèãëàñàí ìàòåðèàëûí ºðòãèéã) á¿ðòãýõ õààëòõèéãääýã. Ýíý ñèñòåìèéí Ìîíãîëä õîâîð õýðýãëýäãèéã ýíä

Îðëîãûí á¿õ äàíñóóäûã (àæëûí õ¿ñíýãòèéí Îðëîãûí òàéëàí áàãàíà äàõü) õààõ ¸ñòîé. Èíãýõäýý îðëîãûí äàíñ òóñ á¿ðèéã äåáäàíñäûí íèéò õààãäñàí ¿ëäýãäëèéí ä¿íãýýð îðëîãî çàðäëûí êðåäèòëýäýã. Çàðäëûí á¿õ äàíñóóäûã (àæëûí õ¿ñíýãòèéí Îðëîãûí òàéëàíáàãàíà äàõü) õààõ ¸ñòîé. Çàðäëûí íèéò ä¿íãýýð Îðëîãî çäàíñûã äåáåòëýæ, çàðäëûí äàíñ á¿ðèéã êðåäèòëýõ áè÷èëò õèéæ õ Ýõíèé 2 õààëòûí áè÷èëòèéã äýâòýðò øèëæ¿¿ëæ á¿ðòãýñíèéçàðäëûí íýãäñýí äàíñíû ¿ëäýãäýë íü òàéëàíò õóãàöààíû öýàëäàãäëûã èëýðõèéëíý. Ýíý ä¿í íü Îðëîãûí òàéëàí äàõü öýâýð ä¿íòýé òýíöýæ áàéõ ¸ñòîé. Îðëîãûí çàðäëûí íýãäñýí äàíñûã æóðìûã áàðèìòàëäàã:

• Öýâýð àøèãòàé áîë, àøãèéí õýìæýýãýýð Îðëîãî çäàíñûã äåáåòëýæ, ªì÷èéí õóðèìòëàãäñàí àøèã äàíñû

• Àëäàãäàëòàé áîë, àëäàãäëûí õýìæýýãýýð Îðëîãî çàðääàíñûã êðåäèòëýæ, õóðèìòëàãäñàí àøèã äàíñûã äåáåòë

Òàéëàíò æèëèéí ýöýñ Îðëîãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñàíä õààëòûíáàéäëûã Ò -äàíñààð õàðóóëüÿ. Îðëîãî çàðäëûí ÁÁÁªðòºã Íýãäñýí äàíñ Áî 533,700 533,700 669,476 711,300 7 Óäèðäëàãà

áîðëóóëàëòûí çàðäàë Áî

130,646 130,646

Áóñàä çàðäàë Áîð

õºí 5,130 5,130 Òàòâàðûí çàðäàë 6,300 Òàé 6,300 6,300 35,524 711,300 711,300

72

õ õ ýñâýë àëäàãäàë

ýã áîë áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé

ûí áè÷èëò áàñ òýìäýãëýå. õýñãèéí êðåäèò åòëýæ, îðëîãûí íýãäñýí äàíñûã

õýñãèéí äåáåò àðäëûí íýãäñýí ààäàã.

äàðàà Îðëîãî âýð àøèã ýñâýë àøèã/àëäàãäëûí õààõäàà äàðààõ

àðäëûí íýãäñýí ã êðåäèòëýíý. ëûí íýãäñýí ýíý.

áè÷èëò õèéõ

ðëóóëàëòûí îðëîãî

20,000 720,000 ðëóóëàëòûí áóöààëò

2,800 2,800

ëóóëàëòûí ãºëºëò

5,900 5,900 ëàíò ¿åèéí àøèã

35,524


Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ ãýäýã íü õààëòûí áè÷èëò õèéãäñýíèé äàðààõ ¿ëäýãäë¿¿ä þì.

Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ

Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ íü õààëòûí ïðîöåññûã àëäààã¿é ¿íýí çºâ ã¿éöýòãýñíèéã øàëãàæ, èðýõ øèíý òàéëàíò ¿åèéí ýõýíä åðºíõèé äýâòðèéí ¿ëäýãäë¿¿ä áàëàíñëàæ áàéõ ¸ñòîéã áàòàòãàõ àðãà þì. Ýäãýýð áàéíãûí äàíñóóä íü äàðààãèéí òàéëàíò ¿åèéí ýõíèé ¿ëäýãäë¿¿äèéã òóñãàñàí áàéõ ó÷èð áàëàíñëàæ áàéõ ¸ñòîé.

Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ íü òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñààñ 2 ÷óõàë ç¿éëýýð ÿëãààòàé áàéäàã:

(1) Á¿õ íýðëýñýí äàíñóóä õààãäñàí áàéõ òóë Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ íü íýðëýñýí äàíñäûã àãóóëàõã¿é

(2) ªì÷èéí äàíñ íü õààëòûí áè÷èëòýýð øèíý÷ëýãäýõ òóë ýöñèéí ¿íýí çºâ ¿ëäýãäëèéã òóñãàæ áàéäàã.

Õààëòûí äàðààõ øàëãàõ áàëàíñàä çºâõºí õºðºíãº, ºð òºëáºð, ºì÷èéí äàíñóóä òóñãàãäàíà. Õààëòûí áè÷èëò¿¿äèéã Åðºíõèé äýâòýðò òóñãàñíû äàðààõ áàéíãûí äàíñäûí øèíý÷ëýãäñýí ýöñèéí ¿ëäýãäë¿¿äèéã àâ÷, äåáåò áîëîí êðåäèò áàãàíóóäàä ÿëãàí æàãñààæ, ä¿ãíýíý. Äåáåò áà êðåäèò áàãàíûí íèéò ä¿í õîîðîíäîî òýíöýæ áàéâàë õààëòûí áè÷èëòèéã çºâ õèéæ, Åðºíõèé äýâòýðò çºâ øèëæ¿¿ëæýý ãýñýí ¿ã þì.

ØÀËÃÀÕ ÁÀËÀÍÑ

Äåáåò Êðåäèò

Ìºíãº Àâëàãà Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà Áàðàà ìàòåðèàë Óðüä÷èëæ òºëñºí çàðäàë Áàðèëãà Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë Òîíîã òºõººðºìæ Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë Äàíñíû ºãëºã Öàëèíãèéí ºãëºã ªãëºãèéí áè÷èã Õ¿¿ãèéí ºãëºã Òàòâàðûí ºãëºã Ýçýìøèã÷èéí ºì÷ Õóðèìòëàãäñàí àøèã

13,600 64,800 77,400 3,340 90,000 22,000

5,586 18,000 8,800 34,200 5,000 30,000 3,000 6,300 100,000 60,254

271,140 271,140

=

73


Ýíý ¿å øàòàíä á¿ðýí ã¿éöýò áýëòãýãäñýí Àæëûí

õ¿ñíýãòèéí òàéëàí, Áàëàíñ ãýñýí áàãàíóóäûí ìýäýýëëèéã àøèãëàæ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýíý. Àæëûí õ¿ñíýãòèéã ¿íäýñëýí:

7. Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ

1. Áàëàíñ 2. ªì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí 3. Îðëîãûí òàéëàíã øóóä áýëòãýäýã.

Õàðèí äýýðõ òàéëàíã áýëòãýñíèé äàðàà òýäãýýðèéã ¿íäýñëýí 4. Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíã áýëòãýäýã.

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ íü áýëýí áîëñîí ìýäýýëëèéã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí çàãâàðò îðóóëàí òàíèëöóóëàõ ãîë çîðèëãîòîé áàéíà. Äýýðõ àæëûí õ¿ñíýãòýä ¿íäýñëýí Áàëàíñ, Îðëîãûí òàéëàíã õóðààíãóé áàéäëààð áýëòãýñíèéã äîð õàðóóëëàà.

Îðëîãûí òàéëàí 2002 îíû 12 ñàðûí 31 ýýð äóóññàí ñàíõ¿¿ãèéí æèë

Íèéò Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 720,000 Áîðëóóëàëòûí áóöààëò, ¿íèéí áóóðàëò 2,800 Áîðëóóëàëòûí õºíãºëºëò 5,900 Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã 533,700

Íèéò àøèã 177,600 Åðºíõèé óäèðäëàãà áà áîðëóóëàëòûí çàðäàë: 130,646 Óäèðäëàãûí öàëèíãèéí çàðäàë 31,000 Áîðëóóëàëòûí öàëèíãèéí çàðäàë 59,000 Àøèãëàëòûí çàðäàë 15,100 Äààòãàëûí çàðäàë 5,200 Ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 8,660 Ýëýãäëèéí çàðäàë 5,800 Øóóäàí õîëáîîíû çàðäàë 1,700 Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë 3,586 Áóñàä 600

¯éë àæèëëàãààíû àøèã 46,954 ¯éë àæèëëàãààíû áóñ îðëîãî ¯éë àæèëëàãààíû áóñ çàðäàë 5,130 Òàòâàðûí ºìíºõ àøèã 41,824 Îðëîãûí òàòâàðûí çàðäàë 6,300 Öýâýð àøèã 35,524

ªì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí 2002 îíû 12 ñàðûí 31 ýýð äóóññàí ñàíõ¿¿ãèéí æèë

Ýçýìøèã÷èéí ºì÷

Àøèã Íèéò ºì÷

Ýõíèé ¿ëäýãäýë 100,000 24,730 124,730 Íýìýãäñýí 0 0 Õàñàãäñàí: Òàéëàíò æèëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿í (àëäàãäàë)

0 35,524

Ýöñèéí ¿ëäýãäýë 100,000 60,254 160,254

Àæëûí õ¿ñíýãòýýñ

Áàëàíñ ðóó î÷èõ ä¿í

Áàëàíñ (õÿëáàðøóóëñàí)

74

2002 îíû 12 ñàðûí 31- ýýð äóóññàí ñàíõ¿¿ãèéí æèë


ÕªÐªÍÃª

Ä¯Í

ªÐ ÒªËÁªÐ

Ä¯Í Ýðãýëòèéí õºðºíãº Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºð Ìºíãº 13,600 Äàíñíû ºãëºã 34,200Äàíñíû àâëàãà 64,800 ªãëºãèéí áè÷èã 30,000Íàéäâàðã¿é àâëàãûí õàñàãäóóëãà (5,586) Öàëèíãèéí ºãëºã 5,000 Õ¿¿ãèéí ºãëºã 3,000Áàðàà ìàòåðèàë 77,400 Òàòâàðûí ºãëºã 6,300 Óðüä÷èëæ òºëñºí çàðäàë 3,340 Íèéò áîãèíî õóãàöààò ºãëºã 78,500 Óðò õóãàöààò ºð òºëáºð 0Íèéò ýðãýëòèéí õºðºíãº 153,554 Íèéò ºð òºëáºð 78,500 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº ªÌ× Áàðèëãà 90,000 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (18,000) Ýçýìøèã÷èéí ºì÷ 100,000Òîíîã òºõººðºìæ 22,000 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (8,800) Õóðèìòëàãäñàí àøèã 60,254Íèéò ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº 85,200 Íèéò ºì÷ 160,254

ÍÈÉÒ ÕªÐªÍÃª 238,754 ªÐ ÒªËÁªÐ ÁÀ ªÌ× 238,754

ªì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàíãààñ

Àæëûí õ¿ñíýãòýýñ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ àðãà ç¿éã õàðóóëàõ çîðèëãîîð õÿëáàð æèøýý àâ÷ ¿çëýý. Íÿãòëàí áîäîã÷ áàéãóóëëàãûíõàà ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã áýëòãýõäýý, áàòëàãäñàí ìàÿãò, áàðèìòëàõ ¸ñòîé á¿ðòãýëèéí áîäëîãî, ìºðäºõ ¸ñòîé ñòàíäàðòóóäûí øààðäëàãà çýðãèéã çààâàë ìºðäºõ ¸ñòîé.

75

04 S4 Accounting Process

Documents