016 Kapital 09 04 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

PETOK, 9. APRIL. 2010 | BROJ 16 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

TIKVE[: VO PARLAMENTOT SUDIR, AKCIITE SÈ U[TE STABILNI!

POMIRUVAWE NA LIDERSKATA SREDBACRVENKOVSKI I GRUEVSKI POSTIGNAA KONSENZUS OKOLU BARAWATA NA ALBANSKITE PARTII!

16

NA ZATVORAWE, VÊRA 08.04.2010, 13.00~.

MBI 10 0,31%MBID 0,79%OMB 0,00%

EVRO/DENAR 61,62DOLAR/DENAR 46,19EVRO/DOLAR 1,33

NAFTA BRENT 84,94EURORIBOR 1,22%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (08.04)

2

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA:

MARK HRD, HEWLETT PACKARD: VODI SMETKA ZA SEKOJ CENT � STRANA 14

14 APRIL 2010 GODINA VO STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJAD-R POL FI[ER VE SOVETUVA KAKO DA GO OSVOITE RUSKIOT PAZARWWW.MCHAMBER.MK

INTERVJUINTERVJUVIKTOR MIZODIREKTOR NA AGENCIJATA ZA STRANSKI INVESTICII

MAKEDONIJA E PREPOZNATLIVA ZA STRANSKITE INVESTITORI 6

SE OTVORA SE OTVORA GOLEMATA TEMA...GOLEMATA TEMA...SE OTVORA SE OTVORA GOLEMATA TEMA...GOLEMATA TEMA...

7

CRVENKOVSKI CRVENKOVSKI VO "KONTRA VO "KONTRA NAPAD" OKOLU NAPAD" OKOLU PRIVATI-PRIVATI-ZACIJATA!?ZACIJATA!?

SPASIJKA [email protected] JOVANOVAjovjjjj anova@@@@@kapppppital.com.mk

NAVIGATOR09.04.20102

Liderite na najgolemite politi~ki partii pov-torno ne postignaa gener-

alen konsenzus okolu predloènite ustavni izmeni. I vtorata lid-erska sredba pomina bez konkretni rezultati i samo so dogovor za formirawe na rabotna grupa sostavena od eksperti (predloèni od partiite), koi bi gi razgleduvale barawata i bi donesle zaklu~oci. Niedna partija ne popu{ta vo stavovite, no ona {to e vidlivo e deka za klu~nite bara-wa izgradeniot konsen-zus e podelen po etni~ka linija. Otkako na barawata na Nova demokratija za iz-borot na Vladata da se glasa so voveduvawe na Badenteroviot princip, i istiot princip da se vovede i vo Ustavniot sud i vo Republi~kiot sudski sovet, kako i pri izglasuvaweto na Buxetot, na pismeno im se priklu~i i DUI (pretstavuvaj}i gi kako svoi i dopolnuvaj}i gi so novi potto~ki) – so zaedni~ki, no sprotiven stav, izleze i makedon-skiot politi~ki blok.VMRO – DPMNE I SDSM postignaa me|useben konsenzus deka takvite barawa na albanskiot blok se ednostavno neprifatlivi, zatoa {to so niv se navle-

guva vo temi koi se sprotivni na konceptot na Ramkovniot dogovor. Da se nosat odluki vo Ustavniot sud vrz principot na Badenter e nelogi~no i za Nikola Gruevski i za Branko Crvenkovski, koi za ova po sredbata izlegoa so re~isi isti izjavi.“ Odgovorot na barawa-ta na ND e definitivno “ne”. Tie ne se vo so-glasnost so Ramkovniot dogovor. Kolku {to moèv da vidam i onie na DUI se vo taa na-soka, pa duri i posilni, {to zna~i deka i tie se neprifatlivi. Ako ovie barawa se uslov za prifa}awe na na{ite predlozi za ustavnite izmeni, toga{ nema da prifatime voop{to da se otvora Ustavot”, jasen be{e premierot Gruevs-ki po sredbata.Toj dodade deka {to se odnesuva do Ustavniot sud, toj e institucija koja {to mora da raboti i da nosi odluki bazirani na stru~nost, a ne na etni~ka osnova.Na ista linija vo razmisluvawata e i negoviot rival Crvenk-ovski.“ Skepti~en sum za barawata na Nova demokratija. Badenter moè da se primeni vo institucii kade {to se nosat politi~ki odluki, vo Sobranieto ili vo sovetite na lokalnata samouprava, no ne i vo Ustavniot sud. Toj e institucija koja ima cel da ja ocenuva ustavnosta na zakonite i tamu se raboti ekspertski”, veli

Crvenkovski. Po vakvite jasni po-raki, albanskite lideri nade`ta ja gledaat tokmu vo formiraweto na ekspertska grupa (inaku, predlog na Ahmeti). Li-derot na DUI, po sred-bata izjavi deka dobro e barawata da im bidat prifateni .“Zakaàvme u{te edna liderska sredba i ako ekspertite uspeat da se usoglasat otkako }e gi izanaliziraat site predlozi, bi bilo dobro da se prifatat na{ite barawa”, kaà Ahmeti vo kusata izjava.Za liderot na Nova demokratija, Imer Sel-mani, formiraweto na rabotnata grupa e samo gubewe vreme, no toj sepak dal poddr{ka vo nasoka na iznao|awe na konsenzus.“Ni be{e kaàno deka na{ite predlozi vodat kon binacionalna dràva. Ne e taka, tie se vo nasoka na kon-senzualna demokratija”, izjavi Selmani.Na liderskata sredba, pokraj ova, se otvorija i predlozite na SDSM za dopolnuvawe na ~lenot 52 od Ustavot, so koe Crvenkovski bara zakonska mo`nost da se otvorat i onie sporni privatizacii za koi ne e pokrenata krivi~na postapka, kako i za delovnikot, okolu koj s$ u{te se nemaat dogov-oreno so vladeja~kata partija, oti razli~no gi tolkuvaat preporakite na Venecijanskata komisija.

PETOK 9 APRIL 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Golemi turisti~ki agencii i {est mediumi od Kina ispratija svoi pretstavnici vo Makedonija za da se zapoznaat so makedonskata turisti~ka ponuda i da ja pretstavat na kineskiot pazar. Kinezite smetaat deka Makedonija i Ohrid bi

moèle da bidat interesni za nivnite turisti, pa ne ja isklu~ija mo`nosta u{te godinava makedonskiot turizam da se najde na kineskiot pazar. Tie se odu{eveni od bogatoto kulturno nasledstvo i od istorijata na Makedonija. Po vra}aweto vo Kina, novinarite }e objavat specijalizirani reportaì za Makedonija, a turoperatorite }e ja stavat Makedonija kako destinacija vo nivnata turisti~ka ponuda. Zemjava e interesna za postarite i poiskusni turisti od Kina koi sakaat da otkrivaat novi destinacii.

Moè so de-novi da se dokaùvame koj dobi, a koj izgubi od

makedonskata privatizaci-ja i dali treba{e da bide takva. Moè nie i so godini da se zanima-vame so privatizacijata, kako su{tinski proces od tranzicijata koj im bode o~i na mnogumina, a posebno na politi~arite. No, {to od toa? ]e letaat glavi na menaxeri ili na politi~ari? Ili moèbi }e se izvadat navodnite kriminali na videlina, kako {to toa go napravi VMRO-DPMNE so toa {to vo komercijalen oglas gi objavi imiwata na 66 firmi koi, spored niv, bile uni{teni od SDSM, so {to javno i bez sudska postapka preku vesnik ve}e gi osudi tie {to privatizirale? No, vistinskoto pra{awe e zo{to sekoja vladeja~ka partija ili opozi-ciona redovno priva-tizacijata ja koristi za “politi~ka hrana”!? Zo{to nadle`nite institucii vo izminatite 20 godini zamiùvale ako imalo nezakonska proda`ba na celi kompanii, ili dràvni udeli? Ako se trgne od izjavite na VMRO-DPMNE i na SDSM, izleguva deka ima krimi-nal vo privatizacijata i za toa nikoj ne odgo-varal!? Pa i ednite i drugite imaa mo`nost da go re{at ova. Zna~i, ako VMRO-DPMNE go tretira liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, za sinonim za “kriminalna priva-tizacija”, toga{ vladata na Qub~o Georgievski od 1998 do 2002, vo koja sega{niot premier be{e minister za finansii, treba{e krivi~no da go goni. Toga{ niedno delo nema{e da bide zastare-no.

A, i Crvenkovski pod-ocna, od 2002 do 2006 godina, moè{e da im se “revan{ira”, bidej}i i Georgievski prodava{e i toa na stranci. Me|u drugite, vo toj period bea privatizirani i najgolemite makedonski kompanii – Makedonski telekomunikacii i Okta!? Vistinata e {to site zdelki vo izminatite dve decenii bea zatvoreni {to vo ~etiri o~i, {to preku javni oglasi, {to so neposredni dogovori, {to so “tajni aneksi”. I nikoj ne pra{a, nitu kaà {to se slu~i vo pozadina na toa. Sega odedna{ Crvenkovski predloì da se otvoraat dosiejata, odnosno da nema “smrt” za storeniot kriminal. Pa, {to sme ~ekale dose-ga? Nie, pak, mislevme deka vo demokratska i pravna dràva toa i se podrazbira, i deka ovie ne{ta ne se proizvod na politi~ka opredelba! Mislevme deka razvrskata so kriminalot se obvrska na Policijata, Obvinitel-stvoto, sudovite. Treba da se kaè deka privatizaciskiot pro-ces vo Makedonija ne e vizba polna so ve{terki koja treba da se otvori za site da se pu{tat vo lov. Toj teì nad 2,5 milijardi evra, a opfati pove}e od 2.000 kompanii. Privatizacijata e eden normalen del od tran-zicijata, niz koja pominu-vaa site postkomunisti~ki zemji! Samo {to vo nekoi be{e mnogu pove}e regu-lirana, a vo drugi pomal-ku. Zavisno od celta {to treba{e da se postigne i od apetitite {to treba{e da se zadovolat. Za àl, vo Makedonija pomina so mnogu zakonski dupki i izmeni po vkus na vlasta kako se rede{e. Zatoa nikoj ne treba da bide amnestiran od krimi-

FASCINANTNO! 15nalot. Ama potragata po profiterite ne se pravi organizirano, kako {to svoevremeno najavi deka }e pravi porane{niot minister za finansii Nikola Popovski! Pa se otkaà!? So javna objava za revizija na priva-tizacijata se frla crna damka vrz aktuelnata biznis-klima vo zemjava, se ~epka vo xebot na stranskite kompanii {to ve}e se prisutni ovde, se pra}a lo{a poraka do potencijal-nite investitori deka vo Makedonija ni{to ne e sigurno i izvesno, se udira po cenite na akciite na Makedonskata berza kade {to kotiraat mnogu od privatiziran-ite kompanii. I samo zatoa {to politi~kite partii ne moàt da si gi ras~istat smet-kite dokraj. Ili zatoa {to na ve~nata tema “privatizacija”, koja sekoga{ e interesna za gra|anite, sakaat da proturkaat drugi raboti!? Vo momentot vo Makedonija se otvoreni mnogu pra{awa, kako {to se imeto, izborite, ustavniot poredok... Bidete sigurni deka dodeka ja otvorame privatizacijata, edno od ovie pra{awa }e se zatvori.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

KATERINA SINADINOVSKAsinadinovska@ka pi tal.com.mk

I PO VTORATA LIDERSKA SREDBA �

USTAVOT OSTANUVA NEDOPREN!Gruevski i Crvenkovski postignaa konsenzus i de-cidno kaàa “NE” na albanskite barawa za promena na Ustavot

09.04.2010 3NAVIGATOR

NE IM BE[E DENOTLIDERI

Siroma{tijata i socijalnata isklu~enost ostanuvaat realnost vo na{ite op{testva. Iako EU e edna od najbogatite oblasti vo

svetot, se procenuva deka 17% od nejzinite ìteli imaat ograni~eni resursi i ne moàt da si gi obezbedat osnovnite potrebi. Nekoi procenki pokaùvaat deka 28% od ìtelite vo Makedonija ìveat pod ili na granicata na minimalnite standardi, re~e evroambasadorot Ervan Fuere na v~era{nata panel diskusija „Zaedni~ko gradewe na op{testvo za site, predizvici na siroma{tijata i neednakvosta” po povod 8 April - Svetskiot den na Romite. Site strani, posebno Vladata treba da se zaloàt i da pokaàt pogolema pos-vetenost vo odnos na potrebite i problemite so koi se soo~uvaat Romite. Neophodno e da se podobri socijalniot dijalog vo zemjata.

]e se s tavi li kraj na praktika-ta eden dràven funkcioner da prima plata od

pove}e rabotni mesta? Pre-tsedatelot na Dràvnata komisija za spre~uvawe na korupcijata, Ilmi Selami, vo intervjuto za Kapital, {to integralno }e go obja-vime vo sledniot broj na nedelnikot, veli deka }e baraat od dràvnite in-stitucii da gi razre{uvaat licata koi izvr{uvaat pove}e funkcii. “Sekade kade {to pos-toi vakva situacija nie barame od nadle`nata institucija da go razre{i slu`benikot od edna od funkciite koi gi izvr{uva. Posleden vakov slu~aj e so vicepremierot za evropski pra{awa Vasko Naumovski (koj neodamna stana docent na Pravniot fakultet n.z.). Site slu~ai {to }e odd-eknat vo javnosta, a se od na{ interes, DKSK gi proveruva. Hendikepot na Komisijata e {to nie ne sme nevladina organizacija ili slobodni eksperti i ne moème vedna{ da kaème na{e mislewe. Toa bi bilo neseriozno. Nie sme zakonski obvrzani da gi proverime site ob-

vinuvawa, da ja utvrdime fakti~kata sostojba i vrz osnova na toa da go kaème na{eto mislewe bazirano na fakti”, veli Selami.Imenuvanite funkcioneri ~esto ja izbegnuvaat i obvrskata da popolnat anketen list i izjava za interesi. Godinava rokot iste~e na 7 fevruari, a ministerot Vele Samak i prateni~kata Kosana Maz-neva-Nikoli}, na primer, go probija. Spored Selami, toj {to ne dostavil izjava vo utvrdeniot rok }e do-bie prekr{o~na prijava. “Maliot broj na dostaveni izjavi moè da bide poradi toa {to tie ne znaat deka postoi vakva obvrska, a odreden broj slu`benici najverojatno krijat ne{to. Od ona {to go vidov vo informacijata dostavena od Sekretarijatot, raduva faktot {to postoi svest kaj slu`benicite deka treba da dostavat Anketni listovi i Izjavi za interesi. No, zagriùvaat korupcijata i sudirot na interesi vo lokalnata administracija. Od 85 gradona~alnici, 25 do 30 ne dostavile vakva izjava”, tvrdi Selami. Makedonija e dobro da go sledi primerot na Srbija koja najavi ostra bitka so dràvnite funkcioneri koi sakaat da primaat plata od pove}e rabotni mesta. Pretsedatelot na odborot

na srpskata Agencija za borba protiv korupcijata, êdomir ̂ upi}, tvrdi deka funkcionerite se odnesu-vaat despotski. “Sekoj funkcioner koj izvr{uva pove}e funkcii, a do 1 april ne se izjas-nil koja }e ja zadrì, po zakon mu prestanuvaat site funkcii osven taa {to prva po~nal da ja izvr{uva. Dokolku prodolì da se odnesuva kako ni{to da ne se slu~ilo, go kr{i zakonot i vleguva vo zona na kriminalni aktivnosti”, veli ûpi}. Spored nego, toa zna~i deka funkcioner-ite ne }e moàt da primaat plata od pove}e mesta, a ako ne go po~ituvaat toa, }e mora da gi vratat parite. Vo javnosta bea objav-eni pove}e slu~ai vo koi makedonski funkcioneri izvr{uvaat pove}e funkcii, pred s$ kako ~lenovi na upravni odbori, a pritoa

pove}eto ne kaùvaat nitu vo kolku UO ~lenuvaat nitu kolku pari im se slevaat na smetkite. Kaznite se dviàt od 1.000 do 3.000 evra. Opozicijata bara da se zabrani ~lenuvawe na slu`beni lica vo upravni odbori formirani od Vla-data ili Sobranieto, a i negoduva na zakonskoto re{enie koe zabranuva, no po isklu~ok dozvolu-va dràven slu`benik. „ P o s t r a { n o e { t o dràvnite slu`benici se ~lenovi i na pove}e up-ravni odbori. Dràvniot sekretar na ministerot za finansii e ~len na sedum upravni odbori. [efot na kabinetot na ministerot za transport i vrski e pretse-datel na komisija za dode-luvawe na zemji{te”, izjavi neodamna Jani Makraduli od SDSM.

�

ALI AHMETI

PROVETRUVAWE VO ANTIKORUPCISKATA KOMISIJA

Edna od prvite raboti koi gi najavi i gi ob-javi novoizbraniot

pretsedatel na Dràvnata antikorupciska komisija Ilmi Selami e deka: Bor-bata protiv korupcijata i sudirot na interesi e ob-vrska na site vo op{testvoto i vo dràvata i deka vo taa borba nema nikoj da bide po{teden. So ova Se-lami vnesuva nova klima vo rabotata na ova va`no telo. Prva seriozna najava na negovata aktivnost e pre-ispituvaweto na nekolklu slu~ai koi se eklatanten primer na sudir na interesi i zloupotreba na funkcijata. Selami ima{e hrabrost i doblest javno da gi kaè koi se tie slu~ai i najavi deka sekade kade {to postoi vakva situacija Dràvnata antoklorupciska komisija }e pobara slu`benikot da bide razre{en od edna od funkci-ite koi gi izvr{uva.Vo negoviot operativen plan taksativno se nabrojani devet rizi~ni to~ki kade {to moè da postoi sudir na interesi, a edna od niv i nepotizmot

POBEDNIK

GUBITNIK

� �3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

Sekoj {to izvr{uva pove}e javni funkcii vo Srbija, za 15 dena }e mora da kaè od site, edna koja }e ja zadrì. Pretsedatelot na Antikorupciskata komisija Ilmi Selami vetuva deka i Makedonija aktivno }e go re{ava ovoj problem.

ANGELA MERKELKANCELAR NA GERMANIJA

DA SE RAZ-BEREME, AKO SE ZAINTERESIRA-NI SAMO ZA DA ZARABOTAT GOLE-MI PARI, TOGA[ POLITIÂRITE NEKA ODAT DA RABOTAT VO INDUSTRIJATA

0,7% 8,7%4,7%

PORASNALE TRO[OCITE ZA @IVOT VO MART 2010 GODINA VO ODNOS NA MART 2009 GODINA

NAJGOLEM PAD NA CENITE IMA VO KOMUNIKACIITE

NAJGOLEM PORAST NA CENITE IMA VO TRANSPORTOT

NA POGRE[NA STRANA

Od Ali Ahmeti lider na DUI o~ekuvavme pove}e iskrenost vo vodeweto

na zaedni~kata politika vo vlada vo koja e koalicionen partner. Me|utoa, negovoto odnesuvawe vo poslednite nedeli nedvosmisleno pot-vrduva deka se prodolùva so dvodeceniskata praktika albanskte partii koi se vo vlasta javno da upotrebuvaat edna retorika i da glumat “umereno krilo” a koga se vo opozicija da bidat radikalni vo svoite barawa. Me|utoa koga se na svoj teren i vo svoja sredina o~igleden e konsenzusot vo celiot al-banski politi~ki blok za ostvaruvawe na nivnite nacionalni interesi.Posmatraj}i niz prizmata na politi~ka teorija, toa e dobra praktika za da se os-tvarat strate{kite interesi na nacijata, politi~kata grupa ili partijata, no toa ne smee da bide na {teta na drugata etni~ka zaednica, vo ovoj slu~aj makedonska.Odnesuvaweto na Ali Ahmeti i negovoto priklonuvawe kon radikalnite strukturi koi ja zagovaraat federalizacijata

na Makedonija, voveduvaweto na konsenzualna demokratija i vo onie sferi za koi ne vaì takanare~enoto Badin-etrovo pravilo, e direkitno zagrozuvawe na interesite na mnozinskata zaednica vo ovaa dràva. Ahmeti ni edna{ ne se ogradi od izjavite na Ta~i deka: ”ako nema izbori }e ima vojna”.Ako do sokro Ahmeti go smetavme za “mirotovorec” koj stavi svoj potpis na Ramkovniot dogvor so koj se garantira{e zedni~kata idnina na ovaa dràva, sega vo na{ite o~i e gubitnik bidej}i e na stranata na onie koi ne & mislat dobro na dràvava.

ILMI SELAMI

IVICA DAÎ]

Od najblizok ~ovek na Milo{evi} stana

najgolem Evropeec vo Srbija

KURMANBEK BAKIEV

Vrie vo Kirgistan, a glavna meta e pu~ot

na opozicijata protiv pretsedatelot

ZORAN ZAEV

Gradona~alnikot }e ja zali~i Strumica so

nov plo{tad

ACO SPASENOVSKI

Revizijata otkri deka kako minister za zem-

jodelstvo nezakonski potro{il eden milion denari

ERVAN FUERE �ambasador na EU vo Makedonija

DALI MAKEDONIJA ]E GO SLEDI PRIMEROT NA SRBIJA �

ZA DR@AVNITE FUNKCIONERI NEMA PLATA OD POVE]E MESTA?!

GABRIELA DELOVAdelova@ka pi tal.com.mk

EDNA TRETINA OD MAKEDON-CITE @IVEAT POD STANDARDI

ili unapreduvawe i davawe prednost pri vrabotuvawe po semnejna linija.Selami za uspe{na rabota na ova va`no dràvno telo ne gleda pre~ka vo zakonskite ramki, no vo negoviot mandat }e bara site zakoni koi se vo funkcija na spre~uvawe na ova zlo da se sstavat vo funkcija, a rezultatite od rabotata da bidat javno prezentirani. So toa Selami najavi deka negovata rabota vo naredniot period }e bide poseopfatna i potranspar-entna. Komisijata }e bide otvorena za gra|anite, a sekoj slu~aj }e ima sigurna zavr{nica. So ovie novini, Selami vnesuva nov duh vo rabotata na Komisijata.

i -

a -i -otovoda ILMI SSELLELAMAMAMII

ALI AHMEMEMETITITITI

Ana}etoo n

a a voat at vo

NAVIGATOR09.04.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Objavenite podatoci na Interenet ne se edin-stveniot registar na braniteli, tuku samo del. Nadle`nite tela pokrenaa istraga kako stignale podatocite na In-ternet i koj stoi zad toa, bidej}i se za{titeni so Ustav”

TOMISLAV IVI]minister za odbrana na Hrvatska

“SAD i Rusija, so potpi{uvaweto na ovaa spogodba sakaat na celiot svet da mu pratat jasna poraka deka se podgotveni da se otkaàt od golem del od nuklearnoto oru`je, {to treba da bide primer za drugite zemji” BARAK OBAMA

pretsedatel na SAD

“Zakonot za zabrana za koristewe ferexe na liceto e usvoen vo nekoi evropski zemji i smetame deka i nie treba da se dobliìme do evropskite standardi, pa zatoa SNSD }e predloì usvojuvawe na toj zakon i na deklaracijata”

MILORAD DODIK premier na Republika Srpska

� SVET

...[ANGAJ EKSPOIdninata na gradskiot soobra}aj

Konstruiran e nov gradski avtomobil koj treba da n$ spasi od zagaduvaweto so jaglerod dioksid. Proizveden

e vo SAD, teì 500 kilogrami, dolg e 1,5 metar, a }e bide izloèn na World Expo 2010 vo [angaj.

...ATRAKCIJA I OPASNOSTPromenet reìm na aerodromot vo Zadar

Za nekoi, sletuvaweto na avionite na aerodromot Zemu-nik, vo Zadar, preku patot be{e atrakcija, a za voza~ite

realna opasnost. No, po 40 godini, opasnata krstosnica e zatvorena.

...PRETSEDATELSKI BISTITrgnati Linkoln i Kenedi

Ogromnite bisti na porane{nite pretsedateli, Abraham Linkoln i Xon F. Kenedi vo pretsedatelskiot park vo

Perlend, Teksas, se rasklopeni i trgnati od parkot.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

Playstation e gaxet koj naviknavme da go koristime vo kombinaci ja so televizorot , no japonskata kom-

panija Hori dodade model Playstation 3 slim monitor i na toj na~in go pretvora vo vistinska prenosna konzola. Vo ovaa pro{irena vari-janta, Playstation 3 slim ima LCD-monitor i rezolucija od 720 pikseli, {to zna~i deka,

osven za igrawe, moè da se koristi i za gledawe na HD-sodrìna.So ogled na toa deka osta-natite funkcii na Playstation 3 ostanuvaat nedopreni, ova voop{to ne e lo{a ideja, osobeno za nekoj koj osven vo Playstation 3 planiral da investira i vo prenosen blu-rej reproduktor. Cenata na ovoj ured e 275 dolari, no, za àl go ima samo vo Japonija.

PLAYSTATION 3 SLIM PRETVOREN VO PRENOSNA KONZOLA

Pu~ vo KirgistanZgradata na vladata e metata na opozicijata vo Kirgistan, kade {to ve}e tri dena traat pro-testite protiv vlasta vo Bu{ek. Premierot Danijar Usenov pro-glasi vonredna sostoj-ba. Policijata puka vo demonstrantite i ve}e se brojat desetici zaginati. Demonstrantite upad-naa i vo zagradata na dràvnata televizija. Sudirot me|u polici-jata i opozicijata se slu~i koga pove}e il-jadnici mladi, ogor~eni od apseweto na najmalku deset opoziciski lideri obvineti za “te{ki zlodela”, se obidoa da vlezat vo zgradata na vladata.

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

K O M E R C I J A L E N O G L A S

09.04.20106 INTERVJU

MAKEDONIJA E PREPOZNATLIVA ZA STRANSKITEINVESTITORI

VERICA [email protected]

Vladata predlaga za-konski izmeni so koi Agencijata za stran-ski investicii }e go promovira i izvozot?

Dali ovaa ideja proizleze od faktot {to kaj investiciite nemame mnogu rezultati, pa sega se preorientirame na izvozot ili faktot {to vo drugite zemji postojat vakov tip agencii?Mizo: Stopanstvenicite i komorite pobaraa pomo{ pri izvozot i pobaraa od Agencijata za stranski inves-ticii da go prezeme toa kako odgovornost. Ako se gledaat rezultatite vo privlekuvawe stranski investicii, treba da se zeme celata slika {to i kolku e napraveno vo ovie tri godini i kade sme stignati vo procesot na in-vestirawe i kako stranskite kompanii n$ gledaat sega vo sporedba so porano.Ako se gledaat brojkite na zemjite so koi Makedonija naj~esto se sporeduva – sos-ednite zemji, mora da se kaè deka golem del od in-vesticiite se pod vlijanie na nekolku faktori. Prvo, privatizacijata vo razli~ni zemji e vo razli~en sta-dium. Tuka e i goleminata na doma{niot pazar od koja zavisi i vidot na investici-ite, dali e akvizicija, dali investicijata e nameneta za lokalniot pazar ili za iz-voz. Ne se za zanemaruvawe i geostrate{kite prednosti, kako {to e izlezot na more. Pri analizata na stranskite investicii treba da se zemat predvid site uslovi. Ne moè samo direktno i vo apsolutni brojki da se sporeduvaat investiciite vo edna ili vo druga zemja. Pozitivnoto e {to na{ata promocija ja pretstavi Makedonija kako zemja vo koja se pravat re-formi, se podobruva biznis klimata, uslovite. Toa dava rezultat i toa se gleda preku brojot na kompniite koi n$ stavaat vo prviot krug na zemji koi tie gi analiziraat, so cel da investiraat.Koe e Va{eto merilo za uspeh?

Dali go merite uspehot spored brojot na zainteresirani kompanii ili spored brojot na realizirani investicii?Mizo: Procesot na privleku-vawe investicii e dolgotraen i zavisno od kompanijata i dejnosta, moè da trae razli~no. Naj~esto na sekoi 5 do 7 godini pogolemite kompanii pravat nova inves-ticii. Prvo treba da se vidi koga nie to~no sme vlegle vo nivniot radar, dali tie nas n$ percepirale ili nie sme gi kontaktirale, ili vo koj del od ciklusot toj kontakt nastanal. Promoterite se prvi vo toj proces. Tie se tie istureni igra~i koi se vo stranstvo. Ovoj proekt trae dve godini so toa {to prvata grupa promoteri, koja be{e mala samo od trojca, zamina pred dve godini. Nivnata rabota prvenstveno e da vospostavuvaat kontakti, da dogovaraat sostanoci, da pravat prezentacii. Tie treba da go zgolemat in-teresot na investitorite od taa zemja za Makedonija za na kraj da se odlu~at da dojdat da ja posetat Makedonija i da gi sogledaat mo`nostite. Osven Makedonija tie }e razgledaat moèbi u{te 5-6 drugi zemji. Toa e prviot krug, posle vo vtoriot krug se pravat dlabinski analizi po koi moèbi samo tri zemji }e vlezat vo igra. Vo mnogu slu~i sme vlegle vo potesniot krug od tri zemji. Poradi sostojbata od vtorata polovina na 2008 godina do po~etokot na ovaa godina, avtomatski ovie preocesi se prolongiraa. Tehni~ki kolku i da bil dolg procesot, moè da se dodade i periodot od 18 meseci koga svetskata ekonomija “{lajfuvala” na nekoj na~in.Do kade se investiciite na kompanii so koi potpi{avte memorandumi, na primer so Haer i Trivju ili Montipe?Mizo: Haer i Trivju cvr-sto stojat na odlukata deka Makedonija e lokacijata za nivnata investicija na joint venture-kompanijata. Poradi brzata promena na tehnologijata za LCD-televi-

zori, tie pravat vnatre{no prestrukturirawe za da gi sledat potrebite na pazarot. Od samite kompanii i od nivnite analizi zavisi koga }e zapo~nat tie so investici-jata. Mnogu pove}e zavisi od niv otkolku od nas ili koj bilo drug. Dali Kerfur koj {to najavi deka }e investira vo regionot, vklu~uvaj}i ja i Makedonija ostvari kontakti so vas?Mizo: Sme ostvarile del od konataktite, del od kontaktite bea ostvareni preku drugi institucii na drugo nivo, bidej}i ponekoga{ takov vid na inviesticii koi se vo uslu`nata dejnost, mnogu se razli~ni od investicite vo proizvodstvenata dejnost. Nie nemame nikakov problem so Kerfur ili so IKEA, no prvo treba da se vidi kolkav e lokalniot pazar i dali toa gi zadovoluva nivnite uslovi, a potoa kakvi inves-ticii bi moèle da vlijaat vrz doma{nite igra~i vo tie sektori. Ova e drug tip analiza.Izve{taite pokaùvaat deka vo svetot pa|a udelot na grin-fild investicii, a raste ude-lot na akvizicii. Investicii koi Agencijata gi promovira prete`no se grinfild. Dali ima interes i dali promovi-rate investicii za nekakov tip akvizicii?Mizo: Akvizicija e naj~esto spo juvawe na privaten so privaten biznis. Tuka bi nastanalo me{awe na dràvata pome|u dve kom-panii, doma{na i stranska. Imalo barawa za kompanii vo nekoi sektori, no nie vo takov slu~aj im davame informacii za kompaniite, odnosno ona {to go imame kako znaewe za taa kompanija i toj sektor. Tuka posebno gle-dame na avtomobilskiot sek-tor, koj ni e vaèn posebno za privlekuvawe grinfild investicii kako i za autsors-ing za nekoi kompanii od ovoj sektor. Apsolutno tuka imalo interes i sorabotuvame mnogu dobro. Interes postoi i za ~etirite kompanii koi se ostanati za privatizacija. Nie aktivno sme vklu~eni vo

barawe investitori i za niv preku mreàta na promoter-ite na sekakov na~in da se promoviraat i prezentiraat tie kompanii kako mo`na cel za akvizicii. Postojat zainteresirani kompanii, no normalno treba da se pomine celosno procesot na privatizacija. Direktno nie ne moème da sme vklu~eni vo toj proces na akvizici-ja. Nie ne moème da sme konsultanti na doma{nite firmi bidej}i dràvata ne smee da se me{a kade {to ne treba. Od prvi juli Agencijata }e go promovira i makedonskiot izvoz. Kako planirate da ja realizirate ovaa seriozna zada~a?Mizo: Od prvi juli so izme-nite vo zakonot nie ja pr-ezemame ovaa aktivnost. Toa zna~i deka so site donor-ski organizacii koi se vo Makedonija, koi pomagaat i sorabotuvaat vo nekoi klas-teri, ili rabotat vo izvozot kako {to se USAID, GTZ, UNDP, SIPO, holandskata vlada preku SBI, Svetskata banka, ve}e sme razgovarale za da ni pomognat vo podgot-vuvawe i adaptirawe na strategii za promocija na izvoz. Bez razlika dali e toa vo IT-sektorot ili vo vin-skiot sektor, avtomobilskata ili tekstilnata industrija.Nie izgotvuvame strategija {to }e gi obedini site tie institucii, i privatniot sek-tor i stopanskite komori, za da se znae komu treba da se pomaga, vo koja nasoka i na koj na~in. Generalno, se znae deka nema da pomagame za iz-voz na berzanski proizvodi, kako {to se proizvodite na metalnata industrija ili poluprerabotenata ruda.Treba da se pomogne na proizvodite so dodadena vrednost. Vo momentot se izrabotuva strategija od strana na Ministerstvoto za ekonomija, vicepremierot za ekonomski pra{awa, donato-rite i drugi. Taa strategija }e pokaè koi kriteriumi treba da se zadovolat za kom-paniite da dobijat poddr{ka. Treba da se iznajde najdobar na~in da im se pomogne na

kompaniite vo sektorite koi se konkurentni. Da se vidi na koj na~in moè da im se pomogne tie kompanii da dobijat sertifikati za kvalitet za da imaat konkur-enten proizvod. Sigurno }e se kreira poseben sektor vo samata Agencija koj }e raboti samo na ovoj del, na poddr{ka na izvozot. Promo-terite koi se vo stranstvo }e funkcioniraat kako agenti za da go trasiraat kanalot preku koj edna kompanija }e nastapi na toj pazar. Dali vie kako dràvna agen-cija }e promovirate odredeni industrii koi se konkurentni ili }e promovirate potenci-jali na odredeni kompanii?Mizo: Vo ramkite na indus-trijata postojat kompanii. Ako se promovira mo`nosta na avtomobilskiot klaster toa se edinkite na toj klaster. Na tie kompanii }e im se najde kanal preku koj }e moàt polesno da go prodadat svojot proizvod ili da najdat partneri koi bi moèle da otkupuvaat del od proizvod-stvoto. Mnogu od ovie indus-triski sektori se na nekoj na~in klasterski povrzani, bidej}i so toa samite na sebe si pomagaat. Volumenot na pretstavuvawe i mo`nostite gi zgolemuvaat na~inite za izvoz. ]e izrabotime data baza na site kompanii koi imaat sertifikati. Rabotata e da se pomogne na site onie kompanii koi gi zadovoluvaat barawata na stranskite pazari. Na primer na saem za organska hrana, ako nekoja kompanija gi nema potrebnite sertifikati so koi }e pokaè deka nejziniot proizvod e or-ganski, nema logika nie da ja vikneme na takov nastan. Dali }e im pomagate i pri sertificiraweto?Mizo: Ne. Postojat drugi institucii koi moàt da pomognat vo toj del, a nie }e pomagame isklu~ivo vo toj izvozen faktor- na koj na~in da najdat klienti, kanali i distributeri za nivniot proizvod. Nivniot proizvod, kvalitetot i sertificiraweto na proizvodot e obvrska na kompaniite.

Dali so ova se otvara mo`nost za diskriminacija? Moè li da se slu~i edna kompanija koja se poznava so nekoj pro-moter da dobie podobar tret-man od druga?Mizo: Diskriminacijata po nikakva osnova, ne samo {to ne e planirana, tuku ne sakame ni da navlezeme vo mo`nosta nekoj da percepira ili razmisluva deka takva diskriminacija bi postoela. Ako se kreiraat nekakvi kriteriumi bez razlika koi se, zatoa tuka }e se vklu~eni site faktori za da moè objektivno da se razgovara koj e sektorot ili industri-jata. Nie sme otvoreni za sorabotka so kompanijata koja e otvorena za izvoz.Zo{to ne be{e prifaten pred-logot na opozicijata ~leno-vite na Upravniot odbor da se biraat od sobranieto, a ne od vladata?Mizo: Ministerstvoto za ekonomija e predlaga~, pa ne moàm da vi odgovoram vo nivno ime. Nie sme vladina agencija.Imame li lu|e koi {to imaat znaewe da ja rabotat ovaa rabota, pred s$ vo delot na promocijata na izvozot, ili vo momentot }e se obu~uvaat?Mizo: Vo momentot }e se obu~uvat lu|e bidej}i ovaa e nova komplementarna ak-tivnost vo nekoi od sektorite, a vo nekoi ne. Vo odnos na finansiskite sredstva se razgovara donorskite insti-tucii za i tie da pomognat so svoi sredstva i ekspertiza.Imate li komentar za soznani-jata koi gi izvadi dràvniot zavod za revizija za rabo-teweto na va{ata agencija, za nenamensko tro{ewe na sredstvata.Mizo: Jas ne vidov deka DZR nekade kaà deka imalo nenamensko tro{ewe na sredstvata od agencijata. Nie sme totalno otvoreni za sorabotka i za prezentirawe na seto ona {to nekoj saka da go proveri.

VIKTOR MIZO, DIREKTOR NA AGENCIJATA ZA STRANSKI INVESTICII

BROJOT NA POSETITE OD STRANSKI KOMPANII ZAINTERESIRANI ZA INVESTI-RAWE KONTINUIRANO RASTE I NA POÊTOKOT NA OVAA GODINA ZABELE@UVAME TREND NA ZGOLEMUVAWE NA POSETITE I VO KVALITETOT NA POSETITE. TUKA VLEGUVAAT NE SAMO KOMPANII OD REGIONOT, TUKU I OD EVROPA, SEVERNA AMERIKA I OD AZIJA. NIE SME PRVATA DESTINACIJA ZA SEKOJA KOMPANIJA KOJA SAKA DA INVESTIRA VO NA[ATA ZEMJA. POTOA NIE GI ISPRA]AME STRAN-SKITE KOMPNII DO INSTITUCIITE, OBI^NO MINISTERSTVATA KOI MO@AT NEKOI RABOTI PODETALNO I POKONKRETNO DA GI OBJASNAT.

BROJOT NA POSETITE OD STRANSKI KOMPANII ZAINTERESIRANI ZA INVESTI-RAWE KONTINUIRANO RASTE I NA POÊTOKOT NA OVAA GODINA ZABELE@UVAME TREND NA ZGOLEMUVAWE NA POSETITE I VO KVALITETOT NA POSETITE. TUKA VLEGUVAAT NE SAMO KOMPANII OD REGIONOT, TUKU I OD EVROPA, SEVERNA AMERIKA I OD AZIJA. NIE SME PRVATA DESTINACIJA ZA SEKOJA KOMPANIJA KOJA SAKA DA INVESTIRA VO NA[ATA ZEMJA. POTOA NIE GI ISPRA]AME STRAN-SKITE KOMPNII DO INSTITUCIITE, OBI^NO MINISTERSTVATA KOI MO@AT NEKOI RABOTI PODETALNO I POKONKRETNO DA GI OBJASNAT.

VIKTOR MIZO, DIREKTOR NA AGENCIJATA ZA STRANSKI INVESTICII

09.04.2010 7FOKUS

BRANKO CRVENKOVSKIPRETSEDATEL NA SDSM

Zakonite moàt da im-aat povratno dejstvo i vo slu~aite povrzani so zastaruvawe na krivi~nata odgovornost za transformacija na pretprijati-jata so dràven i op{testven kapital

ALEKSANDRA [email protected]

� SE OTVORA GOLEMATA TEMA ...

VERICAHAXIVASILEVA-MARKOVSKAPORANE[EN DIREKTOR NA AGENCIJATA ZA PRIVATIZACIJASmetam deka treba da se napravi revizija na proce-sot na privatizacija. Ako ima krivi~ni dela, zo{to da ne se otvorat.Toa }e go zgole-mi kredibilitetot na pro-cesot na privatizacija. Ako nekoj ne{to lo{o napravil neka se vidi {to e i kade e. Procesot na privatizacija na dràvnite kompanii e proces koj mora{e da se slu~i, zatoa kone~no neka razre{at so toa

GORDANA JANKULOVSKAMINISTER ZA VNATRE[NI RABOTIVeruvam deka i gospodinot Crvenkovski znae deka ona {to toj go kaà vo delot za zastaruvaweto na krivi~nite dela ne moè da bide pros-ledeno bez edna posistemats-ka analiza na Ustavot, {to vo krajna linija bi zna~elo i promena na drugi odredbi koi se odnesuvaat na osnovnite principi na koi po~iva na{iot Ustav. Vsu{nost, na~eloto za zabrana na retroakvivnoto dejstvo na zakonite e edno od osnovnite na~ela i temelni vrednosti na Ustavot na dràvata. Toa e ~lenot 14. Ona {to toj go promovira, prakti~no zna~i naru{uvawe na na~eloto za retroaktivno dejstvo na zakonite, spored koe nikoj ne moè da bide suden za delo koe ne bilo krivi~no delo vo momentot koga nastanalo. Eventualnoto bri{ewe na ovaa temelna vrednost bi zna~elo doveduvawe na na{iot Ustav vo konflikt so Konvencijata za ~ovekovi prava i vo krajna linija bi zna~elo naru{uvawe na fundamentalnite slobodi i prava na gra|anite. Na krajot na krai{tata, kako koncept koj se predloùva od Crvenkovski, toa treba da bide testirano od stru~nata javnost. Vakviot predlog so koj se predloùva bri{ewe na na~eloto za zabrana na retroaktivnoto dejstvo na zakonite vodi do edna pravna nesigurnost koja ne & doli-kuva na edna demokratska dràva. Dokolku gospodinot Crvenkovski i SDSM go pre-rabotat predlogot vo pismena forma, sekako deka e vreden za razgleduvawe, posebno ako e predlog koj vistinski }e pomogne za borbata protiv korupcijata i kriminalot. Re-vizijata na privatizacijata, vo smisla na prezentirawe na novi dokazi, na na~in kako {to go propi{uvaat toa pozitivnite propisi, e sekoga{ legitimna i moè da se napravi, odnosno da se analiziraat odredeni dejstva {to se slu~ile vo minatoto vo kontekst na nivnata zakonska i pravna izdrànost. Me|utoa, ona {to go slu{navme v~era za inter-vencija vo delot na Ustavot ja pokriva zastarenosta na krivi~nite dela, {to e ramka koja se odnesuva na drugi zakoni. ôvekot koj gi izvr{uval najvisokite dràvni funkcii bi trebalo da znae deka Ustavot e najvi-sokiot praven akt koi gi dava osnovnite prava i propisi i da gi regulira i precizira rabotite koi posle treba da gi precizira zakonot.

Opozici j a t a predvodena od SDSM bara revizija na privatizaci-jata vo Make-donija, kako i

revizija na proda`bite na dràvnite kompanii, smetaat ekspertite! Ekonomskite i politi~kite analiti~ari smetaat deka so ovoj pred-log na Branko Crvenkovski se otvora “Pandorinata kutija” okolu privatizaci-jata na makedonskite kom-panii? Ne{to {to e tema celi dvaeset godini kolku {to e Makedonija nezavisna

CRVENKOVSKI VO “KONTRA NAPAD” OKOLU PRIVATIZACIJATA!?

amandman }e bide osnova za nosewe na zakonsko re{enie za da se izvr{i revizija na transformacijata na pret-prijatijata so dràven i op{testevn kapital kako i osnova za izmeni na krivi~niot zakonik vo delot na zastarenosta na eventual-nite krivi~ni dela storeni vo procesot na transfor-macijata na pretprijatijata so dràven i op{testven kapital. Ovoj predlog ne se odnesuva na delata koi ve}e se zastareni i za delata za koi e zatvorena sudskata postapka, tuku samo za onie za koi ima somne` deka se storeni i za koi vo momentov ima otvorena sudska postap-ka. Ova se objasnbuvawa na SDSM vo vrska so amndmanot {to go predlagaat!Od vladeja~kata partija, pak, izlegoa so stavot deka vo Ustavot postoi zabrana za retroaktivno zna~ewe na zakonite koi se na {teta na strankite vo procesot i deka predloènite izmeni na opozicijata se nevozmo`ni i deka Crvenkovski samo bara na~in da se amnestira sebe si za s$ {to napravil vo kriminalnata priva-tizacija. Spored ekspertite, pak, ako se pro~ita Ustavot, nema potreba od nikakvo dopol-nuvawe i sega{niot tekst ja ovozmoùva idejata na opozicijata. Spored mislewe-to na pravnite eksperti nitu opozicijata koja bara izmena na Ustavot, nitu pak vlasta koja veli deka ne postoi mo`nost ne si ja napi{ale doma{nata zada~a. Imeno vo ~lenot 52 od Ustavot se veli - “Zakonite i drugite propisi ne moàt da imaat povratno dejstvo, osven po isklu~ok, vo slu~ai koga toa e popovolno za gra|anite”. Analogno na toa kompaniite koi vo procesot na priva-tizacija bea prodadeni bea op{testveni, odnosno vo sopstvenost na site gra|ani, i vo toj slu~aj re{avaweto na kriminalnite dejstva pri nivnata proda`ba sekako deka bi bile vo interes na gra|anite. Za da moè da se realizira idejata na Crvenk-ovski potrebna e samo izmena vo krivi~niot Zakonik.Stavot, pak, na Ustavniot sud za ovaa ideja na opozicijata za dopolnuvawe na Ustavot e deka nemaat nadle`nost da komentiraat, ili pak, da odlu~uvaat za pra{awa podneseni od neformalni sredbi pome|u poedinci i politi~ki partii.“ Us tavniot sud nema nadle`nost da rasprava za pra{awa za izmeni i do-polnuvawa na Ustavot, po-radi {to nema da prezememe nikakva aktivnost za toa” veli Jugoslav Milenkovi}, portpa-rol na Ustavniot sud.

KAKVA BE[E MAKEDON-SKATA PRIVATIZACIJA

Za transsformacija na dràvnite kompanii vo 1993 godina Vladata na SDSM po predlog na Jane Miqoski, toga{en vladin sovetnik za ekonomski pra{awa, go donese Zakonot za priva-tizacija na pretprijatijata

so op{testven kapital, a po dve godini i Zakonot za prestrukturirawe na del od pretprijatijata koi rabotat so zagubi. So posledniot be{e napravena prvata lista na 25-te firmi-zagubari koi treba{e da pretrpat orga-nizacisko i finansisko pre-strukturirawe. Vo taa lista bea: Rudnici i èlezarnica-Skopje, Makedonka, Hemteks, Treska-mebel, Gazela, Mikron od Prilep, FAS 11 Oktomvri, Zletovo - rudnici, Makedonski èleznici, Prespateks... Spored slobodni procenki, niv-nata vrednost se procenuva{e od 800 milioni do edna mili-jarda evra. Od tie {to se prodadoa, se sobraa edvaj 30 milioni evra.Del od firmite od listata zagubari dosega se priva-tiziraa, del bea likvidirani i nikoga{ ne prorabotija.. Ka j nekoi firmi kako Jugohrom, sega{en Silmak i Feni ste~aite traeja nekolku meseci, a potoa so likvi-dacija i proda`ba na tender se prodadoa na stranski firmi. Kako najuspe{ni priva-tizacii vo 1999 godina se ocenuvaat onie na Feni i na OKTA, kade {to site vraboteni ostanaa na rabota. Onie {to nikoga{ ne uspeaja vistinski da se prodadat se: Hemteks, Frinko, Godel, Gazela, Karpo{ - Kriva Palanka... Nekoi se prodadoa, no nikoga{ ne prorabotija, kako {to se Silika i Treska-mebel, delumno i FAS 11 Oktomvri. Po mnogu tenderi i peripetii se prodadoa i rudnicite Sasa, Toranica, Bu~im i Zletovo. Vo ovie pretprijatija rabotea pove}e od 40.000 rabotnici. Pogolemiot del od niv do denes ne uspeaja da najdat rabota. Preku Agencijata za privatizacija se prodadoa okolu 2.000 pretprijatija, a od celiot proces na priva-tizacija se sobraa samo 2,4 milijardi evra.

dràva! Kapital v~era ja analizira{e ovaa najnova ideja na opozicijata!Sepak, dali e mo`na i izdràna idejata da se vratat slu~aite povrzani so trans-formacijata na dràvniot vo privaten kapital!? Dali za ovaa opredelba na SDSM treba da se smeni Ustavot, ili toa e ovozmoèno so sega{nite odredbi? Koj do-biva, a koj }e gubi ako se poni{ti privatizacijata na golemite kompanii!? Dali sevo ova e samo politi~ki marketing i predizborno os-trewe na me~evite na vlasta i opozicijata?Analizite pokaùvaat deka vo periodot na tranzicijata koj trae ve}e 20 godini, dràvata preku Agencijata za privatizacija prodade okolu 2.000 pretprijatija za okolu 2,4 milijardi evra. Vo niv

rabotea pove}e od 40.000 rabotnici! Golem del od niv ostanaa na ulica, i vo posledno vreme se narekuvaat `rtvi na tranzicijata. Za re~isi site kom-

panii koi minaa niz privatizacijata ima{e somneì i obvinuvawa za kriminalno prodavawe! @estinata na obvinuva-wata doa|a{e vo zavis-nost od toa koj kako {to

se menuva{e na vlast – SDSM ili VMRO-DPMNE! Za del od niv be{e pokrenata i sud-ska postapka da se utvrdi nezakonskata proda`ba koja so tekot na godinite ne dobi sudska razre{nica i proces-ite zastarea, a za ovie 20 godini be{e donesena samo edna pravosilna presuda za nezakonska privatizacija i toa za slu~ajot “Slavija”. Ekspertite se so sprotivni mislewa. Del od niv smetaat deka treba da se revidira privatizacijata, a del od niv, pak, velat deka ova e u{te eden politi~ki marketing.Stavot na Verica Haxivasi-leva-Markovska, porane{na direktorka na Agencijata za privatizacija e deka treba da se napravi revizija na celiot proces na priva-tizacija! Taka kone~no }e prestane lovot na ve{terki koj trae so godini.“Smetam deka treba da se napravi revizija na procesot na privatizacija. Ako ima krivi~ni dela zo{to da ne se otvorat, toa }e go zgolemi kredibilitetot na procesot na privatizacija. Ako nekoj ne{to lo{o napravil neka se vidi {to e i kade e. Pro-cesot na privatizacija na dràvnite kompanii e proces koj mora{e da se slu~i, zatoa kone~no neka razre{at so

toa”, veli Markovska.Za pravnicite, pak, pred-logot na opozicijata e konfuzen i necelosno objasnet.“Smetam deka ova e samo politi~ki market-ing i voop{to ne e pre-cizirano, za koi kom-panii i za koi krivi~ni dela se misli. Ova e

samo ideja koja e mnogu konfuzna so edinstvena cel da zemat pove}e poeni”, veli advokatot Nikola Polenak.

NEMA POTREBA OD USTAVNI IZMENI

Idejata na Branko Crvenk-ovski e da se dodade u{te eden amandman na ~lenot 52 od Ustavot so koj }e se onevozmoì zastaruvawe na krivi~nite dela povrzani privatizacijata na kom-paniite.Spored opozicijata, noviot amandman koj bi se dodal vo Ustavot bi glasel: “Za-konite moàt da imaat pov-ratno dejstvo i vo slu~aite povrzani so zastaruvawe na krivi~nata odgovornost za transformacija na pret-prijatijata so dràven i op{testven kapital” . Obrazloènieto na opozici-jata e deka predloèniot

Neposredno pred liderskata sredba, pretsedatelot na opozicijata Branko Crvenkovski, pod ~ie vladeewe e sozdaden i realiziran koncep-tot na makedonskata privatizacija na golemo kritikuvana, javno pobara - so narednata ustavna izmena da se dodade odredba deka nema da zastari krimi-nalot i goneweto za dela storeni so privatizacijata ili vo proda`bata na golemite dràvni kompanii vo Make-donija, glavno pro-dadeni na stranski korporacii ...”. Ova vo su{tina zna~i barawe za revizija na privatizaciite vo Makedonija! Vakvoto barawe na Crven-kovski vo tekot na v~era{niot den pre-dizvika {ok vo make-donskata delovna i ekspertska javnost! No, i vo nekoi od partiite vo vlasta!


K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

09.04.2010 9VESTI

Grade`nite aktivnosti na skopskiot aerodrom }e zapo~nat za mesec

do mesec i polovina,- iz-javi v~era Murat Ornekol, generalen direktor na TAV, vedna{ po sredbata so vla-diniot vrv. Toj ne saka{e da kaè za {to se razgovaralo v~era vo Vladata i re~e samo deka povodot ne bil od problemati~en karakter. No, doznavame deka sredbata bila svikana incidentno.

“Imavme obvrska da po~neme od 1 mart, no ima aktivnosti koi treba da se napravat odnapred, kako {to se diza-jnot i nekoi odobrenija koi ne zavisat od nas, a golem del zavisat od Vladata i ~ekame da gi dobieme. No, vo isto vreme po~nuvame so site raboti i ne ~ekame samo na odbrenijata”, informira Ornekol.Spored nego, site imotni pra{awa koi pretstavu-vle problem za po~etok

na grade`nata faza bile re{eni, a sega se ras~istuval terenot i se pregovaralo so makedonskite grade`ni kompanii. Se o~ekuva 5-6 firmi za okolu 50 dena da po~nat da rabotat na teren. Od TAV velat deka se trudat da gi kompletiraat i dokumentite vo delot na finansiskata konstrukcija, no deka toa bara vreme i zgolemena sorabotka so me|unarodnite banki.

Vo vtorata polovina od godinata se o~ekuva namaluvawe na kaznite i globite za prekr{ocite koi gi pravat firmite,

vo prosek za 50%. So v~era{nata odluka na Vladata se opfateni okolu 6.000 kazneni odredbi vo 166 zakoni, soop{ti zamenik-pretsedatelot na Vladata za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski. Toj pojasni deka, vo najgolem broj, kaznite i globite }e bidat namaleni, no vo odredeni sektori, sepak, }e ima i dvojno zgolemuvawe na globite. Soglasno izmenite, se o~ekuva namaluvawe na kaznenite globi za neprijavuvawe na

vraboteni lica kako i za ne-prijavuvawe na danok za 50%, dodeka za 100% }e se zgolemat kaznenite globi za nepo~ituvawe na Zakonot za seme i semenski materijal i Zakonot za ve{ta~ki |ubriva, kade {to so prodavawe na otrovni i nesoodvetni |ubriva ili semiwa se predizvikuvaat te{ki posledici po bezbednosta, ̀ ivotot i zdravjeto na lu|eto.

PRATENICITE GO IZGLASAA ZAKONOT ZA VINO

OBJAVEN TENDER ZA VISOKOKATNICI I HOTELI VO OP[TINA AERODROM


So izglasanite izmeni vo Zakonot za vino se regulira postapkata za

izdavawe odobrenija za sadewe loznici, za registrirawe na povr{inite pod lozovi nasadi, za zadolìtelnite deklaracii za koli~estvoto nabrano i otkupeno grozje od poslednata berba, kako i za proizvodstvoto na vino i koli~estvoto uvezeno vino. Noviot zakon gi definira osno-vite za klasifikacija na vin-skite sorti grozje, zabranetite enolo{ki sredstva i postapki, metodite za fizi~ko-hemiska analiza na vinoto i registarot na proizvoditelite na vino.So Zakonot se definirani osnovite za proizvodstvo, ozna~uvawe i za{tita na vina-ta so geografski naziv, prome-tot na vinoto i klasifikacijata po kvalitet.

Ministerstvoto za transport i vrski denovive objavi tender za izgradba na vi-

sokokatnici i hoteli vo op{tina Aerodrom. Lokacijata za izgradba na dva hotela se nao|a pokraj re-kata Vardar, vo ~ija okolina tre-ba da se gradat pove}e sodrìni, me|u koi, zabaven akva-park, sala za hokej, teniski igrali{ta i drugi atraktivni objekti. Lokacijata predvidena za izgradba na visokokatnica e na krstosnicata na dvata frekventni bulevara "Treta makedonska brigada" i "Srbija”. Minister-stvoto za transport i vrski objavi i tender za ottu|uvawe na grade`no zemji{te, sopstvenost na Republika Makedonija, po pat na javno naddavawe, koe se nao|a vo naselbata Mi~urin vo Aerodrom, {to }e bide nameneto za izgrad-ba na delovni prostorii.

Indeksot na cenite na ugostitelskite uslugi vo mart godinava e namalen

za 1,3% vo sporedba so prethod-niot mesec, pokaùvaat najnovite podatoci na Dràvniot zavod za statistika. Namaluvawe od 0,5% e regis-trirano kaj hranata, 4,8% kaj al-koholot, 4,1% kaj bezalkoholnite pijalaci i za 1,3% e namalen indeksot na cenite na uslugite za no}evawe.Edinstveno indeksot na cenite na lebot i gotovite jadewa vo mart godinava ostana nepromenet vo sporedba so fevru-ari, dodeka najdrasti~en pad od 14,8% ima kaj indeksot na cenata na slatkite raboti. Porast od 3,7% e registriran kaj toplite i ladni predjadewa.In-deksot na cenite, pak, na ugosti-telskite uslugi e zgolemen za 0,5% vo mart godinava, vo sporedba so istiot mesec, lani.

NA "ALEKSANDAR VELIKI" ]E SE GRADI ZA MESEC I POL?! VLADATA GI NAMALUVA KAZNITE I GLOBITE ZA KOMPANIITE

PA\AAT CENITE NA UGOSTITELSKITE USLUGI

OP[TESTVO09.04.201010

Prateni c i t e o d v l a d e j a ~ k i t e partii & vra}aat na opozicijata i v~era go bojkotiraa

soo~uvaweto so pratenicite od SDSM i LDP za da da gi usvojat predlog-izmenite i da gi re{at nedore~enostite

Vladeja~koto mnozinstvo nad-vor od sobrani-skata sala se koordinira{e koj da prisustvuva na Komisijata za finansirawe i buxet, no dojdoa

samo Talat Xafe-ri i Sowa Delo-va-Stojanovska.

�� mnovor skat

rskata sala se koorda pna Kna Komisijata za finafinansirawe i buxefbuxet, no dojdoabuxet, no dojdoaf

samoux

ri iva-Srva-Stojanovska.

PRVO SPORNI AMANDMANI, PA “BOJKOT”

PRATENICITE OD VMRO-DPMNE GO ODLO@IJA ZAKONOT ZA DR@AVNA REVIZIJA �

KATERINA [email protected]

kaj Zakonot za dràvna revizija. Vladeja~koto mnoz-instvo nadvor od sobraniskata sala se koordinira{e koj da prisustvuva na Komisijata za finansirawe i

buxet, no dojdoa samo Ta-lat Xaferi i Sowa Delova-Stojanovska. Poradi toa opozicijata proko-mentira deka “~a{ata e preleana” otkako partijata na vlast podnese amandmani so koi treba da se izbri{e zakonskata osnova za prate-nicite da dobijat ot~et kade i kako se tro{at narodnite pari i za Sobranieto da gi razgleduva izve{taite na Dràvniot zavod za re-

vizija (DZR). Noviot Zakon za dràvna revizija ne se donese, vo koj, sprotivno na predloènite amandmani od VMRO-DPMNE, pi{uva deka celta e da se zajakne mestoto i ulogata na Dràvniot zavod za revizija kako najvisoka nezavisna revizorska insti-tucija vo zemjava. Potrebata od nov Zakon za dràvna revizija, koj go ispora~a ministerot za fi-nansii Zoran Stavreski, se objasnuva so nu`nosta da se usoglasi raboteweto na DZR so standardite i kriteri-umite na Evropskata unija, so {to treba da se zasilat operativnata i finansiskata nezavisnost na Zavodot za revizija.

Xaferi i Stojanovska ne ob-jasnija zo{to go “bojkotiraat” noviot Zakon, a vo me|uvreme predlagaat izmeni so koi Vladata ima “odvrzani race” nikomu da ne dade ot~et za potro{enite pari.

AMANDMANI KONTRA PREPORAKITE NA BRISEL

Ne e jasno zo{to pratenic-ite od vlasta taktiziraat okolu donesuvaweto na ovoj zakon, dotolku pove}e {to Evropskata komisija (EK) vo Izve{tajot za napredokot na Makedonija za minatata godina oceni deka sorabot-kata me|u Dràvniot zavod za revizija i Sobranieto ne e na zadovolitelno nivo, kako i deka nedostigaat adekvatni

proceduri za izve{taite na DZR i preporakite na revi-zorite. Ovaa preporaka na Brisel se kosi so idejata na prateni~kata na VMRO-DPMNE, Stojanovska, celosno da se ukine sorabotkata so ovaa nezavisna insti-tucija, koja kontrolira kako se tro{at dràvnite pari. Od Osnovnoto obvinitelstvo, koe postapuva po naodite na Zavodot za revizija, i v~era ne dobivme stav okolu podnesenite amandmani na vladeja~koto mnozinstvo. Ministerkata za vnatre{ni raboti Gordana Jankulovska za Kapital objasnuva koga i kako MVR postapuva po re-vizorskite izve{tai. "Za nas revoizorskite izve{tai se dobar indikator, no ne se os-

nova za podnesuvawe krivi~na prijava. Toa zna~i deka tamu kade {to sme uvidele prostor za dopolnitelna analiza, sme go iskoristile ovoj indikator i sme napravile dopolnitelna proverka. Ovde naj~esto sta-nuva zbor za krivi~ni prijavi za zloupotreba na slu`bena polo`ba. Izve{taj od DRZ ne moè da bide dovolna osnova za podnesuvawe krivi~na pri-java", veli Jankulovska.

ANTIKORUPCIONERITE KRITIKUVAAT

Spored pretsedatelot na Komisijata za za{tita od korupcijata, Ilmi Selami, na ovoj na~in Vladata vr{i atak vrz programite za an-tikorupcija. “Ova govori za nedovolna politi~ka volja za borba pro-tiv korupcijata. Najvisokite instanci treba da bidat primer vo borbata protiv korupcijata. Ako Sobranieto i Vladata vaka se odnesuvaat i baraat izve{taite na Za-vodot da ne se razgleduvaat vo Sobranieto, toa defini-tivno govori za namaluvawe na transparentnosta. Ovie izmeni }e onevozmoàt javna rasprava po ovie izve{tai i se sprotivni na propi{anoto vo dràvnata programa za spre~uvawe i represija na korupcijata”, objasnuva Se-lami.

kdVissknf

buxet no d

GORDANA JANKULOVSKAMINISTERKA ZA VNATRE[NI RABOTI”Dràvniot zavod za revizija ko-risti metodologija i terminologija na prezentacija koja e prifatena vo evropski ramki, a koja mora da bide potkrepena so dokazen materijal za podnesuvawe krivi~ni prijavi. Za nas izve{taite se do-bar indikator, no ne se osnova za podnesuvawe krivi~na prijava“.

”Dràvniot zavod za revizija ko-risti metodologija i terminologija na prezentacija koja e prifatena vo evropski ramki, a koja mora da bide potkrepena so dokazen materijal za podnesuvawe krivi~ni prijavi. Za nas izve{taite se do-bar indikator, no ne se osnova za podnesuvawe krivi~na prijava“.

GORDANA JANKULOVSKAMINISTERKA ZA VNATRE[NI RABOTI

09.04.2010 11OP[TESTVO

Go podgotvuva li Vladata, terenot, za kone~no da najde investitor za izgradba na dvete najgolemi hidrocentrali vo zemjava, êbren i Gali{te? So-branieto ve}e

gi usvoi zakon-skite izmeni na Zakonot za koncesii i javno-privatno partnerstvo, so koi se namaluva potrebnata ban-karska garancija

��

KATERINA [email protected]

Se namaluva minimal-niot iznos na ban-karskata garancija od dosega{nite 3% na 0,25% od pro-

cenetata vrednost na konc-esijata, potrebni za u~estvo vo postapkite za dobivawe koncesii ili na drugi vidovi javno-privatno partnerstvo. Sobranieto v~era ja usvoi inicijativata na Minister-stvoto za ekonomija, da se izmeni i dopolni Zakonot za koncesii i drugi vidovi na javno-privatno partnerstvo. Ako dosega potencijalnite koncesioneri za da se pri-javat na tender treba{e da

prikaàt bankarska garan-cija od najmalku eden mil-ion evra, sega toj iznos se skratuva na 25 iljadi evra. Iako opozicijata gi prifati ovie zakonski izmeni, poten-cira deka ovaa bankarska garancija e preniska i ot-vora mo`nost potencijalniot investitor iako go dobil tenderot, podocna da ne sklu~i dogovor. “Cenam deka ovaa minimalna vrednost za garancijata od 0,25% e mnogu niska. Za potencijalniot koncesioner utre tokmu toa moè da bide i uslov vo periodot od 90 dena potreben da se sklu~i dogovorot, da se otkaàt od realizacijata na proektot. Za nekoi subjekti moèbi

garancijata e dobra, no za nekoi proekti niska. Smetam deka podobro bi bilo da se utvrdi gornata granica so koja bankarska garancija }e se odi. Vo odnos na ovie zakonski izmeni, ne mislam deka e dobro ona {to ste go predvidele, da go uslo-vuvate i vtoro rangiraniot potencijalen koncesioner da ostane vo igra i da ja ~uva bankarskata garancija, vo slu~aj prvo rangiraniot da se otkaè”, veli Marijan~o Nikolov, od SDSM. Opozicijata pobara vlas-ta da bide potransparent-na koga stanuva zbor za odloùvaweto na rokovite za koncesii. “Dolgo vreme samo se prolongiraat rokovite

za odredeni koncesii, so objasnuvawe deka koncesion-erite go barale toa od vas. Treba da ste potranspar-entni okolu izvestuvawata za odloùvawata na roko-vite, a ne zatvoreni, samo so {turo objasnuvawe deka potencijalniot investitor baral odloùvawe na rokot”, kritikuva Nikolov.

SE “TAPKA” TERENOTZA NOVI INVESTITORI

Zamenikot minister za ekonomija, Metodij Haxi Vask-ov ne objasni dali izglasu-vaweto na zakonskite izmeni vo itna postapka, e povrzano so odloùvaweto na rokot od dva meseca, za dostavuvawe na ponudi za izgradba na najgolemite hidrocentrali vo

[trajkot na nezavis-niot Sindikat na ma{inskiot person-

al na Makedonski èlezni-ci – Transport se otkaà poradi zakanata so otkaz na negoviot pretsedatel, Risto Pejovski. Pejovski tvrdi deka zakanata do{la direktno od direktorot na M@ Transport, Blagoja Krstevski.Ma{inovoza~ot Pejovski be{e otstranet od rabotno-

to mesto zatoa {to ukaà na lo{ata bezbednosna sostojba na makedonskite vozovi. Pod pritisok na zakanata, Pejovski koj voedno e i pretsedatel na nezavisniot Sindikat, odlu~il da go odloì {trajkot. Na pra{aweto na dene{niot brifing so nov-inarite, kolku od lokomo-tivite {to soobra}aat niz Makedonija gi ispolnuvaat

minimalnite standardi za bezbednost, toj izjavi: "]e me obesat ako kaàm deka vo soobra}aj se pu{taat neispravni loko-motivi".Pejovski re~e deka Sindikatot povtorno }e ja razgleduva odlukata dali }e ima {trajk po petici-jata na ~lenovite na neza-visniot sindikat so koja mu se dava celosna poddr{ka na liderot Pejovski.

zemjava, êbren i Gali{te. Edinstveno re~e deka, imaj}i gi predvid ukaùvawata na me|unarodnite insti-tucii i konsultantski ku}i, ovie izmeni treba da gi podobrat uslovite za idnite koncesioneri”. Dosega garan-cijata od 3% be{e previsoka osobeno za golemi proekti i gi odvra}a{e kompanii da ne u~estvuvaat vo postapkite za dodeluvawe na koncesija, veli Haxi Vaskov.

ÊBREN I GALI[TE Od Vladata objasnuvaat deka vremeto od dva meseca, kolku {to go prodolìja rokot za dostavuvawe na ponudi za izgradbata na dvete najgolemi hidrocentrali kaj Debar, }e go iskoristat zaedno so

Sekoja apteka samostojno }e odlu~uva dali }e iz-dava lekovi na recept

vo dve smeni ili, kako {to be{e slu~aj denovive, lekovi od pozitivnata lista }e se iz-davaat samo vo smenata vo koja ima diplomiran farmacevt. Od Farmacevtskata komora potvr-duvaat deka ima apteki koi ne izdavaat lekovi, no velat deka sekoja apteka individualno odlu~uva za rabotata. „Nemame zaedni~ki stav za na~inot na rabotata na aptekite. Vo ovoj

slu~aj, sekoja apteka sama procenuva dali }e izdava lekovi na pozitivna lista vo slu~aj koga nema diplomiran farmacevt vo smena. Sepak, mora da se po~ituva zakonot dodeka ne se donese akt od Ministerstvoto za zdravstvo. Koga aptekite }e dobijat pi{an dokument deka imaat period na adaptacija do 2017 godina, toga{ }e moè da rabotat kako i dosega” veli Lidija Petru{evska Tozi, pretsedatel na Farmacevtska komora. Od

Ministerstvoto za zdravstvo i Biroto za lekovi velat deka go izvestile Upravniot odbor na Farmacevtskata komora deka zakonska izmena e pu{tena vo vladina procedura, so cel aptekite da prodolàt da rabotat normalno i vo idnina. Sepak, od Biroto i od Min-isterstvoto ne dadoa odgovor koga aptekite }e dobijat pi{an dokument vo koj }e stoi deka imaat period na adaptacija do 2017 godina, so {to }e moàt da rabotat kako i do sega.

APTEKITE ISPLA[ENI OD KAZNITENA FONDOT ZA ZDRAVSTVO

PORADI PRITISOK OTKA@AN[TRAJKOT NA @ELEZNIÂRITE

za javnparkoi

rkoi se namaluva potkarkarska garancija

KATERINA POPOSKAk k i l k

prikaàt bankarska garan-cija od najmalku eden mil-

garancijata e dobra, no za nekoi proekti niska. Smetam

za odredeni koncesii, so objasnuvawe deka koncesion-

zemjava, êbren i Gali{te.Edinstveno re~e deka, imaj}

IDNITE KONCESIONERI SE MAMAT SO POMALA BANKARSKA GARANCIJA

SE MENUVA ZAKONOT ZA KONCESII �

angaìraniot me|unaroden konsultant IFC, podobro da gi sogledaat problemite i mo`nostite za iznao|awe na investitor na êbren i Gali{te, vredni 700 milioni evra. Ako ovoj pat tenderot uspee, dvete najgolemi cen-trali bi trebalo da se gotovi za osum godini. Analiza ta na Kapital pokaùva deka dose ga , dràvata gubela najmalku po 30 milioni evra sekoja godina poradi neuspehot da gi izgradi ovie dve klu~ni hidrocentrali, koi treba da proizveduvaat polovina od vkupnoto proizvodstvo na struja dobieno od voda vo zemjava. Vo poslednite dve godini se poni{tija ili bea prekinati 8 tenderi za golemite hidrocentrali.

Dali pomala- � ta bankarska garancija kone~no }e donese koncesioneri za êbren i Gali{te?



09.04.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

� KOMENTAR

MAKSIM RISTESKI [email protected] RISTESKI risrisrisrisrisrisristestestestestesteski@ki@ki@ki@ki@@@@@@@kapkapkapkapkapappppppitaitaitaitaitatal cl cl.cl.cl.c.comomom.om.om.o .mkmkmmkmkmk

VOZI MI[KO I PO PRUGA

Sostojbata vo Make-donski ̀ eleznici, od koja direktno zavisi

bezbednosta na patnicite e strogo ~uvana tajna vo ova javno pretprijatie. Sekoj obid javno da se progovori za lo{ata in-frastruktura, dotraen-ite lokomotivi i posebno sistemite za zapirawe koi moàt da predizvikaat katastrofa strogo se sank-cionira. Nekolku fakti ukaùvaat na toa. Pred nedela dena, direktorot na Transport vo JP Make-donski ̀ eleznici, Blagoja Krstevski, donese naredba so koja na vrabotenite strogo im se zabranuva da komuniciraat so novi-narite i da zboruvaat za bezbednosnata situacija vo èlezni~kiot soobra}aj. Spored nego podobro e da se slu~i nesre}a, ot-kolku javno da se zbo-ruva za bezbednosta na patnicite. I namesto da bide nagraden, zatoa {to predupredil i odbil da upravuva so neispravna lokomotiva, Risto Pejo-vski, ma{inovoza~ot vo JP Makedonski èleznici i pretsedatel na Nezavisniot sindikat na ma{inskiot personal, dobil re{enie so koe e smenet od rabot-noto mesto, a vo me|uvreme mu e vra~ena i zakana so otkaz ako i ponatamu zboruva za ona {to site go znaeme- deka na{ite

vozovi se opasni, za{to na sekoi nekolku dena od {inite izletuva po nekoj voz. Duri ni na sostanokot na nezavis-niot sindikat Pejovski ne smee{e da progovori za ovaa sostojba, pa zatoa ednostavno gi spu{ti

Katerina [email protected]

POMIRUVAWE !

Po 20 godini neza-v i s n a d r ` a v a , do~ekavme da gi

vidime lutite rivali vo makedonskiot politi~ki blok, VMRO–DPMNE I SDSM obedineti okolu edno va`no pra{awe – Ustavot. Postignatiot konsenzus na Gruevski i Crvenkovski deka ba-rawata na albanskite partii za ustavni izmeni se neprifatlivi, pa duri i opasni, go zaseni faktot deka sredbata vo Klubot na pratenici i pomina bez nikakov konkreten ishod (ako se isklu~i ekspertskata grupa koja }e se formira da tro{i vreme vo rasprava, a da ne se dogovori!?). Dvaj-cata lideri ne samo {to isto razmisluvaat, tuku po sredbata izlegoa so re~isi ist vokabular, jas-no pora~uvaj}i deka nema da dozvolat pred s$ da se zadre vo rabotata na najvisokiot sudski organ. O~igledno e deka dvajcata lideri uspeaja da se kre-nat nad sopstvenite sueti i da gi pobedat, kako i da se otkaàt od sekojd-nevnite me|usebni “plu-kawa” vo ime na ne{to {to treba da im bide osnovna cel – branewe na dràvnite interesi. Ova e za pozdrav! Makedonskata vlast ne smee da dozvoli da se naru{i rabotata na Ustavniot sud. Ako nejzina osnovna zada~a e da go “neguva” najvi-sokiot praven akt vo edna zemja, jasno deka e “su-ludo” baraweto istata da prestane da nosi odluki bazirani na stru~nosta na sudiite i da odlu~uva

vo korist na eden et-nikum. A pritoa da ne se otvori pra{aweto dali moèbi toj etnikum nekoga{ }e ima barawa koi direktno se kosat so makedonskite vitalni interesi i Ustavot na

dràvata.Najopasno vo celata rabota e ako so predloènite ustavni promeni se dovedeme vo situacija odlukite na Ustaven sud da se done s u vaa t s pored politi~kata volja, a ne spored zakonot, odnosno najvisokiot praven akt vo dràvata- Ustavot.Ona {to ostava gorko ~uvstvo kaj Makedoncite e - ako vo ovoj slu~aj Gruevski i Crvenkovski, koga se vo pra{awe najvisokite interesi na dràvata, pokaàa deka umeat isto da mislat, toga{ {to gi spre~uva da se sogla-sat vo stavovite i koga se raboti za vo ovoj mig naj~uvstvitelnoto pra{awe, {to isto taka e od vrven dràven in-teres - imeto.!?

STANISLAV PIGONekspert za ekonomski razvoj i investicii

STANISLAV PIGONekspert za ekonomski razvoj ii ininveveststiciccciiii

Slova~kite ek-sperti sakaat da & pomognat na Makedonija za da se popravi

biznis-klimata. Eden od prvite zaklu~oci na ekspertite be{e: vo Makedonija ima korupcija i zatoa, me|u drugoto, ima malku stranski investicii. Gledaj}i go pompezniot naslov na vesti, si pomisliv kakva li slika pobuduva ova kaj investitorite koi, sepak, investirale vo Makedonija. Mo`ni se dve ekstremni hipotezi. Od prvata bi proizleglo, deka vo aktuelno diskuti-ranata lista na spomeni-ci, koi naskoro }e go razubavat Skopje treba da razmislat i za spome-nik vo ~est na stranskite investitori – na bor-cite protiv korupcijata od po~etokot na 21 vek. Dali na ceremonijalnoto otkrivawe na vakviot spomenik, makedonskite mleko-proizvoditeli bi donele buket cve}e? Dali eden od golemite inves-titori od sektorot za telekomunikacii bi bil pretstaven za vreme na sve~enosta od strana na prisutniot direktor, i dali bi bile pokaneti i prethodnite direktori? Drugata hipoteza e od vremeto na dedo Noe. Ako nekoj zema potkup, toa zna~i deka go dava kaj nekoj drug. Kon krajot na januari gr~kiot parlament re{i da zapo~ne istraga, preku koja treba{e da se proveri dali eden od najgolemite ger-manski investitori i izvezuva~i daval potkup na politi~arite i im prefrlal pari na parti-ite za da si napravi podobri uslovi za rabota vo sferata na telekomu-nikaciite. Grupa promi-nentni lu|e u{te pre-thodno bea osomni~eni za perewe pari i korupcija za vremeto na op{to poznatite, olimpiski igri. Mnogu nevladini

organizacii koi se za-nimavaat so otkrivawe na korupcija vo svetot zabeleùvaat deka direk-tnite stranski investicii i apetitot za izvoz na golemite me|unarodni firmi se ~esto pri~ina za korupcija. Iako nekoi korporacii otvoreno priznavaat deka gi fi-nansiraat politi~kite partii, velej}i deka toa go pravat legalno. Denovite koga be{e sve~enosta po povod otpo~nuvaweto na izgrad-ba na nova fabrika vo slobdnata ekonomska zona vo Skopje, direktorot za strate{ko planirawe, na novinarite im kaùva{e kako negovata firma gi finansira – legalno i ~esno, ednakvo sekomu - i na vladeja~kata i na opoziciskata partija vo Velika Britanija i vo SAD. Ne otkri za kolkavi sumi se raboti i zo{to firmata go pravi toa. Moèbi zaradi toa {to se griàt za demokrati-jata?Statiite na tema ko-rupcija vo golemite me|unarodni korpo-racii koi se pojavuvaat vo svetskite mediumi, naj~esto se op{ti i pokaùvaat kolku golem problem za biznisot e toa {to ne~esnite admin-istrativci i politi~ari o~ekuvaat potkup. Na-jgolemata nevladina organizacija koja se bori protiv korupci-jata vo svetot, Transpar-ency International (TI) sekoja godina publikuva izve{tai za potkupli-vosta. Vo niv moè da se pro~ita deka vo zemjite vo OECD, borbata protiv korupcijata e najsilna vo Germanija. Sepak, dokolku se pogledne podetalno izleguva deka na ~elo na firmite koi gi korumpi-raat administrativcite od Avstrija do Argentina se nao|a golema german-ska kompanija. Taa se vika Simens. Tokmu nejzi-nata rabota vo Grcija go zagriùva parlamentot vo

ovaa zemja. Vo arhivskite primeroci na Fajnen{l Tajms moàt da se najdat toni uàsni informacii. Na 13 dekemvri 2008 go-dina pi{uva vo vesnikot, deka Simens se soglasil na dràvnite minister-stva vo SAD da im plati nad 800 milioni dolari penali, {to zaedno so kaznite predvideni od sudot vo Monahium iznesuvale ogromni 1 milijarda i 400 milioni dolari. Drugite vesnici isto taka zapo~naa da go ispituvaat 160-godi{noto rabotewe na firmata za da utvrdat deka i vo oblasta na potkupuvaweto ima neverojatni 100 i pove}e godini tradicija. Britanskiot nedelnik Ekonomist vo posledniot broj na vesnikot ima{e nekolku statii na tema pogre{no lepewe na etiketi vo zemjite na Isto~na Evropa. Koga be{e krizata, nekoi od zemjite vo regionot se pokaàa deka bea primer za stabilnost, zakon i red za razlika od, na primer, Italija ili Grcija. Vo toj kon-tekst avtorot na statijata ja spomna i Makedonija koja spored nego e dobra, „lesen zalak”, potenci-jalna zemja za ~lenstvo vo Evropskata unija.Izgleda deka na britan-skite mediumi sega im e te{ko da pi{uvaat za korupcijata vo stranstvo, bidej}i vo najgolemite svetski korupciski skan-dali zame{ani se tokmu britanskite firmi. Po istragata od Instituci-jata za seriozna izmama (SFO), britanskiot tajkun vo industrijata za oru`je BAE Sistems ja prizna vinata i se soglasi da isplati kazna vo visina od 400 milioni – ob-javi FT na 5 fevruari 2010. I toa pomalku otkolku {to bi platile drugi me|unarodni firmi, zabeleàl novinarot. Istragata be{e brgu za-tvorena, navodno poradi britanskiot biznis na

ZADR@ETE JA NASMEVKATA!

ramenata i re~e: “Ne smeam da zboruvam za sostojbata so lokomotiv-ite. Ako kaàm }e me “obesat”. Zna~i podbro e da se mol~i, otkolku da se predupredi deka nekoj moè da zagine vozej}i se so na{ite vozovi.Haosot vo èleznicata najdboro go ilustrira i faktot deka ispravnosta na lokomotiv-ite se proveruva “od oko” namesto da se po~ituvaat normativite od zakonot za èlezni~ki soobra}aj, koj ja garantira bezbednosta na patnicite.

nacionalna bezbednost. Izve{tajot na TI ja opi{uva BAE Sistems kako treta po golemina firma za oru`je vo svetot. Srede somneva-wata za korupcija koi se preispituvaat vo firmata se nao|aat i 1 milijarda funti potkup isplateni vo vrska so slavniot 43 mili-jardi vreden dogovor za proda`ba na voeni avioni vo Saudiska Arabija. Institucijata za seriozna izmama potvrdi deka ja ispi-tuva ”rabotatat na fer-mata” i vo zemjite vo Isto~na Evropa, kako vo Ungarija, Romanija, ê{ka i Bosna. A onie stotici mil-ioni koi firmite gi pla}aat kako kazna? Za {to }e bidat tie potro{eni? Moè za dogovori za sovetuvawe na eksministrite za pravda da im pokaàt kako cuti korupci-jata vo zemjite na Jugoisto~na Evropa? Mi se ~ini deka Vladata na nejzinoto Viso~estvo izgleda nema da se odlu~i dodatnite priho-di vo buxetot da gi na-meni za razubavuvawe na centarot na London. Gradeweto na spomenik, koj go slavi uspehot na ,,admiralite,, na britanskata industrija za oru`je na premi-not me|u 20 i 21 vek verojatno ne vleguva vo ovaa smetka.

FEQTON09.04.201014

BIZNIS -LIDERITE PROTIV KRIZATA: MARK HRD, [EF NA HEWLETT-PACKARD

“KAPITAL” PO^NA SO SERIJAL STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS -UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPO-RACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATI BIZNIS -TEORETIÂRI VO TAA NASOKA.

IGOR [email protected]

Za fiskalnata 2004 godina, prihodite na tehnolo{kiot gigant Hjulit-Pakard (Hewlett-Packard) bea 80 mili-

jardi dolari. Vo april 2005 godina, na ~elo na kompani-jata zastana aktuelniot glaven izvr{en direktor, Mark Hrd, pod ~ie vodstvo HP dosega ima zabeleàno prose~en godi{en rast od 7%, so proda`ba od 115 milijardi dolari vo 2009 godina, a za prviot fiskalen kvartal od 2010 neto-prihodite se poka~eni za 25%. Impre-sivni rezultati, ako se zeme predvid deka poslednive dve godini se krizni. Rezultatite na Hrd se dolàt, pred s$, na dramati~noto kratewe na tro{ocite, standardizacijata na proda`bite so golem obem, kako onie na kompjuterite, i prili~no brutalnata kultura na podnesuvawe smetka za sekoj cent {to vleguva i izleguva od kompanijata. [efot na HP, isto taka, vovede bezmilosna efikasnost na najvisokite nivoa. So toa {to go popolni upravniot odbor i senior-me-naxmentot so pove}e lu|e {to doa|aat nadvor od Silikon-skata dolina, i so toa {to donese menaxeri koi se mnogu pove}e “hardkor” biznis-tipovi otkolku inèneri i pronao|a~i, toj go remodelira HP po svoj kalap – da go predvodat biznis-lideri {to }e bidat postojano nezadovolni od postignatoto i èdni za ekspanzija.

Rast preku spojuvawa i �akvizicii

Postojaniot streme` za rast se gleda najdobro preku kupuvawe-to na Electronic Data Systems vo avgust 2008 godina za 14 mili-jardi dolari, koga finansiska-ta kriza ve}e besnee{e vo SAD, i skore{noto prezemawe na 3Com, kineska kompanija za mre`ni re{enija, za 2,7 mili-jardi dolari. Hrd e postojano vo potraga da zgrap~i i drugi golemi kompanii. “Dve tretini od ras-tot doa|a od spojuvawata

� “PRVIOT ZNAK DEKA ODIME NADOLU E KOGA SME ZADOVOLNI SO SRABOTENOTO”, ZNAE DA KA@E MARK HRD, [EFOT NA HJULIT-PAKARD.

i akviziciite, 25% e organski, a 10% od nova, golema ideja. Nie sega sme 20 milijardi dolari pogolemi od IBM, na pazarot za tehnologija {to teì 1.700 mili-jardi dolari godi{no” veli Hrd. So eksplozijata na pazarot za kompjuterski mre`ni re{enija i serveri, na klientite {to sakaat pove}egodi{ni multimilionski dogovori za nabavka na oprema im treba snabduva~ {to moè da menaxira mnogu aspekti od mnogu biznisi i {to moè da im pomogne da postignat efikasnost vo ramkite na tie biznisi, no i me|u niv. “Klientite ne sakaat da si imaat rabota so desetina razli~ni prodava~i od isto tolku razli~ni kompanii sekojpat koga ja nadgraduvaat svojata oprema ili primenuvaat nekoja nova aplikacija”, veli Hrd.

Fokus na proizvodite so pogole- �ma dodadena vrednost

Vo momentov, novite titani na “edno{alterskiot” svet se: Oracle, koj {to neodamna go vklu~i i ona {to ostana od Sun Microsystems, proizvoditelot na kompjuterski server, vo svoeto carstvo na podato~ni bazi; IBM, dolgogodi{en {ampion na poleto na konsultantski uslugi, softver i pred toa, hardverski re{enija;

Cisco, carot za mre`ni re{enija, koj {to sega

ima i serveri vo svoeto portfolio; kako i prvencite vo ponudata na

re{enija za skladirawe po-datoci, EMC i proizvoditelot na softver za virtuelizacija, VMWare. Mark Hrd nastojuva da prigrabi {to e mo`no pove}e od akcijata {to se slu~uva tuka. Minatata godina potro{i mnogu vreme zboruvaj}i so postoe~kite i potencijalnite klienti, imaj}i sostanoci so okolu 3.000 glavni menaxeri za informacii od cel svet, a godinava e na pat da ja nadmine taa brojka. Hrd saka da go naso~i HP kon kreacija na proizvodi so mnogu pogolema dodadena vrednost od personal-nite kompjuteri i printeri, koi imaat niski profitni marì i so~inuvaat najgolem del od brendot HP, kako i kon ostvaru-vawe na mnogu pove}e otkolku evtinite dogovori za autsorsing i odrùvawe, kon koi kompanijata se naso~i pred negovoto doa|awe. Vo januari, Hjulit-Pakard ja obja-vi investicijata od 250 milioni dolari zaedno so Majkrosoft, za razvoj na hardver, softver i us-lugi za t.n. “kompjuterski oblak”, platforma za iskoristuvawe na mo}ta na kompjuterite preku internet-prebaruva~. Sakaj}i da postigne nov imix na kompani-jata, Hrd lansira{e kampawa pod sloganot “Ajde da pravime ~udesni ne{ta”, za koja potro{i

BIZNIS -LIDERITE PROTI

“KAPITBIZNISZA BORBÊKORINA SVETRACII O-TEORET

IGOR PETROVSKI

FELJTON-4Rezultatite na Mark Hrd se dolàt, pred s$, na dramati~noto kratewe na tro{ocite, standardizacijata na proda`bite so golem obem, kako onie na kompjuterite, i prili~no brutalnata kultura na podnesu-vawe smetka za sekoj cent {to vleguva i izleguva od kompanijata.

��

VODI SMETKA ZA SEKOJ CENT [TO VLEGUVA I IZLEGUVA OD KOMPANIJATA

40 milioni dolari. So drugi zbo-rovi, Hrd, ima namera da vleze na teritorijata na IBM i Cisco, ~ii {to biznisi za konsalting i mre`ni re{enija se me|u onie so najvisoki profitni marì vo svetot na tehnologijata.

Kratewe tro{oci (i glavi) �Koga dojde vo Hewlett-Packard od NCR (golema amerikanska kom-panija za proizvodstvo na kasi, bar kod-skeneri za trgovija i sl.), Hrd ima{e reputacija na ~ovek {to nema milost vo krate-weto tro{oci, podrazbiraj}i i otpu{tawa na vraboteni. Negoviot fokus e isklu~ivo kon oblasti so potencijal za rast, kako {to e hardverot za skladirawe podatoci. Prvata zabele{ka koga do{ol

vo kompanijata mu bila okolu operativniot profit {to

iznesuval skromni 5,3%. “Toa zna~i deka od 79 milijardi dolari prihod, nie tro{ime 75 milijardi. Pa se pra{av, kade li gi tro{ime?”, veli Hrd. Toj identifikuva{e 860 procesi {to se potrebni za da raboti kompanijata, vklu~uvaj}i i programi za vraboten-ite i nivnite plati, koi {to imaa natprevaruva~ki karakter.Toj postavi odgovorni lu|e za sekoja softverska aplikacija, a gi ima{e 7.000, i pobara od niv da ja opravdaat pred tehnolo{kiot department.Na krajot, se svedoa na 2.000, brojka za koja Hrd re~e deka s$ u{te e pregolema. Hrd isto taka otpu{ti 15.000 vraboteni (10% od vkupniot broj toga{), i gi konsolidira{e centrite za upravuvawe so podatoci, od 85

na samo {est. Potoa, bea namaleni i tro{ocite za obuka na proda`niot personal, koi {to bea ogromni za biznis kade {to nekoi proizvodi traat pomalku od edna godina. I istraùva~kiot oddel na HP, isto taka dojde “pod no`”. Negovite 120 golemi eksperi-menti, {to bea vo tek, bea svedeni na samo 21. Podobroto koristewe na teh-nologijata be{e inspiracija za nosewe na kriti~ni odluki za toa koi raste~ki biznisi }e bidat kupeni od strana na HP ili pak }e bidat izgradeni i potoa razvivani.“Na polovina pat od na{ata sopstvena konsolidacija, sfa-tivme deka na~inot na koi {to klientite sakaat da gi koristat na{ite produkti e preku uslug-ite”, veli Hrd. Hrd ima reputacija na lider {to neverojatno mnogu bara od svoite podredeni, {to ima{e i svoja cena preku zaminuvaweto na golem broj menaxeri vo konkurentskite kompanii. Duri i negovite po~ituva~i ve-lat deka ponekoga{ e naporna toa negovo nastojuvawe da se bide podobar i podobar. “Koga }e prestane da zboruva za tro{ocite, }e po~ne da zboruva za planovite za rast”, veli En Livermor, menaxerka na odd-elot za serveri i uslugi, koja e vo kompanijata 28 godini. “Prviot znak deka odime na-dolu e koga sme zadovolni so srabotenoto”, znae da kaè Mark Hrd, {efot na Hjulit-Pakard.

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI09/APRIL/2010 15

imale prose~na plata od 44.838 denari, i vo prviot mesec na ovaa godina zarabotile za 24% pove}e sporedeno so istiot peri-od vo 2009. Vo prosek, vraboten-ite vo ovie sektori lani zemale 41.535 denari mese~no. Aleksandar Manev od dru{tvoto za upravuvawe so fondovi “Il-irika” veli deka vo posledniot period nema zgolemuvawe na platite vo nivniot sektor, tuku naprotiv, imaat pad vo rabotata. “Vo posledno vreme e padnat biznisot. Lu|eto pomalku investi-raat, {to zna~i pomalku proviz-ija za brokerskite dru{tva. Konkretno vo Ilirika vo pos-ledno vreme nemavme izmeni na platite”, objasnuva Manev.Vo izve{taite na Dràvniot zavod za statistika pri klas-ifikacijata na rabotnata sila, vo delot na finansisko posredu-vawe stoi potkategorijata koja glasi: Pomo{ni aktivnosti na finansisko posreduvawe.“Vo ovaa kategorija vleguvaat aktivnostite koi opfa}aat ili se povrzani so finansisko posredu-vawe, no sepak, ne se bankite.

Ovde vleguvaat rabotite koi se povrzani so pazarot na hartii od vrednost, hipotekarno posredu-vawe, upravuvawe i supervizija na finansiskiot pazar, ber-zata, brokerite, objasnuvaat od Dràvniot zavod za statistika. Spored ekspertite, visokite plati koi gi zema ovaa grupa na lu|e se opravdani, zatoa {to se raboti za profesija koja e stresna i rizi~na.“Najvisokata plata vo dràvata ja zemaat mal broj na lu|e, koi se visoko kvalifikuvani, imaat mnogu znaewe i ne bi rabotele za pomalku pari. Se raboti za visoko rizi~na profesija, koja ne bi ja rabotel sekoj, objasnuva profesorot Van~o Uzunov. Vtori spored prose~nata plata se pilotite, kontrolorite na let,

Vtori spored prose~nata plata se pilotite, kon-trolorite na let, aerodromskite rabotnici i vrabo-tenite vo avion-skite kompanii koi vo januari vo prosek zemale 38.773 denari.

44.838 denari e najvisokata prose~na plata vo Makedonija vo fevruari

5 pati pove}e zarabotuvaat

brokerite, i hipotekarnite posreduva~i vo sporedba so

konfekciskite rabotnici

NAJMNOGU PARI KAJ TIE ШTO RABOTAT SO NIV

EMILIJA [email protected]

Brokerite, berzanskite rabotnici, onie koi rabotat so hartii od vrednost i so hipoteka-rno posreduvawe imaat najvisoka prose~na

plata vo Makedonija, koja e dvojno pogolema od prosekot na dràvno nivo. Spored podatocite na Dràvniot zavod za statisti-ka, ovaa grupa na vraboteni, ~ija {to profesija vo klasifikaci-jata na Zavodot se zaveduva kako “pomo{ni aktivnosti vo finan-siskoto posreduvawe” vo januari

VO MAKEDONIJA NAJPLATENI SE FONDOVSKITE MENAXERI I BANKARITE

aerodromskite rabonici i vrabo-tenite vo avionskite kompanii koi vo januari vo prosek zemale 38.773 denari.Na treto mesto se vrabotenite vo elektro-energetika ~ii mese~ni primiwa vo presek se za 2.000 denari pomali od vrabotenite vo vozdu{niot soobra}aj.Ne slu~ajno rabotata vo banka e edno od najposakuvanite rabotni mesta vo dràvata. Vo bankar-skiot sekor prose~nata januarska plata e 36.000 denari. Vo ovoj sektor ima visokokvalifikuvani rabotnici, koi od druga strana ne bi rabotele za malku pari, velat analiti~arite. Najdobro platenite i atraktivni rabotni mesta se vo mal broj, i nivnoto zgolemuvawe, odnosno namaluvawe ne moè da vlijae mnogu na dràvniot prosek. “Toa se mal broj na ubavi i dobro plateni rabotni mesta, koi {to se te{ko dostapni. Gi rabotat obrazovani lu|e koi se mnogu sposobni i koi ne bi rabotele za pomalku pari. Zaedno so bankarskiot sektor, nivniot broj ne nadminuva pove}e od 3.000 lu|e. Podatocite za nivnite visoki plati moè da bi-dat inspiracija za drugite”, veli profesorot Van~o Uzunov.

ADMINISTRACIJATA ZEMA PROSE^NA DR@AVNA PLATA

Od druga strana pak, mnogu

lu|e zemaat plata pomala od dràvniot prosek. Iljadnici konfekciski rabotnici mese~no zarabotuvaat edna pettina od platata na eden broker. Pla-tite vo tekstilnata industrija se okolu 9.000 denari. Vrabotenite vo zemjodelstvoto, kako i pove}e sektori od prerabotuva~kata industrija zemaat mnogu pomala plata od prose~nata. Uslu`niot sektor, vo koj ima malku lu|e koi zemaat mnogu pari vo golema mera go kreva dràvniot prosek. Prose~nata neto-plata vo Make-donija za prviot mesec ovaa godina e 20.330 denari, {to e za 3,6% pove}e vo sporedba so is-tiot mesec lani. Golemo zgolemu-vawe ima na platite vo sektorot Rudarstvo i vadewe kamen, kade {to prose~nata plata od 21.356 denari e za 12,6% pogolema vo sporedba so lani. Isto taka ima zgolemuvawe na prose~nata plata vo prerabotuva~kata industrija za 7,2%, soobra}ajot, skladirawe i vrski za 7,4 %. Javnata administracija, vo koja vleguvaat prosvetnite, socijal-nite i zdrastvenite rabotnici, kako i javnite slu`benici ima prose~na mese~na plata od 21.663 denari. I pokraj namaluvaweto na nivnite primawa, sepak, spored primawata imaat za 1.000 denari povisoki plati od prose~nata.

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 09.04.2010

� MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

Sops t v e n i c i t e na vinarnicata Tikve{ v~era ne sakaa da gi komen-tiraat krivi~nite prijavi, koi pro-

tiv niv gi podnese MVR! Prijavite gi tovarat sopst-venicite na M6 za {teta {to ja pretrpele akcionerite, od 1 milion evra, predizvikana pri prezemaweto na Tikve{. VMRO-DPMNE bara detail za privatizacijata od Minister-stvoto za ekonomija! SDSM veli deka vo toj slu~aj treba da se razgleduva priva-tizacijata na site vinarski vizbi vo dràvata.Rakovodstvoto na Vinarskata vizba Tikve{, grupacijata M6, i direktorot na brokerskata

EMILIJA [email protected]

MVR PODNESE KRIVI^NI PRIJAVI ZA OTKUPOT NA AKCIITE NA TIKVE[

�� Akciite na vinanrskata vizba Tikve{, v~era do zat-voraweto na Berzata vo Skopje osta-naa “mirni” samo zatoa {to so niv ne se trguva{e! Po trite krivi~ni prijavi od MVR kon menaxmentot na M6 sopstveni-ci na Tikve{, ostanuva deneska da se vidi kako }e se odviva berzanskiot den i pozici-ite na akciite na vinarnicata! Vo Parlamentot èstoka raspra-va me|u vlasta i opozicijata na tema Tikve{!

ku}a Investbroker ne sakaat da gi komentiraat najnovite obvinuvawa na vladeja~kata VMRO-DPMNE za kriminal-nata privatizacija na vinar-nicata, kako i krivi~nite prijavi na policijata za zloupotreba pri otkupot na akciite. Zav~era, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti podnese krivi~ni prijavi protiv Vesna Pendevska-Pajvanska, porane{en pretsedatel na Komisijata za hartii od vrednost, Kiril Mitrovski, direktor na Investbroker i Svetlana Pendarovska,

upravitel na firmata “M-6 Svetlana i ostanatite” koi se osomini~eni deka ja zloupotrebile svojata polo`ba i prekr{uvajki gi zakonite gi o{tetile malcin-skite akcioneri na Tikve{ za eden milion evra.Direktorot na vinarnicata Tikve{, Gorgi Petru{ev ne saka da gi komentira posled-nite potezi na MVR. Spored nego, se raboti za slu~aj koj bil pred pove}e godini i vo vreme koga toj ne ja izvr{uval ovaa funkcija. Kiril Mitrovski, direktor na Investbroker za krivi~nat

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

TIKVE[ VO PROBLEMI, VO PARLAMENTOTSUDIR, AKCIITE SÉ U[TE STABILNI!

1milion evra spored MVR se o{teteni malcinskite akcioneri na Tikve{ pri

prezemaweto

1000denari se kupeni najgolem del od akciite na Tikve{ pri

prezemaweto

prijava od MVR ne bil ofici-jalno informiran, tuku doz-nal od mediumite i od veb-stranata na Ministerstvoto. Toj veruva deka toa {to go napravil pred pove}e godini e ispravno i stoi zad svoite odluki. Mitrovski ne saka da dade nikakov komentar za slu~ajot.Spored informaciite na MVR, vo 2003 godina Vesna Pendevska, kako direktor na Komisijata za hartii od vred-nost dozvolila na slobodniot pazar na hartii od vrednost

vo tri blok-transakcii da se istrguvaat vkupno 42.184 akcii na VV Tikve{, ~ija cena bila 1.000 denari po akcija, koi bile kupeni od M 6 koi prethodno poseduvale 44,15% od vkupniot broj na akcii. Spored policijata, za proda`bata trebalo da se dade javna ponuda za otkup na akcionerite, a akciite trebalo da se trguvaat po najvisokata cena na berzata vo poslednite 6 meseci, i toa po 1.901 denari, a ne 1.000 denari za kolku {to se pro-dadeni. So toa, malcinskite akcioneri se o{teteni za 38 milioni denari (618.000 evra). Pendevska vo april

2004 godina, sprotivno na zakonite im dozvolila na Pendarovska i Mitrovski da po~nat postapka za pr-ezemawe na Tikve{, iako znaela deka kupuva~ite ve}e poseduvaat 64,56% od akciite, objasnuvaat od Ministerst-voto. Ottamu velat deka vo 2004 godina bile otkupeni nov bran na 10.875 akcii koi {to bile kupeni za 1.000 denari, namesto po 3.450, so {to malcinskite akcioneri bile o{teteni za u{te 26.5 milioni denar (430.000 evra).Prezemaweto na Tikve{ pov-torno e tema za prepukuvawe pome|u najgolemite politi~ki partii. Vladeja~kata VMRO-DPMNE v~era pobara od Ministerstvoto za ekonomija da izleze so informacii za toa kako se slu~ila priva-tizacijata na Tikve{.Opoziciskata SDSM, koja be{e na vlast vo vremeto na privatizacijata smeta deka Ministerstvoto za ekonomi-ja treba da informira za privatizacijata na site vi-narski vizbi, a ne samo na Tikve{.“Ova e selektivna borba protiv nekoja nepravda. Vnimavajte kako se odnesu-vate kon stopanstvoto. Ako ima malaverzacii za nekoi privatizacii, vie gi imate site mehanizmi da gi otvor-ite slu~aite. Zo{to ne sakate izve{taj za site vinarnici. Dali toa zna~i deka me|u niv ima nekoja va{a firma? Ova vi e ~ista marketing-politika”, re~e Marjan~o Nikolov od SDSM.Ova ne e prv pat dvete na-jgolemi partii vo dràvata da se prepukuvaat okolu prezemaweto na Tikve{. Vo 2005 godina se krena golema pra{ina okolu ova pra{awe. I toga{ temata be{e prezemaweto i otkupot na akciite. Isto taka se znae deka nekolku godini nanazad vinarnicata redovno vo sezonata na otkup na grozje se soo~uva so problemi na terenot, koi se ocenuvaat kako ne dokraj jasni od as-pekt na toa koj gi organizira lozarite da {trajkuvaat!

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ~etvrtok-08.04.2010)


KOMPANII & PAZARI 09.04.201018

Vode~ki kompanii od IKT-sektorot od Ermenija izminative dva dena vo

Skopje ostvarija kontakti vo ramkite na "Eden na eden biznis-sredbi". Za vreme na nastanot bea odràni golem broj delovni sostanoci, poseti na partnerskite firmi i sredbi so industriskite lideri. Nekolku makedon-ski, romanski i albanski kompanii, me|u koi i Semos Edukacija, Momenti, Seavus grupa i Euronetkom, ve}e

izrazija interes da vosposta-vat sorabotka so ermenskite partneri, so cel sprovedu-vawe na zaedni~ki proekti. Ermenskite kompanii prisut-ni na sredbite, rabotat vo oblasta na e-vlada, veb-diza-jn, protok na dokumenti, pro-ces na biznis-optimizacija i drugi moderni tehnologii. Ermenskata delegacija e koordinirana od strana na Unijata na informati~ka tehnologija za pretprijatija, koja e najgolema asocijacija

vo zemjata i ja so~inuvaat 39 ermenski informati~ko-tehnolo{ki kompanii.

]E SORABOTUVAAT MAKEDONSKI I ERMENSKI INFORMATI^KI KOMPANII

Makedonskite kom-panii deneska }e imaat mo`nost da

se zapoznaat so na~inot na koristewe na Elek-tronskiot sistem za javni nabavki, podgotven od strana na Biroto za javni nabavki. Biroto, koe {to e vo

sostav na Ministerstvoto za finansii, a poddràno od strana na proektot e-GOV na USAID i od strana na Stopanskata komora na Makedonija, besplatnata obuka ja odrùva vo prostoriite na Komorata.Kompaniite }e bidat

zapoznaeni i za toa kako funkcioniraat elektron-skite aukcii, no i za zna~eweto, nabavkata i upotrebata na digitalnite sertifikati. Prezenteri }e bidat El-ena Stamatovska i Darko Janevski od USAID proek-tot e-GOV.

PORTUGALSKATA INVESTICIJA ZAGLAVENA VO BIROKRATIJA �

Proektot Akvapu-ra vo Prespa e zaglaven vo birokratska p r o c e d u r a , kako {to sto-jat rabotite

vo momentov. Porane{niot gradona~alnik na Resen ja obvini aktuelnata vlast deka go ko~i po~etokot na izgradbata na turisti~kiot kompleks, so toa {to ne izdava finalna dozvola za gradba. Pobaravme odgovor od nadle`noto Ministerstvo za transport zo{to s$ u{te ne e zapo~nata izgradbata na kompleksot, a ottamu velat deka zaradi konstatirani nepravilnosti vo sklu~eniot dogovor za ottu|uvawe na zemji{teto vo tek e postapka za raskinuvawe na istiot pred nadleèn sud. “Ve informirame deka so-

OBUKA ZA KORISTEWE NA ELEKTRONSKIOT SISTEM ZA JAVNI NABAVKI

�� Op{tina Resen pokrenala inici-jativa za raskinuvawe na dogo-vorot za zakup za zemji{teto kade {to treba da se gradi komplek-sot Akvapura, veli porane{niot gradona~alnik Dimitar Buzlevski

METODI PENOVSKI

glasno Zakonot za gradewe, soodvetnite odobrenija za gradewe i celokupnata grade`no-tehni~ka dokumen-tacija za objekti od 3, 4 i 5 kategorija ja izdava lokalnata samouprava, vo slu~ajov op{tina Resen. Zaradi konstatirani nere-gularnosti vo sklu~eniot dogovor za ottu|uvawe na zemji{teto, vo tek e postapka za raskinuvawe na istiot pred nadleèn sud”. Poradi ovaa izjava kon-taktiravme povtorno so porane{niot gradona~alnik Dimitar Buzlevski koj veli deka toa e to~no, no i deka

Sovetot na op{tinata dava odobrenie za gradba samo po prethodna dadena soglasnost od strana na Ministerstvo za transport i vrski za urbanisti~kiot plan do-nesen od strana na sovetot na op{tinata. “Sovetot na op{tina Resen go donese urbanisti~kiot plan so site neophodni izmeni po {to za istiot pobara soglas-nost od Ministerstvoto za transport i vrski so cel da se izdade odobrenie za gradba. Bidej}i ne dobivme takva soglasnost ne bevme vo mo`nost da izdademe odobrenie“, re~e Buzlevski.

Vo vrska so nepravilnos-tite kaj sklu~eniot dogovor za ottu|uvawe na imotot porane{niot gradona~alnik veli deka toa ne e vo inger-encii na Ministerstvoto za transport i vrski i deka za site vidovi neregularnosti i sporovi postoi nadleèn sud. So cel da dobieme po-jasna slika za slu~uvawata vo vrska so ovoj proekt se obidovme da go kontaktirame i sega{niot gradona~alnik na gradot Resen, Mihajlo Vol-kanovski koj poradi navodna prezafatenost ne be{e vo mo`nost da ni dade nikakov komentar.

MENAXERITE NA AKVAPU-RA IZJAVILE DEKA PROEK-TOT E VO IGRA

Za razlika od vlasta , gra|anite na Prespa se na-jzainteresirani za idninata i realizacija na ovoj proekt poradi {to nekoi od niv samoinicijativno, vo tekot na izminatata godina, stapile po

SPORNO E ZEMJI[TETOKADE [TO TREBA DA SE GRADI AKVAPURA

elektronski pat vo kontakt so rakovodstvoto na Akvapura. Od izvr{niot menaxer na kompanijata dobile odgovor deka Akvapura i ponatamu e zainteresirana za real-izacija na svojot proekt vo Prespa. Glavna pri~ina za negovo momentalno odla-gawe pokraj birokratskite te{kotii sega e i ekonom-skata kriza. Kapital v~era povtorno isprati mejl do menaxmentot na Akvapura, no do momentot na zatvorawe na brojot ne dobivme komentar od nivna strana {to se slu~uva so investicijata. @itelite na Resen i Prespa se nadevaat deka dràvnata i lokalnata vlasta }e pr-ezemat konkretni ~ekori vo pogled na nadminuvawe na site birokratski pre~ki za realizacija na ovoj proekt. Na toj na~in ovozmoùvaj}i go negovoto realizirawe vo narednite dve, tri ili pet godini }e dobie mnogu va`na referenca za promocija na

zemjava kako investiciski raj. Ako toa ne e dovolna pri~ina za realizacija na proektot toga{ od golema va`nost treba da bidat mak-roekonomskite efekti od negovata realizacija. Hotel-skiot kompleks }e se gradi vo nekoga{nite turisti~ki mesta Ote{evo i Carina {to }e ovozmoì restavrirawe na ovie nekoga{ni turisti~ki centri dobro poznati niz cel balkan. Kompleksot treba da vklu~uva ekskluziven hotel so 70 sobi i apartmani, 50 vili, spa-centar na povr{ina od 2.000 kvadratni metri, biznis-centar so sali za sostanoci koi }e imaat na-jsovremeni audio-vizuelni komunikaciski sistemi. Isto taka najavena e izgradba i na skija~ki centar na planinata Gali~ica i loven rezervat na povr{ina od 6.000 hektari. Proektot predviduva elitnata turisti~ka naselba da bide opkruèna so za{titenata oblast na nacionalniot park Gali~ica vo radius od eden kilometar. Dokolku na ovoj na~in se realizira proektot toga{ sosema e jasno deka se ogromni benificiite vo pogled na mo`nostite za pri-hodi i razvoj na ovoj region i celata dràva. Vtora rabota koja isto taka e mnogu va`na e toa {to za izgradbata }e se angaìraat grade`ni pret-prijatija od Makedonija, a hotelskiot kompleks }e otvori 350 do 400 novi vrabotuvawa so tendencija ovoj broj da raste so {to gradot Resen bi bil lider vo pogled na namalena nevrabotenost na nivo na dràvata.

09.04.2010 19KOMPANII & PAZARI

Amerikanskata stopan-ska komora vo Make-donija Am ~am (Am-

Cham) i Ambasadata na SAD vo zemjava zaedno }e bidat doma}ini na delov-nata delegacija od Ameri-kanskata stopanska komora vo Bugarija. Firmi-~lenki na Amerikan-skata stopanska komora vo Bugarija }e imaat mo`nost da se sretnat so potencijal-ni partneri vo Makedonija za biznis i za investirawe,

kako i da razgovaraat so vode~ki biznismeni i vla-dini pretstavnici od zem-java. Ovaa poseta e rezultat na naporite na Am ~am za da ja promovira zem-jata, da dopre do biznisite vo SAD {to sakaat da se {irat so svoeto prisustvo i da izgradi mostovi na

sorabotka so drugite ameri-kanski stopanski komori vo regionot. Rakovodstvata na dvete Amerikanski stopan-ski komori i pretstavnici od Ambasadata na SAD }e oddràt pres-konferencija vo Dnevnata sala na hotelot Holidej In, denes so po~etok vo 11:30 ~asot.

SREDBA NA AMERIKANSKITE STOPANSKI KOMORI OD MAKEDONIJA I BUGARIJA

LG Electronics na makedon-skiot pazar }e ja pret-stavi programata Zero Pixel Guarantee, najnovata usluga koja na potro{uva~ite im dava apsolutna garancija za kvalitetot na novite LG-monitori. Na samiot nas-tan }e bidat pretstaveni i noviot LG LED LCD-monitor, model E50, kako i monito-rite od novata LG W-serija, dostapni na na{iot pazar. LG Electronics e eden od

vode~kite svetski proiz-voditeli na flet panel-televizori, audio i video uredi, mo-bilni telefoni, razladuva~ki uredi i ma{ini za perewe. Vrabotuva pove}e od 84 iljadi lica, koi rabotat vo pove}e od 115 operativni centri, vklu~uvaj}i i 84 pretstavni{tva niz svetot. Vo 2009 godina kompanijata ostvari vkupna

proda`ba od 43,4 milijar-di amerikanski dolari.

LG PRETSTAVUVA NOVI PROIZVODI NA MAKEDONSKIOT PAZAR


Pol Fi{er , vr -ven svetski ek-spert od oblasta na poddr{kata na izvozot na ruskiot

pazar i pazarite na Indija i na Kina, }e bide trener na ednodnevniot seminar so raboten naslov „Podgotovka za vlez na ruskiot pazar”, koj go organizira Centarot za edukacija pri Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so Trejd-konsalt-ing. Ovoj seminar ima za cel da ja poddrì promocijata i izvozot na makedonskite proizvodi na ruskiot pazar. Seminarot }e se odrì na 14 april 2010 godina vo prosto-riite na Stopanskata komora i e namenet za generalnite i izvr{ni direktori na kom-paniite, menaxerite vo sekto-rite za izvoz, distribucija i marketing vo malite, sredni i golemi kompanii.

PODGOTOVKA ZA VLEZ NA RUSKIOT PAZARTRENING-SEMINAR SO D-R POL FI[ER

�� Ekspertot za evroa-ziskite pazari, Pol Fi{er, }e gi zapoz-nae u~esnicite so

delovnite mo`nosti za sorabotka, pazar-

nite predizvici i mo`nosti i strate-giite za vlez na ruskiot pazar.

VASE [email protected]

Na seminarot, u~esnicite }e imaat mo`nost da se zapoz-naat so delovnite mo`nosti za sorabotka, pazarnite pre-dizvici i mo`nosti, strategi-ite za vlez na ruskiot pazar, vode~kite uvozni sektori, karakteristikite na pazarot, regulativata, standardite na ovaa zemja, biznis-kulturata, na~inot na pregovarawe so ruskite partneri i sl.Interaktivniot karakter na seminarot dava mo`nost neposredno da se postavuvaat pra{awa i da se dobijat odgovori za aktuelnostite povrzani so problematikata za promocija na makedonskite proizvodi na ruskiot pazar. Na krajot od seminarot, u~esnicite }e imaat mo`nost da ostvarat individualna sredba so trenerot.Ruskata federacija e edna od pette zemji so koi Republika Makedonija ima najgolema trgovska razmena. Vo 2008 godina, taa iznesuvala 963 milioni dolari od koi samo 33 milioni bile za izvoz,

dodeka vo 2009 godina trgov-skata razmena iznesuvala 517 milioni, a izvozot e opad-nat i iznesuva 22 milioni amerikanski dolari.Ruskiot pazar e eden od najgolemite evropski pazari so populacija od 141 milion i istovremeno e eden od golemite uvoznici na proiz-vodi. Vo 2009 godina vkupniot uvoz iznesuval 267 milijardi amerikanski dolari. Tie na-jmnogu uvezuvaat zemjodelski proizvodi i proizvodi od prehranbenata industrija, ruda, farmacevtski i hemiski proizvodi, koà i krzno i proizvodi od istite, drvo i proizvodi od drvo, tekstil i tekstilni proizvodi, obuvki, metal i proizvodi od metal, ma{ini i oprema i dr.Ovoj seminar pretstavuva dobra mo`nost za edukacija na doma{nite kompanii koi vo idnina planiraat da go naso~at svojot izvoz kon ruskata federacija i da gi pro{irat svoite biznisi na ruskiot pazar.

Trenerot na ovoj seminar, D-r Pol Fi{er, po profesija e ekonomist, koj ima diplomi od pove}e fakulteti (Minhen, Pariz, Mastriht, i Moskva), vo delot na me|unaroden biznis i ekonomija, me|unarodni odnosi i pravo. Ima doktorirano na Univerzitetot Sorbona

vo Pariz, na Moskovskata akademija za finansii i na Visokata {kola za ekonomija vo Moskva. Pol Fi{er e koavtor na pove}e publikacii za proda`ba na malo vo EU: "Fakti i brojki”, avtor e na knigata "Stranski direktni nvesticii vo Rusija: Strategija za industriska obnova" i "Pet ~ekori kon uspeh”, koi bea prevedeni na pove}e svetski jazici. Negova najnovo izdadena kniga e "Raste~kite mega-pazari vo Evroazija- Gradete ja svojata idnina vo Rusija, Indija i Kina" objavena vo 2010 godina. D-r. Fi{er bil angaìran kako biznis-konsultant od pove}e me|unarodni institucii, kako visok sovetnik na ON i na Evropskata komisija i kako konsultant na germanskata vlada vo tekot na 1988-2008 godina. Prestojuval i rabotel vo nekolku evropski i aziski zemji, vo SAD, vo Rusija, a vo posledno vreme prestojuva i raboti vo Kina. Ima osnovano svoja konsultantska kompanija so sedi{te vo Minhen, Germanija, a ima kancelarii i vo Dalian (Kina), Puna (Indija) i Moskva. Toj e poliglot, zboruva germanski, italijanski, angliski, francuski, {panski, ruski i kineski.

BANKI I FINANSII09.04.201020

Makedonskite gra|ani najmnogu se zadolùvaat vo banka za potro{uva~ki

krediti. Vkupnata zadolènost na gra|anite vo fevruari dostigna do 1.160 milioni evra, a duri edna tretina od kreditite za naselenieto ili 338 milioni evra se zemeni za tekovni tro{oci na doma}instvata. Ako na toa se dodadat i kreditite od kreditnite karti~ki, koi zaklu~no so fevru-ari dostignuvaat do 219 milioni evra, proizleguva deka polovina od vkupnata zadolènost na gra|anite se dolì na pozajmuvawa za osnovna egzistencija, za kupuvawe na predmeti za doma}instvata, za pla}awe na smetki, za studirawe i za odmori. Po osnova na stanbeni krediti, gra|anite

Guvernerot na Narodna banka na Makedonija izdade soglasnost za

prestanuvawe so rabota na {tedilnicata Fer{ped, a vrz osnova na podneseno barawe od edinstveniot sopstvenik na {tedilni-cata. Vo soop{tenieto od NBRM se naveduva deka istovremeno e ukinata i dozvolata za osnovawe na {tedilnicata i utvrdeno e deka se ispolneti uslovite za sproveduvawe na likvi-daciska postapka.

Vrz osnova na ~lenot 170 od Zakonot za bankite, Narodnata banka go dostavi re{enieto, zaedno so predlog za otvorawe likvidaciska postapka na {tedilnicata, do nadle`niot sud. Soglasno ~lenot 157 od Zakonot za bankite, sudot donesuva re{enie po predlogot za otvorawe likvidaciska postapka na {tedilnicata, najdocna vo rok od tri rabotni dena od priemot na predlogot.

PRESTANUVA SO RABOTA ШTEDILNICA FERШPED

T.X. Ziraat banka od Turcija, koja ima svoja podru`nica i vo Make-

donija, objavi rekordna do-bivka za 2009 godina, od 1,6 milijardi evra. Spored gen-eralniot menaxer na Ziraat banka, Xan Akin ̂ aglar, mina-tata godina bankata pokaàla pogolem rast i od prosekot na bankarskiot sektor, kako i toa deka visinata na aktivata na bankata dostignala 58,3 milijardi evra. Isto taka toj

se pofali i na iznosot na izdadeni krediti koj se dviì nekade okolu 16,7 miljardi evra so {to vo prosek bankata na nedelno nivo odobruvala krediti vo iznos od 466 mil-ioni evra. Isto taka bankata vo tekot na godinata repro-gramirala dolgovi na 172.600 lica vo vkupen iznos od 1,2 miljardi evra zavr{uvaj}i ja godinata so rekordna neto-dobivka vo nejzinata 100-godi{na istorija.

ZIRAAT BANKA SO REKORDNA DOBIVKA OD NEJZINOTO POSTOEWE

Makedonskite gra|ani najmnogu se zadolùvaat vo banka za potro{uva~ki krediti. Analiti~arite komentiraat deka strukturata na zadolènosta na makedon-skoto naselenie pokaùva deka standardot na gra|anite e mnogu nizok i tie im-aat potreba da pozajmat pari od bankite samo za da preìveat. Gra|anite se àlat deka nemaat dovolno pari i zatoa morale da se zadolùvaat i za najosnovnite potrebi

��

ALEKSANDAR [email protected]

MAKEDONCITE SE ZADOL@UVAAT ZA DA PRE@IVEAT, SRBITE ZA DA KUPAT STAN!

SEKOJ MAKEDONEC VO BANKA DOL@I PROSE^NO PO 580 EVRA

dolàt vkupno 203 mil-ioni evra, dodeka pak, za avtomobilski krediti, samo 57 milioni. Analiti~arite komentiraat deka struktu-rata na zadolènosta na makedonskoto naselenie pokaùva deka standardot na gra|anite e mnogu nizok i tie imaat potreba da pozajmat pari od bankite samo za da preìveat. Gra|anite se àlat deka nemaat dovolno pari i zatoa morale da se zadolùvaat i za najos-novnite potrebi.“êtiri~leno semejstvo ne moè da preìvee so edna prose~na plata. Decata studiraat, pa moravme da zememe kredit za da gi {koluvame niv i za da obezbedime za egzistencija. Osven toa, ~esto go koris-time i dozvoleniot minus na karti~kata, platata ne stignuva samo za smetki”, veli edna gra|anka na Sko-pje.Za razlika od Makedon-cite, pak, Srbite najmnogu se zadolùvaat za da kupuvaat stanovi. Polovina od kreditnoto portfolio vo srpskiot bankarski sektor e nameneto za stanbeni krediti.

MAKEDONCITE PRETPA-ZLIVI SO KREDITITE

Prose~nata zadolènost na makedoncite e mala ako se analizira vo sporedba so drugite zemji. Sekoj gra|anin vo zemjava vo bankite dolì prose~no po 580 evra, {to e ednakvo na nivoto od minatata godina poradi zabaveniot krediten rast i zaostrenata kred-itna politika na bankarite vo kriznata godina. “Makedoncite se mnogu pretpazlivi koga zemaat krediti od bankite i vo sporedba so evropskiot

prosek, nie sme na mnogu ponisko nivo. Toa pred s$ se dolì na konzervativ-nata politika na bankite no i svesta kaj gra|anite da tro{at tolku kolku {to imaat. Od druga strana pak, od aspekt na struktu-rata na kreditite, podobro {to zadolènosta e niska, bidej}i potro{uva~kite krediti se tro{at tekovno za osnovni potrebi, a ne za investicii vo nedvi`nini ili kupuvawe na avtomo-bili”, velat analiti~arite.Vo Srbija, gra|anite na bankite im dolàt prose~no po 750 evra, Crnogor-cite dvojno pove}e ili 1500 evra, dodeka pak, prose~nata zadolènost na ?esite do krajot na minata-ta godina dostigna do 3.800 evra. No, i tamu bankarite ne se zagrièni bidej}i najgolem del od gra|anite na ê{ka zele krediti za da kupuvaat stanovi {to se smeta za “pameten dolg”. Sepak, najpotonati vo dol-govi vo Evropa se ìtelite na Irska, Portugalija, Ho-landija i Danska.Kompani-ite, pak, vkupno dolàt 1.75 milijardi evra ili sekoja od niv po 25 iljadi evra. Sepak, tie se àlat deka te{ko doa|aat do krediti bidej}i bankite odbegnuvaat da gi plasiraat parite vo poddr{ka na ekonomijata, tuku pove}e im odgovara da kupuvaat blagajni~ki i dràvni zapisi bez nikakov rizik. Samo za sporedba, na edna aukcija na dràvni i blagajni~ki zapisi, NBM i Ministerstvoto za finan-sii sobiraat po okolu 150 milioni evra od bankite, dodeka pak, vkupnite krediti za stopanstvoto, vo fevruari iznesuvaat samo 16,5 milioni evra.

338 milioni evra

POTRO[UVA^KI KREDITI

219 milioni evra

KREDITINI KARTI^KI

203 milioni evra

STANBENI KREDITI

57 milioni evra

AVTOMOBILSKI KREDITI

17.03.2010 21

09.04.2010 21BANKI I FINANSII

Centralna kooperativna banka AD od Bugarija minatata godina ja

zavr{i so profit od 11,4 milioni evra. Iznosot na de-poziti vo pogled na pazarniot udel iznesuva 3,52%, dodeka na kreditite 12,4%. Bankata ima okolu eden milion kli-enti, pri {to ima izdadeno 749 iljadi kreditni i debitni karti~ki. Vkupnata aktiva na bankata iznesuva 941 milioni evra. Inaku, ovaa

banka e del do grupacijata Kimimport i po kupuvaweto na 317.864 zapi{ani obi~ni akcii od islandskata kom-panija Majlstoun EHF stanuva sopstvenik na Stater banka AD od Kumanovo so u~estvo od 93,72% vo kapitalot na ovaa banka. Ovaa godina, celta na bankata e uspe{no spojuvawe na Centralna kooperativna banka AD vo Makedonija so Stater banka AD od Kumanovo.

NOVIOT SOPSTVENIK NA STATER BANKA SO DOBIVKA OD 11,4 MILIONI EVRA LANI

T.X. Ziraat banka od Turcija, koja ima svoja podru`nica i vo Make-

donija, objavi rekordna do-bivka za 2009 godina, od 1,6 milijardi evra. Spored gen-eralniot menaxer na Ziraat banka, Xan Akin ̂ aglar, mina-tata godina bankata pokaàla pogolem rast i od prosekot na bankarskiot sektor, kako i toa deka visinata na aktivata na bankata dostignala 58,3 milijardi evra. Isto taka toj

se pofali i na iznosot na izdadeni krediti koj se dviì nekade okolu 16,7 miljardi evra so {to vo prosek bankata na nedelno nivo odobruvala krediti vo iznos od 466 mil-ioni evra. Isto taka bankata vo tekot na godinata repro-gramirala dolgovi na 172.600 lica vo vkupen iznos od 1,2 miljardi evra zavr{uvaj}i ja godinata so rekordna neto-dobivka vo nejzinata 100-godi{na istorija.

ZIRAAT BANKA SO REKORDNA DOBIVKA OD NEJZINOTO POSTOEWE

NBM USPE[NO GO ODBRANI DENAROT OD KRIZATAMonetarnata politika

za minatata godina be{e vodena vo us-lovi na izrazeni

rizici i postojana neiz-vesnost poradi efektite od globalnata ekonomska kriza vrz doma{nata ekonomija, zaklu~i Sovetot na NBM na v~era{nata sednica. Monetarnite posledici od prvite efekti na krizata bile seriozni pritisoci vrz kursot na denarot poradi {to NBM odlu~i da intervenira so proda`ba na devizi na devizniot pazar. Intervenci-ite na NBM na devizniot pazar zna~itelno vlijaeja na namaluvaweto na deviznite rezervi no pridonesoa za odrùvawe na stabilnosta na nominalniot devizen kurs. So cel da se odrì mak-roekonomskata stabilnost, NBRM gi zgolemi osnovnata kamatna stapka i stapkata na zadolìtelna rezerva na ob-vrskite na bankite vo devizi

Navremenata i soodvetna monetarna reakcija vo tekot na 2009 godina pri-donese za zna~itelna korekcija na nadvore{nata neramnoteà, stabilizirawe na o~ekuvawata i obnovuvawe na doverba-ta na ekonomskite subjekti, velat vo Naro-dnata banka na Makedonija.

��

i so devizna klauzula. Ve}e kon krajot na godinata, otkako se osigura stabilnosta na denarot i pooptimisti~kite o~ekuvawa za zazdravuvawe na ekonomijata, centralnata banka ja olabavi monetar-nata politika namaluvaj}i ja osnovnata kamata za 0,5 procentni poeni. "Generalno, moè da se kaè deka navremenata i sood-vetna monetarna reakcija vo tekot na 2009 godina pridonese za zna~itelna korekcija na nadvore{nata neramnoteà, stabiliz-

irawe na o~ekuvawata i obnovuvawe na doverbata na ekonomskite subjekti. So toa, uspe{no be{e odràna i stabilnosta na devizniot kurs, kako nominalno sidro, i makroekonomskata stabil-nost", velat od NBM. Svetskata kriza se pre-nese vo realniot sektor na doma{nata ekonomija, zna~itelno se namali izvozot na po~etokot na godinata, predizvikano od padot na stranskata pobaruva~ka, a vo ostanatiot del od godi-nata dojde i do zna~itelno

nadolno prilagoduvawe na doma{nata pobaruva~ka i soodvetno na toa i na uvo-zot. Vakvite trendovi se objasnuvaat pred s$ poradi vozdrànosta na naseleni-eto i korporativniot sektor zaradi golemata neizvesnost, kako i zna~itelno namalenata kreditna poddr{ka.Sovetot na NBM analizira deka povolnite dvièwa na pazarot na rabotna sila prodolìle i vo 2009 godina, i pokraj vlo{enata sostojba vo realnata ekonomija. Taka, stapkata na vrabotenost vo 2009 godina iznesuva 38,4%, nasproti 37,3% vo prethod-nata godina, dodeka stapkata na nevrabotenost se namali od 33,8% vo 2008 godina, na 32,2%. Rastot na vrabote-nosta, vo najgolem del, se objasnuva so pogolemiot broj lica vraboteni vo trgovijata i vo sektorite za javna up-rava i odbrana, obrazovanie i zdravstvo. Edna od mo`nite

pri~ini poradi koja {to s$ u{te ne se zabeleùva pri-lagoduvawe na pazarot na trud e vremenskoto zadocnu-vawe na negovata reakcija na promenata vo fazata na ekonomskiot ciklus. Ova de-lumno se potvrduva so faktot {to prviot signal za mo`no prilagoduvawe na pazarot na trudot vo Makedonija e zabavuvaweto na kvartalniot rast na vrabotenosta vo tretoto trimese~je na godi-nata i nejzino namaluvawe vo ~etvrtiot kvartal. Dopolnitelen faktor moè da bide i neizvesnosta vo pogled na ja~inata i vrem-

etraeweto na efektite od globalnata kriza, {to dovede do privremeni prekinuvawa na anga`manite na vrabo-tenite lica. Sepak, imaj}i gi predvid karakteristikite na make-donskata ekonomija (vi-sok stepen na neformalna ekonomija i visoko u~estvo na dolgoro~nata, odnosno strukturnata nevrabotenost vo vkupnata nevrabotenost), isklu~itelno e te{ko da se odredat vistinskite pri~ini za pozitivnite pomestuvawa na pazarot na trudot vo us-lovi na pad na ekonomskata aktivnost. A.J.

BALKAN BIZNIS POLITIKA09.04.201022

Gr~kite banki dobija dràvna pomo{ od 17 milijardi evra za da

se garantira likvidnosta na bankarskiot sektor, dodeka ekonomijata se nao|a pod pritisok zaradi dol`ni~kata kriza. Toa go objavi Jorgos Papak-onstantinu, minister za finansii, po sredbata so {efot na gr~kata Central-na banka, Jorgos Provopu-los.

Kako {to izjavi Provopu-los, kreditnata ekspanzija se ocenuva kako anemi~na zaradi lo{ata ekonomska konjuktura na pazarot. êtiri golemi banki - Nacionalnata banka, Evrobanka, bankata Alfa i bankata Pireos se obra-tile so molba za dobivawe na tie 17 milijardi evra i sekoja od niv dobila po okolu 3-4 milijardi evra. Vladata vo Atina odlu~i

da go prodolì do juni rokot na svojot plan za pomo{ na likvidnosta na bankarskiot sistem, koj be{e validen do 31 dekem-vri 2009 godina. Za da ja dobijat pomo{ta, bankite se zadolìja so del od svoite akcii kon dràvata i treba da napravat restrikcii za prihodite na rakovodst-vata na bankite i nivnite akcioneri.

GR^KITE BANKI DOBIJA 17 MILILJARDI EVRA DR@AVNA POMO[ Edna godina po osnovawe-

to, pretprijatieto Kori-dor 10 prestanuva so

rabota. Izgradbata na okolu 290 kilometri me|unaroden pat niz Srbija }e bide do-verena na novata firma Avtopati Srbija. Vladata se odlu~i na vakov ~ekor so cel prodolùvaweto na izgrad-bata na koridorot 10 da ne bide optovarena so dolgovi i so lo{a rabota na Pati{ta Srbija, pi{uva Blic.Kako {to doznava Blic, Av-

topati Srbija direktno }e bide odgovorna pred srpskata vlada, a }e bide zadolèna za proektirawe, eksproprijacija i izgradba na avtopati na teritorijata na cela zemja. Nivnata prva zada~a }e bide izgradbata na koridorot 10, proekt na koj samo vo posled-nite dve godini padnaa dve pretprijatija.Ne e jasno zo{to nikoj od Pati{ta Srbija ne e smenet dosega, nitu pak, na bilo koj drug na~in odgovara za lo{ite

rezultati na koridorot 10. Ne e jasno nitu zo{to, ako ve}e se znaelo deka Pati{ta Srbija rabotela lo{o, u{te vo startot ne e formirana nezavisna kompanija, tuku se potro{i u{te edna godina na osnovawe firma koja poradi zavisnosta od Pati{ta Srbija ne moè{e da bide efikasna. Rezultatite se, vo sekoj slu~aj, porazitelni - od predvidenite 250 kilometri soobra}ajnica, za godina dena se zavr{eni samo 47.

ZGASNUVA SRPSKOTO PRETPRIJATIE KORIDOR 10

Del od crnogorskite avtobuski prevozni-ci }e gi namalat

cenite na povratnite bileti za 40%, a so toa }e & pomognat na kampa-wata na Nacionalnata turisti~ka organizacija (NTO) i Crnogorskoto turisti~ko zdruènie (CTU)."Kampawite na NTO i CTU se spremni da poddràt del od avto-buskite prevoznici, taka

{to cenite za povratnite bileti }e gi namalat za 40%" soop{tija od Ekonomskata komora na Crna Gora. Do krajot na nedelava, grupacijata na prevoznici do Minister-stvoto za turizam }edostavi popis na site avtobuski prevoznici koi pokaàle podgotvenost da se vklu~at vo kampa-wata za popust i so toa da dadat pridones vo ekonomijata.

Eden od naj~uvanite dokumenti na Hrvatskata demokratska zaednica (HDZ), registarot na

braniteli vo vtornikot be{e objaven na internet-stranicata www.registar-branitelja.com. Nikoj ne znae koj stoi zad ovaa rabota zatoa {to serverot na ovaa veb-stranica e vo SAD, a sopstvenikot na serverot ne go otkriva identitetot na liceto ili licata koi napravile promena i go otvorile registarot. Otvoreniot registar gi otkri dolgogodi{nite {pekulacii, deka me|u onie so status na branitel ima i takvi koi steknale status na branitel, a ne se borele vo vojnata. Mnogu od niv statusot na braniteli go steknale proletta 1996 godina, koga ve}e nema{e voeni sudiri. „Raskrinkaniot“ registar pokaà deka na tie listi se nao|aat mnogu sudii od porane{niot Voen sud, koi

SKANDALOZNO

�� Objavata na registarot so imi-wata na branitelite gi otkri dolgogodi{nite {pekulacii, deka me|u onie so status na branitel

ima i takvi koi voop{to ne bile vo vojnata. Mnogu od "branitelite" go steknale ovoj status proletta 1996 godina, koga voenite sudiri bea zavr{eni. Na taa lista se devet aktuelni ministri od hrvatskata vlada, politi~ari, sudii,

poznati javni li~nosti

ELEKTRONSKOTO GLASAWE E DOBRO RE[ENIE ZA ALBANIJA

Premierot na Estoni-ja, Andreus Aspin, po sredbata so negoviot

albanski doma}in, Sali Beri{a, izjavi deka oficijal-na Tirana treba da razmisli za elektronsko glasawe na pretstojnite lokalni izbori. „Problemite koi se javuvaat vo dosega{niot izboren tek vo ovaa zemja moèbi }e se re{at so elektronsko gla-sawe, kako {to toa se slu~i vo Estonija,” re~e Aspin.

Albanskiot premier, Sali Beri{a, ne ja isklu~i mo`nosta da se razgleda ovoj predlog, za koj re~e deka e prifatliv. Pozitivna be{e i reakcijata na liderot na opozicijata, Edi Rama, koj dodade deka elektronskoto glasawe moè da bide dobro re{enie vo edna vakva sos-tojba. Albanskata opozicija ja obvinuva vlasta za falsifi-kuvawe na parlamentarnite izbori od juni minatata go-

dina i baraat otvorawe na g l a s a ~ k i t e kutii i os-tavka na pre-mierot Sali Beri{a.

CRNA GORA NUDI I POEVTIN PREVOZ ZA TURISTITE

sega tvrdat deka, voop{to, ne znaat dali imaat ili nemaat status na braniteli, bidej}i takvo pravo nitu dobile nitu barale.Objavuvaweto na registarot so imiwata na pripadnic-ite na hrvatskata vojska ja zbuni politi~kata scena. Koj stoi zad objavata na registarot na hrvatskite braniteli, a ne koj se nao|a na toj spisok e glav-nata reakcija na objavata na 500.000 imiwa, koj se vodi vo Ministerstvoto za odbrana. Od vladata najavija itna istraga i strogo kaznuvawe na onoj koj go objavil registarot, a Dràvnoto pravobranitel-stvo ve}e podnelo krivi~na prijava protiv nepoznat storitel. Hrvatskata premierka Jadranka Ko-sor izjavi deka objavata na imiwata na 90% od branitelite e del od nekoja pogolema igra.„Na{ata ocenka e deka stanuva zbor za delo na pararazuznava~koto podzemje. Ova e mnogu seri-ozen problem i nie }e pokaème kako funk-cionira pravnata dràva“, izjavi Kosor.Pretsedatelot na Hrvatska

Ivo Josipovi}, koj smeta deka registarot na bran-itelite treba da bide objaven, se soglasi so pre-mierkata deka hakerskiot ~in e neprimeren.„Mislam deka ova pretsta-vuva udar na vladeeweto na pravoto“, re~e Josi-povi}.Za opozicijata, objavata na registarot e dobra vest bidej}i so toa }e im se pomogne na vistinskite braniteli. Opozicijata smeta deka e nelogi~no vo poslednite 15 godini brojot na branitelite od vojnata od 360.000 da porasne na 510.000, a brojot na voenite

�� Objavata na registarot so imi-wata na branitelite gi otkri

j r rwata na branitelite gi otkri wata na branitelite gi otkri

r rsega tvrdat deka, voop{to, ne znaat dali imaat ilinemaat status na braniteli,

OBJAVENIOT REGISTAR NA HRVATSKITE BRANITELI JA OTVORI PANDORINATA KUTIJA

invalidi godi{no da raste za 2.000. So zgolemuvaweto na brojot na branitelite se zgolemuvaat i sredstvata koi se izdvojuvaat za niv od dràvnata kasa.

JA OTVORIVMEPANDORINATA KUTIJA

Voenite sudii po avtoma-tizam na Ministerstvoto za odbrana, vlegle vo sostavot na listata. Od deset voeni sudii od 1992 godina sedum se na listata, a trojca gi nema. “Ministerstvoto za odbrana na Hrvatska n$ imenuva{e za voeni sudii i taka vle-govme vo toj sostav, no sega

VESNA [email protected]

me nema na toj spisok", iz-javi sudijata od Vrhovniot sud, Draèn Tripalo. Osven sudijata Tripalo, na spisokot go nema i sudi-jata Marko Ben~i}, nitu sudijata od @upanskiot sud Ratko [~eki}. Voeniot sud postoel do 1996 godina, a toj period na sudiite e na-veden vo registarot. Tie ne bile na voenoto pole, tuku vo sklop na svojata rabota odele na teren isto kako {to istra`nite sudii od drugite gradovi ja vr{ele istata rabota.“Objavata na registarot ja otvori Pandorinata kutija, duhot izleze od lambata. Iako ima pozitivnosti, ne moè da se ignorira deka so objavata e prekr{en zakonot”, izjavi sudijata od @upanskiot sud, Ivan Turudi}.

JADRANKA KOSORPREMIER NA HRVATSKA"Na{ata ocenka e deka sta-nuva zbor za delo na pararazuznava~koto podzemje. Ova e mnogu seriozen prob-lem i nie }e pokaème kako funkcionira pravnata dràva“

Vo Hrvatska vo momentov listata na braniteli e top-tema koja ja razbranuva celokupnata javnost. Nikoj ne znae kako }e se zavr{i celava rabota, no edno e izvesno – objaveniot registar otkriva mnogu tajni i neregularnosti koi vo krajna linija gi potkopu-va demokratskite temeli na edna zemja koja se stremi naskoro da stane ~lenka na Evropskata unija.

09.04.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Generalniot sekretar na ON, Ban Ki Mun e zagrièn poradi novata poli-tika na Pri{tina vo severniot del na

Kosovo, poradi {to ja povika kosovskata vlada da bide pretpazliva vo primenata na strategijata vo delot na zemjata kade {to ìvee mnozinsko srpsko naselenie. “Zagrièn sum poradi mo`nosta za zgol-emuvawe na tenziite vo severniot del na Kosovo dokolku vladata ne ja sprovede svo-jata strategija transparentno i niz dijalog so lokalnite zaednici i drugite relevantni strani”, izjavi Ban Ki Mun. Toj apelira do Belgrad i Pri{tina da pokaàt pove}

e fleksibilnost i da se fokusiraat na pronao|awe re{enie za prakti~nite pra{awa bez razlika na statusot, kako i da naj-dat formula za u~estvo na kosovskite institucii na regionalnite forumi. Generalniot sekretar na ON ukaà deka bezbednosnata situ-acija na Kosovo e relativno mirna, no i ponatamu krevka.

BAN KI MUN PREDUPREDI ZA MO@NOZGOLEMUVAWE NA TENZIITE VO KOSOVO


Pette najgolemi slovene~ki sindikati najavija pro-test poradi predloènite

reformi vo penziskiot sistem i izmenite vo Zakonot za rabotni odnosi. Idniot vtornik sindika-tite KS 90, Neodvisnost, Alterna-tiva, Solidarnost i Pergam }ego povikaat premierot, Borut Pahor, da go povle~e predlogot, a dokolku ne go stori toa, }e protestiraat ili }e organiziraat referendum. Sindikalcite smetaat deka 40 godini raboten sta` treba da bide edinstven uslov za penzionirawe, a ne i starosna granica od 65 godini za maì i 63 za èni. Tie se nezadovolni i od ekonomskata situacija vo zemjata. Ekonomskiot rast vo Slovenija godinava bi trebalo da bide 1,3%, a slednata 1,8%. Stap-kata na infla-cija }e porasne na 1,6%, a vo 2010 godina treba da padne na 1,4%.

SINDIKALENPROTEST VO SLOVENIJA

Koncernot Agrokor e najgolema kom-panija vo Hrvatska spored ostvarenite prihodi. Agrokor go prezede liderskoto

mesto na INA, otkako naftenata kompanija gi objavi delovnite rezultati za 2009 godina, so {to oficijalno se potvrdi deka INA ve-}e ne e najgolema doma{na kompanija. Iako konsolidiranite finansiski rezultati na Agrokor za 2009 godina se o~ekuvaat kon krajot na letoto, vrz osnova na podatocite od 2008 godina, koga ima{e prihod od 3,7 milijardi evra, moè da se vidi deka ovaa kompanija go zazede mestoto na INA. Dokolku se zemat predvid i izjavite na potpretse-datelkata na Agrokor, Qerka Puqi}, deka rezultatite i vo kriznata 2009 godina }e

bidat za nivo podobri otkolku vo 2008 godina, ne bi treba-lo da postoi iznenaduvawe deka najgolemiot hrvatski i regionalen koncern }e zastane na prvo mesto spored prihodite. Vode~kite kompanii na koncernot: Konzum, Ledo, Jamnika, Beqe, Tisak, izmina-tive denovi na berzata prijavija pogolemi prihodi ili na isto nivo kako pred dve godini i site pokaàa solidna dobivka.

AGROKOR NAJGOLEMA KOMPANIJA VO HRVATSKA

Pretsedatelot na Partijata na demokratska akcija vo Bosna i Hercegovina, Sulej-

man Tihi}, izjavi deka na sosta-nokot na visokite pretstavnici na Evropskata unija i na zemjite od Zapaden Balkan, koj }e se odrì vo juni vo Sareavo, }e bide objav-eno deka na gra|anite na BiH od letovo }e im se ukinat vizite za patuvawe vo zemjite na Unijata. Toj tvrdi deka vakva infor-macija dobil za vreme na sred-bata so amerikanskiot zamenik-dràven sekretar Xejms Stajnberg i so {panskiot minister za nadvore{ni raboti, Migel Anhel Moratinos, koja se odrà vo Saraevo.“Na junskiot sobir vo Saraevo, pokraj pretstavnici na zemjite-~lenki na EU, }e bidat povikani i pretstavnici na ruskata federaci-ja i na Turcija”, najavi Tihi}.

LETOVO VIZNA LIBERALIZACIJAZA BIH

Bugarskoto obvinitelstvo podgotvuva obvinenija za troj-ca porane{ni ministri, koi

se tovarat za sklu~uvawe dogovori vo iznos od 1,08 milijardi evra za koi ne bile obezbedeni pari od buxetot. Obvinenijata }e bidat podneseni protiv porane{niot minister za finansii, Plamen Ore{arski, porane{niot minister za regionalen razvoj i urbanizam, Asena Gagauzova, i porane{niot minister za za{tita na ìvotnata sredina, Xevdeta âkarova.“Vo momentot proveruvame dali tie dogovori moè da se poni{tat. Potoa }e bide jasno kako se izvr{eni javnite nabavki i koi merki }e gi prezememe”, izjavi ministerot za vnatre{ni raboti, Cvetan Cvetanov. Minatata nedela, ministerot za grade`ni{tvo na Bugarija, Rosen Plevneliev, objavi deka poni{til aneksi potpi{ani od negoviot prethodnik Gagauzova vo vrednost od 150 milioni evra.

OBVINENIJA PROTIV MINISTRI VO BUGARIJA

SVET BIZNIS POLITIKA09.04.201024

na me|unarodnata napna-tost. Pretsedatelot na SAD, Barak Obama, na noviot START-dogovor gleda kako na najdetalen dogovor za kontrola na oru`jeto vo pos-lednite dve dekadi. So ogled na faktot deka {efot na ruskata federacija, Dimitri Medvedev, podolgo vreme e na pretsedatelskata funkcija, a spored ~e{kiot protokol „seniorot” pristignuva vtor na dràvnite sredbi, „debi-tantot” - amerikanskiot pre-tsedatel Barak Obama - kako doma{en, go pre~eka svojot ruski kolega na sredbata vo pra{kiot zamok Hrad~ani kade {to prvo }e razgov-araat, a potoa }e go potpi{at istoriskiot dogovor.

NUKLEARNA ODBRANA R u s k i o t m i n i s t e r z a nadvore{ni raboti, Sergej Lavrov, za potpi{uvaweto na noviot dogovor izjavi deka toj

postavuva novo nivo na do-verba pome|u dvete zemji, no, isto taka, dodade deka Rusija moè da go napu{ti dogovorot ako se po~uvstvuva zakaneta od planovite za raketna odbrana na SAD. Ona {to go odlaga{e potpi{uvaweto na dogovorot bea griìte na Moskva za planovite na Va{ington vo odnos na ra-ketniot {tit. Barak Obama go napu{ti prethodniot plan za raketen {tit baziran vo Polska i ̂ e{ka, so koj ne se soglasuva{e Rusija. Namesto toa, novite planovi na SAD vklu~ija presretnuva~ki ra-ketni proektili postaveni vo Romanija, so koi Moskva se soglasi. Lavrov se soglasuva deka noviot START-dogovor e prv ~ekor od ambicioz-nata agenda za kontrola na oru`jeto koja ja postavi Obama. Analiti~arot za nuklearna proliferacija,

Xozef Cirinsion, od SAD, veli deka Spogodbata sig-nalizira golemo podobru-vawe na odnosite me|u dvete supersili. “Ovoj dogovor gi resetira odnosite me|u SAD i Rusija, koi do pred 18 meseci, po vojnata vo Gru-zija, s$ u{te bea na nivo na Studenata vojna”, veli toj. Dogovorot mu pokaùva na svetot, posebno na zemjite kako Iran i Severna Koreja, deka eden od top-prioritetite e da se zajakne globalniot neproliferaciski reìm i nuklearnite materijali da se dràt podaleku od racete na pogre{ni lu|e.

SPECIFIKACIIPo s t o j n i t e n um e r i ~ k i red u k cii na v k u pno t o nuklearno vooruùvawe so noviot START-dogovor i ne se tolku jasni, kako na primer B-1 i B-2-bombarderite koi imaat mo`nost da nosat do


Tokmu vo Praga, pred re~isi edna godina, amerikan-skiot pretsedatel, Barak Obama, ja najavi svojata dolgoro~na cel

- svet bez nuklearno oru`je. Noviot START-dogovor, koj v~era go potpi{a so negoviot ruski kolega, Dimitri Med-vedev, isto taka vo Praga, go trasira patot kon ostvaru-vaweto na taa cel.SAD i Rusija se soglasija za ovoj nov dogovor mina-tiot mesec, koj gi obvrzuva porane{nite neprijateli od Studenata vojna da gi namalat svoite zalihi na nuklearno oru`je na 1.550 boevi glavi, odnosno za okolu 30% od mo-mentalno dozvolenoto oru`je. Ovoj dogovor go limitira i brojot na nuklearni lan-sirawa koj go pravi sekoja zemja. Noviot START-dogovor ja zamenuva Spogodbata za namaluvawe na strategiskoto vooruùvawe (START) od 1991 godina, ~ij rok izmina mina-tiot dekemvri. Restrikciite so noviot dogovor treba da bidat implementirani vo narednite sedum godini. Na ovoj dogovor se rabote{e pove}e od edna godina. Liderite na dvete zemji se nadevaa deka toj }e bide potpi{an vo dekemvri, koga zavr{i rokot na prethodniot dogovor, no od dekemvri na-vamu ima{e podemi i padovi vo komunikacijata, s$ do pos-ledniot telefonski razgovor pred dve nedeli, koga padna kone~niot dogovor.

RAZORU@UVAWETO OSTANUVA PREDIZVIK!POTPI[AN ISTORISKIOT DOGOVOR ME\U SAD I RUSIJA

�� [panskata sala vo pra{kiot zamok Hrada~ani ostanuva zapi{ana vo istorijata kako mesto kade {to SAD i Rusija ja potpi{aa Spogodbata za proliferacija na nuklearnoto oru`je.

VASE [email protected]

GOLEM ÊKOR ZA ÔVE[TVOTO

Dimitri Medvedev pris-tigna vo Praga vo sredata i po sredbata so doma}inot, ~e{kiot pretsedatel, Vaclav Klaus, izjavi deka potpi{uvaweto na dogovorot e mnogu golem ~ekor vo pro-cesot na razoruùvaweto i vo procesot na ne{irewe na oru` j e za masovno uni{tuvawe, i ja iskaùva sorabotkata vo sferata za razoruùvawe na zemjite od celiot svet. ê{kiot pretsedatel, pak, potseti deka dogovorot treba da pridonese i za namaluvawe

20 nuklearni boevi glavi, a so dogovorot se brojat kako poedine~no oru`je.Ova e osnoven problem za pregovara~ite koi gi definiraa konstitutite na nuklearnite mo`nosti, no Va{ington i Moskva gledaat razli~no na ovoj problem.So spogodbata se brojat rasporedenite boevi glavi, a ne zalihite, i isto taka se fokusiraat na strate{ki postavenoto oru`je, a ne na takti~koto nuklearno oru`je. Toa e distinkcija koja se povrzuva so golemi-nata na oru`jeto, bidej}i strate{ki postavenoto oru`je ima pogolem obem.Noviot START-dogovor nema da stapi na sila s$ dodeka ne bide ratifikuvan od dvete strani. Dogovorot START- 2 od 1993 godina ne be{e rati-fikuvan od Senatot na SAD se do 1996 godina, a ruskata federacija go ratifikuva duri vo 2000 godina. Rusija se povle~e od dogovorot START- 2 vo 2002 godina, eden den otkako SAD se povlekoa od Anti-balisti~kiot raketen dogovor.Obama }e se soo~i so odl-agawe na ratifikacijata zaradi politi~kata klima vo SAD, bidej}i se potrebni dve tretini od senatorite da go poddràt dogovorot.Dodeka Obama i Medvedev go potpi{uvaa dogovorot v~era, desetici aktivisti protesti-raa. Likvidacijata na star-ite i nepotrebni oru`ja ne pretstavuva razoruùvawe i deka takviot proces mora da ima jasen i javno objaven raspored.

30%}e se namali nuklearnoto

oru`je na SAD i Rusija



PATOT DO USPEHOT09.04.201026

STRASTA POBEDUVALari Pejx i Sergej Brin, osnova~ite na Gugl, uspeaja vo toa da gi in-

spiriraat site vraboteni da “im sluàt” na korisnicite, da prezemaat pogolem rizik, radikalno da gi podobruvaat istraùvawata vo nasoka na {to poinovativni uslugi. Ili kako {to vo edna pri-lika izvr{niot direktor Erik [mid rekol: “Po~uvstvuvav deka Gugl }estane va`na kompanija”, a osnova~ite, pak, smetale deka Gugl }e bide kompanija {to }e postavi novi standardi vo mnogu poliwa. Vedna{ otkako finansierot Majkl Mortiz go opi{a Gugl kako “retka” kom-panija, Auleta go zapra{al, kako investitor vo po~etnata faza i vo Jahu i Gugl, dvata golemi konkurenti, dali koga investiral istiot entuzijazam go po~uvstvuval i za Jahu. Dvoumej}i se toj kone~no re-kol: “Jahu e kompanija so koja dolgo vreme bev blizok i

kon istata ~uvstvuvav golema qubov i lojalnost. No, vo pr-vite 18 meseci otkako se povrzav so Gugl, sfativ deka stanuva zbor za mnogu poinakva kompanija od Jahu. Gugl e izgradena vrz te-melite na Lari i Sergej, odnosno vrz nivnite intelektualni ble-soci, dodeka Jahu e izgradena vrz temelite na Xeri i Dejvid, odnosno vrz nivnite interesi. Toa e mnogu razli~no i istoto sozdava golema bezdna me|u dvete kompanii”. Deficitot na strast e pri~inata poradi koja Xeri Jang i Dejvid Filo ne bea celosno posveteni vrz kompanijata koja {to tie ja sozdadoa.

POTREBNA E FOKUSIRANOSTDokolku ne ja fokusirate strasta istata moè da ve

navede da zastranite. Bil Kam-fel, pretsedatel na kompanijata Intuit i mentor vo Silikonskata dolina, koj {to sekoja nedela po nekolku denovi pominuva vo Gugl, smeta deka klu~ot na uspehot na kompanijata e “fokusiranata strast. Spored nego, [mit e ~ovekot koj {to go donel foku-sot vo kompanijata. Vo intervju so Betsi Moris od For~n, Stiv

LEKCII OD SOFTVERSKIOT GIGANT

DESET RABOTI NA KOI [TO DESET RABOTI NA KOI [TO NE NAUÎ GUGLNE NAUÎ GUGL

3

1

[to go pravi Gugl (Google) tolku revolu-cioneren? Ken Auleta, avtor na najno-vata kniga za kompanijata, gi spodeluva svoite sogleduvawa okolu toa zo{to ovaa kompanija e tolku posebna vo svojot uspeh i {to zna~i toa za svetot na mediumite. Za vreme na istraùvawata za svojata kniga ”Gugl: Krajot na svetot kakov {to go znaeme”, na avtorot Ken Auleta mu bil dozvolen {irok uvid vo na~inot na rabota na firmata i nejzinata sekojdnevna rutina. Ekskluzivno za For~n (Fortune) toj izdvoi deset lekcii {to gi nau~il od patuvaweto niz unikatniot uspeh na Gugl.

��

IGOR [email protected]

8

5

Xobs ponudi interesna i tipi~na za nego, malku isprevrtena perspektiva za fokusot: Lu|eto mislat deka fokusot zna~i da se kaè “da” na rabotata vrz koja {to treba da se fokusirate. No, toa voop{to ne e negovoto zna~ewe. Fokusot vsu{nost zna~i da se kaè “ne” na drugite 100 dobri idei koi {to se okolu vas. Jas sum vsu{nost mnogu gord na mnogu idei {to ne gi real-iziravme, za smetka na odli~no realiziranite idei.

POTREBNA E I VIZIJA.Isto taka bez vizija, duri i najfokusiranata strast e baterija bez ured koj }e

ja iskoristi. Namerite na Pejx i Brin da gi napravat dostapni “site informacii vo svetot” za site korisnici, e toa e vizija. Edni od najuspe{nite ostvareni vizii na kompanijata pokraj veb-prebaruvaweto be{e i toa da gi napravat vidlivi i knigite i vestite. Gugl pokraj toa ni pomogna da go pronajdeme najev-tiniot proizvod, da gi najdeme nasokite za patot do nekoja destinacija, da gi ~uvame i prebaruvame svoite imejl poraki i u{te mnogu korisni raboti. Lari Pejx vo eden govor vo 2005

godina na studentite od Univerzitetot vo Mi~igen

im re~e: “Ne mora da odite vo {kolite. Jas koga bev mlad gi pro~itav re~isi site biznis-knigi {to gi imav na poli-cata i pome|u lekcijata {to gi nau~iv od niv e deka golem del od najgolemite ~uda koi se slu~ile vo svetot na bi-znisot doaa|at od lu|e koi

vsu{nost i ne se vo biznisot”.

TIMSKATA KULTURAE VITALNAMo`nosta vraboteniteda raspredelat 20% od rabot-

noto vreme na proekti po svoj izbor, kaj niv sozdade ~uvstvo na posebna pripadnost i sopstvenost vo kompanijata. So toa kompani-jata sozdade vmreèn menaxment {to funkcionira podednakvo dobro od dnoto kon vrvot i obratno. I vo dvete nasoki se stimuliraat idei.

TRETIRAJTE GI IN@ENERITE KAKO KRALEVIVo najgolem del od kom-paniite vo Silikonskata

dolina, inènerite se ekviva-lent na televiziskite scenaristi, filmskite reìseri, ili avto-rite na knigi. Tie se kreatori. Tie 20% od vremeto {to im go “podaruva” Gugl na inènerite im dava ~uvstvo na sloboda za prezemawe na rizici i se vo mo`nost da ja sledat svojata pasija. Voop{to, ne e slu~ajno toa {to Pejx i Brin golem del od svoeto rabotno vreme go tro{at na sredbi so inènerite. Za najgolem del od tradicio-nalnite tehnolo{ko-mediumski kompanii, inènerite ne se vo tolku centralna pozicija.

TRETIRAJTE GI I VA[ITE KORISNICI KAKO KRALEVIGlavnata pri~ina poradi koja Gugl e sekoga{ na

vrvot na listite na brendovi na koi najmnogu im se veruva e ~uvstvoto koe kompanijata go nudi deka klientot sekoga{ e na prvo mesto. Advertajzingot moè da so~inuva 97% od prihodite na kompanijata, no i pokraj toj fakt korisnicite ne go ~uvstvuvaat toa. Najgolem del od servisite na Gugl se besplatni, i istite se prijatelski nastroeni kon svoite korisnici.

SEKOJA KOMPANIJA E (NE)PRIJATELKako {to Lordot Palm-erston edna{ rekol: Ne

postojat zaedni~ki sojuzni{tva, tuku samo zaedni~ki interes. Medium kakov {to e Interne-tot gi izbri{a granicite me|u kompaniite. Gugl zapo~na kako prebaruva~, no za kratko vreme prerasna vo najgolem prodava~ na onlajn reklami vo svetot, a postojano svojata ponuda ja zgole-muva so novi proizvodi. Vakvata sostojba celosno gi izbri{a granicite me|u kompaniite soz-davaj}i me|u kompaniite dvojno rivalstvo, ednoto na sorabotka,

a drugoto na konkurencija.NE GO IGNORIRAJTE ÔVE^KIOT FAKTORGugl be{e mudar da ja zdobie doverbata na

svoite korisnici, vo krei-raweto na timskata kultura, i vo razmisluvaweto na dolg rok. No, koga po~nuvate od ni{to, pretpostavkata deka starite na~ini na pravewe na ne{tata najverojatno se pogre{ni, moè da ve natera da napravite i nekoi gre{ki. Pejx zgre{i vo pretpostavkata deka Gugl moè vedna{ da gi digitalizira site knigi. Gugl ne bil sekoga{ tolku mudar vo izbegnuvaweto na naru{uvawe na pravata na privatnost, kr{ewe na avtor-ski prava i drugi problemi od praven aspekt.

NI[TO NE E SIGURNODenes, Gugl se ~ini nedostièn. No, pred edna dekada ist be{e slu~ajot i

so AOL. “Nema ni{to vo nivniot model {to gi pravi nedop-irlivi”, izjavi vo edna prilika Klajton Kristensten, profesor na Harvard. Nikoj ne moè da pretpostavi kakov }e bide naredniot Gugl i dali utre }e se rodi nekoja nova kompanija “od garaà” koja }e go promeni svetot. Zatoa sekoga{ vo fioka treba da imame u{te milion idei so koi }e se odbranime od konkurencijata. Iako Gugl vo mo-mentov pravi pari od reklamite na Ju Tjub i operativniot sistem Android, tie, sepak, nemaat izlezeno so izdr`liv biznis-mod-el za ovie dva proizvodi.

@IVOTOT E DOLG, NO VREMETO E KRATKOOvie zborovi mu pripa|aat na Erik [mit, izvr{en

direktor na Gugl. “@ivotot e dolg poradi ~uvstvoto deka imame dolgi se}avawa. Vremeto e mnogu kratko i poradi toa treba da se dviìte mnogu pobrzo. No, te me|u kompaniite sozdavaj}i za mene najva`nata rabota e da znaete deka ìvotot ima na~in da gi izvede rabotite na povr{ina. Zaboravame mnogu brzo na toa kade bil problemot pred tri ili ~etiri godini. Taka {to mojot li~en stav kon ìvotot e deka sekoj problem e nova mo`nost. Toa e pri~inata da se nastapuva hrabro, ako toa {to go pravi Gugl, da se prezemaat rizici, namesto da se zaglavime vo se}avawata”.

6

“Sergej Brin i Lari Pejx, osnova~ite na Gugl” �

7

2

9

10

4

09.04.2010 27 MARKETING

na decata im se prezentira pozi-tivnoto dejstvo na nekoja pasta za zabi na prifatliv na~in, nikoj nema da polemizira okolu toa. Zaklu~okot e deka ne e va`no so kogo komunicirame, tuku na koj na~in i zo{to go pravi toa kom-panijata. Op{testveno odgovorniot ili eti~en marketing, osven na kompanijata }e im sluì i na in-teresite na celnite grupi kon koi e naso~en. Eti~kite dilemi osobeno se naglaseni pri definiraweto na site elementi na marketin{kiot miks kade {to stru~wacite mora da odlu~at za eti~kite dimenzii na kreirawe na proizvodot ili uslugata, odreduvaweto na cenite, izborot na kanali za distribucija i promociskite aktivnosti.

NEISPRAVNI PROIZVODISekoj proizvod {to se plasira na pazarot mora da gi zadovoluva kriteriumite za sigurnost na potro{uva~ite. Zaradi namalu-vawe na tro{ocite za testirawe na proizvodot, nekoi kompanii izleguvaat na pazarot znaej}i deka proizvodot e neispraven i deka ne ja pominal potrebnata kontrola i testirawe. Toa go pravat, osobeno, zaradi {to pobrzo izleguvawe na pazarot, kako bi ja pretrkale konkurencijata. Dolgoro~no, takvoto rabotewe moè da bide beskorisno, zatoa {to {tetata {to moè da nastane so koristeweto na takvite proizvodi }e bide pogolema od

Eti~kite dilemi eskaliraa vo poslednite decenii i denes mnogumina go postavuvaat pra{aweto dali market-ingot vo sovremeniot biznis

ima negativna ili pozitivna uloga, i moè li delovnoto rabotewe voop{to da bide eti~no. Ednoobra-zen odgovor na ova pra{awe te{ko moè da se dade, a marketin{kite stru~waci postojano mora da done-suvaat eti~ki odluki i pritoa da se griàt za faktot deka eti~kite standardi se razli~no prifateni od razli~ni lu|e i vo razli~ni kulturi. Za toa osobeno mora da razmisluvaat kompaniite {to rabotat na me|unaroden pazar i razvivaat multinacionalen market-ing. I odbiraweto na celnata grupa ponekoga{ moè da predizvika kontroverzii, a javnosta e posebno zagrièna koga kako celni grupi vo edna marketing-kampawa se isko-ristuvaat decata, starite i nemo}ni li~nosti, siroma{nite i sl.. Reklamiraweto ̀ itarki za doru~ek, na primer, posebno e kritikuvano zaradi svojata naso~enost kon detskata populacija. Vo spotovite, decata so odu{evuvawe gi prifa}aat animiranite likovi i taka se pottiknuvaat na konzumirawe golema koli~ina na za{e}ereni ìtarki. Na istiot na~in se kri-tikuvani i proizvoditelite na igra~ki ili restoranite za brza hrana, {to osobeno gi privlekuvaat decata. Istovremeno, pak, dokolku

MARKETINGOT SE POÊSTO E “CRNA OVCA” DELOVNA ETIKA �

za{tedata. [tetata ne mora da bide od finansiska priroda, tuku se raboti i za zdravjeto i bezbed-nosta na potro{uva~ite, kako i za reputacijata na kompanijata.Ponekoga{ vo farmacevtskata i prehranbenata industrija doa|a do eti~ki diskutabilno odnesuvawe, koga kompanijata gi plasira proiz-vodite isklu~ivo nadvor, bidej}i vo mati~nata zemja tie se zabraneti poradi postrogite standardi. Vo toj slu~aj, kompaniite baraat pazari vo pomalku razvienite zemji, kade {to propisite se pomalku rigorozni, a go izbegnu-vaat istaknuvaweto na negativnite efekti od koristeweto na tie proizvodi.

ODREDUVAWE NA CENIVo praktikata ~esto se sre}ava nekorektno odreduvawe na cenite. Isto kako i vo prethodniot slu~aj, ovoj pristap ne moè da & donese korist na kompanijata na dolg rok. Potro{uva~ite }e ja sogledaat

Ne, naslovot ne e gre{ka. Ubeden sum deka tretiraweto na site klienti na ednakov i fer na~in e gre{ka.

Ne e profitabilno. Gi potcenuva vrabotenite i klientite. I ne e eti~ko. Sekako deka treba na fer na~in da gi tretirame lu|eto, no ne podednakvo. Ne zastapuvam nekakov Orvelovski dekret deka “nekoi ìvotni se poednakvi od drugite”. Ova nema nikakva vrska so vrednosta na klientot kako li~nost. Ova ima vrska so pruàweto isklu~itelna usluga na isklu~itelnite klienti {to ja zasluùvaat. Zamislete deka eden den vleguvate vo va{iot lokalen supermarket kade {to sekojd-nevno pazaruvate. Stavate nekolku produkti vo ko{ni~kata i odite do kasata da gi platite. Me|utoa imate samo banknota od 5.000 denari {to prodava~ot, koj patem, ve poznava ve}e i li~no, odbiva da ja primi, bidej}i navodno, politikata na dragstorot bila da ne prima tolku krupni banknoti. Vie ste potpolni svesni za faktot deka tie pravat pove}e od 5.000 denari promet na sekoj polovina ~as. Isto taka znaete deka vo izminatite nekolku godini imate vkupno ostaveno vo toj supermar-ket desetici, ako ne i stotici il-jadi denari. No, i pokraj toa, tie odbivaat da vi ja napravat ovaa mala usluga. Kakva e sega va{ata lojalnost? Odbivaweto na va{ata banknota od 5.000 denari e nev-erojatno lo{a odluka na kasierot isto kako i na menaxmentot {to

NE GI TRETIRAJTE PODEDNAKVO SITE KLIENTI!Potro{uva~ite retko spodeluvaat iskustvo za dobra usluga. Prilikite koga se spodeluvaat informacii e koga uslugata e lo{a. Naravou~enie: Vrabotenite ne treba da se pla{at za eventualnite negativni pos-ledici dokolku so nekoj od zna~ajnite klientite se odnesuvaat na poseben na~in. Ona {to treba da gi zagriùva pove}e e negativniot efekt od tretiraweto na site klienti podednakvo.

��

go sozdal “praviloto” da ne se dozvoluvaat isklu~oci za najdo-brite mu{terii na prodavnicata. Problemot e tokmu vo definici-jata za ednakvo tretirawe na site klienti, kolku i da e toa fer ili ne.

VISTINATA ZA DOBRIOT GLAS“[to se slu~uva koga klientite zboruvaat edni so drugi?” Ova e edna od naj~estite dilemi na lu|eto {to rabotat direktno so klienti. Tie se pla{at deka dokolku izlezat vo presret na nekoe specijalno barawe od klient, toj }e se pofali na nekoj drug, i potoa vraboteniot }e bide pod pritisok da go stori istoto za site, {to se razbira deka ne e vozmo`no. So drugi zborovi, }e ima edna tolpa od nezadovolni potro{uva~i ako se zadovoli nekoe specijalno barawe. Drug na~in na interpretirawe na ovoj problem e sledniov: “Se pla{am deka ako obezbedam ekstra usluga za eden klient(zatoa {to sme napravile gre{ka ili klientot ima golem biznis so nas), toga{

}e gi razo~aram ostanatite kli-enti koi nemaat posebna pri~ina za dobivawe na ekstra usluga. Za-toa, za da ne se razo~araat tie, ednostavno }e napravime pravilo deka nikoj nema da dobiva speci-jalen tretman”. Pogre{no, mnogu pogre{no. Na toj na~in, }e gi razo~arame site, vklu~uvaj}i gi i klientite ~ija {to unikatna situacija zasluùva ekstra usluga. Klientite go razbiraat konceptot na fer odnos. Ako, nikoga{ po-rano ne sme vlegle vo prethodno spomenatiot supermarket, tuku in-cidentno sme vletale tamu za da pobarame da ni rasitnat petil-jadarka, sigurno deka ne bi bile revoltirani dokolku ni re~at deka nemaat dovolno sitno i sl. No, ako ste redoven mu{terija tamu, i vi ja odbijat uslugata, poverojatno e deka }ebidete nervozni i luti poradi toa. A, ako vi izlezat vo presret, sigurno deka nema da se javite kaj site prijateli i da im kaète :” Ej, znae{ {to, vo dragstorot kaj mene mi rasitnija petilja-darka, a obi~no ne go pravat toa.

Zamisli?!”.Potro{uva~ite retko spodeluvaat iskustvo za dobra usluga. Pri-likite koga se spodeluvaat in-formacii e koga uslugata e lo{a. Naravou~enie: Vrabotenite ne tre-ba da se pla{at za eventualnite negativni posledici dokolku so

nekoj od zna~ajnite klientite se odnesuvaat na poseben na~in. Ona {to treba da gi zagriùva pove}e e negativniot efekt od tretirawe-to na site klienti podednakvo. Avtorot na ovoj tekst e Xef Movat, amerikanski konsultant i trener vo oblasta na grià za korisnici.

GRI@A ZA KORISNICI �

�� Moderniot biznis kako nikoga{ porano e optovaren so eti~ki dilemi i konflikti na interesi. Ona {to e legalno, istovremeno ne mora da bide i eti~ki. Kompaniite tre-ba da procenat dali primenuvaat eti~ki, odnosno op{testveno odgovoren, marketing. Va`no e da se znae deka najcenetite firmi na svetot gi po~ituvaat pravilata za zado-voluvawe na interesot na potro{uva~ite, a ne samo sopstveniot

{to treba da se vratat.

PROMOCISKI AKTIVNOSTI Ovoj element na marketing-miksot e naj~est predmet na prigovor-ite vrzani za eti~kite normi. Prigovorite doa|aat od razli~ni zdruènija na potro{uva~i ili institucii, a se odnesuvaat na vistinitosta na reklamnite poraki {to moè da sozdadat zabluda kaj potro{uva~ite. Osven re-klamiraweto, ~esti poplaki stignu-vaat i na smetka na unapreduvawe na proda`bata, a vrzani se za podarocite {to im se davaat na najdobrite potro{uva~i ili pak proviziite {to se odobruvaat za dobro zavr{ena zdelka. Vo kontekst na promociskite aktivnosti, ~esto e diksutabilen i direktniot mar-keting.Marketin{kite stru~waci mora da bidat vnimatelni za da gi izbegnat kampawite {to gi iritiraat potro{uva~ite ili nu-dat falsifikuvani i nepostoe~ki proizvodi {to ja voznemiruvaat privatnosta na kupuva~ite.Nekoi kompanii vo direktniot marketing, osobeno kaj TV-proda`bata, gi isko-ristuvaat impulsivnite ili pomalku sofisticirani kupuva~i,zatoa {to vo prezentaciite pokaùvaat qubezni doma}ini, namerno post-aveni demonstracii na proizvodot, tvrdewa za drasti~ni vremenski ograni~eni namaluvawa na cen-ite, kako i lesna pora~ka za lu|eto {to ne moàt da odoleat na ponudata.Se slu~uvalo eksper-tite za direkten marketing da dizajniraat pisma so namera da gi dovedat kupuva~ite vo zabluda. Ima slu~ai na preuveli~uvawe na goleminata na proizvodot na fotografiite, la`ni tvrdewa za efektivnosta na proizvodot ili maloproda`nata cena. Ponekoga{ pismata izgledaat kako slu`beni dokumenti od nekoja institucija, pa taka gi motiviraat lu|eto da gi otvorat.Na toa se nadovrzuva i naru{uvaweto na privatnosta, {to denes e me|u najva`nite temi i na koja marketing-ekspertite treba da obrnat osobeno vnimanie.

nekorektnata politika na cenite i }e prestanat da gi kupuvaat proizvodite. Dokolku nekoja firma gi namali cenite zaradi golemata pora~ka na nekoj kupuva~, toga{ toa bi bilo eti~no rabotewe, za-toa {to se temeli na ekonomski efekti. No, neeti~no bi bilo ako sniùvaweto na cenata e rezultat na preferirawe na eden vo odnos na drug deloven subjekt.

NEPRIMERNA DISTRIBUCIJAVo praktikata ~esto se slu~uva na trgovec na golemo ili malo da mu se dade pravo na ekskluzivna proda`ba na odredena teritorija. Se postavuva pra{aweto - "Kolku e toa eti~no odnesuvawe?", bidej}i eden deloven subjekt se fa-vorizira vo odnos na drugite, no opravduvaweto e slednovo: opsluùvaweto na nekoj pazar bara investicii vo skladi{ta, vozen park, maloproda`ni mesta, oprema i rabotna sila, {to bara zna~itelni finansiski vloùvawa


K O M E R C I J A L E N O G L A SK O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

09.04.2010 29KULTURA

STOJAN [email protected]

GRAD NA KULTURATA �RISIMA RISIMKIN, KOREOGRAF �

20 godini od prvata

sovremena koreodrama na doma{na scena

OPTIMISTI^KIOT DUH NA SOVREMENIOT TANCPo~etocite na sovre-

menata tancova scena vo Make-donija kriti~arite i stru~nata misla

ja lociraat vo po~etokot na 90-tite, t.e. poto~no, so posta-vuvaweto na prvata avtorska pretstava na Risima Risimkin “Xenis”, prva koroedrama od makedonski avtor, kako festi-valska premiera na Mladiot otvoren teatar (MOT) vo 1990 godina. Toa e prviot obid, na ovaa na{a koreografka, koja, iako klasi~no obu~ena kako tan~er, ima{e p o t r e b a d a izleze od ram-kite vo koi tvore{e vo toa vreme, (kako solist pri Baletot, na toga{niot Makedonski naroden tea-tar) i smelo da za~ekori vo po-leto na

�� Komedijata “stend ap” e kratka pret-stava vo koja komi~arot so mikro-fonot kako svoj rekvizit, vo brz ritam i vo kontinuitet raskaùva ske~evi, humoristi~ni prikazni ili ismejuva devijantni pojavi vo op{testvoto

nepoznatoto. Do den denes, Risimkin, uspe{no tvori i sozdava na poleto na sovremeniot tanc, ja raz-viva sovremenata tancova scena, otvoraj}i go patot i za drugite koreografi, koi se pojavuvaat kon sredinata na 90-tite i podocna. Ve}e stana voobi~aeno imeto na Risim-kin da se vrzuva so april-skiot termin na raste~kiot festival za sovremen tanc, “Tanc fest”, koj godinava se odrùva po petti pat, od 14 do 19 april. ]e se otvori so gostuva~kata pretstava “Tretiot” na Roterdam-skata tanc-akademija, vo nejzina reìja.Koja e glavnata poenta na godine{niot “Tanc fest”?G l a v na t a p o e n t a na

godine{niot festival e odbeleùvaweto na dvete

decenii sovreme-na tanc-scena, no, sekako, i pette godini r a z v o j n a festivalot, ko j smetam deka dostigna edno zavid-no nivo na kvalitet. Treba da se odbeleì i festivalskata

promocija na novi makedonski kore-ografii i obedinu-vawe vo oblasta na tancot , a toa e golemata

parada na tancot koja }e se slu~i na 18 april. Potoa odime i vo Bitola so golema pretstava, a go voveduvame i t.n. strit dens, uli~en tanc na scenata, ne{to {to vo momen-tov e aktuelno vo Holandija, a nie go drìme ~ekorot so novitetite vo regionot. Do kade e ostvaruvaweto na proektot za formirawe na Akademija za sovremen tanc?Akademijata za sovremen tanc }e po~ne da funkcionira od 15 septemvri godinava, kako del na Univerzitetot ESRA Pariz-Skopje-Wujork, vo forma na studiska programa koja nie ja narekovme Skopje tanc-akademija, vo sorabotka so Tanc akademijata od Rot-erdam, poddràna od ambasa-data na Kralstvoto Holandija vo Makedonija. Dali prethodnive dve decenii od voveduvaweto na sovreme-niot tanc na na{ata scena bea predolg ili prekratok period za negovo vistinsko etablirawe? Mislam deka se napravija izvesni pomestuvawa na na{ata tancova scena. Ne znam dali se premalku ili premnogu, mene li~no mi se malku, posakuvam u{te 120 godini pred nas. Vo 1990 godina jas bev taa koja zapo~na so sovremeniot tanc, so koreodrama na makedonska scena, i znam kolku be{e te{ko vo toj moment. No, znam deka i denes povtorno e te{ko, no horizontite,

� TEATAR

NOVITE KRALEVI NA KOMEDIJATA

So preksino}e{nata (7 april) pretstava vo kab-areto Xuboks, za prv pat

na makedonskata publika & se prikaà komedijata stand up . So cel da se zbogati no}nata zabava vo Skopje, a i poradi mentalitetot na makedonskiot narod koj mnogu saka da se nasladuva na svoja sopstvena smetka, se rodi inicijativata za vakov tip pretstava.Glumecot Sa{ko Kocev ja ima{e privilegijata da go skr{i mrazot vo Make-donija so vakov performans, koj na Balkanot se praktikuva podolg period. Vo Zagreb i Qubqana te~e pettata sezona na Komedijata od noga, kako i na festivalite za kome-diite “stend ap” koi ve}e tri godini se odrùvaat vo Belgrad, Zagreb, Maribor, Qubqana...Komedijata “stend ap” ili komedija od noga e forma na komi~en perfor-mans namenet za publika

vo ìvo, kade {to naj~esto komi~arot direktno & se obra}a na publikata. Stanuva zbor za kratka pretstava vo koja komi~arot so mik-rofonot kako svoj rekvizit, vo brz ritam i vo konti-nuitet raskaùva ske~evi, humoristi~ni prikazni ili ismejuva devijantni pojavi vo op{testvoto. Komediite “stend ap” se izveduvaat vo no}ni klubovi, barovi, kade {to ima neposreden kontakt pome|u komi~arot i pub-likata. Brick wall ili yidot od cigli vo pozadinata na komi~arot stanuva za{titen znak za komediite “stend ap”. Vo vakvite izvedbi se izjasnuva stavot na komi~arot koj bez pardon kritikuva ismejuva ili pak fali. Temi za debatirawe ima mal milion.Komedijata od noga t.e. komedijata “stend ap” e teatarski ̀ anr kako izmislen za Makedonija. Potrebni se samo eden komi~ar i eden mikrofon, {to pretstavuva buxet ne{to nad prosekot na

investicijata na R.Makedonija vo 90% od teatarskite produkcii.”Akterot se nao|a vo sendvi~ pome|u yidot i publikata”, veli Jovica Mi-hajlovski, akter, inicijator, a voedno i kospostvenik na kab-areto Xuboks. Xuboks }e bide ”mestoto na zlostorstvoto”: sekoja sreda vratite }e bidat

�� Ve}e stana voobi~aeno imeto na Risimkin da se vrzuva so april-skiot termin na raste~kiot festival za sovremen tanc, “Tanc fest”, koj godinava se odrùva po petti pat, od 14 do 19 april

ovoreni za onie koi sakaat da slu{nat tu|o mislewe, a i da se vklu~at vo debatata. Sleden na repertoarot }e nastapi Gorazd Cvetkovski, u{te eden akter od novata generacija koj se zafa}a so ovoj predizvik. “Ovoj pros-tor nema da bide rezerviran samo za renomirani imiwa, naprotiv mikrofonot moè da go zeme sekoj koj smeta deka ima {to da kaè”, po-tencira Mihajlovski. Za toa

}e bide zadolèn reìserot Bo jan Trifunovski ko j }e vr{i potraga po mladi talenti. Sekoja izvedba ima vremetrawe od 45-60 minuti, me|utoa dokolku publikata se “zapali” i ima interakcija pome|u nea i komi~arot, performansot moè i da prodolì. ”Dovolno e pub-likata da se nasmee ili pak da se raspla~e”, veli Sa{ko Kocev. Cenata na biletot e 200 denari. Kolku za potsetu-

vawe, vakviot tip perfor-mansi se mnogu popularni vo SAD. So vakva tematika se reìrani i golem broj filmovi me|u koi “Leni Brus” so Dastin Hofman, “Kralot na komedijata” so Robert DeNiro i Xeri Luis, kako i “Razbesnatiot bik”, povtorno so maestralna izvedba na De Niro, bokserot koj izgubil s$, a dobil samo na kilaàta, pa zarabotuva kako “stendap”-komi~ar...

ADRIJANA [email protected]

sepak, se otvoreni i umet-nosta sekoga{ uspeva da se nametne. Vo momentot koga kaj nas }e profunkcionira Akademija za sovremen tanc i koga }e imame Tancov tea-tar, toga{ mladite generacii mnogu polesno }e moàt da sozdavaat sovremen tanc. Kolkav, vo su{tina, e su-dirot me|u klasi~niot balet i sovremeniot tanc?Ne mislam deka stanuva zbor za sudir, za mene toa e pove}e umetnost koja se dviì vo paralelni linii. I jas porano bev klasi~na bal-erina, koja sega se zanimava so sovremen tanc. Klasi~niot balet e s$ u{te del od sovre-menata tancova scena, i mene li~no ne mi smeta. Kolku e realen proektot za doma{en tancov teatar? Za mene site proekti koi gi turkam se sosema vozmo`ni. Vo momentot koga }e se soz-dadat site preduslovi za dobar tancov teatar, toga{ i }e go otvorime. A toa }e bide ve}e slednata godina, ako go pra{uvate optimis-tot vo mene. Vo sekoj slu~aj, realizacijata na idejata za tancov teatar e daleku povozmo`na sega, otkolku pred 20 godini.

Na plo{tadot vo Ka-vadarci ve~erva }e se slu~i sve~enoto

otvorawe na manifest-acijata "Kavadarci-grad na kulturata 2010", a po toj povod e naprave-na programa vo ko ja }e u~estvuvaat Vladimir Temkov, slikar od Kava-darci, koj }e izloùva svoi dela; akterot Petre Temelkovski so monolog na tema - razvojot na Kavadarci vo kulturnata oblast; koncert na Gor-dana Josifova - Nedelk-ovska i nejzinite gosti Big Bend, Vlatko Stefanovs-ki i Teodosij Spasov. Po~etokot e zakaàn za 21 ~asot, koga so zvukot na fanfarite i ognometot }e bide krenato festivalskoto zname, a manifestacijata }e ja otvorat ministerkata za kultura vo Vladata na Republika Makedonija, Elizabeta Kan~evska –Mi-levska, i gradona~alnikot na op{tina Kavadar-ci, Aleksandar Panov. Potoa }e sleduvaat pro-mocii na likovni per-formansi, a za finaleto e planiran golem ognomet. “Kavadarci e vtor vo Make-donija po mnogu ne{ta: po ekonomskiot razvoj, neko-ga{ go imavme vtoroto, po golemina, ve{ta~ko ezero vo porane{nata dràva. No, blagodarenie na kvalitetot i realiz-

SILVANA [email protected] 150

aktivnosti vo tekot na celata godina

�� “Kavadarci i kavadar~ani zasluìja barem 365 dena da bidat centar na makedonskite kulturni zbidnuvawa”

KAVADARE^KA "NAPRAVIJA"

iraweto na nastanite od kulturata, kone~no zasluìvme da bideme prvi barem edna godina, i toa na poleto na kulturata. Kavadarci i kavadar~ani nesomneno go zasluìja ova {to }e ni se slu~i. G r a d o t n a D a s k a l Kam~ev, Petar Mazev, Gligor êmerski, Simon [emov, Ana Temkova, Vasil Haximanov, Nikola Badev i na mnogu drugi, porane{ni i sega{ni, slavni i dokaàni dejci vo kulturata, zasluì barem 365 dena da bide centar na makedonskite kulturni zbidnuvawa”, veli gradona~alnikot A l e k s a n d a r P a n o v . Kavadarci e {estiot grad proglasen za "Grad na kul-turata 2010". Ovoj proekt e po~nat od januari i nastanite se ve}e vo tek. Vo tekot na godinata, vo Kavadarci }e se sprovedat 150 aktivnosti od sekoja oblast na kulturata: tea-tarot, promocii na film, knigi, i }e se prezentira i bro{urata vo koja }e bi-dat objaveni site nastani vo tekot na celata 2010 godina”, izjavi direktorot na Domot na kulturata Vladimir Temkov.


SPORTSPORT09.04.2010 31SPORT

Bez pari, bez sponzori, so eki-pa sostavena od mladinci - timot

na Rabotni~ki, sepak, uspea da triumfira vo odbojkarskoto prvensto na Makedonija i da ja prodolì svojata domi-nacija, osvojuvaj}i ja 16-ta titula.Maksimalni 3:0 vo pobedi vo duelot so timot na Bezbednost, za ekspresno razre{uvawe na site dilemi post-aveni od brojnite “stru~waci”, spored koi Rabotni~ki ja zagubi borbata za {ampi-onskata titula u{te pred po~etokot na sezo-nata, koga deceniskiot sponzor, kompanijata Fer{ped, se otkaà od sponzorirawe na timot.“Ovaa godina e karakteristi~na za nas poradi toa {to ostanavme bez sponzor, no i bez odbojkari, bidej}i od lanskiot prv tim ostana edinstveno kapitenot Dejan Simovs-ki. Poradi besparicata, na ostanatite igra~i im ovozmoìvme da zaminat vo stranstvo, a me|u niv bea i repr-ezentativcite Mitev, Ginov i Zafirov. Sepak, najmnogu n$ pogodi toa {to ostanavme bez sala. Bevme nabrkani od Gradski park i klubot moè{e i da

zgasne dokolku ne ni be{e ponudena pomo{ od rakometniot tim na Vardar Pro, po {to ni be{e dozvoleno da se preselime vo salata na Kale”, izjavi trenerot na {ampionskiot tim, Jo{ko Milenkovski. Mora da se istakne deka godinava, za ra-zlika od prethodnite sezoni, prvenstvoto be{e mnogu poneizves-no. Sepak, Milenkovski e kategori~en deka toa se dolì na poslabiot kvalitet, pred s$ vo negovite redovi.“Prvenstvoto e in-teresno bidej}i ima pove}e ekipi so sli~en kvalitet. No, toa ne e pozitivna tendencija vo doma{nata odbojka, bidej}i neizvesnosta e predizvikana, pred s$, od te{kite problemi vo koi se najde ekipata na Rabotni~ki, koja sega padna na nivoto na ostanatite konkurenti”, istakna Milenkovski.

Fudbalot e prekrasna igra vo koja na krajot German-cite sekoga{

pobeduvaat - ovaa izjava na legendarniot angliski fudbaler Gari Lineker, dadena po polufinalniot me~ od Svetskoto prvenstvo vo Italija vo 1990, e pri-fatena kako pogovorka od angliskite naviva~i i se povtoruva po sekoj neuspeh na ekipite od “ostrovoto” vo duelite protiv german-skite timovi.Milionskiot auditorium kraj malite ekrani te{ko

deka }e moè{e da poveruva vo kakov bilo epilog osven sigurna i ubedliva pobeda na Man~ester junajted vo natpre-varot so Baern Minhen, osobeno po furiozniot po~etok na “crvenite |avoli” i vodstvoto od 3:0. Vo toj period od igrata, qubitelite na fudbalot verojatno ja vidoa najdobrata timska

igra vo istorijata

na {ampionskata liga. Fudbalerite na Baern ednostavno ne moèa da ja pominat polovinata, apsolutno potfrlaj}i vo sekoj duel so protivni~kite igra~i. E, tuka, mora da se istakne golot na Ivica Oli}, postignat vo situaci-ja koga negovite soigra~i od sredniot red ne moèa da povrzat pove}e od dve dodavawa.“Sre}en sum {to Ivica Oli} postigna gol pred krajot na poluvremeto. Vo vtoriot del bevme odli~ni i igravme kako golem sostav, a golot na Roben be{e neverojaten”, veli trenerot na Bavarcite, Lui van Gal.Da, volejot na Arjen Ro-ben go re{i pra{aweto na sevkupniot pobednik.

Doma{nite fudbaleri triumfiraa so 3:2, no prednosta na Baern od prvata sredba be{e 2:1. Gol pove}e vo gosti go nosi minhenskiot klub vo polufinaleto, kade {to po prv pat vo {est godini }e nema angliska ekipa.Eliminacijata na Junajted, menaxerot Aleks Ferguson ja opravda so crveniot karton na Rafael, koj vo prvoto poluvreme ima{e dobra kontrola vrz igrata po desnata strana.“Mladoto mom~e (Rafael n.z.) be{e odli~en na terenot, no tie go is-pratija nadvor. Postojano si “tr~kaa” pokraj sudijata i pa|aa po sekoj kontakt. Tipi~ni Germanci”, istak-na Ferguson.Vo polufinaleto, Baern }e igra protiv timot na Lion, dodeka vtorata polufi-nalna dvojka ja so~inuvaat Inter i Barselona.

Dali naviva~ite moàt da up-ravuvaat so fudbalskite klubovi? Ova e top- tema vo angliskite me-

diumi, kade {to ve}e pod-olgo vreme se pravat obidi da se napu{ti “gazdinskiot” model na upravuvawe, vo koj belosvetskite milijard-eri vodeni ne retko i od sopstvenata sueta ja krojat sudbinata na klubovite, ~ija tradicija datira od 19 vek.Vo Makedonija moème da se pofalime deka imame pogolemo iskustvo od Angli~anite, barem vo delot na fanovite i nivnoto u~estvo vo rakovodeweto so klubot. Naviva~kata grupa na Komiti, poddrùva~ na FK Vardar, bezmalku dve sezoni ime{e pravo na glas vo klupskoto sobranie, a bea prezentirani od 15 svoi pretstavnici. Nivnata volja mnogu ~esto be{e i presudna vo donesuvaweto na odlukite pri izborot na upravniot i nadzorniot odbor na Vardar.“Godina i pol naviva~ite go vodea Vardar i uspeaja da go spasat timot od pot-polno propa|awe. Komitite pomognaa vo momentot koga toa mu be{e najpotrebno na klubot. No, dali tie treba i

natamu da ja vodat ekipata, kategori~no velam ne”, izjavi aktuelniot pretsedatel na Vardar, Van~o [ehtanski.Sepak, vo najskapata i na-jgledana liga na svetot, angliskata, rabotite se pridviùvaat vo pravecot kade {to timot na Vardar se nao|a{e do pred iz-vesno vreme. Fanovite na Man~ester junajted ve}e is-pratija ponuda od milijarda funti do “ozloglaseniot” amerikanski sopstvenik Mal-kom Glejzer. Vo skoro vreme se o~ekuva na ist na~in da postapat so svoite “jenki” i naviva~ite na Liverpul, koi ne moàt da ja trpat prose~nosta na svoite fud-baleri, koi vo posledno vreme se samo senka od ona {to prestavuva imeto na

najuspe{niot angliski tim na site vremiwa.“Rasvetleni se dvata najgole-mi mita vo fudbalot. Prvo ne se znae{e dali naviva~ite }e sakaat da gi otkupat klubo-vite za koi navivaat i vtoro dali imaat pari toa da go storat.Od Man~ester junajted do Mansfild, postojat lu|e {to sebesi se narekuvaat poddrùva~i i sakaat da ja prezemat odgovornosta za nosewe odluki”, izjavi pret-stavnikot na organizacijata “poddrùva~i direkt”, Kevin

Raj, formirana od britan-skata vlada.Od istata organizacija e poso~en modelot na Barselo-na, no i na pove}e klubovi od germanskoto prvenstvo, kade {to na demokratski na~in i na redovni izbori, se odbira pome|u kandida-tite {to pretendiraat na rakovodnite funkcii.

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

NAVIVAÎ ILI UPRAVITELI?

VO ANGLIJA NAGOLEMO SE RAZMISLUVA ZA KLUBOVITE DA IM SE PREDADAT NA NAVIVAÎTE. VO MAKEDONIJA SE NAPU[TA ISTIOT MODEL.

EDNA I POL GODINA KOMITITE UÊSTVUVAA VO UPRAVUVAWETO SO VARDAR

POSTOJANO SI “TR^KAA” POKRAJ SUDI-JATA I PA\AA PO SEKOJ KONTAKT. TIPI^NI GERMANCI

OVAA GODINA E KARAKTE-RISTI^NA ZA NAS PORADI TOA [TO OS-TANAVME BEZ SPONZOR, NO I BEZ ODBOJKARI

ODBOJKAPRODOL@UVA DOMINACIJATA NA RABOTNI^KI

16ta titula ostvarena � bez pari i sponzori.

FUDBAL

2-ta gola na gosti mu ja donesoa pobedata na

Baern

NA KRAJOT GERMANCITE NA KRAJOT GERMANCITE SEKOGA[ POBEDUVAATSEKOGA[ POBEDUVAAT

LIGA NA [AMPIONI

Ginat za klubot, no dali naviva~ite se podgotveni i da rakovodat so istiot?Ginat za klubot, no dali naviva~ite se podgotveni i da rakovodat so istiot?

Ivica Oli} ja zaneme publikata na Old Traford

Ivica Oli} ja zaneme publikata na Old Traford


016 Kapital 09 04 2010

Documents