01108101-Chapter3-53

วิชา เศรษฐศาสตรเบื้องตน

(Introduction to Economics: 01108101)

บทที่ 3 ตลาด

ภาคปลาย ปการศึกษา 2553

รศ.ดร. สนัติยา เอกอัคร

เอกสารประกอบการบรรยาย

Faculty of Economics

Kasetsart

University

Presenter�

Presentation Notes�

ดก่าหสว่ดากสหวฟ�

2

บทที่ 3 ตลาด Kasetsart

UniversityFaculty of Economics

3.1

ความนํา

3.2

ความหมายของตลาด

3.3

อาณาเขตตลาด

3.4

ประเภทของตลาด

3.5

สรุปทายบท

Chatuchak

marketที่มา:

thairetail.blogspot.com/2010/10/...ear.html

3

3.1 ความนํา

เขาใจความหมายของตลาดในมมุมองของนักเศรษฐศาสตร

ปจจัยที่เปนตัวกําหนดวาเปนสินคาทั่วไปหรือสินคาเฉพาะอยาง ขายไดในอาณาเขตที่กวางหรือแคบ

การแบงตลาดออกเปนประเภทตางๆ เมื่อมองทางดานผูซื้อหรือมองทางดานผูขาย

รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร [email protected]

Kasetsart


4

3.1 ความนํา

การแบงตลาดออกเปนประเภท ที่มีการแขงขันสมบูรณและการแขงขันไมสมบูรณ


Kasetsart


เขาใจวาตลาดแตละประเภทมีลักษณะอยางไร

5

ทําใหเขาใจตอเนื่องตอไปอีกวา ระหวางผูซื้อกับผูขายนั้นใครมอีิทธิพลในการกําหนดราคาสินคาและบริการที่ซื้อ

ขาย

ตลาดประเภทใดที่ ผูผลิตหรือผูขายจําเปนตองทุมโฆษณามาก


3.1 ความนํา Kasetsart


6

ตลาด (Market) ในบทนี้ หมายถึง

ตลาดสินคาหรือบริการเทานั้น

สวนตลาดปจจัยการผลิตจะกลาวถึงในบทที่ 10

(ซึ่งไมมีการสอนในวิชานี้)

3.2 ความหมายของตลาด


Kasetsart


บคุคลทั่วไปมักจะเขาใจวา ตลาดเปนสถานที่ที่มีอาณาเขตแนนอน ผูซื้อและผูขายมาพบปะกันโดยตรง เชน ตลาดสามแยกเกษตร ตลาดนัดสวนจตจุกัร

7

3.2 ความหมายของตลาด

ตลาดทําหนาที่หลายประการ เชน

(1) กําหนด ราคาสินคาหรือบริการ

(2) กําหนดวา จะผลติสนิคาและบริการอะไรบาง

(3) กอใหเกิด การแลกเปลี่ยนซือ้ขาย สินคาและบริการ

(4) จัดสรรใหมีสินคาและบริการ เพื่อการบริโภคทั้งปจจบุนั

และอนาคต เปนตน


Kasetsart


8

ตลาดในทางเศรษฐศาสตร หมายถึง “กลุมของผูซือ้และ

ผูขายซึ่งตดิตอกนัไดสะดวกจนสามารถทําการตกลง

แลกเปลี่ยนซื้อขายสินคาหรือบริการกันได”

ตลาดในทัศนะของนักเศรษฐศาสตร ตลาดไมจําเปนที่จะตองมีสถานที่และอาณาเขต เชน

ราคายางพาราใน ตลาดโลก ลดลง ชาวสวนยางทั่วโลกขายยางไดราคาลดลง

ตลาดขาวในเอเชีย คึกคักมาก ราคาสูงขึ้น ชาวนาในเอเชียขายขาวไดราคาสูงขึ้น เปนตน

3.2 ความหมายของตลาด Kasetsart


Q: “สาระสําคัญ” ของการเปนตลาดตามความหมายทางเศรษฐศาสตร คือ

9

การซื้อขายสนิคากันในตลาด บางครั้ง ทั้งผูซื้อและผูขาย

อาจไมตองพบปะกัน หรือ ผูซื้อไมเคยเห็นสินคา ก็

สามารถซื้อขายสนิคากันได เชน

การซื้อขายหุนในตลาดหุน

การสั่งซื้อทางอินเตอรเน็ต จดหมาย ทางโทรศัพท เปนตน


3.2 ความหมายของตลาด Kasetsart


การซื้อขายไดเกดิขึ้นแลว เมื่อเจาของสินคานั้นไดสงสินคามาใหผูสั่งซื้อสนิคาดังกลาว

10

3.3 อาณาเขตตลาด

3.3.1

สินคาทั่ว ๆ ไป: สิ่งที่กําหนดอาณาเขตของตลาดสินคา ทั่ว ๆ ไป คอื

การขนสง (Transportation) และ

การติดตอสือ่สาร (Communication)

• ถาบริการทั้งสองอยางนี้เจริญมากขึ้น จะทําใหสามารถติดตอ และนาํสินคาไปขายในที่อยูหางไกลได

• แตถาไมดีพอ สินคาก็จะขายไดในวงแคบๆ เทานั้น

Kasetsart


Q: ในตลาดสินคาทั่วๆไปนั้น อาณาเขตของตลาดจะขยายกวางขึ้นถาหาก

11

1)

ลักษณะสินคาชนิดนั้น เชน น้าํประปาตองสงไปตามทอ

ไฟฟาตองสงไปตามสาย รถไฟไปไดตามราง

3.3.2

สินคาเฉพาะอยาง มีปจจัยหลายประการ ที่จํากัด อาณาเขตของสินคาชนิดนั้น ๆ เชน

2)

ความตองการในสินคานั้น หมายถึง สนิคาใดที่มคีน ตองการเปนจํานวนมากตลาดจะกวาง เชน น้ํามัน เปนตน

เนื้อไก มีตลาดกวางกวาเนื้อปลา

3.3 อาณาเขตตลาด Kasetsart


Q: ถาเปนตลาดสินคาเฉพาะอยางแลว อาณาเขตของตลาดจะขยายกวางขึ้นถาหาก

12

3.3.2

สินคาเฉพาะอยาง:

(ตอ)

3)

นโยบายของรัฐบาล เชน ถาประเทศอาเซียนไมรบัซื้อ สนิคานอกกลุม สนิคาประเทศอื่นสงมาขายไมได

ถาไทยเก็บภาษีขาเขาสินคาประเภทผาสูง ผาจาก ตางประเทศจะมีตลาดเล็กลง

4)

มาตรฐานของสินคาชนิดนัน้ ถาสนิคามีมาตรฐาน เดียวกันหมด มกัมีตลาดกวาง เชน นาฬิกา ปากกา เสื้อผา

สําเร็จรูป เปนตน


3.3 อาณาเขตตลาด Kasetsart


13

ตลาดถูกแบงอยางกวาง ๆ เปน 2 ประเภทใหญ คือ

3.4.1

ตลาดแขงขันสมบูรณ

(Perfect competitive market)

3.4.2

ตลาดแขงขันไมสมบูรณ

(Imperfect competitive market)

3.4 ประเภทของตลาด


Kasetsart


14

3.4.1

ตลาดแขงขันสมบูรณ มีลักษณะ 5 ประการดังตอไปนี้

1)

ผูซื้อและผูขายมจีํานวนมาก แตละคนตางเปนผูปฏิบัต

ิตามราคา (Price –

taker) มิใชเปนผูกําหนดราคา (Price-

maker)

2)

สินคาที่ซื้อขายนั้นมลีักษณะเหมือนกัน (Homogeneous

product) ผูซื้อไมมคีวามแตกตางไมวาจะซื้อจากผูขายรายใด และผูขายจะขายใหแกผูซื้อรายใดก็ได

3.4 ประเภทของตลาด Kasetsart


Q: ในตลาดแขงขันสมบรูณมีลักษณะใดตอไปนี้

15

3.4.1

ตลาดแขงขันสมบูรณ:

(ตอ)

3)

หนวยธุรกิจหรือผูประกอบการรายใหม สามารถเขามา แขงขันไดโดยเสรี โดยปราศจากขอหามหรือกฎเกณฑ

4)

ผูซื้อและผูขายทราบความเปนไปตาง ๆ ของตลาด อยางสมบูรณ (Perfect Knowledge) เชน ถามีผูขายรายใด

ลดราคา คนอื่นๆ จะทราบทันที




16

3.4.1

ตลาดแขงขันสมบูรณ (ตอ)

5)

การเคลื่อนยายปจจัยการผลิตและตัวสินคา ก็สามารถ

ทําไดโดยสะดวกงายดาย (Perfect mobility):

•

ทําการเคลื่อนยายสินคาจากที่หนึ่ง

ไปยังอีกที่หนึ่งที่เห็นวามีราคาสูงกวาไดงาย

•

นําที่ดินและแรงงานหรือปจจัยการผลิต

ชนิดอื่นไปใชผลิตสินคาอีกชนิดหนึ่งไดทันที




17

3.4.1


ตลาดสินคาลกัษณะนีห้าไดยากแตพบไดจาก:

ตลาดหุนนิวยอรค(ใกลเคียงมากที่สุด)

ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย

(ใกลเคียงแตขอมูลขาวสารไมสมบูรณ)



ที่มา:

tutor2u.net/economics/revision-n...ion.html

18

3.4.1


ตลาดสินคาลกัษณะนีห้าไดยากแตพบไดจาก:

ตลาดขาวเปลือก (ใกลเคียงแตขอมูลขาวสารไมสมบูรณ

เกษตรกรใชทีน่าปลูกขาวไดอยางเดียว)



ตลาดที่มีลักษณะครบถวน 3 ประการแรก เรียกวา“ตลาดแขงขันบริสุทธิ์หรือตลาดแขงขันแทจริง”

(Pure Competitive Market)

ที่มา:

www.uttaradit.go.th/modules.php%...sid%3D45

19

3.4.2

ตลาดแขงขันไมสมบูรณ แยกมองออกเปน 2 ดาน คือ 1) ดานผูขาย (Seller’s side) และ

2) ดานผูซือ้ (Buyer’s side)

1) ทางดานผูขาย แบงตลาดออกเปน 3 ประเภทคือ




1.1) ตลาดผูขาย กึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด

(Monopolistic competitive market)

1.2) ตลาดผูขาย นอยราย (Oligopoly)

1.3) ตลาดผูขาย คนเดียว (Monopoly)

20

1.1) ตลาดผูขาย กึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด มีลักษณะ 3 ประการ ดังนี้

(1)

ผูขายมีจํานวนมาก ทําใหผูขายแตละคนไมมอีิทธิพลในตลาด

ถามีผูขายรายใดเขาหรือออกจากตลาดกไ็มสงผลกระทบ

(2)

การเขาออกจากอุตสาหกรรมทําไดโดยเสรี

(3)

สนิคามีความแตกตางกัน (Product differentiation) ใน สายตาของผูซือ้ ยี่หอสินคาตางกัน การใหบริการตางกนั




21

1.1) ตลาดผูขายกึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด (ตอ)

ในความเปนจริง สนิคาประเภทนี้มีจํานวนมาก เชน สบู ยาสีฟน แชมพู ปากกาลูกลื่น นาฬิกา น้ําปลา เปนตน ซึ่งม

ี

หลายยี่หอวางขายอยูในทองตลาดทั่วไป



Q: สินคา ผงซกัฟอก และยาสีฟน ในประเทศไทย เปนตลาดประเภทใด

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.officemate.co.th/lpgimage/03033.jpg&imgrefurl=http://www.officemate.co.th/b2c/th/product.aspx%3Fpgid%3D03033&h=400&w=400&sz=41&hl=th&start=3&tbnid=uErTvqqIZoum9M:&tbnh=124&tbnw=124&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B9%25E0%25B9%2588%26gbv%3D2%26svnum%3D10%26hl%3Dth

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.colgateprofessional.co.th/images/products/heros/colg_tp_pokemon_hero.jpg&imgrefurl=http://www.colgateprofessional.co.th/product/product_detail.jsp%3Flang%3Den%26productID%3D12&h=170&w=270&sz=46&hl=th&start=4&tbnid=Iz6Zb_3Rvjv4uM:&tbnh=71&tbnw=113&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%25A2%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%25B5%25E0%25B8%259F%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2599%26gbv%3D2%26svnum%3D10%26hl%3Dth

http://images.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.grandprixgroup.com/gpi/magwatch/87_1/complicated%2520watch/003.jpg&imgrefurl=http://www.grandprixgroup.com/gpi/magwatch/detail.asp%3Fnews_id%3D549&h=214&w=222&sz=13&hl=th&start=7&tbnid=nN1YTJTEQYIQ1M:&tbnh=103&tbnw=107&prev=/images%3Fq%3D%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25AC%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25B2%26gbv%3D2%26svnum%3D10%26hl%3Dth

22

1.1)

ตลาดผูขายกึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด (ตอ)

ลกัษณะของตลาดประเภทนี้

• ขอ 1 กับขอ 2 เปนลกัษณะของการแขงขัน

• สวนเงื่อนไขขอ 3 เปนลกัษณะของการผูกขาด

เงื่อนไขขอ 3 ทําใหผูขายมีทางควบคุมราคาหรือมอีิทธิพล ในการกําหนดราคาสินคา โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อลูกคามีความพึง พอใจ ผูผลติหรือผูขายจะทุมโฆษณามาก เพื่อใหผูซือ้เห็นวา

สินคาตน “แตกตาง” หรือ “ดกีวา”



Q: ตลาดสินคาชนดิใดที่มีความจําเปนตองโฆษณามาก

23

1.2) ตลาดผูขายนอยราย (Oligopoly) มีผูขายอยูประมาณ

2 - 5 ราย เชน ในประเทศไทย

ตลาดเบียร

ตลาดปูนซีเมนต

ตลาดน้ํามันเบนซิน

ตลาดรถยนต เปนตน



Q: สินคาประเภท น้ํามันเบนซิน หรอื ปูนซีเมนต ของไทย จัดอยูในตลาดประเภทใด

แตละบริษัทตางทําการผลิตในปรมิาณทีม่ากพอสมควร

มีสวนแบงตลาด (Market Share) คอนขางสูง

เมื่อเทียบกับปริมาณสินคาทั้งหมดในตลาด

ที่มา:

www.prachachat.net/view_news.php...01260853

24

1.2) ตลาดผูขายนอยราย (Oligopoly)

ในทางเศรษฐศาสตร ใชสดัสวนการกระจุกตัว (Concentration Ratio) เปนตัววัดวาเปนตลาดผูขาย

นอยรายหรือไม

หากพบวามีผูผลิตรายใหญเพียง 3-4 รายที่ม

ีสดัสวนการผลิตและสวนแบงตลาดเปนเปอรเซ็นตสูงก็จัด

วาตลาดนัน้เปนตลาดผูขายนอยราย




25


ตลาดลักษณะนี้ผูผลิตหรือผูขาย ตองคํานึงถึงปฏิกิริยา โตตอบจากคูแขงขันอื่น ๆ เชน

ถาผูขายลดราคาแลวคูแขงขันอาจจะลดในสัดสวนที่มากกวา

ถาผูขายขึ้นราคาคูแขงขันอาจจะไมขึ้นราคาตามก็ได



ผูขายในตลาดนีจ้ึงตองคํานึงถึงปฏิกิริยาของคูแขงขันใหมากที่สุดยิ่งมีคูแขงขันนอยรายเทาใด ตองระมัดระวังใหมากขึ้นเทานัน้ ถามี 2ราย เรียก Duopoly

Q: การที่จะตองคํานึงถึง การกระทําหรือปฏกิิริยาโตตอบจากคูแขงขัน เปนลักษณะ

ของตลาด ประเภทใด

26


ผูขายในตลาดนี้มักจะขายสินคาตามราคาตลาด มักเนนการ

แขงขันดานอื่นที่ไมใชราคา (Non-price competition) เชน

ดานคุณภาพ

ดานการโฆษณา

ดานการสงเสริมการขาย



ผูขายตองแสดงใหลกูคาเห็นวาสินคาของตนมีคุณภาพดี

แตกตางไปจากสินคาของผูขายรายอื่น

Q: ในตลาดผูขายนอยราย ผูขายควรจะ

27

1.3) ตลาดผูขายคนเดียว (Monopoly) มีผูผลติหรือผูขายคนเดียว

ผูผูกขาดในตลาดไมสามารถตั้งราคามากที่สุดตามใจชอบ

เพราะผูซื้อสามารถใชสินคาอื่นทดแทนในระยะยาว



ผูผูกขาด (Monopolist) มีอทิธิพลมากที่สุด

ในการควบคุมปริมาณการผลิต การจําหนาย และราคา

ผูผูกขาดจะเปนผูกําหนดราคา (Price-maker)

มใิชผูปฏิบัติตามราคา (Price-taker)

Q: “สลากกนิแบงหรือลอ็ตเตอรีของรัฐบาลไทย” เปนตลาดประเภทใด

http://kalyan-city.blogspot.com/2010/11/

http://kalyan-city.blogspot.com/2010/11/

28

3.4.2 ตลาดแขงขันไมสมบรูณ: แยกมองออกเปน 2 ดาน คอื -

ดานผูขาย (Seller’s side) และ

-

ดานผูซือ้ (Buyer’s side)

(ตอ)

2) ทางดานผูซื้อ แบงตลาดออกเปน 3 ประเภทคอื




2.1) ตลาดผูซือ้ กึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด

(Monopsonistic

competitive market)

2.2) ตลาดผูซือ้ นอยราย (Oligopsony)

2.3) ตลาดผูซือ้ คนเดียว (Monopsony)

29

2.1) ตลาดผูซื้อ กึ่งแขงขันกึ่งผูกขาด

ตลาดลักษณะนี้ ผูซือ้จงึพอมีทางตอรองในเรื่องราคาไดบางแต

ผูขายจะไมมีอิทธพิลในการกําหนดราคานัก เพราะถาตั้งราคาสูง

เกนิไปขาประจําจะหายไป เชน ตลาดแรงงาน




มีผูซื้อหลายคน แตผูขายพึงพอใจจะขายใหแกผูซื้อซึ่งเปน

ลกูคาประจําเพียงไมกีค่นเทานั้น

30

2.2) ตลาดผูซื้อนอยราย (Oligopsony) มีผูซื้อเพียง ประมาณ 2 – 4 ราย ถามีผูซื้อ 2 ราย (Duopsony)



ตองพิจารณาถึงการกระทําของคูแขงใหมากที่สุด

ถาผูซือ้รายใดเปลี่ยนนโยบายรับซื้อก็จะกระทบตอราคาตลาดทันที

ถาผูซือ้มมีากกวา 2 รายก็ควรคํานึงถึงปฏิกิริยาของคูแขงขันดังนัน้ผูซือ้ในตลาดนี้ควรมีความสัมพันธกนัใกลชดิ

ตัวอยาง โรงงานสับปะรด โรงงานน้ําตาล

31

2.3) ตลาดผูซื้อคนเดยีว (Monopsony)




ผูซื้อมีอิทธพิลในการกําหนดราคามากที่สุด แตไมสามารถกําหนดราคารับซื้อไดต่าํที่สุดตามใจได เพราะถากําหนดราคาต่ํามากผูผลติจะเลกิทําการผลิต เชน

การผลติบุหรี่ โรงบมใบยาสูบรับซื้อใบยาสูบจากชาวไรเพียงผูเดียว ถากําหนดราคาต่ํามาก ชาวไรก็เลกิปลกูยาสูบ

ไปปลูกพืชไรอยางอืน่ดกีวา

32

จะเห็นไดวาการแบงประเภทของตลาด จะเริ่มจาก ตลาดท

ี่

มีการแขงขันมากที่สุด จนกระทั่งถึงตลาดที่ไมมีการแขงขันเลย ดังรูปตอไปนี้




แขงขันสมบูรณ

ผูขายหรือผูซือ้กึง่แขงขันกึ่งผูกขาด

ผูขายนอยรายหรือผูซื้อนอยราย

ผูขายคนเดยีวหรือผูซื้อคนเดยีว

33

ไดมกีารนําหลกัเกณฑเรื่องการมีอํานาจในการกําหนดราคาไป แบงตลาดออกเปน



ตลาดของผูซื้อ(Buyer’s market)

ตลาดของผูขาย(Seller’s market)

• ผูซื้อมีอํานาจในการกําหนดราคาแตฝายเดียว

• ตัวอยาง ตลาดผลผลิตทางการเกษตร ตลาดสินคาออกทางการเกษตร

• ผูขายมีอํานาจในการกําหนดราคาแตฝายเดียว

• ตัวอยาง ตลาดน้ํามันดิบตลาดเพชร ตลาดสินคาที่ผลิตยาก

Q: “ตลาดของผูขาย” คือตลาดซึ่ง

34

3.5 สรุปทายบท

ตลาดทําหนาที่สําคญัในดานที่กอใหเกิดการแลกเปลี่ยนซื้อขายสนิคาและบริการขึ้น

ตลาดทางเศรษฐศาสตร หมายถึง กลุมของผูซื้อและผูขายที่สามารถติดตอตกลงซื้อขายสนิคากันได


Kasetsart


35

3.5 สรุปทายบท

ตลาดสามารถแบงเปน 2 ประเภทใหญ ๆ:

ตลาดแขงขันสมบูรณ

ตลาดแขงขันไมสมบรูณ


Kasetsart


ตลาดจะกวางหรือแคบ ขึ้นอยูกับ

ลักษณะของสินคานั้น ๆ

ความตองการสินคานั้น หรือ

นโยบายตลาดของรัฐบาล

การขนสงและการติดตอสื่อสาร

36

ตลาดแขงขันสมบูรณ: ผูซื้อและผูขายแตละคน ไมมีทางกําหนดราคาสินคาไดเลย ตองยอมรับและปฏิบัติตามราคาที่เปนอยู

ตลาดแขงขันไมสมบรูณ: ผูซื้อและผูขายมอีิทธิพลในการกําหนดราคามากนอยเพียงใด ขึ้นอยูกับประเภทของตลาดนั้น ๆ


3.5 สรุปทายบท Kasetsart


37

การที่นักศศ. แบงตลาดออกเปนหลายประเภท เพื่อ

ประโยชนในการวิเคราะหราคาสินคา

วิเคราะหปริมาณการผลิต

วิเคราะหการใชปจจัยการผลิตในการผลิต


3.5 สรุปทายบท Kasetsart


ใหนิสิตทุกคนทําแบบฝกหัด ขอ 31-45

01108101-Chapter3-53

Documents