УЛС ТӨР ZGM DAILY ЦАГ ҮЕ ЭДИЙН ЗАСАГ ... · талаар, ялангуяа өсвөр насны хүүхэд, залуучуудад мэдээлэл өгөх,

Энэ дугаарт

2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ^1000, 24 НҮҮР

УЛС ТӨР ZGM DAILY

Иргэдийн байтугай дотоод мэдээллээ ч хамгаалж чаддаггүй намуудад найдалтгүй

FULL ENGLISH PAGE INSIDE

2

20-21

ЦАГ ҮЕУгаарын хий 30 ppm-ээс дээш гарвал мэдрэгчийн дохиолол дуугардаг

5

ЭДИЙН ЗАСАГ

10

2020 онд “хөдлөх” мега төслүүд

~ ИРГЭН БАЯН БОЛ УЛС БАЯН ~

2732.72 390.00 43.98 2.35

АМ.ДОЛЛАР РУБЛЬТӨМРИЙН ХҮДЭР

650.001.61%

АЛТ

1,494.20 0.37%

ЮАНЬ ВОНЗЭС

6,190.000.24%

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Өнөөгийн зах зээлд хэн ч байнгын хурдтай өсдөг тоглогч байж чадахгүй. Харин өөрчлөлтийг хурдан хүлээж авч, шийдэмгий байх нь давуу тал болно.

#456 $4.69 тэрбумГо Гуанчан, Fosun International Limited-ийн үүсгэн байгуулагч, Хятадын тэрбумтан

14

Шивээс бол шоронгийн хоригдлын бүдүүлэг таних тэмдэг гэх ойлголт хэдийн хуучирч, орчин үеийн дэгжин залуусын салшгүй гангараа болжээ.

Германы Die Welt сонинд мэдээлснээр Армений мафи Европын долоон улсад “но”-той тоглолт зохион байгуулдаг бөгөөд үүнд 135 теннисчин холбогджээ.

Шивээстэй эрчүүд дэгжин, загварлаг харагддаг

Мафийн сүлжээ теннисний ертөнцийг бүрхжээ

Хувь заяаг минь өөрчилсөн болохоор Баатар ван гэдэг нэрэндээ туйлын хайртай

16

22

0 1 2 7 6

Өнөөдөр Маргааш

-17°C -13°C

-26°C -25°C

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн үйл ажиллагаанд өгч буй иргэдийн үнэлгээ буурч байна

4

КОКСЖИХ НҮҮРСНИЙ ӨРСӨЛДӨӨН УЛАМ

ШИРҮҮСЭХЭЭР БАЙНА

8

Драмын театр, Хүүхэлдэйн театр, ҮДБЭЧ гээд гурван театр газаргүй 70 жил бол лоо. 100 ч хүрэхгүй хүүх дийн багтаамжтай Хүүхэлдэйн театртай байж яаж тэд нийг хүмүүжүүлж, урлагийн боловсрол олгох вэ.

НЕФТЬ

59.850.37%

ХУРАЛДАЙ БОНД

113.090.12%

САМУРАЙ БОНД

103.360.60%

ЧИНГИС БОНД

101.920.13%

ГЭРЭГЭ БОНД

103.520.12%

(1=Маш муу 10=Маш сайн)1 сар 1 сар

201920183 сар 3 сар5 сар 5 сар7 сар 7 сар9 сар 9 сар11 сар 11 сар

76543210

СУДАЛГАА

5.3 5.6 5.3 5.1 5.3 5.1 5.65.0 5.2

5.8 6.2 6.4 6.1 6.3 6.1 5.9 5.8 6.0 5.75.1 4.8

3.9 3.6 3.2

БНХАУ ирэх онд импортоо хумихаар төлөв лөж, дулааны нүүрсний импортоо 25 сая тонноор бууруулахаа мэдэгдлээ

Нүүрсний салбарын хамгийн том ху дал-дан авагч БНХАУ ирэх онд импортоо хумихаар төлөв-

лөж байна. Тодруулбал, дулааны нүүрсний импортоо 25 сая тонноор бууруулахаа мэдэгдлээ. Ингэснээр тус улсад нүүрс нийлүүлэгчдэд ирэх он ихээхэн хүнд болж мэдэхээр байна.

Хятадын Засгийн газраас агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр ган үйлдвэрлэгч томоохон мужуу-дынхаа үйлдвэрлэлийг бууруулах шийдвэр гаргаад багагүй хугацаа өнгөрсөн. Тэгвэл ирэх оноос

дотоодын нийлүүлэлтээ ялимгүй нэмэг дүүлж, импортоо танахаар болов. Өөрөөр хэлбэл, өөртөө ашигтай байх бодлогын өөрчлөлт хийхээр ийнхүү зэхэж байна.

Б.Баяртогтох, ЗГМ сонин

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ02 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

явцад энэ заалтыг нэмсэн гэсэн үг. Иргэний хувийн мэдээллийг намуудад өгөхгүй байх Ажлын хэсгийн санал хоёр шалтгаантай байж.

УЛС ТӨР

Б.Энхжаргал, ЗГМ сонин

Энэ асуудлаар Сонгуулийн хуулийн Ажлын хэсгийн ахлагч С.Бямбацогт,

Бүртгэлийн багц хуулийн төслийн Ажлын хэсгийн гишүүн, ХЗДХ-ийн дэд сайд асан Б.Энхбаяр, улс төр судлаач Т.Гэрэлт-Од

нарын байр суурийг сонслоо.

Бүртгэлийн багц хуульд бүрт гэлийн сан дахь мэдээллүүдийг гурван төрөлд хуваасан. Эх нийх нь хаалттай мэдээлэл. Үүнд иргэний хурууны хээний талаарх мэдээлэл орно. Ямар ч тохиолдолд, бүр хууль хяналтын байгууллага ч ашиглахыг хориг лоно. Хоёрдугаарт хязгаар лагд мал мэдээлэл. Хуулиар тухай лан заагаад энэ мэдээллийг ийм хүрээнд гэдэг нөхцөлтэй гөөр гаргаж болох мэдээллийг оруул сан. Үүнд хувь хүний оршин суу гаа хаяг, регистрийн дугаар багтана.

Хаягийг яагаад хязгаарлаад

байна вэ гэхээр гэмт хэргээс сэргийлэх цэвэр зорилготой. Хэн хаана амьдарч байгаа нь тухайн хүний хувийн нууц юм. Өөрөөр хэлбэл тухайн хүнийг өш хонзонгийн, шунахайн сэдэлтээр болон бусад зорилгоор гэмт хэргийн золиос болохоос хамгаалж байгаа хэрэг. Харин Сонгуулийн хуульд иргэний нэр, регистрийн дугаар, оршин суугаа хаягийг улс төрийн намуудад нээлттэй өгөх нь хууль зөрчсөн гэж шууд хэлж чадахгүй. Яагаад гэвэл хууль тогтоогч өөрөө нөхцөлөө тавиад, сонгуулийн үеэр улс төрийн намуудад будлиангүй, хэл ам гарахгүй, шударга явагдлаа гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн байдлыг бий болгохын тулд өгч байна гэж ойлгож байгаа. █

2016 оны сонгуульд сон-гогч дын нэрийн жагсаалтыг, оршин суугаа хаяг, регист-рийн дугаа рын хамт намуу-дад өгч байсан. Үүнээс болж хувь хүний нууцыг олон нийтэд дэлгэлээ гэсэн гом дол маш ихээр гарсан. Тиймээс 2018 онд Улсын бүртгэлийн тухай багц хуу-лийг батлахдаа хувь хүний нууц тай холбоотой иргэний

мэ дээлэл, регистрийн ду-гаар, хаягийг олон нийтэд өгөх нь буруу юм байна гэж үзээд хязгаартай мэдээлэлд оруул сан. Сонгуулийн хуу-лийн хэлэлцүүлгийн үеэр Ардчилсан намаас “Сонгогч-дын нэрийн жагсаалтыг на-муу дад өгөх ёстой” гэж шаардсаны улмаас хуульд тодорхой зохицуулалт хийн, мэдээллийг өгөхөөр болж байна. Мэдээж сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг өөр байдлаар ашиглаж болохгүй байх хуулийн зохицуулалтыг өгсөн. █

Хувь хүний оршин суугаа хаяг, регистрийн дугаарыг намуудад өгснөөр хувь хүний нууц гэдэг зүйл байхгүй болж байна. Аль дуртай улс төрийн нам, хүссэн маркетингийн компани бидний мэдээллийг аваад дураараа ашиглаж болох нөхцөл бүрдчихлээ.

Энэ бол сайн зүйл биш гэж судлаачийн хувьд харж байгаа. Улстөрчид сонгогчдын хэн хаана байгаа нь ил байхын сайн талыг “Зөвхөн эрх баригч намд байгаа мэдээллийг бусад улс төрийн хүчнүүд авах нь хяналт тавих боломж” гэж тайлбарлаж байгаа.

Би бол “Эрх барьж байгаа нам ч үүнийг авах эрхгүй” гэж хэлмээр байна. Энэ бол хувь хүний болон төрийн нууц юм. █

Б.Энхбаяр: Иргэний мэдээллийгнууцлах нь гэмт хэргийн золиос болохоос

сэргийлж буй хэрэг

С.Бямбацогт: Намуудын шаардлагаар иргэдийн мэдээллийг нээлттэй өгч байна

Т. Гэрэлт-Од: Энэ бол хувь хүний болон төрийн нууц байх ёстой

Монголд Улсын дээд шүүхэд албан ёсны бүртгэлтэй 35 нам байна. Энэ

жил гэхэд долоон нам шинээр “төржээ”. Улс төрийн намуудын тоо өссөн ч чанар, төлөвшил нь ямар байгаа вэ гэдэг өөрөө асуудал.

Нэг улстөрч туслах эсвэл зөвлөхийнхөө нэр дээр бүртгүүлсэн “кармааны” намууд олширсон өнөө үед Монголын насанд хүрсэн бүх иргэний оршин суугаа хаяг, регистрийн дугаар зэрэг хувийн өгөгдлийг аль нэгэн намд шууд гаргаж өгөх хуулийг УИХ өнгөр-сөн баасан гарагт баталж орхилоо. Өөрөөр хэлбэл, Сонгуулийн тухай хуулийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийхдээ “Сонгогчийн нэрсийн жагсаалт, оршин суугаа хаяг, регистрийн дугаарыг сонгуульд оролцож буй улс төрийн нам, эвсэлд нэг удаа өгч болно” гэх заалтыг нэмж батлав. Уг нь Сонгуулийн хуулийн төслийг өргөн барихад сонгогчийн нэрийн жагсаалт болон бусад мэдээллийг намуудад нээлттэй өгөх талаар тусгаагүй байсан.

Өөрөөр хэлбэл хэлэлцүүлгийн

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

Иргэдийн байтугай дотоод мэдээллээ ч хамгаалж чаддаггүй намуудад найдалтгүй

Олон нийтийн зүгээс хувь хүний нууцтай холбоотой мэдээллийг хувилж тараахаа боль

гэсэн шаардлагыг СЕХ-нд удаа дараа ирүүлж байжээ

аж. Гэвч УИХ сонгуульд оролцож

буй нам эвслүүдэд сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг олгохоор хуулиа баталчихлаа. Хэрэв намууд иргэний мэдээллийг өөр зорилгоор ашиглах, бусдад дамжуулсан бол иргэнийг таван сая, улс төрийн намыг 40 саяар торгоно гэж Сонгуулийн хуульд оруулсан ч энэ нь хариуцлагын механизм болж чадахгүй.

Ердөө 40 сая төгрөгөөр Монгол Улсын насанд хүрсэн бүх хүнд байгаа цор ганц хувийн өгөгдөл хэн нэгэн хүний гарт орно гэсэн үг. Тэр тусмаа Монгол Улсын бүх иргэний байтугай дотоод мэдээллээ ч хадгалж, хамгаалах чадамж, бололцоогүй, тамга, гэрчилгээ цүнхэлсэн намын дарга нэртэй “Сайн дурын уран сайханч”-дад ийм их итгэл хүлээлгэх нь том эрсдэл юм. Нөгөө чононд мах хадгалуулснаас ялгаагүй.

УИХ Сонгуулийн хуулийг нэгэнт баталсан. Одоо монголчуудын хувийн нууцыг хамгаалах боломж Ерөнхийлөгчид л үлдлээ. Өөрөөр хэлбэл Ерөнхийлөгч Сонгуулийн тухай хуулийн дээрх заалтад хориг тавьж, түүнийг нь УИХ хүлээж авсан тохиолдолд хувийн нууцад хуулиар халдсан алдааг засаж амжина гэсэн үг!!!! █

ОДОО МОНГОЛ-ЧУУДЫН ХУВИЙН НУУЦЫГ ХАМГААЛАХ БОЛОМЖ ЕРӨНХИЙ-ЛӨГЧИД Л ҮЛДЛЭЭ.

Нэгдүгээрт, олон нийтийн зүгээс хувь хүний нууцтай холбоотой мэдээллийг хувилж тараахаа боль гэсэн шаардлагыг СЕХ-нд удаа дараа ирүүлж байжээ. Хоёрдугаарт, 2018 онд баталсан Улсын бүртгэлийн багц хуульд иргэний овог, нэр, регистрийн дугаар, оршин суугаа хаягийг хязгаартай мэдээллийн төрөлд багтаасан. Гагцхүү тухайн иргэн хэрэг маргаанд холбогд вол прокурорын зөвшөөрлөөр мөрдөгчийн саналын дагуу УБЕГ хууль хяналтын байгууллагад өгөх

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 03 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

Австрийн Инсбрук хотод ахмадын өвлийн олимп 2020 оны нэгдүгээр сарын 8-нд хөшгөө

нээнэ. Гурав дахь удаагаа болох энэхүү олимпод манай улсаас хоккей, тэшүүр, цанын төрөлд 17 тамирчин оролцохоор Хандгайтад бэлтгэлдээ оржээ.

Б.Мөнхзул, ЗГМ сонин

78 настай Б.Жалбаа гуай тэшүүрээр өвлийн олимпод оролцоно

Монголын үндэсний бөхийн холбооноос допинг хэрэглэсэн зарим бөхийн барилдах эрхийг албан ёсоор сэргээсэн талаар манай сонин мэдээлэл хүргэсэн. Эрх нь сэргэсэн дөрвөн бөхийн нэг нь Увс аймгийн Улаангом сумын харьяат улсын гарьд Ө.Бат-Орших юм. Уран барилдаанаараа бөх сонирхогчдыг баясгадаг тэрбээр хоёр жил зүлэг ногоон дэвжээнээ гараагүй бөгөөд эрх сэргэснээс хойших хамгийн анхны том барилдаан нь энэ сарын 29-нд “Буянт-Ухаа” спортын ордонд болох Ерөнхийлөгчийн цомын төлөөх барилдаан юм. Түүнийг уг барилдаанд зодоглож магадгүй гэсэн яриа гарсан. Тэгвэл энэ талаар улсын гарьд Ө.Бат-Оршихоос тодрууллаа.

-Сайхан өвөлжиж байна уу, бэлтгэл сургуулилт сайн биз?

-Сайхан өвөлжиж байна. Бэлтгэл сургуулилт дажгүй байгаа.

-Таны барилдах эрх сэр-гэснийг Монголын үндэс-ний бөхийн холбоо ноос ал бан ёсоор зарласан бай-сан. Танд мэдэгдсэн үү?

-Сэргээсэн гэж сонссон. Гэхдээ надад албан ёсоор хэлээгүй байна.

-Эрх тань сэргэснээр удах гүй болох Ерөнхий-лөгчийн цомын барил-даанд зодоглох боломж-той боллоо. Та барилдах уу?

-Яг одоо бол бага зэрэг ханиадтай байна. Дөрөв, тав хоногоос эдгэрээд гайгүй болбол ямар ч байсан барилдана.

-Хоёр жил гэдэг урт хугацаа. Энэ хооронд хэцүү байв уу?

-Цаг хугацаа их хурдан юм. Барилдах эрх хасах тэр үед хэцүү байсан. Гэхдээ хоёр жил зүгээр суугаагүй. Бэлтгэл сургуулилтаа хийж явсаар нэг мэдэхэд шийтгэлийн хугацаа дууссан байна. Одоо ханиадаа гайгүй болгоод барилдаанууддаа оролцоод явна. █

Ө.Бат-Орших: Ханиадаа эдгээчихвэл Ерөнхийлөгчийн

цомд барилдана

Эдгээр тамирчнаас хамгийн ахмад нь 78 настай Б.Жалбаа гуай аж. Тэрбээр гүйлтийн тэшүүрийн 500, 1000, 1500, 3000 метрийн зайд уралдах гэнэ. Зөвхөн уралдаад зогсохгүй нээлтийн ёслолд Монголын багийн тугчийн үүрэг гүйцэтгэх хүндтэй адбанд түүнийг томилсон байна. Монголчууд 1964 онд Австрийн Инсбрук хотод болсон өвлийн XI олимпод анхлан оролцоход

Б.Жалбаа гуай тэшүүрийн төрөлд өрсөлджээ. Тэр 55 жилийн өмнө 23 настайдаа Инсбрукийн олимпийн мөсөн замд мөрөө гаргаж байсан

бол өдгөө 78 насандаа дахин уралдах нь. Хөгширсөн гээд зүгээр суудаггүй энэ өвгөн тэшүүрээс гадна үндэсний сурын хүндэт мэргэн, шагайн харвааны

Төв талбайд мөсөн гулгуурын талбай нээлтээ

хийнэ

Улаанбаатар хотын төв цэг болох Сүхбаатарын талбайд мөсөн хотхон сүндэрлэж буйг та бүхэн анзаарсан биз. Тэгвэл өнөөдөр мөсөн гулгуурын талбайг нээж, сүлд модны гэрэл асаах ёслол ч болох аж. Талбайд сүндэрлэсэн мөсөн хотхон нь насанд хүрэгсэд болон хүүхэд гулгах зориулалттай мөсөн гулгуурын талбай,

гэрэлтүүлэг, гэрлэн чимэглэл бүхий өвлийн олимпийн болон чөлөөт сэдэвт мөсөн баримлуудаас бүрдэж байгаа аж. Өвлийн спортыг хөгжүүлэх, сурталчлах, иргэдийн гэр бүлээрээ ая тухтай амарч, чөлөөт цагаа зөв зохистой өнгөрөөх боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор бүтээгдсэн энэхүү мөсөн хотхонд зочилсон иргэд дэлхийд

танигдсан уран бүтээлчдийн хийж бүтээсэн мөсөн хотхоныг үзэж сонирхох, мөсөн гулгуурын талбайд үнэ төлбөргүйгээр тэшүүрээр гулгах боломжтой. Энэхүү мөсөн хотхоныг зураач Д.Цэрэнбат тэргүүтэй уран бүтээлчид бүтээсэн бөгөөд сар шинийн баяр хүртэл Улаанбаатар хотын төв талбайг чимэх юм байна. █

Мансууруулах бодисоос урьдчилан сэргийлэх сургалт боллоо

Хан-Уул дүүргийн Онцгой байдлын хэлстийн Гал түймэр унтраах, аврах 14, 30 дугаар ангийн алба хаагчдад тус дүүргийн Прокурорын газраас “Сэтгэцэд нөлөөтэй гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх тухай”, “Мансууруулах бодисын хор нөлөө, учир шалтгаан” сэдвээр сургалт зохион байгууллаа. Аюулын харанга дэлдээд байгаа энэ төрлийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх талаар, ялангуяа өсвөр насны хүүхэд, залуучуудад мэдээлэл өгөх, сэтгэцэд нөлөөтэй бодисын хууль бус наймаа, хүүхэд залуучуудыг

энэ төрлийн гэмт хэрэгт уруу татан оролцуулж буй далд сүлжээтэй хэрхэн тэмцэж байгааг дурдаад жишээ татав. Сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад хар тамхи хэрэглэгч, донтогчдын тоо эрс нэмэгдсэн бөгөөд тэднийг нийгэмшүүлэх,

донтох эмгэгийг сэтгэл заслын эмчилгээгээр засах, эмчлэх, мансууруулах бодисыг ялгах, хохирогч болохоос өөрийгөө болон ойр дотнын хүмүүсээ хамгаалах чиглэлээр мэдлэгтэй болох нь илүү чухал байгааг онцолжээ. █

спортын мастер цолтой нэгэн. Тэр 80 шүргэж яваа гэхэд ердөө 70-хан секундэд зайгаа дуусгаж байгаа гэнэ. Б.Жалбаа гуай “Олимпод анх өрсөлдсөн орондоо 78 насандаа мөрөө гаргана гэж бодохоор сайхан байна. Сар хүрэхгүй хугацааны дараа олимп эхлэх

нь. Бэлтгэлээ улам сайн чамбайруулж байгаа

шүү, өвгөн ах нь. Залуудаа аваа-

гүй медалиа одоо авч,

дутуугаа гүйцээж

яагаад

чадахгүй гэж. Залуудаа олимп, ДАШТ-д оролцож явсан дурсамж хөврөөд хэчнээн сайхан байх бол оо” хэмээн ярьсан юм. █

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ04 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) СУДАЛГАА

“Mongolian Poll” мэдээлэл судалгааны төвөөс гаргасан “Улс төрийн барометр” танилцуулж байна. Уг судалгаа 2018-2019 оныг хамарчээ. Тус төв 2013 оноос эхлэн сар бүр “Улс төрийн барометр” судалгааг гүйцэтгэж ирсэн байна. Уг судалгаанаас Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн ажилд иргэдийн өгч байгаа дүн төдийгүй УИХ, хотын удирдлагад өгч байгаа үнэлгээг харж болно. Тухайлбал “Үйл ажиллагаа нь таалагддаггүй улстөрчид”-ийг хотын дарга С.Амарсайхан, УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх нар тэргүүлсэн байна.

Энэхүү судалгаанд Улаанбаатар хотын зургаан дүүрэг, Увс, Баянхонгор, Өмнөговь, Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Дорнод аймгийн нийт 1200 иргэн буцаалттай түүврийн аргаар хамрагдсан болно. Судалгааны анхдагч мэдээллийг Call center төхөөрөмж ашиглан цуглуулсан ба түүврийн хэмээ ±3.0 хувийн алдааны хязгаар дотор эх олонлогийн тодорхой шинж тэмдгийг 99.4 хувийн итгэх магадлалтайгаар төлөөлөх чадвартай байна.

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн үйл ажиллагаанд өгч буй иргэдийн үнэлгээ буурч байна

РЕДАКЦ ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА ХАЯГ ДУГААРЫН УДИРДАГЧ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын Дуламхорлоо

ЗөвлөхШатарбалын Даваадорж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын Сугармаа Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.ЭнхжаргалУтас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.БаярсайханУтас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

Утас: 99903581

99903578

99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг,

I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоот

Улсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131,

Факс: 70106065

Э.Батцэцэг

zgm.mn

ubinfo.mn

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА Уншигч та манай сонины мэдээ,

нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал,

хүсэлт байвал› [email protected]

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Хэрэв маргааш улс төрийн намыг сонгох сонгууль болвол та аль намд саналаа өгөх вэ? Үйл ажиллагаа нь таалагддаггүй улстөрчид /улс төрийн намын төлөөлөл/

Хотын дарга С.Батболд, С.Амарсайхан нарт өгч байгаа иргэдийн үнэлгээ /1-10 хүртэл үнэлэх, Маш муу-Маш сайн/

Үйл ажиллагаа нь таалагддаг улстөрчид /Улс төрийн намын төлөөлөл/

МАН АН МАХН Бусад нам Мэдэхгүй

61.7

3.0

3.1

18.2

14.0

59.7

2.9

3.5

18.6

15.5

60.3

2.8

3.2

18.9

15.5

59.2

4.1

3.1

18.5

15.1

57.7

4.2

2.8

19.2

16.1

57.3

4.8

3.0

19.4

15.5

58.8

4.2

3.1

18.8

15.1

58.2

4.1

3.2

20.6

11.9

58.8

3.9

2.8

20.4

14.1

57.8

17.620

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

13.912.4

11.2

8.99.510.1

4.6

8.1 7.8 9.1

19.0

3.04.2

3.22.32.12.3

3.03.0 2.92.9 2.9 2.9 3.02.82.8

2.12.4

2.62.3

2.8 2.82.5

2.7 2.6

1.91.6

1.4

2.0

2.6

3.1 3.0 3.1 3.2

2.82.5 2.4

3.1 3.0

1.9 2.01.7 1.6

1.4

2.42.6

2.3

1.8

1.4

3.12.9

7.3

4.2

2.9

20.8

14.5

59.5

3.1

2.9

17.1

17.6

58.9

3.0

3.2

17.1

17.6

2019/1

2019/1

2018I

2018I

2019III

2019III

2019I

2019I

IV

IV

II

II

IV

IV

II

II

III

III

V

V

V

V

VI

VI

VI

VI

VII

VII

VII

VII

VIII

VIII

VIII

VIII

IX

IX

IX

IX

X

X

X

X

XI

XI

XI

XI

XII

XII

XII

XII

2019/3

2019/3

2019/6

2019/6

2019/9

2019/9

2019/1

2019/1

2019/4

2019/4

2019/7

2019/7

2019/10

2019/10

2019/2

2019/2

2019/5

2019/5

2019/8

2019/8

2019/11

2019/11

2019/1 2019/3 2019/6 2019/92019/1 2019/4 2019/7 2019/102019/2 2019/5 2019/8 2019/11

16.8

13.1

2.93.1 3.2

3.1

3.4 3.8 4.15.5 5.1 5.2

5.9 6.8

14.213.9

12.2

16.8 15.115.7

15.214.1

13.1

14.513.8

17.4

16.9

18.1 18.4 17.9 17.9

Х.Баттулга

У.Хүрэлсүх

С.Эрдэнэ

16.4 16.8

10.3

8.4

13.2

С.Батболд С.Амарсайхан

С.Амарсайхан

5.95.4

8.3

У.Хүрэлсүх

Ж.Энхбаяр

УИХ-ын үйл ажиллагаанд өгч байгаа иргэдийн үнэлгээ /1-10 хүртэл үнэлэх, Маш муу-Маш сайн/

2018 2019

М.Энхболд Г.Занданшатар

2.9 2.8 2.9 2.83.0 3.1

1

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЦАГ ҮЕ 05 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

“УТАА, УГААРТАЙ ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ ДАВАА, ПҮРЭВ ГАРАГААС БУСАД ҮЕД ӨГӨХГҮЙ” ГЭВ.

» Угаарын хий мэдрэх төхөөрөмж хэвийн ажиллаж буй эсэхийг ногоон гэрлээр нь мэдэх боломжтой. Мөн утаа мэдрэгч LED дэлгэцгүй бол CO мэдэрч буй эсэхийг нь утаанд барьж шалгадаг байна.

» Зай дуусаж, эвдрэл гэмтэл үүссэн эсэхийг нь асаж буй ногоон гэрлээр нь шалгаарай. Хэрэв ногоон гэрэл анивчихгүй байвал төхөөрөмж ажиллахгүй байна гэсэн үг.

» Төхөөрөмж суурилуулах хамгийн тохиромжтой байршил бол унтлагын өрөө юм. Учир нь унтаагаараа угаартаж буй тохиол долд сэрэх магадлал бага байдаг тул өөрт ойр газар мэд рэгчээ байршуулснаар дохиолол илүү чанга сонсогдоно.

Энэ нь хариуцсан төрийн байгууллагын зөвлөмж биш бөгөөд ШУА-ийн мэргэжилтэн, худалдааны төвийн ажилтан, цахим сайт дахь барааны танилцуулга зэрэг эх сурвалжаас цуглуулсан мэдээлэл юм. █

Угаарын хий 30 ppm-ээс дээш гарвал мэдрэгчийн дохиолол дуугардаг

Монгол Улсын стандартаар угаарын хийг 53 ppm-д хязгаарладаг бөгөөд үүнээс илүү гарвал аюултай гэж үздэг

О.Даваасүрэн, ЗГМ сонин

Ул а а н б а а т а р ы г утаанаас салгах ажлын золиосонд 11 хүн алтан амиа алдаж, 2000 орчим

хүн угаартаж, эрүүл мэндээрээ хохироод байна. Нийслэлээс иргэдээ хамгаалахын тулд угаарын хий мэдрэх төхөөрөмж үнэгүй суурилуулах шийдвэрийг өнгөрсөн аравдугаар сард гаргасан ч тус төхөөрөмжийг хэзээ хэрхэн тарааж, яаж ажиллуулах талаар заавар, зөвлөмж сураггүй.

Угаартсан дуудлагын тоо, нөхцөл байдлын талаар нэг амаар дуугарах үүднээс Нийслэлийн шуурхай штабаас мэдээлэл өгдөг байснаа саяхнаас “амыг нь барьжээ”. Энэ сарын 17-нд нэгэн гэр бүл угаартаж, дөнгөж ой гарантай бяцхан хүү хорвоог орхисон хэргийн дараа хэвлэлийнхнээс бүх мэдээллийг тас нуухаар

зохион байгуулалт, сэтгэл дутаж, угаар мэдрэгчээ хоёр сараар хоцроосон шигээ зааварчилгааг мөн хавраас л жигдрүүлж өгөх гээгүй байлтай. “Угаар мэдрэгчийн зай нь дууссан, эсвэл бохирдсоноос болж ажиллагаагүй болсон байжээ” гээд дараагийн золгүй явдлын араас тайлбарлаад сууж байхыг хармааргүй байна. Тиймээс манай сонин угаарын хий мэдрэх төхөөрөмжийн талаарх мэдээллийг бусад эх сурвалжаас хүргэж байна.

шийдсэн бололтой. Угаар мэдрэгч (детектор)

суурилуулж эхэлсэн талаар сонсогдож, түүний стандарт, хэрэглэх зааврыг олон нийтэд түгээх гэсэн боловч албаныхан мөн л “амаа үдүүлсэн” байв. Агаарын бохирдолтой тэмцэх газрынхнаас лавлахад “Утаа,

угаартай холбоотой мэдээллийг даваа, пүрэв гарагт дарга нар нэгдсэн байдлаар өгөх шийдвэр гарсан. Тиймээс тэдгээр өдөр хэвлэлийн хурлын үеэр угаар мэдрэгчийн талаар лавлах боломжтой” гэсэн юм.

Сайжруулсан түлш түгээхээс өмнө хэрхэн ашиглах заавар-

чилгаа, мэдээлэл өгөөгүйн улмаас олон хүн амь насаа алдсан харам-салтай тохиолдол гарсаар байхад одоо тараах гэж буй угаарын хий мэдрэх төхөөрөмжөө ашиглах заавар, гарах эрсдэлийн талаар сануулж мэдээлэх нь төрийн үүрэг баймаар. Харамсал тай нь хариуцсан албан тушаалтнуудын

Монгол эрдэмтэд угаарын хий мэдрэх төхөөрөмж бүтээжээ

Үнэгүй тараах угаар мэдрэгч Аlibaba-д $10-15 үнэтэй байна

ШУА-ийн Физик, технологийн хүрээлэнгийн эрдэмтэд агаар дахь угаарын хийг мэдрэх төхөөрөмжийн туршилтын загварыг зохион бүтээжээ. Тус төхөөрөмж нь LCD дэлгэц дээр угаарын хийн хэмжээг ppm нэгжээр харуулах бөгөөд хорт хийн хэмжээ зөвшөөрөгдөх тооноос их гарсан тохиолдолд дохио өгдөг аж. Энэ талаар

тус хүрээлэнгийн Хэрэглээний физикийн салбарын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Наранбат “Бид угаарын хий мэдрэх багажаа CO-ийн хэмжээ 60,000 мкг/м3-ээс дээш буюу 53 ppm байх үед сигнал өгөхөөр бүтээсэн. Энэ нь угаарын хийн хүлцэх хэмжээний Монгол Улсын стандарт юм. Бид зөвхөн

UL сертификат бүхий угаар мэдрэгчийн ажиллах горим

PC mall-д угаар мэдрэгчийг ^19 мянгаар худалдаалж байна

Стандарт шаардлага хан-гасан, UL сертификаттай, зайгаар ажилладаг угаарын хий хэмжигчийг гадаад худалдааны сайтуудаар 26-56 ам.долларын үнэтэй худалдаалж байна.

Тус төхөөрөмж нь зөвхөн угаарын хий төдийгүй утаа, гал зэргийг мэдэрч, хэмждэг давуу талтай. Түүнчлэн төхөөрөмж ажиллаж буй тохиолдолд улаан гэрэл асаж мэдээлдэг

бол ямар нэг саатал гарсан үед гэрэл унтардаг байна. Төхөөрөмжид зориулалтын зай хийдэг бөгөөд нэг зайгаа нэг жил хэрэглэх боломжтой гэнэ.

Угаарын хий мэдрэгчийг худалдааны төв болон хувь хүмүүс худалдаалах болжээ. Тухайлбал, PC mall худалдааны төвд CO мэдрэх төхөөрөмжийг 19 мянган төгрөгөөр борлуулж байна. Тус худалдааны төвийн менежер

Д.Гантулга “Манай дэлгүүр аравдугаар сараас угаарын хий мэдрэх төхөөрөмжийг зарж эхэлсэн. Энэхүү мэдрэгч нь гурван ширхэг хуруу зайгаар ажиллах бөгөөд зайгаа сард нэг удаа солих шаардлагатай.

Хэвийн ажиллаж байх үед 30 секунд тутамд ногоон гэрэл асах бөгөөд ажиллагаа саатсан бол гэрэл асахаа болино. Харин угаарын хийн хэмжээ хүлцэх хэмжээнээс их болсон үед улаан гэрэл асаж, дуут дохио өгнө” гэв.

“Гэр хорооллын иргэдэд PA-002W маркийн угаарын хий мэдрэгч төхөөрөмжийг БНХАУ-ын Гуандун мужийн Шэньжэнь хотоос авч суурилуулна” гэж хоёр долоо хоногийн өмнө мэдээлсэн. Тус төхөөрөмжийг Аlibaba цахим

худалдааны сайтаар 10-15 ам.доллараар худалдаалж буй бөгөөд угаарын хий 30 ppm-ээс дээш гарсан үед дохио дуугардаг. Түүнчлэн уг төхөөрөмжид тусгай зориулалтын зай ашиглах хэрэгтэй аж.

УГААРЫН ХИЙ ИХ ҮЕД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭГэрийнхээ

хаалга цонхыг

онгойлгож, агаар оруулах

CO хүлцэх хэмжээнээс их болсон тухайн орчныг орхих, салхинд гарах

Хэрэв угаарын хийд хордсон бол эмнэлэгт

яаралтай хандах

УГААРЫН ХИЙ МЭДРЭХ ТӨХӨӨРӨМЖИЙГ АШИГЛАХ ЗААВАР

туршилтын загвар л хийсэн тул үйлдвэрлэх өртөг, худалдаалах үнийг тодорхой болгоогүй байна” хэмээлээ.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ06 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ҮЗЭЛ БОДОЛ

Өрхөд орж ирж байгаа мөнгөөр хичнээн хэмжээний бараа үйлчилгээ худалдан авч чадаж байгаа боломжийг өрхийн орлого гэдэг

Монголын амьд-ралын ѳнѳѳгийн байдал тѳлвийг эдийн засаг, нийгэм, улс тѳр,

ёс зүй гэсэн дѳрвѳн чиглэлд авч үзэж болно. Цаг хугацааны хувьд ѳнгѳрснийг биш яг ѳнѳѳдрийг авч үзэхийг урьтал болгох ёстой юм. Учир нь миний удаа дараа хэлээд байдаг каузал судалгаа нь ѳнгѳрсний алдаанд дүгнэлт хийж ирээдүй рүү зүглэхийг хүлээн зѳвшѳѳрдѳггүй, харин ѳнѳѳдрийн байдлыг нарийн судалж тэндээс маргааш орж ирэх нѳхцѳл шалтгааны тѳлѳв байдлыг гаргаж ирэхэд чиглэгддэг, энэ бол их чухал. Энэ нь ѳнгѳрсний алдааг үгүйсгэж байгаа явдал огт биш, нэг талаас ѳнгѳрсѳн үйл явц нь түүх судлаачдын ажил, нѳгѳѳ талаар одоог илүү судлах нь ирээдүйг зѳв тодорхойлох хүчин зүйл байдагтай холбоотой юм. Учир нь ирээдүй цагийн фундамент нь өнгөрсөн цаг дотор байж чадахгүй, тийм байж болохгүйд л хамаг учир нь байгаа юм. Каузал учир шалтгааны хэлхээ нь одоог алгасан өнгөрснийг ирээдүйтэй холбох нөхцөл байхгүйг заадаг, ийм л бодит зүй тогтолтой! Тэгэхээр өнгөрсний алдааг засч үүндээ дүгнэлт хийгээд ирээдүй рүү хандана гэж бодож янз янзын төлөвлөгөө хийсээр ирсэн нь бүгд бүдүүлэг алдаа байжээ. Гэхдээ ѳнгѳрсѳн цаг, ер нь аливаа цаг нь харьцангуй байдаг учраас зарим туулаад ѳнгѳрсѳн цаг дотор болсон үйлийг янз янзын нѳхцѳл орон зайд нѳхцѳлт байдал дор шилжүүлэн тавьж хооронд нь харьцуулж “яагаад” гэдэг асуултанд хариулах шаардлага мэдээж гарна, энэ нь бас л каузал арга мѳн. Турайлаад, регресс, чимээгүйн цаг, прогресс гэсэн орон зайг нийгмийн амьдралын уналт, шударга ёсны тѳлѳѳ тэмцлийн хүрээнд аваад үзье л дээ. Үүний тулд эхлээд нийгмийн амьдралын эх үүсвэр нь юу юм, шударга ёс гэж юуг хэлээд байна, энэ хоёр чухал ухагдахуун хаана, хэрхэн огтлолцож байна гэдэг талаархи ойлголтын зѳрүүг углуургаар нь задлаж үндсээр нь эргүүлж тавих ёстой, ингэхгүйгээр шударга ёсны тѳлѳѳ гэх бүх тэмцэл нуран унасаар байх болно.

Уналтыг дан ганц эдийн засгийн ухагдахуунаар хязгаарлан ойлгох нь буруу, нийгмийн амьдрал, төрийн удирдлагын системын уналтыг нэн тэргүүнд судалж цаг тухай бүрт нь учир шалтгааныг олж дүгнэлт хийдэг байх ёстой.

Нийгмийн амьдралын түвшинг өнөөдрийг хүрэл буруу тодохойлсоор ирсэн, амьдралын

И.Цэрэнхүү, Социологич памфлет нийтлэлч

ухагдахуун дээрээ ойлголтын зөрүү санаатай гаргадаг, “шударга ёсны төлөө тэмцсэнээр юу хожих юм” гэж хэлдэг төрийн түшээ хүртэл байна. Ингээд бодохоор нийгэм зүйн түлхүүр утга, ухагдахууны хүрээнд ойлголтын зөрүү дэндүү их байна гэсэн дүгнэлт гарч байна. Ийм их ойлголтын зөрүүн дотроос зөв үзэл баримтлал гарч, асуудал зөвөөр шийдэгдээд явна гэдэг нь ногоон хурганы арьсаар сэгсүүргэн дээл хийж өмсөхтэй л зүйрлэж болохоор юм, ерөнхийдөө худлаа, тийм боломж үнэндээ байхгүй ээ!

ЧИМЭЭГҮЙ ЦАГ

Уналтнаас шууд хөгжил рүү орох арга механизмыг хэн ч олж тогтоогоогүй, учир нь тийм боломж байхгүй. Тухайлбал, манай нийгмийн амьдрал бүхэлдээ уналтын процесст байна. Энэ бол муу нөхцөл байдал, ийм нөхцөлд шууд л хөгжил яриад модул гаргахыг оролдоод байгаа нь том алдаа. Регресс байгаа л бол прогресс руу шилжих боломж

хомс байна гэсэн үг, ингэхээр шил-жилтийн үе заавал байна, эхлээд унал-тыг тогтоох ёстой, үүнийг л чимээгүй (дүлий) цаг гээд байна. Унаж яваа бие тийг шууд өргө-нө гэвэл асар их хүч шаардагдана, байгалийн хуулиар бараг л боломжгүй, эхлээд хүчтэй уналтыг тогтоон барих, дараа нь өргөхтэй зүйрлүүлж болох юм!

Хамгийн зөв гарц нь эхлээд нийгмийн амьдралын түвшингийн уналтыг зогсоох ёстой. Гол нь цалин нэмэхэд биш, өрхийн мөнгөн орлогыг нэмэгдүүлэхэд байдаг хүч хөрөнгөө дайчлах ёстой. Үүний тулд өрхийн үйлдвэрлэл, бичил бизнесс, ажлын байр, том хөрөнгө оруулалтыг дагуулан диверсификаци хийх, хууль зөрчөөгүй, хүний эрхэнд заналхийлэл учруулаагүй л бол профит олох бүх аргыг чөлөөтэй тавих (эмсийн хүрээлэн, казино,

өөрчлөгдөж байгаа, цаашид ямар хандлага гарч ирж байгааг улс тѳрийн коньюнктур гэгчээр тодорхойлж болно.

Улс төрийн коньюнктур буюу цагийн нөхцөл байдлыг томьёолон гаргаж ирэхийн тулд өнгөрснийг судлах шаадлагагүй, каузал арга хэрэглэн өнөөдрийг судлах ёстой. Өнөөдрийн улс орны амьдрал нь нэгэнт суурийг нь гаднаас тавиад өгчих сөн турбокапитализм буюу хүчирхийллийн системээр нөхцөлдөж байгаа болохоор дахин чанарын өөрчлөлт хийхийн тулд шинэ Үндсэн хууль заавал хэрэгтэй нь ойлгомжтой юм. Давхар турбо-дизель хөдөлгүүртэй машин шиг хүчиндэхгүй бол хөгжих нь бүү хэл арагш ухран мөхөж болох цаг байсан, байсаар ч байна. Ерөөс энэ онолын баримтлалын утга нь энэ. Турбокапитализм нь гурван гол зарчим номлодог.

1. Эдийн засгийн гол тулгуур обьектууд нэг гарт төвлөрөх ёстой. Энэ нь манайхаар Эрдэнэт, Тавантолгой, Оюутолгой.

2. Төрийн удирдлага цэргийн эсвэл намын гарт төвлөрсөн байх ёстой. Улс төрийн альгоритмын зарчим хатуу хэрэгжих ёстой. Манайхаар МАНАН дэглэм.

3. Дундаж давхарга устаж ард түмэн ядууран улс төрийн тэмцэл явуулах чадваргүй болсон байх ёстой. Манайд энэ зарчим дэндүү сайн хэрэгжсэн!

Шилжилтийн үеийг хүндрэл-тэйгээр даван туулсан монголчууд одоо жинхэнэ шинэ Үндсэн хуулиа л цаг алдалгүй батлах ёстой юм.

ТѲЛѲВ БАЙДАЛ, ТААМАГЛАЛ

Цаашдын төлөв байдлыг урьд-чилан дүгнэхийг оролдьё.

1. Сонгуулиар хуучин намууд арагш шидэгдэж шинэ эвслүүд хүч түрэн гарч ирэх байх. Маш ширүүн тэмцэл өрнөнө, нийгмийн дунд үл ойлголцол ч гарч ирэхийг үгүйсгэхгүй.

2. Шударга ёсны төлөө, хуучин системийн эсрэг тэмцэл ширүүснэ. Эх орончдын ялалтаар тэмцэл дуусна. Хуучин барилгын хазгай суурин дээр шинэ байшин барьж болохгүй гэдгийг ойлгосон ард түмэн нэгдмэл идеал дор нягтрана, нэг талдаа гарна!

мөрийтэй тоглоомын газрууд гэх мэт) зэрэг эдийн засгийн девалификаци хийх бүх боломжийг задгай тавих ёстой. “Соц” системд байсан, өнөөдөр тултал хөгжсөн Польш зэрэг орнуудын замналыг судлахад анхандаа төвөгтэй асуудлууд гардаг, соёл иргэншил хөгжихийн хирээр тэр нь хумигдчихдаг юм билээ.

Хѳгжил цэцэглэлтэд хүрэх цорын ганц арга нь Шинэ Үндсэн хуулийг ард түмнээрээ сайтар хэлэлцүүлэх шаардлагыг хангах явдал байсан, харамсалтай нь тэгж чадсангүй.

Социалист системээ нураасан орнууд дараа нь капиталист систем рүү орцгоосон. Гэхдээ миний дээр хэлсэн бодит зүй тогтлоор шууд л капитализмын хөгжлийн зарчмуудыг аваад хэрэглэх боломж байгаагүй, бүгд шилжилтийн үеийг дамжсан. Шилжилтийн үеийн онол арга зүйн үндэслэлийг АНУ-д төвтэй нийгмийн ухааны хүрээлэнгүүд боловсруулан гаргасан байдаг юм. Чанарын шинэ системд шилжих арга зүй, зарчмын үндэслэлүүдийг нэгтгэн Харвардын их сургуулийн багш, пентагоны Зөвлөх Э.Люттваак Turbocapitalism хэмээх гарын авлагыг гаргасан байдаг. Энэ бүтээлд “хурдасгасан капитализм”-ын онолын томьёолол, арга зүйн үндэслэлүүдийг тусгасан байгаа. Шилжилтийн үеийн түргэсгэсэн капитализмыг Э.Люттваак 15-20 жилээр тооцоолсон байдаг юм. Тэгэхээр манай улс 2010 оноос хэтрүүлэхгүйгээр шинэ Үндсэн хуулиа батлан хөгжил рүү шаламгайлан орох ёстой байлаа. Гэвч манай улс төрчид цолтой “балваанууд” үүнийг ухаарч ойлгосонгүй. Эрдэмтэд судлаачид шинэ Үндсэн хуулийн үзэл баримтлалыг маш хүчтэй тавьж байсан боловч авч хэлэлцэлгүй байсаар Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт гэгч инээдтэй баримт бичгийг ард түмнээс огтхон ч асуулгүй хүч түрэн баталлаа. Хэрэгжих эсэх нь тодорхойгүй.

Социализмаас капитализм руу чанарын шилжилт хийх нь эволюцийн шинжтэй үйл явц мөн. Шилжилтийн энэ цаг хугацаанд манай улс яаж шүү амь зогоож,

түвшингийн суурь үзүүлэлт нь цалин хөлс юм шиг ярьж ухуулсаар байгаа. Тодорхой хүрээнд, салбарт цалин хөлсний өсөлтийг голлож авч үзэхийг үгүйсгэхгүй. (эмч, багш нарын цалин ч гэдэг юм уу) Цалин хөлс нэмэгдүүлэх асуудлыг ярихдаа төсвийн боломжийг суурь үзүүлэлт болгодог нь буруу. Индексчлэл ярих ёстой юм, бусад бүх оронд энэ зарчмыг баримталдаг. Өнгөрсөн 30 жилд эдийн засгийн өсөлтийг суурь үзүүлэлт болгон жил бүр индексчлэл хийсэн бол өнөөдөр эмч багш нарын цалингийн доод хэмжээ 2.6 сая төгрөгт хүрчихсэн байх ёстой байв. Эдийн засаг макро түвшиндээ өсөөгүй нэг ч жил байдаггүй юм, хөдөлмөрчин ард түмэн үүрэгт ажлаа сайн гүйцэтгэж иржээ гэсэн үг. Тэр өсөлтийг цалин хөлсөнд нэг ч удаа шингээгээгүй явж ирсэнийг нь харин төсвийн хулгай тэвчишгүй хэмжээнд хүрсэн гэж үзэх үндэслэлтэй!

Нийгмийн амьдралын түвшингийн хэмжүүр нь цалин хөлс биш, энэ бол буруу ойлголт. Нийгмийн амьдралын суурь үзүүлэлт нь өрхийн бодит орлого юм. Өрхөд орж ирж байгаа мөнгөөр хичнээн хэмжээний бараа үйлчилгээ худалдан авч чадаж байгаа боломжийг өрхийн орлого гэнэ. Энэ үзүүлэлт байнгийн уналттай явж ирсэн. Үүнийг ерөөсөө ярьдаггүй юм, сонгуулийн жил бүүр ч ярихгүй биз ээ. Эндээс харахад, ойлголтын энэ мэт зөрүүнүүдийг нэг мөр шийдэхгүйгээр хүн амыг ядуурлаас гарган нийгмийн амьдралын түвшингийн уналтыг саармагжуулан зогсоох арга байхгүй гэсэн дүгнэлт зүй ёсоор гарч байгаа юм. Ядуурлын гол шалтгаан нөхцөл нь нийгмийн баялаг, үндэсний бодит орлогын шударга бус (тэгш бус биш) хуваарилалт юм. Ерөөсөө үүнийг л товчхондоо шударга бус ёс гээд байна л даа! Гэтэл “шударга ёс”

Эдийн засаг макро түвшиндээ өсөөгүй нэг ч жил байдаггүй юм. Тэр өсөлтийг цалин хөлсөнд шингээхгүй явж ирсэнийг төсвийн хулгай тэвчишгүй хэмжээнд хүрсэн гэж үзэх үндэслэлтэй.

Өнөө цагийн улс төрийн коньюнктур

Нүүрсээ халаад нүүгэлтсэн утаа-наас салах гэсэн биш өнгөрсөн хэдэн жил барим-

талсан гол бодлогоо орвонгоор нь эргүүлэх шахлаа. Өмнөх жилүүдэд гэр байшингаа дулаал, битүүмжлэлээ сайжруул, “тэвнийн чинээ нүхээр тэмээн чинээ жавар ордог” гэсэн үгсийг тоть шиг давтаж асан төр өнөө жилээс ардын сургаал алдаатай байсныг батлахаар чармайж байна.

Засгийн газар, Нийслэлийн захиргаанаас гэр хорооллын хашаа, булан дээр “Гэр, байшиндаа агааржуулалт хийцгээе” хэмээн сурталдах боллоо. Үүний цаад агуулга гэр байшин тань битүүмжлэл муу байх тусмаа сайн гэсэн сануулга өгөх аж. Бүр ухаж ойлговол нар сар харагдах тусам насны тоо үргэлжилж, амьд гарах магадлал өндөр шүү гэсэн “анхааруулах тэмдэг” болно. “Гэр, байшиндаа агааржуулалт хийцгээе” гэсэн лоозон угтаа “Тэмээн чинээ жаврыг тэвний нүхээр оруул” хэмээснээс ялгаагүй. Цонх, хаалгаа нээ гэх агуулгаар ойлговол агаар бус угаар орох учраас ухаанд буухгүй байгаа юм. Тэртээ тэргүй гэр хорооллынхны гэр байшингийн битүүмжлэл муу байгааг олон талын судалгаа нотолсоор байтал

ийн “шордох” нь доромжлол мэт. Барилгын эрчим хүчний

хэмнэлтийн төвийн судалгаагаар гэр хорооллын байшинд амьдардаг өрхүүдийн 66 хувь нь агаарын битүүмжлэл муу сууцанд амьдарч байгаа гэсэн дүгнэлт хийжээ. Эл дүгнэлтийг Европын холбооны санхүүжилттэй төслийн хүрээнд нийслэлийн дөрвөн дүүргийн өрхөд хийсэн судалгаанд тулгуурлан гаргасан байна.

Мөн “Ger Community Mapping Center”-ийн хийсэн судалгаанд оролцогчдын тэн хагас нь гэр байшингаа дулаалах нь агаарын бохирдлыг бууруулах, түлш хэмнэхэд ямар нөлөөтэйг мэдэхгүй гэжээ. Эдгээр судалгаа агаарын бохирдлыг бууруулахаар өмнөх жилүүдэд авсан арга хэмжээ үр дүн багатай болсныг илтгэнэ. Түүн дээр агааржуулалт хийе, нүх сүв гаргая гэдэг сурталчилгааг нэмбэл бүр ч талаар болно. Өөрөөр

хэлбэл агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд дулаалгаа багасгая гэсэн нь өмнөх олон арга хэмжээг шал хэрэггүй төсөл хөтөлбөр болгон хувиргалаа. Нийслэлийн удирдлага, төрийн бус байгууллагууд дээвэр, туурга, дулаалгын материал тараадаг төсөл, хөтөлбөр ч таг чиг болжээ. Түүнийг дагаад богино хугацаанд хэрэгжүүлэх бодлого ч сулрав.

2017 онд болсон Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний чуулганаар төрөөс хэрэгжүүлэх урт, богино хугацааны бодлогыг тодорхойлсон дөрвөн зүйл, 22 заалттай зөвлөмж гаргасан ч бүрэн хэрэгжсэн ажил алга. Урт хугацаанд гэр хорооллыг орон сууцжуулж, дагуул хотуудыг бий болгох хөтөлбөрийг гол болгосон бол ойрын хугацаанд хэрэгжүүлэх долоон зүйл бүхий бодлого баталсан юм. Нэн түрүүнд нь “Дулаан алдагдлыг багасгаж, айл өрхөөс гарах агаарын бохирдлын хэмжээг бууруулах зорилгоор үндэсний үйлдвэрийн дулаалгын материалаар гэр, байшингаа дулаалах, уг ажлыг төр засгаас бодлогоор дэмжсэн хүүгүй зээлийн тогтолцоог бүрдүүлэн хамруулах, үүгээр дамжуулан агаар, орчны бохирдол үүсгэгчийн хариуцлагыг шинэ шатанд гаргана” хэмээх заалт бий.

Олон жил гэр байшингаа дулаал гэсэн уриалга гаргаж байснаа гэнэт битүүмжлэл сайн байх нь

аминд халтай гэсэн агуулгатай анхааруулга лоозон босгохоор хэн ч гайхна. Эрүүл мэндийг нь “идэж” байгаа агаарын бохирдлын эсрэг олигтой хөдөлдөггүй, гаргасан бодлого нь хол явахгүй хувирдгийг олон улсын байгууллагууд ч гайхаж буй биз. Дэлхийн банкны хөрөнгөөр дээвэр туурга тарааж Цэвэр агаар сангаа дампууруулсан улсад Мянганы хөгжлийн сангийн санхүүжилтийг сайжруулсан зуух нэрээр үр дүнгүй зарцуулах гайхам амархан байсныг өнгөрсөн жилүүдэд өрнөсөн өмч шамшигдуулсан дуулиан шуугиан илт харуулсан. Одоо төсвийн х ө р ө н г ө ө “дэнчинд” тавьж, сайжруулсан түлш шахаж буй бодлого нь хэр хол явахыг гаднын байгууллагууд санаа зовнин ажиглаж байна.

Мөн төвлөрлийг сааруулах талаар төө ч алхаагүй байгаа нь гаднынхны гайхширлыг барж байгаа. Өнөөдөр нийслэлийн хүн амын 60 хувь буюу 800 мянга гаруй хүн гэр хороололд амьдарч, 2025 онд нийслэлийн иргэн 1.9 сая болж өсөх тооцоо гарчихаад байхад төвлөрлийн эсрэг дорвитой хөдлөхгүй байгааг гайхахаас

аргагүй. Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний чуулганаас “Нийслэлийн төвлөрлийг сааруулах, дагуул хотуудыг хөгжүүлэх, нүүлгэн шилжүүлэх, гэр хорооллыг дахин төлөвлөх, нийслэлийн ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх талаар эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх”, “Хөдөө орон нутагт шилжин суурьшиж буй иргэн, аж ахуйн нэгжийн хөдөлмөр, бизнес эрхлэлтийг бодлогоор дэмжих, урамшууллын

м е х а н и з м ы г бий болгох” гэх зэргээр бодлогоо т о д о р х о й л с о н . Х а р а м с а л т а й нь хэрэгжүүлэх хөтөлбөр бүү хэл эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх хуулийн төсөл ч боловсруулаагүй байна.

Мөн дулаалгаа сайн хийж, угаар

мэдрэгчээ ашиглаарай гэхийн оронд агааржуулах нүх олон байх тусмаа аминд өлзийтэй гэсэн агуулгаар лоозогнох нь гайхалтай тэнэглэл ажээ. Харин ганц сайрхах амжилт нь дээвэр, туурга тарааж дундаас нь мөнгө завшдаг шахааны бизнес хумигдсан байна. Аливаа зүйл муудах тусам сайжрах тийшээ ханддаг хэмээх афоризмыг бодитоор ойлгуулсан сайн жишээ болсныг ч төгсгөлд нь шигтгэе. █

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) 07

Гэр байшингийн битүүмжлэл муу байх нь аминд өлзийтэй гэсэн агуулга бүхий лоозон гаднынхны гайхширлыг төрүүлж байна

Агаарын бохирдлын эсрэг бодлого алдагджээ

Б.Гарьд, ЗГМ сонин

“ГЭР, БАЙШИНДАА АГААРЖУУЛАЛТ ХИЙЦГЭЭЕ” ГЭСЭН ЛООЗОН УГТАА “ТЭМЭЭН ЧИНЭЭ ЖАВРЫГ ТЭВНИЙ НҮХЭЭР ОРУУЛ” ХЭМЭЭСНЭЭС ЯЛГААГҮЙ.

Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний чуулганаас гаргасан бодлогууд хэрэгжихгүй байна

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ08 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

ЗГМ: ТОВЧХОН АРИЛЖАА

Монголын хөрөнгийн бирж мягмар гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 25 компанийн 844,448 ширхэг хувьцаа арилжлаа.

ДУУДЛАГА ХУДАЛДАА

21.2Сая ам.доллар. Гадаад валютын дуудлага худалдаагаар төв банк 21.2 сая ам.доллар зах зээлд нийлүүллээ.

УУЛ УУРХАЙУлсын хэмжээнд хайгуулын 1139 ширхэг тусгай зөвшөөрөл байгаа нь нийт газар нутгийн 3.7 хувийг эзэлж байна.

ГАЗРЫН ТОС

335.6Тэрбум төгрөг. Улсын төсөвт энэ онд газрын тосны орлогоос 335.6 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлнэ.

БАНК, САНХҮҮАж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл өнгөрсөн сарын эцэст 18.2 их наяд төгрөг болж, жилийн өмнөх үетэй харьцуулахад 1.4 их наяд төгрөгөөр өсжээ.

ЭДИЙН ЗАСАГ

Австрали, Индонези алдагдлаа нөхөх үүднээс нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлэхээр зэхэж байна

ШИНЭ ОНООРОО НАЙЗ НӨХӨД, ААВ ЭЭЖ, ДАРГА ЗАХИРАЛ ЭРХЭМ ХҮМҮҮСДЭЭ ӨГӨХ ХАМГИЙН НАНДИН БӨГӨӨД ХҮНДЭТ БЭЛЭГ

Манай үндэстний түүх бичлэгт эргэлт хийсэн Баабарын Монголчууд: Нүүдэл суудал бүтээл анх 1996 онд олны хүртээл болсон. 1999 онд Кэмбрижийн Их сургуулийн хэвлэлийн газраас эрхлэн англи хэлнээ, 2010 онд орос хэлнээ тус тус хөрвүүлэн хэвлэснээр, дэлхий нийтийн хүртээл болсон. Одоо энэ бүтээлийг франц, испани, солонгос хэлээр орчуулан хэвлэх санал ирснийг бодолцоод зохиогч номоо бараг цоо шинээр бичихээр шийдэн дөрөв дэх хэвлэлийг уншигчдадаа хүргэсэн нь агуулга багтаамжийн хувьд 1996 оны анхны хэвлэлээс дөрөв дахин олон буюу 1700 орчим эшлэлтэй болсон бөгөөд 1500 гаруй зургаар нэмж баяжуулжээ. Өдгөө дэлхийн өнцөг булан бүрт их, дээд сургуулиудад Монголын түүхийн судалгааны гол сурвалж болж байгаа эл бүтээл бүхэлдээ Монголын ХХ зууны түүхийг өгүүлдэг. Номын нэгдүгээр бүлэгт нэн эртнээс ХХ зуун хүртэлх Монголын түүхийг

тоймчлон харуулжээ. Энэ хэсэг Өрнөдийн болон Хятад, Оросын эрдэмтэн, түүхчдийн судалгаанд тулгуурласан байна. Хоёрдугаар бүлэг нь 1911 онд Монгол тусгаар тогтнолоо сэргээснээс эхлээд 1924 онд Бүгд найрамдах улс болсон үеийг, гуравдугаар бүлэг Монгол улс “дэюри” тусгаар тогтнолоо зөвшөөрүүлсэн 1946 оныг хамрах бөгөөд дөрөвдүгээр бүлэгт нүүдэлчид хэрхэн иргэншсэн, хотожсон, коммунжсан, ардчил-сан тухай, мөн 1992 онд шинэ Үндсэн хуулиа баталсан тавь шахам жилийн намтрыг тус тус өгүүлжээ.

“Монголын түүх” ном нь тусгай зориулалтын хайрцаг, тусгайлан хэвлэсэн уут савлагаа бүхий, сэхээтэн гэр бүл, айл өрхийн соёл боловсролын бэлгэдэл болсон оюуны үнэт бүтээл юм.

Лавлах утас: 88001044Хэмжээ: 240х305Хуудасны тоо: 1114, 4 боть /арьсан хавтастай/

8Австрали, ОХУ, Монгол, Энэт-

хэг, Индонез тэргүүтэй орнуудад дээрх мэдээлэл ихээхэн сөрөг байх нь дамжиггүй. Эдгээр ор-нууд Хятадын зах зээлд нүүрсээ тасралтгүй их хэмжээгээр нийлүү лэхээр хоорондоо өрсөлдөж буй. Тэгвэл импорт хумигдах хэрээр зах зээлийн өрсөлдөөн улам ширүүсэхээр байна. Дэлхийн нүүрсний гол худалдан авагч улс энэ оных шиг өгөөмөр заг нах гүй нь. 2020 онд хилийн чанадаас авдаг хэмжээгээ багас-гаад зогсохгүй дотоодын нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж байгаа нь зах зээлд нүүрсний илүүдэл үүсгэж болзошгүйг зарим шинжээч урьдчилан анхааруулж байгаа юм. Эрчим хүчний нүүрсний им порт хэдий хумигдах боловч

үүн тэй хамт коксжих нүүрсний ирээ дүй бүрхэг тийш хандаж байна.

Дотоодын нийлүүлэлт өс-сөний улмаас Хятадын цэвэр импорт ирэх жил найман хувиар буурч, Австрали, Индонезийн олборлогчдын орлого буурахад хүргэнэ хэмээн Bloomberg intelligence үзжээ. Дэлхийн нүүрс ний зах зээлийг тодорхойлж буй өмнөд хөрш энэ оны 11 дүгээр сарын байдлаар дулааны болон ган төмөрлөгийн 299 сая тонн нүүрс худалдан авсан нь 2018 оныхоос импорт 10 хувиар өссөн үзүү лэлт юм. Тэгвэл Morgan Stanley-ийн тооцооллоор, ирэх жил дотоодын нийлүүлэлт ихэс сэнээр Хятадын дулааны нүүрсний импорт буурахаар байна.

Хятадын импорт багассанаар

Коксжих нүүрсний өрсөлдөөн улам ширүүсэхээр байна

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДИЙН ЗАСАГ 09 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

Азид эдийн засгийн өсөлт саарч, 2019 онд тонн нь 79 ам.доллар орчим үнэтэй байсан далайгаар тээвэрлэдэг нүүрс дунджаар 66 ам.доллар хүртэл буурна хэмээн тус банк үзжээ. Хятадын эрчим хүчний нүүрсний олборлолт жилийн өмнөхөөс 4.5 хувиар өссөн байна. Энэ жилийн хувьд Хятадад нүүрсний шинэ уурхайнууд нэмэгдэж буйтай холбоотойгоор олборлолт ийнхүү өсжээ. Citigroup-ийн тооцооллоор, ирэх оноос жилийн гарц нь 100-150 сая тонноор нэмэгдэх төлөвтэй байна. Дотоодын олборлолт нэмэгдэх нь импортыг хязгаарлах бодлоготой холбоотой юм.

Дулааны буюу эрчим хүчний нүүрсний импорт хумигдах хэрээр Австрали, Индонези алдагдлаа ган үйлдвэрлэлийн үндсэн түүхий эд коксжих нүүрсээр нөхөх төлөвлөгөөг энд дурдахгүй өнгөрч боломгүй. Эрчим хүчний нүүрснээс олох ашгаа алдахгүйн тулд коксжих нүүрсний хэмжээгээ нэмэх нь ямар ч бизнесийн хийх алхам. Далайн тээврээр өртөг багатай нүүрс нийлүүлэх нөөц боломж нь Австрали, Индонези улсын аль алинд нь бий. ОХУ-ын хувьд мөн адил байр сууриа алдах бус лавшруулах гэж үзнэ. Харин манай улсын хувьд авто замаар нүүрсээ тээвэрлэх бөгөөд байгаа нөөц боломжоо эцэст нь тултал ашиглаж буй.

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

ДЭЛХИЙН НҮҮРСНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛИЙГ ТОДОРХОЙЛЖ БУЙ ӨМНӨД ХӨРШ ЭНЭ ОНЫ 11 ДҮГЭЭР САРЫН БАЙДЛААР ДУЛААНЫ БОЛОН ГАН ТӨМӨРЛӨГИЙН 299 САЯ ТОНН НҮҮРС ХУДАЛДАН АВСАН НЬ 2018 ОНЫХООС ИМПОРТ 10 ХУВИАР ӨССӨН ҮЗҮҮ ЛЭЛТ ЮМ.

Гэтэл коксжих нүүрсний ний-лүүлэлт нэмэгдэх хэрээр үнэ буу рах, улмаар энэ нь манай улсын төсөвт хүртэл ихээхэн халгаатай болж мэдэхээр байна. Монгол Улс энэ оны эхний 11 сарын байдлаар 47.87 сая тонн нүүрс үйлдвэрлэсэн бөгөөд үүний 34.8 сая тонн чулуун нүүрс экспортолж, 2.9 тэрбум ам.долларын орлого олжээ.

Харин зах зээлийн нөхцөл байдал дээрх байдлаар өөрчлөгдсөнөөр одоогийн үнэ, хэмжээнд хэр өөрчлөлт гарахыг харах л үлдлээ.

Зах зээлд илүүдэл үүсвэл одоогийн нүүрсний үнэ байгаа түвшнээсээ уруудна гэсэн үг. Ийм нөхцөлд компаниудын ашиг орлого буурах, төсөвт тооцсон орлого хүртэл доголдох эрсдэлтэй билээ. Тухайлбал, манай улсын хувьд ирэх жил 42 сая тонн нүүрс борлуулж, үүнээс 1.4 их наяд төгрөгийн орлого олохоор тооцоолсон. Тонн нүүрсний үнийг хамгийн багадаа 75 ам.доллар байна гэж үзсэн. Хятад агаарын бохирдлын эсрэг дэлхий нийтийн санаачилгыг түүчээлэх үүднээс дулааны болон коксжих нүүрний импортын нүүрсний хэмжээгээ хязгаарлах нь 2020 оны төсвийн орлого дутах эрсдэл хэдийн бүрдсэн нь харамсалтай.

Хятадын АНУ-тай хийж буй худалдааны хэлэлцээрт тодорхой шат ахисан үр дүн гарч эхэлж буй. Хятадын эрх баригчид эдийн засгийн удаашралаа сааруулахын тулд энэ онд импортод тогтоосон хязгаарлалтаа түр сулруулсан билээ. Тэгвэл 2020 онд тоглоо-мын дүрэм өөрчлөгдөж, урьдын хатуу чанга бодлого руу өмнөд хөрш аажмаар шилжихээр байна. █

БНХАУ ирэх онд импортоо хумихаар төлөв лөж, дулааны нүүрсний импортоо 25 сая тонноор бууруулахаа мэдэгдлээ.

Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад, нүүрсний экспорт 1.4 сая тонноор их байна. Нүүрсний хилийн дундаж үнэ тайлант хугацаанд 84.6 ам.доллар болж, өнгөрсөн оныхоос ялимгүй нэмэгджээ.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ10 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ЭДИЙН ЗАСАГ

БНСУ-ын Posco компанийн үйлдвэрт дэлбэрэлт болов

ОХУ-аас Герман руу байгалийн хий нийлүүлэх Nord Stream II төсөлд Д.Трамп хориг тавилаа

БНСУ-ын ган үйлдвэр-лэлийн хамгийн том компани Posco-ийн үйлдвэрт 13:14 цагийн орчимд дараалсан хоёр дэлбэрэлт болж, таван хүн гэмтлээ.

Гэмтсэн хүмүүс бүгд үйлдвэрийн ажилчид юм байна. Тэднийг хамгийн ойр байдаг эмнэлэгт хүргэж, гал унтраах ажилд 50 орчим гал сөнөөгч дайчлаад байна. Ослын шалтгааныг тодруулах ажлыг тус компани

гал унтраах албаныхантай хамтран эхлүүлэх гэж байна. Урьдчилсан байдлаар газрын тос алдагдсанаас болсон байж магадгүй гэсэн таамаг байгаа юм. █

ОХУ, Германыг холбосон усан доогуурх байгалийн хий дамжуулах хоолой барих Nord Stream II төсөлд АНУ-ын ерөнхийлөгч Д.Трамп хориг тавьсанд хариу арга хэмжээ авна гэдгээ ОХУ-ын гадаад харилцааны сайд ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд С.В.Лавров илэрхийллээ.

Тэрээр өөрийн улсын ашиг сонирхлыг хөндөхгүйгээр хариу арга хэмжээ авна гэж тодотгосон байна. Үүний улмаас төсөлд тээвэрлэгчийн үүрэгтэй оролцож байсан Швейцарын компани үйл ажиллагаагаа зогсооно гэдгээ илэрхийлсэн. ОХУ-аас Герман руу жилдээ

55 тэрбум куб метр байгалийн хий тээвэрлэх боломжтой тус төсөл 11 тэрбум ам.долларын санхүүжилтээр хэрэгжиж буй. Гүйцэтгэл нь төгсгөлийн шатандаа орж байх үед АНУ-ын талаас ийнхүү хориг тавьж байна.

Ерөнхийлөгч Д.Трамп Европын холбоог байгалийн хий импортлогч улсуудаа төрөлжүүлж, илүү олон болгоход анхаарахгүй байна гэж шүүмжилж байгаа юм. Энэ нь ОХУ-аас өрсөж Европын зах зээлд шингэрүүлсэн байгалийн хийг нэвтрүүлэх гэсэн ашиг сонирхол АНУ-д байгаатай холбоотой гэж ОХУ-ын Төрийн

ОЮУТОЛГОЙН ГЭРЭЭНД МОНГОЛЫН ТАЛЫН

ӨГӨӨЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛНЭО ю у т о л г о й н о р д ы н

ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хамгаалах тухай УИХ-ын тогтоолыг баталсан. Үүнтэй холбоотой Засгийн газар болон хөрөнгө оруулагч талууд 2020 онд хэлэлцээр хийхээр бэлтгэж байна. Монголын талын ажлын хэсгийг Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ ахалж магадгүй гэж УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар мэдээлсэн. 2015 онд байгуулсан далд уурхайн санхүүжилтийн гэрээг сайжруулах, Оюутолгой төслөөс хүртэх Монголын

Т.Элиса, Б.Дашням, Шинжээч

ГАЗРЫН ТОСТӨСӨЛ

эхлэх хугацааг 16-30 сараар хойшлуулж, хөрөнгө оруулалтын зардал 1.2-1.9 тэрбум ам.дол-

л а р а а р ө с ө х төлөв тэй байна. Үүнтэй холбоотой тооцооллыг дөрөв-дүгээр сард танил-цуулж, ирэх оны хоёрдугаар хагаст техник эдийн зас-гийн үндэслэлээ шинэчлэх юм байна.

$1 ТЭРБУМЫГ БОСГОХ IPO

Өөр нэг анхаарал татаж буй төсөл бол “Эрдэнэс

Тавантолгой” ХК-ийн IPO юм. Тус IPO-г ирэх оны эхний

хагаст Хонконгийн хөрөнгийн биржид гаргахаар зорьж буй. Ойролцоогоор нэг тэрбум орчим ам.долларын хөрөнгө татан төвлөрүүлэхээр тооцжээ. “Эрдэнэс Тавантолгой” компани нь 2019 оны эхний 11 сард 13.39 тонн нүүрс экспортолсон тухай Гашуунсухайт боомтын захиргаа мэдээлсэн юм.

ТАВДУГААР САРД ГАЗРЫН ТОСНЫ ҮЙЛДВЭРИЙН

БАРИЛГЫН АЖИЛ ЭХЭЛНЭЭнэтхэг улсын 1.2 тэрбум

ам.долларын нэн хөнгөлөлттэй нөхцөл бүхий зээлээр санхүүжүүлж буй газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн барилгын ажлыг ирэх тавдугаар сард эхлэхээр төлөвлөжээ.

TURQUOISE HILL RESOURCES БОЛОН РИО ТИНТО КОМПАНИЙН ХУВЬД МОНГОЛЫН ЗАСГИЙН ГАЗАРТАЙ ЯРИА ХЭЛЭЛЦЭЭР ХИЙХДЭЭ БЭЛЭН ГЭДГЭЭ ИЛЭРХИЙЛСЭН.

Ирэх онд улсын хэмжээнд 60 орчим тонн уурхайн баяжуулах үйлдвэр ашиглалтад орохоор хүлээж байгаа талаар УУХҮ-ийн яамнаас мэдээллээ.

талын үр өгөөжийг 53 хувиас бууруулахгүй байх, Монголын талын 34 хувийн хувьцааг бүтээг дэхүүн ху-ваах нөх цөлд аль эсвэл ашигт малт-малын нөөц ашиг-ласны төлбөрт оруу лах зэрэг хувил барыг шийд-вэрлэх заалтыг тус гаж өгсөн. Хө-рөнгө оруулагч талаас Монголын талын өгөөжийг нэмэгдүүлэх яриа х э л э л ц э э р и й г хийхэд бэ лэн гэд-гээ илэрхийл сэн.

Мөн гүний уурхайн чулуулгийн тогтцоос болж, олборлолт

Гэрэл зургийг ЗГМ

Жилдээ 1.5 сая тонн газрын тос боловсруулах хүчин чадалтай энэхүү үйлдвэрийг 2023 онд ашиглалтад оруулах юм. Гэхдээ түүхий эдийн нийлүүлэлт дутагдалтай гэж салбарынхан үзэж байна. █

Думын орлогч Дмитрий Новиков хэллээ.

Дональд Трампын засаг захиргааны шийдвэрийг ойлгомжгүй гэж тодотгоод, дотоод хэрэгт хөндлөнгөөс оролцсон үйлдэл боллоо гэжээ.

ОХУ байгалийн хийн нийлүүлэлтийнхээ гуравны нэгээс илүү хэсгийг Европт экспортолж байна. Европын зах зээлд байгалийн хийн нийлүүлэлт эрэлтээ давж илүүдэл үүссэн гэдгийг шинжээчид онцолж байгаа юм. Үүний зэрэгцээ Nord Stream II хоолой ашиглалтад орвол АНУ Европт шингэрүүлсэн хий нийлүүлэх боломжоо алдаж магадгүй ажээ. █

2020 онд “хөдлөх”

мега төслүүд

Ирэх онд уул уурхайн салбарын анхаарлын төвд байх томоохон төслүүдийг онцоллоо

М.Золбоо, Шинжээч

компаниудын зээл авах болом-жийг үгүй хийнэ.

Санхүүжилт татарч, төрийн өмчийн компаниуд дэмжлэг авах боломж багасан, орон нут гийн захиргаадын сан хүү-жүү лэх механизм эрсдэлтэй болж буйтай уялдан БНХАУ-ын оншор, оффшор зах зээлд ирэх онд дефолт ихэснэ хэмээн Triada Capital хедж сангийн хөрөнгө оруулалт хариуцсан захирал Моника Сяо тайлбарлав. Тус улсын эдийн засгийн тулгуур болсоор өдий хүрсэн үл хөдлөх хөрөнгийн компаниудын нөхцөл ч хүндрэх төлөвтэй.

Бусад компаниудыг худалдан авч өөртөө нэгтгэх давлагаа ч компаниудын тайлан тэнцэлд

АЗИ ТИВИЙН ЗАРИМ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТИЙН ЭРЧ СААРАХ ХЭРЭЭР МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО ЧАНГАРАХ НЬ КОМПАНИУДАД ХҮНД ТУСДАГ БОЛЛОО. ДЕФОЛТ ИХЭССЭН НЬ ЦААШИД ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАГЧДЫН ИТГЭЛИЙГ СУЛРУУЛЖ, ЭРСДЭЛТЭЙ КОМПАНИУДЫН ЗЭЭЛ АВАХ БОЛОМ-ЖИЙГ ҮГҮЙ ХИЙНЭ.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДИЙН ЗАСАГ 11 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

Азийн тэргүүн баяны хөрөнгө энэ онд $18 тэрбумаар

арвижлаа

НҮБ Умард Солонгосын ажилчдыг нутагт нь буцаах

тайланг шаардав

Дениз Ви

Дэвид Вайнер

П.Р.Санжай

БНХАУ, Энэтхэгт ком паниудын өр зээл их хэмжээгээр өссөнтэй уялдан ирэх жил дефолт

Ази тивийг бүхэлд нь хамарч болзошгүй боллоо.

Саяхан БНХАУ-ын таваарын арилжааны Tewoo Group бондын төлбөрөө хугацаанд нь төлж чадаагүй нь тус улсын төрийн өмчийн компаниудын сүүлийн 20 жилийн түүхэнд тохиолдож байгаагүй үзэгдэл боллоо. Tewoo Group-д Бээжин дэмжлэг үзүүлэлгүй зөнд нь орхисонтой уялдан хөрөнгө оруулагч нар ирэх жил БНХАУ-ын засгийн газар компаниудад цөөн туслах нь хэмээн таамаглаж байна. БНХАУ-д оншор бондын дефолт энэ 2019 онд үнэмлэхүй өссөнтэй уялдан ирэх жил байдал хүндрэх төлөвтэй.

Ази тивийн зарим эдийн засгийн өсөлтийн эрч саарах хэрээр мөнгөний бодлого чангарах нь компаниудад хүнд тусдаг боллоо. Дефолт ихэссэн нь цаашид хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг сулруулж, эрсдэлтэй

Ази тивийн тэргүүн баян Му-кеш Амбанигийн хувьд 2019 он хийморь гийсэн жил боллоо.

Энэтхэгийн магнат арван-хоёр ду гаар сарын 23-ны байд -лаар хөрөнгөө 17 тэрбум ам.дол лараар арви жуулж нийт хөрөнгө 61 тэрбум ам.долларт хүр гэ сэн нь Азидаа үнэм лэхүй үзүү лэлт болсныг Bloomberg-ийн тэрбумтны жаг саалт ха-руулж байна. Харь цуу лах аваас энэ жил Alibaba Group-ийг үндэслэгч Жэк Магийн хө-рөнгө 11.3 тэрбум ам.дол ла-раар арвижиж, Amazon.com Inc-ийн Жэфф Безосынх 13.2 тэрбумаар хорогджээ.

Амбанигийн Reliance Industries Ltd-гийн хувьцааны үнэ энэ жил 40 хувиар суга өс сөн нь хөрөнгө арвижих үндэс бол лоо. Reliance Industries Ltd нь газрын тос нэрэх,

Гадаад дахь Умард Солон-го сын ажилчдыг нутагт нь бу цаах шаардлага бүхий НҮБ-ын хориг арга хэмжээг хэ зээ нээс мөрдөж эхлэхээ то дорхой мэдээлэхийг АНУ, хол-боот нуу дынхаа хамтаар олон улсын байгууллагын гишүүн улсуудаас шаардаж байна.

Бүр 2017 онд гарсан хэд хэ-дэн шийдвэрийн дагуу НҮБ-ын гишүүн улсууд Умард Со-лон госын ажилчдыг 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 29 гэхэд нутгаасаа гаргасан байх ёстой. Гэтэл энэхүү үүргээ бие-лүүлсэн тухай тайланг за рим гишүүн улс өдий хүртэл ирүү-лээгүй байгааг АНУ, түүний

Хятад, Энэтхэгийн дефолтАзи тивийг хямраана

Шинэ онд Хятадад төрийн тусламж багасаж, Энэтхэгт өр зээл их хэмжээгээр өсөх төлөвтэй.

Эх сурвалж: Bloomberg (2019 оны 12 дугаар сарын 23-ын байдлаар)

БНХАУ-ын оншор бондын дефолт 2019 онд түүхэндээ

байгаагүй аварга өсөв

50

2018 2019

100

150Дефолт болсон оншор бондын хэмжээ (тэрбум юань)

таагүй нөлөөлж байна. Хилийн чанадын хэд хэдэн компанийг өөртөө нэгтгэсэн Shandong Ruyi Technology Group Co бэлэн хувцас үйлдвэрлэгч Их Британийн Aquascutum ком-панийн өрийг төлөх да рамт тай. БНХАУ-ын группийн мэдэлд очоод буй Сингапурт төвтэй MMI International Ltd ч дефолт боллоо.

Энэтхэгт сүүдрийн банкны хямралтай уялдан компаниуд дотоодын валютын болон олон улсын бондын төлбөрөө хугацаанд нь төлж дийлэхээ болив. ArcelorMittal-ийг өөртөө нэгтгэсэн Essar Steel India Ltd дефолт болсон өрийг нь төлнө. Бусад компаниудын хувьд Энэтхэгийн дампуурлын хуулиар активыг нь зарахаар өрийг нь түр хойшлуулаад байна.

“Энэтхэг улс компаниу дын-хаа их хэмжээний өрийг шийд -вэрлэхээр чармайж байгаа ч болж бүтсэн юм одоо гоор алга” хэмээн өрийн бүтцийг ши нэчлэх судалгаа эрхэлдэг Linklaters-ын захирал Дэвид Кидд тайлбарлав.

Зүүн өмнөд Азийн нефть, шатдаг хийн компаниудад газ рын тосны үнийн уналт хүнд дарамт болсон хэвээр. Малайзид дефолт эрс ихэс-сэнтэй уялдан зарим компани зээлдүүлэгчтэйгээ өрийн бүтцээ шинэчлэх яриа хэлэлцээ өрнүүлж эхэлснийг Кидд нэмж дурдсан юм. “Хятадын эдийн засгийн удаашрал, ихэссээр байгаа дефолт нийт бүс нутагт цохилт болно” хэмээн тэрбээр өгүүллээ. █

холбоотон ХБНГУ, Их Британи, Япон зэрэг 20 гаруй улсаас НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн ерөнхийлөгчид хаягласан за-хи далд анхааруулжээ. НҮБ-ын гишүүн бүх улс ирэх гу рав -дугаар сарын 22 гэхэд тай лангаа ирүүлсэн байхыг уг захидалд мөн сануулсан байгаа.

Цөмийн зэвсгийн хөтөлбө-рийнхөө улмаас олон улсын уртын урт хориг арга хэмжээний бай болсон Умард Солонгос нь ажилчдаа гадаадад ажиллуулах замаар Ким Жон Уны дэглэмийг торгооход шаардлагатай хатуу валют олдог.

Оргил үедээ 100 мянга давж байсан гадаад дахь Умард Солонгосын ажилчид хори гийн улмаас сүүлийн жилүүдэд эрс цөөрсөн ч ОХУ, БНХАУ зэрэг зарим улсад байсаар байгаа юм. █

нефть-хи мийн үйлдвэрлэлээс өргөн хэ рэглээний бүтээгдэхүүн, хэрэг лэгчийн салбарт эрчимтэй шил жиж буй Энэтхэгийн конг ло-мерат юм.

Энэт хэг дэх Amazon.com Inc зэ рэг аваргуудтай өрсөлдөх ца хим худалдааны платформ бай гуулах зорилготой Амбани 50 тэрбум ам.доллараар үүрэн хол бооны ком пани байгуулсан нь гу рав хан жилийн хугацаанд Энэт хэгтээ тэргүүлэгч болжээ. Тус компанийн хөрөнгө оруулал-тын ихэнх нь зээлээр хийсэн санхүүжилт байв.

“Мукеш Амбани Reliance Industries-ийн нүүр царайг өөр-чилж газрын тос, шатдаг хийн төдийгүй харилцаа холбоо, жи-жиглэн худалдааны салбарт тэр гүүлэгч болголоо. Удахгүй ца хим худалдаанд ч тэргүүлэгч болгох байх” хэмээн Мумбайд төв тэй TCG Asset Management-ын захирал Чакри Локапррия тайлбарлав.

Шинэ бизнес өдгөө Reliance Industries-ийн орлогын 32 ху-вийг бүрдүүлж байгаа ч ирэх хэдэн жилээс 50 хувь болж өснө хэмээн Амбани бүр найм-дугаар сард мэдэгдэж байлаа. Энэ жил 52 настай Амбани ердөө 2021 оны эх гэхэд группээ өр зээл гүй болгохоор төлөвлөжээ. █

хоёр хүнийг шүтэж, бурханчлан залбирч явдаг. С.Удвал гуай мөн ч ялдам сайхан, уужуухан харьцаатай, асар өндөр соёлтой тийм л хүн байсан. Ж.Самбуу гуайг их сайхнаар дурсдаг, тэр хүний охин нь шахуу байсан. Хамт хөдөө гадаа явахаар машиндаа алчуур, чихэр хоёр байнга авч явна. Түүнийгээ мартана гэж үгүй. Заримдаа би “Яасан илүү зан юм дээ” гэж боддог байлаа. Өнчин өрөөсөн хүний ааш төрх ч байж мэднэ, ерөөсөө тэр хүний соёл ч байж мэднэ. Давхиж яваад хот айл харагдвал “Хоёулаа тэнд буугаад, цай уугаад гарах уу” гэнэ. С.Удвал гуайг таньдаггүй хүн ч байхгүй. Хүүхдүүд шаваад ирэхээр л атга атга чихэр алган дээр нь тавьж баярлуулна. Гүзээ нь гарсан хэдэн хөөрхөн юмнууд авах ёстой хишгээ авчихаад л гүйлдээд явчихна. Жолооч нь ч андахгүй. Явахдаа гэрийн эзэгтэй, охид бүсгүйчүүдэд нь алчуур бэлэглэнэ. Хэчнээн мөнгөтэй хүн байлаа ч С.Удвал гуай шиг бэлэг

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ14 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ЗГМ: ЗОЧИН

Хувь заяаг минь өөрчилсөн болохоор Баатар ван гэдэг нэрэндээ туйлын хайртай

-Хоёр Толя сахилгагүйтэж явсан гэснээс Ардын уран зохиолч Д.Урианхай гуай тантай нэг анги байх аа?

-Тийм, тийм. Манай ангиас олон алдартнууд төрсөн. Би хичээл номдоо сайн биш ч нэг их дорддоггүй байв. Харин Д.Урианхай хар багын л онц сурлагатан байсан. Бид нялхаасаа л нөхөрлөсөн. Сургууль руу явахдаа тэднийхээр заавал дайрна. Буцахдаа ч дайрна. Гэрийнх нь боорцгийг идэж, хоолыг нь буудаж өссөн дөө.

-Сономын Удвал гуай таны “Их хувь заяаг” бүтээсэн хүн шүү дээ. Сэтгэл дотроо төсөөлж байсан Хатанбаатар нутгийнх нь хүн байж таардаг бас л хувь заяа байх. Тэр эрхэм хүнтэй холбоотой дурсамжаасаа хуваалцахгүй юу?

-Би Сономын Удвал, Гомбожавын Жигжидсүрэн гэх

тараавал сэтгэл нь тэвчихгүй байх. Түүнтэй холбоотой өөр нэг сайхан дурсамж бий.

-Ямар? Зохиолчдын хорооноос “Уран

үгсийн чуулган” гэх тоглолтыг аймаг бүрд зохион байгуулдаг байв. Б . Я в у у х у л а н , Д . П ү р э в д о р ж , Ж.Шагдар гуай гээд олон сайхан зохиолчид шүлэг найргаа уншина. Би дундуур нь ганц нэг дуу аялна. Ө в ө р х а н г а й д тоглолт дууссаны дараа аймгийн у д и р д л а г у у д биднийг хүлээж авлаа. Ц.Гайтав гуай байхгүй байсан юм билээ. Ахайтанд хундага очиход “Та бүхэнд их баярлаж байна. Манай зохиолчдыг сайхан хүлээж авлаа.

С.Удвал гуай намайг насан өөд болтлоо Баатар ван гэж дуудсан

Хөөрхий, энэ дотор миний муу Ц.Гайтав алга шив дээ. Бодвол та нар архи уудаг гээд л уриагүй биз дээ. Ц.Гайтавыг байхгүйд би хэн юм бэ. Уг нь Монголын

соёлд энэ муу хэдэн зохиолчид их юм бүтээж яваа шүү дээ. Нэгийг нь байхгүйд би юу боллоо гэж баярлаж суух билээ. Та бүхэнд сайныг ерөөе” гэж хэлсэн юм. Тэгээд л тэр хүлээн авалт тарчихсан. Би тэр үед С.Удвал гуайг зүгээр ч нэг зохиолчдын ээж гэж хэлүүлдэггүй юм байна гэж бодсон. Өнөө нөхөд чинь хааяа балгана. Балгахдаа С.Удвал гуайгаас зугтаана.

Хаана явна, тэр газрынх нь эсрэг талаар орж гарна, ээж гэж хүндэлж дуудна. Кино хийж

байхад ч бидэн дээр байнга ирнэ. Жүжигчдийг хүүхэд аятай л чихэр боов тараана. Өнөөдүүл нь ч алга тосоод авна. Ийм л энгийн, даруухан хүн байсан. Монгол бүсгүйн эрхэм сайхан чанарыг дээд зэргээр хадгалсан бүсгүй гэж С.Удвал гуайг л хэлэх байх. Намайг нэрээр минь нэг ч удаа дуудаагүй. Насан өөд болтлоо л Баатар ван гэдэг байлаа.

-Таны амьдралыг театр-гүйгээр төсөөлөх боломжгүй. Бүтэн хагас зуун жилийг тэр газарт өнгөрөөжээ. Теат рынхаа тухай ярихгүй юу?

-Миний ажилласан цорын ганц газар бол театр. Би театрт найрал дуучнаас эхлээд гоцлол дуучин, театрын ерөнхий найруулагч, дарга, уран сайхны удирдаачаар ажиллаж явлаа. Болгар, Ленинград руу тус бүр нэг удаа сургуульд явсныг эс тооцвол бүх цаг хугацааг театртаа өнгөрүүлжээ. Эхнэрээ ч театраасаа авсан. Би театраас бүх сайн сайхныг нь өөртөө нааж,

Түрүүч нь №223 (1275)дугаарт

Драмын театр, Хүүхэлдэйн театр, ҮДБЭЧ гээд гурван театр газаргүй 70 жил боллоо. 100 ч хүрэхгүй хүүхдийн багтаамжтай Хүүхэлдэйн театртай байж яаж тэднийг хүмүүжүүлж, урлагийн боловсрол олгох вэ.

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЗГМ: ЗОЧИН 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) 15

ЗОХИОЛЧИД ХААЯА БАЛГАНА. БАЛГАХДАА С.УДВАЛ ГУАЙГААС ЗУГТААНА. ХААНА ЯВНА, ТЭР ГАЗРЫНХ НЬ ЭСРЭГ ТАЛААР ОРЖ ГАРНА, ЭЭЖ ГЭЖ ХҮНДЭЛЖ ДУУДНА. МОНГОЛ БҮСГҮЙН ЭРХЭМ САЙХАН ЧАНАРЫГ ДЭЭД ЗЭРГЭЭР ХАДГАЛСАН БҮСГҮЙ ГЭЖ С.УДВАЛ ГУАЙГ Л ХЭЛЭХ БАЙХ. НАМАЙГ НЭРЭЭР МИНЬ НЭГ Ч УДАА ДУУДААГҮЙ. НАСАН ӨӨД БОЛТЛОО Л БААТАР ВАН ГЭДЭГ БАЙЛАА.

шингээсэн гэж боддог. Би энд ажиллахдаа Монгол

Улсыг дөрвөн удаа бүтэн тойрсон. Тойрохдоо аймаг, сум, багтай нь тойрсон. Баян-Өлгийд хамгийн цөөн буюу дөрвөн удаа очжээ. Театрынхаа буянаар Монгол орноо бүтнээр нь үзэж, чихэр жимс шиг үзэсгэлэнт байгалиар мэлмийгээ баясгаж явсан минь хэн хүнд олдохгүй хувь заяа. Хатанбаатар газар шороо, уул усныхаа төлөө халуун амиа зориулах ёстой гэсэн сургаалаар л юм үзэж, нүд тайлсан. Мөн 30 гаруй улсын хилийн дээс давж, Монголынхоо соёлыг гайхуулж явсан минь бас нэг бахархал.

-Та “Учиртай гурван толгой” дуурийн Юндэнгийн дүрд 319 удаа тоглосон. Монголын сонгодог урлагийн сод туурвилын нэг энэ бүтээлд оруулсан таны хувь нэмэр тун их санагддаг.

-Монголын сонгодог урлагийн түүхэнд оруулсан хувь нэмэр надад бий гэж бодож явдаг. 1993 онд фильм опера гэх төрлийг Монголд анх удаа оруулж ирэн, “Учиртай гурван толгой” кино дуурийг найруулсан.

Одоо ч гэсэн би театртаа ажиллаж байна. Театрын дарга Ц.Түвшинтөгс “Манай театрт тоглож буй дуурийн 90 хувь нь таных байна. Уран бүтээлч хүнд зодог тайлах гэж байдаг. Та театртаа сайхан уран бүтээл хийгээд зодог тайл. Наян насны тань ойг тэмдэглэе” гэж урьсан. Саяхан Л.Мөрдорж гуайн мэндэлсний 100 жилийн ойд зориулж “Хөхөө намжил” дуурийг тавилаа. Ирэх жил театрын 70 жилийн ойг угтаж “Учиртай гурван толгой” дуурийг Д.Нацагдоржийн эх зохиолоор буюу анхны хэлбэрээр нь тавихаар ажиллаж байна. Тайзнаа нийт 2427 удаа тоглосон энэ дуурь Монголын хөгжмийн урлагийн түүхэнд асар том байр суурь эзэлдэг. Энэ тоо нэг юм хэлж байгаа биз. Баталгаа ч гэх юм уу. Миний анхны Нансалмаа Ардын элчийн Ариунаа буюу П.Цэвэлсүрэн байлаа.

-Тухайн үед урлаг соёлоор хүмүүжүүлэх ажил эрчимтэй хийдэг байж. Гэтэл өнөө цагт урлагийн боловсрол үгүй болж, театр руу шагайж ч үзээгүй залуус ихэссэн байна. Барилгыг нь нурааж шинээр барих болсон. Энэ тал дээр та ямар бодолтой байна вэ?

-Дээр үед урлагийн бригад орон нутгаар үхэр тэрэгтэй явдаг байсан. Тэгж байж л урлаг хөгжсөн. Төр засаг театр, музейгээ шинэчлэх ёстой. Энэ театрт 70 жил гар хүрээгүй. Хүчтэйхэн хүрэхэд тоосго нь үйрч унахаар боллоо. Ганц манай театр ч биш. Нэг л өдөр үзэгчдийн дээрээс театрын хана, тааз нь нураад ирвэл хэн хариуцах юм. Тэгж яривал Драмын театрын энэ ягаан байшин минийх, бидний үеийнхнийх юм шүү. Бид сарын цалингаа өгч бариулсан

чадварлаг найруулагч олон байна. Тэд шинэ зүйл сэдэж, шинэ бүтээл хийх гэхээр бүх тоног төхөөрөмж нь хоцрогдсон байна. 1960-аад оны төхөөрөмж шүү дээ.

Театрт орж үзээгүй байж театрын тухай ярьдаг нам засгийн элий балай нөхөд болих хэрэгтэй. Би тэднээс илүү мэднэ. Яагаад гэвэл энэ байшин дотор бүх амьдралаа өнгөрөөсөн. Аль нь сайн, юу нь муу гэдгийг, ямар гайхамшигтай уран бүтээлчид ажилладгийг би мэднэ. Энэ бүх зүйлээ ахмадуудаасаа асууж, шавхуурдах хэрэгтэй.

-Булганы нөхөд чинь таныг А.И.Филатова гуайн өмнө халааж явсан түүх бий гэдэг. Тэр явдлын талаар нарийн ярихгүй юу?

-/инээв/ Монгол хүн сансарт ниссэний хүндэтгэлийн концертыг найруулах үүрэг надад оногдсон. Сайхан хувь заяа. Ж.Гүррагчаа баатар нутгийн маань хүн байсан болохоор онгод ч илүү орсон байх. Их хөгжилтэй концерт болсон. Дандар баатар, Зундуйн Дорж хоёр намайг тарчлаасан даа. “Гуравхан минут ярина шүү” гэж даалгавар өгтөл “Тэгэлгүй яах вэ. Ах нар нь түүнээс илүү

сайд “Л.Эрдэнэбулган дурак, Л.Дандар, З.Дорж, Ж.Гүррагчаа нар чинь нэг нутгийнх юм. Тэгээд

байсан. Их тэнгэрийн аманд очтол Улс төрийн товчоо тэр аяараа цуглачихсан биллиард тоглоод байж байна. Улаан, ногоон хоёр өнгийн боолттой, юмнууд нэг буланд нь овоолчихсон. Н.Лувсанравдан гуай надад “Чи Булганых гэл үү. Аз л мэднэ дээ. Энэ хоёрын нэг нь танай Булганых юм” гэж байна. Боодолтой юм нь Булган, Архангайн хоёр нисгэгчийн хэн нь ниснэ. Тэр нь задлах ёстой зүйл байж. 00:00 цагийн үед “За, танай хүн ниссэн гэнэ шүү” гэж хэлээд намайг дайрчих шахам гарч явсан. Надад унаа хөсөг байх биш. Литва найруулагчдаа “Манай аймгийн хүү сансарт нисжээ. Би талбай дээр очмоор байна. Монголын ард түмэн тэнд бужигнаж байна. Надад унаа байдаггүй” гэтэл өнөөх маань “Чи, “Авгай”-тай хэр үү” гэж байна. Би ч танихгүй шахуу л гэлээ. Найруулагч нөхөр маань утас цохиж надад машин өгөхийг гуйтал “Асуудал гарвал хоёулаа хариуцлага хүлээнэ шүү. Дуурийн театрын залуу найруулагч байгаа юм. Би мэдэж байна” гээд машинаа өгсөн түүхтэй. “Авгай”, дарга хоёр хоёулаа л сэтгэл нь хөөрөөд

Тайзнаа нийт 2427 удаа тоглосон “Учиртай гурван толгой” дуурь Монголын хөгжмийн урлагийн түүхэнд асар том байр суурь эзэлдэг. Л.Эрдэнэбулган гуай тус дуурийн Юндэнд 319 удаа тогложээ.

соёл урлагийн төв гэж болно. Драмын театр, Хүүхэлдэйн театр, ҮДБЭЧ гээд гурван театр бүтээлээ хийх газаргүй 70 жил боллоо. Монголыг хүүхэд, залуусын эх орон гэж ярьдаг. 100 ч хүрэхгүй хүүхдийн багтаамжтай Хүүхэлдэйн театртай байж яаж тэднийг хүмүүжүүлж, урлагийн боловсрол олгох вэ. Драмын театрын Н.Наранбаатараас эхлээд манайд залуухан,

ярьж чадах ч үгүй” гэсэн юм. Яг концерт эхэлтэл Л.Дандар ах 16 минут ярьсан. Ингээд концерт будаа боллоо. Дараа нь З.Дорж шүлэг уншихдаа бараг л бүтэн номоо унших шахаж, нүүр хийх газаргүй болгосон. Түүнээс болж би ажлаа алдах нь ч тодорхой болов. Гэхдээ юм гэдэг учиртай. Маргааш нь Ю.Цэдэнбал даргын авгай дуудаж байна. Асуудал ч ойлгомжтой. Харин н.Баатарцогт

л сэтгэл нь хөөрсөн байх” гэж байж аварч билээ. “Авгай” /Цэдэнбал Филатова/-г хүмүүс муу хэлдэг. Уг нь муу хүн биш. Би тэр хүнд загнуулж ч явлаа, хайрлуулж ч явлаа.

-Монгол хүн сансарт ниссэнтэй холбоотой дурсамж танд ганц нэгээр тогтохгүй байх.

-Тэр үед Литвийн найруулагч Монголд ирж, би үйлчилж явсан юм. “Авгай”-гийн машиныг унаж

унтаагүй байсан юм билээ. Ингээд “Авгай”-гийн “Бенз”-ийг унаад талбай дээр иртэл түмэн амьтан. Цас том томоор малгайлж орсон тэр намуухан үдэш дарга цэрэггүй баярлаж хоносон. 1911 оны Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын дараа л Монголын ард түмэн ингэж баярласан гэдэг. Маргааш өглөө нь кино үйлдвэр рүү давхиад очтол Жийгээ /Г.Жигжидсүрэн/

нэг шил архи бариад сөхөрчихсөн сууж байна. “Бууж өглөө. Танай аймаг мундаг юм байна” гээд л. /инээв/ Энэ түүхийг би хэнд ч яриагүй юм шүү. Хөөрөөд ярьчихлаа. “Авгай”-н тэргийг би 24 цаг унасан. Тэр хүнийг би муу гэж хэлэхгүй, харин бэрээ захирч чадаагүй Улс төрийн товчоо л буруутай.

Бас нэг түүх бий. 1979 онд Далай лам Монгол Улсад анх удаа айлчлах үеэр Чойжилын Чимид гуай над руу утасдаад “Өнөөдөр Монголд чамаас илүү мэдэлтэй хүн алга. Далай ламаас адис авах гэсэн чадахгүй байна” гэсэн. Театрыг гурван давхар бүсэлсэн юм. Хүмүүс явсан газрынх нь шороог маажиж, цаасанд боогоод л. Шашин гэдэг тийм айхтар. Би Ч.Чимид гуайг “Концертод орох гэж байгаа” гэж худал хэлээд оруулж байлаа. Далай багш руу ортол дарга сууж байна. Бал дарга ч Ч.Чимид гуайг тун сайн таних юм. Ингээд би Бал дарга, Ч.Чимид гэсэн эрхэм хүмүүстэй хамт Далай багшаас адис хүртсэн дээ. Тэр сайхан хүнд зориулж концерт хийсэндээ баярлаж, бахархаж явдаг. █

Гэрэл зургийг хувийн архиваас

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ16 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ЗАГВАР

Шивээс бол шоронгийн хоригдлын бүдүүлэг таних тэмдэг гэх ойлголт хэдийн хуучирч, орчин үеийн дэгжин залуусын салшгүй гангараа болжээ. Өөрт зохиосон,

хийц загвар сайтай шивээс бүхий эрчүүд бүсгүйчүүдийн сэтгэлийг илүүтэй татдаг гэсэн судалгаа ч бий.

Залуус ямар төрлийн шивээсийг хаанаа хийлгэвэл илүү зохицох талаар бяцхан мэдээлэл хүргэе.

Г.Баярсайхан, ЗГМ сонин

ЖИЖИГ ШИВЭЭСОффисын ажил эрхэлдэг

залуу хүмүүст жижиг шивээс илүү зохино. Биеийнхээ аль ч хэсэгт шивүүлж болдгоороо давуу талтай. Жижигхэн хэрнээ аятайхан дизайнтай чамин шивээс хийлгэсэн байхад тун дэгжин харагдах болно. Мөн бусдад харуулахыг хүсээгүй үедээ нуун далдлахад ч амар.

Шивээстэй эрчүүд дэгжин,

загварлаг харагддаг

ШАР ШУВУУШар шувууны шивээс нь оюун

ухаан, мэдлэг боловсролыг бэлгэддэг. Загварыг нь бодит, хийсвэр ямраар ч хийсэн тун дэгжин харагддаг онцлогтой. Шар шувууны жижиг шивээсийг мөр, бугуй, хөлийн булчин зэрэг газартаа хийлгэх нь зохимжтой.

ЧОНЫН ШИВЭЭСЗагварлаг залуусын

хувьд мөн л төгс сонголт. Энэ төрлийн шивээс нь хүч чадлаас гадна үнэнч байдлыг илэрхийлдэг тул залуус сонгох нь түгээмэл. Мөрөн дээрээ уртааш нь шивүүлж хийлгэх нь хамгийн түгээмэл, бас хамгийн төгс зохицол байдаг.

ЭНГИЙН ШИВЭЭСИйм төрлийн шивээс хийл-

гэ хэд заавал элдэв дизайн хай гаад байх шаардлагагүй. Аль болох энгийн байх тусмаа илүү бү тээлч, загварлаг харагдана. Эр чүүдэд хамгийн түгээмэл байдаг шивээс гэж болно.

ЭШЛЭЛ ҮГТЭЙ ШИВЭЭСЭшлэл үг бүхий шивээсээр

амьд ралын философи, итгэл үнэмш лийг илэрхийлэх боломж-той тул эрчүүдийг татсан хэвээр байна. Гэхдээ ийм шивээс хийлгэхдээ үгийн утга, байршил, үсгийн хэмжээ зэрэг жижиг деталь бүрийг чухалчлан үзэх шаардлагатай. Хэт урт бол зай их эзэлнэ, хэтэрхий боги-нохон бол уншиж ойлгоход хэцүү байдгийг анхаарахад илүүдэхгүй.

АРСЛАНГИЙН ШИВЭЭСХэрэв та хүч чадал, эр

зоригийг илэрхийлэхийг хүсэж байгаа бол арслангийн шивээс яг тохирно. Арслангийн шивээсийг цээж, нуруу, мөрөн дээрээ хийлгэвэл илүү тохиромжтой. Ингэхдээ арслангаа янз бүрийн зургаар хүрээлүүлж өгвөл урлагийн төгс бүтээл болно.

ГАВЛЫН ЯС Шивээсний хамгийн өөдгүй

са нааны нэг. Гэсэн хэдий ч хамгийн эрэлттэй нь. Уран бү-тээл чид гавлын ясны шивээ сийг олон мянган ян заар өөр чилж, жинхэнэ утгаар нь ур лагийн бүтээл бол го жээ. Гэх дээ зөвхөн чадварлаг шивээс чид л таны хүссэн загварыг гаргаж чадна гэдгийг битгий мартаарай. Жирийн нэг сонирхогч нөхрөөр хийлгэ чихвэл этгээд гавлын яс биш, үзэшгүй муухай зомби шиг харагдах вий.

ЛУУЖИНЛуужингийн шивээсийг хү мүүс

тэр бүр хийлгэдэггүй бо ловч гүн гүнзгий утга агуул гатай, тун ч өвөрмөц сонголт бол-дог. Ялангуяа газрын зу раг тай хослуулбал төгс зохи цол бол но. Зарим залуус аялж бай сан, хамгийн их таалагддаг улсынхаа газрын зургийг луу жин тай хамт шивүүлсэн байх нь бий.

Энэ бол хамгийн чухал хэсэг. Ихэнх хүний гаргадаг гол алдаа бол шивээсний талаар огт судлалгүйгээр, сэтгэл хөдлөлөөрөө хийлгэдэг явдал. Сүүлийн үед ямар шивээс трэнд болж байгаа, хаанаа ямар шивээс хийлгэх нь зохимжтой талаар мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө аваарай. Ингэхдээ зурагнууд нь тодорхой, утга санаа нь илэрхий зураг сонгох нь чухал.

ҮНЭШивээс хийлгэхдээ

үйлчилгээ сайтай, нэр хүндтэй газрыг сонгон үйлчлүүлээрэй. Хэрэв мөнгөндөө таталдаад хямдыг нь сонговол тэр хэрээр тааруухан бүтээл төрөх магадлалтай. Таны биеийг насан туршид чинь чимэх урлагийн бүтээлд мөнгөө харамлана гэдэг яаж ч бодсон буруу.

ӨВДӨЛТИЙГ ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨР

Тийм ээ, шивээс хийлгэхэд маш их өвдөнө. Тиймээс өвдөлтийг мэдрэх сэтгэлийн тэсвэртэй байгаарай. Гэхдээ өвдөлт намдааж байна гээд согтууруулах ундаа ууж хэрхэвч болохгүй. Шивээсний уран бүтээлчид согтуу хүнтэй хамтарч ажиллах тун дургүй байдаг.

ХАРШИЛТАЙ ЭСЭХЭЭ ШАЛГААРАЙ

Зарим хүн шивээсний бэхний найрлагаас харшилдаг тохиолдол бий. Тиймээс мэргэжлийн хүнд хандаж, энэ төрлийн бодисноос харшилдаг эсэхээ шалгуулахад илүүдэхгүй.

БИЕИЙНХЭЭ АЛЬ ХЭСЭГТ ХИЙЛГЭХ ВЭ

Хүний гар болон хөл дээрх шивээс хамгийн түрүүнд бүдгэрдэг. Учир нь биеийн энэ хэсгийн арьсны нөхөн төлжилт хурдан явагддаг байна. Тиймээс биеийнхээ аль хэсэгт шивээс хийлгэхээ сайтар бодолцоорой.

УСАНД ОРОХЫГ ТЭВЧШивээс хийлгэснээс хойш 14

хоногийн дотор бүрэн эдгэрдэг. Тиймээс энэ хугацаанд ваннтай усанд биш, зөвхөн шүршүүрт багахан хугацаагаар орохыг мэргэжлийн хүмүүс зөвлөдөг. Энэ нь халдвар авахаас сэргийлэх болно.

МЭДЭХЭД ИЛҮҮДЭХГҮЙ

Шивээс хийлгэхдээ юу анхаарах ёстой вэ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ГОО САЙХАН 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) 17

Биеийн жин: 62 кг Биеийн өндөр: 173 см Биеийн харьцаа: 92:70:94 Биеийн хамгийн дуртай хэсэг:

Шанаа Орд: Хумх Төрсөн он сар өдөр: 1984.01.30 Нүдний өнгө: Бор хүрэн Үсний өнгө: Бор Төгссөн сургууль: Америк,

Монголын хамтарсан Эдийн засгийн дээд сургууль

Төрсөн газар: Улаанбаатар Нууц авьяас: Мэдрэмтгий чанар Ажил: Гоо засалч Идэх дуртай хоол: Шөлтэй бүх

хоол Дуртай сүрчиг: Chanel Хобби: Үс засаж, нүүр будах Зорилго: Эрүүл, эрч хүчтэй

амьдрах Сонсох дуртай дуу: Өдөр бүр

өөр дуу сонсдог Дуртай брэнд: Chanel Үзэх дуртай кино: Гэр бүл, хайр

дурлалын сэдэвтэй кино үзэх дуртай

Дуртай орчин: Өөрөө хүссэн бол ямар ч орчин гоё

Баримталдаг зарчим: Зорилго, чин сэтгэл, нөхөрсөг байдал

Дуртай баяр: Шинэ жил Багын хоч: Оцгор далай Бухимдлаа тайлах арга:

Бухимдаад байхыг хүсдэггүй тул тэр дор нь ярилцаж, шийдвэр гаргах дуртай.

Өглөөг хэрхэн эхлүүлдэг вэ: Өглөөг бөөн төлөвлөгөө, эрч хүч, дэс дарааллаар эхэлдэг

Хэлэх дуртай үг: Хичээл зүтгэл үргэлж хамгийн сайныг дагуулдаг

Instagram: Oyundalai_Onno

Г.Санжааханд, ЗГМ сонин

Г.Оюундалай: Хичээл зүтгэл үргэлж хамгийн

сайныг дагуулдаг

авхраатай алаг нүд, загвар өмсөгчөөс дутахааргүй сайхан биеэрээ бусдын хайрыг татдаг гоо засалч Г.Оюундалайг энэ удаагийн “Гоо сайхан” буландаа онцолж байна. Гуч гарсан бүсгүйн гоо сайхныг цогцлоосон дайчин хөдөлмөрч бүсгүй арваннаймттай андуурам харагддаг. Тэрбээр Onno

hair beauty lounge болон Onno art beauty academy-ийг үүсгэн байгуулсан бөгөөд гоо засалч мэргэжлээр тасралтгүй 13 жил ажиллаж байгаа аж.

Д

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ18 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) БИ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ

Төр хувийн үйлдвэрүүдээ дэмжиж, уялдаа холбоог нь сайжруулж чаддаг бол үндэсний үйлдвэр хөгжинө.

Сүүлийн хэдэн жил барилгын салбар хурдацтай хөгжиж, за рим түүхий эд, материалаа монгол-чууд эх орондоо үйлд вэрлэдэг бол лоо. Энэ бол том дэвшил. Өд гөө Барилгын материал үйлд -вэрлэгчдийн холбооноос гар га сан мэдээллээр 700 ор чим компани зах зээлд өрсөл дөж байна. Эдгээрийн нэг бол ба рилгын хуурай хольц үйлд вэрлэгч New green life компани юм. Им портыг орлох түүхий эд үйлд вэрлэгч энэ хамт олныг бид “Би үйлдвэрлэгч” бу ландаа урилаа. Эднийх түүхий эдээ түшиглэж, Шувуун фаб рикт

Үнээр биш чанараар өрсөлдөж буй New green life-ийнхан

Бүрэн автомат системтэй уг үйлдвэр хоногт 80 тонн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай

Б.Гандолгор, ЗГМ сонин үйлдвэрээ байгуулжээ. Хотоос зайдуу буйдхан тосгон ерөн -хийдөө үйлдвэрийн бүс бол жээ. Мах, сүүний үйлдвэр, шувууны аж ахуй, барилгын туслах материалын үйлдвэрүүд Шувуун фабрикт төвхнөсөн байна. New green life компанийн хувьд элсний карьеруудыг түшиглэн эл газарт үйлдвэрээ барьж, 2011 оноос үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүдээ нээж, өрхөө татса наас хойш бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээ өргөжүүлж хар, цагаан, фасадны өнгөт чулуун замаск, плита, хөө-сөнцөр, хөнгөн блокны цавуу, шал тэгшлэгч зэргийг үйлд вэрлэн зах зээлд нийлүүлж байгаа аж. Бүрэн автомат системтэй уг үйлдвэр хоногт 80 тонн бүтээгдэхүүн үйлд-вэрлэх хүчин чадалтай.

Нэлээд том цэлгэр хашаанд автомат үйлдвэр, агуулах, ажилч -дын байр гээд гурван объект

БИД БҮТЭЭГДЭХҮҮ-НИЙХЭЭ ОРЦ НАЙРЛАГАД ОРДОГ БОДИСООС 20 ХУВИЙГ НЬ УРД ХӨРШӨӨС АВДАГ. БУСДЫГ НЬ ДОТООДООСОО ХАНГАЖ БАЙГАА. БАРИЛГЫН 40 ХУВЬД ЗАМАСК ОРДОГ УЧРААС ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ХӨГЖИХ ИРЭЭДҮЙ БИЙ. МОНГОЛЫН ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИД ЗАХ ЗЭЭЛИЙНХЭЭ 50 ХУВИЙГ ХАНГАДАГ.

ХБНГУ-ын технологиор Монгол Улсын ISO9001-MNS:2444 чанарын стандартаар баталгаажуулсан долоон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна.

барьжээ. Үйлдвэрийнхээ ха шаанд ажилчдадаа зориулж хоёр давхар байр хүртэл барьсан байх юм. Хотоос зайдуу учраас автобусаар ажилдаа ирж, очиход амар биш байдаг тул ийн байр барьснаа удирдлагууд нь сонирхуулсан. Байр, хоолоор хангадаг болохоор цалингийн доод хэмжээг 800 мянгаар тог тоосон аж. Үйлд вэ-рийн тоног, төхөөрөмж бүрэн ав -то мат болохоор ядартлаа ажил -лаад байдаггүй, тө хөө рөмжүүдийг горимын дагуу ажил луулж чаддаг л байхад бол дог юм байна. Өвлийн улирал эхэлсэн хэ дий ч захиалга тасрахгүй бай гааг үйлдвэрийн ажилчид нь ярилаа. New green life ком па нийн удирдлагууд 2016 онд ХХААХҮЯ-ны “Жижиг, дунд үйлд вэрийг дэмжих төсөл”-өөс гур ван тэрбум төгрөгийн зээл авч, үйлдвэрээ бүрэн автомат болгон өргөжүүлжээ. Тус компани ХБНГУ-

ын технологиор Монгол Улсын ISO9001-MNS:2444 чанарын стандартаар баталгаажуулсан долоон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна. Одоогоор 10 гаруй ажилтантай үйл ажиллагаа явуулж буй буй уг үйлдвэрийн гол түүхий эд нь элс, цемент учир тээврийн зардал хэмнэх үүд нээс элсний карьер бараадан үйлд-вэрээ байгуулсан боловч Шувуун фаб рикийн элсний карьеруудыг хаа сан тул одоогоор Налайхаас татаж буйгаа хэллээ.

МОНГОЛ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧИД ЗАХ ЗЭЭЛИЙН

50 ХУВИЙГ ХАНГАДАГ Үйлдвэрлэлийн технологич

Ж.Му ратбек “Бид бүтээгдэхүү-нийхээ орц найрлагад ордог бо-ди соос 20 хувийг нь урд хөршөөс авдаг. Бусдыг нь дотоодоосоо хангаж байгаа. Барилгын 40 хувьд

замаск ордог учраас үйлдвэрлэл хөгжих ирээдүй бий. Монголын үйлдвэрлэгчид зах зээлийнхээ 50 хувийг хангадаг юм билээ. Мон-голд байгаа хамгийн том үйлд-вэр нь манайх. Намрын улиралд бид илүү ачаалалтай байдаг. Үйлдвэрийнхээ хажууд энд байр-ладаг учраас шөнө оройн цагаар захиалга ирсэн ч шуурхай хүргээд өгдөг” гэж ярив.

Тус компанийн гүй цэтгэх захи рал Б.Сүхболд “Ху далдан авах чадвар сайн бай вал үйлд-вэрлэл өргөжих бо ломжтой. Ма найх тогтмол 10-20 хүнийг аж лын байраар хангадаг. Бид бүтээгдэхүүнийхээ төрлийг цаа шид олшруулах зорилготой ажиллаж байна. Үйлдвэрийнхээ халаалтыг шийдчихвэл блок хийх, шингэн цавуу үйлдвэрлэх зорилт бий. Шу вуун фабрик бол нүүрс түлэ хэд зөвшөөрөгдсөн бүс л дээ. Тиймээс бага оврын зуух ажил-луулах талаар судалж байгаа. Ма найх чанарыг илүүд үздэг. Эл сийг шатааж боловсруулаад, нарийн шигшүүрээр шигшиж бү-тээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд бэ лэн болгодог. Технологийн дагуу ча нар тай бүтээгдэхүүн үйлд вэр-лэд гээрээ давуу талтай. На рийн технологиор хий дэг бо лохоор зах зээлд бага зэ рэг ахиу үнээр нийлүүлдэг. Гэ тэл барилгынхан хямд үнэтэйг нь сонгож авдаг. Уг нь үнийг биш чанарыг сон гох ёстой баймаар. Нуул гүй хэлэхэд, арил жааны ба рил гууд голдуу хямд, чанар муу тай бү тээг дэ-

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | БИ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) 19

ТУС КОМПАНИЙН УДИРДЛАГУУД АЖИЛЧИД, БОЛОВСОН ХҮЧНЭЭ ҮНЭТ КАПИТАЛ ГЭЖ ҮЗДЭГ ХЭМЭЭН ӨГҮҮЛСЭН. ХУУРАЙ, ШОРОО ТООСТОЙ ОРЧИНД ПУРГИДАГ БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХИЙДЭГ ХҮМҮҮС АМЬСГАЛЫН ЗАМЫН ӨВЧИНТЭЙ БОЛОХ ЭРСДЭЛТЭЙ ТУЛ ЖИЛД ХОЁР УДАА УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ ҮЗЛЭГТ ХАМРУУЛДАГ.

Элсийг шатааж боловсруулаад нарийн шигшүүрээр шигшиж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд бэлэн болгодог. Технологийн дагуу чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдгээрээ давуу талтай.

хүүн хэрэглэж байна. Тэгэ хээр ба рилгын чанар ямар байх нь ойлгомжтой шүү дээ. Ер нь мон-голчуудад аливаа зүйлд үнэн чээр хандах, нэг нэгнийхээ биз несийг дэмжих сэтгэлгүй нь ха рагддаг. Уг нь гарал үүслийн би чиггүй бү-тээг дэхүүн хэрэглэж бо лохгүй гэ сэн зарчим бий л дээ. Үүнийг ба рилгынхан тоодоггүй юм билээ. Ха рин Улсын ко мисс нь хүлээж авах даа ямар ба римт үндэслэн шал гаж, хүлээж авдагийг нь мэ-дэхгүй юм” хэмээн ярилаа.

ҮНДЭСНИЙХЭЭ

КОМПАНИУДААС ТҮҮХИЙ ЭДЭЭ АВДАГ

Чанарыг эрхэмлэдэг New green life-ынхан “Шинэ яармаг” хороололд бүтээгдэхүүнээ ний-лүүлж байна. Мэдээж зах зээлийн өрсөлдөөн дунд өөрсдийн орон зайг эзэлнэ гэдэг амаргүй. Гэхдээ бид үнэнч шударга байхыг илүүд үздэг. Чанар муутай, хямд бүтээгдэхүүн хийж бусдыг хуу-ра хыг хүсдэггүй. Тиймээс чанар, стандартад илүү анхаар даг. Манай үйлдвэр гол түүхий эд болох цементээ МАК-аас ав-даг. Харин цагаан замаск үйлд -вэрлэдэг орцоо Дархан-Уул айм-гаас нийлүүлдэг бөгөөд аль бо лох үндэснийхээ үйлдвэрийг дэм-жихийг хичээдэг. Тэгээд ч манай бүтээгдэхүүнд МАК-ийн цемент л таардаг. Хятадын цементээр хийхээр чанар муутай болчихдог. Элс ч гэсэн нэлээд нарийн тех-нологиор боловсруулдаг бо ло-хоор бас тохирсныг

нь сонгох шаардлага тулгардаг гэж ярив.

Б.Сүхболд цааш нь ярихдаа 2019 оныг Ерөнхий сайд “Эх оронч худалдан авалтын жил” болгосон. Үүний хүрээнд зохиогдсон хаврын үзэсгэлэн худалдаанд манай компани оролцсон. Хувийн хэвшлээ дэм жихээс илүү төрийн үйлдвэрүүд түлхүү оролцдог юм билээ. Төр нь хувийн үйлдвэрүүдээ дэм жиж, уялдаа хол боог нь сайжруулж чаддаг бол үн дэсний үйлдвэр хөгжинө. Тат вараар дарамтлаад байвал

үн дэсний үйлдвэр өндийхөд, өргөжиж хөгжихөд хэцүү л дээ. Бүх зүйлийг ном дүрмээр нь хийдэг хүн хол явдаггүй бололтой. Ар өврийн хаалга хөөцөлддөг, хуурамч чанаргүй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг хүмүүс хождог цаг үед л бид амьдарч байна хэмээсэн юм. Тэрбээр “Манайх ЖДҮ-гээс авсан зээлээ бүрэн

төлж дуусгасан. Үйлдвэрлэл эхлүү лэхэд тодорхой хэмжээний дэмж лэг байхгүй бол хөл дээрээ бо соход амаргүй юм билээ. Ма-най үндэсний үйлдвэрлэгчид нэг нэгийгээ дэмждэг баймаар байна. Барилгын компаниуд мате риал үйлдвэрлэдэг газруудаа дэм-жихийг хүсдэггүй. Өнөөх л урд хөршийн түүхий эдийг сонгож авдаг. Уг нь бид импортыг орлох бүтээгдэхүүнээ дотооддоо үйлд-вэрлэдэг болчихоод байгаа шүү дээ. Тэгэхээр жаахан эх оронч сэтгэлээр хандмаар байна. Бү-тээг дэхүүн нийлүүлэх гэхээр бэ-лэн мөнгөний орлого орж

ирэх нь ховор. Голдуу бараа

с о л и л ц о о

маягаар л борлуулалтаа хийдэг. Манайх бүтээгдэхүүн бүрээсээ тест хийж, чанарыг нь шалгуулдаг” хэмээн ярилаа.

Хөдөө орон нутгаас эднийд чамгүй за хиалга ирдэг юм байна. Говь-Алтай, Баянхонгор зэрэг аймгаас захиалга ирсэн талаар сонирхуулсан.

УРД ХӨРШИЙН ЭЛС МОНГОЛЫН УУР АМЬСГАЛД

ТӨДИЙЛЭН САЙН ТОХИРДОГГҮЙ

Хятад болон бусад орноос импортолсон бүтээгдэхүүний түү хий эд материал манай Мон-голын цаг уур, орчны нөхцөлд тохирохдоо муу байдаг аж. Урд хөрш манай улсыг бодвол харь-цан гуй дулаан уур амьсгалтай учраас газар зүйн байрлалаас хамааран элсний ширхэг нь хүртэл өөр байдаг аж. Тийм газарт зориулан үйлд вэрлэсэн бүтээг-дэхүүнийг манай орны эрс тэс уур амьсгалд хэрэглэхэд амаргүй. Үүнээс үүдэн чанар муутай, эдэлгээ даахгүй байх талтай гэж New green life-ынхан ярив. Харин бид эх орныхоо түүхий эдээр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа нь бусдаас ялгарах давуу тал гэж онцоллоо. Түүнчлэн гарал үүсэл нь тодорхойгүй, буух эзэн буцах хаяггүй бараа бүтээгдэхүүн худалдан авч хэрэглэнэ гэдэг нь тэр чигээрээ азанд найдсан хэрэг. Харин бид хэрэглэгчдэдээ чанар, баталгаа мөн ажлын ха риуц лагыг амлаж чаддаг гэдгийг онцолж байлаа.

Тус компанийн удирдлагууд ажилчид, боловсон хүчнээ үнэт капитал хэмээн үздэг хэмээн өгүүлсэн юм. Хуурай, шо роо тоостой орчинд пургидаг бү-

тээгдэхүүн хийдэг хүмүүс амьс-галын замын өвчинтэй болох эрс дэлтэй тул жилд хоёр удаа урьд чилан сэргийлэх үзлэгт

хам руулдаг гэж ярьсан. Мөн нийгмийн хариуцлагын хү рээнд Шувуун фабрик тосгоны сургууль, цэцэрлэгийн засварт зориулан үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээсээ өгдөг юм байна. █

The average interest rate on loans increases by 0.2 percentage pointsAccording to the Bank of Mongolia’s statistics, the weighted average interest rate on new loans issued in November was 17 percent.

P54.6 percent of Mongolians requested U.S. visas were rejectedThe U.S. State Department has listed the percentage of respondents who were denied to accept migration visa to visit the country temporarily in the fiscal year 2019.

ZGM DAILY| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ20 2019.12.25, WEDNESDAY~№224 (1276)

The central bank plans to halt the mortgage loan funding next year, risking the market to decline

Construction industry faces risk to slow down

The Bank of Mongolia (BoM) will implement the eight-percent mortgage lending program jointly with the government until 2020. The construction market has grown 5.3 times over the last six years as the mortgage loan program with an annual 8 per-cent interest rate was initiated in 2013. Regarding the IMF’s Extended Fund Facility (EFF) program, the central bank plans to halt the mortgage loan funding next year, risking the market to decline.

“The government budgeted only MNT 60 billion for the program, which plays an important role in decreasing air pollution, and it may carry risk for the construction sec-tor,” said Hashchuluun Chuluun-dorj, Member of Monetary Policy Council of the Bank of Mongolia. He also addressed that the budg-eted funding is not adequate for supporting the sector to develop. In other words, government funding will shrink three times in 2020 com-pared to this year; current funding will be cut as the central bank exits the project.

Within the eight-percent mort-gage loan program, the Bank of

Mongolia transferred approximately MNT 118 billion out of MNT 310 billion which was budgeted for funding the program in 2018.

As of today, a total of 95,000 people have involved in the pro-gram. This number is expected to exceed 100,000 in the next year.

The construction industry has attracted the most investment in the last decade. Therefore, eco-nomic growth can be sustained by supporting this sector without hardly depending on the mining sector. Mongolia’s main sectors that contribute to economic growth are construction, mining, agricul-ture, and services sector. █

Aminaa.U, ZGM Daily

Image by Batsaikhan.S

FX MARKET

MNT/USD rate(one month to date)

MNT/CNY rate(one month to date)

MNT/RUB rate(one month to date)

2725^

2720^

2715^

2710^

388^

386^

43.5^

43.0^

42.5^

Nov 28 Nov 28 Nov 28Dec 24 2732.43^ Dec 24 389.71^ Dec 24 43.9^

Dec 16 Dec 16 Dec 16

Source: BoM

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSDeputy Prime Minister Enkhtuvshin Ulziisaikhan meets with UN Resident Coordinator in Mongolia Tapan Mishra on December 23, exchanging views on bilateral relations and cooperation. Mr. Tapan Mishra highlighted that Mongolia has abundant potential for sustainable development.

ECONOMYTop 20 index falls 0.28 percent, to 18,884.98 points. MSE A index increases 0.06 percent, to 9,113.98 points. MSE B index decreases 0.44 percent, to 7,722.28 points. Market cap stands at MNT 2,60 trillion.

Top 20 index(by units)

18,884.9810k

15k

20k

25k

30k

SOCIETYThe Historic Path joint exhibition presented by MONTSAME National News Agency of Mongolia and Xinhua News Agency of China launches at the National Art Gallery of Mongolia on December 23. The opening ceremony of the exhibition was organized in celebration of the 70th anniversary of diplomatic relations between Mongolia and China.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ZGM: DAILY 21 2019.12.25, WEDNESDAY~№224 (1276)

SOCIETYFINANCE

The U.S. State Department has listed the percentage of respondents who were denied to accept migration visa to visit the country temporarily in the fiscal year 2019. The fiscal year of 2019 is the last 12 months ended September 30.

During this period, 54.6 percent of Mongolians who

requested a B visa from the U.S Embassy was rejected. Among the 200 countries of different regions in the world, Mongolia was ranked 46th in the list.

Previous statistics show that in 2017, this rate was 53.62 percent and 56.51 percent in 2018. █

54.6 percent of Mongolians who requested U.S. visas

were rejected

NEMA: 14 coal fume emergency calls were

registeredTenuun.A, ZGM Daily

During the weekend, 14 emer-gency calls were received from severe to mild poisoning in coal fume (CO), according to the Na-tional Emergency Management Agency of Mongolia (NEMA).

Thus, a child might be killed in CO poisoning. Last week, the volume of sulfur in the atmos-phere increased by two to five times compared to the same period of the previous year, and nitrogen dioxide by 25-50 per-cent, according to Agaar.mn.

PM2.5 fine particles were low-ered than the previous year but increased respectively in several days of the year.

The government has decid-ed to install a coal fume de-tector in 220,000 households and families within October, but so far it has not been im-plemented. The first 50,000 fume poison detectors are expected this week, accord-ing to the City’s Governor's Office. █

The average interest rate on loans increases by 0.2

percentage points

According to the Bank of Mon-golia’s statistics, the weighted av-erage interest rate on new loans issued in November was 17 per-cent. The average interest rate on loans which fell to 16.8 percent in the previous month increased by 0.2 percentage points.

However, the interest rate has dropped by 0.2 percentage points since the beginning of the year. Particularly, the average interest rate on loans issued to citizens in the corresponding month reached 16.9 percent and to private entities 17 percent.

“Stable macroeconomic envi-

ronment contributes to lower in-terest rates,” said director of the BoM’s Statistics Department. The central bank’s interest rate reduc-tion strategy is in progress with 60 percent. A total of 340 measures were taken within the framework of the strategy.

Most recently, the Bank of Mongolia has kept the policy interest rate at 11 percent. The policy rate has been maintained steady for the last year. The cen-tral bank has announced to re-duce its inflation target rate by two percentage points to six in 2021. It is expected to have a di-rect impact on reducing savings and interest rates. █

Image by Batsaikhan.S

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ22 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) СПОРТ

Бооцоонд дурлагсад теннисийн тоглол туу-дад мөнгөө даатгаж, азаа сорих дуртай. Betting Insider-ийн

мэдээлснээр спорт дахь бооцоот тааврын 23 хувийг теннис дангаараа эзэлдэг бөгөөд энэ нь зөвхөн хөлбөмбөгийн ард орох үзүүлэлт юм. Тэд теннист татагдах болсон шалтгаан нь энэ спортын тэмцээн уралдаан бүтэн жилийн турш завсаргүй үргэлжилдэгт оршино. 2019 онд л гэхэд мэргэжлийн лигүүдийн завсарлага ердөө долоо хоног буюу арванхоёрдугаар сарын 23-29-ний хооронд байна.

Гэвч теннист их мөнгө эргэл-

Мафийн сүлжээ

теннисний ертөнцийг

бүрхжээ

Испанийн цагдаагийнхан өнгөрсөн жил Марк Форнелл Местрес хэмээх теннисчинг баривчилсан. Энэ эр өнгөрсөн хугацаанд нийт 73 тохиролцсон тоглолтод оролцож, 3.6 сая еврогийн орлого олсон нь илэрчээ.

Германы Die Welt сонинд мэдээлснээр Армений мафи Европын долоон улсад “но”-той тоглолт зохион байгуулдаг бөгөөд үүнд 135 теннисчин холбогджээ.

Г.Баярсайхан, ЗГМ сонин

дэхийн хэрээр авлига цэцэглэх боллоо. Сүүлийн жилүүдэд тохиролцсон тоглолт улам газар авч, мафийнхан хүртэл үүнд татагдан орсон нь илрээд байна. Тиймээс Олон улсын теннисийн холбоо цагдаа, тагнуулынхантай хамтран мөрдөн шалгах ажил-лагаанд ихээхэн хүч хаях болжээ.

2016 онд гэхэд олон улсын холбооноос томоохон тэмцээ-нүүдийн үеэр хуурамч тоглолт гарсан эсэхийг шалгах тусгай комисс байгуулсан. Комиссын зүгээс 2018 онд тайлангаа танил-цуулсан бөгөөд үүнд тэмцээний зохион байгуулалт, хяналт шалгал тад онцгой анхаарах шаардлагатайг дурдсан байв.

Цагдаагийнхан 2016 онд тоглолт наймаалцсан хэргээр зургаан теннисчинг баривчилсан нь дэлхийн чансааны 800-1200-д рейтингтэй нөхөд байв. Тэд бол тохиролцсон тоглолтуудаас 500 мянга гаруй ам.доллар олсон бүлэглэлийн гишүүд байв.

Түүнчлэн Испанийн цагдаагийн-

хан өнгөрсөн жил Марк Форнелл Местрес хэмээх теннисчинг баривчилсан. Энэ эр өнгөрсөн хугацаанд нийт 73 тохиролцсон тоглолтод оролцож, 3.6 сая еврогийн орлого олсон нь илэрчээ. Испанийн х э в л э л ү ү д э д бичсэнээр энэ хэрэгт Армений мафи хүртэл оролцсон байна. Германы Die Welt сонинд мэдээлснээр Армений мафи Европын долоон улсад “но”-той тоглолт зохион байгуулдаг бөгөөд үүнд 135 теннисчин холбогджээ. Тэдний нэг нь бүр дэлхийн чансааны 30 дотор эрэмбэтэй, ATP-гийн гурван ч цуврал тэмцээнд түрүүлсэн сайн теннисчин гэнэ.

Авлигатай тэмцэх бие даасан комиссын мэдээлснээр сэжигтэй тоглолтуудын 80 хувь нь 15

хүртэлх мянган а м . д о л л а р ы н ш а г н а л ы н сантай жижиг т э м ц э э н ү ү д э д болдог байна. Жижиг зэрэглэлийн тэмцээний нэг тоглолтод ялагдах бүрт мафийнхан тухайн тамирчинд мянган евро төлдөг талаар Местрес ярьжээ. Дашрамд хэлэхэд тэрбээр т о х и р о л ц с о н тоглолтод оролцсон гэх 20 тамирчны нэрийг цагдаа нарт мэдүүлсэн нь мөрдлөгийн цар хүрээг улам

өргөн болгосон байна. Тоглолт наймаалцсан хэргээс болж Олон улсын теннисийн холбоо бооцоот

тааврын Sportradar компанитай байгуулсан гэрээгээ цуцлах асуудал хүртэл яригдах боллоо. Уг нь тэд энэ гэрээнээс ойрын таван жилд 70 сая ам.доллар авах ёстой байв.

Энэ бүх дуулианы эцэст Олон улсын теннисийн холбоо шударга бус тоглолттой тэмцэхэд зориулж дахин найман сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх болсноо зарлав. Үүний хүрээнд жижиг тэмцээнүүдийг зурагтаар шууд дамжуулахаас татгалзаж магадгүй байна. Энэ нь хууль бус бооцоо тавигчдын тоог багасгана гэж найдаж байгаа аж. Ямартай ч үзэгчдийн сонирхлыг асар их татдаг теннисийн спортод тохиролцсон тоглолт байдаг, энэ нь хүрээгээ улам тэлсээр буй нь тодорхой боллоо. Үүний эсрэг ямар арга хэмжээ авах, энэ нь үр дүнд хүрэх эсэхийг хүлээх л үлдэж байна. Хэрэв “но”-той тоглолтыг хазаарлаж чадахгүй бол үзэгчдээ алдах том эрсдэл энэ спортод нүүрлэлээ. █

Тоглолт наймаалцсан хэргээс болж Олон улсын теннисний холбоо бооцоот тааврын Sportra-dar компанитай байгуулсан гэрээгээ цуцлах асуудал хүртэл яригдах боллоо. Уг нь тэд энэ гэрээнээс ойрын таван жилд 70 сая ам.доллар авах ёстой байв.

Макгрегорын тулааны тасалбар гурван минутад зарагдаж дуусав

Холанд Manchester United-д очвол цалингаа 10 дахин нэмүүлнэ

UFC-гийн домог болсон тулаанч Коннор Макгрегор өнгөрсөн жил Хабиб Нурмагомедовт ялагдсанаас хойш спортоос хэсэг завсарласан. Тэгвэл ирланд эр октагондоо эргэн ирж, нэгдүгээр сарын 18-нд Лас Вегас хотноо Америкийн Дональд Серронетой тулалдахаар болоод байна.

Үзэгчид түүнийг дахин тулалдахыг тэсэж ядан хүлээж байсан нь тасалбарын борлуулалтаас харагдана. 150 ам.долларын үнэтэй ердийн тасалбар дамын үнээр $350 болсон ч гуравхан

минутын дотор бүрт зарагдаж дуусжээ. Тулаан явагдах Mo-bile Arena 20 мянган хүний суудалтай гэж тооцвол зохион байгуулагчид зөвхөн тасалбарын борлуулалтаас 10 сая ам.доллар олоод байна.

Макгрегорын хувьд холимог тулааны талбарт 25 тулаан хийснээс 21 ялсан амжилттай. Харин түүний өрсөлдөгч Серроне холимог тулаанд 50 удаа нударга зөрүүлж, 36-д нь хожиж байв. Энэ оны тухайд 2-2 амжилттай тулалджээ. Энэ тулаан Коннорын хувьд сүүлийнх байх болно гэж мэргэжилтнүүд таамаглаж байна. █

Red Bull Salzburg-ийн норвег довтлогч Эрлинг Холанд энэ өвлийн солилцоогоор Английн Manchester United багт очиж магадгүй талаар хэвлэлүүд мэдээлж буй. “Улаан чөтгөрүүд”

түүнд долоо хоногийн 230 мянган фунтын цалин амлаж байгаа бөгөөд энэ нь одоогийн авч буй цалингаас 10 дахин өндөр юм. Уг нь Германы Leipzig норвег хүүгийн төлөө мөн өрсөлдсөн

ч Манчестер хотын багт илүү боломж байгаа бололтой. Ердөө 19 настай Холанд энэ улиралд 21 тоглолтод 28 гоол оруулж, том багуудын анхаарлыг татаад байгаа юм. █

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ӨДРИЙН ХЭМНЭЛ 23 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276)

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

ЭНЭ ӨДРИЙН ЗУРХАЙ ДОРНЫН ЗУРХАЙ

ЗГМ: СҮДОКҮ

5

2

1

9

7

3

7

69 4

56

6

184

2

6

94

2

7

8

3

4

789152634

374591286

645973812

528436297

213684579

196827453

961345728

8 57269341

432718965

Өмнөх дугаарын хариу

Төрийн албанд ажилладаг мэлхийн ордныхон гэмт хэрэгт холбогдохоос сэрэмжил

Наран ургах, шингэх: 08.40-17.04Үс засуулбал: Сүлд тэнэж одноБарилдлага: ИдэрШүтэн барилдлага: АвахуйСуудал: Ус

Аргын тооллын 12 сарын 25, Буд гараг. Билгийн тооллын 29, Эрхтэний тэнгэрт одтой, улаан бич өдөр. Өдрийн наран 8 цаг 40 минутад мандан, 17 цаг 04 минутад жаргана. Тухайн өдөр хулгана, луу жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эе, эвээ ололцох, хамтын хөдөлмөр эхлэх, гэрээ хэлцэл байгуулах, найр хурим хийх, бэр гуйх, инж өгөх, авах, үнэт эрдэнийн зүйл авах, хараал, жатгыг буцаах, бүжиг наадам хийх, цэцэрлэг байгуулах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Хувцас эсгэх, шинэ хувцас өмсөх, зөвлөгөө хийхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, луу, могой, хонь, нохой болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Үс засуулбал сүлд тэнэж одно

БОСООГООР:

2. Социализмын үед монгол чуу дын үзэх дуртай асан Зөвлөлтийн хүүхэлдэйн кино ... погоди

3. Мэлмий4. Нэрт сэтгүүлч Ц.Балдорж агс-

ны үүсгэсэн хэвлэл мэдээллийн групп (товчилсон нэр)

1. Хүнсэнд өргөн хэрэглэгддэг, том нь 280 кг хүртэл жин татсан загас5. Францын зөгнөлт зохиолч Жюль Вернийн "Усан доогуур 20000 бээр аялсан нь", "Нуу -

1. Бээжин хотод өрнөсөн оюутны эсэр гүүц-лийн жагсаалыг танкаар няц дарж, цусаар будагдсан талбай7. Германы нэрт зохион бүтээгч Аугуст Хоркийн үүсгэн байгуулсан, дэлхийд алдартай автомашин үйлдвэрлэгч компани

6. Социализмын үед "Найрамдлын район" нэр тэй байсан дүүрэг (тов чилсон нэр)

7. Европ тивтэй хуурай газраар холбогдсон цорын ганц тив

8. Араатнаас зугтах үедээ зулзагаа хаяж өгөөд амиа авардаг амьтан

9. Банк бус санхүүгийн байгууллага (тов-

ТАШУУГААР:

ХӨНДЛӨНГӨӨР:

Өмнөх дугаарын хариу 12.24

Хонь /III.21-IV.19/ Мэлхий /VI.22-VII.22/ Жинлүүр /IX.23-X.22/ Матар /XII.22-I.19/

Үхэр /IV.20-V.20/ Арслан /VII.23-VIII.22/ Хилэнц /X.23-XI.22/ Хумх /I.20-II.18/

Хамтатгах /V.21-VI.21/ Охин /VIII.23-IX.22/ Нум /XI.22-XII.21/ Загас /II.19-III.20/Мөрөөдлөө биелүүлэх хүсэл

оргилж, таны төсөөлөл маш хүчтэй илрэх бололтой. Бизнесийн гэрээ хэлэлцээр, шийдвэрээ хойш нь тавиад жилийн сүүлийн өдрүүдийг сайхан баярлаж өнгөрөөгөөрэй. Нигүүлсэнгүй, өрөвч сэтгэл орголж та буяны байгууллагад өөрийн хандивыг өргөх байх. Та энэ асуудлыг өөрийн ахуйн амьдралаас ч илүүд үзэх бололтой. Таны хайр дурлалд цэвэр ариун зам зурайх болно.

Сэтг эл зовоосон х үнд асуудлуудаа хойш нь тавь. Та өөрийн хувийн туршлага дээр үндэслэн бодит байдал ба мөрөөдлийн хооронд ихээхэн ялгаа байдгийг хүлээн зөвшөөрөх болно. Таны ажилд маш хэрэгтэй олон шинэ санаанууд төрж болно. Оновчтой бизнес санаа удахгүй танд худалдааны шинэ боломж үүсгэхийг үгүйсгэхгүй.

Өнөөдөр хойш тавьсан хуучин асуудлууд цэгцэлж, анхаарал тавихгүй орхигдсон хүмүүстэй уулзаж асуудлыг шийд. Өөрийгөө эерэг нөхцөл байдал, хүмүүсээр хүрээлүүл. Хуучин жил дуусаж байгаа тул энэ онд хийсэн бүтээснээ дүгнэж, шинэ сонирхолтой адал явдал, төсөлд бэлд.

Шинэ чухал ажил эхлэх бол түр хойшлуул. Эргэн тойрныхон сэтгэл хөдлөлд автана. Сонин мэдээлэл хүлээн авбал түүнийг өөрийн зорилгодоо ашиглахад сайн. Сэрэмжтэй бай. Өнөөдөр танд юмсын үнэн дүр төрхийг тодорхойлоход хүнд байх болно. Гэнэтийн огцом шийдвэр бүү гарга.

Ажил хэрэгтээ нарийн төвөгтэй арга замыг юм уу эсвэл ов мэх хэрэглэх нь түр зуурын л амжилт авчирна гэдгийг сана. Хайрын харилцаанд саад бэрхшээл тохиох тул бие биедээ үнэнч, илэн далангүй байхыг шаардлагатай. Хосууд хэрхэн бие биеэ ойлгож, халажлах тал дээр зөвлөгөө авах нь зүйтэй. Бизнесийн аливаа уулзалт, гэрээ хэлэлцээр таны хүссэнээр болох бөгөөд аливааг нуун далдлах шаардлагагүй.

Хайр сэтгэлийн асуудалд зүрх сэтгэлээр тань бусад хүн тоглохыг хэрхэвч зөвшөөрч болохгүй. Төрийн албанд ажиллдаг хүмүүс ямарваа гэмт хэрэгт холбогдохоос сэрэмжил. Хууль журамтай холбоотой хэрэгт хутгалдсан бол мэдүүлэг өгч, шүүхийг хаацайлах хэрэг гарах байх. Хов жив, зар сурталчилгаанд хэт их автах хэрэггүй. Зарлага гаргахын өмнө банкны үлдэгдлээ шалгаад үзээрэй.

Таны амьдралаа хайрлах хүсэл тэмүүлэл эргэн тойрныхондоо, гэр бүлийнхэндээ нөлөөлнө. Хүүхдүүдтэйгээ биеийн тамираар хичээллэж аяллаар хамтдаа явбал тохиромжтой. Хэрэв та өөртөө итгэвэл бусад зүйлээс үл шалтгаалан амжилтын оргилд хүрнэ. Жилийн эцсээр татварын албанд том өр төлөх боломжтой болно. Өөрийн мөнгө санхүүгийн байдалд тохирох сургалтыг одооноос судал.

Амьдралд хурдан гэхдээ тааламжтай бужигнаан эхэлнэ. Гадагш гарах, тайвширч амрах боломжийг барьж авч, энэ өдөр юу ч хийхээр төлөвлөсөн байсан түүнийгээ дуртайяа хий. Хүмүүнлэгийн асуудалд зориулсан хүчин зүтгэлийн чинь үр дүн таныг цаашид үргэлжлүүлэн бусдад туслахаар зоригжуулна.

Аль болох аажуу тайван байхыг хичээ. Од эрхэс таныг бусадтай харилцахдаа сэтгэл хөдлөлтэй байхыг анхааруулж байна. Зарим арга хэмжээ таныг ихээр хөгжөөх болно. Хэрвээ та маш чухал уулзалт-тай бол уулзах хүмүүст сэтгэгдэл төрүүлэхийн тулд сайхан хувцасла. Хайр дурлалын харилцаа амжилттай эхлэх хэдий ч та насны зөрүүтэй байдалдаа санаа зовох бололтой.

Хайртай хүн юм уу сайн найздаа сэтгэл зовох асуудал гарч ажилдаа анхаарлаа төвлөрүүлэхэд хэцүү санагдана. Оюутнуудын хувьд хичээл сурлагадаа анхаарч, тархи толгойгоо сайтар ажиллуул. Эсвэл өөрийн дуртай зүйлээр хэсэг зуур оролд. Олны хөл үймээнээс болж, чухал уулзалтаас хоцорч болзошгүй тул яаралтай ажилд хангалттай цаг нөөцөл.

Тайлагдашгүй нөхцөл байдал энэ өдөр ажлыг тань удаашруулна. Аливаад ухаалаг, оновчтой бай. Таны ухаан, мэдрэмтгий занг хараад бүгд гайхна. Гэрээ хэлэлцээр амжилт авчирна. Хэрвээ танд дахин хэлэлцэх зүйл байгаа бол энэ өдөр амжуул. Жижиг зүйлсийг ч сайнаар өөрчилж чадна.

Од гарагсийн нөлөөгөөр өнөөдөр тун завгүй байх тул та ачаалалтай байхдаа бэлтгэ. Өдрийн эхэн үед аль болох их зүйлийг амжуулахыг хичээ. Өнөөдөр оюунлаг үзэл бодол ба бүтээлч эрэл хайгуулаар шинэ эхлэл тавихыг одод хөхүүлэн дэмжих болно. Оны сүүлээр тайван амрах хэрэгтэй.

цат арал" романуудын баатар, ахмад11. Согтууруулах ундаа13. Гурван цагийн нэг

10. Аливаа юмны адаг шаар, муу12. Цахилгаан холбооны код үсгийг зохиосон эрхэм14. Донж, хэв маяг18. "Болор цом" наадмын хошой аварга, МЗЭ-ийн шагналт яруу найрагч

Л А

РИ

Е В

ЭЧ

Н Н

ГГ

ДР И

ИН

Д

ЭМ

О И

МИ

А Ч

ИА

О

О

ХЁБ

О В

О Ө ЧТХО И

Н Л

ОГӨ

ЛИ Р Л Ө Э Н А

ИА И

О Э

А

А А

Ж И Л Г Ш

чилсон нэр)15. Ардчилсан хувьсгалын төлөө тэмцэж

байсан нэгэн холбоо (тов чилсон нэр)

16. Холливудад кун-фуг оруулж ирсэн тулааны од, нэрт жүжигчин

17. Хүлэгүгийн байгуулсан ........ хант улс

1

18

16

2

10

14

3

7 8

11

6 9

1312

15

4 5

17

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ24 2019.12.25, ЛХАГВА~№224 (1276) ГАЛ ТОГОО

ААРЦТАЙ ПИРОГ

ОРЦ:

Аарц-400 гр Ванилины сахар-1 уут Гурил-200 гр Зөөхий-100 гр Масло-100 гр Элсэн чихэр-200 гр Өндөг-3 ширхэг

Орох орцууд бүгд өрөөний хэмд байх хэрэгтэй.

1. Саванд хийсэн гурил дээрээ өрөөний хэмд зөөлөрсөн масло нэмж багсарна. Дээр нь 100 гр элсэн чихэр, 1 ширхэг өндөгтэйгөө хийн зуурч өгнө. Гурилан зуурмагаа 30 мин хөргөгчинд хийн амраагаарай.

2. Пирог хийх хэвэндээ

таа руулан гурилаа элдэн дэв сэж өгнө. Сэрээгээр гурилаа хатган жижиг жижиг нүх гаргаж өгөөрэй.

3. Зуурмагаа бэлдэхдээ шүүсэн аарц (бага зэрэг шар сүүтэйгээ байж болно) болон үлдсэн 100 гр элсэн чихэрээ хийн уустал нь хутгаад, зөөхий болон хоёр ширхэг өндөг ваналин зэргээ нэмж хутгаад бэлэн болно.

4. Гурилаа дэвссэн хэвэндээ зуурмагаа хийн 190 градуст 40 мин болгоод шарах шүүгээгээ унтраагаад нэг цаг дотор нь байлгана. Гаргаж ирээд хөргөгчинд дөрвөн цаг байл гаж биежүүлээрэй. Ингээд идэхэд бэлэн болно. Хөргөг чинд байлгалгүй шууд зүсвэл биежээгүй байх тул уусах магадлалтай шүү.

ХЭРХЭН ХИЙХ ВЭ:

Нэг зүсэмд Нийт калори 301.5 Нүүрс ус 112 гр Эслэг 1 гр Өөх тос 21.5 гр Уураг 3.65 гр

ШИМ ТЭЖЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ: