PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W BIAŁOBRZEGACH Przedmiotowy system oceniania uwzględnia: I. Zasady oceniania. II. Kompetencje polonistyczne. III. Kryteria wymagań na poszczególne oceny. IV. Sposoby sprawdzania osiągnięć. V. Kryteria oceny wypowiedzi ustnych i pisemnych. 1. Z języka polskiego ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia: - prace klasowe - sprawdziany umiejętności językowych i literackich - dyktanda - testy - kartkówki - odpowiedzi ustne - recytacje - scenki, dramy, prezentacje - prace domowe - praca na lekcji - praca z lekturą - prowadzenie zeszytu, także zeszytu ćwiczeń - aktywność, inwencja twórcza - kultura żywego słowa 2. Każdy uczeń może otrzymać dodatkowe oceny za
216
Embed
· Web viewPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W BIAŁOBRZEGACH. Przedmiotowy system oceniania uwzględnia: Zasady oceniania.
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II
W BIAŁOBRZEGACHPrzedmiotowy system oceniania uwzględnia: I. Zasady oceniania. II. Kompetencje polonistyczne. III. Kryteria wymagań na poszczególne oceny. IV. Sposoby sprawdzania osiągnięć. V. Kryteria oceny wypowiedzi ustnych i pisemnych.
1. Z języka polskiego ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia:- prace klasowe- sprawdziany umiejętności językowych i literackich- dyktanda- testy- kartkówki- odpowiedzi ustne- recytacje- scenki, dramy, prezentacje- prace domowe- praca na lekcji- praca z lekturą- prowadzenie zeszytu, także zeszytu ćwiczeń- aktywność, inwencja twórcza - kultura żywego słowa
2. Każdy uczeń może otrzymać dodatkowe oceny za wykonane prace nadobowiązkowe, za udział w konkursie przedmiotowym, literackim, poetyckim, recytatorskim, ortograficznym.
3. Prace klasowe, dyktanda, sprawdziany umiejętności językowych i literackich są zapowiedziane na tydzień przed planowanym terminem i poprzedzone lekcją określającą wymagane treści i umiejętności.
4. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową, dyktando bądź sprawdzian to powinien napisać go na następnej lekcji lub w terminie ustalonym przez
nauczyciela. Jeśli tego nie uczyni, otrzyma ocenę niedostateczną.
5. Uczeń może tylko raz w semestrze poprawić ocenę niedostateczną z pracy klasowej i sprawdzianu. 6. Uczeń może poprawić niekorzystną ocenę z pracy domowej i odpowiedzi ustnej na kolejnych zajęciach lub w terminie ustalonym przez nauczyciela.
7. Przy poprawianiu ocen z prac pisemnych i odpowiedzi ustnych kryteria ocen nie zmieniają się, a otrzymana ocena jest wpisana do dziennika.
8. Uczeń, który nie poprawił oceny, traci prawo do kolejnych poprawek.
9. Za aktywność oraz pracę podczas lekcji ( w zależności od zaangażowania i trudności zadań ) uczeń otrzymuje oceny, na które składają się zdobywane systematycznie plusy ( trzy plusy – ocena bardzo dobra ).
10. Uczeń ma prawo raz w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji ( nie dotyczy to prac klasowych, dyktand, sprawdzianów, recytacji ).
11. Jeżeli uczeń nie dotrzyma terminu wyznaczonego na oddanie długoterminowej pracy domowej, otrzymuje ocenę niedostateczną; ( warunki poprawy – zob. pkt 6 ).
12. Zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem prace klasowe, sprawdziany, testy, dyktanda oraz długoterminowe prace domowe są sprawdzone i oddane w ciągu dwóch tygodni.
13. Kartkówki i prace domowe są sprawdzone i oddane w ciągu tygodnia.
14. Po dłuższej ( przynajmniej tygodniowej ) usprawiedliwionej nieobecności w szkole uczeń nie będzie oceniany przez kolejne 3 dni, jednakże powinien on w tym czasie uzupełnić zaległości.
15. Testy umiejętności językowych i literackich, sprawdziany, kartkówki oceniane są według procentowych proporcji :100% – 91% – ocena bardzo dobra90% – 76% – ocena dobra75% – 51% – ocena dostateczna50% – 31% – ocena dopuszczająca30% – 0% – ocena niedostateczna
16. Testy umiejętności językowych i literackich, sprawdziany, kartkówki
zawierające zadania wykraczające poza podstawę programową oceniane są według procentowych proporcji :100% – 97% – ocena celująca 96 % – 90% – ocena bardzo dobra89% – 76% – ocena dobra75% – 51% – ocena dostateczna50% – 31% – ocena dopuszczająca30% – 0% – ocena niedostateczna
17. Uczeń nie ma możliwości poprawiania ocen na tydzień przed klasyfikacją.
18. Uczeń, który opuścił 50% godzin lekcyjnych nie może być klasyfikowany z przedmiotu.
19. O przewidywanej niedostatecznej ocenie semestralnej / rocznej uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie ) są informowani na miesiąc przed zakończeniem semestru / roku szkolnego.
20. O przewidywanej ocenie semestralnej / rocznej uczeń informowany jest na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej.
21. Ocena semestralna / roczna ostatecznie zostaje ustalona na jeden dzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej.
22. Na ocenę semestralną / roczną składają się poszczególne oceny cząstkowe według procentowych proporcji kolejnych obszarów oceniania :- prace klasowe, sprawdziany, testy, egzaminy, projekty wykraczające poza podstawę programową - 30%- odpowiedzi ustne, dyktanda, kartkówki – 25%- prace domowe – 15%- praca podczas lekcji, dramy, recytacje – 10%- prace grupowe – 5%- prace indywidualne, referaty, projekty niewykraczające poza podstawę programową – 5%- aktywność, inwencja twórcza – 5%- kultura żywego słowa – 5%
23. Ocena semestralna / roczna jest ustalana na podstawie co najmniej 10 ocen cząstkowych.
2. KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE PIERWSZEJ GIMNAZJUM.
OCENA DOPUSZCZAJĄCA. 3. UCZEŃ:
~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;
~ odtwarza, relacjonuje przebieg akcji utworu;~ potrafi wyodrębnić bohaterów;~ w miarę poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania, opisu, streszczenia;~ próbuje argumentować i wyciągać wnioski;~ rozpoznaje i nazywa części mowy i części zdania;~ odróżnia równoważnik zdania od zdania pojedynczego i od zdań złożonych; ~ w miarę poprawnie wypowiada się na temat problemów rycerskości, miłości i nienawiści w oparciu o omawiane utwory literackie; ~ potrafi rozpoznawać frazeologizmy; ~ uzupełnia wypowiedzi wyrazami oceniającymi;
OCENA DOSTATECZNA.4. UCZEŃ (j.w. oraz):
~ wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze;~ odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości historycznej ;~ zna rodzaje i gatunki literackie;~ rozumie ogólny sens poznawanych utworów;~ rozumie cicho przeczytany tekst;~ zabiera głos w swobodnych wypowiedziach na tematy związane z lekturą, filmem, widowiskiem i własnymi przeżyciami ;~ poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania, opisu, charakterystyki, streszczenia, sprawozdania, instrukcji;~ wykonuje notatkę na podstawie poznanych treści;~ wprowadza do wypowiedzeń uogólnienia; ~ rozpoznaje w zdaniu partykułę i wykrzyknik;~ rozróżnia skróty i skrótowce;~ potrafi sformułować wypowiedź o charakterze optymistycznym bądź pesymistycznym;~ potrafi nazwać podstawowe rodzaje słowników;
OCENA DOBRA.5. UCZEŃ (j.w. oraz):
~ potrafi sformułować problem i główną myśl utworu;~ określa przeżycia i uczucia bohaterów literackich;~ potrafi przyporządkować określonemu rodzajowi literackiemu odpowiednie gatunki literackie;~ zna cechy rodzajów literackich;~ potrafi wypowiadać się w sposób spójny, logiczny, komunikatywny;~ samodzielnie i poprawnie redaguje wypowiedzi pisemne w formie opowiadania z elementami opisu, charakterystyki, instrukcji;~ buduje wypowiedzi oceniające(np. wybrany film);~ zna podstawowe środki poetycko-stylistyczne;~ rozróżnia pojęcia podmiotu lirycznego i narratora ;~ wykorzystuje imiesłowy w swoich wypowiedziach;~ zna rodzaje okoliczników;
~ zna rodzaje podmiotów;~ rozróżnia zdania współrzędnie i podrzędnie złożone; zna ich rodzaje;~ rozpoznaje równoważnik zdania;~ zna pojęcie wyrazów pokrewnych;~ potrafi utworzyć rodzinę wyrazów;~ wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów;~ zna pojęcie wyrazów bliskoznacznych;~ wie, czym jest związek frazeologiczny;~ uzupełnia wypowiedzi frazeologizmami;~ posiada praktyczne umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne;~ umiejętnie posługuje się słownikiem języka polskiego i słownikiem ortograficznym;
OCENA BARDZO DOBRA. 6. UCZEŃ (j.w. oraz):
~ uzasadnia w oparciu o tekst motywy działania, przeżycia i uczucia bohaterów;~ potrafi zanalizować i zinterpretować utwór literacki, teatralny, filmowy;~ potrafi samodzielnie formułować wnioski;~ dokonuje samodzielnej, pełnej charakterystyki bohatera literackiego ;~ rozumie i określa funkcję środków stylistycznych (epitetu, metafory, porównania, onomatopei, animizacji, personifikacji, apostrofy, anafory, aliteracji, pytania retorycznego, alegorii);~ przekształca tekst epicki lub liryczny w dramatyczny;~ samodzielnie, wyczerpująco i zgodnie z zasadami leksykalnymi, składniowymi i kompozycyjnymi redaguje wypowiedzi pisemne w formie recenzji, tekstu użytkowego i reklamowego;~ rozróżnia charakterystykę pośrednią, bezpośrednią i porównawczą;~ wprowadza do własnej wypowiedzi cytaty;~ zabiera głos w dyskusji, sprawnie formułuje wnioski, uzasadnia swoje zdanie, prowadzi logiczną argumentację;~ zna cechy gatunków literackich (powieści historycznej, powieści współczesnej dla młodzieży, opowiadania, bajki, opowiadania science fiction, poematu rycerskiego, mitu, fraszki, hymnu, groteski, ballady, dramatu romantycznego);~ wyodrębnia w tekście neologizmy i archaizmy;~ w swoich wypowiedziach stara się stosować poznane terminy teoretycznoliterackie;~ umiejętnie wybiera, gromadzi i notuje materiał na określony temat z różnych źródeł;~ mówi o własnych przeżyciach związanych z lekturą, filmem czy widowiskiem teatralnym;~ dokonuje analizy zdań podrzędnie i współrzędnie złożonych;~ rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania;~ odróżnia imiesłów od przymiotnika;~ umiejętnie posługuje się słownikami: frazeologicznym, wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, wyrazów obcych;
OCENA CELUJĄCA.
UCZEŃ (j.w. oraz):~ samodzielnie poszerza własną lekturę o pozycje spoza kanonu;~ samodzielnie i twórczo, wzorowo pod względem tematycznym, kompozycyjnym, leksykalnym i stylistycznym redaguje praca pisemne;~ potrafi kreatywnie myśleć;~ rozszerza wiadomości z poszczególnych działów nauki o języku;~ podejmuje działania twórcze;~ pisze bezbłędnie;~ osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych.
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE* Zakres kształcenia literackiego i kulturowego (Witold Bobiński Świat w słowach i obrazach) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe – ocenę dobrą lub bardzo dobrą. Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.
Poziom wymagań
Teksty kulturyPodstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)
Uczeń: Uczeń:
Początki świata, początki słowa
Księga o poznaniu stworzenia Re i obalenia Apopa,Enuma elisz, Owidiusz Przemiany (fragment),Hezjod Teogonia (fragmenty)
– czyta cicho ze zrozumieniem
– klasyfikuje poznane teksty jako mity
– redaguje notatkę o cechach mitu, korzystając ze Słowniczka terminów literackich i kulturowych
– określa tematykę poznanych fragmentów mitów
– omawia motyw stworzenia
– porządkuje w formie streszczenia kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata
– wyjaśnia pojęcie mit pierwotny
– odczytuje fragmenty mitów, które opowiadają w sposób „obrazowy”
– porównuje elementy świata przedstawionego mitów w celu wskazania podobieństw i różnic
– porządkuje w formie planu kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata
– odczytuje znaczenia symboliczne
Biblia – Stary Testament: Księga Rodzaju; Historia początków świata i ludzkości
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– określa tematykę tekstu– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii
– wymienia elementy stworzenia w kolejności, o jakiej wspomina Biblia
– nazywa uczucia towarzyszące Bogu podczas aktu stworzenia
– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
– porównuje biblijny opis stworzenia z relacją o powstaniu świata zawartą w mitach ludów starożytnych
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– postrzega Biblię jako źródło gatunków
– wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych
– rozpoznaje i nazywa motywy
– uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie argumenty
– porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język
Biblia – Stary Testament: Księga Rodzaju; Pierwotny stan szczęścia
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii
– określa tematykę tekstu
– określa elementy świata przedstawionego, odwołując się do tekstu
– odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu
– rozumie Raj jako synonim szczęścia
– dobiera reprodukcję, która bardziej odpowiada opisowi
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wyjaśnia motyw raju, stworzenia
– nazywa wartości
– definiuje pojęcia motyw, symbol
– omawia motyw Edenu w kulturze
– redaguje opis miejsca (ogród Eden)
biblijnego Edenu
– proponuje inny tytuł dla przeczytanego fragmentu Biblii
– rysuje drzewo życia lub drzewo
poznania dobra i zła
Sztuka patrzenia: Michał Anioł Stworzenie Adama
– zapoznaje się z informacjami na temat autora i dzieła
– ogląda fragment malowidła
– rozpoznaje na obrazie biblijny motyw stworzenia człowieka
– określa czas i miejsce wydarzeń
– wymienia elementy obrazu
– opowiada o poszczególnych elementach obrazu
– nazywa uczucia postaci przedstawionych na obrazie
– wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku
– określa zasady kompozycji obrazu
– wyjaśnia biblijny motyw stworzenia człowieka
– wyjaśnia znaczenie poszczególnych elementów obrazu
– wyjaśnia symbolikę, odwołując się do Biblii
– wyjaśnia, na czym polega technika fresku
– omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze
Biblia – Nowy Testament: Ewangelia według św. Łukasza; Przypowieść o siewcy,Wyjaśnienie przypowieści
– czyta głośno
– wypowiada się na temat narratora
– określa elementy świata przedstawionego
– rozpoznaje w utworze przypowieść
– podaje cechy przypowieści na podstawie poznanego tekstu
– odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę
– redaguje tekst wyjaśniający współczesnym językiem znaczenie przypowieści o siewcy
– rozpoznaje i nazywa wartości
– wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol, przenośnia
– wyjaśnia znaczenie motywów alegorycznych i symbolicznych
– redaguje opowieść z wykorzystaniem motywów alegorycznych lub symbolicznych
Mity greckie – Dzieje Tezeusza (fragment Mitologii Jana Parandowskiego)
– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Parandowskiego
– czyta cicho ze zrozumieniem
– klasyfikuje utwór jako mit
– wyjaśnia, czym jest mit i mitologia
– określa elementy świata przedstawionego
– wymienia dokonania bohatera, jego zasługi i winy
– wymienia sposoby upamiętnienia przez Ateńczyków postaci Tezeusza
– redaguje napis, jaki można by umieścić na pomniku Tezeusza
– wyjaśnia, czym jest prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka
– wyjaśnia frazeologizmy wywodzące się z mitologii
– wymienia znane mity
– opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych
– ocenia dokonania bohatera
– formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego
– wyjaśnia sens mitu, odwołując się do tekstu
– wyjaśnia symboliczne znaczenie nici Ariadny i labiryntu
– redaguje opowiadanie twórcze
Zygmunt Kubiak U źródeł mitów greckich
– zapoznaje się z informacjami na temat Zygmunta Kubiaka
– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje
– odróżnia mity heroiczne od innych
– zapisuje w punktach dzieje Grecji i jej kultury
– kwalifikuje tekst jako popularnonaukowy, uzasadniając własne zdanie
– wyjaśnia symbolikę motywu morza
– wyjaśnia związek pieśni z mitem
– tworzy oś czasu
Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
– zapoznaje się z tłem historycznym wypadków, o których opowiada utwór
– czyta głośno
– określa elementy świata przedstawionego
– odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza
– oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej
– podaje cechy eposu
– wypowiada się na temat utworu, ilustrując wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu
– sporządza plan wydarzeń
– nazywa cechy bohatera
– ocenia postawę bohatera
– wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza
– komentuje zachowanie Rolanda, odwołując się do zasad etyki rycerskiej
– redaguje napis nagrobny
– klasyfikuje Pieśń o Rolandzie jako epos rycerski
rycerskiego
– sporządza kodeks rycerski
– redaguje sprawozdanie
Wszystko było poezją, czyli o wspólnej kolebce epiki i liryki
– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje
– określa tematykę tekstu
– cytuje pierwsze słowa zapisane przez człowieka
– wyjaśnia, czemu służyły pierwsze teksty sumeryjskie
– odczytuje informacje z osi czasu
– opowiada o początkach piśmiennictwa
– wyjaśnia, w jakim celu ludzkość zaczęła tworzyć literaturę
W królestwie narratora
Ignacy KrasickiPan i pies, Ptaszki w klatce, Mądry i głupi, Dewotka, Jagnię i wilcy, Czapla, ryby i rak, Koniec bajek
– zapoznaje się z informacjami na temat Ignacego Krasickiego
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– klasyfikuje utwór jako bajkę
– podaje inne znaczenia wyrazu bajka, korzystając ze słownika języka polskiego
– formułuje definicję bajki,
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– rozróżnia bajki zwierzęce, narracyjne i epigramatyczne
– wyjaśnia znaczenie tytułów
– wyjaśnia ogólnoludzki i ponadczasowy charakter bajek
– omawia kontekst historyczny
– wyjaśnia znaczenie alegorii
korzystając z podanego słownictwa
– opowiada treść bajek
– nazywa wady i zalety bohaterów
– ocenia stosunek narratora do postaci
– wyjaśnia sens bajek (morał)
– wyjaśnia, czym jest alegoria
– streszcza fabułę wybranej bajki – bierze udział w inscenizacji bajki
– wyjaśnia, czemu służy wykorzystanie elementów epickich
– dopisuje dalszy ciąg tekstu, rozwijając myśl autora
– dokonuj adaptacji scenicznej bajki
Adam MickiewiczZając i żaba, Żona uparta
– zapoznaje się z informacjami na temat Adama Mickiewicza
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– klasyfikuje utwór jako bajkę
– podaje definicję bajki
– opowiada treść bajek
– wyjaśnia morał zawarty w bajce
– wyjaśnia, czym jest neologizm
– odczytuje neologizmy
– wyjaśnia, czym jest sentencja
– cytuje sentencje
– bierze udział w adaptacji scenicznej bajki
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– uzasadnia przynależność bajki do określonej kategorii
– wyjaśnia znaczenie tytułów
– wyjaśnia, na czym polega żart
– wyjaśnia związek między budową składniową a wersyfikacją
– wyjaśnia neologizmy i określa ich funkcję w utworze
– tworzy sentencje
– dokonuje adaptacji scenicznej bajki
Adam Mickiewicz Świtezianka
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– określa elementy świata przedstawionego
– opisuje scenerię zdarzeń
– nazywa uczucia i postawy bohaterów
– wyraża własne zdanie na temat
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wyjaśnia motyw winy i kary
– wypowiada się na temat postawy narratora wobec postaci
– definiuje pojęcie ballada, korzystając z podanego
winy młodzieńca
– określa nastrój
– wypowiada się na temat narratora i jego wiedzy o bohaterach
– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
– rozpoznaje motyw winy i kary
– klasyfikuje utwór jako balladę
słownictwa
– układa mowę obrończą
– redaguje opowiadanie twórcze na temat okoliczności powstania utworu
– dokonuje adaptacji scenicznej lub filmowej utworu (w tym: dobiera oświetlenie, muzykę, efekty dźwiękowe)
Moje zdanie jest takie – czyli warsztat dyskutanta
– wyjaśnia, czym jest dyskusja
– formułuje zasady obowiązujące podczas dyskusji
– ocenia postępowanie bohatera
– formułuje tezę
– gromadzi argumenty na poparcie tezy
– zabiera głos w dyskusji
– bierze czynny udział w dyskusji
Karol Dickens Opowieść wigilijna (fragmenty)
– zapoznaje się z informacjami na temat Karola Dickensa
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– wyjaśnia, czym jest fabuła
– określa elementy fabuły
– rozróżnia elementy realistyczne i nierealistyczna
– wyraża opinię na temat bohatera utworu
– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze
– omawia problematykę moralną
– cytuje fragmenty utworu, które uważa za szczególnie dobrze napisane
– odczytuje fragment będący zawiązaniem akcji
– redaguje treść wizytówki
– redaguje prywatny dekalog bohatera
– nazywa motywy, wątki i myśli obecne w innych utworach
– wyjaśnia symboliczne znaczenie zdarzeń
– wyjaśnia nawiązania do Biblii
utworu
– redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi
Sztuka opowiadania, czyli co zrobić, by inni nas słuchali
– czyta odpowiednie fragmenty tekstu
– wypowiada się na temat utworu
– wyjaśnia kompozycję opowiadania
– odnajduje w opowieści wskazane człony kompozycyjne (wstęp, rozwój akcji, punkt kulminacyjny)
– wybiera elementy składające się na bogaty w informacje wstęp
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– cytuje fragmenty zawierające opinię narratora o bohaterze
– odczytuje fragmenty będące opisami
– redaguje opowiadanie
– wypowiada się na temat budowy zdań w opowiadaniu
– wyjaśnia, czemu służy zmiana tempa narracji
– redaguje opowiadanie z elementami opisu i wielością narracji
Bolesław Prus W górach – zapoznaje się z informacjami na temat Bolesława Prusa
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa czas i miejsce wydarzeń
– rozróżnia głównego bohatera i postacie drugoplanowe
– redaguje plan wydarzeń w formie równoważników zdań
– cytuje fragmenty tekstu zawierające opis wrażeń i przeżyć
– odczytuje fragment będący punktem kulminacyjnym
– określa rodzaj narracji i typ
– opowiada o przemianie jednego z bohaterów
– przedstawia przebieg akcji na wykresie
– opisuje rysunek obrazujący narrację w utworze
– wyjaśnia zależność między czasem a napięciem akcji
– formułuje wskazówki dla uczestników wycieczek górskich
– wyjaśnia sens stwierdzenia: „podobne lecz podobnym”
– redaguje krótką nowelę zatytułowaną „Podobne lecz podobnym”
narratora
– wyjaśnia pojęcie nowela
Henryk Sienkiewicz Ogniem i mieczem (fragmenty)
– zapoznaje się z informacjami na temat Henryka Sienkiewicza oraz utworu
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa elementy świata przedstawionego
– cytuje fragmenty opisujące stan ducha bohatera
– ocenia postępowanie bohaterów
– wymienia wartości typowe dla etyki rycerskiej, odnosząc je do bohaterów
– redaguje napis nagrobny
– wskazuje w tekście odwołania do tradycji kulturowej
– odróżnia język naukowy od literackiego
– odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści
– notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę i omawia związki między nimi
– dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i historyczne
– wyjaśnia motywy działania bohaterów
– komentuje sposób opowiadania narratora (narracja obiektywna i subiektywna)
– zapisuje w punktach dekalog rycerski
– wyjaśnia różnice między powieścią historyczną a naukową pracą historyczną
– wyjaśnia, czym charakteryzuje się język naukowy i literacki
– relacjonuje wydarzenia językiem pracy naukowej lub podręcznika do historii
– podaje cechy powieści historycznej
Jeśli chodzi o mnie… – opinia i jej uzasadnienie
– wybiera sformułowania podkreślające fakt wypowiadania się we własnym imieniu
– układa zdania złożone, w których do opinii dodaje wstępny argument
– wyraża własne zdanie, uzasadniając je
– przekształca podane sformułowania w taki sposób, by sygnalizowały fakt wypowiadania się we własnym imieniu
– wyraża własną opinię, gromadząc na jej poparcie kilka argumentów
– formułuje wypowiedzi
logiczne, zrozumiałe i poprawne pod względem językowym
Antoine de Saint-Exupéry Mały Książę
– zapoznaje się z informacjami na temat Antoine’a de Saint-Exupéry’ego
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa czas i miejsce wydarzeń
– podaje przykłady wydarzeń prawdopodobnych i baśniowych
– wymienia postacie, dzieląc je na pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne
– określa rolę narratora
– charakteryzuje głównego bohatera
– podaje przyczyny opuszczenia Róży przez bohatera
– porównuje postawy życiowe i zachowania Pijaka i Bankiera
– wyjaśnia przyczyny szacunku Małego Księcia do Latarnika
– cytuje sentencje zawarte w utworze
– redaguje list w imieniu Małego Księcia
- określa adresata utworu, uzasadniając wypowiedź
– porównuje Małego Księcia sprzed wyprawy z tym, który decyduje się wrócić na swoją planetę
– wyjaśnia istotę władzy Króla
– wyjaśnia sens „lekcji” Lisa
– rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi
– wyjaśnia motyw wędrówki
– wymienia znane utwory i dzieła sztuki, w których pojawia się motyw wędrówki
– porównuje świat dorosłych i dzieci
– charakteryzuje świat dorosłych, wyjaśniając alegorie
– wnioskuje, argumentuje
– redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem
James HerriotTo nie powinno się zdarzyć (fragment)
– zapoznaje się z informacjami na temat Jamesa Herriota
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa elementy świata przedstawionego
– określa motywy działania bohatera
– redaguje wstęp do opowiadania
– redaguje dalszy ciąg zdarzeń w formie listu lub dialogu
– wylicza cechy bohatera
– nazywa uczucia bohatera
– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
– formułuje rady dla bohatera
– przytacza argumenty zachęcające do poznania całej powieści, wykorzystując terminologię właściwą utworom epickim
Sławomir Mrożek Śpiąca królewna
– zapoznaje się z informacjami na temat Sławomira Mrożka
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– przypomina treść baśni, która stała się inspiracją do napisania utworu
– określa elementy świata przedstawionego
– dzieli wydarzenia na oczekiwane (spodziewane) i nieoczekiwane (zaskakujące)
– wyjaśnia, czym jest epilog
– redaguje zakończenie (epilog)
– formułuje morał płynący z opowieści
– przedstawia prawdziwe myśli bohaterów w formie monologów
– porównuje utwór z pierwowzorem w zakresie dokonanych zmian
W cyfrowym świecie – czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wypowiada się na temat swoich doświadczeń z komputerem i Internetem
– określa tematykę przeczytanego tekstu
– wymienia znane współczesne środki przekazywania informacji
– wyjaśnia różnicę między transmisją a interakcją
– wyjaśnia znaczenie słowa multimedialny
– wyjaśnia pochodzenie niektórych terminów komputerowych
– opowiada (na podstawie zdjęć) o zmianach komputerów na przestrzeni dziesięcioleci
– zapisuje informacje na osi czasu
– wylicza korzyści i zagrożenia Internetu
– przedstawia pomysł swojej wymarzonej gry komputerowej
– charakteryzuje współczesne środki przekazywania informacji
– omawia przykład zastosowania techniki cyfrowej
– uzasadnia stwierdzenie, że internauta może być jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji
– formułuje, korzystając z tekstu, zasady posługiwania się współczesnymi mediami
– wylicza korzyści i zagrożenia gier komputerowych
– przygotowuje projekt swojego wystąpienia multimedialnego
Świat na szpaltach
Gazeta w podręczniku. Najkrótsza historia prasy…
– wypowiada się na temat swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących prasy
– wyjaśnia znaczenie pojęć: prasa, gazeta, czasopismo
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wymienia przyczyny pojawienia się poprzedniczki gazety w starożytnym Rzymie
– cytuje fragment streszczający przyczyny ponownego pojawienia się prasy w Europie
– wymienia najważniejsze skutki
– wyjaśnia, czego poszukuje w gazetach i czasopismach
– wymienia rodzaje prasy ze względu na zainteresowania odbiorców
– oddziela skutki od przyczyn
– wyjaśnia, dlaczego wynalazki techniczne mogą zagrozić tradycyjnej prasie
– wskazuje w gazecie kolumnę, szpalty, rubryki
– charakteryzuje teksty sąsiadujące z artykułem
wynalezienia druku
– zna podstawowe terminy prasowe (tytuł, artykuł, kolumna, szpalta, rubryka)
– nazywa teksty sąsiadujące z artykułem
Stanisław Bortnowski Być dziennikarzem
– zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– cytuje fragment zawierający zwięzłą charakterystykę zawodu dziennikarza
– nazywa cechy dobrego dziennikarza
– cytuje zdanie będące reklamą zawodu dziennikarza
– odróżnia wrodzone umiejętności dziennikarza od wypracowanych
– posługuje się czynnie słownictwem związanym z dziennikarstwem
W informacji i artykule nie zapomnij o tytule! Gimnastyka umysłowa, czyli – jak zatytułować?
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wyjaśnia, jaką funkcję spełnia tytuł
– określa cechy dobrego tytułu
– wyjaśnia pojęcia: nadtytuł, podtytuł
– ocenia tytuły prasowe, uzasadniając swe zdanie
– analizuje budowę tytułów
– rozróżnia kategorie tytułów
– przyporządkowuje tytuł do określonej kategorii
– układa nadtytuły
– nadaje tytuły zapowiadanym artykułom
– tytułuje informacje prasowe
– redaguje zapowiedzi
Informacja – chleb powszedni dziennikarza i artykuł pierwszej potrzeby
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wymienia pytania, na które powinien odpowiadać dobry tekst informacyjny
– wyjaśnia, czym jest manipulacja
– sporządza notatkę w formie schematu, wybierając informacje z tekstu
– podaje przykłady manipulacji
prasowej
– wyjaśnia różnicę między
prasowa
– odróżnia tekst informacyjny od oceniającego
– porządkuje fakty
– redaguje informację na podstawie uporządkowanych faktów
obiektywną informacją a oceną
– przekształca tekst informacji, pozbawiając go niepotrzebnych elementów
– układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji prasowej
– redaguje na tej podstawie wyczerpującą i dobrze skonstruowaną informację
Od wzmianki do sprawozdania – sztuka informowania
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wymienia podstawowe gatunki tekstów informacyjnych (wzmianka, zapowiedź, notatka, sprawozdanie, sylwetka)
– odróżnia informowanie od komentowania
– redaguje wzmiankę, zapowiedź, sprawozdanie
– charakteryzuje poszczególne gatunki tekstów informacyjnych
– wskazuje przykłady tekstów informacyjnych w prasie
– redaguje notatkę, sylwetkę
** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.
Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.
Treści kształcenia
Poziom wymagań Materiał kształcenia (numery stron w podręczniku)
Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)
FLEKSJA
Czasownik
Uczeń: Uczeń:
s. 9–25
– odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań
– rozpoznaje i określa formy osoby, liczby, czasu i rodzaju
– odróżnia formy osobowe od nieosobowych (bezokolicznik, formy na -no, -to)
– rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego
– rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane
– nazywa strony czasownika
– przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie
– pisze poprawnie cząstki
-bym, -byś, -by
– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym
– stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi
– celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych
– rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie
– stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu
– stosuje nieregularne formy czasowników
Rzeczownik – odróżnia rzeczownik od innych części mowy na podstawie znaczenia
– odmienia rzeczownik przez przypadki
– określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika
– rozróżnia temat i końcówkę rzeczownika
– rozpoznaje tematy oboczne rzeczownika
– używa poprawnych form rzeczowników odmieniających się nietypowo
– wyjaśnia, na czym polegają osobliwości w odmianie rzeczowników
– zna i stosuje zasady dotyczące
s. 26–35
– wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników
pisowni zakończeń
-ji, -ii, -i w niektórych formach rzeczowników na
-ja, -ia, -ea
Przymiotnik
– odróżnia przymiotnik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań
– stosuje w wypowiedzeniach przymiotnik jako określenie rzeczownika
– odmienia przymiotnik przez przypadki, liczby i rodzaje
– określa przypadek, liczbę i rodzaj przymiotnika
– stopniuje przymiotniki
– rozróżnia stopniowanie proste, opisowe i nieregularne
– poprawnie używa przysłówków w związkach frazeologicznych
- poprawnie zapisuje przysłówki złożone
Zaimek
– wyjaśnia znaczenie zaimków i ich funkcje
– rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne i liczebne
– zastępuje różne części mowy odpowiednimi zaimkami
– odmienia zaimki
– używa dłuższych i krótszych form zaimków
– stosuje poprawne formy gramatyczne zaimków
– świadomie używa zaimków we własnych tekstach
s. 53–57
Przyimek
– wyróżnia przyimek jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy wskazującą na relacje przestrzenne, czasowe i przyczynowe pomiędzy różnymi częściami zdania
– dostosowuje formy gramatyczne rzeczownika do łączącego się z nim przyimka
– poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe
– używa przyimków w związkach wyrazowych
– poprawnie zapisuje przyimki złożone
s. 58–60
Spójnik
– wyróżnia spójnik jako nieodmienną i niesamodzielną część mowy łączącą wyrazy w obrębie zdania oraz zdania składowe
– poprawnie stosuje spójniki w wypowiedzeniu pojedynczym i złożonym
– tworzy związki frazeologiczne z użyciem okoliczników
Rozbiór logiczny zdania
– dostrzega logiczne powiązania między wyrazami w zdaniu
– wyróżnia wyrazy nadrzędne (określane) i podrzędne (określające)
– nazywa części zdania
– przedstawia powiązania między wyrazami na wykresie
– nazywa części zdania, uwzględniając różne rodzaje podmiotu, orzeczenia, przydawki i okolicznika
s. 122–125
Związki składniowe
– wyróżnia wyrazy nadrzędne (określane) i podrzędne (określające)
– rozróżnia związek główny i związki poboczne
– łączy wyrazy w związki, stosując poprawne formy fleksyjne
– rozróżnia związki zgody, rządu i przynależności
– tworzy frazeologizmy, stosując odpowiednie związki składniowe
– nazywa związki składniowe we frazeologizmach
s. 126–130
7.KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE DRUGIEJ GIMNAZJUM.
OCENA DOPUSZCZAJĄCA.8. UCZEŃ:
~ czyta ze zrozumieniem podstawowe teksty literackie;~ wyszukuje informacje w tekście;~ rozróżnia fikcję literacką od autentyzmu;~ odtwarza zdarzenia;~ sporządza plan odtwórczy według określonych wskazówek;~ charakteryzuje bohaterów;~ nazywa elementarne uczucia i emocje;~ próbuje argumentować;~ przekazuje myśli w sposób jasny i zrozumiały;~ w miarę poprawnie, według wskazówek nauczyciela, redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, charakterystykę;~ przy pomocy nauczyciela redaguje w prostej formie: instrukcję, sprawozdanie, list;~ dokonuje streszczenia;~ wykonuje notatkę według podanych wskazówek;~ w prostej formie, według ustalonego schematu buduje ustną wypowiedź
okolicznościową: życzenia, gratulacje, podziękowania;~ redaguje w oparciu o ustalony schemat prosty tekst użytkowy: zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie;~ skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;~ zadaje pytania;~ potrafi rozmawiać;~ wypowiada się na temat własnej osoby;~ potrafi rozpoznać i napisać prosty tekst reklamowy;~ pracuje w grupie;~ zna podstawowe środki stylistyczne: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, pytanie retoryczne;~ zna rodzaje i podstawowe gatunki literackie;~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;~ zna podstawowe rodzaje słowników i potrafi z nich korzystać;~ stosuje poprawna interpunkcję w zapisie daty;~ posiada podstawowe wiadomości z zakresu nauki o języku: odmienne i nieodmienne części mowy, części zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone, równoważnik zdania, głoski, litery, wyrazy pokrewne, imiesłowy ( bez określania nazwy ), neologizmy, archaizmy,~ rozpoznaje formę czasownika w stronie czynnej, biernej, zwrotnej;~ buduje konstrukcję zdania z czasownikiem w stronie czynnej, biernej i zwrotnej; ~ wie, że imiesłowy tworzymy od czasowników;~ potrafi wskazać imiesłowy w tekście;
9. ~ zna podstawowe pojęcia słowotwórcze~ rozróżnia skróty i skrótowce;~ zna pojęcia: dialog, narracja, narrator, podmiot liryczny, oda, sonet, tren, przerzutnia, retoryka, orator, przemówienie, przypis, synonim, geneza, utopia;
OCENA DOSTATECZNA.10. UCZEŃ (j.w. oraz):
~ uważnie słucha, czyta ze zrozumieniem;~ z samodzielnie czytanego tekstu wybiera dla siebie informacje istotne, przekazuje je własnymi słowami;~ określa tematykę;~ potrafi opowiedzieć o zdarzeniach, określić ich miejsce i czas;~ porównuje zachowanie i działania bohaterów;~ dostrzega zarówno w utworach literackich jak i w życiu powszednim zależności przyczynowo – skutkowe;~ wyraża skojarzenia i emocje;~ gromadzi argumenty;~ notuje argumenty w postaci zdań pojedynczych, równoważników zdań;~ rozróżnia stwierdzenia (tezy) i przypuszczenia (hipotezy);~ próbuje formułować wnioski;~ buduje wypowiedź spójną, zgodną z tematem;~ poprawnie redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie,
charakterystykę, dialog, sprawozdanie, instrukcję, list;~ według schematu redaguje rozprawkę;~ tworzy proste formy tekstów użytkowych;~ stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych urozmaicone słownictwo;~ proponuje różnorodne wyrazy oceniające i określenia;~ sporządza proste formy notatek;~ próbuje notować podczas słuchania;~ w sposób jasny i rzeczowy przekazuje informacje;~ formułuje pytania ogólne i szczegółowe, zgodne z tematem;~ wypowiada się na różnorodne tematy, określa cel wypowiedzi;~ potrafi podtrzymać kontakt w rozmowie; ~ właściwie reaguje na wypowiedź współrozmówcy;~ zabiera głos w dyskusji;~ posługuje się w wypowiedzi ustnej i pisemnej zdaniami złożonymi różnych typów, poprawnie dobiera spójniki;~ różnicuje fakty od opinii;~ rozpoznaje i ocenia mechanizmy reklamy;~ zna podstawowe rodzaje stylów wypowiedzi: potoczny, urzędowy, naukowy i popularnonaukowym;~ potrafi rozpoznać tekst napisany w określonym stylu (potocznym, urzędowym, naukowym, popularnonaukowym);~ potrafi wyodrębnić z tekstu terminy naukowe;~ korzysta z przypisów;~ rozpoznaje w utworach literackich podstawowe środki stylistyczne;~ interpretuje teksty poetyckie, korzystając ze wskazówek nauczyciela;~ wymienia cechy dramatu;~ posiada podstawowe wiadomości na temat wybranych twórców literatury polskiej i światowej;~ samodzielnie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów; ~ wyodrębnia w wypowiedzeniu i rozwija informacje dotyczące czynności, wykonawcy czynności, i przedmiotu czynności;~ buduje wypowiedzi, ukrywając wykonawcę czynności; ~ rozpoznaje imiesłowów i określa ich rodzaj~ rozpoznaje konstrukcję zdania z nieosobową formą czasownika zakończoną na -no, -to;
OCENA DOBRA.
UCZEŃ (j.w. oraz):~ umie określić typ narracji;~ wyodrębnia działania, określa przeżycia i uczucia bohaterów literackich;~ przy pomocy nauczyciela określa kompozycję utworu literackiego;~ próbuje odczytywać teksty niewerbalne;~ wypowiada się w sposób spójny, logiczny, komunikatywny;~ podaje odpowiednie przykłady;~ poprawnie akcentuje swoje wypowiedzi;~ dyskutuje, próbuje nawiązać do wypowiedzi poprzedników, wyraża odmienne
zdanie;~ wzbogaca swoje słownictwo, stosuje różnorodne formy gramatyczne, konstrukcje składniowe;~ próbuje nadać wypowiedzi (ustnej lub pisemnej) znamiona stylu naukowego, urzędowego ;~ proponuje własne przykłady tekstów reklamowych;~ redaguje teksty użytkowe;~ pisze poprawnie sprawozdanie, recenzję, rozprawkę, opis przeżyć wewnętrznych, pamiętnik, dziennik, );~ samodzielnie buduje stwierdzenia i przypuszczenia;~ rozwija argumenty, wyciąga wnioski;~ potrafi sformułować wypowiedź opartą na faktach;~ wyraża opinię;~ próbuje negocjować;~ parafrazuje wypowiedzi przedmówcy;~ buduje wypowiedzi dostosowane do wieku, poziomu wiedzy i zainteresowań rozmówcy;~ wprowadza cytaty do własnych wypowiedzi; ~ czyta ze zrozumieniem teksty popularnonaukowe;~ przekształca dialog w opowiadanie, stosując mowę zależną; ~ skraca i rozwija wypowiedzenia;~ stosuje w wypowiedziach imiesłowy ; ~ zna pojęcie wyrazów pokrewnych;~ potrafi utworzyć rodzinę wyrazów;~ wyodrębnia rdzeń w rodzinie wyrazów~ rozpoznaje zjawiska upodobnienia pod względem dźwięczności;~ różnicuje odpowiednio wypowiedzi pod względem stylistycznym, językowym;~ formułuje wypowiedź ze względu na cel i odbiorcę;~ mówi o sobie, prezentując własne zalety i osiągnięcia;~ posiada praktyczne umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne;~ poprawnie zapisuje przymiotniki złożone;~ posługuje się słownikami;~ zna rodzaje i gatunki literackie;
OCENA BARDZO DOBRA. UCZEŃ (j.w. oraz):~ uzasadnia w oparciu o tekst motywy działania, przeżycia i uczucia bohaterów;~ potrafi przedstawić własne motywy działania;~ odkrywa kompozycję utworu literackiego;~ samodzielnie interpretuje teksty literackie, odkrywa ich sens dosłowny i metaforyczny;~ czyta i interpretuje teksty niewerbalne;~ w wypowiedzi stosuje metafory i porównania, nadając jej oryginalny charakter;~ potrafi podsumować dyskusję;~ notuje na różnorodne sposoby;~ przygotowuje reklamy według własnego pomysłu, świadomie stosuje środki
perswazji;~ rozpoznaje w tekście elementy retoryki;~ samodzielnie, poprawnie pod względem leksykalnym, składniowym i kompozycyjnym redaguje poznane formy wypowiedzi (opis, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, opis przeżyć wewnętrznych, przemówienie, pamiętnik, dziennik);~ redaguje wypowiedź reporterską z elementami opisu, komentarza, oceny;~ wydaje samodzielnie opinię na temat zaistniałego wydarzenia-faktu;~ przeprowadza wywiad i sporządza notatki ze zdobytych informacji;~ gromadzi cytaty, przytacza cudze sądy i opinie, podaje źródła;~ czyta teksty o zróżnicowanej tematyce i stylistyce;~ świadomie i celowo wykorzystuje we własnych wypowiedziach porównania, oryginalne epitety i przenośnie;~ unika powtórzeń bądź stosuje powtórzenia uzasadnione;~ w wypowiedziach stosuje poznane terminy teoretycznoliterackie;~ stosuje zamiennie szyk prosty i szyk przestawny;~ rozumie i określa funkcję środków stylistycznych ;~ potrafi dostrzec, nazwać i wyjaśnić istotę upodobnień fonetycznych oraz uproszczenia grup spółgłoskowych;~ zna i stosuje mowę zależną i niezależną;~ korzysta z różnorodnych źródeł i umiejętnie gromadzi informacje;
OCENA CELUJĄCA.
UCZEŃ (j.w. oraz):~ czyta pozycje spoza kanonu lektur;~ twórczo i wzorowo redaguje wypowiedzi pisemne;~ potrafi kreatywnie myśleć i ubierać swe myśli w słowa;~ poszerza swe wiadomości z nauki o języku;~ podejmuje twórcze działania;~ pisze bezbłędnie;~ osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych;
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Poziom wymagań
Teksty kultury
Podstawowy
P
Ponadpodstawowy
PP
Uczeń: Uczeń:
Początki świata, początki słowa
Biblia – Stary Testament: Wygnanie z
– zapoznaje się z informacjami na temat Księgi Rodzaju i Księgi
– czyta głośno, dokonując
Raju Wyjścia
– czyta głośno– odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu
– omawia elementy świata przedstawionego– opowiada o przebiegu wydarzeń
– podaje motywy działania bohaterów– dostrzega symbole w tekście– rozpoznaje styl biblijny– znajduje w tekście przykłady cech stylu biblijnego– dobiera określenia do podanych rzeczowników
– zapoznaje się ze wskazówkami Jak czytać „Biblię”?
– redaguje streszczenie
interpretacji
– ocenia i komentuje motywy działania bohaterów– wyjaśnia sens opowieści– wyjaśnia znaczenie symboli występujących w tekście– wyjaśnia, czym cechuje się styl biblijny– podaje źródła inspiracji autorów ksiąg biblijnych, korzystając z wydawnictw encyklopedycznych– omawia wskazówki Jak czytać „Biblię”?
Biblia – Stary Testament: Wędrówka do Ziemi Obiecanej
– czyta głośno – odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu
– wymienia biblijne postacie i miejsca
– zapisuje w punktach przebieg wędrówki, korzystając z mapki
– opowiada o kolejnych etapach wędrówki
– określa formę słów skierowanych do bohatera, wykorzystując podane słownictwo
– odnajduje w tekście motywy
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– dostrzega związki między kolejnymi etapami wędrówki
– opowiada o kolejnych etapach wędrówki, łącząc opowiadanie z opisem miejsc i charakterystyką postaci
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywów– wskazuje historyczny i kulturowy kontekst dzieła – uzasadnia własne zdanie
– wyjaśnia znaczenie zwrotów i wyrażeń wywodzących się z Biblii
– opracowuje fragment scenariusza w formie opowiadania
Biblia – Nowy Testament: Syn marnotrawny
– zapoznaje się z informacjami na temat Ewangelii wg św. Łukasza
– czyta głośno
– rozpoznaje w utworze przypowieść
– wylicza podstawowe cechy przypowieści
– podaje informacje na temat czasu, miejsca i uczestników zdarzeń
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– określa reakcję bohatera– nazywa cechy charakteru postaci
– ogląda reprodukcję obrazu
– porównuje elementy świata przedstawionego w tekście z obrazem
– redaguje opis obrazu
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– podaje tytuły znanych przypowieści– definiuje przypowieść
– charakteryzuje i ocenia postacie– odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę– dostrzega uniwersalizm postaci i wydarzeń– formułuje prawdy ogólne wynikające z przypowieści – redaguje bardziej zrozumiałą wersję wypowiedzi bohatera
– interpretuje kompozycję malarską
Myślę i decyduję – o argumentowaniu i rozprawce
– używa pojęć: teza, argument, wniosek– rozpoznaje rozprawkęwśród innych form wypowiedzi– rozróżnia tezę, argument, wniosek– formułuje tezę– gromadzi argumenty– stosuje słownictwo wprowadzające kolejne argumenty– gromadzi słownictwo wyrażające własne stanowisko– redaguje rozprawkę, stosując właściwy porządek treści
– wyjaśnia znaczenie pojęć: teza, argument, wniosek– wymienia cechy rozprawki jako formy wypowiedzi – wskazuje w cudzym tekście cechy rozprawki– gromadzi i selekcjonuje argumenty – stosuje bogate słownictwo podkreślające własne stanowisko– redaguje rozprawkę, zachowując wszystkie cechy formy
Biblia – Nowy Testament: Hymn o miłości
– zapoznaje się z informacjami na temat Pawła z Tarsu
– uważnie słucha czytanego tekstu
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– konkretyzuje obrazy poetyckie
– określa tematykę tekstu
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– wylicza cechy miłości
– dostrzega logiczną kompozycję tekstu
– dzieli tekst na części kompozycyjne ze względu na różnice tematyczne
– klasyfikuje utwór jako hymn
– wymienia cechy hymnu jako pieśni
– charakteryzuje uczucie miłości
– rozpoznaje i nazywa wartości
– formułuje wnioski na podstawie analizy kompozycji tekstu
– wyjaśnia celowość użycia wyliczeń
– uzasadnia, że utwór jest hymnem
Homer Iliada
– wyjaśnia, czym jest mit i mitologia
– wymienia znane mity
– zapoznaje się z informacjami na temat Homera i Iliady
– czyta cicho ze zrozumieniem
– odczytuje informacje z osi czasu
– omawia elementy świata przedstawionego
– zapisuje w punktach informacje o przebiegu wojny
– nazywa cechy bohaterów
– odnajduje w tekście motyw gniewu
– proponuje inne rozwinięcie tytułu utworu
– używa pojęć: apostrofa, porównanie homeryckie, epos
– odczytuje przykładowe apostrofy, porównania
– ogląda reprodukcję obrazu, dzieląc się swoimi wrażeniami
– opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych
– zapisuje w punktach opinię bohatera
– ocenia zachowanie bohaterów
– redaguje artykuł hasłowy do encyklopedii
– porównuje bohaterów utworu ze znanymi postaciami mitologicznymi oraz postaciami rycerzy
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu gniewu– wyjaśnia znaczenie pojęć: apostrofa, porównanie homeryckie, epos
– wyjaśnia sens apostrof i porównań
– uzasadnia, że utwór jest eposem
– interpretuje kompozycję malarską
Homer Odyseja
– zapoznaje się z informacjami na temat Odysei
– czyta cicho ze zrozumieniem
– omawia elementy świata przedstawionego
– opowiada o przebiegu wyprawy
– nazywa cechy bohaterów
– odczytuje rozbudowane porównanie
– wyjaśnia dosłowne znaczenie wyrazu odyseja
– odnajduje w tekście motyw podróży
– gromadzi wyrazy bliskoznaczne
– korzysta ze słownika wyrazów bliskoznacznych
– odróżnia tekst narratora od wypowiedzi postaci
– wyjaśnia, czym charakteryzuje się epos
– redaguje opis przeżyć bohatera
– nazywa stany emocjonalne bohatera
– wyjaśnia sens porównania
– wyjaśnia uniwersalizm motywu podróży
– wyjaśnia zróżnicowanie stylistyczne języka postaci i narratora
– charakteryzuje narratora na podstawie jego wypowiedzi
– uzasadnia, że utwór jest eposem
– wymienia tytuły poznanych eposów
– redaguje rozbudowany opis przeżyć bohatera
O Królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu – Poszukiwanie świętego Graala. Przygody Pana Parsifala
– zapoznaje się z informacjami na temat króla Artura
– czyta cicho ze zrozumieniem
– omawia elementy świata przedstawionego
– uzupełnia podany niepełny plan wydarzeń
– wyodrębnia etapy wędrówki
– odnajduje w tekście motyw podróży
– nazywa cechy bohaterów
– redaguje plan najważniejszych wydarzeń
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu podróży
– porównuje podroż Parsifala
z wędrówką wybranej
postaci literackiej
– dostrzega przenośne znaczenie elementów fantastycznych
– wskazuje źródła motywów
– ocenia postawę bohaterów
– wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza
– podsumowuje opowiedzianą historię
– rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne
– klasyfikuje utwór jako epos rycerski
fantastycznych
– oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej
– sporządza kodeks postępowania rycerza
– porównuje Rycerzy Okrągłego Stołu ze znanymi postaciami rycerzy obecnymi w literaturze
– podaje cechy eposu rycerskiego
Świat w słowach odbity
Słowa są zwierciadłem – czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje
– określa tematykę tekstu– odróżnia informację od opinii
– cytuje wskazane informacje i opinie
– posługuje się terminem epika
– wyjaśnia termin literatura
– podaje przykłady najstarszych zapisanych tekstów
– używa pojęcia konwencja realistyczna
– wyjaśnia pojęcie mit
– podaje przykłady mitów i ich bohaterów
– wyjaśnia różnicę między informacją a opinią
– samodzielnie komentuje, wnioskuje
– wskazuje źródła epiki jako rodzaju literackiego
– wyjaśnia, na czym polega
konwencja realistyczna
– podaje przyczyny powstawania mitów
– kojarzy mity z początkami
literatury
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu zwierciadła (lustra)
– wymienia tytuły utworów wykorzystujące motyw lustra
Henryk Sienkiewicz Krzyżacy
– zapoznaje się z informacjami na temat Henryka Sienkiewicza
– czyta cicho ze zrozumieniem
– podaje przykłady zdarzeń budzących śmiech, lęk, współczucie
– odróżnia postacie i
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa czas i miejsce akcji
– dzieli bohaterów na głównych, drugoplanowych i epizodycznych
– charakteryzuje bohaterów
– porządkuje wydarzenia składające się na fragment akcji powieści
– wyróżnia i nazywa wątki utworu
– odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści
– podaje wyróżniki powieści historycznej
– wskazuje w fabule przykłady podanych motywów
– omawia ideał rycerza chrześcijańskiego
– redaguje charakterystykę porównawczą
wydarzenia historyczne od postaci i wydarzeń fikcyjnych
– nazywa i wyjaśnia motywy działania bohaterów
– redaguje plan ramowy najważniejszych wydarzeń
– przyporządkowuje postacie do poszczególnych wątków
– uzasadnia, ze utwór jest powieścią historyczną
– wypowiada się na temat przesłania utworu
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywów
– uzasadnia, że bohater jest przykładem ideału rycerskiego
– porównuje bohatera z innymi literackimi postaciami rycerzy
– redaguje rozprawkę
Świat w gabinecie luster, czyli o powieści
– czyta cicho ze zrozumieniem, wybierając odpowiednie informacje
– posługuje się terminem epika
– odróżnia postać autora od narratora
– używa pojęć: narrator pierwszoosobowy, narrator trzecioosobowy
– wymienia znane gatunki epickie
– wymienia utwory będące poprzedniczkami powieści
– podaje cechy powieści realistycznej
– kwalifikuje podane powieści do
– podaje cechy utworów epickich
– wyjaśnia znaczenie pojęć: narrator pierwszoosobowy, narrator trzecioosobowy
– wyjaśnia pojęcie fabuła
– podaje wyróżniki wymienionych gatunków epickich
– omawia utwory –poprzedniczki powieści
– kwalifikuje podane powieści do odpowiednich odmian gatunkowych, uzasadniając decyzję
odpowiednich odmian gatunkowych
– rozróżnia pojęcia: literatura popularna, literatura wysoka
– formułuje definicję powieści
Joseph Conrad Tajfun
– zapoznaje się z informacjami na temat Josepha Conrada
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa czas i miejsce wydarzeń
– wypowiada się na temat bohaterów
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– wyjaśnia poglądy bohatera
– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
– formułuje marynarską zasadę dotyczącą żeglowania w czasie sztormu, huraganu
– odnajduje w tekście motywy marynistyczne
– tworzy i opisuje schematyczną ilustrację (ujęcie filmowe)
– opowiada na podstawie stworzonej ilustracji o swoich spostrzeżeniach, wrażeniach
– redaguje tekst uzasadnienia nadania orderu bohaterowi
– wyjaśnia znaczenie wyrażenia „Tamta Strona”
– rozróżnia motywy marynistyczne
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu morza i podróży
– podaje przenośne znaczenia wyrazu podróż, uzupełniając schemat
– porównuje losy, postawę, cechy bohaterów różnych utworów
– porównuje sposób prowadzenia narracji w różnych utworach
– redaguje kartkę z dziennika, wchodząc w rolę bohatera
Ernest HemingwayStary człowiek i morze
– zapoznaje się z informacjami na temat Ernesta Hemingwaya
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa tematykę i problematykę utworu
– charakteryzuje głównego bohatera, uzasadniając swe sądy
– odczytuje ukryte znaczenia dotyczące postaci
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu morza i podróży
– podaje cechy opowiadania
– określa czas i miejsce akcji
– wyróżnia bohaterów
– nazywa cechy charakteru bohatera
– opowiada o relacjach łączących bohaterów
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– wyróżnia i nazywa wątki utworu
– odnajduje w tekście motyw morza i podróży
– omawia kompozycję utworu
– cytuje zdania o charakterze sentencji
– redaguje dialog lub opowiadanie
jako gatunku epickiego
– nazywa etapy akcji
– interpretuje tytuł
– rozwija w kilku zdaniach wybraną sentencję
– porównuje bohatera z postacią Syzyfa
– porównuje losy bohaterów różnych utworów
– redaguje monolog wewnętrzny lub rozprawkę
Aleksander KamińskiKamienie na szaniec
– zapoznaje się z informacjami na temat Aleksandra Kamińskiego
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa tematykę i problematykę utworu
– określa czas i miejsce akcji
– dzieli bohaterów na głównych, drugoplanowych i epizodycznych
– charakteryzuje bohaterów, wykorzystując zgromadzone fakty i opinie
– układa wydarzenia w kolejności chronologicznej
– dostrzega autentyzm postaci i wydarzeń
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– formułuje opinię o książce
– redaguje plan ramowy najważniejszych wydarzeń
– wskazuje elementy biograficzne
– wyjaśnia kontekst historyczny
– uzasadnia, że utwór jest powieścią o charakterze biograficznym
– charakteryzuje narratora
– wyjaśnia sens przenośni
– wyjaśnia sens tytułu
– nazywa wartości
– wyjaśnia, czemu służy luźna kompozycja utworu
– przygotowuje mowę w formie krótkiej rozprawki,
– odróżnia informację od komentarza
– rozpoznaje przenośnie
– odczytuje fragment wiersza, do którego nawiązuje tytuł powieści
– rozpoznaje wartości
– omawia kompozycję utworu
– przedstawia własne zdanie na podany temat
uzasadniającą reprezentowane stanowisko
– zapisuje wybrany fragment powieści w postaci scenopisu
Jarosław Iwaszkiewicz Ikar
– nazywa cechy Ikara
– zapoznaje się z informacjami na temat Jarosława Iwaszkiewicza
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa czas i miejsce akcji
– wyróżnia bohaterów
– charakteryzuje bohatera
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– wyodrębnia z narracji relację, opisy, refleksje
– wskazuje motyw mitologiczny
– ogląda obraz
– dostrzega tematyczny związek obrazu i opowiadania
– wskazuje motyw artysty
– uzasadnia wybraną opinię
– opowiada mit o Ikarze
– opowiada o scenerii mitologicznego zdarzenia
– opowiada o realiach okupacyjnej rzeczywistości
– dzieli opowiadanie na dwie części, uzasadniając podział
– charakteryzuje narratora
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu Ikara
– wyjaśnia sens tytułu
– rozwija tytuł
– wyjaśnia występujący motyw artysty
– interpretuje kompozycję malarską
– porównuje zakres wykorzystania motywu Ikara na obrazie i w tekście
– redaguje opis sytuacji
Ida FinkDrzazga
– zapoznaje się z informacjami na temat Idy Fink
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa kontekst historyczny
– nazywa przeżycia, uczucia bohaterów
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa czas i miejsce akcji
– gromadzi informacje na temat bohaterów
– cytuje fragmenty informujące o przeżyciach bohaterów
– cytuje fragment odnoszący się do tytułu
– zapoznaje się z informacjami na temat Holocaustu
– porównuje nastrój, samopoczucie bohaterów
– rekonstruuje i zapisuje chronologicznie wojenne przeżycia bohatera
– wyjaśnia sens tytułu
– nazywa motywy symboliczne występujące w opowiadaniu
– wyjaśnia znaczenie ostatniego fragmentu opowiadania
– wypowiada się na temat twórczości autorki opowiadania, odnosząc się do przytoczonych opinii
Świat jawy czy snu?
Jonathan SwiftPodróże Guliwera
– zapoznaje się z informacjami na temat autora i jego dzieła
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa czas i miejsce wydarzeń
– dzieli bohaterów na głównych i drugoplanowych
– opowiada o wojennych obyczajach Europejczyków
– odróżnia informacje od komentarza
– cytuje fragment utworu w celu uzasadnienia wypowiedzi
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– redaguje list lub ulotkę reklamową
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– charakteryzuje narratora, uzasadniając wypowiedź
– ocenia komentarz narratora dotyczący przyczyn wojen
– wyraża opinię na temat świata przedstawionego utworu i jego niezwykłości
– podaje przykłady archaizmów słownikowych i składniowych
– redaguje pismo w imieniu wydawcy książek
Sztuka patrzenia: Pieter Bruegel Walka karnawału z
– czyta cicho ze zrozumieniem, zapoznając się z informacjami na temat autora i dzieła
– określa czas i miejsce wydarzeń
– dostrzega alegoryczny
postem – ogląda fragment malowidła
– wyodrębnia i nazywa główne postacie obrazu
– wymienia elementy obrazu
– wskazuje elementy obrazu przedstawiające motyw walki
– wyjaśnia, na czym polega przesada, kontrast i karykatura
– wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku
charakter przedstawionych
postaci
– opisuje poszczególne elementy obrazu
– wyjaśnia przenośne znaczenie poszczególnych elementów obrazu
– wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu walki
– wskazuje elementy przesady, kontrastu, karykatury
– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat obrazu
Rzeczywistość w krzywym zwierciadle, czyli o poszukiwaniach sensu w bezsensie
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– określa tematykę przeczytanego tekstu
– wypowiada się na temat tekstu
– cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
– używa pojęcia groteska
– wyjaśnia, czym jest groteska
– podaje przykłady tekstów kultury ukazujących świat w sposób groteskowy
– wskazuje groteskowe reprodukcje dzieł plastycznych, uzasadniając wybór
Sławomir Mrożek Baba
– zapoznaje się z informacjami na temat Sławomira Mrożka
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– wyjaśnia różnicę między realizmem a groteską
– wskazuje elementy groteskowe
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– charakteryzuje narratora na podstawie jego wypowiedzi
– określa postawę narratora wobec świata
– wyjaśnia, z czego wynika i na czym polega absurd świata przedstawionego
– odczytuje ideę utworu
– uzasadnia swoje stanowisko
– nazywa odmiany języka występujące w tekście
– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat opowiadania
Nogi w kałamarzu, czyli o cechach groteski
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– używa pojęcia groteska
– tworzy poprawne związki wyrazowe ze słowem groteska i wyrazami pokrewnymi
– wskazuje w podanych dziełach elementy groteski
– wyjaśnia, czym jest groteska
– sporządza notatkę na temat cech groteski
– określa cele, którym służy groteska jako konwencja literacka
– wyjaśnia, na czym polega groteska w podanych dziełach
– wyjaśnia funkcję pytań skierowanych do czytelnika w tekście artykułu
– redaguje kilkuzdaniową wypowiedź na temat wrażeń z lektury tekstów wykorzystujących groteskę
Mój świat, moje życie
Juliusz Słowacki Listy do matki
– zapoznaje się z informacjami na temat Juliusza Słowackiego
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– wypowiada się na temat nadawcy
– określa adresata
– opowiada o tematyce listów
– cytuje fragmenty ujawniające opinie poety
– odróżnia list prywatny od oficjalnego
– wskazuje poszczególne elementy kompozycyjne listu
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– porównuje tematykę listów
– formułuje wnioski z porównania
– nazywa emocje i uczucia nadawcy
– wyjaśnia, czym charakteryzują się poszczególne odmiany listów
– redaguje charakterystykę częściową
– rozróżnia różne odmiany listów
– redaguje fragment biogramu
Andrzej BobkowskiSzkice piórkiem
– zapoznaje się z informacjami na temat Andrzeja Bobkowskiego
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa czas i miejsce wydarzeń
– opowiada o podróży bohaterów
– odczytuje fragmenty opisujące wrażenia, stan ducha bohatera
– odszukuje w tekście fragmenty różnych form wypowiedzi
– odczytuje fragmenty ujawniające narratora
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– używa pojęcia dziennik
– odróżnia dziennik od innych form literackich
– redaguje fragment dziennika
– określa kontekst historyczny
– charakteryzuje narratora
– odczytuje fragmenty o charakterze „złotej myśli”
– odróżnia dziennik od innych tekstów o charakterze wspomnieniowym
– definiuje pojęcie dziennika jako utworu literackiego
– redaguje komentarz z elementami opisu i charakterystyki
Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego
– zapoznaje się z informacjami na temat Mirona Białoszewskiego
– czyta cicho ze zrozumieniem
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– określa czas i miejsce wydarzeń
– wymienia bohaterów
– określa rodzaj narracji i typ narratora
– proponuje tytuły dla poszczególnych części tekstu
– określa tematykę kolejnych części tekstu
– określa kontekst historyczny
– opowiada o przeżyciach i uczuciach bohaterów
– określa sposoby dynamizowania opisu i narracji
– wyjaśnia różnice między pamiętnikiem a dziennikiem
– dostrzega ogólny sens utworu
– charakteryzuje język utworu
– porównuje literackie sposoby opowiadania
– rozpoznaje w tekście pamiętnik
– wymienia cechy pamiętnika
– dostrzega specyficzne cechy języka utworu
Świat między wersami
Ludzie wiersze piszą, czyli o niezwykłej mowie „ja” lirycznego
Jak czytać wiersze – ostatnia deska ratunku, czyli spojrzenie kogoś, kto „nic z tego nie rozumie”
– wypowiada się na temat swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących poezji
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– rozróżnia rodzaje literackie
– odróżnia lirykę od epiki
– łączy termin liryka z wyrażaniem uczuć i przeżyć
– używa pojęcia podmiot liryczny
– rozróżnia lirykę bezpośrednią i pośrednią
– rozróżnia i nazywa podstawowe środki języka poetyckiego
– podaje tytuły znanych/ulubionych wierszy
– wyjaśnia znaczenie pojęcia podmiot liryczny
– wskazuje podmiot liryczny w utworach
– omawia związki i zależności między fikcyjnym i rzeczywistym nadawcą
– rozróżnia postacie i układy rymów
– wyjaśnia kreacyjny charakter języka poetyckiego
– wyjaśnia rolę elementów języka poetyckiego
– sporządza notatkę na temat języka poetyckiego
Jan Kochanowski Tren V, Tren VII, Tren VIII
– zapoznaje się z informacjami na temat Jana Kochanowskiego
– uważnie słucha wzorcowej recytacji
– opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych
– nazywa bohaterkę liryczną
– przedstawia bohaterkę na podstawie wypowiedzi poetyckiej
– nazywa podmiot liryczny
– określa relacje między bohaterką
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie
– wyjaśnia, czym jest liryka bezpośrednia
– wyjaśnia celowość użycia środków poetyckich
– uzasadnia, że poznane teksty są trenami
– porównuje Treny Jana Kochanowskiego z wierszami
liryczną a podmiotem lirycznym
– określa sytuację podmiotu lirycznego
– wypowiada się na temat stanu ducha, nastroju podmiotu lirycznego
– odróżnia lirykę bezpośrednią od pośredniej
– wskazuje i nazywa środki poetyckie
– używa pojęcia tren
– wylicza cechy trenu na podstawie definicji
Władysława Broniewskiego
– przedstawia obrazy poetyckie w formie rysunku lub dzieła malarskiego
Adam MickiewiczNiepewność
– zapoznaje się z informacjami na temat Adama Mickiewicza
– uważnie słucha wzorcowej recytacji
– wskazuje i nazywa podmiot liryczny
– formułuje dylemat podmiotu lirycznego
– nazywa odczucia, stany ducha, emocje podmiotu lirycznego, korzystając z podanego słownictwa
– odróżnia lirykę bezpośrednią od pośredniej
– wskazuje i nazywa środki poetyckie
– zabiera głos w dyskusji
– przytacza argumenty
– redaguje list z elementami opisu przeżyć i uczuć
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wyjaśnia, czym jest liryka bezpośrednia
– charakteryzuje język wiersza na podstawie zastosowanych środków poetyckich– omawia budowę wiersza
– aktywnie uczestniczy w dyskusji
– przytacza argumenty, wykorzystując cytaty
– wyjaśnia, czym jest monolog wewnętrzny
– redaguje monolog wewnętrzny z opisem przeżyć i uczuć
** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.
Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.
Treści kształcenia
Poziom wymagań Materiał kształcenia (numery stron w podręczniku)
Podstawowy
P
Ponadpodstawowy
PP
FLEKSJA
Powtórzenie wiadomości o
czasowniku
Uczeń: Uczeń: s. 9–12
– odróżnia czasownik od innych części mowy na podstawie znaczenia i pytań
– rozpoznaje, określa i tworzy formy osoby, liczby, czasu i rodzaju
– rozpoznaje i tworzy formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego
– rozróżnia i tworzy czasowniki dokonane i niedokonane
– nazywa strony czasownika
– przekształca stronę czynną na bierną i odwrotnie
– rozróżnia czasowniki
– stosuje różne formy czasownikowe w zależności od formy wypowiedzi
– celowo stosuje różne tryby czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych
– stosuje strony czasownika w zależności od rodzaju tekstu
– stosuje nieregularne formy czasowników
przechodnie i nieprzechodnie
– pisze poprawnie cząstki
-bym, -byś, -by
– zna i stosuje zasady pisowni zakończeń czasowników w czasie przeszłym
Nieosobowe formy czasownika
s. 13–27
Bezokolicznik oraz formy
zakończone na -no i -to
– odróżnia formy osobowe czasownika od nieosobowych
– nazywa nieosobowe formy czasownika: bezokolicznik, formy zakończone na -no i -to
– rozpoznaje w tekście konstrukcje z się
– przekształca zdania z nieosobową formą czasownika na zdania z formą osobową i odwrotnie
– poprawnie zapisuje zakończenia bezokoliczników
-ść i -źć
– korzysta ze słownika ortograficznego
– sporządza instrukcję obsługi lub przepis, wykorzystując nieosobowe formy czasownika
– poprawnie stosuje w wypowiedziach bezokoliczniki, formy zakończone na -no i -to oraz konstrukcje z się
– świadomie stosuje nieosobowe formy czasownika w wypowiedziach ustnych i pisemnych
– redaguje notatkę, wykorzystując nieosobowe formy czasownika
s. 13–15
Imiesłowy przymiotnikowe
– odróżnia imiesłowy przymiotnikowe od innych form czasownika
– klasyfikuje imiesłowy przymiotnikowe jako nieosobowe formy czasownika oznaczające czynność i odpowiadające na pytania przymiotnika
– zna kryterium podziału imiesłowów przymiotnikowych na czynne i bierne
– stosuje imiesłów przymiotnikowy w funkcji przydawki lub orzecznika
– celowo i poprawnie stosuje
s. 16–20
– odmienia imiesłowy przymiotnikowe przez przypadki, liczby i rodzaje
– rozróżnia imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne
– tworzy imiesłowy przymiotnikowe
– przekształca konstrukcje z osobową formą czasownika w konstrukcje z imiesłowem przymiotnikowym i na odwrót
imiesłowy przymiotnikowe dla osiągnięcia większej spójności tekstu
– wnioskuje na temat fleksji imiesłowów przymiotnikowych i jej związków z przymiotnikiem
– zapisuje i odczytuje często stosowane skróty i skrótowce
– zna zasady odmiany skrótowców i skrótów
– zna zasady ortograficzne zapisu skrótowców
– zna zasady interpunkcyjne zapisu skrótów
– projektuje wizytówki, stosując przy zapisie skróty
– adresuje listy, poprawnie używając skrótów
– wyjaśnia znaczenie pojęć: skrótowce, skróty
– omawia kryteria podziału skrótowców na literowce, głoskowce, sylabowce, skrótowce mieszane
– prawidłowo odmienia skrótowce i skróty
– dostosowuje formę orzeczenia do łączącego się z nim skrótowca
– zna i poprawnie stosuje zasady ortograficzne zapisu skrótowców
– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcyjne zapisu skrótów
– używa w wypowiedziach
s.
123–131
skrótowców i skrótów, oceniając ich przydatność i zrozumiałość
KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM.
OCENA DOPUSZCZAJĄCA.
UCZEŃ:
~ czyta ze zrozumieniem podstawowe teksty literackie;~ przekazuje myśli w sposób jasny i zrozumiały;~ wyszukuje informacje w tekście;~ sporządza plan odtwórczy;~ charakteryzuje bohaterów;~ odtwarza zdarzenia;~ nazywa elementarne uczucia i emocje;~ redaguje proste formy notatek;~ gromadzi argumenty;~ próbuje formułować wnioski;~ formułuje pytania szczegółowe i ogólne w zależności od potrzeb i okoliczności;~ w miarę poprawnie, według wskazówek nauczyciela, redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie, charakterystykę, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie;~ przy pomocy nauczyciela redaguje w prostej formie: rozprawkę, dialog, instrukcję, sprawozdanie, list, podanie, życiorys;~ próbuje nakłaniać, przekonywać, tłumaczyć; ~ rozpoznaje i stosuje zdania pojedyncze, złożone, równoważniki zdań;~ skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;~ dokonuje streszczenia;~ proponuje różnorodne wyrazy oceniające i określenia;~ odróżnia język ogólnopolski od dialektu, gwary, żargonu;~ wskazuje w tekście archaizmy i neologizmy;~ różnicuje informacje od oceny,~ odróżnia fakty od opinii;~ zna środki stylistyczne: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, pytanie retoryczne;~ zna rodzaje i podstawowe gatunki literackie;~ wymienia cechu dramatu;~ wypowiada się na temat książek;~ poprawnie łączy nazwiska autorów i tytuły dzieł;~ sporządza opis bibliograficzny;
~ stosuje poprawną interpunkcję w zapisie daty;~ zna podstawowe rodzaje słowników i potrafi z nich korzystać;~ pracuje w grupie;
~ zna ogólny podział głosek;~ rozróżnia głoski i litery;~ zna pojęcia: stereotyp, puenta, perswazja, narcyzm, patos, kontrast, retrospekcja, przerzutnia, średniówka, przypis, wywiad, przypowieść, satyra, monodram, esej, pieśń, humanizm.
OCENA DOSTATECZNA.
UCZEŃ (j.w. oraz):
~ uważnie słucha, czyta ze zrozumieniem;~ analizuje świat przedstawiony utworu;~ określa tematykę;~ porównuje kreacje bohaterów;~ wyjaśnia znaczenie tytułu utworu;~ dostrzega, zarówno w utworach literackich jak i w życiu powszednim, zależności przyczynowo–skutkowe;~ formułuje tezę, hipotezę;~ uzasadnia własne zdanie;~ zabiera głos w dyskusji;~ zadaje pytania;~ buduje wypowiedź spójną, zgodną z tematem;~ stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych urozmaicone słownictwo;~ poprawnie redaguje formy wypowiedzi: opowiadanie, opis, streszczenie, charakterystykę, dialog, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie, sprawozdanie, rozprawkę; ~ według schematu redaguje: instrukcję, list, podanie, życiorys, recenzję;~ przeprowadza wywiad;~ w sposób jasny i rzeczowy przekazuje informacje;~ potrafi rozwinąć, uzupełnić tekst, wybierając najtrafniejsze frazeologizmy, potoczne porównania, synonimy, zdrobnienia, zgrubienia;~ dopasowuje sposób używania języka do pełnionej roli, sytuacji, celu podejmowanych działań w związku z potrzebami życia codziennego;~ zna rodzaje stylów: urzędowy, naukowy, popularnonaukowy, potoczny;~ rozpoznaje i wyraża bezpośrednio i pośrednio różne intencje;~ odczytuje wypowiedzi złośliwe, z humorem, poważne;~ stosuje w wypowiedzi omówienia zastępujące zwroty obraźliwe~ rozpoznaje sposoby manipulowania odbiorcą w różnych tekstach kultury, w mediach i próbuje na nie reagować;~ różnicuje informacje od oceny i perswazji;~ próbuje negocjować;~ rozumie znaczenie pojęć: stylizacja, archaizacja, dialektyzacja;
~ zna rodzaje dialektów i gwar;~ dokonuje przekształceń stylistycznych według wzoru;~ stosuje szyk prosty i szyk przestawny;~ rozpoznaje gwarę młodzieżową, buduje wypowiedzi z jej użyciem;~ rozpoznaje zdania wielokrotnie złożone;~ dzieli wypowiedzenia wielokrotnie złożone na wypowiedzenia składowe;~ interpretuje teksty poetyckie;~ rozpoznaje w utworach podstawowe środki stylistyczne i wyjaśnia celowość ich użycia;~ odczytuje informacje z adresu bibliograficznego;~ korzysta z przypisów;~ posiada podstawowe wiadomości na temat wybranych twórców literatury polskiej i światowej;~ samodzielnie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów;~ gromadzi materiały na określony temat;~ zna pojęcia: homonim, krytyk, krytykant, referat, esej, apostrofa, geneza, inwokacja, epilog, epopeja narodowa, bohater dynamiczny, tragedia antyczna, Pokolenie Kolumbów, Pokolenie Ocalonych, motyw, Don Juan, haiku.
OCEAN DOBRA.
UCZEŃ (j.w. oraz):
~ czyta ze zrozumieniem różnorodne teksty literackie, publicystyczne, popularnonaukowe;~ rozpoznaje funkcje czytanych tekstów, próbuje je klasyfikować i oceniać ich przydatność dla konkretnego odbiorcy;~ motywuje, ocenia działania i zachowania bohaterów;~ określa problematykę utworu;~ rozpoznaje typ narracji;~ samodzielnie interpretuje teksty kultury;~ przywołuje konteksty i dostrzega współzależności;~ potrafi odpowiednio dobierać, porządkować, wartościować argumenty i kontrargumenty;~ formułuje wnioski; ~ celowo skraca bądź rozwija własne wypowiedzi, przekształca je stylistycznie;~ potrafi zachować porządek logiczny, chronologiczny i tematyczny we własnej wypowiedzi;~ poprawnie pod względem stylistycznym, gramatycznym, logicznym, kompozycyjnym, ortograficznym i interpunkcyjnym redaguje wypowiedzi pisemne: opowiadanie, opis, charakterystyka, instrukcja, streszczenie, sprawozdanie, rozprawka, recenzja, przemówienie, reportaż, referat, podanie, życiorys, list , teksty użytkowe;~ dobiera typy zdań w zależności od rodzaju wypowiedzi, rozumie celowość składniowego różnicowania tekstu;~ trafnie wybiera formę wypowiedzi;~ robi korektę własnego tekstu według otrzymanej instrukcji;~ kształtuje wypowiedzi w zależności od tematu, sytuacji mówienia, intencji oraz
rozmówcy; ~ stosuje stylistyczne środki językowe;~ w sposób celowy dobiera, porządkuje i ocenia informacje; ~ potrafi stosować poznaną terminologię naukową we własnej wypowiedzi;~ różnicuje wypowiedzi informacyjne, oceniające, perswazyjne; ~ przeprowadzając wywiad prowokuje odpowiedzi współrozmówcy za pomocą wprowadzeń, nawiązań, sugestii, wstępnych ocen, opinii;~ formułuje pytania problemowe;~ rozpoznaje w wypowiedzi ironię, sarkazm, patos;~ aprobuje lub neguje cudze opinie;~ dyskutuje;~ wskazuje przykłady stereotypów funkcjonujących w otaczającym świecie;~ zna stereotypowe ujęcia cech przypisywanych mieszkańcom różnych regionów, państw;~ określa rolę stereotypów w życiu;~ dokonuje przekształceń stylistycznych w obrębie tekstów gwarowych, archaicznych, współczesnych; ~ czytane fragmenty tekstów gwarowych identyfikuje z własnym regionem kraju, środowiskiem społecznym, zawodowym;~ rozumie różnice znaczeniowe między wyrazami krytyk, krytycyzm, krytykant, krytykanctwo; ~ redaguje wypowiedź o charakterze oferty wydawniczej;~ wskazuje cech stylu urzędowego, naukowego, popularnonaukowego, potocznego, artystycznego;~ określa rolę podmiotu lirycznego w utworach poetyckich;~ rozumie znaczenie i celowość stosowania środków stylistycznych: epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja, onomatopeja, apostrofa, anafora, epifora, aliteracja, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, kontrast, hiperbola, oksymoron;~ interpretuje i analizuje utwory poetyckie;~ odczytuje znaczenie symboliczne;~ zna i charakteryzuje rodzaje i gatunki literackie;~ potrafi omówić budowę tragedii antycznej;~ rozumie znaczenie pojęć: fortuna, fatum, konflikt tragiczny, katharsis, sacrum, profanum;~ nazywa epoki literackie ( starożytność, średniowiecze, odrodzenie, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, współczesność )~ stosuje homonimy, peryfrazy, eufemizmy;~ dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych;~ rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania;~ sporządza bibliografię;
OCENA BARDZO DOBRA.
UCZEŃ ( j.w. oraz):
~ czyta różnorodne teksty kultury, dobiera je samodzielnie bądź przy pomocy nauczyciela;
~ w sposób interesujący przedstawia problematykę czytanych utworów;~ dokonuje oryginalnej analizy i interpretacji utworów literackich;~ interpretuje teksty ikonograficzne;~ dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury;~ dostrzega uniwersalne wartości wpisane w teksty kultury;~ rozpoznaje wypowiedzenia wielokrotnie złożone, także z imiesłowowym równoważnikiem zdania, posługuje się nimi we własnych wypowiedziach w sposób celowy i przemyślany;~ wprowadza do wypowiedzi cytaty;~ potrafi ustosunkować się do cudzej opinii;~ potrafi świadomie ożywiać, uplastyczniać własne teksty, stosując urozmaicone stylistyczne środki językowe i poetyckie;~ celowo w wypowiedziach stosuje frazeologizmy, synonimy, antonimy, homonimy, eufemizmy, peryfrazy, oryginalne epitety, porównania, metafory;~ wypowiedziom ustnym i pisemnym nadaje indywidualny charakter;~ poznane formy wypowiedzi pisemnej redaguje w sposób oryginalny, z nielicznymi usterkami;~ tworzy teksty o różnorodnej stylistyce, zgodne ze wskazaną funkcją językową;~ stosuje różne sposoby wprowadzania argumentacji;~ próbuje pisać eseje;~ buduje dialogi, potrafi je trafnie spuentować;~ opracowuje tekst wywiadu do publikacji;~ inicjuje dyskusję, przewodzi jej, kontroluje przebieg, podsumowuje rozważania, formułuje wnioski;~ jest liderem grupy, zespołu;~ rozpoznaje i stawia problemy, rozwiązuje je w sposób twórczy;~ obiektywnie bądź subiektywnie ocenia sytuację;~ buduje wypowiedzi krytyczne;~ stosuje środki perswazji;~ negocjuje;~ zna pojęcie kompromisu;~ dokonuje wyboru;~ potrafi sporządzać mapy myślowe;~ wykorzystuje różnorodne techniki notowania;~ świadomie posługuje się wypowiedziami o charakterze ironicznym, sarkastycznym, humorystycznym, poważnym, patetycznym;~ odkrywa absurd wypowiedzi;~ rozumie rolę stylizacji w utworach literackich;~ dokonuje stylizacji archaicznej, dialektyzacji;~ analizuje język wypowiedzi;~ dostrzega w wypowiedziach błędy językowe ( nieuzasadnione powtórzenia, pleonazmy );~ korzysta z różnorodnych źródeł i umiejętnie gromadzi informacje;~ przetwarza informacje dla własnych potrzeb i celów związanych z nauką i życiem pozaszkolnym;~ dokonuje selekcji, syntezy, analizy;~ wymienia i ocenia wartości i antywartości;
~ posiada wiedzę dotyczącą czołowych postaci literatury polskiej i światowej;~ przywołuje sylwetki twórców i dzieła sztuki;~ nazywa prawdy uniwersalne i ponadczasowe;~ omawia wpływ tradycji biblijnej i antycznej na kształtowanie się cywilizacji europejskiej;~ dostrzega i wyjaśnia prawdy filozoficzne;~ odczytuje metaforykę utworów poetyckich;~ odczytuje sens alegoryczny;~ podaje przykłady motywów obecnych w literaturze na przestrzeni dziejów ( rycerza, władcy, labiryntu, wędrówki, bohatera walczącego w imię wyższych celów, artysty i jego dzieła );~ samodzielnie opracowuje wystąpienie – prezentację, monodram;~ wygłasza samodzielnie przygotowany referat;
OCENA CELUJĄCA. UCZEŃ (j.w. oraz ):
~ samodzielnie poszerza własne horyzonty czytelnicze i myślowe;~ myśli i działa kreatywnie;~ interpretuje teksty ikonograficzne;~ twórczo i bezbłędnie redaguje wypowiedzi pisemne; ~ wypowiada się stosownie do sytuacji i okoliczności, wyważając słowa;~ jest świadom zjawisk zachodzących we współczesnej polszczyźnie;~ dokonuje oryginalnych, wartościowych prób poetyckich lub prozatorskich; ~ podejmuje działania mające na celu propagowanie kultury słowa;~ odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych.
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
Poziom wymagań
Teksty kulturyPodstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)
Uczeń: Uczeń:
POCZĄTKI ŚWIATA, POCZĄTKI SŁOWA
Dzieje Utanapisztima,Deukalion i Pyrra
– zapoznaje się z informacjami na temat eposu o Gilgameszu oraz Przemian Owidiusza
– czyta głośno– opowiada o przebiegu wydarzeń w obu tekstach
– określa narratora w eposie babilońskim
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– porównuje okoliczności powiadomienia Utanapisztima i Deukaliona o potopie
– podaje przyczyny, które zdaniem Babilończyków i Greków doprowadziły do
– cytuje zdanie wyjaśniające przyczynę potopu w eposie babilońskim
– wymienia znaki zwiastujące potop w eposie babilońskim
– wyjaśnia, w jaki sposób bogowie babilońscy ostrzegli Utanapisztima przed potopem
– określa reakcję bogów na zjawisko potopu w eposie babilońskim
– wyjaśnia, czym jest mit
– podaje cechy mitów, które można dostrzec w opowieściach o potopie
kataklizmu
– porównuje skutki potopu w micie babilońskim i greckiej opowieści
– wskazuje elementy fabuły upodabniające historie o potopie w micie babilońskim i greckim
– wskazuje elementy świata przedstawionego mające symboliczne znaczenia
– uzasadnia swoje zdanie na temat tego, czym jest potop w poznanych opowieściach
– wyjaśnia uniwersalne znaczenia obu mitów
Biblia – Stary Testament; Księga Rodzaju: Dzieje Noego, Potop
– czyta cicho ze zrozumieniem– wyjaśnia, czym był potop w rozumieniu autora Księgi Rodzaju
– wyjaśnia przyczyny ocalenia Noego, cytując odpowiednie fragmenty tekstu
– zapisuje w punktach wskazówki, których Bóg udzielił Noemu
– odszukuje w słowach Boga skierowanych do Noego polecenie i ostrzeżenie– cytuje fragmenty tekstu wyrażające stosunek narratora do Boga
– wskazuje elementy świata przedstawionego mające symboliczne znaczenie – wyjaśnia, dlaczego Bóg zobowiązuje się już więcej nie złorzeczyć ziemi– cytuje słowa Boga będące nawiązaniem do jednego z
– wskazuje w tekście niezgodności ujawniające, że opis potopu zestawiony jest z dwóch fragmentów, pochodzących z różnych okresów historycznych– wyjaśnia, w jakim znaczeniu zostało użyte przez Boga określenie „przymierze”– porównuje obraz Boga z Księgi Rodzaju z wizerunkami bogów zawartymi w opowieściach starożytnych, argumentując wypowiedź– cytuje fragmenty narracji, których nie można rozumieć dosłownie– porównuje teksty mitologiczne z fragmentem Biblii – podaje przykłady dzieł literackich, filmowych i
przykazań– wyjaśnia, czym jest motyw
– zapoznaje się z informacjami na temat motywu potopu i arki
muzycznych wykorzystujących motyw potopu i arki
Anna Świderkówna Biblijny i niebiblijny potop
– zapoznaje się z informacjami na temat Anny Świderkówny– czyta cicho ze zrozumieniem– określa tematykę i charakter tekstu
– wymienia utwory literackie przywołane w tekście
– podaje informacje na temat tekstu odnalezionego w asyryjskiej bibliotece
– wypisuje z tekstu tezy dotyczące motywu potopu w kulturze
– odczytuje z tekstu pytanie, na które autorka stara się znaleźć odpowiedź
– wyjaśnia znaczenie słowa mit w cytowanym pytaniu
– formułuje zdanie będące odpowiedzią autorki na postawione przez siebie pytanie
– cytuje fragment tekstu wspierający wyrażone stanowisko
– przedstawia własnymi słowami literackie losy motywu wielkich kataklizmów
– omawia różnicę między zawartością mitów a treścią tekstów biblijnych
Biblia – Nowy Testament: Miłosierny Samarytanin
– zapoznaje się z informacjami na temat Ewangelii wg św. Łukasza
– czyta głośno
– wyodrębnia w tekście dialog wstępny oraz właściwą przypowieść
– podaje informacje na temat miejsca i uczestników zdarzenia
– opowiada o przebiegu wydarzeń
– wyjaśnia, z czego „usprawiedliwia się” przed Jezusem uczony w prawie
– określa postawę kapłana, lewity i Samarytanina, przypisując im nazwy cech lub uczuć
– przypisuje postaciom kapłana i
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– określa charakter odpowiedzi Jezusa na pytanie uczonego, uzasadniając wypowiedź
– wyodrębnia dwie sytuacje, w których zaprezentowany został Pan Cogito jako bohater liryczny
– wyjaśnia, czym jest dusza Pana Cogito i czym różni się od swoich poprzedniczek
– ocenia bohatera lirycznego, wykorzystując podane określenia
– odczytuje część wiersza, która wydaje się najważniejsza dla jego wymowy
– układa w imieniu Pana Cogito ogłoszenie do gazety
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– podaje synonimy tytułowego pojęcia
– wyjaśnia sens stwierdzenia będącego charakterystyką czasów, w których żyje Pan Cogito
– wypowiada się na temat wymowy wiersza
– układa monolog-wyznanie Pana Cogito
Wisława SzymborskaNiebo
– zapoznaje się z informacjami na temat Wisławy Szymborskiej
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– opowiada o wrażeniach wywołanych lekturą wiersza
– odczytuje określenia tytułowego nieba
– omawia obraz nieba zaprezentowany w wierszu
– określa charakter wypowiedzi osoby mówiącej
– podaje cechy „ja” lirycznego
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– podaje synonimy pojęcia nieba opisanego w wierszu
– wyjaśnia znaczenie pierwszego wersu wiersza
– porównuje niebo z wiersza z potocznymi wyobrażeniami na ten temat oraz z chrześcijańską wizją nieba
– porównuje obraz nieba z wiersza z wyobrażeniami zawartymi w innych tekstach wykorzystujących ten motyw
Wisława SzymborskaKoniec i początek
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– określa tematykę wiersza
– wymienia czynności wyliczane przez postać mówiącą
– odczytuje fragmenty dotyczące tytułowego „końca” i „początku”
– podaje własne określenia do słów „koniec”, „początek”
– wskazuje w tekście znane środki stylistyczne, próbuje wyjaśnić ich znaczenia
– wskazuje słowo-klucz, wyjaśnia jego znaczenie
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– ustala „porządek”, w jaki układają się wymienione czynności
– wyjaśnia sens stwierdzenia: Fotogeniczne to nie jest
– wyjaśnia, skąd bierze się przymus wyrażony w pierwszym zdaniu wiersza
– wyciąga wnioski z analizy języka utworu
– rozwija podane słowa w kilkuzdaniowy komentarz
Czytelnik pomiędzy sprzecznościami – o czytaniu wierszy (nie tylko Stanisława Barańczaka)
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– opowiada o świecie młodości Stanisława Barańczaka
– wylicza cechy poezji Stanisława Barańczaka podane w tekście
– wyjaśnia pojęcia: symbol, paradoks, antyteza
– w podanych fragmentach wierszy wskazuje zjawiska charakterystyczne dla poezji Stanisława Barańczaka
– charakteryzuje język poezji Stanisława Barańczaka w formie rozbudowanej wypowiedzi
– nazywa zjawiska charakterystyczne dla poezji Stanisława Barańczaka występujące w podanych fragmentach wierszy, odczytuje zawarty w nich sens
Stanisław Barańczak NN próbuje sobie przypomnieć słowa modlitwy
– zapoznaje się z informacjami na temat Stanisława Barańczaka i jego twórczości
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– dostrzega nawiązania tekstu do modlitwy Ojcze nasz
– opisuje świat zaprezentowany w
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wyjaśnia odmienność wymowy wiersza w odniesieniu do modlitwy Ojcze nasz
– wskazuje kluczowe słowo, wyjaśniając jego wybór
– rozwija podane słowa w
wierszu oraz jego mieszkańców
– przedstawia wizerunek Boga zawarty w wierszu
– charakteryzuje nadawcę modlitwy
– podaje przyczyny podziału wiersza na fragmenty
– proponuje i uzasadnia tytuł dla każdej z części
– określa nastrój, jaki wywołuje wiersz w czytelniku
dłuższy komentarz
– wyjaśnia, czy wiersz można nazwać modlitwą
– uzasadnia, że tekst jest przykładem aluzji literackiej/parafrazy
– proponuje plastyczną wizję rzeczywistości przedstawionej w wierszu
Stanisław BarańczakPan tu nie stał
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– wyjaśnia znaczenia zwrotów frazeologicznych użytych w tytułach polskiej prasy w latach 80.
– korzysta ze słownika frazeologicznego języka polskiego
– podaje informacje na temat nadawcy i adresata słów wiersza
– określa, w czyim imieniu wypowiada się postać mówiąca, uzasadniając swoją hipotezę
– uzasadnia, że wiersz może być komentarzem do naszej współczesności
– wypowiada się na temat języka poezji Barańczaka
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– formułuje treść tytułów prasowych bez użycia zwrotów frazeologicznych
– określa, jaki efekt daje wykorzystanie zwrotów frazeologicznych w tytułach artykułów propagandowych
– zapisuje tekst wiersza, nie stosując frazeologizmów
– określa metaforyczne znaczenie kolejki
– ustosunkowuje się do opinii Jerzego Kwiatkowskiego na temat poezji Barańczaka
Stanisław BarańczakŁzy w kinie
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– opowiada o swoich doświadczeniach widza kinowego
– odszukuje w tekście stwierdzenia na temat kina i widzów, z którymi się zgadza
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– cytuje sformułowania o charakterze żartobliwym w celu ich skomentowania
– formułuje wniosek dotyczący widzów wynikający z porównania ekranu do
– podaje informacje na temat osoby mówiącej (osób mówiących)
– wyjaśnia, co mogą oznaczać łzy i przez jakie uczucia są wywoływane
– określa charakter i ton wypowiedzi postaci mówiącej
konfesjonału
– analizuje budowę wiersza, zapisując wnioski w formie krótkiego komentarza z wykorzystaniem podanych sformułowań
Marcin ŚwietlickiApokryf
– zapoznaje się z informacjami na temat Marcina Świetlickiego
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– określa tematykę wiersza
– wskazuje źródło wizji dziecięcego okresu życia Jezusa
– wyjaśnia, na czym polegało nieznośne zachowanie małego Jezusa
– opowiada o reakcjach otoczenia na zachowanie bohatera wiersza
– nazywa cechy małego Jezusa na podstawie wspomnianych w wierszu zachowań
– zapoznaje się z definicją apokryfu
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– określa, jakich czasów i sytuacji dotyczą fragmenty wiersza niemówiące o „maleńkim Jezusie”
– porównuje życie i świat „maleńkiego” Jezusa z obrazem Jezusowego „teraz”
– cytuje słowa niosące szczególnie istotne znaczenia, uzasadniając wybór
– dowodzi, że tekst jest przykładem apokryfu
Marcin ŚwietlickiCzwartek
– słucha wzorcowego czytania
– opowiada o sytuacji ukazanej w wierszu
– określa, co wspólnego ma lęk z wejściem do kościoła
– charakteryzuje bohatera lirycznego na podstawie wypowiadanych przez niego słów
– określa relacje bohatera lirycznego z Bogiem
– wyjaśnia, czym jest kościół dla bohatera lirycznego
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– wskazuje najbardziej zaskakujące sformułowania, wyjaśniając przyczyny wyboru
– proponuje inny tytuł dla wiersza, uzasadniając swoją propozycję
– przedstawia i krótko uzasadnia swoją tezę na temat poetyckości wiersza
Marcin ŚwietlickiFilandia
– czyta głośno (wyraźnie i wyraziście)
– określa swoje wrażenia na temat tonacji wiersza
– gromadzi informacje na temat postaci mówiącej na podstawie jej monologu
– przedstawia swoją interpretację tytułu wiersza
– zapisuje swoje refleksje na temat tego, czym jest poezja
– czyta głośno, dokonując interpretacji
– porównuje język Filandii z tworzywem wierszy Czwartek i Apokryf w celu wyciągnięcia wniosków
– wypowiada się na temat poetyckości wierszy Świetlickiego, uzasadniając swoją opinię
ŚWIAT NA SCENIE I EKRANIE
Marek MikosO sztuce aktorskiej
– zapoznaje się z informacjami na temat Marka Mikosa
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa tematykę tekstu
– wyjaśnia rolę koryfeusza w teatrze antycznym
– opowiada o pozycji aktora w teatrze i społeczeństwie na przestrzeni dziejów
– łączy nazwy konwencji teatralnych z cechami gry aktorskiej właściwej danej konwencji
– uzupełnia treść zdania na temat przemian konwencji gry aktorskiej, korzystając z informacji podanych w tekście
– wyjaśnia, od kogo zależy decyzja w sprawie zastosowania określonej metody grania
– szereguje konwencje gry aktorskiej wg przyjętego przez siebie klucza
– omawia cechy gry aktorskiej związane z wybranymi konwencjami
– wyjaśnia swoimi słowami znaczenie pojęcia „czwarta ściana”
– wyjaśnia, jak rozumie znaczenie ostatniego zdania artykułu
– opowiada o rolach granych przez ulubionych aktorów, określając stosowany przez nich sposób gry
– proponuje właściwą konwencję gry aktorskiej dla postaci wybranych ze znanych dramatów
Marek MikosTeatr telewizji czy teatr w telewizji?
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa tematykę tekstu
– określa właściwości teatru
– tłumaczy, jakie ograniczenia i możliwości wiążą się z teatrem telewizji w odniesieniu do teatru żywego planu i filmu
telewizji jako gatunku twórczości
– wskazuje podobieństwa i różnice między teatrem telewizji i filmem a teatrem żywego planu
– wymienia aspekty odróżniające widownię żywego teatru od publiczności teatru telewizji
– cytuje sformułowania trafnie nazywające zadanie scenografii w teatrze telewizji
– formułuje zdanie we właściwym brzmieniu
– wyjaśnia, czym jest i na czym polega montaż w odniesieniu do teatru telewizji
– rozwija treść podanego zdania
– wyjaśnia sens podanego stwierdzenia
Marek HendrykowskiSkrzyżowanie mimo wszystko, czyli filmowe hybrydy gatunkowe
– zapoznaje się z informacjami na temat Marka Hendrykowskiego
– wymienia znane gatunki filmowe
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa tematykę tekstu
– wyjaśnia pojęcie: hybryda gatunkowa
– wyjaśnia, jakie elementy pomieszano ze sobą w filmach Samuraj i kowboje, Świat Dzikiego Zachodu
– uzupełnia treść podanego zdania
– zestawiając gatunki filmowe, proponuje filmy będące hybrydami gatunkowymi
– uzasadnia słuszność wybranego stwierdzenia w formie krótkiej rozprawki
– podaje cechy znanych gatunków filmowych
– wymienia tytuły oglądanych ostatnio filmów, określając ich gatunek
– określa czas powstania tekstu
– wyjaśnia, na jakie zapotrzebowanie widzów odpowiadają hybrydy gatunkowe
– wyjaśnia na podstawie fotosu filmowego, czy film jest przykładem łączenia gatunków, czy hybrydą gatunkową
– uzasadnia słuszność wybranego stwierdzenia w formie przemówienia
W głąb filmowego kadru. Symbol i metafora w filmie
– ogląda reprodukcję obrazu Marzyciel
– analizuje zapis dotyczący symboliki kompozycji przedstawionej na obrazie
– wymienia środki języka filmowego wykorzystywane do budowania metafory
– omawia sposoby budowania ukrytych znaczeń na
– wyodrębnia z tekstu fragment wyjaśniający pojęcie filmowej metafory
– wyjaśnia, dzięki czemu powstaje filmowa metafora
zamieszczonych przy tekście fotosach
Co się stanie z filmem? A z kinem?
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– określa problematykę tekstu
– podaje przyczynę zmniejszenia się liczby widzów kinowych w drugiej połowie XX wieku
– wyjaśnia, jakie jest stanowisko autora w kwestii przyszłości kina i telewizji
– układa tekst apelu w sprawie zachowania/szybszego zlikwidowania klasycznej telewizji
– sporządza listę filmów, które są dziełami sztuki, uzasadniając swoje wybory
– pisze refleksje na temat kina i filmów przyszłości/ artykuł w obronie kina
CAŁY ŚWIAT DLA KAŻDEGO
Małgorzata Rybczyńska Z sitkiem w eterze
– czyta cicho ze zrozumieniem
– określa tematykę tekstu
– wymienia i omawia radiowe sposoby przyciągania i podtrzymywania uwagi słuchacza
– wyjaśnia, na czym polega specyfika przekazu radiowego
– cytuje zdanie wyjaśniające trudniejszą sytuację radiofonii publicznej w porównaniu z komercyjną
– rozwija treść podanego zdania
– omawia właściwości języka radiowej informacji
– wskazuje źródła tematów radiowego przekazu
– wyjaśnia sens sformułowania „temat leży na ulicy”
– wyjaśnia, na czym polegają niezręczności językowe w dwóch zacytowanych w tekście zdaniach
– formułuje poprawne wersje tekstów zawierających błędy dziennikarzy radiowych
– zapisuje swoje refleksje na temat podanego sformułowania
Małgorzata Derwich – czyta cicho ze zrozumieniem – operuje podstawowymi
W szklanym okienku – określa tematykę tekstu
– wymienia podstawowe terminy języka filmowego
– wyjaśnia znaczenia podstawowych terminów języka filmowego
– wylicza podstawowe cechy informacji telewizyjnej
– wylicza członków ekipy telewizyjnej, określając zadania każdego z nich
– wymienia gatunki informacji telewizyjnej
– wyjaśnia, czym się cechuje każdy z gatunków informacji telewizyjnej
– uzupełnia zdanie podanymi sformułowaniami
– wyjaśnia znaczenie sformułowania „wierzchołek góry lodowej”, cytując odpowiednie zdanie tekstu
terminami języka filmowego
– oddziela plany skupiające uwagę widza od planów, które ją rozszerzają
– wyjaśnia sens sformułowań: „czarna magia”, „komentarz powinien dopełniać obraz”
– w obejrzanych wiadomościach telewizyjnych rozpoznaje i nazywa różne odmiany relacji
– przygotowuje „scenariusz” relacji telewizyjnej na istotny temat związany z lokalnym środowiskiem
Świat w mediach – realny czy wykreowany?
– czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście
– wymienia środki przekazu charakterystyczne dla kultury masowej
– wyjaśnia pojęcie: globalna wioska
– wylicza korzyści i zagrożenia związane ze środkami masowego przekazu
– pisze list otwarty w sprawie zawartości programu telewizji publicznej lub komercyjnej
– wyjaśnia, czym jest kultura masowa
– odpowiada na pytania wybrane z tekstu
– przedstawia swój głos w dyskusji na temat środków masowego przekazu
– opracowuje poradnik Jak żyć z telewizją/internetem
Zestaw zadań:List otwarty – głos w
– podaje cechy listu otwartego – uzupełnia luki w podanym liście otwartym, stosując
ważnej sprawie – określa adresata listu otwartego
– formułuje bezpośrednie zwroty do adresatów listu otwartego
– analizuje budowę listu otwartego
– podaje, od czego zaczyna się tekst zasadniczy listu otwartego
– wyjaśnia, co zawiera i jaką formę może przybierać zasadnicza część listu otwartego
– wyjaśnia, co zawiera zakończenie w liście otwartym
– uzupełnia luki w podanym liście otwartym, stosując konwencję poważną
konwencję humorystyczną
Zestaw zadań:Radiowo-telewizyjne wtajemniczenia
– przygotowuje spis ujęć do relacji telewizyjnej
– ustala zawartość programu wieczornego wydania wiadomości telewizyjnych, akceptując informacje spośród podanych propozycji
– dobiera rodzaj głosu do zaproponowanych ujęć relacji telewizyjnej
– usuwa usterki i niedoskonałości językowe w podanych zdaniach
– ocenia podane zdania z punktu widzenia fachowości dziennikarskiej
– tłumaczy sens zdania zapisanego „językiem filmowców”
– sporządza w formie tabeli scenopis relacji z koncertu
– obmyśla plan i projektuje formę relacji z opisanego zdarzenia
** Zakres kształcenia językowego (Zofia Czarniecka-Rodzik Gramatyka i stylistyka) rozpisany na poziomy wymagań: podstawowy i ponadpodstawowy. Wymagania podstawowe są ważne dla dalszego uczenia się przedmiotu. Powinna poradzić sobie z nimi zdecydowana większość zespołu klasowego. W zależności od stopnia sprostania tym wymaganiom uczniowie otrzymują ocenę
dopuszczającą lub dostateczną. Natomiast za opanowanie umiejętności zapisanych jako ponadpodstawowe ocenę dobrą lub bardzo dobrą.
Uwaga! Po podjęciu pracy z konkretnym zespołem uczniów może się okazać konieczne dokonanie pewnych przesunięć w obrębie poziomów wymagań, aby dostosować je do rzeczywistej sytuacji edukacyjnej, z jaką nauczyciel będzie miał do czynienia w danej klasie.
Treści kształcenia
Poziom wymagań Materiał kształcenia
(numery stron w
podręczniku)
Podstawowy (P) Ponadpodstawowy (PP)
SKŁADNIA
Powtórzenie wiadomości o
wypowiedzeniu złożonym
Uczeń: Uczeń: s. 8–12
– rozpoznaje zdanie złożone jako wypowiedzenie zawierające co najmniej dwa orzeczenia wyrażone osobową formą czasownika
– odróżnia zdanie współrzędnie złożone od podrzędnie złożonego
– rozróżnia zdania złożone współrzędnie łączne, rozłączne, wynikowe i przeciwstawne
– rozpoznaje zdania złożone z podrzędnym okolicznikowym (czasu, miejsca, sposobu, przyczyny, celu, przyzwolenia, warunku), przydawkowym, podmiotowym, dopełnieniowym, orzecznikowym
– rozróżnia zdanie i równoważnik zdania
– rozróżnia wypowiedzenie złożone
– zna zasady interpunkcji w
– wnioskuje na temat różnicy między zdaniem złożonym a wypowiedzeniem złożonym
– zna i poprawnie stosuje zasady interpunkcji w zdaniu złożonym współrzędnie i podrzędnie
– przedstawia graficznie różne rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie
– posługując się podanymi spójnikami, przekształca podane grupy zdań pojedynczych w złożone i nazywa powstałe wypowiedzenia
– uzupełnia tekst brakującymi przecinkami
– odpowiada na pytania dotyczące tekstu, używając zdań złożonych i określając ich rodzaj
– poprawia błędy w konstrukcjach z
zdaniu złożonym współrzędnie i podrzędnie
– rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania
– liczy ilość wypowiedzeń w podanych zdaniach
– łączy podane zdania w wypowiedzenia złożone, nazywając ich rodzaj na podstawie pytań
imiesłowowym równoważnikiem zdania, wyjaśniając na czym one polegały
Co to jest wypowiedzenie
wielokrotnie złożone?
Budowa wypowiedzeń wielokrotnie
złożonych
– wyjaśnia pojęcie wypowiedzenie wielokrotnie złożone
– wskazuje w tekście wypowiedzenia wielokrotnie złożone
– wyodrębnia i numeruje wypowiedzenia składowe na podstawie orzeczeń czasownikowych i form zastępujących orzeczenia
– wskazuje zdanie główne
– określa zależności między wypowiedzeniami składowymi w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym
– przekształca podane grupy zdań w wypowiedzenia wielokrotnie złożone
– stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych wypowiedzenia wielokrotnie złożone
– wskazuje błędy w wypowiedzeniach wielokrotnie złożonych
– objaśnia budowę wypowiedzenia wielokrotnie złożonego
– wymienia kolejność czynności obowiązujących przy analizie wypowiedzenia wielokrotnie złożonego
– dokonuje analizy składniowej wypowiedzenia wielokrotnie złożonego
– przyporządkowuje wypowiedzenie wielokrotnie złożone do wykresu
– sporządza wykres wypowiedzenia wielokrotnie złożonego
– uzupełnia podane wypowiedzenia przecinkami
– poprawia błędy składniowe w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym
s. 13–19
Interpunkcja w – zna zasady interpunkcji w – zna i poprawnie stosuje s. 19–22
wypowiedzeniu wielokrotnie
złożonym
wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym
– uzupełnia wypowiedzenia brakującymi przecinkami
– opisuje reprodukcję jednym zdaniem wielokrotnie złożonym, stosując poprawną interpunkcję
zasady interpunkcji w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym
– wyjaśnia znaczenie interpunkcji dla zrozumienia tekstu
– opisuje jednym zdaniem wielokrotnie złożonym zachowanie się uczniów po ostatnim dzwonku, stosując poprawną interpunkcję
Mowa niezależna i zależna
– wyjaśnia pojęcia: mowa zależna, mowa niezależna
– wskazuje w tekście mowę niezależną
– czyta tekst z podziałem na role
– przekształca według podanego wzoru mowę niezależną w zależną i odwrotnie
– zna i stosuje zasady interpunkcyjne i ortograficzne dotyczące zapisu mowy niezależnej
– uzupełnia dialog podanymi czasownikami
– uzupełnia fragment Pana Tadeusza brakującymi znakami interpunkcyjnymi
– układa dialog pt. Powrót ojca z wywiadówki, wykorzystując podane czasowniki
– przekształca mowę niezależną w zależną i odwrotnie
– określa funkcje stylistyczne mowy niezależnej
– notuje w formie wniosku spostrzeżenia dotyczące tego, co decyduje o zaliczeniu wypowiedzi do mowy niezależnej
– redaguje dialogi między osobami przedstawionymi na ilustracjach, uwzględniając cechy mowy poszczególnych postaci
– przekształca tekst bajki w opowiadanie z użyciem mowy zależnej
s. 23–28
Cytaty i cytowanie
– wyjaśnia, czym jest cytat
– wskazuje cytaty w różnych tekstach
– wybiera i wprowadza cytaty do swoich wypowiedzi pisemnych
– wylicza zasady, o których trzeba pamiętać podczas cytowania
– wyjaśnia cel użycia cytatów w podanych fragmentach
s. 29–33
– omawia funkcję cytatu w różnych tekstach
– łączy zdania wprowadzające z cytatami
– redaguje krótki tekst, którego mottem lub puentą jest wybrany cytat
– sporządza szczegółowy plan rozprawki, której tezą jest jeden z podanych cytatów
– opisuje reprodukcję, przytaczając w opisie cytat, który najlepiej odzwierciedla nastrój obrazu
wypracowań
– przytacza 5 samodzielnie wybranych cytatów z podanej książki lub artykułu
– sprawdza w dostępnych źródłach informacji, w jakich okolicznościach zostały wypowiedziane podane słowa, co oznaczają i kto jest ich autorem
– przypomina, skąd pochodzą podane cytaty i na tej podstawie uzupełnia zapis
FONETYKA
Głoska i litera Uczeń: Uczeń: s. 49–51
– wyjaśnia różnicę między głoską a literą
– rozróżnia spółgłoski i samogłoski
– oznacza miękkość głosek
– dzieli wyraz na litery i głoski
– liczy ilość głosek i liter w wyrazie
– liczy samogłoski w podanych wyrazach
– wypisuje pary liter oznaczających jedną głoskę
– dzieli wyrazy na sylaby
– zapisuje wniosek na temat funkcji litery i
– podkreśla w podanych wyrazach i będące tylko zmiękczeniem poprzedzającej je
– wyjaśnia, czym zajmuje się fonetyka
– objaśnia różnicę między spółgłoskami a samogłoskami
– objaśnia zgłoskotwórczą i zmiękczającą funkcję litery i w zależności od jej pozycji w wyrazie
– podaje przykłady wyrazów, w których liczba głosek równa jest liczbie liter/liczba głosek jest mniejsza niż liczba liter
spółgłoski
Budowa narządów mowy.
Klasyfikacja głosek
– wymienia narządy mowy
– dzieli głoski na: dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, ustne i nosowe
– podaje sposoby (wraz z przykładami) graficznego oznaczania miękkości głosek
– dzieli wyrazy na głoski
– tworzy nowe wyrazy, zastępując spółgłoskę dźwięczną jej bezdźwięcznym odpowiednikiem
– wypisuje z par wyrazów litery oznaczające różniące je głoski
– tworzy wyrazy, wstawiając brakujące litery oznaczające głoski nosowe
– wypisuje z podanych wyrazów litery oznaczające głoski miękkie, nosowe i dźwięczne
– zna i poprawnie stosuje zasady ortograficzne dotyczące pisowni liter oznaczających samogłoski nosowe
– uzupełnia tekst brakującymi literami
– omawia proces powstawania głosek
– wyjaśnia, jak powstają głoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, ustne i nosowe
– dokonuje klasyfikacji głosek
– nazywa cechę głosek, która spowodowała zmianę znaczenia wyrazów
– uzupełnia tabelę, dopisując do podanych znaków głosek ich odpowiedniki
– podkreśla w podanych zdaniach litery oznaczające spółgłoski dźwięczne, które nie mają swoich bezdźwięcznych odpowiedników
– przyporządkowuje sentencje nazwiskom autorów
– odróżnia wyrazy polskie od wyrazów obcego pochodzenia
s. 52–58
Upodobnienia fonetyczne.
Upodobnienia spółgłosek pod
względem dźwięczności
– podkreśla wyrazy, w których dostrzega różnice między wymową a pisownią
– dostrzega upodobnienia fonetyczne
– rozróżnia rodzaje upodobnień
– podkreśla w wyrazach litery, przy których wymowie zaszło ubezdźwięcznienie w wygłosie
– wyjaśnia, czym jest upodobnienie fonetyczne
– omawia proces upodobnień wewnątrzwyrazowych i upodobnień międzywyrazowych pod względem dźwięczności oraz zjawisko ubezdźwięcznienia spółgłosek w wygłosie
s. 59–63
– zaznacza w wyrazach litery, które oznaczają sąsiadujące ze sobą głoski dźwięczne i bezdźwięczne
– strzałkami zaznacza kierunek upodobnień
– uzasadnia pisownię wyrazów, dopisując takie ich formy albo wyrazy pokrewne, w których głoski bezdźwięczne są wymawiane jak dźwięczne
– przestrzega zasad ortografii
przy zapisie wyrazów, w których zachodzą upodobnienia pod względem dźwięczności
– rozróżnia rodzaje upodobnień w zależności od kierunku ich przebiegu (wsteczne, postępowe)
– podaje przykłady wyrazów, przy których wymowie zaszło ubezdźwięcznienie w wygłosie
– wyjaśnia znaczenia podanych związków frazeologicznych
– podaje własne przykłady wyrazów, w których występuje upodobnienie wsteczne i postępowe
Pisownia przedrostków
zakończonych na spółgłoskę
– zna i stosuje zasady pisowni przedrostków zakończonych na spółgłoskę
– uzupełnia związki frazeologiczne tak, aby odpowiadały podanym znaczeniom
s. 98–102
Homonimy – wyjaśnia znaczenie pojęcia homonim
– rozumie znaczenia wyrazów o takim samym brzmieniu
– wyjaśnia znaczenia wyróżnionych wyrazów
– zapisuje wyrazy, które odpowiadają podanym znaczeniom
– udowadnia, że podane wyrazy mają homonimy, układając z każdym z nich po dwa zdania wykazujące różnicę znaczeń
– zapisuje po trzy znaczenia każdego z podanych wyrazów
– określa, na czym polegają dowcipy zawarte we fraszkach
s. 103–105
– wskazuje słowniki, które mogą pomóc w udowodnieniu, że podane wyrazy są homonimami
– korzysta ze słownika języka polskiego
– pisze fraszkę dotyczącą życia klasy/szkoły, wykorzystując zjawisko homonimii
Antonimy
– wyjaśnia znaczenie pojęcia antonim
– dopisuje antonimy podanych wyrazów
– wskazuje (podkreśla, wypisuje) w zdaniach/ tekstach antonimy
– używając antonimów, przekształca dwukrotnie podany tekst tak, aby informował raz o pozytywnej, a drugi raz o negatywnej ocenie przedstawionych faktów
– podaje przeciwstawne cechy Aliny i Balladyny
– tworzy z podanych fragmentów zdań przysłowia
– pisze dwie wymyślone relacje z urodzin, stosując przymiotniki o znaczeniu przeciwstawnym
– wykazuje wieloznaczność podanych przymiotników, dobierając do nich odpowiednie antonimy
– stosując antonimy, zapisuje pary zdań tak, aby jedno zaprzeczało treści drugiego
– poprawia związki frazeologiczne, zastępując błędnie użyte wyrazy ich antonimami
– wyjaśnia, dlaczego antonimy pojawiają się tak często w przysłowiach
– wyjaśnia celowość użycia antonimów w wierszu Jana Twardowskiego
s. 106–109
Neologizmy. Rodzaje
neologizmów
– wyjaśnia, czym są neologizmy
– rozróżnia i rozpoznaje neologizmy słowotwórcze, znaczeniowe, frazeologiczne i zapożyczenia
– nie nadużywa zapożyczeń w swoich wypowiedziach
– podaje przykłady neologizmów słowotwórczych zawierających formanty:
– wyjaśnia, w jaki sposób powstają poszczególne rodzaje neologizmów
– ocenia zjawisko napływu neologizmów do współczesnego języka polskiego
– podaje polskie odpowiedniki zbędnych zapożyczeń
– ocenia zasadność użycia
s. 110–114
-arka, -ista, -acz, -or
– podaje słowa, od których powstały wyrazy złożone i wyjaśnia ich znaczenia
– odgaduje wyraz na podstawie jego znaczeń
– układa zdania z wyrazami w dwóch znaczeniach
– dzieli podane wyrazy zapożyczone na dziedziny, w których są używane
– korzystając ze słownika wyrazów obcych, określa, z jakich języków pochodzą podane wyrazy
– wypisuje ze słownika wyrazów obcych słowa zaczerpnięte z języka hiszpańskiego, rosyjskiego oraz węgierskiego i układa z nimi zdania
neologizmów w tekstach własnych, literackich i użytkowych
– układa związki wyrazowe z neologizmami znaczeniowymi ilustrujące różnicę znaczeń
– wyjaśnia znaczenia podanych wyrazów, używając wyłącznie polskich słów
– proponuje inną nazwę właścicielom wymienionych placówek
– przeredagowuje wybraną reklamę zawierającą neologizmy, mając na uwadze Ustawę o Języku Polskim
– sporządza w formie tabeli słowniczek zapożyczeń
Neologizmy artystyczne
– znajduje (podkreśla, wypisuje) neologizmy artystyczne w tekście literackim
– wyjaśnia znaczenia neologizmów artystycznych
– uzasadnia celowość użycia neologizmów artystycznych
– wyjaśnia, czym są i jaką funkcję pełnią w tekście neologizmy artystyczne
– omawia sposób powstania neologizmów artystycznych
– interpretuje tekst literacki
– formułuje pisemny wniosek na podany temat
s. 115–119
Archaizmy i archaizacja języka
– znajduje (podkreśla, wypisuje) archaizmy w tekście literackim
– wyjaśnia znaczenia archaizmów na podstawie przypisów/słownika
– zastępuje, korzystając z przypisów, archaizmy wyrazami współczesnymi
– wyjaśnia pojęcia: archaizm, archaizacja języka
– wyjaśnia (także na podstawie kontekstu) znaczenia archaizmów/ związków frazeologicznych zawierających archaizmy
– zastępuje archaizmy
s. 120–127
– łączy wyrazy w związki frazeologiczne
– tworzy współczesne formy gramatyczne wyrazów dawnych
– redaguje wypowiedź na temat miłości do ojczyzny, używając współczesnego języka polskiego
– pisze fragment pamiętnika w imieniu bohatera literackiego, starając się naśladować styl minionej epoki
wyrazami współczesnymi
– sporządza słowniczek archaizmów na podstawie poznanych utworów Jana Kochanowskiego
– wypowiada się na temat funkcji stylistycznej archaizacji języka
– archaizuje język bohatera literackiego
– wymienia autorów, którzy dokonywali archaizacji języka swoich utworów
– wymienia tytuły utworów, w których występują archaizmy
Dialekt, dialektyzmy i dialektyzacja
języka
– wymienia rejony Polski, w których zachowały się gwary