ciekawabiologia.cba.plciekawabiologia.cba.pl/konkurs/woj2013.docx · Web viewKonkurs Biologicznydla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiegow roku szkolnym 2012/2013 E tap

Konkurs Biologicznydla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego

w roku szkolnym 2012/2013

Etap wojewódzki

Drogi Uczniu!

Gratulujemy osiągniętych wyników w etapie rejonowym.

Przed przystąpieniem do rozwiązywania testu prosimy, żebyś zapoznał się z poniższymi wskazówkami:

1. wpisz i zakoduj swój kod na karcie odpowiedzi do zadań zamkniętych, a także wpisz swój kod

na karcie odpowiedzi do zadań otwartych zgodnie z poleceniem komisji konkursowej;

2. masz do rozwiązania 30 zadań, w tym:

a. zadania 1 - 15 to zadania zamknięte gdzie podane są 4 odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna; za każde poprawnie rozwiązane zadanie z tej grupy otrzymasz 1 punkt; odpowiedzi na te zadania udzielaj na karcie odpowiedzi do zadań zamkniętych;

jeżeli się pomylisz, błędne oznaczenie otocz kółkiem i zaznacz nową poprawną odpowiedź;

jeśli zaznaczysz więcej niż jedną odpowiedź bez wskazania, która jest prawidłowa, to żadna odpowiedź nie będzie uznana;

b. zadania 16 - 30 to zadania otwarte; punktacja za każde z tych zadań podana jest przy numerze zadania; odpowiedzi na te zadania udzielaj na karcie odpowiedzi do zadań otwartych;

3. za rozwiązanie wszystkich zadań możesz otrzymać łącznie 60 punktów;

4. odpowiedzi udzielaj czarnym długopisem; na kartach odpowiedzi nie używaj ołówka, gumki ani

korektora;

5. uważnie czytaj wszystkie polecenia;

6. po zakończeniu pracy sprawdź, czy udzieliłeś wszystkich odpowiedzi;

7. czas rozwiązywania zadań: 120 minut.

Powodzenia!

1

ZADANIA ZAMKNIĘTE

1. Przedstawiony na rysunku typ rozmieszczenia populacji jest charakterystyczny dla:

a. roślin żyjących w niesprzyjającym środowisku np. kaktusów na pustyni;b. roślin rozmnażających się bezpłciowo - np. poziomek w lesie;c. roślin posiadających owoce rozsiewane prze wiatr - np. klonu;d. roślin uprawianych na grządce - np. marchew.

2. Hormon odpowiedzialny za starzenie się rośliny, opadanie kwiatów i liści, zahamowanie syntezy chlorofilu, zmniejszenie intensywności fotosyntezy; a także hamujący proces kiełkowania nasion to:

a. etan;b. giberelina;c. kwas abscysynowy ( ABA);d. auksyna.

3. Przystosowaniem roślinożernych ssaków do pobierania, trawienia i wchłaniania pokarmu nie jest:

a. obecność czterokomorowego żołądka u niektórych gatunków;b. proporcjonalnie długie jelita w stosunku do wielkości zwierzęcia;c. intensywne wytwarzanie w nabłonku przewodu pokarmowego enzymów

rozkładających celulozę; d. budowa zębów - u roślinożerców zęby przedtrzonowe i trzonowe tworzą mocne

"żarna" służące do rozcierania pokarmu.

4. Dowodem bezpośrednim świadczącym o przebiegu ewolucji jest:

a. taki sam sposób odczytywania informacji genetycznej u wszystkich organizmów;b. podobieństwo w budowie anatomicznej kręgowców;c. rozmieszczenie organizmów na kuli ziemskiej;d. występowanie organizmów tzw. żywych skamieniałości - np. latimerii.

2

1

2

4

5

5. Ośrodki kontrolujący pracę serca, oddychanie, znajduje się w strukturze opisanej cyfrą:

a. 1; źródło: www. zadane.pl

b. 2;c. 3;d. 4.

6. Daltonizm jest chorobą genetyczną, uwarunkowaną allelem recesywnym genu sprzężonego z płcią.

Na schemacie przedstawiono drzewo rodowe pewnej rodziny, w której występuje ta choroba.

- zdrowa kobieta

- kobieta nosicielka

- chora kobieta

A - zdrowy mężczyzna

- chory mężczyzna

Literą "A" oznaczono mającego niedługo urodzić się chłopca. Jakie jest prawdopodobieństwo, że będzie on chory?

a. 0%;b. 25 %;c. 50 %;d. 100 %.

7. Do chorób wirusowych nie należy:

3

3

a. różyczka;b. cholera;c. ptasia grypa;d. świnka.

8. Na schemacie przedstawiono cykl życiowy paprotki zwyczajnej. W której z oznaczonych struktur zachodzi mejoza ?

a. 1;b. 3;c. 5;d. 6.

źródło: www.zadania.pl

9. W relacji ofiara - drapieżca często dochodzi do wykształcenia u ofiar swoistych mechanizmów obronnych. Spośród podanych wskaż błędny przykład.

a. Agama kołnierzasta w razie niebezpieczeństwa rozpościera odstraszający kołnierz.b. Mątwa utrudnia drapieżnikom orientację uwalniając specjalne substancje chemiczne

do otoczenia.c. Niektóre ryby np. konik morski, upodobniają się do otoczenia przyjmując często

fantazyjne kształty przypominające organizmy glonów lub roślin. d. Salamandra plamista ucieka odrzucając swój ogon aby zdezorientować drapieżnika.

10. Funkcją śledziony jest:

a. wytwarzanie enzymów biorących udział w procesie trawienia;b. regulacja ilości krwinek krążących we krwi oraz czasowe jej magazynowanie;c. oczyszczanie limfy z zawartych w niej substancji toksycznych;d. uczulanie ( dojrzewanie ) limfocytów T.

4

11. Na lekcji wykonano następujące doświadczenie.

Jeden z uczniów starannie umył mydłem i osuszył ręce, a następnie intensywnie poruszał palcami. Po 2 min. ćwiczeń zanurzył rękę w wodzie wapiennej.

Doświadczenie to miało na celu udowodnienie że:

a. białko zawarte w paznokciach przechodzi do roztworu;b. na rękach zawsze jest warstwa tłuszczu;c. na skórze rąk osadza się wapń;d. przez skórę wydalany jest dwutlenek węgla.

12. Cechą charakterystyczną wyłącznie dla ptaków jest:

a. upierzenie;b. zdolność do aktywnego lotu;c. stałocieplność;d. jajorodność.

13. Na schemacie przedstawiono aparat gębowy imago pewnego owada. Jest nim:

źródło:www.biolog.pl

a. świerszcz;b. komar; c. mucha domowa; d. mól odzieżowy.

14. Cykl życiowy mszaków prawidłowo przedstawiono w punkcie:

a. splątek - sporofit - zarodnik - gametofit - splątek;b. gametofit - splątek - zarodnik - sporofit - rodnia i plemnia - gametofit;c. zarodnik - splątek - gametofit - zygota - sporofit - zarodnik;d. sporofit - rodnia i plemnia - zygota - gametofit - zarodnik - sporofit.

5

15. Poniżej przedstawiono kilka stwierdzeń dotyczących rozrodu zwierząt. Które z nich jest prawdziwe ?

a. Samice żab składają do wody zapłodnione jaja czyli skrzek, z którego wylęgają się larwy - kijanki.

b. Jajo ptaków zawiera liczne materiały odżywcze oraz wodę w postaci żółtka i białka. Na żółtku znajduje się tarczka zarodkowa, z której rozwija się zarodek.

c. U ssaków łożyskowych tworem charakterystycznym jest łożysko. Powstaje ono z części matczynej, kosztem ścian macicy.

d. Większość gadów składają jaja na lądzie. U gatunków tych błony płodowe, a zwłaszcza owodnia, przekształca się w rogową lub wapienną osłonkę.

ZADANIA OTWARTE

ZADANIE 16 ( 1 pkt )

Amerykańscy naukowcy przez 10 lat prowadzili badania nad ubarwieniem gatunku węża zamieszkującego pewną wyspę. Pomimo dość krótkiego okresu obserwacji zauważyli oni efekt działania jednego z czynników ewolucji.

Wyniki obserwacji przedstawia tabela:

źródło: www.zadane.pl

Nazwij czynnik ewolucji jaki zaobserwowano.

ZADANIE 17 ( 2 pkt )

6

Z wymienionych poniżej organizmów utwórz po jednym przykładzie łańcucha pokarmowego występującego w ekosystemie wodnym i w ekosystemie lądowym ( wykorzystaj wszystkie gatunki ).

skrętnica ( należąca do zielenic ), kura, dafnia, płoć, lis, żyto (ziarno),

tasiemiec psi, okoń

ZADANIE 18 ( 2 pkt )

Na schemacie przedstawiono oddziaływania między populacjami różnych gatunków w biocenozie.

a. Dopasuj podane poniżej przykłady populacji należących do jednej biocenozy do przypadków oznaczonych literami A,B,C.

Informacje te umieść w tabeli ( zawartej w karcie odpowiedzi zadań otwartych ).

A. B. C.

gatunek1

gatunek 2

Populacje:

I. sowa - płomykówka i dzięcioł trójpalczasty;

II. lis i kuna leśna;

III. szczur śniady i szczur wędrowny.

b. Wyjaśnij, w której, i dlaczego z przedstawionych sytuacji konkurencja pomiędzy populacjami jest najostrzejsza.

ZADANIE 19 ( 4 pkt )

Poniżej przedstawiono szereg przystosowań organizmów pasożytniczych do trybu życia. Do wymienionych gatunków przyporządkuj odpowiednie przystosowania.

7

Informacje te umieść w tabeli ( zawartej w karcie odpowiedzi zadań otwartych ).

I. silnie rozbudowany oskórek chroniący przed strawieniem przez żywiciela;II. brak przewodu pokarmowego;III. wydzielanie substancji zapobiegającej krzepnięciu krwi;IV. obojnactwo;V. aparaty czepne ( przyssawki, haki);VI. wole służące do magazynowania krwi.

Pasożyty: motylica wątrobowa, glista ludzka, tasiemiec uzbrojony, pijawka lekarska.

ZADANIE 20 (2 pkt )

Przeanalizuj poniższe stwierdzenia dotyczące ochrony środowiska.

I. Największy udział w nasileniu się efektu cieplarnianego przypisuje się takim gazom jak dwutlenek węgla oraz metan.

II. Tzw. "zielone odpady" pochodzące z parków i ogrodów mogą być wykorzystane jako alternatywny surowiec energetyczny.

III. Umieszczony obok znak ma zadanie przypominać, że opakowanie to należy wyrzucić do kosza na śmieci, ponieważ nadaje się do ponownego wykorzystania ( recyklingu).

IV. Odkręcone, zgniecione butelki plastikowe należy segregować w żółtych pojemnikach.

V. Należy kupować sprzęt AGD nowej generacji wykorzystujący jak najmniejsze ilości energii elektrycznej, którego klasa energooszczędności zawiera się od E - C.

Oceń prawdziwość poniższych zdań wstawiając odpowiednio P ( prawda) lub F (fałsz ).

Informacje te umieść w tabeli ( zawartej w karcie odpowiedzi zadań otwartych ).

ZADANIE 21 ( 1 pkt )

Wykonano następujące doświadczenie:

8

W naczyniach wypełnionych pożywką zawierającą wszystkie podstawowe składniki, umieszczono po jednym osobniku trzykrotki. Oba okazy rośliny były w jednakowym stopniu rozwinięte, wielkość pędu i korzenia była porównywalna. Do jednego z naczyń doprowadzano powietrze. Obie próby trzymano w jednakowych warunkach świetlnych, w temperaturze 25oC. Po dwóch tygodniach porównano rozwój roślin:

źródło:

www.zadania.pl

Podaj wniosek z przeprowadzonego doświadczenia.

ZADANIE 22 ( 3 pkt )

Poniżej opisano zaburzenia funkcjonowania organizmu człowieka związane z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów. Przeczytaj opisy, rozpoznaj opisane hormony oraz wskaż główne miejsce ich wydzielania. Informacje te umieść w tabeli ( zawartej w karcie odpowiedzi zadań otwartych ).

A. Nadmiar tego hormonu powoduje chorobę objawiającą się powiększeniem rozmiarów dłoni, stóp, żuchwy, nosa, łuków brwiowych i narządów płciowych zewnętrznych. Temu nietypowemu wzrostowi towarzyszą często bóle kości i osłabienie organizmu.

B. Hormon ten powoduje zatrzymanie wapnia w kościach i ograniczenie uwalniania go do krwi. Wpływa także na funkcje nerek, zmniejszając resorpcję jonów fosforu i wapnia. Niedobór tego hormonu może być jedną z przyczyn osteoporozy.

C. Niedobór tego hormonu powoduje częste oddawanie moczu zawierającego cukier, uczucie pragnienia. Osłabiony jest także układ immunologiczny. Czasem zdarzają się uszkodzenia naczyń krwionośnych, co może być przyczyną różnych schorzeń nerek i siatkówki.

ZADANIE 23 ( 2 pkt )

Schemat przedstawia budowę skóry ssaków.

9

A

A

C

a. Podpisz zaznaczone elementy. źródło: www.bryk.pl

b. Określ, jaki rodzaj tkanki buduje powierzchniową warstwę skóry.

ZADANIE 24 ( 2 pkt )

Uzupełnij wolne miejsca w ten sposób, aby uzupełnić systematykę myszy polnej.

królestwo ...................................................

................................................... strunowce

gromada ......................................................

podgromada .................................................

................................................ gryzonie

........................................ mysz polna.

ZADANIE 25 ( 4 pkt )

Rozwiąż zadanie z genetyki według schematu podanego w karcie odpowiedzi do zadań otwartych. Pamiętaj o poprawności zapisu, ponieważ także ona wpływa na ocenę zadania !

U świnek morskich allel warunkujący sierść czarną dominuje nad allelem barwy brunatnej. Allel warunkujący sierść długą jest recesywny w stosunku do allelu sierści krótkiej. Skrzyżowano świnkę będącą podwójną heterozygotą ze świnką o sierści długiej i brunatnej. Jakiego potomstwa należy spodziewać się w pokoleniu F1 ?ZADANIE 26 ( 4 pkt )

10

Na rysunkach przedstawiono komórkę bakterii, komórkę roślinną, komórkę zwierzęcą oraz komórkę grzyba. Nazwij przedstawione typy komórek oraz wymień po 3 najbardziej charakterystyczne cechy pozwalające na ich odróżnienie.

źródło: www. zor.zut.edu.pl , www. szkolnictwo.pl

A B

C D

ZADANIE 27 ( 2 pkt )

Na schemacie przedstawiono cykl życiowy sosny. Nazwij elementy oznaczone literami: B, E, K, L.

źródło: E. Pyłka- Gutowska, E. Jastrzębska - Biologia w pytaniach i odpowiedziach. Wyd. MAC.

ZADANIE 28 (1 pkt )

11

Nazwij rodzaj mutacji przedstawiony na rysunku.

ZADANIE 29 (2 pkt )

Poniżej przedstawiono przedstawicieli różnych grup bezkręgowców.

A B C

D E

źródło: www. commons.wikimedia.org; www.biologia1234567.blogspot.com,dziennikpolski24.pl

Wskaż, które z nich ( zastosuj oznaczenia widoczne przy każdym gatunku ):

mają układ krwionośny otwarty ............................ posiadają głowotułów i odwłok ............................... są rozdzielnopłciowe ............................................ oddychają skrzelami ( lub wyrostkami skrzelowymi )..............................................

ZADANIE 30 ( 3 pkt )

12

ROŚLINY NACZYNIOWE

liście w formie igieł

liście pojedyncze

liście złożone

roślina nie wytwarzająca owoców roślina wytwarzająca owoce

roślina wytwarzająca liście złożone

roślina drzewiastaroślina zielna

okwiat wyraźnie zróżnicowany na koronę i kielich

okwiat niezróżnicowany na koronę i kielich

B

A

C

D

E

F

Poniżej przedstawiono prosty klucz do rozpoznawania roślin naczyniowych. Na jego podstawie przyporządkuj odpowiednie oznaczenia niżej wymienionym gatunkom.

Informacje te umieść w tabeli ( zawartej w karcie odpowiedzi zadań otwartych ).

gatunki roślin:

lilia złocista

buk pospolity

paprotka zwyczajna

kasztanowiec biały

poziomka pospolita

cis pospolity.

13