Підручник з Umbrello UML Modeller - docs.kde.org · Umbrello UML Modeller ëèøå ïðîñÿòü âàñ ïîâiäîìëÿòè ïðî áóäü-ÿêi âàäè, ïðîáëåìè

Ïiäðó÷íèê ç Umbrello UML

Modeller

Ïiäðó÷íèê ç Umbrello UML Modeller

2

Çìiñò

1 Âñòóï 7

2 Îñíîâè UML 8

2.1 Ïðî UML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.2 Åëåìåíòè UML . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92.2.1 Äiàãðàìà âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.2.1.1 Âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.2.1.2 Àêòîð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2.2.1.3 Îïèñ âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2.2.2 Äiàãðàìà êëàñiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2.2.2.1 Êëàñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112.2.2.1.1 Àòðèáóòè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2.2.2.1.2 Îïåðàöi¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2.2.2.1.3 Øàáëîíè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122.2.2.2 Àñîöiàöi¨ êëàñiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.2.2.2.1 Óçàãàëüíåííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122.2.2.2.2 Àñîöiàöi¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.2.2.2.3 Àãðåãàöiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.2.4 Êîìïîçèöiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.3 Iíøi åëåìåíòè äiàãðàìè êëàñiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.3.1 Iíòåðôåéñè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.3.2 Òèïè äàíèõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.3.3 Ïåðåëiêè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2.2.3.4 Ïàêóíêè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.2.3 Äiàãðàìè ïîñëiäîâíîñòåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.2.4 Äiàãðàìè ñïiâïðàöi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.2.5 Äiàãðàìà ñòàíiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2.2.5.1 Ñòàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162.2.6 Äiàãðàìà äiÿëüíîñòi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2.2.6.1 Äiÿëüíiñòü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.2.7 Äîïîìiæíi åëåìåíòè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.2.8 Äiàãðàìè êîìïîíåíòiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.2.9 Äiàãðàìè âïðîâàäæåííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18


2.2.10 Äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêiâ ñóòíîñòåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.2.10.1 Ñóòíiñòü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.2.10.1.1 Àòðèáóòè ñóòíîñòi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2.2.10.1.2 Îáìåæåííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192.2.11 Êîíöåïöi¨ ðîçøèðåíî¨ äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé . . . . . . . . . 19

2.2.11.1 Ñïåöiàëiçàöiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2.2.11.1.1 Íåñóìiñíà ñïåöiàëiçàöiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2.2.11.1.2 Ïåðåêðèòà ñïåöiàëiçàöiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2.2.11.1.3 Êàòåãîðiÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3 ßê ïðàöþâàòè ç Umbrello UML Modeller 22

3.1 Iíòåðôåéñ êîðèñòóâà÷à . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

3.1.1 Ïåðåãëÿä äåðåâà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.1.2 Âiêíî äîêóìåíòàöi¨ òà æóðíàëó êîìàíä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.1.3 Ðîáî÷à îáëàñòü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233.2 Ñòâîðåííÿ, çàâàíòàæåííÿ i çáåðåæåííÿ ìîäåëåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.2.1 Íîâà ìîäåëü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.2.2 Çáåðåæåííÿ ìîäåëi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.2.3 Çàâàíòàæèòè ìîäåëü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.3 Ðåäàãóâàííÿ ìîäåëåé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.4 Äîäàâàííÿ i âèëó÷åííÿ äiàãðàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.4.1 Ñòâîðåííÿ äiàãðàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.4.2 Âèëó÷åííÿ äiàãðàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.4.3 Ïåðåéìåíóâàííÿ äiàãðàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.5 Ðåäàãóâàííÿ äiàãðàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.5.1 ßê âñòàâèòè åëåìåíòè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263.5.2 Âèëó÷åííÿ åëåìåíòiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.5.3 Ðåäàãóâàííÿ åëåìåíòiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.5.4 Ðåäàãóâàííÿ êëàñiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.1 Çàãàëüíi ïàðàìåòðè êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.2 Ïàðàìåòðè àòðèáóòiâ êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.3 Ïàðàìåòðè îïåðàöié êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.4 Ïàðàìåòðè øàáëîíiâ êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.5 Ñòîðiíêà àñîöiàöié êëàñiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.6 Ñòîðiíêà ïîêàçó êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5.4.7 Ñòîðiíêà ñòèëþ êëàñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.5.5 Àñîöiàöi¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.5.5.1 Òî÷êè ÿêîðiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.5.6 Íîòàòêè, òåêñò i áëîêè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.5.6.1 ßêîði . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

4


4 Iìïîðòóâàííÿ òà ñòâîðåííÿ êîäó 30

4.1 Ñòâîðåííÿ êîäó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

4.1.1 ßê ñòâîðèòè êîä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

4.1.1.1 Ïàðàìåòðè ñòâîðåííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

4.1.1.1.1 Äîêëàäíiñòü êîìåíòàðiâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

4.1.1.1.2 Òåêè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314.1.1.1.3 Ïðàâèëà ïåðåçàïèñó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

4.1.1.1.4 Ìîâà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324.1.1.2 Ñòâîðåííÿ çà äîïîìîãîþ ìàéñòðà ñòâîðåííÿ . . . . . . . . . . . 32

4.2 Iìïîðòóâàííÿ êîäó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

5 Iíøi ìîæëèâîñòi 34

5.1 Iíøi ìîæëèâîñòi Umbrello UML Modeller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345.1.1 Êîïiþâàííÿ îá'¹êòiâ ó âèãëÿäi çîáðàæåíü PNG . . . . . . . . . . . . . . . 34

5.1.2 Åêñïîðòóâàííÿ äî çîáðàæåííÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

5.1.3 Äðóê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

5.1.4 Ëîãi÷íi òåêè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

6 Àâòîðè òà iñòîðiÿ ïðîãðàìè 36

7 Àâòîðñüêi ïðàâà 37

5

Àíîòàöiÿ

Umbrello UMLModeller äîïîìàãà¹ ó ïðîöåñi ðîçðîáêè ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ. Ïðî-ãðàìà âèêîðèñòîâó¹ çàãàëüíîïðèéíÿòèé ñòàíäàðò óíiôiêîâàíî¨ ìîâè ìîäåëþâàííÿ (Uni-�ed Modelling Language àáî UML), çà äîïîìîãîþ ÿêîãî ìîæíà ñòâîðþâàòè äiàãðàìè äëÿðîçðîáêè i äîêóìåíòóâàííÿ âàøèõ ñèñòåì.


Ðîçäië 1

Âñòóï

Umbrello UML Modeller � öå ïðîãðàìà äëÿ ðîáîòè ç äiàãðàìàìè UML, ÿêà äîïîìîæå âàì óðîçðîáöi ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ, îñîáëèâî ïiä ÷àñ ñòàäié àíàëiçó i ðîçðîáêè êîìïîíóâà-ííÿ ïðîåêòó. Umbrello UML Modeller äîïîìîæå âàì ñòâîðèòè âèñîêîÿêiñíèé ïðîäóêò. Êðiìòîãî, UML ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè äëÿ ñòâîðåííÿ äîêóìåíòàöi¨ äî êîìïîíóâàííÿ âàøîãîïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ, öÿ äîêóìåíòàöiÿ äîïîìîæå âàì i âàøèì ïàðòíåðàì-ðîçðîáíèêàì.

Ñòâîðåííÿ äîáðî¨ ìîäåëi âàøîãî ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ ¹ íàéêðàùèì øëÿõîì äëÿ îáìiíóiíôîðìàöi¹þ ç iíøèìè ðîçðîáíèêàìè, ÿêi ïðàöþþòü íàä ïðîåêòîì, òà êîðèñòóâà÷àìè ïðîå-êòó. Äîáðà ìîäåëü îñîáëèâî âàæëèâà äëÿ ïðîåêòiâ ñåðåäíüîãî òà âåëèêîãî ðîçìiðiâ, àëå âîíàíå áóäå çàéâîþ i äëÿ íåâåëè÷êèõ ïðîåêòiâ. Íàâiòü ÿêùî âè ïðàöþ¹òå íàä ìàëåíüêèì ïðîå-êòîì, ó ÿêîãî ëèøå îäèí ðîçðîáíèê, äîáðà ìîäåëü áóäå êîðèñíîþ, îñêiëüêè âîíà äàñòü âàìçìîãó áà÷èòè çàãàëüíó êàðòèíó i ïèñàòè êîä ïðàâèëüíî ç ïåðøîãî ðàçó.

UML � öå ìîâà ñòâîðåííÿ äiàãðàì, ÿêà âèêîðèñòîâó¹òüñÿ äëÿ îïèñó òàêèõ ìîäåëåé. Âèìîæåòå âiäòâîðèòè ñâî¨ iäå¨ ó UML çà äîïîìîãîþ äiàãðàì ðiçíèõ òèïiâ. Ó Umbrello UMLModeller 2.11 ïåðåäáà÷åíî ïiäòðèìêó òàêèõ äiàãðàì:

� Äiàãðàìà êëàñó

� Äiàãðàìà ïîñëiäîâíîñòåé

� Äiàãðàìà ñïiâïðàöi

� Äiàãðàìà âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ

� Äiàãðàìà ñòàíiâ

� Äiàãðàìà äiÿëüíîñòi

� Äiàãðàìà êîìïîíåíòiâ

� Äiàãðàìà âïðîâàäæåííÿ

� Äiàãðàìà âçà¹ìîçâ'ÿçêiâ ñóòíîñòåé

Äîêëàäíiøi âiäîìîñòi ùîäî UML ìîæíà çíàéòè íà âåáñàéòiOMG, http://www.omg.org, êîì-ïàíi¨, ÿêà ñòâîðèëà ñòàíäàðò UML.

Ìè ñïîäiâà¹ìîñÿ, ùî âàì ñïîäîáà¹òüñÿ Umbrello UML Modeller, i ùî öÿ ïðîãðàìà äîïîìî-æå âàì ñòâîðèòè âèñîêîÿêiñíå ïðîãðàìíå çàáåçïå÷åííÿ. Ïðîãðàìà Umbrello UML Modeller¹ âiëüíèì ïðîãðàìíèì çàáåçïå÷åííÿì, îòæå äîñòóïíà áåçêîøòîâíî, ðîçðîáíèêè ïðîãðàìèUmbrello UML Modeller ëèøå ïðîñÿòü âàñ ïîâiäîìëÿòè ïðî áóäü-ÿêi âàäè, ïðîáëåìè àáî ïðî-ïîçèöi¨the çà àäðåñîþ åëåêòðîííî¨ ïîøòè [email protected] àáî çà äîïîìîãîþ ìåðåæi,http://bugs.kde.org.

7

http://www.omg.org

mailto:[email protected]

http://bugs.kde.org


Ðîçäië 2

Îñíîâè UML

2.1 Ïðî UML

Öþ ãëàâó ïðèñâÿ÷åíî êîðîòêîìó îãëÿäó îñíîâ UML. Ïàì'ÿòàéòå, ùî öå äàëåêî íå ïîâíèéïiäðó÷íèê ç UML, à ñêîðiøå êîðîòêèé âñòóï äî ïiäðó÷íèêà ç UML. ßêùî âè áàæà¹òå äi-çíàòèñÿ áiëüøå ïðî óíiâåðñàëüíó ìîâó ìîäåëþâàííÿ (Uni�ed Modelling Language àáî UML)àáî îòðèìàòè çàãàëüíi âiäîìîñòi ùîäî àíàëiçó i ðîçðîáêè ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ, çâåðíi-òüñÿ äî îäíi¹¨ ç áàãàòüîõ êíèæîê, ïðèñâÿ÷åíèé öèì òåìàì. Êðiì òîãî, ó ìåðåæi Iíòåðíåò âèçíàéäåòå áàãàòî íàâ÷àëüíèõ ïîñiáíèêiâ, ÿêèìè ìîæíà ñêîðèñòàòèñÿ äëÿ âèâ÷åííÿ îñíîâíèõâiäîìîñòåé.

Óíiâåðñàëüíà ìîâà ìîäåëþâàííÿ (Uni�ed Modelling Language àáî UML) � öå ìîâà ïîçíà÷åíüàáî ïîáóäîâè äiàãðàì, ïðèçíà÷åíà äëÿ âèçíà÷åííÿ, âiçóàëiçàöi¨ i äîêóìåíòóâàííÿ ìîäåëåéçîði¹íòîâàíèõ íà îá'¹êòè ñèñòåì ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ. UML íå ¹ ìåòîäîì ðîçðîáêè,iíøèìè ñëîâàìè, ó êîíñòðóêöiÿõ öi¹¨ ìîâè íå ïîâiäîìëÿ¹òüñÿ ïðî òå, ùî ðîáèòè ïåðøèì, à ùîîñòàííiì, i íå íàäà¹òüñÿ iíñòðóêöié ùîäî ïîáóäîâè âàøî¨ ñèñòåìè, àëå öÿ ìîâà äîïîìàãà¹ âàìíàî÷íî ïåðåãëÿäàòè êîìïîíóâàííÿ ñèñòåìè i ïîëåãøó¹ ñïiâïðàöþ ç iíøèìè ¨¨ ðîçðîáíèêàìè.Ðîçðîáêîþ UML êåðó¹ Object Management Group (OMG). Öÿ ìîâà ¹ çàãàëüíîïðèéíÿòèìñòàíäàðòîì ãðàôi÷íîãî îïèñó ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ.

UML ðîçðîáëåíî äëÿ ðîçðîáêè ñòðóêòóðè çîði¹íòîâàíîãî íà îá'¹êòè ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷å-ííÿ, öÿ ìîâà ìà¹ äóæå îáìåæåíó êîðèñòü äëÿ ïðîãðàìóâàííÿ íà îñíîâi iíøèõ ïàðàäèãì.

Êîíñòðóêöi¨ UML ñòâîðþþòüñÿ ç áàãàòüîõ ìîäåëüíèõ åëåìåíòiâ, ÿêi ïîçíà÷àþòü ðiçíi ÷àñòèíèñèñòåìè ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ. Åëåìåíòè UML âèêîðèñòîâóþòüñÿ äëÿ ïîáóäîâè äiàãðàì,ÿêi âiäïîâiäàþòü ïåâíié ÷àñòèíi ñèñòåìè àáî òî÷öi çîðó íà ñèñòåìó. Ó Umbrello UML Modellerðåàëiçîâàíî ïiäòðèìêó òàêèõ òèïiâ äiàãðàì:

� Äiàãðàìà âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ ïîêàçó¹ äi¹âèõ îñiá (ëþäåé àáî iíøèõ êîðèñòóâà÷iâ ñè-ñòåìè), âèïàäêè âèêîðèñòàííÿ (ñöåíàði¨ âèêîðèñòàííÿ ñèñòåìè) òà ¨õ âçà¹ìîäiþ

� Äiàãðàìè êëàñiâ, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî êëàñè òà çâ'ÿçêè ìiæ íèìè

� Äiàãðàìè ïîñëiäîâíîñòi, íà ÿêèõ ïîêàçàíî îá'¹êòè i ïîñëiäîâíiñòü ìåòîäiâ, ÿêèìè öi îá'¹êòèâèêëèêàþòü iíøi îá'¹êòè.

� Äiàãðàìè ñïiâïðàöi, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî îá'¹êòè òà ¨õ âçà¹ìîçâ'ÿçîê ç íàãîëîñîì íàîá'¹êòè, ÿêi áåðóòü ó÷àñòü ó îáìiíi ïîâiäîìëåííÿìè

� Äiàãðàìè ñòàíó, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî ñòàíè, çìiíó ñòàíiâ i ïîäi¨ ó îá'¹êòi àáî ÷àñòèíiñèñòåìè

� Äiàãðàìè äiÿëüíîñòi, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî äi¨ òà çìiíè îäíi¹¨ äi¨ iíøîþ, ÿêi ¹ íàñëiäêîìïîäié, ùî ñòàëèñÿ ó ïåâíié ÷àñòèíi ñèñòåìè

� Äiàãðàìè êîìïîíåíòiâ, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî ïðîãðàìíi êîìïîíåíòè âèñîêîãî ðiâíÿ (íàçðàçîê KParts àáî Java Beans).

8


� Äiàãðàìè âïðîâàäæåííÿ, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî åêçåìïëÿðè êîìïîíåíòiâ òà ¨õ âçà¹ìîäiþ.

� Äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé, íà ÿêèõ áóäå ïîêàçàíî äàíi, âçà¹ìîçâ'ÿçêè i óìîâèîáìåæåííÿ çâ'ÿçêiâ ìiæ äàíèìè.

2.2 Åëåìåíòè UML

2.2.1 Äiàãðàìà âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ

Äiàãðàìè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ îïèñóþòü âçà¹ìîçâ'ÿçêè i çàëåæíîñòi ìiæ ãðóïîþ âèïàäêiââèêîðèñòàííÿ i àêòîðàìè, ùî áåðóòü ó÷àñòü ó ïðîöåñi.

Âàæëèâî çàóâàæèòè, ùî äiàãðàìè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ íå ïðèçíà÷åíî äëÿ ïîêàçó êîìïî-íóâàííÿ, âîíè íå ìîæóòü îïèñàòè âíóòðiøíþ ñòðóêòóðó ñèñòåìè. Äiàãðàìè âèïàäêiâ âèêî-ðèñòàííÿ ïðèçíà÷åíî äëÿ ïîëåãøåííÿ îáìiíó iíôîðìàöi¹þ ìiæ ìàéáóòíiìè êîðèñòóâà÷àìèñèñòåìè i çàìîâíèêîì, âîíè îñîáëèâî êîðèñíi äëÿ âèçíà÷åííÿ ïåðåëiêó ìîæëèâîñòåé, ÿêi ïî-âèííà ìàòè ñèñòåìà. Çà äiàãðàìàìè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ ìîæíà ñêàçàòè, ùî ñèñòåìà ìà¹ðîáèòè, àëå íå òå, ÿê âîíà äîñÿãà¹ ïîòðiáíèõ ðåçóëüòàòiâ, äëÿ îñòàííüîãî öi äiàãðàìè ïðîñòîíå ïðèäàòíi.

Ïîêàç ó Umbrello UML Modeller äiàãðàìè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ

2.2.1.1 Âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ

Âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ âèçíà÷à¹, ç òî÷êè çîðó àêòîðiâ (êîðèñòóâà÷iâ), ãðóïó äié ó ñèñòåìi,ÿêi ïðèçâîäÿòü äî êîíêðåòíîãî âèäèìîãî ðåçóëüòàòó.

Âèïàäêè âèêîðèñòàííÿ ¹ îïèñîì òèïîâèõ åëåìåíòiâ âçà¹ìîäi¨ êîðèñòóâà÷iâ ñèñòåìè ç ñàìîþñèñòåìîþ. Âîíè âiäïîâiäàþòü çîâíiøíüîìó iíòåðôåéñó ñèñòåìè i âèçíà÷àþòü ôîðìó âèìîãäî òîãî, ùî ìà¹ ðîáèòè ñèñòåìà (çàóâàæòå, ëèøå ¾ùî¿, à íå ¾ÿê¿).

Ïiä ÷àñ ðîáîòè ç âèïàäêàìè âèêîðèñòàííÿ âàæëèâî ïàì'ÿòàòè äåêiëüêà ïðîñòèõ ïðàâèë:

� Êîæåí âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ ìà¹ áóòè ïîâ'ÿçàíî ïðèíàéìíi ç îäíèì àêòîðîì

� Ó êîæíîãî ç âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ ìà¹ áóòè iíiöiàòîð (òîáòî àêòîð)

9


� Êîæåí ç âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ ìà¹ ïðèçâîäèòè äî âiäïîâiäíîãî ðåçóëüòàòó (ðåçóëüòàòóç ¾êîìåðöiéíèì çíà÷åííÿì¿)

Âèïàäêè âèêîðèñòàííÿ ìîæóòü ìàòè çâ'ÿçêè ç iíøèìè âèïàäêàìè âèêîðèñòàííÿ. Îñü òðèíàéïîøèðåíiøèõ çâ'ÿçêè ìiæ âèïàäêàìè âèêîðèñòàííÿ:

� ¾âêëþ÷åííÿ¿, ÿêå âêàçó¹ íà òå, ùî âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ âiäáóâà¹òüñÿ âñåðåäèíi iíøîãîâèïàäêó âèêîðèñòàííÿ

� ¾ðîçøèðåííÿ¿, ÿêå îçíà÷à¹, ùî ó ïåâíèõ âèïàäêàõ àáî ó ïåâíié òî÷öi (ÿêó íàçèâàþòü òî-÷êîþ ðîçøèðåííÿ) âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ áóäå ðîçøèðåíî iíøèì âèïàäêîì âèêîðèñòàííÿ.

� Óçàãàëüíåííÿ, çà ÿêîãî âèïàäîê âèêîðèñòàííÿ óñïàäêîâó¹ õàðàêòåðèñòèêè âèïàäêó âèêî-ðèñòàííÿ ¾âèùîãî ðàíãó¿, ïðè öüîìó ìîæëèâå ïåðåâèçíà÷åííÿ äåÿêèõ ç õàðàêòåðèñòèê óñïîñiá, ïîäiáíèé äî óñïàäêóâàííÿ ìiæ êëàñàìè.

2.2.1.2 Àêòîð

Àêòîð � öå çîâíiøíié ÷èííèê (ïîçà ìåæàìè ñèñòåìè), ÿêèé âçà¹ìîäi¹ ç ñèñòåìîþ øëÿõîìó÷àñòi (i ÷àñòî iíiöiþâàííÿ) ó âèïàäêó âèêîðèñòàííÿ. Àêòîðàìè, íà ïðàêòèöi, ìîæóòü áóòèçâè÷àéíi ëþäè (íàïðèêëàä, êîðèñòóâà÷i ñèñòåìè), iíøi êîìï'þòåðíi ñèñòåìè àáî çîâíiøíiïîäi¨.

Àêòîðàì âiäïîâiäàþòü íå ðåàëüíi ëþäè àáî ñèñòåìè, à ëèøå ¨õ ðîëi. Öå îçíà÷à¹, ùî êîëè îñîáàó ðiçíèé ñïîñiá âçà¹ìîäi¹ ç ñèñòåìîþ (âèêîíóþ÷è ðiçíi ðîëi), ¨é âiäïîâiäàþòü äåêiëüêà àêòîðiâ.Íàïðèêëàä, îñîáà, ÿêà âèêîíó¹ ïiäòðèìêó êîðèñòóâà÷iâ òåëåôîíîì i ïðèéìà¹ çàìîâëåííÿâiä êîðèñòóâà÷iâ äî ñèñòåìè, ìîæå áóòè ïîêàçàíî àêòîðîì ¾Ïåðñîíàë ñëóæáè ïiäòðèìêè¿ iàêòîðîì ¾Âiäïîâiäàëüíèé çà ïðîäàæi¿.

2.2.1.3 Îïèñ âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ

Îïèñè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ � öå òåêñòîâi ïðèìiòêè äî âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ. Çàçâè÷àé,âîíè ìàþòü ôîðìó íîòàòîê àáî äîêóìåíòà, ÿêèé ïåâíèì ÷èíîì ïîâ'ÿçàíî ç âèïàäêîì âèêî-ðèñòàííÿ, i ÿêèé ïîÿñíþ¹ ïðîöåñè àáî äi¨, ÿêi âiäáóâàþòüñÿ ïiä ÷àñ âèïàäêó âèêîðèñòàííÿ.

2.2.2 Äiàãðàìà êëàñiâ

Íà äiàãðàìàõ êëàñiâ áóäå ïîêàçàíî ðiçíîìàíiòíi êëàñè, ÿêi óòâîðþþòü ñèñòåìó i ¨õ âçà¹ìî-çâ'ÿçêè. Äiàãðàìè êëàñiâ íàçèâàþòü ¾ñòàòè÷íèìè äiàãðàìàìè¿, îñêiëüêè íà íèõ ïîêàçàíîêëàñè ðàçîì ç ìåòîäàìè i àòðèáóòàìè, à òàêîæ ñòàòè÷íèé âçà¹ìîçâ'ÿçîê ìiæ íèìè: òå, ÿêèìêëàñàì ¾âiäîìî¿ ïðî iñíóâàííÿ ÿêèõ êëàñiâ, i òå, ÿêi êëàñè ¾¹ ÷àñòèíîþ¿ iíøèõ êëàñiâ, � àëåíå ïîêàçàíî ìåòîäè, ÿêi ïðè öüîìó âèêëèêàþòüñÿ.

10


Ïîêàç Umbrello UML Modeller äiàãðàìè êëàñiâ

2.2.2.1 Êëàñ

Êëàñ âèçíà÷à¹ àòðèáóòè i ìåòîäè íàáîðó îá'¹êòiâ. Âñi îá'¹êòè öüîãî êëàñó (åêçåìïëÿðè öüî-ãî êëàñó) ìàþòü ñïiëüíó ïîâåäiíêó i îäíàêîâèé íàáið àòðèáóòiâ (êîæåí ç îá'¹êòiâ ìà¹ ñâiéâëàñíèé íàáið çíà÷åíü). Iíîäi çàìiñòü íàçâè ¾êëàñ¿ âèêîðèñòîâóþòü íàçâó ¾òèï¿, àëå, ñëiäçàóâàæèòè, ùî öi íàçâè îïèñóþòü ðiçíi ðå÷i: òèï ¹ çàãàëüíiøèì âèçíà÷åííÿì.

Ó UML êëàñè ïîçíà÷àþòüñÿ ïðÿìîêóòíèêàìè ç íàçâîþ êëàñó, ó öèõ ïðÿìîêóòíèêàõ ó âèãëÿäiäâîõ ¾âiäñiêiâ¿ ìîæå áóòè ïîêàçàíî àòðèáóòè i îïåðàöi¨ êëàñó.

Íàî÷íå ïðåäñòàâëåííÿ êëàñó ó UML

2.2.2.1.1 Àòðèáóòè

Ó UML àòðèáóòè ïîêàçóþòüñÿ ùîíàéìåíøå íàçâîþ, òàêîæ ìîæå áóòè ïîêàçàíî ¨õ òèï, ïî-÷àòêîâå çíà÷åííÿ i iíøi âëàñòèâîñòi. Êðiì òîãî, àòðèáóòè ìîæå áóòè ïîêàçàíî ç îáëàñòþâèäèìîñòi àòðèáóòà:

� + âiäïîâiäà¹ ïóáëi÷íèì (public) àòðèáóòàì

� # âiäïîâiäà¹ çàõèùåíèì (protected) àòðèáóòàì

� - âiäïîâiäà¹ ïðèâàòíèì (private) àòðèáóòàì

2.2.2.1.2 Îïåðàöi¨

Îïåðàöi¨ (ìåòîäè) òàêîæ ïîêàçóþòüñÿ ïðèíàéìíi íàçâîþ, êðiì òîãî, ìîæå áóòè ïîêàçàíî ¨õïàðàìåòðè i òèïè çíà÷åíü, ÿêi áóäå ïîâåðíóòî. Îïåðàöi¨, ÿê i àòðèáóòè, ìîæå áóòè ïîêàçàíîç îáëàñòþ âèäèìîñòi:

11


� + âiäïîâiäà¹ ïóáëi÷íèì (public) îïåðàöiÿì

� # âiäïîâiäà¹ çàõèùåíèì (protected) îïåðàöiÿì

� - âiäïîâiäà¹ ïðèâàòíèì (private) îïåðàöiÿì

2.2.2.1.3 Øàáëîíè

Ñåðåä êëàñiâ ìîæóòü áóòè øàáëîíè, çíà÷åííÿ, ÿêi âèêîðèñòîâóþòüñÿ äëÿ íåâèçíà÷åíîãî êëà-ñó àáî òèïó. Òèï øàáëîíó âèçíà÷à¹òüñÿ ïiä ÷àñ iíiöiàëiçàöi¨ êëàñó (òîáòî, ïiä ÷àñ ñòâîðåííÿîá'¹êòà). Øàáëîíè iñíóþòü ó ñó÷àñíié ìîâi ïðîãðàìóâàííÿ C++, ¨õ áóäå ââåäåíî ó Java 1.5,äå âîíè ìàòèìóòü íàçâó Generic.

2.2.2.2 Àñîöiàöi¨ êëàñiâ

Êëàñè ìîæíà ñïiââiäíåñòè (ïîâ'ÿçàòè) îäèí ç îäíèì ó äåêiëüêà ñïîñîáiâ:

2.2.2.2.1 Óçàãàëüíåííÿ

Íàñëiäóâàííÿ ¹ îäíi¹þ ç ôóíäàìåíòàëüíèõ îñíîâ îá'¹êòíî-îði¹íòîâàíîãî ïðîãðàìóâàííÿ, óÿêîìó êëàñ ¾îòðèìó¹¿ âñi àòðèáóòè i îïåðàöi¨ êëàñó, íàùàäêîì ÿêîãî âií ¹, i ìîæå ïåðåâè-çíà÷àòè àáî çìiíþâàòè äåÿêi ç íèõ, à òàêîæ äîäàâàòè âëàñíi àòðèáóòè i îïåðàöi¨.

Ó UML ïîâ'ÿçóâàííÿ Óçàãàëüíåííÿ ìiæ äâîìà êëàñàìè ðîçòàøîâó¹ ¨õ ó âóçëàõ i¹ðàðõi¨, ÿêàâiäïîâiäà¹ êîíöåïöi¨ óñïàäêóâàííÿ êëàñó-íàùàäêà âiä áàçîâîãî êëàñó. Ó UML óçàãàëüíåííÿáóäå ïîêàçàíî ó âèãëÿäi ëiíi¨, ÿêà ïî¹äíó¹ äâà êëàñè, çi ñòðiëêîþ, ÿêó ñïðÿìîâàíî âiä áàçîâîãîêëàñó.

Íàî÷íèé ïîêàç óçàãàëüíåííÿ ó UML

2.2.2.2.2 Àñîöiàöi¨

Àñîöiàöiÿ îçíà÷à¹ âçà¹ìîçâ'ÿçîê ìiæ êëàñàìè, âîíà ¹ áàçîâèì ñåìàíòè÷íèì åëåìåíòîì i ñòðó-êòóðîþ äëÿ áàãàòüîõ òèïiâ ¾ç'¹äíàíü¿ ìiæ îá'¹êòàìè.

Àñîöiàöi¨ ¹ òèì ìåõàíiçìîì, ÿêèé íàäà¹ îá'¹êòàì çìîãó îáìiíþâàòèñÿ äàíèìè ìiæ ñîáîþ. Àñî-öiàöiÿ îïèñó¹ ç'¹äíàííÿ ìiæ ðiçíèìè êëàñàìè (ç'¹äíàííÿ ìiæ äiéñíèìè îá'¹êòàìè íàçèâà¹òüñÿîá'¹êòíèì ç'¹äíàííÿì, àáî çâ'ÿçêîì).

Àñîöiàöi¨ ìîæóòü âèêîíóâàòè ðîëü, ÿêà âèçíà÷à¹ ïðèçíà÷åííÿ àñîöiàöi¨ i ìîæå áóòè îäíî- ÷èäâîñòîðîííüîþ (äðóãèé âàðiàíò îçíà÷à¹, ùî ó ìåæàõ çâ'ÿçêó êîæåí ç îá'¹êòiâ ìîæå íàäñèëàòèïîâiäîìëåííÿ iíøîìó, ïåðøèé æå � âàðiàíòó, êîëè ëèøå îäèí ç îá'¹êòiâ çíà¹ ïðî iñíóâàííÿiíøîãî). Êðiì òîãî, êîæåí ç êiíöiâ àñîöiàöi¨ ìà¹ çíà÷åííÿ ÷èñëåííîñòi, ÿêå âèçíà÷à¹ êiëü-êiñòü îá'¹êòiâ íà âiäïîâiäíîìó êiíöi àñîöiàöi¨, ÿêi ìîæóòü ìàòè çâ'ÿçîê ç îäíèì ç îá'¹êòiâ íàiíøîìó êiíöi àñîöiàöi¨.

Ó UML àñîöiàöi¨ ïîçíà÷àþòüñÿ ëiíiÿìè, ùî ç'¹äíóþòü êëàñè, ÿêi áåðóòü ó÷àñòü ó çâ'ÿçêó, êðiìòîãî, ìîæå áóòè ïîêàçàíî ðîëü i ÷èñëåííiñòü êîæíîãî ç ó÷àñíèêiâ çâ'ÿçêó. ×èñëåííiñòü áóäå

12


ïîêàçàíî ó âèãëÿäi äiàïàçîíó [ìií..ìàêñ] íåâiä'¹ìíèõ ÷èñåë, çiðî÷êà (*) íà áîöi ìàêñèìàëüíîãîçíà÷åííÿ ïîçíà÷à¹ íåñêií÷åííiñòü.

Íàî÷íèé ïîêàç àñîöiàöi¨ ó UML

2.2.2.2.3 Àãðåãàöiÿ

Àãðåãàöi¨ ¹ îñîáëèâèì òèïîì àñîöiàöié, çà ÿêîãî äâà êëàñè, ÿêi áåðóòü ó÷àñòü ó çâ'ÿçêó íå¹ ðiâíîçíà÷íèìè, âîíè ìàþòü çâ'ÿçîê òèïó ¾öiëå-÷àñòèíà¿. Çà äîïîìîãîþ àãðåãàöi¨ ìîæíàîïèñàòè, ÿêèì ÷èíîì êëàñ, ÿêèé ãðà¹ ðîëü öiëîãî, ñêëàäà¹òüñÿ ç iíøèõ êëàñiâ, ÿêi ãðàþòüðîëü ÷àñòèí. Ó àãðåãàöiÿõ êëàñ, ÿêèé ãðà¹ ðîëü öiëîãî, çàâæäè ìà¹ ÷èñëåííiñòü ðiâíó îäèíèöi.

Ó UML àãðåãàöi¨ áóäå ïîêàçàíî àñîöiàöiÿìè, ó ÿêèõ ç áîêó öiëî¨ ÷àñòèíè áóäå íàìàëüîâàíîðîìá.

Íàî÷íèé ïîêàç çâ'ÿçêó àãðåãàöi¨ ó UML

2.2.2.2.4 Êîìïîçèöiÿ

Êîìïîçèöi¨ � öå àñîöiàöi¨, ÿêi âiäïîâiäàþòü äóæå ñèëüíié àãðåãàöi¨. Öå îçíà÷à¹, ùî ó êîìïî-çèöiÿõ ìè òàêîæ ìà¹ìî ñïðàâó ç ñïiââiäíîøåííÿìè öiëå-÷àñòèíà, àëå òóò çâ'ÿçîê ¹ íàñòiëüêèñèëüíèì, ùî ÷àñòèíè íå ìîæóòü iñíóâàòè áåç öiëîãî. Âîíè iñíóþòü ëèøå ó ìåæàõ öiëîãî,ïiñëÿ çíèùåííÿ öiëîãî áóäå çíèùåíî i éîãî ÷àñòèíè.

Ó UML êîìïîçèöi¨ áóäå ïîêàçàíî ÿê àñîöiàöi¨ ç çàôàðáîâàíèì ðîìáîì ç áîêó öiëîãî.

2.2.2.3 Iíøi åëåìåíòè äiàãðàìè êëàñiâ

Îêðiì êëàñiâ íà äiàãðàìàõ êëàñiâ ìîæóòü ìiñòèòèñÿ i äåÿêi iíøi åëåìåíòè.

2.2.2.3.1 Iíòåðôåéñè

Iíòåðôåéñè � öå àáñòðàêòíi êëàñè, òîáòî ç íèõ íå ìîæíà íàïðÿìó ñòâîðþâàòè åêçåìïëÿðè.Ó iíòåðôåéñàõ ìîæóòü ìiñòèòèñÿ îïåðàöi¨, àëå íå àòðèáóòè. Êëàñè ìîæóòü áóòè íàùàäêàìèiíòåðôåéñiâ (çà äîïîìîãîþ àñîöiàöi¨ ðåàëiçàöi¨), à ç öèõ äiàãðàì ìîæíà ïîòiì ñòâîðþâàòèñóòíîñòi.

2.2.2.3.2 Òèïè äàíèõ

Òèïè äàíèõ � öå áàçîâi åëåìåíòè, ç ÿêèõ òèïîâî áóäó¹òüñÿ ìîâà ïðîãðàìóâàííÿ. Òèïîâèìèïðèêëàäàìè ¹ öiëi ÷èñëà i áóëåâi çíà÷åííÿ. Âîíè íå ìîæóòü ìàòè çâ'ÿçêiâ ç êëàñàìè, àëåêëàñè ìîæóòü ìàòè çâ'ÿçêè ç íèìè.

2.2.2.3.3 Ïåðåëiêè

Ïåðåëiêè ¹ ïðîñòèìè ñïèñêàìè çíà÷åíü. Òèïîâèì ïðèêëàäîì ¹ ïåðåëiê äíiâ òèæíÿ. Ïóíêòèïåðåëiêiâ íàçèâàþòüñÿ ëiòåðàëàìè ïåðåëiêiâ. Ïîäiáíî äî òèïiâ äàíèõ, ïåðåëiêè íå ìîæóòüìàòè çâ'ÿçêiâ ç êëàñàìè, àëå êëàñè ìîæóòü ìàòè çâ'ÿçêè ç ïåðåëiêàìè.

13


2.2.2.3.4 Ïàêóíêè

Ïàêóíêàì âiäïîâiäàþòü ïðîñòîðè íàçâ ó ìîâàõ ïðîãðàìóâàííÿ. Íà äiàãðàìi ïàêóíêè âèêîðè-ñòîâóþòüñÿ äëÿ ïîçíà÷åííÿ ÷àñòèí ñèñòåìè, ó ÿêèõ ìiñòèòüñÿ äåêiëüêà êëàñiâ, ìîæå íàâiòüñîòíi êëàñiâ.

2.2.3 Äiàãðàìè ïîñëiäîâíîñòåé

Íà äiàãðàìàõ ïîñëiäîâíîñòåé áóäå ïîêàçàíî îáìií ïîâiäîìëåííÿìè (òîáòî âèêëèê ìåòîäiâ)ìiæ äåêiëüêîìà îá'¹êòàìè ó îêðåìié îáìåæåíié ÷àñîì ñèòóàöi¨. Îá'¹êòè ¹ åêçåìïëÿðàìè êëà-ñiâ. Îñíîâíèé íàãîëîñ íà äiàãðàìàõ ïîñëiäîâíîñòåé ðîáèòüñÿ íà ïîðÿäîê i ìîìåíòàõ ÷àñó, óÿêi ïîâiäîìëåííÿ íàäñèëàþòüñÿ îá'¹êòàì.

Íà äiàãðàìàõ ïîñëiäîâíîñòåé îá'¹êòè áóäå ïîêàçàíî âåðòèêàëüíèìè øòðèõîâèìè ëiíiÿìè çíàçâîþ îá'¹êòà íàä íèìè. Âiñü ÷àñó òàêîæ ìà¹ âåðòèêàëüíèé íàïðÿìîê, ¨¨ ñïðÿìîâàíî âíèç,ïîâiäîìëåííÿ, ÿêi íàäñèëàþòüñÿ âiä îäíîãî îá'¹êòà äî iíøîãî, áóäå ïîçíà÷åíî ñòðiëêàìè çíàçâàìè îïåðàöi¨ i ïàðàìåòðiâ.

Ïîêàç äiàãðàìè ïîñëiäîâíîñòåé ó Umbrello UML Modeller

Ïîâiäîìëåííÿ ìîæóòü áóòè àáî ñèíõðîííèìè, çâè÷àéíîãî òèïó ïîâiäîìëåííÿìè, çà âèêëè-êó ÿêèõ êåðóâàííÿ ïåðåäà¹òüñÿ âèêëèêàíîìó îá'¹êòó äî çàâåðøåííÿ âèêîíàííÿ ìåòîäó, àáîàñèíõðîííèìè, çà âèêëèêó ÿêèõ êåðóâàííÿ ïåðåäà¹òüñÿ íàçàä íàïðÿìó îá'¹êòó, ÿêèé çäié-ñíþâàâ âèêëèê. Çà âèêîðèñòàííÿ ñèíõðîííîãî ïîâiäîìëåííÿ çáîêó âiä âèêëèêàíîãî îá'¹êòàáóäå ïîêàçàíî âåðòèêàëüíèé áëîê, ÿêèé ïîêàçóâàòèìå ïåðåáiã âèêîíàííÿ ïðîãðàìè.

2.2.4 Äiàãðàìè ñïiâïðàöi

Íà äiàãðàìàõ ñïiâïðàöi ïîêàçó¹òüñÿ âçà¹ìîäiÿ ìiæ îá'¹êòàìè, ÿêi áåðóòü ó÷àñòü ó ïåâíiéïîäi¨. Öÿ iíôîðìàöiÿ áiëüøîþ ÷è ìåíøîþ ìiðîþ ïîäiáíà äî iíôîðìàöi¨, ïîêàçàíî¨ íà äiàãðàìiïîñëiäîâíîñòåé, àëå òàì íàãîëîñ ðîáèòüñÿ íà ÷àñîâié õàðàêòåðèñòèöi âçà¹ìîäi¨, à íà äiàãðàìàõñïiâïðàöi îñíîâíèé íàãîëîñ ðîáèòüñÿ íà âçà¹ìîäi¨ ìiæ îá'¹êòàìè òà ¨¨ òîïîëîãi¨ íà ïåðåäíüîìóïëàíi.Íà äiàãðàìàõ ñïiâïðàöi ïîâiäîìëåííÿ íàäiñëàíi âiä îäíîãî ç îá'¹êòiâ äî iíøîãî ïîçíà÷àþ-òüñÿ ñòðiëî÷êàìè, ïîðÿä ç ÿêèìè ïîêàçàíî íàçâó ïîâiäîìëåííÿ, ïàðàìåòðè i ïîñëiäîâíiñòüïîâiäîìëåííÿ. Äiàãðàìè ñïiâïðàöi íàéêðàùå ïàñóþòü äëÿ ïîêàçó ñïåöèôi÷íîãî ïåðåáiãó âè-êîíàííÿ àáî ñèòóàöié ó ïðîãðàìi. Òàêi äiàãðàìè ¹ íàéêðàùèì çàñîáîì äëÿ øâèäêîãî ïîêàçói ïîÿñíåííÿ îêðåìîãî ïðîöåñó ó ïðîãðàìíié ëîãiöi.

14


Ïîêàç äiàãðàìè ñïiâïðàöi ó Umbrello UML Modeller

2.2.5 Äiàãðàìà ñòàíiâ

Íà äiàãðàìàõ ñòàíiâ çîáðàæàþòü ðiçíi ñòàíè îá'¹êòà ïiä ÷àñ éîãî iñíóâàííÿ i ñòèìóëè, ÿêiïðèçâîäÿòü äî ïåðåõîäó îá'¹êòà ç îäíîãî ñòàíó ó iíøèé.

Íà äiàãðàìàõ ñòàíó îá'¹êòè ðîçãëÿäàþòüñÿ ÿê ìàøèíè ñòàíiâ àáî ñêií÷åííi àâòîìàòè, ÿêiìîæóòü ïåðåáóâàòè ó îäíîìó çi ñòàíiâ ñêií÷åííîãî íàáîðó ñòàíiâ, i ÿêi ìîæóòü çìiíþâàòèöåé ñòàí ÷åðåç âïëèâ îäíîãî çi ñòèìóëiâ çi ñêií÷åííîãî íàáîðó ñòèìóëiâ. Íàïðèêëàä, îá'¹êòòèïó Ñåðâåð ìåðåæi ìîæå ïåðåáóâàòè ó îäíîìó ç òàêèõ ñòàíiâ ïðîòÿãîì iñíóâàííÿ:

� Ãîòîâíiñòü

� Î÷iêóâàííÿ

� Ðîáîòà

� Çóïèíêà

à ïîäiÿìè, ÿêi ìîæóòü ñïðè÷èíèòè çìiíó ñòàíó îá'¹êòà ìîæóòü áóòè

� Ñòâîðåííÿ îá'¹êòà

� Îá'¹êò îòðèìó¹ ïîâiäîìëåííÿ ¾î÷iêóâàòè¿

� Êëi¹íò íàäñèëà¹ çàïèò íà ç'¹äíàííÿ ìåðåæåþ

� Êëi¹íò ïåðåðèâà¹ çàïèò

� Çàïèò âèêîíàíî i ïåðåðâàíî

� Îá'¹êò îòðèìó¹ ïîâiäîìëåííÿ ¾çóïèíêà¿

� òîùî

15


Ïîêàç äiàãðàìè ñòàíiâ ó Umbrello UML Modeller

2.2.5.1 Ñòàí

Áóäiâåëüíèìè öåãëèíêàìè äiàãðàì ñòàíiâ ¹ ñòàíè. Ñòàí íàëåæèòü ëèøå îäíîìó êëàñó i âiä-ïîâiäà¹ ïåðåëiêó çíà÷åíü àòðèáóòiâ, ÿêi ìîæå ïðèéìàòè êëàñ. Ó UML ñòàí îïèñó¹ âíóòðiøíiéñòàí îá'¹êòà îäíîãî ç îêðåìèõ êëàñiâ

Çàóâàæòå, ùî íå êîæíó çìiíó îäíîãî ç àòðèáóòiâ îá'¹êòà ìà¹ áóòè ïîêàçàíî ñòàíîì, ñòàíàìâiäïîâiäàþòü ëèøå òi çìiíè, ÿêi çíà÷íî âïëèâàþòü íà âèêîíàííÿ îá'¹êòîì çàâäàíü.

Iñíó¹ äâà îñîáëèâèõ òèïè ñòàíiâ: ïî÷àòîê i êiíåöü. �õ îñîáëèâiñòü ïîëÿãà¹ ó òîìó, ùî íå iñíó¹æîäíî¨ ïîäi¨, ÿêà ìîæå ñïðè÷èíèòè ïîâåðíåííÿ îá'¹êòà äî éîãî ïî÷àòêîâîãî ñòàíó, òàê ñàìî,íå iñíó¹ æîäíî¨ ïîäi¨, ÿêà á ìîãëà ïîâåðíóòè îá'¹êò çi ñòàíó êiíöÿ, òiëüêè-íî âií éîãî äîñÿãíå.

2.2.6 Äiàãðàìà äiÿëüíîñòi

Íà äiàãðàìi äiÿëüíîñòi áóäå ïîêàçàíî ïîñëiäîâíiñòü àêòiâ äié ñèñòåìè íà îñíîâi Äiÿëüíîñòåé.Äiàãðàìè äiÿëüíîñòi ¹ îñîáëèâîþ ôîðìîþ äiàãðàì ñòàíó, íà ÿêèõ ìiñòÿòüñÿ ëèøå (àáî ãîëîâ-íèì ÷èíîì) äiÿëüíîñòi.

16


Ïîêàç äiàãðàìè äiÿëüíîñòi ó Umbrello UML Modeller

Äiàãðàìè äiÿëüíîñòi ïîäiáíi äî ïðîöåäóðíèõ äiàãðàì ïîòîêó, àëå âiäðiçíÿþòüñÿ âiä íèõ òèì,ùî äiÿëüíîñòi òî÷íî ïðèâ'ÿçàíî äî îá'¹êòiâ.

Äiàãðàìè äiÿëüíîñòi çàâæäè ïîâ'ÿçàíî ç êëàñîì, îïåðàöi¹þ àáî âèïàäêîì âèêîðèñòàííÿ.

Íà äiàãðàìàõ äiÿëüíîñòi ìîæå áóòè ïîêàçàíî ÿê ïîñëiäîâíi, òàê i ïàðàëåëüíi äiÿëüíîñòi. Ïà-ðàëåëüíå âèêîíàííÿ áóäå ïîêàçàíî çà äîïîìîãîþ ïiêòîãðàì Ðîçäiëèòè/×åêàòè, äëÿ äiÿëüíî-ñòåé, ÿêi âèêîíóþòüñÿ ïàðàëåëüíî, íåâàæëèâèì ¹ ïîðÿäîê ¨õ îáðîáêè (¨õ ìîæå áóòè âèêîíàíîîäíî÷àñíî àáî îäíó çà îäíîþ).

2.2.6.1 Äiÿëüíiñòü

Äiÿëüíiñòü ¹ îêðåìèì êðîêîì ó ïðîöåñi. Îäíié äiÿëüíîñòi âiäïîâiäà¹ îêðåìèé ñòàí ó ñèñòåìi çâíóòðiøíüîþ äiÿëüíiñòþ i, ïðèíàéìíi, îäíà âèõiäíà òðàíçàêöiÿ. Êðiì òîãî, äiÿëüíîñòi ìîæóòüìàòè äåêiëüêà âèõiäíèõ òðàíçàêöié, ÿêùî óìîâè öèõ òðàíçàêöié ¹ ðiçíèìè.

Äiÿëüíîñòi ìîæóòü ôîðìóâàòè i¹ðàðõi÷íi ñòðóêòóðè, öå îçíà÷à¹, ùî äiÿëüíiñòü ìîæå áóòèñêëàäåíî ç äåêiëüêîõ ¾ìåíøèõ¿ äiÿëüíîñòåé, ó öüîìó âèïàäêó âõiäíi i âèõiäíi òðàíçàêöi¨ìàþòü âiäïîâiäàòè âõiäíèì i âèõiäíèì òðàíçàêöiÿì äîêëàäíî¨ äiàãðàìè.

2.2.7 Äîïîìiæíi åëåìåíòè

Ó UML ¹ äåêiëüêà åëåìåíòiâ, ÿêi íå ìàþòü ðåàëüíîãî ñåìàíòè÷íîãî çìiñòó äëÿ ìîäåëi, àëåäîïîìàãàþòü ïðîÿñíèòè ÷àñòèíè äiàãðàìè. Öèìè åëåìåíòàìè ¹

� Ðÿäêè òåêñòó

� Òåêñòîâi íîòàòêè i ÿêîði

� Áëîêè

Ðÿäêè òåêñòó ìîæóòü çíàäîáèòèñÿ, ÿêùî äî äiàãðàìè ñëiä äîäàòè êîðîòêó òåêñòîâó iíôîð-ìàöiþ. Âîíè ¹ äîâiëüíî ðîçòàøîâàíèì òåñòîì i íå ìàþòü çíà÷åííÿ äëÿ ñàìî¨ ìîäåëi.

Íîòàòêàìè ìîæíà ñêîðèñòàòèñÿ äëÿ äîäàâàííÿ äîêëàäíiøèõ âiäîìîñòåé ùîäî îá'¹êòà àáîïåâíî¨ ñèòóàöi¨. Ó íèõ ¹ âåëèêà ïåðåâàãà ó òîìó, ùî íîòàòêè ìîæíà ïîâ'ÿçàòè ç åëåìåíòàìèUML, ùîá áóëî âèäíî, ùî íîòàòêà ¾ñòîñó¹òüñÿ¿ ïåâíîãî îá'¹êòà àáî ñèòóàöi¨.

Áëîêè ¹ äîâiëüíî ðîçòàøîâàíèìè ïðÿìîêóòíèêàìè, ÿêi ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè äëÿ ãðó-ïóâàííÿ îá'¹êòiâ äiàãðàìè, ÿêå çðîáèòü äiàãðàìó çðîçóìiëiøîþ. Âîíè íå ìàþòü ëîãi÷íîãîíàâàíòàæåííÿ ó ìåæàõ ìîäåëi.

17


2.2.8 Äiàãðàìè êîìïîíåíòiâ

Íà äiàãðàìàõ êîìïîíåíòiâ áóäå ïîêàçàíî êîìïîíåíòè ïðîãðàìíîãî çàáåçïå÷åííÿ (àáî òåõíî-ëîãi¨ êîìïîíåíòiâ, òàêi ÿê KParts, êîìïîíåíòè CORBA àáî Java Beans, àáî ïðîñòî ðîçäiëèñèñòåìè, ÿêi ÷iòêî âiäðiçíÿþòüñÿ îäèí âiä îäíîãî), à òàêîæ åëåìåíòè, ç ÿêèõ âîíè ñêëàäàþ-òüñÿ, òàêi ÿê ôàéëè ç ïî÷àòêîâèìè êîäàìè, ïðîãðàìíi áiáëiîòåêè àáî òàáëèöi ðåëÿöiéíèõ áàçäàíèõ.

Êîìïîíåíòè ìîæóòü ìàòè iíòåðôåéñè (òîáòî àáñòðàêòíi êëàñè ç îïåðàöiÿìè), ÿêi íàäàþòüçìîãó ñòâîðþâàòè àñîöiàöi¨ ìiæ êîìïîíåíòàìè.

2.2.9 Äiàãðàìè âïðîâàäæåííÿ

Íà äiàãðàìàõ âïðîâàäæåííÿ áóäå ïîêàçàíî åêçåìïëÿðè êîìïîíåíòiâ òà ¨õ àñîöiàöi¨. Íà íèõáóäå ïîêàçàíî âóçëè, ÿêi ¹ ôiçè÷íèìè ðåñóðñàìè, òèïîâî, îêðåìèìè êîìï'þòåðàìè. Êðiìòîãî, íà íèõ ïîêàçóþòü iíòåðôåéñè i îá'¹êòè (åêçåìïëÿðè êëàñiâ).

2.2.10 Äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêiâ ñóòíîñòåé

Íà äiàãðàìàõ âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé (äiàãðàìàõ ÂÑ (ER)) ïîêàçóþòü êîíöåïòóàëüíèé äè-çàéí ïðîãðàì äëÿ ðîáîòè ç áàçàìè äàíèõ. Íà íèõ ïîêàçóþòü ðiçíîìàíiòíi ñóòíîñòi (êîíöåïòè)ó iíôîðìàöiéíié ñèñòåìi i iñíóþ÷i âçà¹ìîçâ'ÿçêè i îáìåæåííÿ ìiæ íèìè. Ðîçøèðåííÿ äiàãðàìâçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé íàçèâàþòü ¾Ðîçøèðåíèìè äiàãðàìàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé¿ àáî¾Ïîêðàùåíèìè äiàãðàìàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé¿ (EER), ¨õ âèêîðèñòîâóþòü äëÿ iíòåãðà-öi¨ ìåòîäèê êîìïîíóâàííÿ îði¹íòîâàíèõ íà îá'¹êòè ó äiàãðàìè ÂÑ.

Ïîêàç äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêiâ ñóòíîñòåé ó Umbrello UML Modeller

2.2.10.1 Ñóòíiñòü

Ñóòíiñòþ ¹ áóäü-ÿêå ç ïîíÿòü ðåàëüíîãî ñâiòó, ÿêå ìà¹ îêðåìå iñíóâàííÿ. Íåþ ìîæå áóòèîá'¹êò ôiçè÷íî¨ ïðèðîäè (íàïðèêëàä, êîìï'þòåð àáî ðîáîò), íåþ ìîæå áóòè i îá'¹êò çi êîíöå-ïòóàëüíèì iñíóâàííÿì (óíiâåðñèòåòñüêèé êóðñ). Êîæíà ç ñóòíîñòåé ìà¹ íàáið àòðèáóòiâ, ÿêiîïèñóþòü âëàñòèâîñòi ñóòíîñòi.

Çàóâàæåííÿ: íå iñíó¹ ñòàíäàðòiâ ïîçíà÷åíü äiàãðàì ÂÑ (ER). Ó ðiçíèõ ïðàöÿõ ç öüîãî ïè-òàííÿ âèêîðèñòîâóþòü ðiçíi ïîçíà÷åííÿ. Ïîíÿòòÿ i ïîçíà÷åííÿ äëÿ äiàãðàì ó Umbrello UML

18


Modeller çàïîçè÷åíî ç êíèãè: Elmasri R. and Navathe S. (2004). Fundamentals of DatabaseSystems 4th edn. Addison Wesley

Íà äiàãðàìi ÂÑ(ER) ñóòíîñòi ïîçíà÷àþòüñÿ ïðÿìîêóòíèêàìè ç íàçâîþ ó âåðõíié ÷àñòèíi, íàíèõ òàêîæ ìîæå áóòè ïîêàçàíî àòðèáóòè ñóòíîñòi ó iíøîìó ¾âiäñiêó¿ ïðÿìîêóòíèêà.

Íàî÷íèé ïîêàç ñóòíîñòi íà äiàãðàìi âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé

2.2.10.1.1 Àòðèáóòè ñóòíîñòi

Íà äiàãðàìàõ âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé àòðèáóòè ñóòíîñòåé ïîêàçóþòüñÿ íàçâàìè ó îêðåìiéäiëÿíöi ñóòíîñòi, ÿêié âîíè íàëåæàòü.

2.2.10.1.2 Îáìåæåííÿ

Îáìåæåííÿ íà äiàãðàìàõ âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé âèçíà÷àþòü îáìåæåííÿ íà äàíi ó iíôîð-ìàöiéíié ñõåìi.

Ó Umbrello UML Modeller ïiäòðèìóþòüñÿ ÷îòèðè òèïè îáìåæåíü:

� Ãîëîâíèé êëþ÷: Íàáið àòðèáóòiâ, îãîëîøåíèõ ÿê ãîëîâíèé êëþ÷ ¹ óíiêàëüíèì äëÿ ñóòíîñòi.Ó ñóòíîñòi ìà¹ iñíóâàòè ëèøå îäèí ãîëîâíèé êëþ÷, à æîäåí ç ñêëàäîâèõ àòðèáóòiâ öüîãîêëþ÷à íå ïîâèíåí äîðiâíþâàòè NULL.

� Óíiêàëüíèé êëþ÷: Íàáið àòðèáóòiâ, îãîëîøåíèõ ÿê óíiêàëüíèé êëþ÷ ¹ óíiêàëüíèì äëÿ ñó-òíîñòi. Ó ñóòíîñòi ìîæå áóòè äåêiëüêà óíiêàëüíèõ îáìåæåíü. Ñêëàäîâi àòðèáóòè êëþ÷àìîæóòü ïðèéìàòè çíà÷åííÿ NULL. Óíiêàëüíi êëþ÷i i ãîëîâíi êëþ÷i îäíîçíà÷íî âèçíà÷à-þòü ðÿäîê ó òàáëèöi (ñóòíiñòü).

� Ñòîðîííié êëþ÷: Ñòîðîííié êëþ÷ ¹ äîâiäêîâèì îáìåæåííÿì ìiæ äâîìà òàáëèöÿìè. Çà ñòî-ðîííiì êëþ÷åì âèçíà÷à¹òüñÿ ñòîâï÷èê àáî íàáið ñòîâï÷èêiâ ó îäíié (òié, äëÿ ÿêî¨ ïîòðiáíàäîâiäêà) òàáëèöi), ÿêà ñòîñó¹òüñÿ ñòîâï÷èêà àáî íàáîðó ñòîâï÷èêiâ ó iíøié (åòàëîííié) òà-áëèöi. Ñòîâï÷èêè ó åòàëîííié òàáëèöi ïîâèííi ìàòè ôîðìó ãîëîâíîãî êëþ÷à i óíiêàëüíîãîêëþ÷à.

� Îáìåæåííÿ ïåðåâiðêè: Îáìåæåííÿ ïåðåâiðêè (òàêîæ âiäîìå ÿê îáìåæåííÿ ïåðåâiðêè òà-áëèöi) ¹ óìîâîþ, ÿêà âèçíà÷à¹ êîðåêòíiñòü äàíèõ ïiä ÷àñ äîäàâàííÿ àáî îíîâëåííÿ çàïèñóó òàáëèöi ðåëÿöiéíî¨ áàçè äàíèõ. Îáìåæåííÿ ïåðåâiðêè çàñòîñîâó¹òüñÿ äî êîæíîãî ç ðÿäêiâòàáëèöi. Îáìåæåííÿ ìà¹ áóòè ïðåäèêàòèâíèì. Âîíî ìîæå ñòîñóâàòèñÿ îäíîãî àáî äåêiëüêîõñòîâï÷èêiâ òàáëèöi.Ïðèêëàä: âàðòiñòü >= 0

2.2.11 Êîíöåïöi¨ ðîçøèðåíî¨ äiàãðàìè âçà¹ìîçâ'ÿçêó ñóòíîñòåé

2.2.11.1 Ñïåöiàëiçàöiÿ

Ñïåöiàëiçàöiÿ � öå îäèí çi ñïîñîáiâ ôîðìóâàííÿ íîâèõ ñóòíîñòåé çà äîïîìîãîþ ñóòíîñòåé,ÿêi âæå áóëî âèçíà÷åíî. Íîâi ñóòíîñòi, âiäîìi ÿê ñóòíîñòi-íàùàäêè, óñïàäêîâóþòü àòðèáóòèñóòíîñòåé, ÿêi âæå iñíóâàëè, i ÿêi íàçèâàþòü áàçîâèìè. Ñïåöiàëiçàöiÿ ïðèçíà÷åíà äëÿ ñïðîùå-ííÿ ïîâòîðíîãî âèêîðèñòàííÿ äàíèõ ç íåâåëèêîþ ìîäèôiêàöi¹þ àáî âçàãàëi áåç ìîäèôiêàöi¨.

Ó Umbrello UML Modeller ìîæíà âèçíà÷àòè íåñóìiñíó i ïåðåêðèòó ñïåöiàëiçàöiþ

19


2.2.11.1.1 Íåñóìiñíà ñïåöiàëiçàöiÿ

Íåñóìiñíà ñïåöiàëiçàöiÿ âêàçó¹, ùî ïiäêëàñè ñïåöiàëiçàöi¨ íå ïîâèííi ïåðåòèíàòèñÿ. Öå îçíà-÷à¹, ùî ñóòíiñòü ìîæå áóòè ÷ëåíîì íå áiëüøå, íiæ îäíi¹¨ ç ñóòíîñòåé-íàùàäêiâ ñïåöiàëiçàöi¨.

Íàî÷íèé ïîêàç íåñóìiñíî¨ ñïåöiàëiçàöi¨ íà äiàãðàìi EER

2.2.11.1.2 Ïåðåêðèòà ñïåöiàëiçàöiÿ

ßêùî ñóòíîñòi-íàùàäêè íå îáìåæåíî âèìîãîþ âiäñóòíîñòi ïåðåòèíiâ, òàêèé íàáið ñóòíîñòåéíàëåæèòü äî ïåðåêðèòî¨ ñïåöiàëiçàöi¨. Öå îçíà÷à¹, ùî îäíàêîâi ñóòíîñòi ðåàëüíîãî ñâiòó ìî-æóòü áóòè ÷ëåíàìè äåêiëüêîõ ñóòíîñòåé-íàùàäêiâ ñïåöiàëiçàöi¨/

Íàî÷íèé ïîêàç ïåðåêðèòî¨ ñïåöiàëiçàöi¨ íà äiàãðàìi EER

20


2.2.11.1.3 Êàòåãîðiÿ

Ãîâîðÿòü, ùî ñóòíiñòü-íàùàäîê ¹ Êàòåãîði¹þ, ÿêùî ¨é âiäïîâiäà¹ çáiðêà îá'¹êòiâ, ÿêà ¹ ïiä-ìíîæèíîþ îá'¹äíàííÿ ðiçíèõ òèïiâ ñóòíîñòåé. Êàòåãîði¨ áåðóòü ó÷àñòü ó ìîäåëþâàííi, ÿêùîâèíèêà¹ ïîòðåáà ó îêðåìîìó ñïiââiäíîøåííi ñóïåðêëàñi/ïiäêëàñi ç äåêiëüêîìà ñóïåðêëàñàìè,äå ñóïåðêëàñó âiäïîâiäàþòü ðiçíi òèïè ñóòíîñòåé. (Äóæå ñõîæå íà êðàòíå óñïàäêóâàííÿ óîá'¹êòíî-îði¹íòîâàíîìó ïðîãðàìóâàííi).

Íàî÷íèé ïîêàç êàòåãîði¨ íà äiàãðàìi EER

21


Ðîçäië 3

ßê ïðàöþâàòè ç Umbrello UML

Modeller

Ó öié ãëàâi âè ïîçíàéîìèòåñÿ ç iíòåðôåéñîì êîðèñòóâà÷à Umbrello UML Modeller òà îçíàéî-ìèòåñÿ ç âiäîìîñòÿìè, ÿêi ïîòðiáíi áóäóòü âàì äëÿ òîãî, ùîá ïî÷àòè ìîäåëþâàííÿ. Äîñòóïäî óñiõ äié ó Umbrello UML Modeller ìîæíà îòðèìàòè çà äîïîìîãîþ ìåíþ i ïàíåëåé iíñòðó-ìåíòiâ, àëå ó Umbrello UML Modeller ïåðåäáà÷åíî i øèðîêå âèêîðèñòàííÿ êîíòåêñòíèõ ìåíþ,ÿêi ìîæíà âèêëèêàòè êëàöàííÿì ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi. Âè ìîæåòå íàâåñòè âêàçiâíèê ìàé-æå íà áóäü-ÿêèé åëåìåíò ó ðîáî÷ié îáëàñòi àáî ïåðåãëÿäi äåðåâîì Umbrello UML Modeller iêëàöíóòè ïðàâîþ êíîïêîþ, ùîá âiäêðèòè êîíòåêñòíå ìåíþ ç ïóíêòàìè äëÿ íàéïîøèðåíiøèõäié, ÿêi ìîæíà çàñòîñóâàòè äî îêðåìîãî åëåìåíòà, íàä ÿêèì âè ïðàöþ¹òå. Íà ïî÷àòêó äåÿêiç êîðèñòóâà÷iâ ìîæóòü âiä÷óâàòè ïåâíi íåçðó÷íîñòi, îñêiëüêè âîíè çâèêëè äî ðîáîòè çà äî-ïîìîãîþ ìåíþ òà ïàíåëåé iíñòðóìåíòiâ, àëå ïiñëÿ òîãî, ÿê âîíè ïðèçâè÷àÿòüñÿ äî êëàöàííÿïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi, òàêèé ñïîñiá ðîáîòè çíà÷íî ïðèøâèäøèòü ðîçðîáêó.

3.1 Iíòåðôåéñ êîðèñòóâà÷à

Ãîëîâíå âiêíî Umbrello UML Modeller ïîäiëåíî íà òðè îáëàñòi, ÿêi ïðèçíà÷åíî äëÿ ñïîñòåðå-æåííÿ çà çàãàëüíèì âèãëÿäîì óñi¹¨ ñèñòåìè i ïðèøâèäøåííÿ äîñòóïó äî ðiçíèõ äiàãðàì ïiä÷àñ ðîáîòè íàä âàøîþ ìîäåëëþ.

Öi îáëàñòi íîñÿòü òàêi íàçâè:

� Ïåðåãëÿä äåðåâà

� Ðîáî÷à îáëàñòü

� Âiêíî äîêóìåíòàöi¨ òà æóðíàëó êîìàíä

22


Iíòåðôåéñ êîðèñòóâà÷à Umbrello UML Modeller

3.1.1 Ïåðåãëÿä äåðåâà

Ïåðåãëÿä äåðåâà, çàçâè÷àé, ðîçòàøîâàíî ó âåðõíié ëiâié ÷àñòèíi âiêíà ïðîãðàìè, ó öié îáëàñòiáóäå ïîêàçàíî ñïèñîê âñiõ äiàãðàì, êëàñiâ, àêòîðiâ i âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ, ç ÿêèõ ñêëàäà-¹òüñÿ âàøà ìîäåëü. Çà äîïîìîãîþ ïåðåãëÿäó äåðåâà âè çìîæåòå ñïîñòåðiãàòè çà ïåðåëiêîìåëåìåíòiâ, ç ÿêèõ ñêëàäà¹òüñÿ âàøà ìîäåëü. Êðiì òîãî, çà äîïîìîãîþ ïåðåãëÿäó äåðåâîì âèçìîæåòå øâèäêî ïåðåìèêàòèñÿ ìiæ ðiçíèìè äiàãðàìàìè âàøî¨ ìîäåëi i âñòàâëÿòè åëåìåíòè çâàøî¨ ìîäåëi ó ïîòî÷íó äiàãðàìó.

ßêùî âè ïðàöþ¹òå íàä ìîäåëëþ, ó ÿêié íàáàãàòî áiëüøå, íiæ äåêiëüêà êëàñiâ i äiàãðàì, ïåðå-ãëÿä äåðåâà ìîæå äîïîìîãòè âàì áà÷èòè çàãàëüíó êàðòèíó øëÿõîì âïîðÿäêóâàííÿ åëåìåíòiââàøî¨ ìîäåëi çà òåêàìè. Âè ìîæåòå ñòâîðþâàòè òåêè âèáîðîì âiäïîâiäíîãî ïóíêòó ç êîíòåêñ-òíîãî ìåíþ (éîãî ìîæíà âiäêðèòè íàâåäåííÿì âêàçiâíèêà íà ïîçíà÷êó îäíi¹¨ ç òåê ó ïåðåãëÿäiäåðåâà ç íàñòóïíèì êëàöàííÿì ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi), âè òàêîæ ìîæåòå âïîðÿäêîâóâàòè âà-øi åëåìåíòè ïåðåñóâàííÿì ¨õ äî âiäïîâiäíî¨ òåêè (ïåðåòÿãóâàííÿ çi ñêèäàííÿì)

3.1.2 Âiêíî äîêóìåíòàöi¨ òà æóðíàëó êîìàíä

Âiêíî äîêóìåíòàöi¨ òà æóðíàëó êîìàíä � öå ìàëåíüêå âiêíî, ðîçòàøîâàíå ó ëiâîìó íèæíüî-ìó êóòi âiêíà Umbrello UML Modeller. Ó ó öié îáëàñòi áóäå ïîêàçàíî êîðîòåíüêèé ïåðåãëÿääîêóìåíòàöi¨ ùîäî ïîòî÷íîãî âèáðàíîãî åëåìåíòà òà æóðíàë êîìàíä âàøîãî ïîòî÷íîãî ñåàí-ñó. Âiêíî äîêóìåíòàöi¨ ìà¹ ïîðiâíÿíî íåâåëèêi ðîçìiðè, òîìó ùî éîãî ïðèçíà÷åíî äëÿ òîãî,ùîá âè ìîãëè îäíèì îêîì çàçèðíóòè äî äîêóìåíòàöi¨ åëåìåíòà òà æóðíàëó êîìàíä áåç çàé-âî¨ âèòðàòè ìiñöÿ íà åêðàíi. ßêùî âàì ïîòðiáíî ïåðåãëÿíóòè äåòàëüíiøó äîêóìåíòàöiþ, âèçàâæäè ìîæåòå âiäêðèòè âiêíî âëàñòèâîñòåé åëåìåíòà.

3.1.3 Ðîáî÷à îáëàñòü

Ðîáî÷à îáëàñòü ¹ îñíîâíèì âiêíîì ó Umbrello UML Modeller, ñàìå ó íüîìó i âèêîíóþòüñÿ äi¨ïðîãðàìè. Âè ìîæåòå ñêîðèñòàòèñÿ ðîáî÷îþ îáëàñòþ äëÿ ðåäàãóâàííÿ i ïåðåãëÿäó äiàãðàìâàøî¨ ìîäåëi. Ó ðîáî÷ié îáëàñòi áóäå ïîêàçàíî ïîòî÷íó àêòèâíó äiàãðàìó. Ó ïîòî÷íié âåðñi¨ó ðîáî÷ié îáëàñòi ìîæå áóòè ïîêàçàíî ëèøå îäíó äiàãðàìó îäíî÷àñíî.

23


3.2 Ñòâîðåííÿ, çàâàíòàæåííÿ i çáåðåæåííÿ ìîäåëåé

Ïåðøèì, ùî âè ìà¹òå çðîáèòè, ùîá ðîçïî÷àòè âèêîðèñòàííÿ Umbrello UML Modeller, ¹ ñòâî-ðåííÿ ìîäåëi, íàä ÿêîþ âè ïðàöþâàòèìåòå. Îäðàçó ïiñëÿ çàïóñêó Umbrello UML Modellerçàâæäè çàâàíòàæóâàòèìå îñòàííþ âèêîðèñòàíó ìîäåëü àáî ñòâîðþâàòèìå íîâó ïîðîæíþ ìî-äåëü (¨¨ ïàðàìåòðè çàëåæàòèìóòü âiä íàáîðó íàëàøòóâàíü, âèçíà÷åíèõ ó äiàëîãîâîìó âiêíiíàëàøòóâàííÿ). Òàêi ïàðàìåòðè íàäàþòü âàì çìîãó îäðàçó ïåðåéòè äî ðîáîòè.

3.2.1 Íîâà ìîäåëü

ßêùî âàì ïîòðiáíî áóäå ïiä ÷àñ ðîáîòè ñòâîðèòè íîâó ìîäåëü, âè ìîæåòå çðîáèòè öå çàäîïîìîãîþ ïóíêòó Ñòâîðèòè ç ìåíþÔàéë àáî íàòèñêàííÿì íà êíîïêó Ñòâîðèòè íà ïàíåëiiíñòðóìåíòiâ ïðîãðàìè. ßêùî âè ïðàöþâàëè íàä ìîäåëëþ, ó ÿêié çàëèøèëèñÿ íåçáåðåæåíiçìiíè, Umbrello UML Modeller çàïèòà¹ âàñ, ÷è ñëiä çáåðiãàòè çìiíè, äî çàâàíòàæåííÿ íîâî¨ìîäåëi.

3.2.2 Çáåðåæåííÿ ìîäåëi

Âè ìîæåòå áóäü-ÿêîãî ìîìåíòó çáåðåãòè âàøó ìîäåëü çà äîïîìîãîþ ïóíêòó Çáåðåãòè ç ìåíþÔàéë àáî íàòèñêàííÿ êíîïêè Çáåðåãòè íà ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ ïðîãðàìè. ßêùî âàì ïîòði-áíî çáåðåãòè âàøó ìîäåëü ïiä íîâîþ íàçâîþ, âè ìîæåòå ñêîðèñòàòèñÿ ïóíêòîì Çáåðåãòè ÿêç ìåíþ Ôàéë.Êðiì òîãî, ùîá ïîëåãøèòè âàì êîðèñòóâàííÿ ïðîãðàìîþ, Umbrello UML Modeller ìîæå àâ-òîìàòè÷íî çáåðiãàòè âàøó ðîáîòó ÷åðåç ïåâíi ïðîìiæêè ÷àñó. Óâiìêíóòè àáî âèìêíóòè òàêåàâòîìàòè÷íå çáåðiãàííÿ, à òàêîæ âñòàíîâèòè ïðîìiæîê ÷àñó ìiæ ïîñëiäîâíèìè çáåðiãàííÿìèìîæíà ó ìåíþ Ïàðàìåòðè Umbrello UML Modeller

3.2.3 Çàâàíòàæèòè ìîäåëü

Äëÿ çàâàíòàæåííÿ âæå iñíóþ÷î¨ ìîäåëi âè ìîæåòå ñêîðèñòàòèñÿ ïóíêòîì Âiäêðèòè ìåíþÔàéë àáî êíîïêîþ Âiäêðèòè íà ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ. Çàâàíòàæåííÿ íåùîäàâíî âèêîðèñòà-íèõ ìîäåëåé ìîæíà òàêîæ çäiéñíèòè çà äîïîìîãîþ ïiäìåíþ Âiäêðèòè íåäàâíi ìåíþÔàéë,ó öüîìó ïiäìåíþ âè çíàéäåòå ñïèñîê ìîäåëåé, ÿêèìè âè êîðèñòó¹òåñÿ íàé÷àñòiøå.

Umbrello UML Modeller ìîæå îäíî÷àñíî ïðàöþâàòè ëèøå ç îäíi¹þ ìîäåëëþ, îòæå, ÿêùîâè íàêàæåòå ïðîãðàìi çàâàíòàæèòè ìîäåëü, à âàøó ïîòî÷íó ìîäåëü áóëî çìiíåíî ç ÷àñó ¨¨îñòàííüîãî çáåðåæåííÿ, Umbrello UML Modeller çàïèòà¹ ó âàñ ïðî òå, ÷è ñëiä çáåðiãàòè öiçìiíè, ùîá çàïîáiãòè âòðàòi ðåçóëüòàòiâ ðîáîòè. Âè ìîæåòå îäíî÷àñíî çàïóñòèòè äåêiëüêàåêçåìïëÿðiâ Umbrello UML Modeller, à òàêîæ âèêîíóâàòè äi¨ ç êîïiþâàííÿ òà âñòàâêè ìiæöèìè äâîìà åêçåìïëÿðàìè.

3.3 Ðåäàãóâàííÿ ìîäåëåé

Çàãàëîì, ó Umbrello UML Modeller iñíó¹ äâà ñïîñîáè ðåäàãóâàííÿ åëåìåíòiâ âàøî¨ ìîäåëi.

� Ðåäàãóâàííÿ åëåìåíòiâ ìîäåëåé íàïðÿìó çà äîïîìîãîþ ïåðåãëÿäó äåðåâà

� Ðåäàãóâàííÿ åëåìåíòiâ ìîäåëåé çà äîïîìîãîþ äiàãðàìè

Çà äîïîìîãîþ êîíòåêñòíèõ ìåíþ ðiçíèõ ïóíêòiâ ïåðåãëÿäó äåðåâà âè ìîæåòå äîäàâàòè, âèëó-÷àòè i çìiíþâàòè ìàéæå âñi åëåìåíòè âàøî¨ ìîäåëi. Íàâåäåííÿì âêàçiâíèêà ìèøi íà ïîçíà÷êèòåê ó ïåðåãëÿäi äåðåâà ç íàñòóïíèì êëàöàííÿì ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi âiäêðè¹ ïåðåä âàìèìåíþ, ó ÿêîìó âè çíàéäåòå ïóíêòè, ïðèçíà÷åíi äëÿ ñòâîðåííÿ äiàãðàì ðiçíèõ òèïiâ, à òàêîæ,çàëåæíî âiä òîãî, ÷è íàëåæèòü òåêà äî Ïåðåãëÿäó âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ àáî äî Ëîãi÷íîãîïåðåãëÿäó, Àêòîðiâ, Âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ, Êëàñiâ òîùî.

Ïiñëÿ äîäàâàííÿ åëåìåíòiâ äî âàøî¨ ìîäåëi âè çìîæåòå çìiíþâàòè åëåìåíòè çà äîïîìîãîþ¨õ äiàëîãîâèõ âiêîí âëàñòèâîñòåé, äîñòóï äî ÿêèõ ìîæíà îòðèìàòè çà äîïîìîãîþ ïóíêòó

24


Âëàñòèâîñòi ç êîíòåêñòíîãî ìåíþ, ÿêå áóäå ïîêàçàíî ïiñëÿ êëàöàííÿ ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøiíà ïóíêòi ïåðåãëÿäó äåðåâà.

Êðiì òîãî, âè ìîæåòå çìiíþâàòè âàøó ìîäåëü çà äîïîìîãîþ ñòâîðåííÿ àáî çìiíè åëåìåíòiâíà äiàãðàìàõ. Äîêëàäíiøå öåé ïðîöåñ îïèñàíî ó íàñòóïíèõ ðîçäiëàõ.

3.4 Äîäàâàííÿ i âèëó÷åííÿ äiàãðàì

Âàøà ìîäåëü UML ñêëàäàòèìåòüñÿ ç íàáîðó åëåìåíòiâ UML i çâ'ÿçêiâ ìiæ íèìè. Àëå âè íåçìîæåòå áåçïîñåðåäíüî ïîáà÷èòè âàøó ìîäåëü, äëÿ òîãî, ùîá ¨¨ îãëÿíóòè âàì ïîòðiáíi áóäóòüÄiàãðàìè.

3.4.1 Ñòâîðåííÿ äiàãðàì

Ùîá ñòâîðèòè íîâó äiàãðàìó ó âàøié ìîäåëi ïðîñòî îáåðiòü òèï äiàãðàìè, ÿêà âàì ïîòðiáíà,ç ïiäìåíþ Ñòâîðèòè ìåíþ Äiàãðàìà, à ïîòiì âêàæiòü íàçâó äiàãðàìè. Ïðîãðàìà ñòâîðèòüäiàãðàìó i çðîáèòü ¨¨ àêòèâíîþ, � âè íåãàéíî çìîæåòå ïîáà÷èòè ¨¨ ó ïåðåãëÿäi äåðåâà.

Ïàì'ÿòàéòå, ùî ó Umbrello UML Modeller øèðîêî âèêîðèñòîâóþòüñÿ êîíòåêñòíi ìåíþ: âè ìî-æåòå íàâåñòè âêàçiâíèê íà òåêó ó ïåðåãëÿäi äåðåâà, êëàöíóòè ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi i îáðàòèïîòðiáíèé òèï äiàãðàìè ç ïiäìåíþ Ñòâîðèòè êîíòåêñòíîãî ìåíþ. Çàóâàæòå, ùî âè ìîæåòåñòâîðþâàòè äiàãðàìè âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ ëèøå ó òåêàõ ïåðåãëÿäó âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ,à iíøi òèïè äiàãðàì ìîæíà ñòâîðþâàòè ëèøå ó òåêàõ ëîãi÷íîãî ïåðåãëÿäó.

3.4.2 Âèëó÷åííÿ äiàãðàì

ßêùî âàì ïîòðiáíî âèëó÷èòè äiàãðàìó ç âàøî¨ ìîäåëi, äëÿ öüîãî ñëiä çðîáèòè ¨¨ àêòèâíîþ iîáðàòè ïóíêò Âèëó÷èòè ç ìåíþ Äiàãðàìà. Òàêîãî æ ðåçóëüòàòó ìîæíà äîñÿãòè âèáîðîìïóíêòó Âèëó÷èòè ç êîíòåêñòíîãî ìåíþ ïåðåãëÿäó äåðåâà.

Îñêiëüêè âèëó÷åííÿ äiàãðàìè ¹ âiäïîâiäàëüíîþ äi¹þ, ÿêà ìîæå ïðèçâåñòè äî âòðàòè ðåçóëü-òàòiâ ðîáîòè, ÿêùî ¨¨ çäiéñíåíî âèïàäêîâî, Umbrello UML Modeller ïðîñèòèìå âàñ ïiäòâåðäèòèäiþ ç âèëó÷åííÿ ïåðåä ¨¨ âèêîíàííÿì. Ïiñëÿ âèëó÷åííÿ äiàãðàìè i çáåðåæåííÿ ôàéëà ñêàñó-âàòè íàñëiäêè äi¨ ç âèëó÷åííÿ áóäå íåìîæëèâî.

3.4.3 Ïåðåéìåíóâàííÿ äiàãðàì

ßêùî âè áàæà¹òå çìiíèòè íàçâó iñíóþ÷î¨ äiàãðàìè, âè ìîæåòå çðîáèòè öå çà äîïîìîãîþïóíêòó ¾Ïåðåéìåíóâàòè¿ ç êîíòåêñòíîãî ìåíþ äiàãðàìè ó ïåðåãëÿäi äåðåâà.

Iíøèì ñïîñîáîì ïåðåéìåíóâàííÿ äiàãðàìè ¹ âèêîðèñòàííÿ äiàëîãîâîãî âiêíà âëàñòèâîñòåé,ÿêå ìîæíà âiäêðèòè çà äîïîìîãîþ ïóíêòó ¾Âëàñòèâîñòi¿ êîíòåêñòíîãî ìåíþ àáî ïîäâiéíîãîêëàöàííÿ íà ïîçíà÷öi òåêè ó ïåðåãëÿäi äåðåâà.

3.5 Ðåäàãóâàííÿ äiàãðàì

Ïiä ÷àñ ðîáîòè ç äiàãðàìîþ Umbrello UML Modeller íàìàãàòèìåòüñÿ íàïðàâëÿòè âàøó ðîáîòóçàñòîñóâàííÿì ïåâíèõ ïðîñòèõ ïðàâèë ùîäî òîãî, ÿêi åëåìåíòè ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè íàäiàãðàìi îáðàíîãî òèïó, à òàêîæ ùîäî òèïiâ âçà¹ìîçâ'ÿçêó, ÿêi ìîæóòü ìiæ öèìè åëåìåíòàìèiñíóâàòè. ßêùî âè ¹ åêñïåðòîì ç UML, éìîâiðíî, âè íàâiòü íå ïîìiòèòå öüîãî, àëå òàêà ðîáîòàïðîãðàìè äîïîìîæå íîâà÷êàì ó UML ñòâîðþâàòè äiàãðàìè ó âiäïîâiäíîñòi çi ñòàíäàðòàìè.

Ïiñëÿ ñòâîðåííÿ äiàãðàìè íàñòàíå ÷àñ ¨¨ ðåäàãóâàííÿ. Îñü òóò âè é çàóâàæèòå (ìàéæå íåïî-ìiòíó äëÿ íîâà÷êiâ) ðiçíèöþ ìiæ ðåäàãóâàííÿì âàøî¨ äiàãðàìè i ðåäàãóâàííÿì ìîäåëi. ßêâè âæå çíà¹òå, äiàãðàìè ¹ ïåðåãëÿäàìè âàøî¨ ìîäåëi. Íàïðèêëàä, ÿêùî âè ñòâîðèëè êëàñðåäàãóâàííÿ äiàãðàìè êëàñiâ, âè íàñïðàâäi ðåäàãóâàëè i äiàãðàìó, i âàøó ìîäåëü. ßêùî æ âèçìiíèëè êîëið àáî iíøi ïàðàìåòðè ïîêàçó êëàñó íà äiàãðàìi êëàñiâ, âàøi çìiíè ñòîñóâàòèìó-òüñÿ ëèøå äiàãðàìè, � ó ìîäåëi íi÷îãî íå çìiíèòüñÿ.

25


3.5.1 ßê âñòàâèòè åëåìåíòè

Îäíîþ ç ïåðøèõ îïåðàöié, ÿêà çíàäîáèòüñÿ âàì ïiä ÷àñ ðåäàãóâàííÿ íîâî¨ äiàãðàìè, ¹ âñòàâêàåëåìåíòiâ äî íå¨ (êëàñiâ, àêòîðiâ, âèïàäêiâ âèêîðèñòàííÿ, òîùî). Çàãàëîì, iñíó¹ äâà ñïîñîáèâèêîíàííÿ öi¹¨ äi¨:

� Ïåðåòÿãóâàííÿ iñíóþ÷èõ åëåìåíòiâ äî âàøî¨ ìîäåëi ó ïåðåãëÿäi äåðåâà

� Ñòâîðåííÿ íîâèõ åëåìåíòiâ ó âàøié ìîäåëi i îäíî÷àñíå äîäàâàííÿ öèõ åëåìåíòiâ íà âàøóäiàãðàìó çà äîïîìîãîþ îäíîãî ç iíñòðóìåíòiâ ðåäàãóâàííÿ íà ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ.

Ùîá âñòàâèòè åëåìåíòè, ÿêi âæå iñíóþòü ó âàøié ìîäåëi, ïðîñòî ïåðåòÿãíiòü ¨õ ç ïåðåãëÿäóäåðåâà i ñêèíüòå íà ìiñöå, äå âîíè ìàþòü çíàõîäèòèñÿ íà äiàãðàìi. Êðiì òîãî, âè çàâæäèçìîæåòå ïåðåñóíóòè åëåìåíòè íà âàøié äiàãðàìi çà äîïîìîãîþ iíñòðóìåíòà âèáîðó.

Äðóãèì ñïîñîáîì äîäàâàííÿ åëåìåíòiâ íà âàøó äiàãðàìó ¹ âèêîðèñòàííÿ iíñòðóìåíòiâ ðå-äàãóâàííÿ ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ (çàóâàæòå, ùî ïîäiáíi äi¨ äîäàâàòèìóòü åëåìåíòè äî âàøî¨ìîäåëi).

Òèïîâî, ïàíåëü iíñòðóìåíòiâ ðîçòàøîâàíî ó âåðõíié ÷àñòèíi âiêíà. Ñïèñîê iíñòðóìåíòè, äî-ñòóï äî ÿêèõ ìîæíà îòðèìàòè çà äîïîìîãîþ öi¹¨ ïàíåëi (êíîïîê, ÿêi âè íà íié áà÷èòå), çàëå-æàòèìå âiä òèïó äiàãðàìè, íàä ÿêîþ âè ïðàöþ¹òå. Êíîïêó ïîòî÷íîãî âèáðàíîãî iíñòðóìåíòàáóäå àêòèâîâàíî, ïåðåìêíóòèñÿ íà iíñòðóìåíò âèáîðó ìîæíà íàòèñêàííÿì êëàâiøi Esc.

ßêùî âè îáðàëè iíñòðóìåíò ðåäàãóâàííÿ íà ðîáî÷ié ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ (íàïðèêëàä iíñòðó-ìåíò äëÿ äîäàâàííÿ êëàñiâ), âèãëÿä âêàçiâíèêà ìèøi áóäå çìiíåíî íà õðåñòèê, i âè çìîæåòåâñòàâëÿòè åëåìåíòè äî âàøî¨ ìîäåëi îäíîðàçîâèì êëàöàííÿì ëiâîþ êëàâiøåþ ìèøi ó ïîëiâàøî¨ äiàãðàìè. Çàóâàæòå, ùî ó åëåìåíòiâ UML ìàþòü áóòè óíiêàëüíi íàçâè. Îòæå, ÿêùîíà îäíié ç âàøèõ äiàãðàì ¹ êëàñ ç íàçâîþ ¾ClassA¿, i âè âèêîðèñòàëè iíñòðóìåíò äîäàâàííÿêëàñó íà iíøié äiàãðàìi, âè íå çìîæåòå äàòè öüîìó êëàñó íàçâó ¾ClassA¿. ßêùî öå ìàþòüáóòè ðiçíi êëàñè, âàì ñëiä íàäàòè ¨ì ðiçíi íàçâè. ßêùî âè áàæà¹òå äîäàòè íà âàøó äiàãðàìóòîé ñàìèé åëåìåíò, iíñòðóìåíò äîäàâàííÿ êëàñó âàì íå çíàäîáèòüñÿ. Çàìiñòü öüîãî, âàì ñëiäïåðåòÿãíóòè i ñêèíóòè êëàñ ç ïåðåãëÿäó äåðåâà.

3.5.2 Âèëó÷åííÿ åëåìåíòiâ

Âè ìîæåòå âèëó÷àòè áóäü-ÿêi åëåìåíòè âèáîðîì ïóíêòó Âèëó÷èòè ç ¨õ êîíòåêñòíîãî ìåíþ.

Çíîâó æ òàêè, iñíó¹ çíà÷íà ðiçíèöÿ ìiæ âèëó÷åííÿì îá'¹êòà ç äiàãðàìè i âèëó÷åííÿì îá'¹êòàç âàøî¨ ìîäåëi: ÿêùî âè âèëó÷èòå îá'¹êò ç äiàãðàìè, âè ëèøå âèëó÷èòå îá'¹êò ç äiàãðàìè,� åëåìåíò çàëèøèòüñÿ ÷àñòèíîþ âàøî¨ ìîäåëi, i ÿêùî ó iíøèõ äiàãðàìàõ âèêîðèñòàíî öåéåëåìåíò, âîíè íiÿêèì ÷èíîì íå çìiíÿòüñÿ. ßêùî æ, ç iíøîãî áîêó, âè âèëó÷èòå åëåìåíò çïåðåãëÿäó äåðåâà, âè âèëó÷èòå åëåìåíò ç âàøî¨ ìîäåëi. Îñêiëüêè ó ìîäåëi áiëüøå íå iñíó-âàòèìå âiäïîâiäíîãî åëåìåíòà, éîãî áóäå àâòîìàòè÷íî âèëó÷åíî ç óñiõ äiàãðàì, äå éîãî áóëîâèêîðèñòàíî.

3.5.3 Ðåäàãóâàííÿ åëåìåíòiâ

Âè ìîæåòå ðåäàãóâàòè áiëüøiñòü åëåìåíòiâ UML âàøî¨ ìîäåëi i äiàãðàì çà äîïîìîãîþ äiàëî-ãîâîãî âiêíà âëàñòèâîñòåé åëåìåíòà, äå ìîæíà âèáðàòè âiäïîâiäíi ïàðàìåòðè. Ùîá çìiíèòèâëàñòèâîñòi îá'¹êòà, ñêîðèñòàéòåñÿ ïóíêòîì Âëàñòèâîñòi éîãî êîíòåêñòíîãî ìåíþ (ìîæíàâèêëèêàòè êëàöàííÿì ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi). Ó êîæíîãî ç åëåìåíòiâ äiàëîãîâå âiêíî ñêëàäà-òèìåòüñÿ ç äåêiëüêîõ ñòîðiíîê, íà ÿêèõ âè çìîæåòå íàëàøòóâàòè ïàðàìåòðè, ùî ñòîñóþòüñÿöüîãî åëåìåíòà. Äëÿ äåÿêèõ åëåìåíòiâ (íàïðèêëàä ÿêîðiâ) âè ìîæåòå âèçíà÷èòè ëèøå ïàðî-÷êó ïàðàìåòðiâ, íà çðàçîê íàçâè îá'¹êòà i äîêóìåíòàöi¨, äëÿ iíøèõ æå åëåìåíòiâ (íàïðèêëàäêëàñiâ) âè çìîæåòå çìiíèòè àòðèáóòè i îïåðàöi¨, âèçíà÷èòè âèãëÿä åëåìåíòà íà äiàãðàìi (ïîâ-íèé ïiäïèñ îïåðàöi¨ àáî ïðîñòî íàçâè îïåðàöié òîùî) i íàâiòü âêàçàòè êîëüîðè, ÿêèìè ñëiäïîêàçóâàòè ëiíi¨ i ðîçôàðáîâóâàòè âiäïîâiäíèê êëàñó íà äiàãðàìi.

Êðiì òîãî, äiàëîãîâå âiêíî âëàñòèâîñòåé äëÿ åëåìåíòiâ UML ìîæíà âiäêðèòè ïîäâiéíèì êëà-öàííÿì íà åëåìåíòi, ÿêùî âè âèêîðèñòîâó¹òå iíñòðóìåíò âèáîðó (ñòðiëî÷êó).

Çàóâàæòå, ùî ïóíêò âëàñòèâîñòåé ìîæíà îáðàòè i ç êîíòåêñòíîãî ìåíþ åëåìåíòiâ ó ïåðåãëÿäiäåðåâà. Òàêèì ÷èíîì ìîæíà çìiíþâàòè âëàñòèâîñòi äiàãðàì, íàïðèêëàä âèçíà÷èòè, ÷è ñëiäïîêàçóâàòè ðàòêó.

26


3.5.4 Ðåäàãóâàííÿ êëàñiâ

Õî÷à àñïåêòè ðåäàãóâàííÿ âëàñòèâîñòåé âñiõ îá'¹êòiâ i áóëî ðîçãëÿíóòî ó ïîïåðåäíüîìó ðîç-äiëi, êëàñè çàñëóãîâóþòü îêðåìîãî ðîçäiëó, îñêiëüêè öi îá'¹êòè ¹ ñêëàäíiøèì i ìàþòü áiëüøóêiëüêiñòü ïàðàìåòðiâ, íiæ áiëüøiñòü iíøèõ åëåìåíòiâ UML.

Ó äiàëîãîâîìó âiêíi êëàñó âè ìîæåòå âñòàíîâèòè áóäü-ÿêi âëàñòèâîñòi, âiä êîëüîðiâ, ÿêèìèáóäå íàìàëüîâàíî ïîçíà÷êó êëàñó, äî îïåðàöié i àòðèáóòiâ, ÿêi ìàòèìå êëàñ.

3.5.4.1 Çàãàëüíi ïàðàìåòðè êëàñó

Ïðèçíà÷åííÿ ñòîðiíêè çàãàëüíèõ ïàðàìåòðiâ âëàñòèâîñòåé êëàñó î÷åâèäíå ç íàçâè öi¹¨ ñòî-ðiíêè. Òóò âè ìîæåòå çìiíèòè íàçâó êëàñó, âèäèìiñòü, äîêóìåíòàöiþ òîùî. Öÿ ñòîðiíêà áóäåäîñòóïíîþ çàâæäè.

3.5.4.2 Ïàðàìåòðè àòðèáóòiâ êëàñó

Íà ñòîðiíöi ïàðàìåòðiâ àòðèáóòiâ âè çìîæåòå äîäàòè, çìiíèòè àáî âèëó÷èòè àòðèáóòè (çìií-íi) êëàñó. Çà äîïîìîãîþ êíîïîê çi ñòðiëêàìè, ðîçòàøîâàíèõ ó áîêîâié ÷àñòèíi ñòîðiíêè, âèçìîæåòå ïåðåñóâàòè àòðèáóòè âãîðó àáî âíèç ñïèñêîì. Öÿ ñòîðiíêà áóäå äîñòóïíîþ çàâæäè.

3.5.4.3 Ïàðàìåòðè îïåðàöié êëàñó

Ïîäiáíî äî ñòîðiíêè ïàðàìåòðiâ àòðèáóòiâ, íà ñòîðiíöi ïàðàìåòðiâ îïåðàöié âè çìîæåòå äî-äàòè, çìiíèòè àáî âèëó÷èòè îïåðàöi¨ ç âàøîãî êëàñó. Ïiä ÷àñ äîäàâàííÿ àáî çìiíè îïåðàöi¨âè ââîäèòå áàçîâi äàíi äî äiàëîãîâîãî âiêíà Âëàñòèâîñòi îïåðàöi¨. Ùîá äîäàòè ïàðàìåòðèäî âàøî¨ îïåðàöi¨, âàì ñëiä íàòèñíóòè êíîïêó Íîâèé ïàðàìåòð, � áóäå âiäêðèòî äiàëîãîâåâiêíî Âëàñòèâîñòi ïàðàìåòðà. Öÿ ñòîðiíêà áóäå äîñòóïíîþ çàâæäè.

3.5.4.4 Ïàðàìåòðè øàáëîíiâ êëàñó

Íà öié ñòîðiíöi âè çìîæåòå äîäàòè øàáëîíè êëàñiâ, ÿêi ¹ íåâèçíà÷åíèìè êëàñàìè àáî òèïàìèäàíèõ. Ó Java 1.5 òàêi øàáëîíè íàçèâàþòüñÿ ¾Generic¿.

3.5.4.5 Ñòîðiíêà àñîöiàöié êëàñiâ

Íà ñòîðiíöiÀñîöiàöi¨ êëàñó áóäå ïîêàçàíî âñi àñîöiàöi¨ êëàñó íà ïîòî÷íié äiàãðàìi. Íàâåäåí-íÿ âêàçiâíèêà ìèøi íà ïîçíà÷êó àñîöiàöi¨ ç íàñòóïíèì ïîäâiéíèì êëàöàííÿì ëiâîþ êíîïêîþìèøi âiäêðè¹ äiàëîãîâå âiêíî ç ¨¨ âëàñòèâîñòÿìè, ó íüîìó, çàëåæíî âiä òèïó àñîöiàöi¨, âèçìîæåòå çìiíèòè äåÿêi ïàðàìåòðè, ñåðåä ÿêèõ âñòàíîâëåííÿ ÷èñëåííîñòi i íàçâà ðîëi. ßêùîïàðàìåòðè àñîöiàöi¨ çìiíþâàòè íå ìîæíà, ó äiàëîãîâîìó âiêíi âëàñòèâîñòåé àñîöiàöi¨ áóäåëèøå ïîêàçàíî ïàðàìåòðè, çìiíþâàòè âè çìîæåòå ëèøå äîêóìåíòàöiþ ùîäî öi¹¨ àñîöiàöi¨.

Öÿ ñòîðiíêà ñòàíå äîñòóïíîþ, ëèøå ÿêùî âè âiäêðè¹òå âiêíî âëàñòèâîñòåé êëàñó ç äiàãðàìè.ßêùî âè âiäêðè¹òå âiêíî âëàñòèâîñòåé êëàñó çà äîïîìîãîþ êîíòåêñòíîãî ìåíþ ïåðåãëÿäóäåðåâà, öÿ ñòîðiíêà äîñòóïíà íå áóäå.

3.5.4.6 Ñòîðiíêà ïîêàçó êëàñó

Íà ñòîðiíöi Ïàðàìåòðè ïîêàçó âè ìîæåòå âêàçàòè ïàðàìåòðè, ÿêi áóäå ïîêàçàíî íà äià-ãðàìi. Êëàñ ìîæå áóòè ïîêàçàíî ÿê ïðÿìîêóòíèê ç íàçâîþ êëàñó ó íüîìó (êîðèñíî, ÿêùî íàâàøié äiàãðàìi áàãàòî êëàñiâ, àáî ïîäðîáèöi ùîäî êëàñó âàì íà äàíèõ ìîìåíò íå öiêàâi) àáîïîâíîöiííî, ç ïîêàçîì ïàêóíêiâ, ñòåðåîòèïiâ, àòðèáóòiâ i îïåðàöié ç ïiäïèñàìè i ïîçíà÷êàìèâèäèìîñòi.

Âè ìîæåòå îáðàòè ïàðàìåòðè íà öié ñòîðiíöi çàëåæíî âiä îá'¹ìó âiäîìîñòåé, ÿêi âè áàæà¹òåáà÷èòè. Çìiíè, ÿêi âè çìîæåòå çðîáèòè çà äîïîìîãîþ öi¹¨ ñòîðiíêè, ñòîñóâàòèìóòüñÿ ëèøå

27


ïàðàìåòðiâ ïîêàçó äiàãðàìè. Öå îçíà÷à¹, ùî ¾ïðèõîâóâàííÿ¿ îïåðàöi¨ êëàñó ïðèçâåäå ëèøåäî òîãî, ùî ¨õ íå áóäå ïîêàçàíî íà äiàãðàìi, àëå îïåðàöiÿ çàëèøèòüñÿ ÷àñòèíîþ âàøî¨ ìîäåëi.Öÿ ñòîðiíêà áóäå äîñòóïíîþ, ëèøå ÿêùî âè âiäêðè¹òå âiêíî âëàñòèâîñòåé êëàñó ç äiàãðàìè.ßêùî âè âiäêðè¹òå âiêíî âëàñòèâîñòåé ç ïåðåãëÿäó äåðåâà, öþ ñòîðiíêó ïîêàçàíî íå áóäå,îñêiëüêè ó òàêîìó âèïàäêó ïàðàìåòðè ïîêàçó íå ìàòèìóòü ñåíñó.

3.5.4.7 Ñòîðiíêà ñòèëþ êëàñó

Íà ñòîðiíöi Ñòèëü âiäæåòiâ âè çìîæåòå íàëàøòóâàòè êîëüîðè, ÿêi áóäå âèêîðèñòàíî äëÿëiíié i ðîçôàðáóâàííÿ âiäæåòà. Î÷åâèäíî, ùî öi ïàðàìåòðè ìàòèìóòü ñåíñ, ëèøå ÿêùî êëàñïîêàçàíî íà äiàãðàìi, ÿêùî âè âiäêðè¹òå âiêíî âëàñòèâîñòåé êëàñó ç ïåðåãëÿäó äåðåâà, öi¹¨ñòîðiíêè ïîêàçàíî íå áóäå.

3.5.5 Àñîöiàöi¨

Àñîöiàöi¨ ïîâ'ÿçóþòü îäèí ç îäíèì äâà îá'¹êòè UML. Çàçâè÷àé, àñîöiàöi¨ âèçíà÷àþòüñÿ äëÿçâ'ÿçêó ìiæ äâîìà êëàñàìè, àëå ïåâíi òèïè àñîöiàöié ìîæóòü iñíóâàòè i äëÿ âèïàäêiâ âèêî-ðèñòàííÿ i àêòîðiâ.

Ùîá ñòâîðèòè àñîöiàöiþ, îáåðiòü âiäïîâiäíèé iíñòðóìåíò íà ðîáî÷ié ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ (òè-ïîâî, Àñîöiàöiÿ, Óçàãàëüíåííÿ, Àãðåãàöiÿ òîùî), íàâåäiòü âêàçiâíèê ìèøi íà ïåðøèé ç åëå-ìåíòiâ àñîöiàöi¨ i êëàöíiòü ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi, ïîòiì íàâåäiòü âêàçiâíèê ìèøi íà äðóãèéåëåìåíò àñîöiàöi¨ i ùå ðàç êëàöíiòü ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi. Çàóâàæòå, ùî ñëiä âèêîíàòè äâàîêðåìèõ êëàöàííÿ, à íå ïåðåòÿãóâàòè îäèí îá'¹êò íà iíøèé.

ßêùî âè íàìàãàòèìåòåñÿ ñòâîðèòè àñîöiàöiþ, ÿêà ñóïåðå÷èòèìå ñïåöèôiêàöi¨ UML, UmbrelloUML Modeller çàáîðîíèòü âàì ñòâîðåííÿ àñîöiàöi¨, âè îòðèìà¹òå ïîâiäîìëåííÿ ïðî ïîìèë-êó. Òàêå ìîæå ñòàòèñÿ, íàïðèêëàä, ÿêùî iñíó¹ óçàãàëüíåííÿ âiä êëàñó A äî êëàñó B, à âèíàìàãà¹òüñÿ ñòâîðèòè iíøå óçàãàëüíåííÿ âiä êëàñó B äî êëàñó A.

Ïiñëÿ íàâåäåííÿ âêàçiâíèêà ìèøi íà àñîöiàöiþ i êëàöàííÿ ïðàâîþ êíîïêîþ ìèøi áóäå ïî-êàçàíî êîíòåêñòíå ìåíþ ç ïóíêòàìè äié, ÿêi âè ìîæåòå çàñòîñóâàòè äî àñîöiàöi¨. ßêùî âàìïîòðiáíî âèëó÷èòè àñîöiàöiþ, îáåðiòü ó êîíòåêñòíîìó ìåíþ ïóíêò Âèëó÷èòè. Êðiì òîãî, âèìîæåòå îáðàòè ïóíêò ìåíþ Âëàñòèâîñòi, à ïîòiì, çàëåæíî âiä òèïó àñîöiàöi¨, çìiíèòè òàêiàòðèáóòè, ÿê ðîëi i ÷èñëåííiñòü.

3.5.5.1 Òî÷êè ÿêîðiâ

Òèïîâî, àñîöiàöi¨ ìàëþþòüñÿ ÿê ïðÿìi ëiíi¨, ùî ïîâ'ÿçóþòü ìiæ ñîáîþ äâà îá'¹êòè íà äiàãðàìi.

Âè ìîæåòå äîäàòè òî÷êè ÿêîðiâ, ó ÿêèõ àñîöiàöi¨ âèãèíàòèìóòüñÿ, ïîäâiéíèì êëàöàííÿì ëi-âîþ êíîïêîþ ìèøi ó ïîòðiáíié òî÷öi ëiíi¨ àñîöiàöi¨. Òàêà äiÿ äîäàñòü òî÷êó ÿêîðÿ (ÿêùî áóäåâèäiëåíî àñîöiàöiþ, òî÷êó ÿêîðÿ áóäå ïîêàçàíî ñèíüîþ òî÷êîþ), ÿêó ìîæíà áóäå ïåðåñóíóòè,ùîá íàäàòè àñîöiàöi¨ ïîòðiáíî¨ ôîðìè.

ßêùî âàì ïîòðiáíî áóäå âèëó÷èòè òî÷êó ÿêîðÿ, ïðîñòî íàâåäiòü íà íå¨ âêàçiâíèê ìèøi i ùåðàç äâi÷i êëàöíiòü ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi

Ïàì'ÿòàéòå, ùî ¹äèíèì ñïîñîáîì, ó ÿêèé ìîæíà çìiíèòè âëàñòèâîñòi àñîöiàöi¨, ¹ êîíòåêñòíåìåíþ. ßêùî âè ñïðîáó¹òå âiäêðèòè âiêíî âëàñòèâîñòåé ïîäâiéíèì êëàöàííÿì, ÿê öå ðîáèòüñÿäëÿ iíøèõ îá'¹êòiâ UML, çàìiñòü âiêíà íà äiàãðàìó áóäå äîäàíî òî÷êó ÿêîðÿ.

3.5.6 Íîòàòêè, òåêñò i áëîêè

Íîòàòêè, ðÿäêè òåêñòó i áëîêè ¹ åëåìåíòàìè, ÿêi ìîæíà äîäàòè äî äiàãðàìè áóäü-ÿêîãîòèïó. Âîíè íå ìàþòü ñåìàíòè÷íîãî çíà÷åííÿ, àëå äóæå êîðèñíi, ÿêùî âàì ïîòðiáíî äîäàòèêîìåíòàð àáî ïîÿñíåííÿ, ÿêå çðîáèòü âàøó äiàãðàìó çðîçóìiëiøîþ.

Ùîá äîäàòè íîòàòêó àáî ðÿäîê òåêñòó, îáåðiòü âiäïîâiäíèé iíñòðóìåíò íà ðîáî÷ié ïàíåëiiíñòðóìåíòiâ, à ïîòiì íàâåäiòü âêàçiâíèê ìèøi íà ìiñöå äiàãðàìè, êóäè âè áàæà¹òå äîäàòèâàø êîìåíòàð, i îäèí ðàç êëàöíiòü ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi. Çìiíèòè òåêñò åëåìåíòà ìîæíà çàäîïîìîãîþ âëàñòèâîñòåé åëåìåíòà ó êîíòåêñòíîìó ìåíþ àáî, ó âèïàäêó íîòàòîê, ïîäâiéíîãîêëàöàííÿ ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi íà åëåìåíòi.

28


3.5.6.1 ßêîði

ßêîði âèêîðèñòîâóþòü äëÿ ïðèâ'ÿçêè òåêñòîâî¨ íîòàòêè äî iíøîãî åëåìåíòà UML. Íàïðè-êëàä, çàçâè÷àé òåêñòîâó íîòàòêó âèêîðèñòîâóþòü äëÿ ïîÿñíåííÿ àáî êîìåíòóâàííÿ êëàñóàáî îêðåìî¨ àñîöiàöi¨, ó òàêèõ âèïàäêàõ âè ìîæåòå ñêîðèñòàòèñÿ ÿêîðåì, ùîá ïiäêðåñëèòè,ùî íîòàòêà ¾ñòîñó¹òüñÿ¿ ïåâíîãî åëåìåíòà.

Ùîá äîäàòè ÿêið ìiæ íîòàòêîþ i iíøèì åëåìåíòîì UML, ñêîðèñòàéòåñÿ iíñòðóìåíòîì ÿêîðÿç ðîáî÷î¨ ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ. Ñïî÷àòêó âàì ñëiä êëàöíóòè ëiâîþ êíîïêîþ ìèøi íà íîòàòöi,à ïîòiì íà åëåìåíòi UML, ç ÿêèì âè áàæà¹òå ïîâ'ÿçàòè íîòàòêó.

29


Ðîçäië 4

Iìïîðòóâàííÿ òà ñòâîðåííÿ êîäó

Umbrello UML Modeller ¹ iíñòðóìåíòîì äëÿ ìîäåëþâàííÿ çà äîïîìîãîþ UML, à îòæå éîãîîñíîâíèì ïðèçíà÷åííÿì ¹ äîïîìîãòè âàì ó àíàëiçi i ðîçðîáöi âàøèõ ñèñòåì. Êðiì òîãî, äëÿñòâîðåííÿ ìiñòêà ìiæ âàøèìè ðîçðîáêàìè i ¨õ ðåàëiçàöiÿìè Umbrello UML Modeller íàäà¹âàì çìîãó ñòâîðþâàòè ïî÷àòêîâi êîäè ïðîãðàì ðiçíèìè ìîâàìè ïðîãðàìóâàííÿ. ßêùî âèçàáàæà¹òå ïî÷àòè âèêîðèñòàííÿ UML ó âæå ñòâîðåíîìó ïðîåêòi C++, Umbrello UMLModellerìîæå äîïîìîãòè âàì ñòâîðèòè ìîäåëü âàøî¨ ñèñòåìè çà ïî÷àòêîâèìè êîäàìè øëÿõîì àíàëiçóâàøîãî ïî÷àòêîâîãî êîäó òà iìïîðòóâàííÿ çíàéäåíèõ ó íüîìó êëàñiâ.

4.1 Ñòâîðåííÿ êîäó

Umbrello UML Modeller ìîæå ñòâîðþâàòè ïî÷àòêîâi êîäè ðiçíèìè ìîâàìè ïðîãðàìóâàííÿ íàîñíîâi âàøî¨ ìîäåëi UML, öå äîïîìîæå âàì ðîçïî÷àòè ðåàëiçàöiþ âàøîãî ïðîåêòó. Ñòâîðåíèéêîä ñêëàäàòèìåòüñÿ ç îãîëîøåíü êëàñiâ ç ¨õ ìåòîäàìè òà àòðèáóòàìè, îòæå âàì çàëèøèòüñÿëèøå ¾çàïîâíèòè ïîðîæíi ìiñöÿ¿ ðåàëiçàöi¹þ äié, ïåðåäáà÷åíèõ ó âàøèõ êëàñàõ.

Ó âåðñi¨ Umbrello UML Modeller 2 ðåàëiçîâàíî ïiäòðèìêó ñòâîðåííÿ êîäó äëÿ ìîâ ïðîãðàìó-âàííÿ ActionScript, Ada, C++, C#, D, IDL, Java�, JavaScript, MySQL òà Pascal.

4.1.1 ßê ñòâîðèòè êîä

Äëÿ òîãî, ùîá ñòâîðèòè çà äîïîìîãîþ Umbrello UML Modeller ïî÷àòêîâi êîäè, âàì ñïåðøóñëiä ñòâîðèòè àáî çàâàíòàæèòè ìîäåëü, ó ÿêié ìiñòèòèìåòüñÿ ïðèíàéìíi îäèí êëàñ. Êîëèâàøà ìîäåëü áóäå ãîòîâà äëÿ ñòâîðåííÿ êîäó, îáåðiòü ïóíêò Ìàéñòåð ñòâîðåííÿ êîäó çìåíþ Êîä, ùîá çàïóñòèòè ìàéñòåð, çà äîïîìîãîþ ÿêîãî âè çìîæåòå ïðîéòè âñiìà êðîêàìèïðîöåñó ñòâîðåííÿ êîäó.

Ïåðøèì êðîêîì áóäå âèáið êëàñiâ, äëÿ ÿêèõ âè áàæà¹òå ñòâîðèòè ïî÷àòêîâi êîäè. Òèïîâî,áóäå îáðàíî âñi êëàñè âàøî¨ ìîäåëi, âè çìîæåòå âèëó÷èòè òi ç íèõ, äëÿ ÿêèõ ñòâîðþâàòèêîä íå ïîòðiáíî, ïåðåñóâàííÿì âiäïîâiäíèõ çàïèñiâ äî ñïèñêó, ðîçòàøîâàíîãî ó ëiâié ÷àñòèíiâiêíà.Íà íàñòóïíîìó êðîöi ìàéñòåð íàäàñòü âàì çìîãó çìiíèòè ïàðàìåòðè, ÿêi áóäå âèêîðèñòàíîiíñòðóìåíòîì ñòâîðåííÿ êîäó ïiä ÷àñ çàïèñó âàøîãî êîäó. Ìîæíà çìiíèòè òàêi ïàðàìåòðè:

30


Ïàðàìåòðè ñòâîðåííÿ êîäó ó Umbrello UML Modeller

4.1.1.1 Ïàðàìåòðè ñòâîðåííÿ

4.1.1.1.1 Äîêëàäíiñòü êîìåíòàðiâ

Çà äîïîìîãîþ ïàðàìåòðà Çàïèñóâàòè êîìåíòàði äîêóìåíòàöi¨, íàâiòü ÿêùî åëåìåíòèïîðîæíi ìîæíà íàêàçàòè çàñîáó ñòâîðåííÿ êîäó çàïèñàòè êîìåíòàði ó ñòèëi /** òðó-ëÿ-ëÿ*/, íàâiòü ÿêùî áëîêè êîìåíòàðÿ ¹ ïîðîæíiìè. ßêùî âè äîäàâàëè äîêóìåíòàöiþ äî âàøèõêëàñiâ, ìåòîäi àáî àòðèáóòiâ âàøî¨ ìîäåëi, çàñiá ñòâîðåííÿ êîäó çàïèøå öi êîìåíòàði ó âè-ãëÿäi äîêóìåíòàöi¨ Doxygen áåçâiäíîñíî äî òîãî, ÷è ïîçíà÷èòå âè öåé ïàðàìåòð, àëå, ÿêùîâè ïîçíà÷èòå öåé ïóíêò Umbrello UML Modeller çàïèøå áëîêè êîìåíòàðiâ äëÿ âñiõ êëàñiâ,ìåòîäiâ òà àòðèáóòiâ, íàâiòü ÿêùî ó ñàìié ìîäåëi äîêóìåíòàöi¨ íå áóëî, ó îñòàííüîìó âèïàä-êó âàì ñëiä áóäå âèêîíàòè äîêóìåíòóâàííÿ âàøèõ êëàñiâ áåçïîñåðåäíüî ó ïî÷àòêîâèõ êîäàõïðîãðàìè.

Ïîçíà÷åííÿ ïóíêòó Çàïèñóâàòè êîìåíòàði ó ðîçäiëè, íàâiòü ÿêùî ðîçäië ïîðîæíiéïðèçâåäå äî òîãî, ùî Umbrello UML Modeller çàïèøå êîìåíòàði äî êîäó ïðîãðàìè äëÿ âiä-îêðåìëåííÿ ðiçíèõ ðîçäiëiâ êëàñó, íàïðèêëàä ¾ïóáëi÷íèõ (public) ìåòîäiâ¿ àáî ¾Àòðèáóòiâ¿ïåðåä âiäïîâiäíèìè ðîçäiëàìè. ßêùî âè ïîçíà÷èòå öåé ïóíêò, Umbrello UML Modeller çàïè-øå êîìåíòàði äëÿ âñiõ ðîçäiëiâ êëàñó, íàâiòü ÿêùî ðîçäië ¹ ïîðîæíiì. Íàïðèêëàä, ïðîãðàìàçàïèøå êîìåíòàð çi ñëîâàìè ¾protected methods¿ (çàõèùåíi ìåòîäè), íàâiòü ÿêùî ó âàøîìóêëàñi íåìà¹ çàõèùåíèõ ìåòîäiâ.

4.1.1.1.2 Òåêè

Çàïèñàòè âñi ñòâîðåíi ôàéëè â òåêó:. Òóò âàì ñëiä îáðàòè òåêó, äî ÿêî¨ Umbrello UMLModeller ìà¹ çàïèñàòè ñòâîðåíi êîäè ïðîãðàìè.

Çà äîïîìîãîþ ïóíêòó Âêëþ÷àòè ôàéëè çàãîëîâêiâ ç òåêè: âè ìîæåòå âñòàâèòè çàãîëîâêèíà ïî÷àòîê êîæíîãî çi ñòâîðåíèõ ôàéëiâ. Ôàéëè çàãîëîâêiâ ìîæóòü ìiñòèòè âiäîìîñòi ïðîàâòîðñüêi ïðàâà àáî ëiöåíçóâàííÿ ïðîãðàìè, à òàêîæ çìiííi, ÿêi ìà¹ áóòè îá÷èñëåíî ïiä÷àñ ñòâîðåííÿ. Ùîá äiçíàòèñÿ, ÿêèì ÷èíîì ìîæíà ñêîðèñòàòèñÿ öèìè çìiííèìè äëÿ çàìiíèâàøîãî iìåíi àáî ïîòî÷íî¨ äàòè ïiä ÷àñ ñòâîðåííÿ ôàéëiâ, âè ìîæåòå ïåðåãëÿíóòè ôàéëèøàáëîíiâ çàãîëîâêiâ, ÿêi ïîñòà÷àþòüñÿ ðàçîì ç Umbrello UML Modeller.

31


4.1.1.1.3 Ïðàâèëà ïåðåçàïèñó

Çà äîïîìîãîþ öüîãî ïóíêòó ìîæíà âèçíà÷èòè ïîâåäiíêó Umbrello UML Modeller, ÿêùî ïðî-ãðàìà âèÿâèòü, ùî ôàéë, ÿêèé âîíà áàæà¹ ñòâîðèòè âæå iñíó¹ ó òåöi ïðèçíà÷åííÿ. UmbrelloUML Modeller íå ìîæå çìiíþâàòè âæå iñíóþ÷èõ ôàéëiâ êîäó, îòæå âàì çàëèøà¹òüñÿ îáðàòèìiæ ïåðåçàïèñîì iñíóþ÷îãî ôàéëà, ïðîïóñêîì ñòâîðåííÿ öüîãî îêðåìîãî ôàéëà àáî íàäàííÿìäîçâîëó Umbrello UML Modeller íà ñòâîðåííÿ ôàéëà ç iíøîþ íàçâîþ, ÿêó îáåðå ïðîãðàìà.ßêùî âè âèêîðèñòà¹òå âàðiàíò ç iíøîþ íàçâîþ, Umbrello UML Modeller äîäàñòü ïåâíèé ñó-ôiêñ äî íàçâè ôàéëà.

4.1.1.1.4 Ìîâà

Òèïîâî, Umbrello UML Modeller ñòâîðèòü êîä ìîâîþ ïðîãðàìóâàííÿ, ÿêó âè îáðàëè ÿê àêòèâ-íó ìîâó, àëå ó ìàéñòði ñòâîðåííÿ êîäó âè ìîæåòå çìiíèòè öåé âèáið i îáðàòè iíøó ìîâó.

4.1.1.2 Ñòâîðåííÿ çà äîïîìîãîþ ìàéñòðà ñòâîðåííÿ

Íà òðåòüîìó i îñòàííüîìó êðîöi ìàéñòåð ïîêàæå âàì ñòàí ïðîöåñó ñòâîðåííÿ êîäó. Âàìçàëèøèòüñÿ ëèøå íàòèñíóòè êíîïêó ¾Ñòâîðèòè¿, ùîá ïðîãðàìà ñòâîðèëà ïîòðiáíi âàì êëàñè.

Ïàì'ÿòàéòå, ùî ïàðàìåòðè, ÿêi âè îáåðåòå ïiä ÷àñ ñòâîðåííÿ êîäó çà äîïîìîãîþ ìàé-ñòðà, áóäóòü ÷èííèìè ëèøå ïiä ÷àñ ïîòî÷íîãî ñåàíñó ñòâîðåííÿ êîäó. Ïiñëÿ íàñòóïíîãîçàïóñêó ìàéñòðà âàì çíîâó ïîòðiáíî áóäå îáèðàòè çíà÷åííÿ öèõ ïàðàìåòðiâ (àäðåñó âà-øî¨ òåêè ç çàãîëîâêàìè, ïðàâèëà ïåðåçàïèñó òîùî). Âñòàíîâèòè òèïîâi çíà÷åííÿ, ÿêi âè-êîðèñòîâóâàòèìå Umbrello UML Modeller ìîæíà ó ðîçäiëi Ñòâîðåííÿ êîäó ïàðàìåòðiâUmbrello UML Modeller, âiêíî ÿêèõ ìîæíà âiäêðèòè çà äîïîìîãîþ ïóíêòó ìåíþ Ïàðàìåòðè→Íàëàøòóâàòè Umbrello UML Modeller...

ßêùî âè âêàçàëè íàëåæíi çíà÷åííÿ ïàðàìåòðiâ ñòâîðåííÿ êîäó i áàæà¹òå îäðàçó ïåðåéòèäî ñòâîðåííÿ êîäó áåç âèêîðèñòàííÿ ìàéñòðà, âè ìîæåòå îáðàòè ïóíêò Ñòâîðèòè âåñüêîä ç ìåíþ Êîä. Ïðîãðàìà ñòâîðèòü êîä äëÿ âñiõ êëàñiâ ó âàøié ìîäåëi íà îñíîâi ïîòî÷íèõïàðàìåòðiâ (çîêðåìà çíà÷åíü òåêè âèâîäó äàíèõ i ïðàâèë ïåðåçàïèñó, îòæå áóäüòå îáåðåæíi).

4.2 Iìïîðòóâàííÿ êîäó

Umbrello UMLModeller ìîæå iìïîðòóâàòè êîä ç âæå ñòâîðåíèõ âàìè ïðîåêòiâ, ùîá äîïîìîãòèâàì ó ïîáóäîâi ìîäåëi âàøèõ ñèñòåì. Ó âåðñi¨ Umbrello UML Modeller 2 ðåàëiçîâàíî ïiäòðèìêóêîäó ìîâàìè ïðîãðàìóâàííÿ ActionScript, Ada, C++, C#, D, IDL, Java�, Javascript, MySQLòà Pascal.Ùîá iìïîðòóâàòè êëàñè äî ìîäåëi, ñêîðèñòàéòåñÿ ïóíêòîì Ìàéñòåð iìïîðòóâàííÿ êëà-ñiâ... ç ìåíþÊîä. Ó äiàëîãîâîìó âiêíi âèáîðó ôàéëiâ îáåðiòü ôàéëè, ó ÿêèõ ìiñòÿòüñÿ âèçíà-÷åííÿ êëàñiâ C++, à ïîòiì íàòèñíiòü êíîïêó Äàëi > òà Ïî÷àòè iìïîðòóâàííÿ. Âêàçàíiêëàñè áóäå iìïîðòîâàíî, ¨õíi çàïèñè ñòàíóòü ÷àñòèíîþ âàøî¨ ìîäåëi, âè ïîáà÷èòå ¨õ ó ïå-ðåãëÿäi äåðåâîì. Ïàì'ÿòàéòå, ùî Umbrello UML Modeller íå ñòâîðþâàòèìå íiÿêî¨ äiàãðàìèäëÿ ïîêàçó âàøèõ êëàñiâ, ¨õ áóäå ëèøå iìïîðòîâàíî äëÿ âàøî¨ ìîäåëi, à ïiçíiøå âè çìîæåòåñêîðèñòàòèñÿ íèìè äëÿ áóäü-ÿêî¨ áàæàíî¨ äiàãðàìè.

32


Ìåíþ äëÿ iìïîðòóâàííÿ âèõiäíèõ êîäiâ ó Umbrello UML Modeller

33


Ðîçäië 5

Iíøi ìîæëèâîñòi

5.1 Iíøi ìîæëèâîñòi Umbrello UML Modeller

Ó öié ãëàâi áóäå êîðîòêî ðîçãëÿíóòî äåÿêi iíøi ìîæëèâîñòi, ÿêi ïðîïîíó¹ âàì Umbrello UMLModeller.

5.1.1 Êîïiþâàííÿ îá'¹êòiâ ó âèãëÿäi çîáðàæåíü PNG

Îêðiì çâè÷àéíèõ ôóíêöiîíàëüíèõ ìîæëèâîñòåé êîïiþâàííÿ, âèðiçàííÿ i âñòàâêè, ïðàöåçäà-òíîñòi ÿêèõ âè ìîæåòå î÷iêóâàòè äëÿ îá'¹êòiâ ðiçíèõ äiàãðàì, Umbrello UML Modeller ìîæåêîïiþâàòè îá'¹êòè ó âèãëÿäi çîáðàæåíü PNG òàê, ùîá âè ìîãëè âñòàâèòè öi çîáðàæåííÿ äîáóäü-ÿêîãî iíøîãî òèïó äîêóìåíòà. Äëÿ òîãî, ùîá ñêîðèñòàòèñÿ öi¹þ ìîæëèâiñòþ, âàì íå ïî-òðiáíî âèêîíóâàòè íiÿêèõ äîäàòêîâèõ íàëàøòóâàíü, ïðîñòî îáåðiòü îá'¹êò íà äiàãðàìi (Êëàñ,Îá'¹êò äi¨ òîùî) i ñêîïiþéòå éîãî (çà äîïîìîãîþ êîìáiíàöi¨ êëàâiø Ctrl-C àáî ïóíêòó ìå-íþ), à ïîòiì âiäêðèéòå äîêóìåíò Calligra Words (àáî áóäü-ÿêî¨ iíøî¨ ïðîãðàìè, ó ÿêié iñíó¹ìîæëèâiñòü âñòàâêè çîáðàæåíü) i îáåðiòü ïóíêò ìåíþ Âñòàâèòè. Öå ÷óäîâà ìîæëèâiñòü äëÿåêñïîðòó ÷àñòèí âàøî¨ äiàãðàìè ó âèãëÿäi ïðîñòèõ çîáðàæåíü.

5.1.2 Åêñïîðòóâàííÿ äî çîáðàæåííÿ

Êðiì òîãî, âè ìîæåòå åêñïîðòóâàòè ÿê çîáðàæåííÿ öiëó äiàãðàìó. �äèíà ði÷, ÿêó âàì áóäåïîòðiáíî çðîáèòè, öå îáðàòè äiàãðàìó, ÿêó âè áàæà¹òå åêñïîðòóâàòè, à ïîòiì ñêîðèñòàòèñÿïóíêòîì Åêñïîðòóâàòè ÿê çîáðàæåííÿ... ç ìåíþ Äiàãðàìà.

5.1.3 Äðóê

Umbrello UML Modeller íàäà¹ âàì çìîãó äðóêóâàòè îêðåìi äiàãðàìè. Íàòèñíiòü êíîïêó Äðó-êóâàòè íà ïàíåëi iíñòðóìåíòiâ ïðîãðàìè àáî ñêîðèñòàéòåñÿ ïóíêòîì Äðóêóâàòè ç ìåíþÔàéë. Ó âiäïîâiäü ïðîãðàìà âiäêðè¹ ñòàíäàðòíå äiàëîãîâå âiêíî íàëàøòóâàííÿ äðóêó KDE,çà éîãî äîïîìîãîþ âè çìîæåòå íàäðóêóâàòè âàøó äiàãðàìó.

5.1.4 Ëîãi÷íi òåêè

Äëÿ ïîêðàùåííÿ âïîðÿäêóâàííÿ âàøî¨ ìîäåëi, îñîáëèâî, ÿêùî öå ìîäåëü âåëèêîãî ïðîåêòó,âè ìîæåòå ñòâîðèòè ëîãi÷íi òåêè íà ïàíåëi ïåðåãëÿäó äåðåâîì. Ïðîñòî ñêîðèñòàéòåñÿ ïóíêòîìêîíòåêñòíîãî ìåíþ Ñòâîðèòè→Òåêà òèïîâèõ òåê íà ïàíåëi ïåðåãëÿäó äåðåâîì, ùîá ñòâî-ðèòè öi ëîãi÷íi òåêè. Âè òàêîæ ìîæåòå ñòâîðþâàòè ïiäòåêè i ïåðåñóâàòè ìiæ íèìè îá'¹êòèïåðåòÿãóâàííÿì ïîçíà÷êè îá'¹êòà ç îäíi¹¨ òåêè ç íàñòóïíèì ñêèäàííÿì ¨¨ äî iíøî¨ òåêè.

34


Âïîðÿäêóâàííÿ ìîäåëi çà ëîãi÷íèìè òåêàìè ó Umbrello UML Modeller

35


Ðîçäië 6

Àâòîðè òà iñòîðiÿ ïðîãðàìè

Öåé ïðîåêò áóëî ðîçïî÷àòî Ïàóëåì Ãåíñãåíîì ó ðàìêàõ îäíîãî ç éîãî óíiâåðñèòåòñüêèõ ïðî-åêòiâ. Ïåðøîþ íàçâîþ ïðîãðàìè áóëà íàçâà UML Modeller. Ðîçðîáêà âñiõ ÷àñòèí ïðîãðàìèçäiéñíþâàëàñÿ Ïàóëåì äî êiíöÿ 2001 ðîêó, êîëè áóëî âèïóùåíî âåðñiþ 1.0 ïðîãðàìè.

Âåðñiÿ 1.0 âæå áóëà äîñòàòíüî ôóíêöiîíàëüíîþ, àëå ïiñëÿ ðîçãëÿäó ïðîåêòó ó óíiâåðñèòåòiÏàóëÿ, äî ïðîåêòó çìîãëè äîëó÷èòèñÿ iíøi ðîçðîáíèêè, ÿêi çðîáèëè çíà÷íèé âíåñîê äî UMLModeller, çîêðåìà, ïåðåõiä ç áiíàðíîãî ôîðìàòó ôàéëiâ íà ôàéëè XML, ïiäòðèìêó áiëüøî¨êiëüêîñòi òèïiâ äiàãðàì UML, ñòâîðåííÿ êîäó òà iìïîðò êîäó òà áàãàòî iíøèõ óäîñêîíàëåíü.

Ïàóëü ïiøîâ ç êîìàíäè ðîçðîáíèêiâ âëiòêó 2002 ðîêó, àëå îñêiëüêè ïðîãðàìà ¹ âiëüíèì i âiä-êðèòèì ïðîãðàìíèì çàáåçïå÷åííÿì, ðîçðîáêó áóëî ïðîäîâæåíî, ïðîãðàìà âäîñêîíàëþâàëàñÿi ðîçâèâàëàñÿ, ¨¨ ïiäòðèìóâàëà ãðóïà ðîçðîáíèêiâ ç ðiçíèõ ÷àñòèí ñâiòó. Ó âåðåñíi 2002 ðîêóíàçâó ïðîåêòó áóëî çìiíåíî ç UML Modeller íà Umbrello UML Modeller. Äëÿ çìiíè íàçâè áóëîäåêiëüêà ïðè÷èí, íàéâàæëèâiøîþ ç íèõ áóëî òå, ùî ¾uml¿ � ó òîìó ñåíñi, ó ÿêîìó âií âiäî-ìèé áàãàòüîì � áóâ çàíàäòî çàãàëüíèì äëÿ íàçâè, i öå ñïðè÷èíèëî ïðîáëåìè ç äîäàâàííÿìïðîãðàìè äî äåÿêèõ äèñòðèáóòèâiâ. Iíøîþ âàæëèâîþ ïðè÷èíîþ áóëî òå, ùî ðîçðîáíèêàìçäàëîñÿ, ùî Umbrello ¹ íàáàãàòî êðàùîþ íàçâîþ.

Äèñêóñiÿ ç ïðèâîäó ðîçðîáêè Umbrello UML Modeller, à òàêîæ îáãîâîðåííÿ íàïðÿìêiâ, ó ÿêèõïðîãðàì ðîçâèâàòèìåòüñÿ ó íàñòóïíèõ âåðñiÿõ, âiäêðèòà äëÿ áóäü-ÿêèõ äóìîê. Öå îáãîâîðå-ííÿ òðèâà¹ ó ìåðåæi Iíòåðíåò. ßêùî âè ìà¹òå íàìið çðîáèòè âíåñîê äî ïðîåêòó, áóäü ëàñêà,íå âàãàéòåñÿ i çâ'ÿæiòüñÿ ç ðîçðîáíèêàìè. Iñíó¹ áàãàòî ñïîñîáiâ, ó ÿêi âè ìîæåòå äîïîìîãòèðîçâèòêó Umbrello UML Modeller:

� Ïîâiäîìëÿòè ïðî âàäè àáî ïðîïîíóâàòè ïîêðàùåííÿ

� Âèïðàâëÿòè âàäè i äîäàâàòè ìîæëèâîñòi

� Íàïèñàòè ãàðíó äîêóìåíòàöiþ àáî ïåðåêëàä iíøèìè ìîâàìè.

� Íó, i çâè÷àéíî æ,... ïèñàòè ïðîãðàìó ðàçîì ç íàìè!

ßê âè áà÷èòå, iñíó¹ äåêiëüêà øëÿõiâ çðîáèòè ñâié âíåñîê äî ïðîãðàìè. Âñi öi øëÿõè ¹ äóæåâàæëèâèìè, àâòîðè çàïðîøóþòü âñiõ âçÿòè ó÷àñòü ó ïîêðàùåííi ïðîãðàìè.

Çâ'ÿçàòèñÿ ç ðîçðîáíèêàìè Umbrello UML Modeller ìîæíà çà äîïîìîãîþ àäðåñè åëåêòðîííî¨ïîøòè [email protected].

36

mailto:[email protected]


Ðîçäië 7

Àâòîðñüêi ïðàâà

Àâòîðñüêi ïðàâà íà ïðîãðàìó íàëåæàòü Paul Hensgen, ©2001

Àâòîðñüêi ïðàâà íà ïðîãðàìó íàëåæàòü àâòîðàì Umbrello UML Modeller, 2002�2014.

Öåé äîêóìåíò ïîøèðþ¹òüñÿ çà óìîâ äîòðèìàííÿ GNU Free Documentation License.

Öÿ ïðîãðàìà ïîøèðþ¹òüñÿ çà óìîâ äîòðèìàííÿ GNU General Public License.

37

common/fdl-license.html

common/gpl-translated.html

Підручник з Umbrello UML Modeller - docs.kde.org · Umbrello UML Modeller ëèøå ïðîñÿòü âàñ ïîâiäîìëÿòè ïðî áóäü-ÿêi âàäè, ïðîáëåìè

Documents