พื้นฐานทางสรีรวิทยาของพฤติกรรม Present2

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาของพื้ฤติ กรีรีม

อาจารีย� ดรี.อารียา ผลธั�ญญาและคณาจารีย�จ ติวิ ทยา

สาขาจ ติวิ ทยา คณะมน"ษยศาสติรี� มหาวิ ทยาล�ยเชี�ยงใหม)

พื้ฤติ กรีรีมของมน"ษย�อ�นเป็+นพื้��นฐานทางจ ติวิ ทยาจ,านวินมากม�ควิามเก�-ยวิข.องก�บพื้��น

ฐานทางสรี�รีวิ ทยา

จ ติวิ ทยาและสรี�รีวิ ทยาการมี�ความีร� พื้��นฐานเก��ยวก�บกระบวนการทาง

สร�รว�ทยาท�าให้สามีารถเข้าใจพื้ฤติ�กรรมีบางอย"างข้องมีน#ษย%

น�กสรี�รีวิ ทยา : อวิ�ยวิะติ)างๆของรี)างกายน��นท,างานอย)างไรี

น�กจ ติวิ ทยา : เน.นการีศ2กษาพื้ฤติ กรีรีมซึ่2-งเก ดจากการีท,างานของรีะบบติ)างๆของรี)างกายโดยรีวิม

น�กจ ติวิ ทยาเน.นศ2กษาพื้ฤติ กรีรีมอ�นเก ดจากท��งการีท,างานของรี)างกายและจ ติใจ

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม ม"มมองป็รีะสาทสรี�รีวิ ทยา

(Neurophysiology)

1) Receptors in your skin detect a stimulus

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม

2) The impulse is carried by SENSORY NEURONES to the spinal cord

ม"มมองป็รีะสาทสรี�รีวิ ทยา (Neurophysiology)

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม

3) Here another sensory neurone carries the signal to the brain

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม 4) The brain

decides to move away the hand

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม

5) This impulse is sent by MOTOR NEURONES to the hand muscles (the effectors) via the spinal cord…

ม"มมองป็รีะสาทสรี�รีวิ ทยา (Neurophysiology)

พื้��นฐานทางสรี�รีวิ ทยาในการีเก ดพื้ฤติ กรีรีม

6) Which then moves the hand away

From www.monkseaton.org.uk

กลไกรี�บส -งเรี.า

ป็ฏิ ก รี ยาสะท.อนอย)างง)าย (Simple Reflex Action)

กรีะบวินการีเก ดพื้ฤติ กรีรีมท�-ง)ายและรีวิดเรี6วิ1. Receptor ถู8กกรีะติ".น

2. กรีะแสป็รีะสาทถู8กส)งไป็ติามกลไกเชี�-อมโยง

3 .ม�การีติอบสนองของกล.ามเน��อ Reflex เก ดข2�นภายในเศษส)วินของวิ นาท�

สมองไม)ได.เข.ามาเก�-ยวิข.องโดยติรีง

ข��นแรีก : เข้&มีกระติ#นกลไกร�บส��งเรา ท��เร�ยกว"า ติ�วิ

รี�บ (Receptors)

ข��นสอง : กระแสประสาทถ�กส"งไปติามี

กลไกเชื่��อมีโยง

ข��นส"ดท.าย : กระแสประสาทส��งงานส"งไปติามีกลไกเชื่��อมีโยง ใน

ท��ส#ดก&ถ/งกลไกแสดงปฏิ�ก�ร�ยาค�อ การติอบสนองข้องกลามีเน��อท��แข้นเป1นการด/งมี�อออกจากส��งเรา

กลไกแสดงป็ฏิ ก รี ยาพื้ฤติ กรีรีมหรี�อการีแสดงออกท�-เรีาส�งเกติได.ของคนๆหน2-งน��นอาจเก ด

ข2�นจากกลไกการีท,างานของ

กล.ามเน��อ ติ)อม

กล.ามเน��อ (Muscles)กล.ามเน��อในรี)างกายมน"ษย�ม� 3

ชีน ด ค�อ 1. กล.ามเน��อลาย (Striated or Skeletal Muscles)

2. กล.ามเน��อเรี�ยบ (Smooth or Unstriated Muscles)

3. กล.ามเน��อห�วิใจ (Cardiac Muscle)

1. 1. กล.ามเน��อลาย กล.ามเน��อลาย (Striated or (Striated or Skeletal Muscles) Skeletal Muscles)

การติอบสนอง เชื่"น เคล��อนไห้วข้องเราน��นเก�ดข้/�นจากการห้ด - คลายติ�วข้องกลามีเน��อลาย

เป1นมี�ดท��มี�เอ&นย/ดติ�ดก�บกระด�กเพื้��อเคล��อนไห้ว มี�ประมีาณ 7000 มี�ด

กลามีเน��อลายท�างานเป1นกลามีเน��อท��ท�างานติามีเจตินาห้ร�อกลามีเน��อท��อย8)ภายใติ.อ,านาจของจ ติใจ (Voluntary Muscles)

2. กล.ามเน��อเรี�ยบ (Smooth or Unstriated Muscles)อว�ยวะภายในข้องร"างกายกลามีเน��อเร�ยบท�างานโดยการห้ดติ�ว และมี�การ

คลายติ�ว เรีาไม)สามารีถูควิบค"มท,างานของกล.ามเน��อ

เรี�ยบได.จ2งเรี�ยกวิ)า กล.ามเน��อท�-อย8)นอกอ,านาจจ ติใจ (Involuntary Muscles )

3. กล.ามเน��อห�วิใจ (Cardiac Muscle)เป1นกลามีเน��อท��มี�เสนใยคลายกลามีเน��อลายกล.ามเน��อลายติ)างจากกล.ามเน��อห�วิใจกลามีเน��อห้�วใจสามีารถท�างานไดเองเป็+นกล.าม

เน��อท�-อย8)นอกอ,านาจจ ติใจ (Involuntary Muscles)

การท�างานข้องห้�วใจ : ส�บฉี�ดเล�อดไปเล��ยงท��วร"างกายทางเสนเล�อด

ติ)อม (Glands)เซึ่ลล�พื้ เศษ

หดติ�วิ ข�บสารีเคม�ออกมาส8)อวิ�ยวิะเป็:าหมายในรี)างกาย

ติ)อมม�ท)อ ติ)อมไรี.ท)อ

1. ติ)อมม�ท)อ (Duct Glands)เป็+นติ)อมท�-ม�ท)อส,าหรี�บส)งสารีเคม�ท�-ข�บออก

มา ได.แก) ติ)อมน,�าลายในป็ากติ)อมน,�าย)อย ติ)อมน,�าติา ติ)อมเพื้ศ (ผล ติไข)หรี�อเชี��อติ�วิผ8.)

1. ติ)อมม�ท)อ (Duct Glands)ติ)อมม�ท)อเป็+นกล")มก.อนอย8)ใกล.ไติ หน.าท�-. . .ติ)อมเหง�-อ หน.าท�-. . . .

2. ติ)อมไรี.ท)อ (Ductless Glands or Endocrine Glands )

รีะบบติ)อมไรี.ท)อม�บทบาทส,าค�ญในการีคงสภาพื้ควิามคงท�-ของส -งแวิดล.อมภายในรี)างกายโดยเฉพื้าะสารีเคม�

ติ)อมไรี.ท)อสรี.างสารีเคม� : ฮอรี�โมน (Hormones)

ฮอรี�โมนจะถู8กข�บเข.าส8)กรีะแสเล�อดหรี�อรีะบบน,�าเหล�องโดยติรีงไม)ม�ท)อส)ง

ติ)อมไรี.ท)อท�-ม�ควิามส,าค�ญทางจ ติวิ ทยามากม� 2 ติ)อม ค�อ ติ)อมใติ.สมองและติ)อมหมวิกไติ

1. ติ)อมไทรีอยด� (Thyroid Glands)

อย�"ติรงบร�เวณคอห้อย มี�ล�กษณะเป1นเน��อเย��อซึ่/�งแบ"งออกเป1น 2 กล�บ (Lobes ) ค�อ ข้างซึ่ายและข้างข้วา

ผล�ติฮอรี�โมนไทรี6อกซึ่ น (Thyroxin)

ม�หน.าท�-รี�กษารีะด�บการีเผาผลาญและการีใชี.พื้ล�งงานของเน��อเย�-อในรี)างกายให.เป็+นป็กติ

ถู.าฮอรี�โมนน��ม�น.อยไป็ Hypothyroid

ถู.าฮอรี�โมนม�มากเก นไป็ Hyperthyroid

ติ)อมไทรีอยด� (Thyroid Gland)ถู.ารี)างกายขาดไอโอด�น ไทรีอยด�จะโติ พื้องจน

เป็+นโรีคคอหอยพื้อก แติ)ถู.าม�มากไป็จะเป็+นคอหอยพื้อกแบบติาโป็นด.วิย

2. ติ)อมพื้ารีาไทรีอยด� (Parathyroid Glands)

ม� 2 ข.างละ 2 เม6ด ฝั>งอย8)ภายในติ)อมไทรีอยด�

ผล ติฮอรี�โมนParathormone

ท,าหน.าท�-รี�กษารีะด�บการีใชี.ธัาติ"แคลเซึ่�ยมและฟอสฟอรี�สของเซึ่ลล�เน��อเย�-อรี)างกายและเล�อดน.อย เกรี6ง กรีะส�บกรีะส)าย

มาก อ)อนเพื้ล�ย ป็วิดกรีะด8กผ ดป็กติ อาจเน�-องจากเน��องอก

3. ติ)อมไทม�ส (Thymus Glands)

มี�อย�" 2 พื้� ติ�ดติ"อก�นในชื่"องอกระห้ว"างปอดท��ง 2 ข้าง

ให.ฮอรี�โมนท�-ท,าหน.าท�-ควิบค"มรีะบบน,�าเหล�องและการีสรี.างภ8ม ค".มก�นโรีค

ละลายกรีะจายไป็ก�บเล�อด ชื่"วยฆ่"าเชื่��อจ#ล�นทร�ย%ท��เข้าไปในร"างกาย

4. ไพื้เน�ยล (Pineal Glands)ฝั9งอย�"ในส"วนศู�นย%กลางข้องสมีอง บรี เวิณก.านสมอง

สรี.างฮอรี�โมนเมลาโติน น เก�-ยวิข.องก�บการีเจรี ญเติ บโติของรีะบบส�บพื้�นธั"�หน)วิงควิามรี8.ส2กทางเพื้ศในเด6กจนกรีะท�-งถู2งวิ�ยหน")มสาวิ เม�-อเป็+นผ8.ใหญ)ติ)อมน��จะไม)ม�บทบาทจนฝั@อหายไป็ หากม�อย8)จะม�พื้ฤติ กรีรีมคล.ายเด6ก

รี)างกายจะเติ��ยแกรี6น

5. ติ)อมในติ�บอ)อน (Pancreas Glands)มี�ล�กษณะเป1นกล#"มีเซึ่ลล%ท��แทรกกระจายไปท��ว

เน��อเย��อข้องติ�บอ"อนม�ค"ณสมบ�ติ เป็+นท��งติ)อมม�ท)อ และติ)อมไม)ม�

ท)อ (กล")มเซึ่ลล�ชี�-อ Islets of Langerhands ผล ติฮอรี�โมนอ นซึ่8ล นและกล8คาเจน)

ม�หน.าท�-ส,าค�ญค�อ การีควิบค"มการีเผาผลาญคารี�โบไฮเดรีท โป็รีติ�นและไขม�น

5. ติ)อมในติ�บอ)อน (Pancreas Gland)อ นซึ่8ล น แอนาโบ

ล กจะด2งก8ลโคส กรีดไขม�น และกรีดอะม โน มาเก6บสะสมไวิ.

กล8คากอน คาติาโบล กจะกรีะติ".นให.น,า ก8ลโคส กรีดไขม�น และกรีดอะม โน ท�-ถู8กสะสมไวิ.มาใชี. ส)งออกไป็ทางเส.นเล�อด ไป็ย�งอวิ�ยวิะติ)างๆ

5. ติ)อมในติ�บอ)อน (Pancreas Gland)Insulin

มากเก6บมาก

ก8ลโคสในเล�อดน.อย

ไม)เพื้�ยงพื้อติ)อการีใชี.กรีะทบสมองเชี)น cortex

ภาวิะhypoglycemia เพื้ล�ย ส�บสน เวิ�ยนห�วิ ห วิอย)างแรีก ชี�ก ชีAอค

กรีะทบศ8นย�หายใจ เมด"ลลา

ป็>ญญาไม)แจ)มใส ท�-อ

Insulin น.อย

เบาหวิาน

ก8ลโคสในเล�อดมาก

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)ม�อ ทธั พื้ลติ)อโครีงสรี.าง

รี)างกายและติ)อพื้ฤติ กรีรีมทางเพื้ศ

เอกล�กษณ�ทางเพื้ศของชีายและหญ ง

ติ)อมเพื้ศชีายค�อ อ�ณฑะ

(Testes)

ติ)อมเพื้ศหญ งค�อ รี�งไข)

(Ovaries)

ติ"อมีเพื้ศูท�างานในล�กษณะเชี งค8) (Dual Function )

ติ"อมีเพื้ศูชื่ายมี�ห้นาท��สรี.างเซึ่ลล�ติ�วิผ8. ติ"อมีเพื้ศูข้องห้ญิ�งมี�หน.าท�-สรี.างไข)และม�

ฮอรี�โมนเพื้ศหญ งด.วิย

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)ติ)อมเพื้ศชีาย (อ�ณฑะ)

สรี.างติ�วิอส"จ สรี.างฮอรี�โมน Androgen มาก ซึ่2-งติ�วิหล�กค�อ Testosteroneสรี.าง Estrogen น.อยฮอรี�โมนน��ท,าหน.าท�-ควิบค"มพื้�ฒนาการีของล�กษณะท"ติ ยภ8ม ทางเพื้ศ

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)ติ)อมเพื้ศหญ ง (รี�งไข))

สรี.างไข)สรี.างฮอรี�โมน Estrogen มากสรี.าง Androgen น.อยสรี.าง Progesterone เติรี�ยมติ��งครีรีภ� มดล8กเจรี ญสรี.าง Relaxin พื้รี.อมคลอดเก ดล�กษณะท"ติ ยภ8ม

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)

ผ8.ชีายถู.าฮอรี�โมนเพื้ศชีายน.อยเก นไป็ ไม)วิ)าจะเก ดก)อนหรี�อหล�งวิ�ยรี")น โครีโมโซึ่มส�บพื้�นธั"�จะผ ดป็กติ ล�กษณะท"ติ ยภ8ม ทางเพื้ศจะเส�-อมลงชี.าๆ

มากเก นไป็ จะสรี.างเชี��อติ�วิผ8.ไม)ได. เป็+นหม�น หน")มเรี6วิเก นไป็

6. ติ)อมเพื้ศ (Sex Gland; Gonad)ผ8.หญ งถู.าฮอรี�โมนเพื้ศ

หญ งบกพื้รี)องอาจจะกรีะทบกรีะเท�อนควิามติ.องการีและสมรีรีถูภาพื้ทางเพื้ศถู.าขาดเอสโติรีเจนจะท,าให.การีม�ป็รีะจ,าเด�อนไม)สม,-าเสมอ หน.าอกและมดล8กไม)ม�การีเจรี ญเติ บโติท�-สมบ8รีณ� ม�ล�กษณะค)อนไป็ทางผ8.ชีาย

7. ติ)อมใติ.สมอง (Pituitary Gland)อย8)ใติ.สมองบรี เวิณขม�บด.านซึ่.าย ม�ล�กษณะกลม

ขนาดเท)าถู�-วิล�นเติา - 510 มม . หน�กป็รีะมาณ 05. กรี�ม

ส)วินหน.า

ส)วินกลาง

ส)วินหล�ง

7. ติ)อมใติ.สมอง (Pituitary Gland)•ติ)อมใติ.สมองท,าหน.าท�-เป็+นห�วิหน.าติ)อมไรี.ท)อท��ง

หลาย • แบ)งเป็+น 3 ส)วิน ส)วินหน.า (Anterior Lobes) ส)วินกลาง (Intermediate Lobe) ส)วินหล�ง (Posterior Lobe) •ท��ง 3 ส)วินสรี.างฮอรี�โมนป็รีะมาณ 10 ชีน ด ท�-ม�ควิามส,าค�ญอย)างย -งติ)อชี�วิ ติและสภาพื้จ ติใจหรี�อการีควิบค"มพื้ฤติ กรีรีมติ)าง ๆ•ติ)อมใติ.สมอง เป็+นติ)อมเอก (master gland) ของมน"ษย�

7. ติ)อมใติ.สมอง (Pituitary Gland)ติ)อมใติ.สมองส)วินหน.าท,างาน

มากเก นไป็Growth Hormone มาก

เด6ก จะเติ บโติผ ดคนธัรีรีมดา รี8ป็รี)างส8งใหญ) เหม�อนย�กษ�“Gigantism”

ผ8.ใหญ) จะเก ดการีเติ บโติผ ดส)วิน “Acromegaly”

8. ติ)อมหมวิกไติ (Adrenal Glands)

อย�"เห้น�อไติท��ง 2 ข้าง แบ"งไดเป1น 2 ส"วน ค�อ ส)วินใน (Adrenal Medulla) และ ส)วินนอก (Adrenal Cortex)

ส)วินในสรี.างฮอรี�โมน Adrenalin และ Noradrenalin

ส)วินนอกสรี.างฮอรี�โมนชี�-อ Steriod Hormones

8. ติ)อมหมวิกไติ (Adrenal Gland)

เป็+นส)วินอย8)ข.างใน อย8)ภายใติ.การีควิบค"มของรีะบบป็รีะสาทอ�ติโนม�ติ ผล ติฮอรี�โมน Adrenalin ซึ่2-งเป็+นฮอรี�โมนท�-ชี)วิยให.บ"คคลป็รี�บติ�วิติ)อภาวิะฉ"กเฉ นได.โดยไม)ชี6อคหรี�อติายโดยง)าย

ติ)อมหมวิกไติส)วินใน

ถู.าขาด Adrenalin จะท,าให.เป็+นคนอ)อนแอท��งกายและจ ติใจ รี8.ส2กอ)อนเพื้ล�ยมาก

ในภาวะฉี#กเฉี�น ติ"อมีห้มีวกไติและระบบซึ่�มีพื้าเทติ�คท�างานร"วมีก�น เร�ยกว"า Emergency Function of the Sympatho-Adrenal System

Noradrenalin จะห้ล��งออกมีาเพื้��มีข้/�นกว"าปกติ� เมี��อ.....

Adrenalin จะถ�กข้�บมีากเมี��อ.......

8. ติ)อมหมวิกไติ (Adrenal Gland)

จะผล ติฮอรี�โมนท�-ม�อ ทธั พื้ลติ)อการีเผาผลาญแป็:ง ไขม�น และโป็รีติ�น รี�กษาสมด"ลของสารีโซึ่เด�ยมและโป็แติสเซึ่�ยมในเม6ดเล�อด ควิบค"มของเส�ยในเล�อด ควิบค"มควิามเข.มข.นของเล�อด

ติ)อมหมวิกไติส)วินนอก

นอกจากน��นย�งผล ติฮอรี�โมนเพื้ศท�-ม�ผลติ)อการีท,างานของรีะบบส�บพื้�นธั"�

กลไกเชี�-อมโยง-รีะบบป็รีะสาทระบบประสาทเป1นระบบเชื่��อมีโยงติ�ดติ"อก�บส"วน

ติ"างๆข้องร"างกาย ป็รีะกอบด.วิย สมอง ไขส�นหล�ง และเส.นป็รีะสาท

รีะบบป็รีะสาทม�ควิามส,าค�ญมากติ)อการีเก ดพื้ฤติ กรีรีมภายใน

รีะบบป็รีะสาทแบ)งออกเป็+น 2 รีะบบ ใหญ)ๆรีะบบ

ป็รีะสาทรีะบบป็รีะสาทส)วินนอก

(Peripheral nervous system :

PNS)

รีะบบป็รีะสาทส)วินกลาง(Central nervous

system : CNS)รีะบบโซึ่มาติ ค(Somatic nervous system :

SNS)

รีะบบป็รีะสาทอ�ติโนม�ติ

(Autonomic nervous system :

ANS)Sympathetic system

Parasympathetic system

สมองBrain

ไขส�นหล�งSpinal cord

1. รีะบบป็รีะสาทส)วินกลาง (CNS)

ป็รีะกอบด.วิยสมอง (Brain) และไขส�นหล�ง (Spinal Cord)

2. รีะบบป็รีะสาทส)วินนอก (PNS)2.1 รีะบบ

ป็รีะสาทอ�ติบาล (Autonomic Nervous System: ANS)

ออกจากสมองบางส)วินก�บไขส�นหล�งกรีะติ".น

กล.ามเน��อเรี�ยบ ติ)อม และห�วิใจ

เก�-ยวิก�บป็ฏิ ก รี ยาทางอารีมณ�

รีะบบส�-งงาน (Motor system)

2.2 รีะบบป็รีะสาท โซึ่มาติ ค (Somatic Nervous System: SNS)

รี�บพื้ล�งจากส -งเรี.าภายนอก ผ วิหน�ง กล.ามเน��อ ข.อติ)อไขส�นหล�

งและสมอง

เจตินาเชี)น น�-ง ย�น เด น

กรีะติ".นป็ฏิ ก รี ยาติอบโติ.ของกล.ามเน��อลาย

ไม)เจตินา เชี)นการีทรีงติ�วิ

2.1 รีะบบป็รีะสาทอ�ติบาล (Autonomic Nervous System)

Sympathetic NS “Arouses”

(fight-or-flight)

Parasympathetic NS “Calms”

(rest and digest)

2.1.1 ซึ่ มพื้าเธัติ ค (Sympathetic Division)

ท,างานมากเม�-อป็รีะสบก�บภาวิะติ2งเครี�ยด ถู8กค"กคามแสดงออกมาเป็+นชี"ดแบบแผน เชี)น ห�วิใจเติ.นเรี6วิ ควิามด�นโลห ติส8ง น,�าลายเหน�ยวิ

เพื้ -มพื้ล�งงานยามฉ"กเฉ น

2.1.2 พื้ารีาซึ่ มพื้าเธัติ ค (Parasympathetic Division) ท,างานมากเม�-ออย8)ใน

ภาวิะพื้�กผ)อน สงบท,าให.ห�วิใจเติ.นชี.าลง ควิามด�นโลห ติลดลง แติ)การีท,างานจะไม)เป็+นชี"ดพื้รี.อมก�น จะแติกติ)างก�นไป็ติามสถูานการีณ�สงวินรี�กษาแหล)ง

พื้ล�งงาน

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานเก�-ยวิก�บรีะบบป็รีะสาท1. เซึ่ลล�ป็รีะสาทหรี�อน วิโรีน (Neuron )

หน)วิยเล6กท�-ส"ดของป็รีะสาท ม�ล�กษณะเป็+นเซึ่ลล�เด�-ยวิ ม�เส.นใยเป็+นเส.นชี�ดเจน

ประกอบข้/�นดวย โปรโติปลาสซึ่/มี (Protoplasm ) ห้อมีลอมีดวยผน�งเซึ่ลล%บางๆ (Membrane )

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานของรีะบบป็รีะสาทเซึ่ลล�ป็รีะสาทหรี�อน วิโรีน

(Neuron)ติ�วิเซึ่ลล� (Cell body) จ"ดศ8นย�กลางเซึ่ลล� คงสภาพื้การีม�ชี�วิ ติของเซึ่ลล�Dendrites เส.นใยหลายเส.นงอกจากติ�วิเซึ่ลล� ท,าหน.าท�-รี�บกรีะแสป็รีะสาทเข.าส8)ติ�วิเซึ่ลล�Axon เส.นใยเด�-ยวิ งอกออกไป็จากติ�วิเซึ่ลล� ท,าหน.าท�-ส)งกรีะแสป็รีะสาทออกไป็ ม�ท��งส��นและยาวิมาก

เซึ่ลล%ประสาท

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานของรีะบบป็รีะสาทเส.นป็รีะสาท (Nerve)

กล")มของเซึ่ลล�ป็รีะสาท (Neuron) หลายติ�วิรีวิมก�นเป็+นม�ด ม�ล�กษณะเป็+นเส.นใยยาวิ อาจจะเป็+นม�ดของ Dendrite และ/หรี�อ Axon

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานของรีะบบป็รีะสาทเกล�ยเซึ่ลล� (Glia Cells)

เป็+นเซึ่ลล�เล6กๆแทรีกติาม Neuron คอยพื้ย"งและล,าเล�ยงอาหารี

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานของรีะบบป็รีะสาทไซึ่แนป็ส� (Synapse)

ชี)องวิ)างรีะหวิ)างป็ลาย Axon (ส)ง ) ก�บ Dendrite (รี�บ ) ของ Neuron อ�กติ�วิ เพื้�-อส�-อกรีะแสป็รีะสาท โดยการีป็ล)อยสารีเคม�กรีะติ".น

สรี�รีวิ ทยาพื้��นฐานของรีะบบป็รีะสาทกรีะแสป็รีะสาท (Neural

Impulses)เซึ่ลล�ป็รีะสาทจะรีวิบรีวิมและถู)ายเทกรีะแสป็รีะสาทใน การีรี�บข)าวิสารีติ)างๆ

สมอง (The Brain)

สมอง.....เซึ่ลล%ประสาทประมีาณพื้�นลาน

เซึ่ลล% เซึ่ลล�ป็รีะสาทในสมองแผ)กรีะจาย

กรีะแสไฟฟ:าอย8)ติลอดเวิลาน��าห้น�ก 2% ข้องร"างกาย แติ"

ติองการ O2 ถ/ง 20%ออกซึ่�เจนและอาห้ารถ�กล�าเล�ยง

เล��ยงสมีองโดยทางสายเล�อด

ป็รีะกอบด.วิย 3 ส)วิน1. สมองส)วินหล�ง (Hindbrain)

2. สมองส)วินกลาง (Midbrain)

3. สมองส)วินหน.า (Forebrain)

โครีงสรี.างของสมองโครีงสรี.างของสมอง

Brainสมองส)วินหน.า

สมองส)วินกลาง

สมองส)วินหล�ง

สมองส)วินหล�ง (Hindbrain )สมองส)วินหล�งป็รีะกอบด.วิย

เมด"ลลา (Medulla )สมองก.อนเล6ก (Cerebellum )พื้อนส� (Pons)เรีติ ค วิลารี� (Reticular

Formation)

ก.านสมอง (Brianstem)

1. Medulla ส"วนติ��าส#ดข้องสมีองติ"อจากไข้ส�นห้ล�ง หน.าท�-ควิบค"มการีหายใจ (Breathing)

สมองส)วินหล�ง (Hindbrain)(Hindbrain)

สมองส)วินหล�ง (Hindbrain)

•แบ)งเป็+น 2 ซึ่�ก ท,าหน.าท�-ควิบค"มควิามติ2งติ�วิของกล.ามเน��อลายเพื้�-อเคล�-อนไหวิ และเป็+นศ8นย�ของควิามสมด"ลของการีทรีงติ�วิ

•ทดสอบสมรีรีถูนะเชี)น ป็Eดติา เอาน �วิมาแติะจม8ก

2. ซึ่�รี�เบลล�มหรี�อสมองก.อนเล6ก (Cerebellum)

3. Pons ◦เชื่��อมีโยงกระแสประสาทระห้ว"าง

สมีองส"วนห้ล�งก�บสมีองส"วนห้นา◦มี�ใยประสาทท��ส"งกระแสประสาท

ภายในระบบประสาทส"วนกลาง

สมองส)วินหล�ง (Hindbrain)

4. Reticular Formation ◦มี�ติ�าแห้น"งอย�"ในสมีองส"วนห้ล�งติรงกาน

สมีอง แติ"กระจายเข้าไปถ/งสมีองส"วนกลางและไปท��สมีองส"วนห้นา

◦ห้นาท��ควบค#มีการห้ล�บและการติ��น

สมองส)วินกลาง (Midbrain)สมองส)วินกลางป็รีะกอบ

ด.วิย◦เส.นป็รีะสาทท�-เชี�-อมติ)อก�บ

ซึ่�รี�บรี�ม ◦เป็+นเขติการีเชี�-อมของ

กรีะแสการีรี8.ส2ก (Sensory impulse )ก�บ กรีะแสป็ฏิ บ�ติ การี (Motor impulse )

ควิบค"มเก�-ยวิก�บการีมองเห6นและการีได.ย น

สมองส)วินหน.า (Forebrain)

สมองส)วินหน.าแบ)งได.เป็+น 3 ส)วิน ค�อ ThalamusLimbic SystemCerebrum

1. Thalamus อย�"เห้น�อสมีองส"วนกลาง สถูาน�ถู)ายทอดควิามรี8.ส2กท�-ส)งมาจากส)วิน

ล)าง และส)งติ)อข.อม8ลไป็ย�งสมองส)วินติ)างๆท�-ส�มพื้�นธั�ก�บควิามรี8.ส2กน��นๆ

สมองส)วินหน.า (Forebrain)

2. Limbic System เก�-ยวิข.องก�บป็รีากฏิการีณ�ทางจ ติวิ ทยา ค�อ แรีง

จ8งใจและอารีมณ� ท,าหน.าท�-ควิบค"มการีท,างานของอวิ�ยวิะภายในด.วิยภายในระบบล�มีบ�ค มี�ส"วนข้องสมีองท��ส�าค�ญิอย�"ดวย

ไดแก" Hypothalamus, Septal area, Amygdala, Hippocampus, Cingulate cortex

สมองส)วินหน.า (Forebrain)

Limbic SystemHypothalamus มี�ศู�นย%ติ"างๆท�าห้นาท��ควบค#มีการปร�บติ�วข้อง

ร"างกายให้อย�"ในภาวะสมีด#ลควบค#มีการท�างานข้องติ"อมีใติสมีองและเร��อง

พื้ฤติ�กรรมีทางเพื้ศูไฮโปทาลามี�สท�าห้นาท��เก��ยวก�บการส��งงาน

(Motor Function) มีากกว"าการร�บความีร� ส/ก (Sensory Function)

สมองส)วินหน.า (Forebrain)

เก�-ยวิข.องก�บการีควิบค"มอารีมณ�และควิามจ,าSeptal Areaม�กล")มเซึ่ลล�ท�-รี�บและส)ง

กรีะแสป็รีะสาทเชี�-อมโยงก�บสมองส)วินหน.าและก.านสมอง เก�-ยวิข.องก�บอารีมณ�พื้2งพื้อใจ

Cingulate Gyrus

Limbic Systemสมองส)วินหน.า (Forebrain)

ท,าหน.าท�-ควิบค"มควิามติ.องการีทางเพื้ศ และควิามจ,าป็รีะสบการีณ� ส)วินน��ผ ดป็กติ จะจ,าส -งติ)างๆได.เพื้�ยงชี�-วิครีาวิ

ฮ ป็โป็แคมป็>ส (Hippocampus)

เก�-ยวิข.องก�บอารีมณ�โกรีธั ควิามก.าวิรี.าวิ

อะม กดาลา (Amygdala)

Limbic Systemสมองส)วินหน.า (Forebrain)

3. Cerebrum แบ)งเป็+น 2 ซึ่�ก (Cerebral Hemispheres) ค�อ ซึ่�กซึ่.ายและซึ่�กขวิา

เชื่��อมีติ"อก�นโดยกล#"มีเสนประสาทเร�ยกว"า Corpus Callosum มี�ห้นาท��ท�าให้สมีองท��ง 2 ซึ่�ก ท�างานเป1นอ�นห้น/�งอ�นเด�ยวก�น

สมองส)วินหน.า (Forebrain)

ส"วนท��คล#มีซึ่�ร�บร�มีส"วนผ�วนอก (Cerebral cortex ) ประกอบดวยเซึ่ลล%ประสาท (Cell bodies) ซึ่/�งมี�สารส�เทาส"วนผ�วมี�ล�กษณะจ�บย"นเพื้ราะมี�เน��อท��มีาก

ใติส"วนเย��อห้#มีสมีองจะมี�ใยประสาทท��มี�ปลอกไข้มี�นห้#มีจ/งมี�ส�ข้าว ท�าการเชื่��อมีติ"อก�บส"วนติ"างๆ ข้องระบบประสาท

เป็+นส)วินท�-เก�-ยวิข.องก�บการีเก ดขบวินการีเรี�ยนรี8.มากมาย

3. Cerebrum สมองส)วินหน.า (Forebrain)

ซึ่�รี�บรี�มแติ)ละซึ่�กแบ)งออกเป็+น 4 ส)วิน (Lobe) ได.แก) ◦ส)วินหน.า (Frontal lobe) ◦ส)วินกลาง (Parietal lobe )◦ส)วินข.างหรี�อขม�บ (Temporal lobe )◦ส)วินท.ายทอยหรี�อส)วินหล�ง (Occipital lobe )◦มี�รี)องกลาง (Central Fissure) แบ"งส"วน

ห้นาและส"วนกลางออกให้เห้&นชื่�ด◦มี�รี)องข.าง (Lateral Fissure) แบ"งสมีอง

ส"วนข้างออกจากสมีองส"วนห้นาและส"วนกลาง

Cerebral cortex Cerebral cortex หรี�อ หรี�อ CerebrumCerebrum

Parietal lobeFrontal lobe

Occipital lobeTemporal lobe

Central Fissure

Lateral Fissure

Left or Right brain dominant???

เรีาจะศ2กษาวิ)าสมองแติ)ละพื้��นท�-ท,างานได.อย)างไรี

Electroencephalograph(EEG) การีบ�นท2กคล�-นไฟฟ:าบรี เวิณผ วิของสมอง ติรีวิจวิ�ดโดยอ เลคโทรีด ท�-ติ ดไวิ.บรี เวิณหน�งศ�รีษะ

PET Scan ผ8.ถู8กทดลองจะถู8กฉ�ดน,�าติาลก�มม�นติรี�งส�ท�-ไม)เป็+นอ�นติรีาย เพื้�-อติรีวิจสอบการีท,างานของสมองในก จกรีรีมท�-ก,าหนดไวิ.

Magnetic resonance Imaging (MRI) ติรีวิจสอบสนามแม)เหล6กและคล�-นรี�งส�ในสมอง โดยจะสรี.างภาพื้จากคอมพื้ วิเติอรี�วิ)าพื้��นท�-ใดของสมองก,าล�งท,างานอย8)

หน.าท�-ของซึ่�รี�บรี�มแบ)งออกเป็+น 7 แดน1. แดนเคล�-อนไหวิ (Motor Area)

อย�"ในซึ่�ร�บร�มีส"วนห้นาติ�ดก�บดานห้นาข้องร"องกลาง

ควิบค"มการีเคล�-อนไหวิของกล.ามเน��อลาย บร�เวณซึ่�กข้วาควบค#มีการท�างานข้องกลามีเน��อ

ลายดานซึ่ายข้องร"างกาย

2. แดนรี�บรี8.ของรี)างกาย (Body Sensory Area )

อย�"ในซึ่�ร�บร�มีส"วนกลาง ท,าหน.าท�-รี�บรี8.ควิามรี8.ส2กติ)างๆทางผ วิกาย มี�ส"วนควบค#มีการร� รสดวย

3. แดนการีมองเห6น (Visual Area )

อย�"ในซึ่�ร�บร�มีส"วนห้ล�ง ท,าหน.าท�-ควิบค"มการีเห6นวิ�ติถู"

ส�ส�น ขนาด ส)วินล2ก4. แดนการีได.ย น (Auditory Area )

อย�"ในส"วนบนข้องซึ่�ร�บร�มี ควิบค"มเก�-ยวิก�บการีได.ย น

เส�ยง

5. แดนการีส�มพื้�นธั� (Association Area )ท,าหน.าท�-รี�บรี8.อย)างซึ่�บซึ่.อน แบ"งเป1น 2 ส"วนย"อย ไดแก" ส"วน

ห้นาและส"วนห้ล�ง ส)วินหน.า (Frontal Association Area)

◦หน.าท�-เฉพื้าะค�อ เก�-ยวิก�บการีค ดหาเหติ"ผล การีแก.ป็>ญหาเฉพื้าะหน.า

ส)วินหล�ง (Posterior Association Area )◦ชี)วิยส)งเสรี มหน.าท�-ของแดนรี�บควิามรี8.ส2กแดนการีเห6น

และการีได.ย น

6. แดนควิบค"มการีพื้8ด Motor Speech Area

Broca Area จะควิบค"มการีเคล�-อนไหวิของป็าก ล �น และขากรีรีไกรีในการีพื้8ดWernicke Area จะท,าควิามเข.าใจพื้ล�งเรี.าท�-ผ)านมาจากห8และติา (ควิามค ดควิามเข.าใจรีะด�บส8ง)

ถู.าแดน Wernicke เส�ย แติ) Broca ไม)เส�ย คนจะพื้8ดได.คล)อง แติ)จะพื้8ดไม)ม�สารีะ ไม)รี8.เรี�-อง ส)วินถู.า Broca เส�ยแดนเด�ยวิ จะพื้8ดชี.าๆ ง)ายๆ อ)านล,าบาก เรี�ยกท��งสองโรีคน��เป็+นพื้วิกโรีค Alphesia

7. แดนรี�บกล -น (Olfactory Area )อย�"ชื่�ดปลายล"างข้องแดนไดย�น ติ�ดร"องข้าง

ข้องสมีองม�หน.าท�-เก�-ยวิข.องก�บการีรี�บรี8.กล -น

การีกรีะติ".น (Stimulation)เราเชื่��อว"า พื้ฤติ�กรรมีง"ายๆ มี�กเก�ดข้/�นเพื้ราะมี�

ส��งเราภายนอก แติ"ติามีความีเป1นจร�ง...........การศู/กษาผลการกระติ#นจากภายนอก :

กระติ#นมีากเก�นไปห้ร�อนอยเก�นไปอ นทรี�ย�ย)อมรี�กษาสภาวิะสมด"ลอย8)ติลอด

เวิลา ถาเก�ดมี�การเปล��ยนแปลงจนกระทบกระเท�อนติ"อสภาวะสมีด#ล

เม�-อมน"ษย�ถู8กกรีะติ".นเรี.าจากส -งแวิดล.อมภายนอก

การีกรีะติ".นน.อยเก นไป็คะแนน IQ ลดลง

บางครี��งม�อาการีป็รีะสาทหลอน การีรี�บรี8.ไม)วิ)องไวิ

การีกรีะติ".นมากเก นไป็เก ดอาการีทาง

รี)างกายเรี�ยกวิ)า จ ติกายาพื้าธั หรี�อ Psychosomatic Disorder เชี)น แผลในกรีะเพื้าะอาหารี

ค,าถูาม???