УВС АЙМГИЙН ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН … amiin... · Web viewУВС АЙМГИЙН ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТИЙН ТӨЛӨВ

УВС АЙМГИЙН ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТИЙН ТӨЛӨВ БАЙДАЛ

ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД

А. Судалгааны зорилго Увс аймгийн хүн амын тоо, түүний өсөлт, нас хүйсний бүтцэд болон хүн ам зүйн

үндсэн үзүүлэлтэд гарсан өөрчлөлтүүд, цаашдын чиг хандлага, хүн амын нийгмийн

үзүүлэлтүүдийн чиг хандлагыг харуулсан мэдээлэл, санал дүгнэлтээр аймгийн

удирдлагын болон бусад хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангах зорилготой болно.

Б.Судалгааны агуулга

Аймгийн хэмжээний хүн амын тооны өсөлт, нас хүйсийн бүтэц, түүний

өөрчлөлт, хүйсийн харьцаа, хүн ам зүйн ачаалал, тархан суурьшилт болон хүн амын

ердийн хөдөлгөөн, өрх хүн амын нийгмийн зарим үзүүлэлтүүдийн судалгааг жилийн

эцсийн мэдээ тайланг үндэслэн хийлээ.

Судалгаанд 2010-2016 оны хооронд 6-7 жилийг хамруулж, 6 бүлгийн үзүүлэлтээр

оны зэрэгцүүлэлт хийсний дээр зарим үзүүлэлтийг график дүрслэлээр үзүүллээ.

Â.Ñóäàëãààíû àðãà ç¿éÑòàòèñòèêèéí àëáàí ¸ñíû ñóäàëãààíä òóëãóóðëàí õîëáîãäîõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã

òîîöîæ, ºìíºõ îíóóäòàé õàðüöóóëàí ä¿ãíýõ àðãààð ñóäàëãààã õèéëýý.Õ¿í àì, íèéãìèéí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí òîäîðõîéëîëò, òîîöîõ àðãà÷ëàëûã

õàâñàðãàëàà. Íýð òîìú¸îíû òàéëáàð:

1. Ñóóðèí õ¿í àì - Òóõàéí áàã, õîðîîíû íóòàã äýâñãýðò 6 ñàðààñ äýýø õóãàöààãààð îðøèí ñóóãàà á¿õ õ¿íèéã ñóóðèí õ¿í àì ãýíý.

2. ªðõ – Óðàã òºðëèéí áîëîí ãýð á¿ëèéí õîëáîîòîé íýã îðîí áàéðàíä õàìò àìüäàðäàã, íýãäìýë òºñºâòýé, õ¿íñ, àìüäàðëûí íààä çàõûí áóñàä õýðýãöýýãýý õàìòðàí õàíãàäàã íýã áóþó õýñýã á¿ëýã õ¿ì¿¿ñèéã ºðõ ãýíý.

3. Íýã ºðõºä íîãäîõ õ¿íèé òîî – Íýã ºðõºä íîãäîõ õ¿íèé òîîã òîäîðõîéëîõäîî ºðõºä òîîëîãäñîí õ¿íèé òîîã ºðõèéí òîîíä õàðüöóóëíà.

4. Õ¿éñèéí õàðüöàà –Õ¿éñèéí õàðüöàà ãýñýí ¿ç¿¿ëýëò íü 100 ýìýãòýéä íîãäîõ ýðýãòýé÷¿¿äèéí òîîã èëýðõèéëäýã.

5. Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë -Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë ãýñýí ¿ç¿¿ëýëò íü 0-14 íàñíû áîëîí 65, ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé õ¿í àìûí òîîã 15-64 íàñíû õ¿í àìûí òîîíä õàðüöóóëñàí õàðüöààã èëýðõèéëäýã.

2


6. Õ¿í àìûí íàñ-õ¿éñèéí ñóâàðãà - Íàñ- õ¿éñíèé ñóâàðãà íü õ¿í àìûã õ¿éñíèé ÿëãàâðààð íü ìºí íàñ, íàñíû á¿ëýã á¿ðèéí õ¿íèé òîî, õàðüöààãààð ìàø îéëãîîìæòîé ä¿ðñëýí õàðóóëäаг.

7. Òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò - Ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü òóõàéí æèëä 1000 õ¿í àìä íîãäîõ àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîã èëýðõèéëäýã áºãººä àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîã òóõéí æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìä õàðüöóóëæ òîîöäîã.

8. Òºðºëòèéí òóñãàé êîýôôèöèåíò - Òºðºõ íàñíû áóþó (15-49 ) 1000 ýìýãòýé÷¿¿äýä íîãäîõ àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîã èëýðõèéëäýã ¿ç¿¿ëýëò þì.

9. Òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöèåíò - Òºðºõ íàñíû íýã ýìýãòýéí òºð¿¿ëñýí õ¿¿õäèéí äóíäàæ áºãººä 1 ýìýãòýéí ýñâýë 1000 ýìýãòýéí íèéò àìüäàðëûíõàà òóðøèä òºð¿¿ëýõ äóíäàæ òîîã èëýðõèéëíý.

10. Íàñíû á¿ëýã äýõ òºðºëòèéí êîýôôèöèåíò - Òóõàéí íàñíû á¿ëãèéí ýìýãòýé÷¿¿äèéí àìüä òºð¿¿ëñýí õ¿¿õäèéí òîîã ìºí íàñíû á¿ëãèéí ýìýãòýé÷¿¿äýä õàðüöóóëñàí õàðüöààã õýëíý.

11.Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò - Íàñ áàðñàí õ¿íèé òîîã òóõàéí æèëèéí äóíäàæ õ¿í àìä õàðüöóóëöóóëñàí õàðüöàà áºãººä ýíý ¿ç¿¿ëýëò íü 1000 õ¿í àìä íîãäîõ íàñ áàðàëòûí òîîã èëýðõèéëíý.

12. Íÿëõàñûí íàñ áàðàëòûí êîýôôèöèåíò - Íýã õ¿ðòýë íàñàíäàà íàñ áàðñàí õ¿¿õäèéí òîîã òóõàéí æèëä àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîíä õàðüöóóëöóóëñàí õàðüöààãààð èëýðõèéëäýã ¿ç¿¿ëýëò þì.

13. ªí÷èí áîëîí õàãàñ ºí÷èí õ¿¿õýä - ªí÷èí õ¿¿õäèéí òîîã òîäîðõîéëîõäîî á¿òýí ºí÷èíä ýöýã, ýõ íü 2-ëàà íàñ áàðñàí õ¿¿õäèéã, õàãàñ ºí÷èíä ýöýã, ýõ 2-ûí àëü íýã íü íàñ áàðñàí õ¿¿õäèéã îðóóëæ á¿ðòãýíý.

14. ªðõ òîëãîéëñîí õ¿íèé òîî - ªðõ òîëãîéëñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîîíä õ¿¿õýäòýé ýñýõèéã ¿ë õàðãàëçàí ýìýãòýé òýðã¿¿ëýã÷òýé ºðõèéí òîîã àâ÷ á¿ðòãýíý. Ýðýãòýé òýðã¿¿ëýã÷òýé ºðõºä ãýð á¿ëã¿é, ºðõºº òîëãîéëîí àìüäàð÷ áàéãàà ýðýãòýé÷¿¿äèéã õ¿¿õýäòýé ýñýõèéã õàðãàëçàõã¿éãýýð õàìðóóëíà.

15. Òàõèð äóòóó õ¿íèé òîî – Áèå áÿëäàð, îþóí óõààíû ÷àäàâõè íü óäàìøëûí áîëîí óäàìøëûí áóñ øàëòãààí, òºðºëõèéí ãàæèã, ººð÷ëºëò, ºâ÷èí òàðèëãûí äàðààõ õ¿íäðýë, îñîë ãýìòëèéí óëìààñ àëäàãäàæ, õýâèéí íºõöºëä õºäºëìºðëºõ ÷àäâàðã¿é áîëñîí õàðàà, ñîíñãîë, õýë ÿðèàíû áîëîí áèå ýðõòýíèé òàõèð äóòóó, îþóí ñàíààíû õîìñäîë, ñýòãýöèéí ººð÷ëºëòòýé áîëîõ íü òîãòîîãäñîí ÌîíãîëÓëñûí èðãýí, Ìîíãîë Óëñàä õóóëü ¸ñîîð áàéíãà îðøèí ñóóãàà ãàäààäûí èðãýí, õàðúÿàëàëã¿é õ¿íèéã òàõèð äóòóó õ¿í ãýíý ãýæ òîäîðõîéëñîí áºãººä õºäºëìºð ìàãàäëàõ êîìèññîîð òàõèð äóòóó áîëîõ íü òîãòîîãäñîí õ¿íèéã àâ÷ á¿ðòãýíý.

3


1. ХҮН АМ ЗҮЙН БАЙДАЛ 2016 оны жилийн эцсийн хүн амын бүртгэлээр манай аймгийн хүн ам

81.4 мянга, үүнээс 40.9 мянга буюу 50.3 хувийг эрэгтэйчүүд, 40.4 мянга

буюу 49.7 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж хүйсийн харьцаа 101.2 хувьтай байгаа

нь 100 эмэгтэйд 101 эрэгтэй ногдож байна. Хүн амын тоо өмнөх 5 жилийн

дунджаас 7.0 хувиар, 2015 оноос 0.9 мянган хүнээр буюу 1.2 хувиар өссөн

байна. Хүснэгт 1. Хүн амын тоо, 2011-2016 оны жил эцсийн байдлаар

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Бүгд 74448 74026 75518 75737 80396 81377Үүнээс:

эрэгтэй 37079 36977 37598 37976 40428 40941эмэгтэй 37369 37049 37920 37761 39968 40436

Бүгд 74448 74026 75518 75737 80396 81377Үүнээс:

22849 25098 25574 26176 27658 3068851599 48928 49944 49561 52738 50689

Бүгд 74617 74237 74773 75628 78067 80887Үүнээс:

эрэгтэй 37240 37028 37288 37787 39202 40685эмэгтэй 37377 37209 37485 37841 38865 40202

Үзүүлэлт

хот, тосгон хөдөөгийн

Суурин хүн ам, хүйсээр

Хот хөдөөгийн хүн ам

Жилийн дундаж суурин хүн ам

График.1 Õ¿í àì, æèëèéí äóíäàæ ºñºëòийн хувь, 2012-2016 оны байдлаар

4


Õ¿ñíýãò 2. Õ¿í àìûí òîî, 2012-2016 он, хүйсээр, ñóìààð

Хүн ам Үүнээс эмэгтэй





Баруунтуруун 2474 1184 2385 1168 2449 1187 2648 1282 2678 1318Бөхмөрөн 2102 1044 2180 1072 2093 1030 2165 1056 2208 1070Давст 1773 877 1748 878 1570 772 1572 768 1622 799Завхан 1698 882 1722 893 1734 891 1803 927 1832 941Зүүнговь 2616 1295 2413 1172 2640 1287 2705 1318 2729 1318Зүүнхангай 2226 1095 2231 1094 2104 1011 2240 1074 2262 1083Малчин 2434 1191 2404 1176 2351 1133 2486 1197 2515 1208Наранбулаг 4413 2210 4356 2185 4026 2013 4043 2020 4203 2098Өлгий 2114 1055 2121 1062 2147 1063 2347 1177 2365 1178Өмнөговь 4320 2173 4348 2204 4192 2097 4450 2227 4499 2249Өндөрхангай 3153 1577 3155 1582 3031 1500 3177 1583 3204 1610Сагил 2178 1069 2267 1103 2201 1080 2343 1153 2382 1168Тариалан 3736 1892 3679 1860 3714 1857 3853 1917 3952 1963Түргэн 2018 1012 2015 1015 2018 1006 2129 1051 2121 1048Тэс 5126 2520 5280 2607 5056 2424 5218 2562 5203 2552Ховд 2200 1134 2222 1144 2237 1133 2391 1207 2398 1209Хяргас 2397 1171 2426 1178 2314 1131 2474 1201 2513 1227Цагаанхайрхан 1950 969 1972 978 2011 995 2003 987 2003 982Улаангом 25098 12699 26594 13549 27849 14151 30349 15261 30688 15415

Дүн 74026 37049 75518 37920 75737 37761 80396 39968 81377 40436

20162015Сум

2012 2013 2014

Нийт хүн амын 37.7 хувь нь Улаангом суманд, 62.3 хувь нь бусад сумдад

амьдарч байна.

5


График 2. 2016 оны хүн амын тоо, сумдаар

Хүн амын 37.7 хувь буюу 30.7 мянга нь аймгийн төв, суурин газарт, 20.3 хувь буюу 16.6 мянга нь сумын төвд, 41.9 хувь буюу 34.1 мянга нь хөдөөд

амьдарч байна. Õ¿ñíýãò 5. Õ¿í àìûí òîî, 2016 он, байршлаар, ñóìààð

6


Баруунтуруун 2678 1360 1318 0 0 0 1710 855 855 968 505 463Бөхмөрөн 2208 1138 1070 0 0 0 866 437 429 1342 701 641Давст 1622 823 799 0 0 0 611 304 307 1011 519 492Завхан 1832 891 941 0 0 0 823 403 420 1009 488 521Зүүнговь 2729 1411 1318 0 0 0 968 478 490 1761 933 828Зүүнхангай 2262 1179 1083 0 0 0 761 382 379 1501 797 704Малчин 2515 1307 1208 0 0 0 646 339 307 1869 968 901Наранбулаг 4203 2105 2098 0 0 0 1138 579 559 3065 1526 1539Өлгий 2365 1187 1178 0 0 0 512 244 268 1853 943 910Өмнөговь 4499 2250 2249 0 0 0 1023 504 519 3476 1746 1730Өндөрхангай 3204 1594 1610 0 0 0 980 493 487 2224 1101 1123Сагил 2382 1214 1168 0 0 0 736 355 381 1646 859 787Тариалан 3952 1989 1963 0 0 0 1562 763 799 2390 1226 1164Түргэн 2121 1073 1048 0 0 0 671 345 326 1450 728 722Тэс 5203 2651 2552 0 0 0 908 450 458 4295 2201 2094Ховд 2398 1189 1209 0 0 0 873 428 445 1525 761 764Хяргас 2513 1286 1227 0 0 0 858 435 423 1655 851 804Цагаанхайрхан 2003 1021 982 0 0 0 911 440 471 1092 581 511Улаангом 30688 15273 15415 30688 15273 15415 0 0 0 0 0 0

2016* он 81377 40941 40436 30688 15273 15415 16557 8234 8323 34132 17434 166982015 он 80396 40428 39968 27658 13725 13933 16729 8321 8408 36009 18382 17627

Бүгд Эр Эм Бүгд

Сумын нэр Бүх хүн ам

ҮҮНЭЭС

Аймгийн төвд Сумын төвд Хөдөөд

Бүгд Эр Эм Бүгд Эр Эм Эр Эм

График 3. 2016 оны хүн амын жилийн дундаж өсөлт, сумаар

Графикаас харахад сүүлийн нэг жилийн хугацаанд Увс аймгийн

хэмжээнд Наранбулаг сум хамгийн их өсөлт 4.0 хувь буюу 160 хүнээр

нэмэгдсэн бол Түргэн сум хамгийн өндөр бууралт буюу -0.4 хувь буюу 8

7


хүнээр буурсан байна. Аймгийн хүн амын жилийн дундаж өсөлтын хувь нь 1.2 байгаа нь 0.9 мянган хүнээр өссөнийг харуулж байна.

Наранбулаг, Давст, Тариалан, Бөхмөрөн, Сагил, Хяргас, Завхан сумдын

хүн ам тоо 0.4-2.8 пунктээр аймгийн дунджаас өсч, бусад сумдын хүн амын

тоо 0.1-1.2 пунктээр аймгийн дунджаас доогуур байна. Малчин сумын үн

амын өсөлтийн хувь аймгийн дундажтай ижил түвшинд байна.

2. ХҮН АМЫН НАСНЫ БҮТЭЦ Аймгийн нийт хүн амд эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь 2012 онд 50.0 хувь,

2014 онд 49.8 хувь, 2016 онд 49.6 хувийг тус тус эзэлж байна. Зураг 4. Нийт хүн ам, 2012-2016 он, мянган хүнээр, хүйсээр

2012 2013 2014 2015 2016

74.0 75.5 75.7 80.4 81.4

37.0 37.9 37.7 40.0 40.4

Нийт хүн ам Үүнээс эмэгтэй

Манай аймгийн нэг өрхөд 3.8 хүн ногдож байна. Энэ үзүүлэлт нь 2012 оноос 0.08 пунктээр, 2013 оноос 0.07 пунктээр тус тус буурч, харин 2014 оноос 0.14 пунктээр нэмэгдсэн байна.

Хүйсийн харьцаа 2012 онд 100, 2016 онд 101.2 байгаа нь манай аймгийн

хүн амд эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь ойролцоо байгаа бөгөөд хүйсийн

тэнцвэртэй байдлыг харуулж байна. Хүснэгт 6. Өрх, хүн амын тоо, 2011-2016он

Он Өрх Хүн амын тоо

Жилийн дундаж өсөлт

Нэг өрхөд ногдох хүний тоо

Хүйсийн харьцаа

Хүн ам зүйн ачаалал

2011 19799 74448 -0.4 3.76 99.2 71.52012 19844 74026 -0.6 3.73 100 69.62013 20248 75518 2.0 3.72 99.2 69.72014 20719 75737 0.3 3.65 100.6 59.42015 21212 80396 6.2 3.79 101.1 57.62016 21494 81377 1.2 3.78 101.2 61.4

Зураг 5. 2010, 2016 онуудын хүн амын нас хүйсийн суврага

8


0-4 5-9

10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-5960-64 65-69

70+

-8000 -6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000 8000

ЭмэгтэйЭрэгтэй

2010 он

0-4 5-9

10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-5960-64 65-69

70+

-6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000

ЭмэгтэйЭрэгтэй

2016 он

Манай аймгийн энэ оны нас хүйсийн суврагыг залуу идэр насанд

эрэгтэйчүүдийн тоо эмэгтэйчүүдээсээ өндөр байгаа бөгөөд 35-60 нас хүртэл

эмэгтэйчүүдийн тоо, эрэгтэйчүүдийн тоо ижил түвшинд, 60 наснаас дээш

эмэгтэйчүүдийн тоо 2 дахин өсөх хандлагатай байна. Õ¿í àì ç¿éí áîäëîãûí ãîë àñóóäëóóäûí íýã íü õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë þì. Õ¿í àì ç¿éí

à÷ààëàë áóþó õºäºëìºðèéí íàñíû 100 õ¿íä íîãäîõ òýæýýëãýã÷ õ¿íèé òîî 2011 онд

71.5, 2014 онд 59.4, 2015 онд 57.6, 2016 онд 61.4 áàéíà. Óâñ àéìãèéí õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë 2015 оноос 3.8 пунктээр өссөн байна. Õ¿í àì ç¿éí à÷ààëàë ºíäºð áàéõ íü

9


¿éëäâýðëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ, õ¿í àìûí àæ áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõýä ñºðºã íºëººòýé áàéäàã.

Õ¿ñíýãò 7. Õ¿í àìûí òîî, хүйсээр, насны бүлгээр

Бүгд Үүнээс эмэгтэй





Нийт хүн ам 74026 37049 75518 37920 75737 37761 80396 39968 81377 4043616 хүртэл насны 26476 13000 27028 13275 27284 13331 28334 13856 28470 13903

16-19 6271 3089 6175 3050 5400 2681 6574 3176 6373 3110 20-24 6092 2931 6200 3043 6193 2919 7870 3744 7889 3751 25-29 5782 2823 6006 2983 6203 3014 6533 3112 6703 3171 30-34 5456 2750 5443 2700 5519 2680 5601 2745 5725 2772 35-39 5245 2622 5278 2651 5234 2614 5237 2595 5250 2631 40-44 5141 2612 5113 2555 5056 2566 5006 2536 5067 2534 45-49 4304 2207 4547 2367 4622 2403 4751 2468 4791 2483 50-54 3350 1669 3504 1778 3787 1915 3779 1925 4013 2084 55-59 1998 1041 2226 1156 2433 1258 2635 1395 2804 1468

60 ба дээш насны 3911 2305 3998 2362 4006 2380 4076 2416 4292 2529

20162015

Насны бүлэг

2012 2013 2014

Õ¿ñíýãò 9. Õ¿í àìûí òîî,насны ангилалаар,сумаар

Õ¿ñíýãò 10. Эмэгтэй х¿í àìûí òîî, насны ангилалаар, сумаар 10


2016 онд нèéò õ¿í àìûí 51.9 õóâü íü 0-15 íàñíû õ¿¿õýä, 26.8 õóâü íü 16-59 íàñíû, 4.3 õóâü íü 60 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû õ¿í àì áàéíà. Õ¿í àìûí 65.8 õóâü íü õ¿¿õýä çàëóó÷óóä буюу 0-34 насны 53.6 мянган хүн áàéíà.

График 6. Ñóóðèí õ¿í àì, íàñíû á¿ëãýýð, мянган хүнээр

2016 оны нийт хүн амын тоог 2010 онтой харьцуулж үзэхэд 0-15 íàñíû õ¿¿õýä 0.7 мянган хүнээр буюу 2.5 хувиар буурч, 16-59 íàñны хүн 8.6 мянган

хүнээр буюу 19.8 хувиар, òýòãýâðèéí íàñíû õ¿н 0.3 мянган хүнээр буюу 7.5 хувиар тус тус өссөн байна.

11


3. Õ¯Í ÀÌÛÍ ÄÓÍÄÀÆ ÍÀÑËÀËÒУлсын хэмжээнд хүн амын төрөлтөөс тооцсон дундаж наслалт 2015 оны

байдлаар 69.9, эрэгтэйчүүдийнх 66.0, эмэгтэйчүүдийнх 75.8 байна. Мàíàé àéìãèéí õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò 68.8 áайна.

Õ¿ñíýãò 11. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò

2012 2013 2014 2015

Óëñûí äóí äàæ í àñëàëò 68.7 69.1 69.6 69.9

Àéì ãèéí äóí äàæ í àñëàëò 67.3 67.7 68.3 68.8

Óëñûí хүн амын äóíäàæ íàñëàëò 2012 îíûõîîñ 1.2 æèë, 2014 оноос 0.3 жил, ìºí àéìãèéí хүн амын äóíäàæ íàñëàëò 2012 îíûõîîñ 1.5 æèë, 2014 оныхоос 0.5 жилýýð òóñ òóñ íýìýãäñýí áàéíà.

Çóðàã 7. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò

Ìàíàé àéìãèéí õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò óëñûí äóíäàæ 1.1 жилээр доогуур

áàéíà.

Õ¿ñíýãò 12. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò, á¿ñ àéìàã, íèéñëýëýýð 12


Àéì àã í èéñëýë 2011 2012 2013 2014 2015Á¿ãä 68.3 68.7 69.1 69.6 69.9

Áàÿí -ª ëãèé 71 71.7 72.2 72.6 73.3Ãî âü-Àëòàé 67.1 67.9 68.2 68.8 69.4Çàâõàí 67.5 68.2 68.6 69.2 69.7Óâñ 66.6 67.3 67.7 68.3 68.8Õî âä 69.9 70.7 71.1 71.7 72.3

Àðõàí ãàé 68.8 69.5 69.9 70.5 71.1Áàÿí õî í ãî ð 67.2 67.9 68.3 68.9 69.4Áóëãàí 70.5 71.3 71.7 72.3 72.9Î ðõî í 69.1 69.8 70.25 70.8 71.4ª âºðõàí ãàé 67.6 68.3 68.75 69.3 69.9Õºâñãºë 63.4 64.1 65.25 65.8 66.3

Ãî âüñ¿ì áýð 71.1 71.8 72.26 72.9 73.4Äàðõàí -Óóë 66.8 67.5 67.9 68.5 69.0Äî ðí î ãî âü 68.4 69.2 69.6 70.2 70.7Äóí äãî âü 71.4 72.2 72.6 73.2 73.8ª ì í ºãî âü 69.7 70.4 70.8 71.4 72.0Ñýëýí ãý 70.1 70.8 71.3 71.9 72.4Òºâ 70.3 71 71.5 72.1 72.6

Äî ðí î ä 65.1 65.7 67.8 68.4 68.9Ñ¿õáààòàð 70 70.8 71.2 71.8 72.3Õýí òèé 69.2 69.9 70.35 70.9 71.5

Óëààí áààòàð 69.5 70.2 70.65 71.2 71.5

Áàðóóí á¿ñ

Õàí ãàé á¿ñ

Òºâèéí á¿ñ

Ç¿¿í á¿ñ

Óëààí áààòàð

Аймгуудын хувьд хүн амын төрөлтөөс тооцсон дундаж наслалтыг үзэхэд

Дундговь, Говьсүмбэр, Баянөлгий, Булган, Төв, Сэлэнгэ, Сүхбаатар, Ховд, Өмнөговь аймагууд улсын дунджаас харьцангуй өндөр буюу 2.1-3.9 жилээр

их, Хөвсгөл аймаг харьцангуй бага буюу 3.6 жилээр бага байна. Дундаж

наслалтын ялгаатай байдал нь тухайн аймгийн нас баралтын түвшин, ялангуяа нялхсын нас баралттай холбон тайлбарлаж болно.

Çóðàã 8. Õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò, баруун бүс 13


2016 îíä шинэ төрсөн 2149 õ¿¿õýä иргэний бүртгэлийн мэдээгээр

бүртгэгдсэн áàéна. Энэ нь өмнөх 5 жилийн дунджаас хүүхдээр буюу 2.9 хувиар, өмнөх оноос 31 хүүхдээр буюу 1.4 хувиар өссөн байна.

Хүснэгт 13. Төрөлт нас баралт, 2011-2016он, сумаар

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2011 2012 2013 2014 2015 2016Баруунтуруун 54 67 67 57 64 75 14 10 16 16 16 16Бөхмөрөн 49 61 66 46 58 52 10 17 17 11 10 10Давст 50 46 46 46 36 41 11 12 8 6 13 6Завхан 51 56 45 54 40 48 13 9 13 9 14 11Зүүнговь 79 63 68 76 75 93 16 15 14 10 16 10Зүүнхангай 54 58 56 50 40 59 19 24 11 19 15 14Малчин 72 59 61 68 59 62 15 14 15 16 13 21Наранбулаг 122 119 112 118 113 131 19 25 23 24 25 20Өлгий 64 70 63 60 54 63 17 13 14 20 17 14Өмнөговь 120 116 117 133 134 109 40 26 22 23 27 29Өндөрхангай 63 77 77 83 86 77 25 30 21 17 21 17Сагил 65 72 71 59 62 54 14 11 14 14 7 12Тариалан 115 117 109 131 124 108 21 24 22 24 25 24Түргэн 56 45 56 59 51 44 14 19 13 10 7 7Тэс 156 139 133 133 138 136 29 30 24 23 20 31Ховд 70 52 63 59 63 59 17 18 17 18 15 19

Хяргас 64 60 57 52 58 57 18 10 19 11 10 11

Цагаанхайрхан 51 46 50 43 47 48 21 17 22 16 16 6

Улаангом 673 730 751 844 816 833 171 126 129 174 181 194Дүн 2028 2053 2068 2171 2118 2149 504 450 434 461 468 472

Сум Төрсөн хүүхэд Нас барсан хүний тоо

14


2016 îíä ìàíàé àéìàãò иргэний бүртгэлээр 472 õ¿í íàñ áàðñàí нь бүртгэгдсэн

áàéíà. Íàñ áàðñàí õ¿ний тоо өмнөх 5 жилийн дунджаас 1.9 хувиар өсч,өмнөх

оноос 4 хүнээр буюу 0.8 хувиар өссөн áàéíà. Зураг 9. Нас баралт, 2016 он, насны бүлгээр, хүйсээр

Õ¿í àì ûí í àñ áàðàëò

0102030405060708090

100

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 55 58 61 64 67 70Í àñ

Á¿ãäÝðýãòýé Ýì ýãòýé

Манай аймгийн нас баралтыг насаар, хүйсээр харуулахад 37 наснаас

хойш ерөнхийдөө эрэгтэйчүүдийн нас баралт өндөр байгаа нь харагдаж байна. Энэ нь эрэгтэйчүүдийн ихэнх хувь нь хүнд хүчир ажил эрхэлдэг, мөн хорт

зуршил болох архи, тамхи их хэмжээгээр хэрэглэж, түүнээс үүдэх өвчин эмгэг

тусч байгаа нь эрэгтэйчүүдийн нас барах гол шалтгаан болж байна. Çóðàã 10.Төрөлт, нàñ áàðàëò, цэвэр өсөлт, îíуудааð

2016 îíû öýâýð ºñºëò 1677 áàéãàà íü 2011 îíîîñ 10.0 õóâèàð өсч, 2013 оноос

2.6 хувиар, 2015 оноос 1.6 хувиар өссөн áàéíà.

15


Õ¿ñíýãò 16 . Ìÿíãàí õ¿íä íîãäîõ òºðºëò, íàñ áàðàëò

бүгдАмьд төрсөн 1000

хүүхдэд ноогдох нялхсын эндэгдэл

бүгдАмьд төрсөн 1000

хүүхдэд ноогдох нялхсын эндэгдэл

2012 26.0 6.3 15.5 28.0 4.5 15.22013 27.5 5.9 14.6 27.7 5.8 17.02014 28.0 5.6 15.1 28.7 6.1 18.82015 27.1 5.8 15.0 27.1 5.9 20.42016 25.4 5.2 15.5 26.6 5.8 21.6

он

Улсын дундаж Аймгийн дундаж

төрөлт 1000 хүнд ноогдох

Нас баралттөрөлт

1000 хүнд ноогдох

Нас баралт

Õ¿í àìûí òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò íü òóõàéí æèëä ìÿíãàí õ¿í àì òóòàìä íîãäîõ àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîãîîð èëýðõèéëýãäýíэ.

ТЕК 2016=Тухайнжилдамьдтөрсөн хүүхдийн тоо

Жилийн дундаж хүнамынтоо∗1000= 2149

80887∗1000=26.6

Òºðºëòèéã èðãýíèé á¿ðòãýëèéí ýõ ñóðâàëæèéã ¿íäýñëýí òîîöâîë ìÿíãàí õ¿íд

26.5 төрөлт ноогдож байгааг харуулж áàéíà. Ìàíàé àéìãèéí õ¿í àìûí òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õàðüöàíãóé òîãòâîðã¿é áàéñàí áºãººä 2014 оноос 2.1 пунктээр, 2015 оноос 0.5 пунктээр доогуур áàéíà.

Óëñûí õýìæýýíä 1990 îíîîñ õîéø õ¿í àìûí æèëèéí öýâýð ºñºëò áóóð÷ áàéñàí ÷ ñ¿¿ëèéí 5 æèëä òºðºëò íýìýãäýæ 1000 õ¿í àìä íîãäîõ òºðºëò 2010 онд дахин буурч

23.1 болж буурсан бол 2014 он хүртэл тасралтгүй нэмэгдэж, харин энэ онд

2014 оноос хойш 0.5 – 2.1 пунктээр буурсан байна. Àéìãèéí 1000 õ¿í àìä íîãäîõ òºðºëò óëñûí äóíäæààñ 2012 îíä 2.0 ïóíêòýýð, 2014 онд 0.7 ïóíêòýýð, 2016 онд 1.2 пунктээр òóñ òóñ өндөр байна.

Çóðàã 11. 1000 õ¿í àìä íîãäîõ òºðºëò, 2010-2016он

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

23.1 25.1 26.0 27.5 28.3

27.3

25.4

26.2 27.7 28.0 27.7 28.7

27.1

26.6

Улсын дундаж Аймгийн дундаж

16


Òºðºëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíòèéã ýðýãòýé, ýìýãòýé, õ¿¿õýä, õºãøèä á¿ãäèéã õàìàðñàí õ¿í àìûí äóíäàæ òîîãîîð òîîöäîã ó÷ðààñ òºðºëòèéí ò¿âøèíã îéðîëöîîãîîð èëýðõèéëæ, ñóäàëãààíû øààðäëàãûã òýð á¿ð õàíãàæ ÷àääàãã¿é. Èéìýýñ òºðºëòèéí òóñãàé êîýôôèöèåíòèéã òîîöîæ òºðºëòèéí ò¿âøèíã èë¿¿ íàðèéâ÷ëàí õàðóóëäàã. Òºðºëòèéí òóñãàé êîýôôèöèåíò íü òóõàéí æèëä 15-49 íàñíû ìÿíãàí ýìýãòýéä íîãäîõ àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí òîîãîîð èëýðõèéëýãäýíý.

ТТК 2016=Тухайнжилдамьдтөрсөн хүүхдийнтоо15−49насныэмэгтэйчүүдийнтоо

∗1000= 214921296

∗1000=110.1

2016 îíä òºðºõ íàñíû ìÿíãàí ýìýãòýé÷¿¿äýä 110 àìüä òºðñºí õ¿¿õýä íîãäîæ áàéíà. Íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò íü òóõàéí æèëä ìÿíãàí õ¿í àì òóòàìä íîãäîõ

íàñ áàðàëòûí òîîã èëýðõèéëíý.

НБЕК 2016=Нийтнасбарсан хүнийтооЖилийн дундаж хүнамынтоо

∗1000= 47280887

∗1000=5.8

2016 îíä ìÿíãàí õ¿í òóòìûí 6 õ¿í íü íàñ áàðñàí áàéíà. Ìºí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õàðüöàíãóé òîãòâîðã¿é áàéñàí áºãººä энэ

онд 2011 оноос хойш тогтвортой буурч байна. Çóðàã 12. 1000 õ¿í àìä íîãäîõ íàñ áàðàëò

Ìàíàé óëñûí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé áàéñàí áîë 2016 он хүртэл тасралтгүй буурсаар 5.2 болж

2010 оныхоос 1.5 пунктээр, 2013 оныхоос 0.7 пунктээр тус тус буурчээ. Àéìãèéí 1000 õ¿í àìä íîãäîõ íàñ áàðàëò óëñûí äóíäæààñ 2010 онд 1.0 пунктээр өндөр, 2012 онд 1.8 пунктээр бага, 2016 онд 0.6 пунктээр өндөр áàéíà. Íÿëõñûí íàñ áàðàëòûí êîýôôèöèåíò íü òóõàéí æèëèéí 1000 àìüä òºðºëòºíä íîãäîõ 1 õ¿ðòëýõ íàñàíäàà íàñ áàðñàí íèéò õ¿¿õäèéí òîîãîîð èëýðõèéëýãäýíý.

17


ННЕК 2016=1 хүртэлнасандаанас барсан хүүхдийнтоо

Нийтамьдтөрсөн хүүхдийнтоо∗1000= 44

2149∗1000=20.4

2016 онд мÿíãàí àìüä òºðñºí õ¿¿õýä äóòìûí 20 õ¿¿õýä íü íýã õ¿ðòýë íàñàíäàà ýíäñýí áàéíà.

4.ªÐÕ, ÀÌ Á¯ËÈÉÍ ÁÀÉÄÀËÍèéò 580 õîñ 2016 îíä ãýðëýëòýý á¿ðòã¿¿ëæ, 30 ãýð á¿ë ãýðëýëòýý

öóöëóóëñàí áàéíà. Ãýðëýëò 2011 оноос 1.3 дахин өсч, ºíãºðñºí îíîîñ 8.8 хувиар

буурсан байна. Õ¿ñíýãò 17 . Ãýðëýëò, öóöëàëò, ìÿíãàí õ¿íä íîãäîõ ãýðëýëò, öóöëàëò

Гэрлэлт Цуцлалт

2011 440 35 10.1 0.82012 586 25 13.4 0.62013 691 33 15.5 0.72014 635 29 14.0 0.62015 636 26 13.5 0.52016 580 30 11.6 0.6

Гэрлэлт Он Цуцлалт

18 ба түүнээс дээш насны 1000 хүнд ногдох

Çóðàã13. Ãýðëýëò, öóöëàëò, 2011-2016он

Ãýðëýëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò íü òóõàéí æèëèéí 1000 õ¿í àìä íîãäîõ ãýðëýëòèéí òîîã èëýðõèéëäýã. 2016 îíä ìàíàé àéìãèéí 1000 õ¿í òóòàìä 7 ãýðëýëò íîãäîæ áàéíà.

18


ГЕК 2016=ГэрлэлтийнтооНийт хүнамынтоо

∗1000= 58080887

∗1000=7.2

Ãýðëýëòèéí åðºíõèé êîýôôèöèåíò íü ãýðëýõ íàñíû áà ãýðëýõ íàñíû áóñ õ¿í àìûã õàìðóóëàí òîîöäîã òóë íýëýýä åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò þì. Èéìä íèéò ãýðëýñýí õ¿í àìûí òîîã 18 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû õ¿í àìûí òîîíä õàðüöóóëæ ãýðëýëòèéí òóñãàé êîýôôèöèåíòèéã òîäîðõîéëäîã.

ГТК 2016=Гэрлэлтийнтоо

18батүүнээс дээш хүнамынтоо∗1000= 580

49645∗1000=11.6

18-ààñ äýýø íàñíû 1000 õ¿íä 12 ãýðëýëò ноогдож байна.

СТК 2016=Нийтсалсан гэрбүлийнтоо

18батүүнээс дээш хүнамынтоо∗1000= 30

49645∗1000=0.6

Õàðèí 18-ààñ äýýø íàñíû 1000 õ¿íä íîãäîõ ãýð á¿ë öóöëàëòûí ÷èã õàíäëàãà 2010 îíоос 2013 он хүртэл маш хэлбэлзэлтэйгээр өсч áàéсан бөгөөд 2016 он

хүртэл буурсаар 0.6 болсон байна. Мянган хүнд ногдох гэр бүл цуцлалт 2010 îí, 2015 оноос тус тус 0.1 ïóíêòýýð өссөн áàéíà.

Çóðàã 14. 1000 õ¿íä íîãäîõ ãýðëýëò,öóöëàëò , 2011-2016 он

ªºðººð õýëáýë 18 íàñíààñ äýýø 1000 õ¿íèé 12 õîñ ãýð á¿ëýý á¿ðòã¿¿ëæ, 10000 õ¿íèé 5 ãýð á¿ë ãýðëýëòýý öóöëóóëñàí áàéíà.

Ìàíàé àéìàãò íèéò 2934 ºðõ òîëãîéëñîí ãýð á¿ëã¿é хүн áàéãààãèéí 2262 áóþó 77.1 õóâèéã ýìýãòýé÷¿¿ä ýçýëæ áàéíà. ªðõ òîëãîéëñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîîíû ºñºëòºíä

19


18 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëò ãîëëîí íºëººëæ áàéíà.

Õ¿ñíýãò 18. ªðõ òîëãîéëñîí, ãýð á¿ëã¿é хүний òîî, эмэгтэй, ñóìààð

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2011 2012 2013 2014 2015 2016Баруунтуруун 148 155 150 112 114 123 96 87 111 95 88 96Бөхмөрөн 70 98 110 83 67 49 46 75 86 74 52 37Давст 75 86 88 80 63 60 52 62 68 58 39 45Завхан 130 130 127 87 62 55 93 93 91 71 42 44Зүүнговь 127 135 143 129 98 95 86 103 112 99 81 80Зүүнхангай 141 127 131 121 72 46 88 88 86 62 50 36Малчин 122 122 76 79 55 55 76 85 52 72 44 46Наранбулаг 157 225 180 153 138 142 117 160 170 143 92 76Өлгий 106 108 118 108 126 67 77 78 92 91 95 57Өмнөговь 142 169 145 159 160 131 106 79 99 113 113 112Өндөрхангай 60 84 202 114 150 156 50 70 166 90 109 101Сагил 126 142 145 142 137 104 88 81 83 81 88 77Тариалан 146 168 195 132 117 178 101 109 127 107 76 127Түргэн 139 133 112 98 93 52 98 94 106 92 74 47Тэс 194 202 89 137 116 118 129 122 57 121 91 94Ховд 133 133 114 96 38 37 103 103 97 79 27 30Хяргас 86 101 130 90 116 67 58 75 82 68 65 42Цагаанхайрхан 110 126 145 110 93 104 96 97 114 89 70 68Улаангом 1,088 1,397 1,772 1,150 1,184 1,295 855 1,051 1,358 996 995 1,047

Дүн 3,300 3,841 4,172 3,180 2,999 2,934 2,415 2,712 3,157 2,601 2,291 2,262

СумӨрх толгойлсон ганц бие хүний тоо Өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд

ªðõ òîëãîéëñîí, ãýð á¿ëã¿й эмэгтэйчүүдийн òîî өмнөх 5 жилийн дунджаас

14.1 2015 оноос 1.3 хувиар òóñ òóñ буурсан áàéíà. Àéìãèéí õýìæýýãýýð ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî 2016 îíä 1555 áîëæ, өмнөх 5 жилийн

дунджаас 15.2 хувиар, өмнөх оноос 74 хүүхдээр буюу 4.9 хувиар өссөн байна. Íèéò ºí÷èí õ¿¿õäèéí 1472 áóþó 94.7 õóâü íü õàãàñ ºí÷èí, 83 áóþó 5.3 õóâü íü

á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õä¿¿ä áàéíà. Á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî 2011 îíîîñ 26.5 õóâèàð, өмнөх

оноос 16.2 хувиар тус тус буурсан байна.

20


Õ¿ñíýãò 20. Өí÷èí õ¿¿õäèéí òîî, 2011-2016он, ñóìààð

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2011 2012 2013 2014 2015 2016Баруунтуруун 2 2 3 3 3 1 76 72 47 31 34 42Бөхмөрөн 5 3 5 2 3 2 55 39 57 57 40 60Давст 1 1 2 2 2 3 39 31 31 30 27 26Завхан 2 0 3 3 3 2 38 30 23 17 18 8Зүүнговь 4 4 3 3 3 2 59 45 34 26 31 34Зүүнхангай 8 5 2 3 3 3 72 52 84 53 39 24Малчин 1 3 2 2 2 1 72 75 45 53 48 41Наранбулаг 5 5 5 12 7 6 113 121 121 112 93 94Өлгий 0 0 0 0 0 0 63 69 51 43 57 48Өмнөговь 7 10 8 13 12 5 118 117 125 124 108 88Өндөрхангай 4 6 3 3 2 3 88 81 70 74 62 67Сагил 5 6 6 6 8 6 64 53 53 56 45 53Тариалан 9 6 6 6 6 6 87 98 80 78 24 126Түргэн 3 4 4 3 2 1 48 38 41 43 26 29Тэс 2 2 2 1 1 3 59 69 65 61 70 82Ховд 7 7 5 5 1 0 33 33 38 38 39 35Хяргас 4 7 5 0 0 1 43 31 55 34 44 41Цагаанхайрхан 3 4 8 5 7 3 124 63 70 76 78 39Улаангом 41 40 44 42 34 35 708 542 497 532 499 535

Дүн 113 115 116 114 99 83 1959 1659 1587 1538 1382 1472

Сум Хагас өнчин хүүхдийн тооБүтэн өнчин хүүхдийн тоо

Хàãàñ ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî өмнөх 5 жилийн дунджаас 9.4 õóâèàð буурч, өмнөх оноос оноос 6.5 хувиар өссөн áàéíà.

Çóðàã 15. Á¿òýí áîëîí õàãàñ ºí÷èí õ¿¿õýä, 2007-2016он

Íèéò хөгжлийн бэрхшээлтэй 4100 õ¿í á¿ðòãýãäñýí íü 2011 îíîîñ 1323 õ¿íýýð áóþó 49.6 õóâèàð өсч, өмнөх оноос 0.6 хувиар буурсан áàéíà. Íèéò õ¿í àìûí 5.0

21


õóâèéã хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээс 1830 áóþó 44.6 õóâèéã ýìýãòýéчүүд òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà.

Õ¿ñíýãò 24. Òàõèð äóòóó õ¿íèé òîî, ñóìààðСум 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Баруунтуруун 169 102 96 148 126 127Бөхмөрөн 77 94 100 111 112 129Давст 60 71 87 79 106 93Завхан 86 105 107 100 102 105Зүүнговь 119 96 88 102 144 137Зүүнхангай 109 62 55 54 78 76Малчин 84 87 112 119 139 136Наранбулаг 169 193 184 197 284 277Өлгий 115 101 115 140 161 156Өмнөговь 118 145 178 205 196 193Өндөрхангай 138 129 153 148 176 174Сагил 73 73 75 88 106 110Тариалан 171 125 227 224 257 255Түргэн 74 95 89 86 107 98Тэс 147 122 198 139 146 143Ховд 104 100 101 124 134 147Хяргас 55 72 76 88 106 107Цагаанхайрхан 170 136 144 162 148 147Улаангом 739 946 1043 1107 1499 1490

Дүн 2777 2854 3228 3421 4127 4100

Íèéò хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн 7.4 õóâèéã 0-14 íàñíû, 3.2 хувийг 15-17 насны òàõèð äóòóó õ¿¿õä¿¿ä, 89.4 õóâèéã õºäºëìºðèéí íàñíû òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñ болон õºäºëìºðèéí íàñ õýòýðñýí òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñ ýçýëæ áàéíà.

Çóðàã 17. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо

22


5. Õ¯Í ÀÌ, ªÐÕÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝËÕ¿í àìûí ìýäýýëëèéí ñàí 2016 îíû áàéäëààð 21494 өрх 100.0, 81.4 мянган õ¿í

àì íü 100.0 õóâüòàéãààð áàéãóóëàãäñàí áàéíà. Óã ìýäýýëëèéí ñàíã áàéãóóëñíààð 5 бүлгийн 50 гаруй òºðëèéí õ¿ñíýãòèéã áàã, ñóì, àéìãààð íü ãàðãàæ àâàõ áîëîìæòîéãîîñ ãàäíà ºðõèéã ºðõèéí òýðã¿¿ëýã÷äèéí íýðñýýð, ñîíãóóëèéí íàñíû õ¿í àìûã íýðñýýð, öýðãèéí íàñíû õ¿í àìûã íýðñýýð, õ¿í àìûã íàñààð ìºí áóñàä äèíàìèê õ¿ñíýãò¿¿äèéã ãàðãàæ àâàõ áîëîìæòîé áîëñîí.

Ýíý íü áàãèéí äàðãà íàðûí àæëûã ìàø èõ õºíãºâ÷èëæ áîãèíî õóãàöààíä îëîí òºðëèéí ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëæ ãàðãàõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé үндэсний öàõèì ñàí áîëæ ÷àäñàí áàéíà.

Õ¿í àì, ºðõèéí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí ñàíã íýãäñýí æóðìààð á¿ðä¿¿ëæ, ¯ÑÕ-íä áàéðëóóëæ áàéãàà íü ìýäýýëëèéí õóðäòàé áàéäàë, ¿íýí çºâ, á¿ðýí á¿òýí, äàâõàðäàëã¿é, àþóëã¿é ãýõ ìýò îëîí íºõöë¿¿äèéã çýðýã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà þì.

Õ¿í àì, ºðõèéí á¿ðòãýëèéã îíëàéí ñèñòåìä îðóóëñíààð õýðýãëýã÷äýä îðîí çàé, öàã õóãàöààíààñ ¿ë õàìààðàí àøèãëàõ áîëîìæ îëãîæ áàéãàà þì.

Öààøèä àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ìýðãýæèëòí¿¿äýýñ ýõëýí áàã, õîðîîíû çîõèîí áàéãóóëàã÷ õ¿ðòëýõ õ¿í àìûí ìýäýýíèé á¿õ ìýðãýæèëòí¿¿ä ýíý îíëàéí ñèñòåìèéã ºäºð òóòìûí àæèëäàà àøèãëàæ, øèíý÷èëæ, ñèñòåìèéí ìýäýýëëèéí ñàíã áàÿæóóëæ, õÿíàëò õèéæ, ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºã÷ àæèëëàõàä èõýýõýí àíõààð÷ àæèëëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

23


ДҮГНЭЛТ2016 оны жилийн эцсийн хүн амын бүртгэлээр манай аймгийн хүн

ам 81.4 мянга, үүнээс 40.9 мянга буюу 50.3 хувийг эрэгтэйчүүд, 40.4 мянга буюу 49.7 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж хүйсийн харьцаа 101.2 хувьтай байгаа нь 100 эмэгтэйд 101 эрэгтэй ногдож байна. Хүн амын тоо өмнөх 5 жилийн дунджаас 7.0 хувиар, 2015 оноос 0.9 мянган хүнээр буюу 1.2 хувиар өссөн байна. Увс аймгийн хэмжээнд Наранбулаг сум хамгийн их өсөлт 4.0 хувь буюу

160 хүнээр нэмэгдсэн бол Түргэн сум хамгийн өндөр бууралт буюу -0.4 хувь буюу 8 хүнээр буурсан байна. Аймгийн хүн амын жилийн дундаж өсөлтын хувь нь 1.2 байгаа нь 0.9 мянган хүнээр өссөнийг харуулж байна.

Наранбулаг, Давст, Тариалан, Бөхмөрөн, Сагил, Хяргас, Завхан сумдын хүн ам тоо 0.4-2.8 пунктээр аймгийн дунджаас өсч, бусад сумдын хүн амын тоо 0.1-1.2 пунктээр аймгийн дунджаас доогуур байна. Малчин сумын үн амын өсөлтийн хувь аймгийн дундажтай ижил түвшинд байна.

Улсын хэмжээнд хүн амын төрөлтөөс тооцсон дундаж наслалт 2015 оны байдлаар 69.9, эрэгтэйчүүдийнх 66.0, эмэгтэйчүүдийнх 75.8 байна. Мàíàé àéìãèéí õ¿í àìûí äóíäàæ íàñëàëò 68.8 áайна.

Óëñûí хүн амын äóíäàæ íàñëàëò 2012 îíûõîîñ 1.2 æèë, 2014 оноос 0.3 жил, ìºí àéìãèéí хүн амын äóíäàæ íàñëàëò 2012 îíûõîîñ 1.5 æèë, 2014 оныхоос 0.5 жилýýð òóñ òóñ íýìýãäñýí áàéíà.

Аймгуудын хувьд хүн амын төрөлтөөс тооцсон дундаж наслалтыг үзэхэд Дундговь, Говьсүмбэр, Баянөлгий, Булган, Төв, Сэлэнгэ, Сүхбаатар, Ховд, Өмнөговь аймгууд улсын дунджаас харьцангуй өндөр буюу 2.1-3.9 жилээр их, Хөвсгөл аймаг харьцангуй бага буюу 3.6 жилээр бага байна. Дундаж наслалтын ялгаатай байдал нь тухайн аймгийн нас баралтын түвшин, ялангуяа нялхсын нас баралттай холбон тайлбарлаж болно. 2016 îíä ìÿíãàí õ¿í òóòìûí 6 õ¿í íü íàñ áàðñàí áàéíà. Ìºí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õàðüöàíãóé òîãòâîðã¿é áàéñàí áºãººä энэ онд 2011 оноос хойш тогтвортой буурч байна. Ìàíàé óëñûí õ¿í àìûí íàñ áàðàëòûí åðºíõèé êîýôôèöèåíò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé áàéñàí áîë 2016 он хүртэл тасралтгүй буурсаар 5.2 болж 2010 оныхоос 1.5 пунктээр, 2013 оныхоос 0.7 пунктээр тус тус буурчээ. 2016 онд мÿíãàí àìüä òºðñºí õ¿¿õýä äóòìûí 20 õ¿¿õýä íü íýã õ¿ðòýë íàñàíäàà ýíäñýí áàéíà. 580 õîñ 2016 îíä ãýðëýëòýý á¿ðòã¿¿ëæ, 30 ãýð á¿ë ãýðëýëòýý öóöëóóëñàí áàéíà. Ãýðëýëò 2011 оноос 1.3 дахин өсч, ºíãºðñºí îíîîñ 8.8 хувиар буурсан байна. Ìàíàé àéìàãò íèéò 2934 ºðõ òîëãîéëñîí ãýð á¿ëã¿é хүн áàéãààãèéí 2262 áóþó 77.1 õóâèéã ýìýãòýé÷¿¿ä ýçýëæ áàéíà.

24


ªðõ òîëãîéëñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîîíû ºñºëòºíä 18 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàñ áàðàëò ãîëëîí íºëººëæ áàéíà. Àéìãèéí õýìæýýãýýð ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî 2016 îíä 1555 áîëæ, өмнөх 5 жилийн дунджаас 15.2 хувиар, өмнөх оноос 74 хүүхдээр буюу 4.9 хувиар өссөн байна. Íèéò ºí÷èí õ¿¿õäèéí 1472 áóþó 94.7 õóâü íü õàãàñ ºí÷èí, 83 áóþó 5.3 õóâü íü á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õä¿¿ä áàéíà. Á¿òýí ºí÷èí õ¿¿õäèéí òîî 2011 îíîîñ 26.5 õóâèàð, өмнөх оноос 16.2 хувиар тус тус буурсан байна. Íèéò хөгжлийн бэрхшээлтэй 4100 õ¿í á¿ðòãýãäñýí íü 2011 îíîîñ 1323 õ¿íýýð áóþó 49.6 õóâèàð өсч, өмнөх оноос 0.6 хувиар буурсан áàéíà. Íèéò õ¿í àìûí 5.0 õóâèéã хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээс 1830 áóþó 44.6 õóâèéã ýìýãòýéчүүд òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà. Õ¿í àìûí ìýäýýëëèéí ñàí 2016 îíû áàéäëààð 21494 өрх 100.0, 81.4 мянган õ¿í àì íü 100.0 õóâüòàéãààð áàéãóóëàãäñàí áàéíà. Óã ìýäýýëëèéí ñàíã áàéãóóëñíààð 5 бүлгийн 50 гаруй òºðëèéí õ¿ñíýãòèéã áàã, ñóì, àéìãààð íü ãàðãàæ àâàõ áîëîìæòîéãîîñ ãàäíà ºðõèéã ºðõèéí òýðã¿¿ëýã÷äèéí íýðñýýð, ñîíãóóëèéí íàñíû õ¿í àìûã íýðñýýð, öýðãèéí íàñíû õ¿í àìûã íýðñýýð, õ¿í àìûã íàñààð ìºí áóñàä äèíàìèê õ¿ñíýãò¿¿äèéã ãàðãàæ àâàõ áîëîìæòîé áîëñîí.

Ã. Ñóäàëãààíû õàìðàõ õ¿ðýý

¯ç¿¿ëýëò¿¿äèéã 2010-2016 îíû ã¿éöýòãýëýýð àéìãèéí ä¿íãýýð òîîöîæ, ºñºëò, ººð÷ëºëòèéã çýðýãö¿¿ëýí ä¿ãíýëò õèéëýý.Ä. Ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð - Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2016 он

- Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2015 он - Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2014 он- Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2013 он

- Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2012 он - Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2011 он

- Монгол улсын статистикийн эмхэтгэл, Улаанбаатар 2010 он

- 2010 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë - 2011 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë - 2012 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë - 2013 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë - 2014 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë - 2015 îíû àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë- 2016 оны аймгийн статистикийн эмхтгэл

25


Сóäàëãààã õèéñýí: Ìýðãýæèëòýí Г.Сувдаа

26

УВС АЙМГИЙН ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН … amiin... · Web viewУВС АЙМГИЙН ХҮН АМ, ӨРХИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТИЙН ТӨЛӨВ

Documents